Unia Europejska, Turcja i Kurdowie

Unia Europejska, Turcja i Kurdowie
W dniach 3-4 grudnia 2007 odbyła się w Brukseli, w Parlamencie Europejskim
IV Międzynarodowa Konferencja dotycząca UE, Turcji i Kurdów. Jej organizatorem była
Komisja Europejska ds. Turcji (The EU-Turkey Civic Commission - EUTCC), powstała
jesienią 2004 roku w rezultacie I Konferencji ds. UE, Turcji i Kurdów. Celem Komisji jest
promowanie procesu akcesyjnego, dostarczanie sugestii w zakresie koniecznych do
przeprowadzenia zmian w tureckiej polityce, pomoc w respektowaniu na terytorium Turcji
praw człowieka i praw mniejszości, oraz pokojowe, demokratyczne i trwałe rozwiązanie
kwestii kurdyjskiej.
W IV Konferencji wzięli udział między innymi Kariane Westrheim – przewodnicząca
EUTCC, profesor Uniwersytetu w Bergen (Norwegia), Bianca Jagger, członek Rady
Ambasadorów Dobrej Woli (Wielka Brytania), Joost Lagendijik, współprzewodniczący
Zjednoczonego Komitetu Parlamentarnego ds. EU i Turcji, Kerim Yıldız (Kurdish Human
Right Project), Ahmet Türk, Nurettin Demirtaş, Pelguzar Kaygusuz (członkowie
kurdyjskiej partii DTP w Turcji), Leyla Zana, słynna kurdyjska działaczka, laureatka
pokojowej nagrody Andrieja Sacharowa, İbrahim Bilmez (adwokat Abdullaha Öcalana
reprezentujący go w europejskim sądzie), a także Akin Özcer (były turecki dyplomata),
dr Cengiz Güleç (członek Parlamentu Pokoju, Turcja), profesor Doğu Ergil z Uniwersytetu
w Ankarze (Turcja).
Uczestnicy konferencji byli zgodni co do tego, że proces reform mający
doprowadzić do spełnienia przez Turcję wymogów akcesyjnych EU utkwił w martwym
punkcie, a nawet obserwuje się jego uwstecznienie.
Głównymi tematami konferencji były:
•
Rola edukacji w języku ojczystym i konieczność uzyskania takiego prawa
przez Kurdów w Turcji.
•
Łamanie praw człowieka w Turcji, ze szczególnym uwzględnieniem prawa do
wolności słowa. Zgodnie z przedłożonymi relacjami i raportami istniejącej sytuacji
w żaden sposób nie można uznać za zadowalającą.
•
Konieczność zmian legislacyjnych (zwłaszcza artykułów 215, 216,
217,220,288 i 301 Tureckiego Kodeksu Karnego), gdyż represyjna polityka ma
w dalszym ciągu w Turcji uzasadnienie prawne. Duża część instytucji
państwowych nie udziela poparcia programom demokratyzacji kraju, które Turcja
zobowiązała się realizować. Do dziś nie zostały wypełnione Kryteria Kopenhaskie.
Komisja podkreśliła, że w tej sytuacji nie może dojść do dalszych kompromisów
i przyzwolenia na kontynuowanie negocjacji akcesyjnych, jak miało to miejsce
wcześniej.
•
Przeciwdziałanie realizacji projektu budowy tamy na Tygrysie (İlisu Dam
Project), który doprowadzić może do utraty dachu nad głową przez kilkaset
tysięcy mieszkańców, którzy zapełnią slumsy wielkich miast, dewastacji
środowiska naturalnego, zniszczenia zabytków historycznych (Hasankeyf),
przejęcia przez Turcję kontroli nad gospodarką wodną w regionie.
•
Szukanie pokojowego rozwiązania problemu PKK, partyzanckiej organizacji
istniejącej na granicy Turcji, Iraku i Iranu. Komisja wezwała Turcję i PKK do
niezwłocznego zawieszenia broni i podjęcia rozmów.
•
Sytuacja kurdyjskich kobiet, które w Kurdystanie tureckim ulegają jeszcze
większej dyskryminacji niż mężczyźni. Raport Europejskiej Komisji z 2007 roku
informuje, że w kurdyjskich regionach wzrosła liczba samobójstw kobiet. Innymi
problemami są morderstwa honorowe, przemoc w rodzinie, zmuszanie do
zawarcia małżeństwa, wczesne zawieranie związków małżeńskich, analfabetyzm.
We wszystkich wymienionych wyżej sytuacjach Turcja nie zapewnia kobietom
wystarczającej ochrony prawnej, przede wszystkim z powodu braku jej
dostępności i nieprzystosowaniu urzędników do pracy w regionie (nieznajomość
języka kurdyjskiego).
Przewodniczący DTP Nurettin Demirtaş sprzeciwił się stanowisku EU, która, jego
zdaniem, na Kurdów nakłada konieczność porozumienia z władzami tureckimi, zaś
w znacznie mniejszym stopniu przysłuchuje się kurdyjskim problemom. Tymczasem
sprawująca obecnie władzę w Turcji partia AKP nie posiada żadnego projektu na
rozwiązanie kurdyjskiego problemu. Zamiast dialogu wciąż stosuje się w Turcji metody
siłowe, zastraszając legalnie wybranych do parlamentu członków DTP. Papierkiem
lakmusowym jest też napięta sytuacja między Turcją i Kurdystanem irackim dotycząca
obozów partyzanckiej organizacji PKK. Również i w tym wypadku władze w Ankarze
wybrały rozwiązanie siłowe, nie wykorzystując dostatecznie możliwości zawarcia
porozumienia. Zdaniem Demirtaşa przedkładany przez partie DTP projekt rozwiązania
problemu opiera się na uzyskaniu przez Kurdystan turecki autonomii, sprzeciwia się
separatyzmowi i wszelkiej agresji.
Uwagę uczestników wzbudziły też słowa Ahmeta Türka, wskazujące, że dotychczas ze
strony władz tureckich oczekiwano dostarczenia projektu rozwiązania sprawy kurdyjskiej.
Tymczasem brak jakichkolwiek propozycji sprawia, że obecnie konieczność ta zaczyna
ciążyć na Unii Europejskiej.
W finałowej rezolucji Komisja Europejska zaapelowała do Turcji przede wszystkim
o zwiększenie i zintensyfikowanie działań reformatorskich, rezygnację z rozwiązań
siłowych, przestrzeganie już istniejących międzynarodowych konwencji chroniących
prawa człowieka i reatyfikowanie Europejskiej Konwencji Ramowej dotyczącej ochrony
praw mniejszości.
Pełny tekst rezolucji na stronie: http://www.eutcc.org/articles/1/17/document348.ehtml
Smutnym post scriptum konferencji stało się aresztowanie 17 grudnia na lotnisku
w Ankarze Nurettina Demirtaşa (przewodniczącego partii DTP). Wydarzenie to mogło
jedynie potwierdzić prawdziwość wielu stawianych tureckim władzom zarzutów.
Źródła:
http://www.kurdmedia.com/article.aspx?id=14344
http://www.eutcc.org/articles/1/17/document348.ehtml
http://www.kurdmedia.com/article.aspx?id=14371
Joanna Bocheńska