dziedzictwo kultury jest kruche!

Göcek, Fethiye, Muğla
WYBRZEŻE
EGEJSKIE
Wybrzeże egejskie jest jednym z najpiękniejszych regionów Turcji. Czyste złote plaże, gaje oliwne, skaliste granie i piniowe lasy otaczają wody Morza Egejskiego.
Muzeum Muğla
Biblioteka Celsusa, Efez
Małe wioski rybackie, popularne kurorty, historyczne zabytki, kultura i mitologia – region oferuje atrakcje dla
każdego. Miłośnicy natury i przyrody, plażowicze, fotograficy, entuzjaści sportów, żeglarze czy archeolodzy
– wszyscy znajdą tu coś dla siebie. Wzdłuż wybrzeża ciągnie się rozbudowana baza noclegowa, mogąca
zadowolić klientów o bardzo zróżnicowanych oczekiwaniach.
Bodrum, Muğla
1
2
Wieża Zegarowa, Izmir
IZMIR,
MIASTO
RODZINNE
HOMERA
Miasto zwane przez Turków „Pięknym Izmirem” leży w górnej części ciasnej zatoki, pełnej statków i jachtów.
Panuje tu łagodny i słoneczny klimat, a bryza morska zapewnia świeżość nawet w najbardziej upalne dni. Za
promenadami otoczonymi przez palmy i alejami biegnącymi wzdłuż wybrzeża, miasto wtapia się w górski krajobraz lądu. Izmir jest trzecim pod względem wielkości miastem w Turcji i drugim co do wielkości portem po
Stambule. To kosmopolityczne miasto tętni życiem przez cały rok, a pomiędzy czerwcem a wrześniem odbywają
się tu artystyczne i kulturalne festiwale.
Miasto zostało założone 3000 lat p.n.e. (wówczas było znane jako Bayrakli). W antycznych czasach, po Troi, było
jedną z najbardziej zaawansowanych cywilizacji zachodniej Anatolii. Upadło 1500 lat p.n.e. podczas najazdu
hetyckiego. Już 500 lat później Izmir, znany wówczas jako Smyrna, był uznawany za jedno z najważniejszych
miast Federacji Jońskiej.
Muzeum Archeologiczne
Powiada się, że w tym najświetniejszym dla miasta okresie mieszkał w nim Homer. Czasy świetności miasta
skończyły się 600 lat p.n.e., kiedy to Izmir został podbity przez Lidię. W tym okresie miasto nie znaczyło dużo
więcej niż mała wioska. W IV wieku p.n.e., podczas panowania Aleksandra Wielkiego, u podnóży Góry Pagos
powstało nowe miasto. Okres panowania rzymskiego stanowi drugą wspaniałą erę w historii miasta. Od IV wieku n.e. aż do podbicia tych terenów przez Turków Seldżuckich w wieku XI, miasto znajdowało się pod panowaniem Bizancjum. W 1415 roku sułtan Mehmet Çelebi włączył Izmir do Imperium Osmańskiego.
Detale architektoniczne
Wieży Zegarowej
3
4
Muzeum Archeologiczne
Muzeum Archeologiczne, niedaleko skweru Konak, posiada wspaniałą kolekcję antyków, w tym posągi Posejdona i Demeter, które w czasach antycznych stały na tutejszej agorze. (Otwarte codziennie z wyjątkiem poniedziałków).
MUZEA
Obok Muzeum Archeologicznego mieści się Muzeum Etnograficzne, posiadające eksponaty obrazujące lokalny folklor, m.in. kolekcje dywanów Bergama i Gördes, tradycyjne stroje oraz wielbłądzie uzdy. (Otwarte codziennie z wyjątkiem poniedziałków).
Muzeum Atatürka, mieszczące się w starym izmirskim domu przy Atatürk Caddesi, posiada eksponaty upamiętniające wielkiego przywódcę Turków. (Otwarte codziennie z wyjątkiem poniedziałków).
W Muzeum Sztuk Pięknych, mieszczącym się w Konak, obejrzeć można dzieła najbardziej znanych tureckich
malarzy.
Muzeum Efez, Selçuk
Muzeum Atatürka
Przy Bulwarze Cumhuriyet znajduje się prywatne Muzeum Sztuki Selçuka Yaşara. Znajduje się w nim kolekcja
eksponatów XX-wiecznej sztuki tureckiej. (Otwarte codziennie z wyjątkiem niedziel).
Muzeum Przyrody w Bornova prezentuje wystawę poświęconą historii krajobrazu regionu Morza Egejskiego.
(Otwarte codziennie z wyjątkiem niedziel).
Muzeum Archeologiczne Ödemiş znajduje się 60 km na wschód od Izmiru. Posiada eksponaty historyczne z
różnych epok. (Otwarte codziennie z wyjątkiem sobót i niedziel).
Muzeum Etnograficzne
Kolejne Muzeum Archeologiczne leży 50 km na wschód od Izmiru. (Otwarte codziennie z wyjątkiem sobót i
niedziel).
