Radiologia pediatryczna Radiologia pediatryczna Ośrodkowy układ

Radiologia pediatryczna Radiologia pediatryczna Ośrodkowy układ

Radiologia pediatryczna
dr n. med. Jolanta Meller
Radiologia pediatryczna
• Odrębności radiologii pediatrycznej dotyczą
przede wszystkim wskazań do badania,
algorytmów procesu rozpoznawczego,
a w niektórych przypadkach również zasad
interpretacji wyników badań.
Ośrodkowy układ nerwowy u dzieci
1
Metody obrazowania w diagnostyce CUN
Badanie CUN u dzieci
• Okres noworodkowy
• Okres niemowlęcy
Warto zapamiętać
9 Guzy CUN są najczęstszymi nowotworami
w 1. roku życia.
9 Sam fakt zaistnienia urazu głowy nie jest
wskazaniem do diagnostyki obrazowej,
najczęstszym wskazaniem są nieprawidłowe
objawy radiologiczne.
2
Badanie układu kostnomięśniowego u dzieci
•
•
•
•
•
Najczęstszymi wskazaniami do badania
narządu ruchu u dzieci są:
uraz
ból o niewyjaśnionej etiologii
wrodzone wady układu kostnomięśniowego
choroby metaboliczne
nowotwory (pierwotne i przerzutowe)
Badanie układu kostnomięśniowego u dzieci
• Do prawidłowej oceny układu kostnego
konieczna jest znajomość anatomii
rozwojowej dziecka i wielu patologii
występujących tylko w tej grupie wiekowej
• Należy również pamiętać, że w układzie
kostnym odbijają się zaburzenia
funkcjonowania organizmu (np. tempa
wzrastania, dojrzewania)
Wiek kostny
• Oceniany jest na podstawie kolejności
pojawiania się poszczególnych jąder
kostnienia w nasadach, przynasadach
i apofizach kości
• Do określenia wieku kostnego służy zdjęcie
nadgarstków i rąk a wynik badania
porównuje się z odpowiednimi tabelami
3
Dziewczynka 5-letnia
opóźnienie wieku kostnego
Metody obrazowania stosowane w
diagnostyce układu kostnego u dzieci
Dziecko
RTG
Wskazane
maltretowane
Scyntygrafia
Wskazana
- Podejrzenie
kości
urazu
U dzieci poniżej drugiego roku życia
bezwzględnie konieczne wykonanie zdj.
całego kośćca. Wysoka czułość w
diagnostyce złamań kości, nawet po 2 latach
można stwierdzić miejsca urazów (nie tylko
złamań).
Urazy
kończyn
RTG USG,
MR
Wskazane Uwaga: zdjęcie porównawcze drugiej
Wskazane kończyny nie powinno być wykonywane
warunkowo rutynowo.
Zaburzenia
wzrastania
RTG
Ocena wieku kostnego - RTG lewej ręki
Wskazane
(niedominującej), noworodki - zdjęcie ręki i
warunkowo
kolana.
Ból stawu
biodrowego
Wskazane
USG RTG, Wskazane
MR
warunkowo
Scyntygrafia Wskazana
warunkowo
USG może wykazać płyn, który może być
pobrany do dalszej diagnostyki oraz
ewakuowany w procesie leczniczym. MR
gdy USG i badanie RTG nie przynosi
rozpoznania. Scyntygrafia znakowanymi
krwinkami.
Zapalenie
kości
skazane
Wskazane
USG RTG
Scyntygrafia Wskazana
Wskazane
kości MR
warunkowo
USG, scyntygrafia - w ciągu pierwszych dni
od wystąpienia objawów klinicznych wczesne wykrycie zmian, poszukiwanie
innych, nieuchwytnych klinicznie ognisk
RTG po ok. 7 dniach od wystąpienia
objawów klinicznych.
