This copy is for personal use only

Transkrypt

Medycyna Sportowa
© MEDSPORTPRESS, 2006; 6(6); Vol. 22, 323-328
2
3
4
Author’s Contribution
A – Study Design
B – Data Collection
C – Statistical Analysis
D – Data Interpretation
E – Manuscript Preparation
F – Literature Search
G – Funds Collection
DOPING W SPORCIE. PRZEGL¥D
WIEDZY I POGL¥DÓW STUDENTÓW
AKADEMII WYCHOWANIA FIZYCZNEGO
W POZNANIU
ibu
-d
istr
DOPING IN SPORT. A STUDY OF THE KNOWLEDGE
AND ATTITUDES AMONG STUDENTS OF THE UNIVERSITY
SCHOOL OF PHYSICAL EDUCATION IN POZNAÑ
nly
S³owa kluczowe: doping, wspomaganie, studenci, program nauczania
Key words: doping, supplementation, students, school syllabus
-
eo
Summary
2272
1
8
12
op
Word count:
Tables:
Figures:
References:
y is
-
for
pe
rs
on
al
us
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
Background. The aim of the work was to examine the level of the knowledge about
doping in sport among the students of the first and fourth year of the University School of
Physical Education in Poznañ. As a result, presented conclusions can be useful in modifying the content and structure of the university's syllabus.
Material and methods. The authors used the method of diagnostic opinion poll,
accompanied by a questionnaire technique. Empirical data was gathered in computer
data base. Also the whole set of calculating procedures, based on descriptive statistics
methods was prepared (non-semi-metrical test Kruskal-Wallis, Mann-Whitney test). The
material which was compared included 439 questionnaires from students of the first
(n=226) and fourth year (n=213).
Results. From 439 people who answered the questionnaire about doping about 72%
correctly described the meaning of the word 'doping". In case of more precise question,
about the differences between doping and supplementation, only 56% of respondents was
able to give the correct answer. The distribution of the correct answers on each departments shows the WF students in the best light. Contrary to the first year students, analyzing the question from the variable-sex on the fourth year of study, the authors did not notice
major disproportions within the level of knowledge between women and men. For most of
the responding students of the first year the source of knowledge are mass media and
friends. The fourth year students acquire their knowledge also from school (34%).
Conclusions. The biggest and the most systematized knowledge about doping in
sport presented students of WF. The research results and students' opinion lead to the
conclusion that there is a need of including more "doping" classes to university's syllabus.
Th
is c
Adres do korespondencji / Address for correspondence
Dariusz Posiada³a
Zak³ad Teorii Czasu Wolnego i Rekreacji, Akademia Wychowania Fizycznego im. Eugeniusza Piaseckiego
61-884 Poznañ, ul. Rybaki 19, tel./fax: (0-61) 835-53-22, 835-53-26, 835-53-24, e-mail: [email protected]
Otrzymano / Received
Zaakceptowano / Accepted
25.10.2005 r.
25.01.2006 r.
-
Zak³ad Teorii Czasu Wolnego i Rekreacji, Akademia Wychowania Fizycznego,
Poznañ