5
6
Agora, Kadifekale
HISTORYCZNE MIEJSCA I ZABYTKI
Dzięki wykopaliskom prowadzonym w Bayrakli odnaleziono mieszczącą się tu w czasach antycznych świątynię
Ateny, a także mury miejskie z okresu jońskiego, okalające miasto pomiędzy VII a V wiekiem p.n.e. Odnaleziono
także ceramikę datowaną na III wiek p.n.e.
W Kadifekale znajdują się wspaniale zachowane ruiny zamku i otaczających go murów, zbudowanych przez
Lysimachusa za czasów panowania Aleksandra Wielkiego. Zamek wciąż góruje nad położonym w dole Izmirem.
Jest też doskonałym miejscem do podziwiania panoramy miasta.
Kadifekale
Agora, czyli rynek w dzielnicy Namazgah, została zbudowana za panowania Aleksandra Wielkiego. Jej dzisiejszy
wygląd jest efektem przebudowy po zniszczeniach, które nastąpiły wskutek trzęsienia ziemi w 178 roku n.e. Rekonstrukcje datowane są na czasy panowania Marka Aureliusza.
Zajazd Kizlarağasi
Kadifekale
Akwedukty Şirinyer i Yeşildere to dwa przykłady myśli inżynierskiej czasów rzymskich. Budowle te łączyły miasto z płynącą nieopodal rzeką Meles, a korzystano z nich przez cały okres panowania Bizancjum i Osmanów.
Kościół św. Polikarpa jest najstarszym kościołem w Izmirze i symbolizuje Siedem Kościołów Apokalipsy. Św.
Polikarp został zamordowany przez Rzymian w 155 roku w Kadifekale. Legenda głosi, że gdy próbowano Polikarpa spalić żywcem, ogień nie wyrządzał mu krzywdy. Żołnierze rzymscy zasztyletowali go zatem. Kościół
został przebudowany w 1620 roku.
Kościół św. Polikarpa
Zajazd Kizlarağasi Han jest świetnym przykładem XVIII-wiecznej architektury osmańskiej. Został odnowiony i
obecnie można go oglądać w pełnej krasie.
7
8
Budynek Asansör
Symbolem Izmiru jest Wieża Zegarowa (Saat Kulesi), stojąca w samym sercu miasta, przy skwerze Konak. Wieża utrzymana jest w stylu osmańskim. Zbudowana została w 1901 roku, jako podarunek od sułtana Abdülhamida.
Stara dzielnica Asansör, zwana też dzielnicą żydowską, pełna jest odnowionych domów z dawnych czasów.
Przez dzielnicę przebiega deptak Dario Moreno Sokaği, który prowadzi do dźwigu Asansör, zbudowanego w
XIX wieku. Konstrukcja o wysokości 51 metrów umożliwia przejście z ulic znajdujących się w dolnej części dzielnicy do wyżej położonych. W górnej części znajdują się restauracje, z których można podziwiać panoramę Izmiru.
Będąc na Havra Sokak w Kemeralti, warto zwrócić uwagę na stare budynki i synagogi. Alsancak (Punta) z
tradycyjną zabudową, została zmieniona w promenadę pełną barów i restauracji.
W centrum Cumhuriyet Meydani (Plac Republiki) znajduje się pomnik Atatürka. Postać siedzącego na koniu
ojca Republiki skierowana jest w kierunku morza. Wzniesiony w 1933 roku posąg symbolizuje wyzwolenie miasta
przez wojska tureckie podczas pierwszej wojny światowej.
Wieża Zegarowa Izmir
Pomnik Atatürka
Widok na Izmir od strony Kadifekale
Tymczasem pomnik Latających Delfinów w Karşiyaka jest symbolem braterstwa i przyjaźni.
MECZETY
Meczet Hisar jest największym i najstarszym spośród wszystkich tego typu budowli w Izmirze. Zbudowano go
w XVI wieku, a przebudowano w XIX. Posiada piękne wnętrze z ciekawą amboną i niszą skierowaną w stronę
Mekki (mihrab).
Inne meczety w Izmirze to Salepçioğlu (XX wiek), Şadirvan (zbudowany w XVII wieku i odrestaurowany w wieku
XIX) i Kemeralti (XVII wiek). Wszystkie budowle znajdują się w pobliżu dzielnicy Kemeralti.
Alsancak (Punta)
9
Kültürpark
PARKI
Kültürpark to główny park miasta, oferujący różnorodne możliwości spędzania wolnego czasu. Odbywają się tu
Międzynarodowe Targi Izmir, tutaj też znajdują się: park rozrywki, zoo, restauracje i ciche ogrody.
Park Olof Palme, mieszczący się w Karşiyaka, to świetne miejsce dla osób lubiących aktywny wypoczynek. Posiada centra sportowe, w których można uprawiać najróżniejsze dyscypliny. Karşiyaka to pradawna Kordelia.
W sąsiedztwie znajduje się kolejny park, Adnan Saygun, będący centrum kulturalno-artystycznym. Mieści się
tu amfiteatr, w którym organizowane są koncerty oraz odgrywane sztuki teatralne. Podobne atrakcje czekają na
gości w Parku Muzeum na otwartym powietrzu.