Dysplazja
stawów
biodrowych
USG, RTG
U dzieci do 6 m-ca USG jest badaniem
rutynowym
Wskazane
Najczęstsze problemy diagnostyki
narządu ruchu u dzieci
•
•
•
•
•
Dysplazja stawów biodrowych
Zapalenie kości
Martwica aseptyczna
Choroby metaboliczne (niedoczynność tarczycy)
Guzy kości i tkanek miękkich (złośliwe,
łagodne, przerzuty)
• Urazy
4
Urazy narządu ruchu u dzieci
Uwaga: wskazaniem do wykonania
diagnostyki radiologicznej nie jest przebyty
uraz ale jego następstwa kliniczne
Typy złamań kości występujące tylko u dzieci
• Uszkodzenie chrząstki wzrostowej ze
złamaniem lub bez
• Złamanie odkształceniowe
• Oderwanie przyczepów mięśni wraz z
odpowiadającymi im jądrami kostnienia
• Złamanie typu „zielonej gałązki”
Złamanie typu „zielonej gałązki”
Liczne złamania kostne u dzieci
• Zespół bitego dziecka
• Choroby wrodzone
5
Diagnostyka radiologiczna
układu oddechowego u dzieci
• U dzieci i małych dorosłych, których
badanie kliniczne nie wykazuje zmian w
obrębie klatki piersiowej nie należy
wykonywać tzw. rutynowych badań
przedoperacynych
Właściwa interpretacja zdjęć
klatki piersiowej u dzieci
• Uzależniona jest od specyfiki budowy klatki
piersiowej dzieci w różnym wieku
• Warunki techniczne
Rtg klatki piersiowej dziecka i dorosłej osoby
6
Diagnostyka układu
oddechowego u dzieci
• Noworodki (RDS, MAS, TTN, zapalenie
płuc, odma opłucna)
• Wady wrodzone płuc
• Zakażenie układu oddechowego
• Ciała obce
Diagnostyka rtg narządów klatki piersiowej u dzieci
Kontrola
przedoperacyjna
RTG
Niewskazane
Ostra infekcja górnych
RTG
dróg oddechowych
Niewskazane
Podejrzenie zapalenia
płuc Kontrola po
zapaleniu płuc
RTG RTG
Wskazane
Wskazane
warunkowo
Wiele infekcji dotyczy tylko
oskrzeli; jeżeli objawy kliniczne
sugerują pneumonię, zdjęcie rtg
może wykazać zajęcie
pęcherzyków płucnych lub
niedodmę. Zdjęcie kontrolne nie
jest konieczne w przypadkach
bez niedodmy.
Nawracający kaszel
RTG
Wskazane
Dzieci z nawracającymi
infekcjami dróg oddechowych
oraz z / bez astmy zwykle mają
prawidłowy obraz rtg klp, ale
nawracający kaszel może być
wynikiem ciała obcego w
oskrzelu lub utrwalonych zmian
w oskrzelach i tchawicy.
Podejrzenia ciała
obcego w drogach
oddechowych
RTG klp we
wdechu i
wydechu
Scyntygrafia
Wskazane
Konieczne zdj. w wydechu celem
wyłączenia rozdęcia
wentylowego; przy wskazaniach
klinicznych mimo braku zmian w
rtg konieczna bronchoskopia.
Wskazane
Wskazana
Wskazane
Wskazane
warunkowo
RTG- badanie wyjściowe, u
małych dzieci tylko ap w pozycji
leżącej, bez barytu w przełyku.
Scyntygrafia techniką
pierwszego przejścia pozwala
rozpoznać przecieki p-l, l-p oraz
szereg innych wad wrodzonych.