Katedra Medycyny Sportu i Fizjoterapii, Akademia Wychowania Fizycznego,
Poznañ
Oœrodek Obliczeniowo-Informatyczny, Akademia Wychowania Fizycznego, Poznañ
Zak³ad Teorii Czasu Wolnego i Rekreacji, Akademia Wychowania Fizycznego,
Poznañ
tio
np
roh
ibit
1
ed
.
Dariusz Posiada³a1(A,B,C,D,E,F), Jerzy Smorawiñski2(A,D,F),
Magdalena Lewandowska3(C,E), Beata Pluta4(C,D)
Zaanga¿owanie Autorów
A – Przygotowanie projektu
badawczego
B – Zbieranie danych
C – Analiza statystyczna
D – Interpretacja danych
E – Przygotowanie manuskryptu
F – Opracowanie piœmiennictwa
G – Pozyskanie funduszy
-
-
ARTYKU£ ORYGINALNY / ORIGINAL ARTICLE
323
Wstêp
ed
.
tio
np
roh
ibit
ibu
Wyniki
-d
istr
eo
for
pe
rs
on
al
us
Badaniami objêto 439 studentów I i IV roku, w tym
213 z IV roku, z wyodrêbnieniem kierunku wychowanie fizyczne (WF), fizjoterapia (F) oraz rekreacja na
Wydziale Turystyka i Rekreacja (TiR). Podstawow¹
metod¹ zbierania materia³u by³ sonda¿ diagnostyczny oparty na przygotowanym przez zespó³ badawczy
kwestionariuszu ankiety. Kwestionariusz ankiety zawiera³ 61 pytañ, w sk³ad których wchodzi³y pytania
otwarte i zamkniête. Kategoryzuj¹c pytania kwestionariusza wyodrêbniono: pytania dotykaj¹ce danych
demograficznych respondenta oraz statusu studiów,
pytania opisuj¹ce œrodowisko wychowawcze i aktywnoœæ fizyczn¹ studenta oraz pytania pozwalaj¹ce
okreœliæ prezentowan¹ przez niego wiedzê o dopingu.
Uzyskane t¹ drog¹ (kwestionariusz ankiety, wywiad) dane zosta³y poddane analizie i obróbce statystycznej. W tym celu wykorzystano programy do analizy statystycznej zawarte w pakiecie STATISTICA 6.0.
Studenci AWF Poznañ posiadaj¹ du¿y zasób wiedzy ogólnej o dopingu w sporcie. Z 439 osób – 72% ogó³u badanych potrafi okreœliæ desygnat nazwy „doping”.
Ró¿nice w zrozumieniu pojêcia przez studentów I i IV roku okazuj¹ siê nieistotne statystycznie (Ryc. 1).
Pojawiaj¹ siê jednak ró¿nice w rozk³adzie odpowiedzi na poszczególnych kierunkach (Ryc. 2). Na
I roku „wiedza wyjœciowa” (a wiêc bez wiêkszego wp³ywu programu kszta³cenia) jest najwy¿sza u studentów TiR, a najni¿sza w przypadku studiuj¹cych Wychowanie Fizyczne. Po 4-letnim okresie studiów trend
zostaje zdecydowanie odwrócony na korzyœæ kierunku WF. Odmiennie przedstawia siê rozk³ad odpowiedzi na pytanie o istotê dopingu, ogó³em ju¿ tylko co
drugi student (56%) okreœla prawid³owo ró¿nice pomiêdzy pojêciem „doping” a „wspomaganie”, a odnotowana dysproporcja w poziomie wiedzy przy uwzglêdnieniu roku studiów okaza³a siê statystycznie istotna (Ryc. 3).
Analizuj¹c to samo pytanie pod k¹tem zmiennej
– p³eæ stwierdzono, ¿e generalnie proces kszta³cenia
znosi dysproporcje (z 10% na 3%) w poziomie wiedzy
pomiêdzy kobietami i mê¿czyznami, które na pocz¹tku edukacji by³y znacz¹ce statystycznie Z=2,06
(p=0,0390*) (Ryc. 4).
nly
Materia³ i metody
y is
op
is c
Th
Ryc. 1. Liczba studentów I i IV roku potrafi¹cych zdefiniowaæ pojêcie „doping” (ogó³em w %)
Fig. 1. The number of students of the first and fourth year able to define „doping” (altogether in %)
* „Sport often comes to mean any race, fight, game, pastime, prank or even form of mockery”