10
Park Insan Haklari (Praw Człowieka) słynie z modernistycznych pomników, m.in. wielkiego pomnika Latających Delfinów.
Park Muammer Aksoy to urocze miejsce, położone blisko morza, z przepięknym widokiem na Zatokę Izmir.
Rekreacyjny Park Turgut Özal, zlokalizowany w Bayrakli, to kolejny park z ośrodkiem sportowym.
SZTUKA, KULTURA, ROZRYWKA
W przeciągu wielu lat Izmir zyskał reputację kosmopolitycznego miasta kultury. W Centrum Kulturalnym Izmiru
znajduje się sala koncertowa. Odbywają się tu przedstawienia baletowe i operowe. Miasto posiada Filharmonię Egejską, w której odbywają się wspaniałe koncerty. Podczas corocznego Międzynarodowego Festiwalu
Izmiru artyści z całego świata występują przed publicznością w wielu miejscach miasta oraz w jego okolicach,
również w teatrze w Efezie.
W ciągu dnia warto wybrać się na przejażdżkę bryczką, a wieczorem spędzić miło czas w lokalnych restauracjach i barach, których wokół Kordonboyu, Pasaport Pier i Karşiyaki jest bardzo wiele.
ZAKUPY
Na ulicach Rynku Kemeralti można znaleźć sklepy z cennymi antykami i oryginalną biżuterią. Jest tu wiele
sklepów z ubraniami, można także nabyć suszone figi czy rodzynki, z których słynie Izmir.
Restauracje i rybne tawerny, leżące pośród tej kolorowej scenerii, serwują lokalne przysmaki, m.in. Trança czy
Çipura, dwa rodzaje morskiego leszcza.
Najlepsze i najmodniejsze sklepy leżą przy Promenadzie Kordon w Alsancak, Karşiyaka, Cumhuriyet i Pasaport.
11
12
Posiadłość Çakir Ağa, Birgi, Izmir
Balçova, leżąca na drodze do Çeşme, to jedno z największych termalnych spa w Turcji. Posiada doskonałe
wyposażenie, bogate zaplecze rekreacyjne oraz gabinety odnowy biologicznej.
OTOCZENIE
IZMIRU
Çamalti, leżące 15 km na zachód od Karşiyaka, to region nadbrzeżnych bagien i wyschniętych słonych jezior,
ze względu na obecność wielu gatunków ptaków zwany „Ptasim Rajem Izmiru”.
Entuzjaści ornitologii mogą spotkać tu m.in. pelikany i flamingi oraz wiele innych ciekawych odmian.
Yamanlar Çamliği to las piniowy, leżący niedaleko Jeziora Karagöl, 40 km na północny wschód od Karşiyaka.
Jest to popularne miejsce ze względu na organizowane tu pikniki. Ponadto znajdują się tu liczne restauracje i
baseny.
W miejscowości Kemalpaşa, 20 km od Izmiru, znajduje się słynna płaskorzeźba z czasów hetyckich, wykuta w
skale niedaleko przełęczy Karabel.
Płaskorzeźba, Efez
„Ptasi Raj Izmiru”
Belkahve to najwyższej położony punkt w okolicy Izmiru. Z jego szczytu, relaksując się przy filiżance tureckiej
kawy, obserwować można Zatokę Izmiru. Dawniej było to ulubione miejsce odpoczynku Atatürka, obecnie mieści
się tu jego pomnik. We wsi Birgi znajduje się posiadłość Çakir Ağa, doskonały przykład tureckiej architektury.
W Turcji znajduje się wszystkie siedem miast, w których ulokowanych jest Siedem Kościołów Apokalipsy św.
Jana. Są to: Efez, Izmir, Bergama, Akhisar, Sart, Alaşehir i Eskihisar. Zabytki te podziwiać można podczas
wycieczki, trwającej od jednego do czterech dni.
Półwysep Çeşme, otoczony Morzem Egejskim, leży na zachód od Izmiru. Nazwa Çeşme oznacza fontannę i
odnosi się do wielu okolicznych źródeł, odkrytych na przełomie XVIII i XIX wieku.
Wnętrza
Wnętrza w
w posiadłość
posiadłość Çakir
Çakir Ağa
Ağa
13
Forteca Çeşme
To jedno z najpiękniejszych wybrzeży w Turcji otoczone jest czystym, błękitnym morzem, polami porośniętymi
anyżem, sezamem, drzewami morelowymi, figowymi i kauczukowymi. W tutejszych nieskazitelnie czystych zatoczkach amatorzy pływania odnajdą ciszę i spokój. Goście mogą liczyć na doskonałe zakwaterowanie, liczne
restauracje, miejsca do uprawiania sportu oraz inne rozrywki.