RTG
Scyntygrafia
Wady wrodzone serca USG serca
angiografia,
KT, MR
Diagnostyka radiologiczna układu sercowo-naczyniowego
7
Przewód pokarmowy u dzieci
• Choroby przewodu pokarmowego
występujące u noworodków i niemowląt
różnią się istotnie od chorób spotykanych
w następnych latach życia dziecka
i u dorosłych
• Znajomość tych odrębności warunkuje
prawidłowy tok procesu diagnostycznego
Okres noworodkowy
• Niedrożność przełyku
• Niedrożność jelit
• Niedrożność odbytu i odbytnicy
NEC u noworodka
8
Okres niemowlęcy
• Przerostowe zwężenie odźwiernika
• Wgłobienie jelitowe
• Choroba Hirschsprunga
Diagnostyka układu pokarmowego u dzieci
Niespecyficzny
ból brzucha
USG RTG przeglądowe
jamy brzusznej
W skazane
W skazane
warunkowo
Zaparcia
RTG
Niewskazan e
Decyzja o badaniach obrazowych po
d yskusji z radiologiem.
Niedrożność
przewodu
pokarm owego u
n oworodka
RTG przeglądowe jamy
brzusznej USG
W skazane
W skazane
Rodzaj zdjęć w/g zalecenia radiologa. W
przypadku zarośnięcia odbytu zdjęcia rtg w
pozycji pionowej głową do dołu od 2. doby
życia.
W głobienie
jelitowe
RTG przeglądowe jamy
brzusznej USG
W skazane
W skazane
Konieczna współpraca pediatry, radiologa i
chirurga; wlew (powietrzny, wodn y,
barytowy) może potwierdzić rozpoznanie i
być zabiegiem leczniczym. Odgłabian ie
zachowawcze powietrzem lub płynem
(barytu nie stosujem y). Odgłabian ie
przeciwskazan e w przypadkach perforacji
przewodu pokarmowego, ostrych obja wów
otrzewnowych , wstrząsu lub niedokrwienia
wgłobionego odcin ka jelita (USG
dopplerowskie).
Połknięte ciała
obce
RTG klp, RTG szyi, RTG
jamy brzusznej Badanie
RTG kontrastowe przełyku (
ew. z watką nasączoną
barytem u starszych dzieci )
W skazane
W skazane
warunkowo
Zdjęcie sz yi - boczn e i klp ap może być
pomocne w przypadkach ciała obcego w
przełyku. Ciała obce niecien iujące.
RTG, USG KT
W skazane
W skazane
warunkowo
W ciężkich urazach i urazach
wielonarządowych pom ocna może być KT
(decyduje dostępność badania i stan
pacjenta).
W ymioty niemowlęta
USG Badanie RTG
kontrastowe
W skazane
W skazane
warunkowo
Przyczyn y wym iotów bardzo różne,
najczęściej pylorostenosis oraz refluks
żołądkowo-przełykowy. Badanie RTG gdy
USG negatywn e.
M artwicze
zapalenie ścian y
jelita
Badanie RTG przeglądowe
jamy brzuszne, USG
Badanie RTG kontrastowe
W skazane
W skazane
warunkowo
Badanie kontrastowe przeciwskazane w
ostrej fazie. Dla wykrycia powikłań w
postaci zwężen ia jelit.
Krwawienie z
odbytn icy
W przypadku podejrzen ia obecności
uchyłka M eckela badaniem z wyboru jest
scyntygrafia, endoskopia przy podejrzeniu
polipowatości.
Uraz brzucha
Badanie RTG kontrastowe
Scyntygrafia
W skazane
warunkowo
W skazana
Podejrzenie
ch oroby
Hirsch sprunga
W lew cien iujący
W skazane
Zapalenie jelita
Pasaż przewodu
W skazane
pokarmowego Scyn tygrafia , warunkowo
USG
W skazane
Żółtaczka u
n oworodka
USG Scyn tygrafia
W skazane
W skazana
warunkowo
Kolejne badania (n p. USG, zdjęcia RTG)
do dyskusji z radiologiem.
W lew doodbytnicz y rzadko konieczny.
Zarówno USG jam y brzuszn ej jak i
badan ie przezciemiączkowe. Scyntygrafia
przy podejrzeniu zarośn ięcia dróg
żółciowych.