-
Opracowanie statystyczne opiera³o siê na analizie
statystycznej dla cech mierzalnych (iloœciowych) oraz
analizie statystycznej dla cech niemierzalnych (jakoœciowych) z testami istotnoœci ró¿nic pomiêdzy poszczególnymi grupami. Scharakteryzowano otrzymane rezultaty przez przedstawienie liczebnoœci procentowych, jakie uzyska³y poszczególne pozycje kwestionariusza, obliczono œrednie.
Rozk³ad zmiennych w badanych grupach sprawdzono za pomoc¹ testu Shapiro-Wilka. Test wykaza³,
¿e rozk³ad nie spe³nia warunków normalnoœci, dlatego do badania istotnoœci ró¿nic pomiêdzy nimi zastosowano testy nieparametryczne. W przypadku ogólnej analizy ró¿nic – test rang H Kruskala-Wallisa,
a w bardziej szczegó³owej analizie ró¿nic pomiêdzy
parami grup – test rang U Manna-Whitneya [3]. Wszystkie obliczenia statystyczne przeprowadzano przy poziomie ufnoœci (p<0,05 *, p<=0,01 **).
W pozytywnym rozumieniu doping (z ang.) to „zachêcanie zawodników do aktywnej walki sportowej
oklaskami, okrzykami, œpiewem” [1], a wiêc motywowanie zawodników i postêpowanie z duchem postawy
fair play. Paradoksalnie desygnat nazwy doping mo¿e
byæ równie¿ okreœlany zgo³a odmiennie, jako ingerencjê
w organizm ludzki przy pomocy œrodków farmakologicznych celem podniesienia wydolnoœci fizycznej i psychicznej w ró¿nych formach rywalizacji sportowej. Szkodliwe dla zdrowia. W sporcie zakazane. Tak rozumiany
doping z postaw¹ fair play nie ma wiêc nic wspólnego.
Sprawia to, i¿ mocno kontrowersyjna i skrajna w brzmieniu definicja sportu ma swoje uzasadnienie (Petterson
RF, 1981). „Sport jest czêsto rozumiany jako forma wyœcigu, walki, gry, hobby, ¿artu a nawet kpiny” [2].
Celem pracy by³o okreœlenie poziomu wiedzy studentów AWF Poznañ na temat dopingu w sporcie,
poznanie g³ównych Ÿróde³ tej wiedzy, a tak¿e przeanalizowanie dydaktycznych treœci o tej tematyce
w uczelnianym programie nauczania. Zbadanie wp³ywu
programu nauczania na wiedzê o dopingu badanych respondentów oraz zainspirowanie do ewentualnych modyfikacji treœci i struktury programów kszta³cenia.
-
-
-
-
Posiada³a D. i wsp., Doping w sporcie. Edukacja antydopingowa
324
ibu
eo
nly
-d
istr
Ryc. 2. Liczba studentów I i IV roku potrafi¹cych zdefiniowaæ pojêcie „doping” (wg kierunku studiów w %)
Fig. 2. The number of students of the first and fourth year able to define „doping” (according to faculty in %)
us
for
pe
rs
on
al
Ryc. 3. Liczba studentów I i IV roku potrafi¹cych zdefiniowaæ ró¿nice pomiêdzy pojêciem „doping” a „wspomaganie”
(ogó³em w %)
Fig. 3. First and fourth year students able to define the differences between „doping” and „supplementation” (altogether in %)
y is
op
is c
Th
Ryc. 4. Liczba studentów I i IV roku potrafi¹cych zdefiniowaæ ró¿nice pomiêdzy pojêciem „doping” a „wspomaganie”
(wg p³ci w %)
Fig. 4. First and fourth year students able to define the differences between „doping” and „supplementation” (according to gender in %)
-
-
-
-
tio
np
roh
ibit
ed
.
-
325
eo
nly
-d
istr
ibu
Ryc. 5. Studenci I i IV roku potrafi¹cy zdefiniowaæ ró¿nice pomiêdzy pojêciem „doping” a „wspomaganie” (porównanie wg kierunku studiów w %)