XIV-wieczna forteca, zbudowana przez Genueńczyków, została powiększona i przebudowana przez Turków
Osmańskich w XVI wieku.Twierdza dominuje nad małym portem Çeşme, położonym 80 km od Izmiru. Dziś miasto jest popularnym kurortem z doskonałą bazą noclegową, restauracjami i klubami.Niedaleko twierdzy znajduje
się XVI-wieczny zajazd dla karawan, zbudowany przez Sulejmana Wspaniałego, obecnie przekształcony w nowoczesny hotel. Natomiast w XIX-wiecznym Kościele Hagios Haralambos znajduje się dziś Galeria Sztuki Emir
Çaka. Dla amatorów odnowy biologicznej atrakcją mogą stać się tutejsze łaźnie.
14
Alaçati, Çeşme
W mieście można nabyć doskonałej jakości dywany, produkty skórzane oraz inne wyroby i pamiątki. Miasto nie
śpi nawet nocą. Położone wzdłuż promenady restauracje i kluby nocne tętnią życiem. W Çeşme każdego lata
organizowany jest Międzynarodowy Festiwal Piosenki. Aby podziwiać półwysep i okoliczne zatoki, można
wynająć jacht. Ponadto raz w tygodniu kursują tu promy z Wenecji.
Popularnym centrum wypoczynkowym w Ilica jest Przystań i Kompleks Wypoczynkowy Altin Yunus (Złoty
Delfin). W pobliżu doskonale wyposażonego kurortu rozciągają się piaszczyste plaże, a malowniczy port wypełniony jest łodziami. Zatoka posiada doskonałe warunki do uprawiania sportów wodnych, a zwłaszcza windsurfingu i żeglarstwa. Wokół Ilica znajdują się gorące źródła. Szczególną popularnością cieszą się źródła położone
w Şifne Bay. Paşa Limani (Port Paszy) posiada kemping, oferujący wiele możliwości spędzania wolnego czasu. W Zatoce Ilica, co roku w lipcu, rozgrywane są Międzynarodowe Regaty Çakabey klasy Optymist.
Ilica, Çeşme
Przystań i Kompleks Wypoczynkowy
Altin Yunus (Złoty Delfin), Çeşme
Sąsiednia cicha wioska Ildiri, leżąca 20 km na północny wschód od Çeşme, to antyczna Erytrea. Niezapomniany wschód słońca można obejrzeć, wspinając się o świcie na Akropol.
Okoliczna Zatoka Gerence to zakątek leżący na północny wschód od Półwyspu Çeşme. Można do niej dotrzeć
wypożyczonym jachtem lub samochodem. To idealne miejsce nie tylko dla tych, którzy pragną wypocząć na
łonie natury, ale także dla miłośników sportów wodnych. W rybackiej wiosce Dalyan jedna z najlepszych rybnych
restauracji sąsiaduje z ruchliwym molem okolicznej przystani.
Ilica, Çeşme
Turystom z pewnością przypadnie do gustu różnorodność zakwaterowania i długie piaszczyste plaże miasteczka Çiftlik, leżącego na północ od Çeşme. Na południu, w niedaleko położonej miejscowości Altinkum Plaj,
znajdują się kempingi oraz idealne do długich spacerów plaże.
15
Molo Urla
Wzgórza uroczego, typowego miasteczka egejskiego Alaçati zdobią
dawne młyny, przekształcone obecnie w atrakcyjne restauracje. Alaçati
leży w głębi lądu, na południe od miejscowości Ilica i wybrzeża. Kilka kilometrów dalej na południe znajduje się przyjemna plaża. Wiele okolicznych
zatoczek dostępnych jest wyłącznie od strony wody, dlatego dużą popularnością cieszą się wypożyczalnie jachtów i motorówek.
nej ofercie cenowej. Z restauracji położonych na szczycie Góry Güvendik
rozciąga się wspaniały widok na zatoki i wysepki.
Nieduża wioska rybacka Çeşmealti słynie z doskonałych rybnych restauracyjek.
Jadąc wzdłuż pięknie położonego wybrzeża Półwyspu Karaburun, mijamy
po drodze kilka zatoczek i wiosek rybackich, m.in. Balikliova, Mordoğan
i Karaburun. W tej ostatniej znajdują się przytulne hotele, ogrody herbaciane i restauracje.
Znane w czasach antycznych jako Clazomenae, Urla Iskelesi posiada
przystań oraz doskonałą bazę noclegowo-wypoczynkową o zróżnicowa16
Położone są one między pięknym górskim urwiskiem a czystą, przejrzystą wodą. Od strony Góry Manastir
rozciąga się niezapomniany widok wybrzeża Karaburun, leżącego naprzeciw linii wybrzeża Foça, a także wejścia
do Zatoki Izmir.
Na południowej stronie Półwyspu Çeşme, niedaleko miasta Seferihisar, leży malowniczo położona marina
Siğacik. To ważne centrum żeglarskie, otoczone fortyfikacjami datowanymi na okres genueński, jest dobrym
punktem wypadowym na wycieczkę do Świątyni Dionizosa w antycznym miasteczku Teos oraz na śliczną
plażę w Akkum.