Układ moczowy u dziecka
• Zakażenia układu moczowego
(USG, zdjęcie przeglądowe, CUM, urografia)
• Wady wrodzone
• Guzy jamy brzusznej
9
Diagnostyka radiologiczna układu moczowego u dzieci
M o cz en ie no c ne p o 4
ro k u życ ia M o cz en ie
dz ie n ne i no c ne po 4
ro k u życ ia
USG
R e no sc ynt yg ra fia
USG
C ysto uretro g rafia
m ikc yjn a / e w .
u ro grafia
W sk az a ne
W sk az a na
W sk az a ne
W sk az a ne
w aru nk o w o
U S G je st w ystarcz a ją ce w
w ięk sz o śc i prz yp ad kó w , n iek ie d y
ko n ie cz n e ba da n ia uro d yna m icz ne ,
któ re m o g ą w yka za ć z a burz e n ia
fu nk c ji p ęc he rza m o c zo w eg o .
B a da nia re ntg eno w sk ie po sz uk iw a nie po d ło ża an ato m ic z no cz yn no śc io w eg o - ew .ekto po w e
u jśc ie m o c zo w o d u .
Z ak aż e n ia u k ład u
m o c zo w eg o
USG
C ysto uretro g rafia
m ikc yjn a
S c yntyg ra fia , e w .
u ro grafia
W sk az a ne
W sk az a ne
W sk az a ne
S c ynt ygra fia lu b uro g ra fia w g
w ska za ń p o p ie rw sz yc h bad a n ia c h.
S c ynt ygra fia, zw ła sz c za te ch nik ą
S P E C T jest m eto dą z w ybo ru w
o cen ie b liz n.
N a dc iśn ie n ie tętn ic ze
U S G (łą c z nie z
bad a n ie m
d o pp le ro w sk im )
S c yntyg ra fia A ng io
M R / A ng io K T
D S A nerek
W sk az a ne
W sk az a na
W sk az a ne
w aru nk o w o
W sk az a na
w aru nk o w o je śli
p o zyt yw ny
w ynik b ad a ń
p o prz ed nic h
O cen a w ie lk o śc i ne re k, z m ia n
m ią ż sz o w yc h i u na c z yn ie nia.
Ł ąc zn ie z ba da n ie m po po d an iu
ka pto prilu . U w ag a - jeśli
stw ierd zo no kryt ycz ne zw ęż e n ie
tętn ic y ne rk o w e j - m o że b yć
w ska za na je d no cz aso w a
ang io p la syt yk a.
K o lka nerko w a
USG / RTG
p rzeg lą do w e ja m y
brz u sz n e j
W sk az a ne
M o ż e z a istn ie ć k o niec z no ść
w yk o na nia uro gra fii i naw e t K T .
P rz ew le k ły bó l nerek
U S G S c yntyg ra fia
W sk az a ne
W sk az a na
w aru nk o w o
U S G p ierw sz y m ba da nie m ,
sc ynt ygra fia m o ż e p o tw ierdz ić
o bec no ść zw ę że n ia u p o śled za jąc eg o
o dp ływ z ne rk i.
K rw io m o cz
USG + RTG
p rzeg lą do w e ja m y
brz u sz n e j
W sk az a ne
U ro grafia / K T m o g ą b yć p o m o c ne w
ustale n iu ro zp o znan ia.
G u z y ja m y brzu sz ne j
USG + RTG
p rzeg lą do w e ja m y
brz u sz n e j K T
W sk az a ne
W sk az a ne
w aru nk o w o
W sk az a ne
W sk az a ne
w aru nk o w o
W sk aza nia usta lo ne na p o dstaw ie
o braz u klin ic z neg o i w yn ik ó w
p ierw sz yc h bad a ń
U ra z y u k ład u
m o c zo w eg o
RTG, USG,
u ro grafia K T
C ysto grafia
W sk az a ne
W sk az a ne
w aru nk o w o
W sk az a na
U S G z o c eną w ba da niu
do p p lero w sk im w ko lo rze - przep ływ
w nacz yn iac h nerk o w yc h. W u raza c h
m ie d n ic y m n ie jsz e j.
10