zobacz - PROTELKO

Warszawa, dnia 24 czerwca 2016 roku
Szanowny Pan Minister
Sekretarz Stanu Krzysztof Czabański
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa
Narodowego
ul. Krakowskie Przedmieście 15/17
00-071 Warszawa
Dot. prac nad projektem reformy przepisów o opłacie abonamentowej z tytułu korzystania z
odbiorników RTV
Działając w imieniu Polskiej Izby Komunikacji Elektronicznej (dalej: PIKE lub Izba),
niniejszym pragnę przedstawić nasze stanowisko wobec prac legislacyjnych w przedmiocie
zmiany sposobu egzekwowania obowiązku uiszczania opłaty abonamentowej RTV. Izba
uważa za zasadne wyrażenie negatywnego stanowiska co do kierunków zmian
artykułowanych w Pana publicznych wypowiedziach. W szczególności, za sprzeczny z
podstawami polskiego porządku prawnego uznać należy postulat nałożenia na
operatorów sieci kablowych obowiązku przekazywania danych ich klientów organom
egzekwującym opłatę, a także postulat przyjęcia konstrukcji łączącej bezwzględnie fakt
podpisania umowy z operatorem kablowym z obowiązkiem uiszczenia opłaty
abonamentowej.
Za naszym stanowiskiem przemawiają okoliczności opisane poniżej.
I. Obowiązek notyfikacji projektowanych przepisów
Tytułem uwagi wstępnej należy wskazać, że poruszaną w Pana wypowiedziach
koncepcję nałożenia obowiązku udostępniania danych klientów przez „operatorów kablówek”
odczytujemy jako skrót myślowy. W związku z powyższym przyjmujemy, że koncepcja ta
objęłaby dostawców usług medialnych na wszystkich platformach.
Przy powyższej interpretacji, PIKE uważa za zasadne zwrócenie uwagi na kwestię
obowiązku notyfikacji przepisów realizujących postulowane zmiany, ze względu na fakt, że
wprowadzają one nową pomoc publiczną na rzecz beneficjentów abonamentu. Taki wniosek
należy wyciągnąć z treści art. 2 ust. 1 Rozporządzenia Rady (UE) 2015/1589 z dnia 13 lipca
2015 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania art. 108 Traktatu o funkcjonowaniu
Unii Europejskiej. Zgodnie z powyższą regulacją, zainteresowane państwo członkowskie
zgłasza komisji w odpowiednim czasie wszelkie plany przyznania nowej pomocy. „Nową
pomocą” jest natomiast zgodnie z art. 1 pkt c) także „zmiana istniejącej pomocy”.
Mając na uwadze powyższe należy podnieść, że pomimo pojawiających się zapewnień
jakoby zmiany mogły prowadzić jedynie do ulepszenia egzekucji obecnej opłaty
Polska Izba Komunikacji Elektronicznej ul. Przemysłowa 30, 00-450 Warszawa
tel.: (+48) 22 696 65 31, fax: (+48) 22 621 02 95, NIP: 973-06-12-134
abonamentowej, to jednak analiza rozważanych rozwiązań prowadzi do wniosku, że zmianie
ulec mogłyby same elementy konstrukcyjne daniny. W szczególności:
1) Zmianie (i rozszerzeniu) uległby zakres osób zobowiązanych, co nastąpiłoby poprzez
objęcie przedmiotową daniną osób korzystających z określonych usług (np.
kablowych), a nie jak ma to miejsce obecnie: osób posiadających zarejestrowany
odbiornik telewizyjny (art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 21 kwietnia 2005 r. o opłatach
abonamentowych).
2) Zmianie uległby moment powstania obowiązku uiszczania daniny, który obecnie wiąże
się z faktem zarejestrowania odbiornika (art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 21 kwietnia 2005 r.
o opłatach abonamentowych), zaś według planowanych rozwiązań miałby on
powstawać z mocy prawa, a nadto w stosunku do znacznie szerszego grona obywateli.
3) Wprowadzone zostałoby co najmniej jedno wiążące obywateli domniemanie prawne
podlegania obowiązkowi opłacania daniny, co spowodowałoby faktyczne rozszerzenie
zakresu podmiotów zobowiązanych i wzrost uzyskiwanej przez beneficjentów pomocy.
Przyjąć należy, że powyższe zmiany, ingerując w samą strukturę daniny celowej, jaką
jest abonament RTV, nie mogą być uznane wyłącznie za przepisy „egzekucyjne”, zmierzające
do wykonania obecnych obowiązków. Muszą być uznane za przepisy zmieniające obecną
pomoc, co bez wątpliwości podlega notyfikacji Komisji Europejskiej w świetle przytoczonych
regulacji Rozporządzenia Rady (UE) 2015/1589.