Na południe od Akkum znajduje się kurort New Neptun Holiday, w którym prowadzone są szkółki windsurfingowe
i nurkowania. Tutejsza zatoka jest doskonałym miejscem do uprawiania tych sportów. W rejonie Torbali, pomiędzy wioskami Özbeyköy i Yeniköy, leżą ruiny antycznej metropolii.
Karaburun
Ildiri, Çeşme
Teos, Seferihisar
Gümüldür ma dobrze rozbudowaną infrastrukturę turystyczną, piękne plaże, urocze restauracje i hotele. Niedaleko na wschód, w Ahmetbeyli (Claros), znajduje się Świątynia Apolla i pozostałości jego ogromnego posągu.
W jednej z przylegających do plaży restauracji można zjeść dobre ryby i owoce morza. Ładnie położona, biegnąca wzdłuż wybrzeża droga prowadzi z Ahmetbeyli do plaży Pamucak.
17
18
Foça, Izmir
Północny
Region
Egejski
Antyczna Phocaea, Foça, niegdyś była częścią Federacji Jońskiej. Dziś jest nowoczesnym i pełnym turystów
miasteczkiem wakacyjnym z dwoma głębokimi przystaniami. Czyste plaże, przyjemne restauracje oraz możliwość zakwaterowania, zachęcają do spędzenia tu urlopu. Entuzjaści doskonałej opalenizny zapewnią ją sobie
na naturalnych skalnych tarasach Wysp Syren.
Bergama, kiedyś stolica kulturalna, przetrwała jako miejsce archeologicznych wykopalisk. W Akropolu, leżącym
ponad nowym miastem, znajdują się ruiny biblioteki, teatru, Świątyni Krajana i Dionizosa, monumentalny Ołtarz
Zeusa, sanktuarium Demeter oraz antyczne gimnazjum, którego tarasy prowadzą wprost na miejską agorę. Asclepion, leżący w południowo-zachodniej części miasta, to dawne sanktuarium dedykowane bogu Asclepionowi. W mieście znajduje się Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne. Niedaleko mieści się świątynia Sera-
Akropol, Bergama
pisa, boga podziemnego świata, którego Egipcjanie czcili obok Ozyrysa. Świątynia została przekształcona w
bazylikę w okresie Bizancjum.
Dikili, często odwiedzane przez pływające tu wycieczkowce z Pergamonu, to miasto o relaksującej atmosferze,
z wieloma miłymi restauracjami, biegnącymi wzdłuż Promenady Kordon. Warto zatrzymać się w małym porcie
Çandarli, pradawnym Pitane, by obejrzeć genueńską twierdzę, jedną z najlepiej zachowanych w całej Turcji.
Ayvalik to uroczy port, mieszczący się pośród pięknych lasów piniowych. Nieopodal leży Şeytan Sofrasi (Diabelski Stół), z którego rozciąga się piękna panorama na archipelag wysp leżących wzdłuż Zatoki Ayvalik i
małą Wyspę Alibey (Cunda), na której mieszczą się rybne restauracyjki.
Pomnik Nike, Bergama
19
Wyspa Alibey
Plaża Sarmisakli uchodzi za jedną z najpiękniejszych w okolicy.
Kaz Daği, z przepięknymi krajobrazami, zielonymi zakątkami i kilkoma
gorącymi źródłami. Zgodnie z mitologią w tym miejscu odbył się pierwszy
w historii konkurs piękności. W cieniu Kaz Daği (Góra Ida, 1774 metry
n.p.m.) w Pinarbaşi, na zachód od Akçay, Parys podarował Afrodycie złote jabłko, uznając ją za najpiękniejszą z trzech bogiń, co jak wiadomo stało
się przyczyną wybuchu Wojny Trojańskiej.
Zatoka Edremit, znana również jako Oliwkowa Riwiera, posiada wiele uroczych kurortów wakacyjnych, m.in. Küçükkuyu, Altinoluk, Akçay
(gorące źródła), Edremit i Ören. Wszystkie posiadają pięknie położone
plaże okalające Zatokę Edremit, w której mieszczą się liczne hotele oraz
domki z widokiem na morze. Również tutaj znajduje się Narodowy Park
20
BEHRAMKALE (ASSOS)
Assos, słynne w antyku centrum nauczania, leży 87 km na południe od Dardaneli, w Okręgu Ayvacik. Arystoteles, najwybitniejszy spośród uczniów Platona, został zaproszony do Assos i spędził tu trzy lata, nauczając swoich studentów. Poślubił tu siostrzenicę Hermei, założył szkołę filozoficzną oraz prowadził wcześniej rozpoczęte
badania z dziedzin zoologii, biologii i botaniki.
Akropol w Assos wznosi się 238 metrów n.p.m. W VI wieku p.n.e. zbudowano tu Świątynię Ateny. Ta dorycka
budowla została odrestaurowana i dziś strzeże Zatoki Edremit oraz Półwyspu Biga. Warto zatrzymać się tu
nocą, gdy blask księżyca rozświetla świątynne ruiny. Ze szczytu wzgórza widać rozciągającą się w dole piękną
panoramę. Widok ten pozwala zrozumieć powody, którymi kierował się architekt, wybierając miejsce budowli.