Fig. 5. First and fourth year students able to define the differences between „doping” and „supplementation” (according to faculty in %)
us
al
pe
rs
on
Ryc. 6. Opinie studentów na temat skutecznoœci zwalczania dopingu (ogó³em w %)
Fig. 6. Students' opinions concerning doping overcoming efficiency (altogether in %)
Th
is c
op
y is
for
Obserwujemy, ¿e na IV roku zachowany jest wczeœniejszy trend, bo niezmiennie (tak jak na I roku) najwy¿szy poziom wiedzy reprezentuj¹ studenci WF,
a najni¿szy studenci TiR. Generalnie poziom wiedzy
studentów IV roku na ka¿dym z badanych kierunków
jest wy¿szy (Ryc. 5).
Innym wskaŸnikiem wiedzy nabytej mo¿e byæ pytanie o znajomoœæ krajowej instytucji powo³anej do
walki z dopingiem. Wœród badanych roczników poprawnej odpowiedzi udziela 1% (I rok) vs 11% (IV
rok), podaj¹c z nazwy Komisjê do Zwalczania Dopingu w Sporcie. Instytucje miêdzynarodowe do zwalczania dopingu (tj. Komisjê Medyczn¹ MKOL lub
Œwiatow¹ Agencjê Antydopingow¹ – WADA) zna 6%
(I rok) vs 27% (IV rok). Zdania co do skutecznoœci
kontroli antydopingowych s¹ podzielone zarówno
wœród studentów I, jak i IV roku (Ryc. 6).
Proporcje w deklarowanym rozk³adzie Ÿróde³ wiedzy o dopingu ulegaj¹ zmianie. Wœród studentów IV
roku zmniejsza siê dominacja Ÿród³a (media) przy zauwa¿alnym wzroœcie znaczenia Ÿród³a (szko³a tj. uczel-
-
-
-
-
tio
np
roh
ibit
ed
.
-
326
nia i przedmioty kierunkowe). Udzia³ procentowy innych Ÿróde³ wiedzy nie zmienia siê istotnie (Ryc. 7).
Studenci WF i F w swoich opiniach w podobnym
stopniu (co drugi ankietowany) wyra¿aj¹ pogl¹d, ¿e
wiedza o dopingu przekazywana w programach nauczania jest wystarczaj¹ca. Na Turystyce i Rekreacji
mamy do czynienia z niemal odwrotnym udzia³em
procentowym w opiniach negatywnych – a¿ 57% badanych uwa¿a zakres wiedzy o dopingu za niewystarczaj¹cy. Studenci Turystyki i Rekreacji s¹ równie¿
w swoich opiniach mniej zdecydowani (33% – nie
wiem) (Ryc. 8).
Zestawiaj¹c przedmioty traktuj¹ce o dopingu
z ³¹czn¹ pul¹ nauczanych przedmiotów na poszczególnych kierunkach obliczono œredni¹ wa¿on¹. Odnotowano du¿y wzrost wachlarza przedmiotów uczelnianych traktuj¹cych o dopingu. Wartoœæ œredniej wa¿onej roœnie na ka¿dym kierunku studiów, wyraŸnie
widoczne jest to w przypadku zmiany charakteru
kszta³cenia na profil sportowy – WF, F (Tab. 1).
ed
.
tio
np
roh
ibit
Ryc. 7. Deklarowane przez studentów Ÿród³a informacji o dopingu wg wskaŸnika czêstoœci odpowiedzi (ogó³em w %)
Fig. 7. Students' declared information sources about doping according to answer quantity coefficient (altogether in %)
us
Ryc. 8. Opinie studentów IV roku na temat zakresu wiedzy o dopingu przekazywanej w ramach programu nauczania
(w %)
Fig. 8. Four year students' opinions concerning the range of knowledge passed through the school syllabus (in %)
for
pe
rs
on
al
Tab. 1. Wartoœci œredniej wa¿onej przedmiotów traktuj¹cych o dopingu (wg kierunku i roku studiów)
Tab. 1. Average number characteristics of „doping” classes in school syllabus (according to year and faculty)
Dyskusja
Th
is c
op
y is
