Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy

Poprawa jakości powietrza
w Gminie Stryszów
Co to jest niska emisja?
Niska emisja to zanieczyszczenia powietrza powstające głównie na
skutek spalania paliw stałych (węgla i drewna) w domowych
kotłowniach. Do atmosfery emitowane są pyły zawieszone PM10
i PM2,5 – drobne cząsteczki różnych substancji, w tym również
toksycznych (silnie rakotwórczy benzo(a)piren, dioksyny, furany
i metale ciężkie). Pyły zawieszone PM10 i PM2,5 poprzez układ
oddechowy i oczy dostają się do krwi i narządów wewnętrznych. Są
przyczyną wielu poważnych chorób układu oddechowego, krążenia
i nerwowego. Przyczyniają się też do występowania alergii,
zwłaszcza u dzieci i UWAGA powodują choroby nowotworowe!
Każdego roku na skutek zanieczyszczenia powietrza w Polsce
umiera 45 000 osób. To o wiele więcej niż ginie w wypadkach
samochodowych.
Następstwa życia w smogu:
− infekcje dróg oddechowych
− astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc, rak płuc
− zawał, niewydolność układu krążenia, udar mózgu
− problemy z pamięcią i koncentracją, alzheimer
− niepokój, stany depresyjne
− bezpłodność, przedwczesne porody, wady płodu a nawet
obniżenie ilorazu inteligencji dzieci
Jak pokazują pomiary realizowane przez Wojewódzki Inspektorat
Ochrony Środowiska w Krakowie poprzez stacje pomiarowe
zlokalizowane w Suchej Beskidzkiej oraz Wadowicach, problem
zanieczyszczenia powietrza występuje także na naszym terenie.
W toku pomiarów realizowanych przez Fundację Planeta pod
koniec sezonu grzewczego 2014 / 2015 w wybranych
miejscowościach Gminy Stryszów potwierdzono, że problem niskiej
emisji dotyczy również naszej Gminy.
Mit: zanieczyszczenie powietrza „przychodzi” do nas z
Krakowa i Śląska
Emisja zanieczyszczeń już dawno temu przestała być domeną
przemysłu i wielkich miast. Przemysłowe instalacje do spalania
węgla już od lat 90-tych XX w. wyposażane są w zaawansowane
układy filtracji. Również duże miasta, np. Kraków, od kilku lat
sukcesywnie prowadzą działania mające na celu redukcję
zanieczyszczeń powstających przy ogrzewaniu domów
(przykładowo w Krakowie wymieniono ok. 3,2 tys. pieców
węglowych i zmodernizowano 1,15 tys. kotłowni – źródło
gramwzielone.pl). Dlatego też jakość powietrza w wielkich miastach
systematycznie się poprawia i w wielu przypadkach jest ona lepsza
niż w małych miejscowościach (w tym miejscowościach
turystycznych i uzdrowiskowych!).
Jak pokazują badania prowadzone m.in. na Politechnice Śląskiej,
źródłem niskiej emisji są głównie domowe urządzenia grzewcze.
Węgiel dostępny na naszym terenie bardzo często jest mocno
zanieczyszczony, ale znaczenie ma nie tylko rodzaj paliwa, ale
przede wszystkim rodzaj kotła. UWAGA: nawet brykiet, czy pellet
spalane w nieodpowiednich kotłach/kominkach mogą być źródłem
zanieczyszczeń! Największymi źródłami zanieczyszczeń są
wszelkie kotły starego typu, a nawet nowe kotły zasilane ręcznie
(również kotły na drewno). W tabeli na następnej stronie
zaprezentowano lokalne wartości emisji dla poszczególnych
rodzajów urządzeń grzewczych:
Kocioł ręcznie zasilany (drewno)
800 mg/m³
Piec kaflowy (węgiel)
560 mg/m³
Kocioł ręcznie zasilany (węgiel)
420 mg/m³
Kocioł kaflowy (drewno)
400 mg/m³
Kocioł na paliwa stałe 4. klasy
60 mg/m³
Kocioł na paliwo stałe 5. klasy
40 mg/m³
Kotły na biomasę (BAT)
<20 mg/m³
Kotły gazowe
0,008 mg/m³
Pompy ciepła
0,00 mg/m³
źródło: broszura „Małopolska 2023 – w zdrowej atmosferze” wyd. Efektywna Polska
Jak wynika z powyższego zestawienia, konieczna jest wymiana
kotłów grzewczych starego typu na nowoczesne kotły 4. lub 5. klasy
albo zastosowanie kotłów gazowych bądź odnawialnych źródeł
energii (np. pomp ciepła).