W dole leży antyczna agora, gimnazjum i teatr. Z północnego rogu Akropolu widać natomiast meczet, most i
Assos
Assos (Behramkale)
(Behramkale)
Wiejska kawiarnia
Erdek, Balikesir
fortecę, zbudowane w XIV wieku przez osmańskiego sułtana Murata I. W dole ukryta została mała, spokojna,
antyczna przystań. Assos zyskało przez lata miano kulturalnego centrum Turcji, za sprawą panującej tu atmosfery, a także artystów, którzy przyjeżdżali tu w poszukiwaniu natchnienia. Wakacje w tym miejscu z pewnością
pozostawią niezapomniane wrażenia.
We wsi Gülpinar, leżącej 25 km na zachód od Behramkale, znajduje się antyczne miasto Chryse, gdzie w II wieku p.n.e. zbudowano Świątynię Apolla. Babakale to kolejna mała miejscowość, położona 15 km na zachód od
Gülpinar. Prowadząca do niej droga wiedzie przez poszarpane wybrzeże.
Świątynia Ateny, Assos
21
Pomnik Pamięci Żołnierzy Tureckich
22
Pomnik
Pomnik Poległych
Poległych w
w Canakkale
Canakkale
Narodowy Historyczny Park Półwyspu Gallipoli
ÇANAKKALE
Miasto Çanakkale leży blisko Cieśniny Dardanele, łączącej Morze Marmara z Egejskim. Pomiędzy Çanakkale,
leżącym na azjatyckim brzegu, a Eceabat i Kilitbahir, położonym na brzegu europejskim, codziennie kursują promy. Doskonały port dla pływających tu jachtów stanowi Przystań Çanakkale, która pozwala odpocząć od trudów żeglowania, a przy okazji zwiedzić okolicę. Przystań posiada sieć restauracji, hoteli i kawiarenek położonych
wzdłuż promenady, w których można spokojnie odpocząć, obserwując płynące przez cieśninę statki i jachty.
Rozciąga się stąd również piękny widok na Fortecę Kilitbahir oraz Muzeum Archeologiczne.
W 1451 roku sułtan Mehmed II, późniejszy zdobywca Stambułu, aby kontrolować przepływ żeglugi przez cieśninę, zbudował dwie fortece – na europejskim brzegu Cieśniny Dardanele oraz na sąsiednim brzegu, w Çimenlik.
Cmentarz 57. Pułku Piechoty
Narodowy Historyczny Park Półwyspu Gallipoli
Forteca Kilitbahir
Dzisiaj w Fortecy Çimenlik znajduje się muzeum, dedykowane obronie tureckiej cieśniny podczas pierwszej
wojny światowej.
Narodowy Historyczny Park Półwyspu Gallipoli został utworzony, aby uhonorować bohaterską obronę
półwyspu oraz śmierć pół miliona żołnierzy, którzy oddali tu życie za ojczyznę. W 1915 roku Mustafa Kemal,
dowódca tureckiej armii, poprowadził zwycięską kampanię, odpierając atak połączonych sił aliantów. W parku
postawiono pomniki, cmentarze, tablice pamiątkowe i eksponaty militarne z tego okresu. W pobliżu znajduje się
Tuz Gölü (Słone Jezioro) oraz piękne Klify Ariburnu. Piękno zielonych wzgórz, piaszczystych plaż i błękitnej
wody stanowi naturalną oprawę dla miejsca pamięci tych, którzy zginęli w obronie kraju.
Francuski cmentarz i monument
23
Troja stała się nieśmiertelna dzięki Homerowi i jego powieści o królu Priamie, Hektorze, Parysie i pięknej Helenie.
Wykopaliska archeologiczne pozwoliły ustalić badaczom, że w tym miejscu istniało dziewięć typów osadnictwa.
Odkryto m.in. dawne mury miejskie, fundamenty domów, świątyń i teatrów. Stojący tu Koń Trojański symbolizuje
homerycką opowieść. Przystań zbudowana w III wieku p.n.e. była miejscem odpoczynku św. Pawła podczas
jego drogi misyjnej do Assos.
Legendarny Koń Trojański
Aleksandria-Troas
Port Kaleköy, Gökçeada
W drodze na kolejną wyspę, Bozcaada, oczom ukazuje się okazały wenecki zamek. Kolejno na horyzoncie
pojawiają się białe domki i restauracyjki leżące wzdłuż wybrzeża. Imponująca jest ilość porastających wyspę
winnic. Pełno tu ciepłych plaż, najładniejsze znajdują się w Ayazma, Poyraz i Iğdelik.
Największą z tureckich wysp jest Gökçeada, otoczona nieskazitelnie czystymi zatokami. Na jej wzgórzach,
pokrytych zielonymi piniami i gajami oliwnymi, znajdują się śliczne strumienie i źródła, w oddali widać klasztor. Z
Çanakkale i Kabatepe w kierunku wyspy kursują regularnie promy dostępne dla turystów. W sierpniu organizowane są imprezy, podczas których wspólnie bawią się wyspiarze i turyści.