W prezentowanej pracy samo rozumienie i zdefiniowanie negatywnego zjawiska jakim jest doping,
nie nastrêcza³o studentom wiêkszych problemów. Nale¿y jednak odnotowaæ zaobserwowany ju¿ we wczeœniejszych badaniach fakt, i¿ m³odzi absolwenci TiR,
pod wp³ywem œrodowiskowych i medialnych Ÿróde³
wiedzy, wykazuj¹ wiêksze rozumienie ogólnego pojêcia „doping” ni¿ ich starsi koledzy bêd¹cy na ostatnim
etapie edukacji [4,5]. Trudno wiêc w tym przypadku
(TiR) doszukiwaæ siê jakiegokolwiek wp³ywu programu nauczania oraz treœci o dopingu przekazywanych
w ramach przedmiotów kierunkowych, co potwierdzaj¹ opinie studentów oraz analiza poziomu ich wie-
dzy w dotychczasowych, przeprowadzonych przez
autorów opracowaniach naukowych [4,5].
Jako g³ówny wskaŸnik wiedzy potraktowaliœmy natomiast umiejêtnoœæ postrzegania czêsto „subtelnych”
ró¿nic pomiêdzy pojêciem doping a wspomaganie
na umiejêtnoœæ dostrzegania „granic wspomagania”.
Wspomagania, którego definicyjne ujêcie jako œrodków erogenicznych mo¿e wydawaæ siê bardzo zbli¿one dopingowi. Specjalne substancje stosowane w celu udoskonalenia fizjologicznych, psychologicznych
oraz biomechanicznych funkcji wa¿nych dla sportu
nazywamy œrodkami ergogenicznymi lub œrodkami
wspomagaj¹cymi [6,7]. Zdaniem odpowiadaj¹cych
prawid³owo – wspomaganie s³u¿y przyœpieszaniu procesu restytucji powysi³kowej, nie jest szkodliwe dla
-
-
-
eo
nly
-d
istr
ibu
-
-
327
tio
np
roh
ibit
ed
.
3. Jest zbyt ma³o przedmiotów uwzglêdniaj¹cych tê
problematykê, a poruszane treœci s¹ przedstawiane zbyt powierzchownie, czêsto w trybie wolontaryjnym (wyk³ady), st¹d du¿e dysproporcje w iloœci
przedmiotów, które – zdaniem studentów – traktuj¹ o zagadnieniu dopingu.
Piœmiennictwo
ibu
-d
istr
nly
eo
al
Wnioski
for
pe
rs
on
1. Widoczny wy¿szy poziom wiedzy o dopingu wœród
studentów IV roku mo¿e byæ wynikiem prowadzonego procesu dydaktycznego, szczególnie w przypadku studentów Wydzia³u Wychowania Fizycznego.
2. Program nauczania wp³ywa na usystematyzowanie wiedzy o dopingu oraz znosi dysproporcje
w poziomie wiedzy pomiêdzy kobietami i mê¿czyznami, które na pocz¹tku edukacji by³y znacz¹ce
statystycznie.
Th
is c
op
y is
-
328
1. Nowa Encyklopedia Powszechna PWN. Has³o – doping. Warszawa 1995.
2. Paw³ucki A. The sense of sport and the nonsense of
single performance as texts of educational interpretation [W:] Studies in Physical Culture and Tourism
2001; 8: 111.
3. Moczko JA, Brêbowicz GH, Tadeusiewicz R. Statistics in medical research [in Polish]. PWN Warszawa
1998.
4. Posiada³a D, Pluta B. Knowledge and consciousness concerning doping in sport – comparison
among students of the University School of Physical
Education in Poznañ. Med Sportiva 2004; 8 (3-4):
156-157.
5. Posiada³a D, Smorawiñski J, Lewandowska M.
Knowledge and attitudes among 1st year students of
the University School of Physical Education in Poznañ towards the phenomenon of doping in sport [in
Polish]. Polish J of Sports Med 2005; 21 (2): 83-92.
6. Williams MH. The ergogenics edge: pushing the limits of sports performance [in Polish]. Polish ed.
Med Sportiva 1999.