II. Nieadekwatność postulowanych rozwiązań
Niezależnie od powyższego podnieść należy, że rozważana koncepcja wprowadzenia
domniemania prawnego łączącego korzystanie z określonych usług medialnych z
posiadaniem odbiornika RTV pozostaje w wielu przypadkach nieadekwatna do realiów.
Sytuacja taka ma miejsce w szczególności w odniesieniu do platformy kablowej. W tym
zakresie, postulat powiązania obowiązku zapłaty abonamentu z faktem korzystania z usług
operatorów kablowych jest nieadekwatny dla założonego celu, jakim nie powinno być przecież
rozszerzenie lub zmiana zakresu podmiotów zobowiązanych do opłacania abonamentu, ale
egzekucja opłat należnych według obowiązujących reguł. W szczególności nie odpowiada
rzeczywistości stawiane przez Pana założenie, jakoby trudna do wyobrażenia była sytuacja
zawarcia umowy z operatorem sieci kablowej bez posiadania telewizora.
Sformułowanie powyższe nie uwzględnia następujących okoliczności:
1) Obecnie oferta większości operatorów kablowych obejmuje nie tylko reemisję
programów telewizyjnych, ale także dostarczanie usług dostępu do Internetu; w wielu
przypadkach to właśnie dostęp do Internetu jest podstawą, a nawet jedyną usługą
abonenta.
2) W niektórych przypadkach usługa dostępu do Internetu oferowana jest w pakiecie,
obejmującym także dostęp do podstawowych stacji telewizyjnych. Nie zawsze istnieje
możliwość rozdzielenia usług znajdujących się pakiecie. Znaczna część abonentów
decyduje się na taki pakiet, pomimo iż ich głównym założeniem jest uzyskanie dostępu
do Internetu a nie korzystanie z usług odbioru telewizji.
3) Zdarzają się przypadki, w których rezygnacja z korzystania z telewizji nie wiąże się z
rezygnacją z najtańszego, lub przy połączeniu z innymi usługami bezpłatnego, pakietu
kanałów telewizyjnych.
2
W związku z powyższym, obecne realia rynku usług kablowych nie pozwalają na
postawienie znaku równości pomiędzy korzystaniem z usług operatora kablowego, a
posiadaniem odbiornika RTV. W konsekwencji, projektowane domniemanie prawne oraz
postulowany obowiązek przekazywania danych klientów na potrzeby egzekucji abonamentu
uznać należy za całkowicie niezasadne. Ten sam wniosek dotyczy także innych platform
świadczenia usług medialnych, w których usługa reemisji programów telewizyjnych nie jest
jedyną z oferowanych przez działających na rynku przedsiębiorców.
III. Obowiązek zachowania zasad sprawiedliwej regulacji danin publicznych.
Niezależnie od powyższego, jeżeli Pana wypowiedzi w przedmiocie nałożenia
obowiązku przekazywania danych abonentów należy odczytywać dosłownie, a rozważane
rozwiązania rzeczywiście objęłyby wyłącznie operatorów kablowych, to posunięcie takie uznać
należy za niedopuszczalne z powodów opisanych poniżej.
Obecnie nie budzi wątpliwości to, że opłata abonamentowa za korzystanie z
odbiorników RTV spełnia warunki uznania jej za daninę publiczną. Powszechnie bowiem
uważana jest ona za "przymusowe, bezzwrotne świadczenie publicznoprawne, służące
realizacji konstytucyjnych zadań państwa" (Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 marca
2010 r. K 24/08). W związku z powyższym, wszelkie regulacje dotyczące nakładania
obowiązku zapłaty abonamentu oraz sposobu jego egzekucji muszą spełniać warunki
wskazane m.in. z art. 2 oraz art. 217 Konstytucji RP.
W kontekście powyższych norm, zwraca się uwagę, że „zakres swobody ustawodawcy
podatkowego jest ograniczony koniecznością respektowania zasad państwa prawnego (…)
Istnieją też harmonijnie związane z Konstytucją RP zasady przewodnie prawa podatkowego
utrwalone w doktrynie tej gałęzi prawa. Jest to zasada powszechności opodatkowania wraz
z zasadą równości opodatkowania nawiązującą do rozłożenia ciężaru podatkowego
odpowiednio do zdolności świadczenia, które stanowią łącznie trzon sprawiedliwości
podatkowej” (Haczkowska Monika (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz,
LexisNexis 2014, Art. 217 nb 3).