Wyspa Gökçeada
24
W głąb
lądu
Podążając w głąb lądu, natrafia się na żyzną ziemię, jakże ważny element wczesnych cywilizacji. Pozostałości
tych kultur widać zarówno na terenach wiejskich, w małych miejscowościach, jak i w większych miastach.
Spuścizną Imperium Osmańskiego jest charakterystyczna architektura, która przetrwała zarówno w tradycyjnej
zabudowie, jak i tej sakralnej, w postaci meczetów.
Kurorty wypoczynkowe powstały wokół miejsc obfitujących w gorące źródła, oferując szeroką gamę usług spa.
Turecka łaźnia
Uroczystości Mesir Macunu
MANISA
Meczet Sultan
Manisa to atrakcyjne turystycznie miasto egejskie, które zachowało przykłady wspaniałej architektury okresu
seldżuckiego i osmańskiego. Ufundowany przez Ayşe Sultan, matkę Sulejmana Wspaniałego, Meczet Sułtan
powstał w pierwszych latach XVI wieku. Co roku w kwietniu na terenie meczetu odbywa się festiwal upamiętniający Mesir Macunu, czyli eliksir, który według podań wyleczył matkę sułtana. W XVI wieku słynny architekt Sinan
zaprojektował Meczet Muradiye. W przylegającej do niego dawnej szkole teologicznej, czyli medresie, mieści
się dziś Muzeum Archeologiczne. W Manisie każdego roku w okresie zbierania plonów, który wypada tu we
wrześniu, odbywa się Festiwal Żniw. Z zebranych w tym czasie winogron powstaje doskonałe wino, wysyłane
również na eksport.
25
Gimnazjum Sardis, Manisa
Na południe od miasta leży Narodowy Park Sipil Daği, na terenie którego znajduje się słynna „płacząca skała”
Niobe. Podróżując na północny wschód, dociera się do Gördes, miasta, które słynie zwłaszcza z produkcji
dywanów.
Ruiny antycznego Sart (Sardis), kiedyś stolicy królestwa Lidii, leżą na brzegu rzeki Sart Çayi. W tym miejscu
została wybita pierwsza na świecie moneta. Świątynia Artemidy i odrestaurowane gimnazjum, podobnie jak
synagoga z III wieku n.e., świadczą o randze miasta w przeszłości. Na południe od Sardis leży Góra Boz (antyczna Tmolus). To świetne miejsce do wspinaczki i pieszych wycieczek.
Sardis
26
UŞAK
Zarówno dawniej, jak i obecnie miasto było ważnym ośrodkiem produkcji dywanów. Informacje i eksponaty
dotyczące przeszłości Uşak turyści znajdą w miejscowym muzeum. Muzeum Kaftanci, wspólnie z Etnograficznym Muzeum Atatürka, organizuje fantastyczne wystawy dywanów z różnych okresów oraz prezentuje
dawną rezydencję Ojca Narodu.
AFYONKARAHISAR
Powstanie mierzącej 226 metrów cytadeli Afyonkarahisar datowane jest na 1350 rok p.n.e. Dociera się do niej
schodami wykutymi w skale wzgórza. Cytadela była używana zarówno przez Hetytów, jak i Frygijczyków. Niedaleko znajdują się pozostałości świątyni bogini Cybele. Znajdujące się tu Muzeum Archeologiczne i Memoriał
Wojny Wyzwoleńczej podkreślają znaczenie miejsca Afyonkarahisar w historii.
Tkanie dywanu
Aslankaya, Afyonkarahisar
Muzeum Uşak
Monumentalna płaskorzeźba, dziedzictwo Królestwa Frygijskiego, została wykuta w skałach zwróconych w stronę miasta. W Aslankaya w jednej ze skalnych ścian zostały wyrzeźbione postacie lwów.
Açik Hava Müzesi to muzeum pod gołym niebem, leżące blisko północnego wejścia do miasta Dinar, 100 km
na południe od Afyonkarahisar. Tu odbył się mityczny pojedynek muzyczny pomiędzy dwoma bogami – Apollem
i Panem. W tutejszych skałach w czasach antycznych wykuto inskrypcje i rzeźby z okresu panowania Bizancjum
i Rzymu.
Tureckie delicje
27
28
Świątynia Zeusa, Aizanoi (Cavdarhisar), Kütahya
KÜTAHYA
To jedno z najstarszych miast w Turcji. Do dziś jego mieszkańcy kultywują wiele dawnych tureckich tradycji.
W mieście znaleźć można liczne przykłady wspaniałej architektury, w tym zamków, meczetów, medres, łaźni,
kompleksów religijnych, mauzoleów i pałaców. Jednym z najwspanialszych meczetów jest XIV-wieczny Meczet
Ulu. Z zamku Kütahya rozciąga się przepiękny widok na panoramę starego miasta. Muzeum Archeologiczne
Kütahya było szkołą teologiczną w XIV wieku, teraz organizowane są tu wystawy etnograficznych eksponatów
z okresu Cesarstwa Rzymskiego, Bizancjum, płytek ceramicznych z Izniku powstałych za czasów osmańskich.