Plan Gospodarki Niskoemisyjnej
W ramach nowego budżetu Unii Europejskiej na lata 2014-2020
dostępne będą środki na dotacje na wymianę starych urządzeń
grzewczych na nowoczesne (w tym kotły na paliwa węglowe 4. i 5.
klasy, kotły na biomasę BAT oraz odnawialne źródła energii). Aby
Urząd Gminy mógł wystąpić o dotacje dla mieszkańców na ten cel,
musi posiadać Plan Gospodarki Niskoemisyjnej, w którym określona
zostanie skala problemu na danym terenie oraz zaplanowane
zostaną działania, dzięki którym możliwa będzie poprawa jakości
powietrza. Urząd Gminy Stryszów przy współpracy z Fundacją
Planeta przystąpił do opracowania Planu Gospodarki
Niskoemisyjnej, aby móc następnie wystąpić o środki na realizację
Programu Ograniczania Niskiej Emisji, w ramach którego dostępne
będą dotacje dla mieszkańców na wymianę domowych urządzeń
grzewczych na nowoczesne. Dzięki temu cała operacja nie będzie
tak dużym obciążeniem finansowym dla właścicieli domów, a
poprawa jakości środowiska, w którym wszyscy żyjemy, nastąpi
szybciej.
Co można zrobić już teraz, aby ograniczać niską emisję?
 Stosować przemyślane rozwiązania w nowych budynkach.
Praktyka pokazuje, że obecnie powstaje wiele nowych
domów/obiektów, w których niestety stosowane są urządzenia
grzewcze starego typu, emitujące zanieczyszczenia. A przecież
domy budujemy na długie lata. Przemyślany system grzewczy to nie
tylko czystsze środowisko i zdrowsi ludzie, ale również niskie koszty
eksploatacji budynku i oszczędności.
 Sprawdzić, skąd najbardziej „ucieka” ciepło i w miarę
możliwości zastosować odpowiednią izolację/ocieplenie, by
ograniczyć ilość spalanego paliwa.
 Postarać się ograniczyć liczbę dni w roku, w których
wykorzystywany jest kocioł na paliwo stałe emitujący
zanieczyszczenia.
Można zrobić to w łatwy sposób modernizując np. system
ogrzewania ciepłej wody tak, by przynajmniej latem nie trzeba było
palić w piecu. Taka modernizacja nie zawsze oznacza duże koszty.
 Nie „zadymiać”.
Niska emisja występuje nie tylko w sezonie grzewczym na skutek
spalania paliw stałych w kotłach. Jak pokazały pomiary
przeprowadzone przez Fundację Planeta, spalanie odpadów
organicznych (w tym traw, pozostałości słomy, liści oraz innych
organicznych pozostałości po pracach ogrodowych i rolniczych)
może przyczynić się do emisji niebezpiecznych dla zdrowia pyłów
zawieszonych PM10 i PM2,5 w stężeniach niebezpiecznych dla
zdrowia. Przenośna stacja pomiarowa zarejestrowała w pobliżu
posesji, na których spalane były odpady organiczne w ramach
wiosennych „porządków” w ogrodzie, stężenie pyłu PM10 na
poziomie 500 μg/m³, przy normie* wynoszącej 50 μg/m³. Oznacza
to, że spalenie niewinnie wyglądającej kupki trawy, powoduje
chwilowe 10-krotne przekroczenie normy!
Odpady organiczne można kompostować. Można je też oddawać
wraz innymi odpadami w ramach selektywnej zbiórki odpadów
2 razy w miesiącu.
Stwierdzenie, że ludzie od zawsze palili w piecach i „żyli” nie jest
żadnym argumentem, ponieważ nigdy nie było tak dużej ilości
domów i źródeł emisji. Nie mieliśmy też wiedzy, którą posiadamy
obecnie. Przez analogię – kiedyś masowo stosowano azbest jako
pokrycie dachowe. Dziś nikt tego nie robi, ponieważ wiemy, iż jest to
materiał szkodliwy.
*Dopuszczalne normy dla pyłu zawieszonego PM10: 40 μg/m³ dla stężenia średniorocznego
50 μg/m³ dla stężenia 24-godzinnego, nie więcej niż 35 dni w roku
Wydrukowano w ramach prac związanych z opracowaniem Planu Gospodarki
Niskoemisyjnej dla Gminy Stryszów przez Fundację Planeta ze środków
statutowych. www.fundacjaplaneta.org