Realizacja podnoszonych przez Pana postulatów nałożenia na operatorów sieci
kablowych obowiązku ujawniania danych ich klientów, celem obciążenia ich opłatą
abonamentową nie spełniałaby warunku „powszechności” i „równości” obciążenia
daniną publiczną. Rezultatem wprowadzenia powyższej normy byłoby bowiem nałożenie
faktycznego ciężaru finansowania misji publicznej mediów narodowych na jedną tylko grupę
obywateli, wyselekcjonowaną przez pryzmat rodzaju wykorzystywanych przez nich usług.
Doprowadziłoby to zatem do niczym nieuzasadnionego nierównego ich traktowania w
porównaniu z grupą korzystającą z innych platform uzyskiwania usług medialnych, w
szczególności w porównaniu z osobami korzystającymi z telewizji nadawanej drogą naziemną,
satelitarną lub za pomocą usług dostępu do Internetu. Rozwiązanie to naruszyłoby zasady
prawidłowej legislacji oraz sprawiedliwości opodatkowania, tj. art. 2 i art. 217 Konstytucji RP.
Zauważyć należy, że kryterium jakie zostałoby w tym wypadku zastosowane, tj.
kryterium korzystania z usług sieci kablowych jest całkowicie nieadekwatne dla
różnicowania sytuacji prawnej obywateli w zakresie obowiązku uiszczania opłat
abonamentowych. Wynika to z faktu, że podstawą obowiązku uiszczania opłaty
abonamentowej jest używanie odbiornika radiowego lub telewizyjnego. Rodzaj zamówionych
przez obywatela usług pozostaje zatem w tym kontekście okolicznością całkowicie
irrelewantną, zaś obowiązek uiszczania abonamentu winien być realizowany przez wszystkich
3
odbiorców RTV w równym stopniu. Zastosowanie powyższego kryterium naruszy zatem także
art. 32 ust 1 i ust. 2 Konstytucji RP.
IV. Zakaz dyskryminacji oraz postulat neutralności technologicznej
W wyniku zastosowania postulowanego rozwiązania doszłoby również w sposób
pośredni do naruszenia praw przedsiębiorców świadczących usługi za pomocą sieci
kablowych. Nastąpiłoby to poprzez:
1) powiązanie faktu korzystania z usług tych przedsiębiorców z dodatkowymi ciężarami
publicznoprawnymi, nie wiążącymi się z korzystaniem z rodzajowo podobnych usług
na innych platformach technologicznych (np. poprzez odbiór telewizji naziemnej lub
satelitarnej), co w efekcie spowodowałoby spadek konkurencyjności usług sieci
kablowych i odpływ klientów na inne platformy;
2) nałożenie dodatkowych obowiązków administracyjnych, w postaci ewentualnej
procedury informowania organów administracji o danych abonentów, co
spowodowałoby wzrost kosztów działalności względem dostawców podobnych usług
korzystających z innych platform technologicznych.
Zdaniem PIKE działanie powyższe sprzeciwiałoby się zarówno wyartykułowanemu w
art. 32 ust. 2 Konstytucji RP zakazowi nierównego traktowania w życiu gospodarczym, jak i
będącej fundamentem legislacji europejskiej zasadzie neutralności technologicznej. Opisane
bowiem powyżej działania, pomimo iż formalnie nakierowane na egzekucję daniny publicznej,
doprowadziłyby do ingerencji w rynek branży mediów, faworyzując jedne platformy
technologiczne świadczenia usług względem innych. Sytuację taką uznać należy za
niedopuszczalną.
Nie bez znaczenia pozostaje także fakt, że w prawie polskim brak jest legalnej definicji
telewizji kablowej. To powoduje, że wykonanie obowiązku zawężonego wyłączenie do
podmiotów oferujących tego typu usługę napotka na oczywiste trudności w precyzyjnym i
pewnym określeniu zakresu podmiotów zobowiązanych.
***
Mając na uwadze powyższe, wnoszę o wyłączenie z prac nad reformą opłaty
abonamentowej postulatów wprowadzenia rozwiązań opisanych niniejszym pismem. W
każdym natomiast razie podnoszę, że wszelkie ewentualne regulacje winny zostać
skonsultowane z przedstawicielami branży, co pozwoli uniknąć wprowadzenia regulacji
nieprzystających do realiów rynku. W związku z powyższym wyrażam także gotowość do
umówienia w dogodnym dla Pana terminie spotkania, w trakcie którego możliwa będzie
wymiana informacji i dyskusja nad projektowanymi rozwiązaniami.
Z poważaniem,
Jerzy Straszewski
Prezes Zarządu
4