7. Gawroñski W, Szygu³a Z. Doping and performance-enhancing aids in sports: a medical poin of view.
Med Sportiva 2003; 7 (2): 49-55.
8. Taniewski M, Treder-Mentuch A, Szewczyk K. Opinions of young people about pharmacological doping
[in Polish]. Polish J Sports Med 1999; 101 (12). Available from: URL: http://www.medsport.pl/ms/ms101/
101.htm.
9. Rychta T. Psychological aspects of doping [In:] Nazar K, Rewerski W. Doping [in Polish]. PZWL Warszawa 1995; 105-123.
10. British Medical Association. Drugs in sport: The pressure to perform. BMA, BMJ Books, London 2002; 8-13.
11. Smorawiñski J, Grucza R. Polish achievements in fight against doping [in Polish]. Biology of Sport 2000;
17(2): 107-119.
12. Council of Europe (Griffiths P, Bacchus L.). Use of
Anabolic Steroids and other Doping Substances outside competitive Sport: Literature review and European key information survey. Strasbourg: Council of
Europe 1998.
us
zdrowia, jest dozwolone w sporcie, a stosuj¹cy je
sportowcy nie ³ami¹ norm etycznych i prawnych.
W pytaniach szczegó³owych o istotê dopingu b¹dŸ
o dzia³ania podejmowane na rzecz zwalczania dopingu (instytucje krajowe i zagraniczne), kiedy mo¿emy
w wiêkszym stopniu okreœliæ wiedzê „nabyt¹” na
uczelni, odnotowujemy wy¿szy poziom wiedzy studentów IV roku. Wiedza staje siê bardziej usystematyzowana, dysproporcje z uwzglêdnieniem p³ci mniejsze, a balans wœród Ÿróde³ wiedzy przenosi swój ciê¿ar na rzecz uczelni ze wzrostem iloœci przedmiotów
kierunkowych traktuj¹cych o dopingu, szczególnie na
Wydziale Wychowanie Fizyczne.
Konkluduj¹c, nale¿y jeszcze raz podkreœliæ, ¿e
w strategii walki z wszechobecnym w sporcie dopingiem, niepoœledni¹ rolê pe³ni edukacja antydopingowa [8]. Zdaniem A. Pac-Pomarnackiego nale¿y dodaæ wszelkich starañ, szczególnie w œrodowiskach trenerów, nauczycieli i zawodników oraz wszystkich ludzi zwi¹zanych ze sportem, by ponownie przywróciæ
znaczenie, wspomnianej na wstêpie, zasady fair play
dla humanistycznego wymiaru sportu [9,10]. Badacze zaanga¿owani w walkê z dopingiem s¹ przekonani, ¿e edukacja nie mo¿e byæ doraŸna, nale¿y j¹
prowadziæ konsekwentnie, w odpowiednio d³ugim czasie. Twierdz¹ równie¿, ¿e „dobrze przygotowany i w³aœciwie realizowany program edukacyjny mo¿e przynieœæ sportowi i uczestnicz¹cym w nim ludziom wiêksze korzyœci ni¿ najbardziej surowe kary i sankcje” [9].
Autorzy maj¹ wiêc nadziejê, ¿e powy¿sze opracowanie i analiza edukacji przyczyni siê na etapie studiów wy¿szych do poszerzenia spektrum dotychczasowych badañ i opracowania efektywnej strategii, maj¹cej na celu profilaktykê zdrowotn¹ poprzez kszta³cenie kompetentnych i œwiadomych w walce z dopingiem nauczycieli wychowania fizycznego, trenerów,
animatorów sportu oraz instruktorów rekreacji ruchowej [11,12].
-
-
-
-

This copy is for personal use only

Transkrypt

Podobne dokumenty

This copy is for personal use only

FULL TEXT - Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości

Prezentacja nr 14

ROZPOZNAWANIE DOPINGU

Sport wyczynowy zamienił się w wyścig laboratoriów i techników. A

FULL TEXT - Miscellanea Anthropologica et Sociologica