Znajduje się tu także, przekształcony w muzeum, dom XIX-wiecznego węgierskiego bohatera Lajosa Kossutha.
Turyści mogą tu obejrzeć pamiątki i dokumenty związane z życiem Kossutha.
Ceramika Kütahya
Stroje regionalne, Kütahya
Çavdarhisar, Kütahya
W XVI i XVII wieku w piecach ceramicznych w Kütahya produkowano wyroby, które można dziś podziwiać w
całej Turcji. Piece używane są do dziś. Można je zobaczyć w zakładach, w których utalentowani artyści wypalają
płytki ceramiczne, naczynia i misy zdobione kobaltowymi, niebieskimi wzorami malowanymi na białym tle.
Na południowy zachód od Kütahya leży rzymskie miasto Çavdarhisar (Aizanoi), w którym znajdują się pozostałości teatru, stadionu i Świątyni Zeusa. Niedaleko leży Góra Murat, w pobliżu której znajduje się kemping.
Turystyczną atrakcją są gorące źródła oraz przepiękne zakątki z niezapomnianymi widokami.
Blisko Dumlupinar znajduje się Narodowy Park Başkomutan (Naczelnego Dowódcy) i Pomnik Wojny
o Niepodległość.
Fontanna Çinili, Kütahya
29
30
Teatr
Teatr Antyczny
Antyczny w
w Efezie
Efezie
Południowy
region
egejski
Wizyta w Efezie, handlowym centrum antycznego świata, jest jedną z najciekawszych w całej Turcji. Miasto
zbudowano w hołdzie Artemidzie. W latach świetności powstawały tu piękne budowle, będące obecnie zabytkami architektury. Zbudowana tu ogromna Świątynia Artemidy, kiedyś uważana była za jeden z siedmiu cudów
świata. Przebudowywana wielokrotnie, ostatni raz w III wieku p.n.e., dziś jest tylko ruiną. W tej formie przetrwały
także antyczne łaźnie, teatr, gimnazjum, agora i biblioteka Celsus.
Nad pobliskim miastem Selçuk góruje bizantyjska cytadela, wzniesiona niedaleko Bazyliki św. Jana w VI wieku,
przypuszczalnie zbudowanej na grobowcu apostoła. XIV-wieczny Meczet Isa Bey, znajdujący się obok bazyliki,
zdobi typowy portal z okresu seldżuckiego. Muzeum Archeologiczne posiada ważną kolekcję znalezisk i eksponatów odkrytych podczas prac archeologicznych w Efezie. W mieście znajduje się również Muzeum Łaźni
Tureckich z siedzibą w XVI-wiecznym budynku, w którym można obejrzeć wystawę obrazującą historię term i
łaźni znanych od czasów antycznych.
Dom Matki Boskiej (Meryem Ana)
Eros jadący na delfinie, Muzeum Efes
W mieście organizowany jest, co roku w maju, Międzynarodowy Festiwal Turystyki i Kultury. Historia głosi,
że po śmierci Chrystusa św. Jan przybył z Maryją do Efezu, gdzie miała ona mieszkać już do końca swego życia
w małym domku (Meryemana Evi), zbudowanym dla niej na Bülbüldaği (Góra Koressos). Miejsce to jest
popularnym wśród turystów sanktuarium, do którego pielgrzymuje wielu chrześcijan. Dom ten został uznany
przez Watykan, a co roku 15 sierpnia odbywają się tu msze święte. Niedaleko Selçuk znajduje się Muzeum Pociągów i Lokomotyw, prezentujące historię kolei szynowych w Çamlik. 9 km na wschód od Selçuk leży miasto
Şirince, znane z tradycyjnych XIX-wiecznych domków, które w większości przekształcono w kwatery dla gości.
W tej małej miejscowości, z porastających tutejsze wzgórza winogron, produkuje się dużo wspaniałego wina.
18 km od Selçuk znajdują się domy winne, w których można próbować tego wspaniałego trunku.
Posąg Artemidy, Muzeum Efes
31
32
Przystań Kuşadasi
AYDIN
Prowincja Aydin słynie z rosnących tu owoców figowych. W dawnych czasach miasto zwane było Tralleis i, z
mieszczącą się tu szkołą rzeźbiarską, pełniło rolę ośrodka artystycznego. To, co widzimy dzisiaj, to pozostałości
z II wieku n.e. Po 1186 roku miasto przeszło pod panowanie Turków Seldżuckich. Miejscowe muzeum przechowuje eksponaty z różnych okresów historycznych miasta i prowincji.
Jadąc wzdłuż wybrzeża, trafić można do Kuşadasi albo Ptasiej Wyspy, uroczego portu, zbudowanego pośród
lśniącej zatoki. Miasto górujące nad morzem wydaje się być stworzone do wakacyjnego wypoczynku. Warto
odwiedzić tutejsze centrum handlowe Kuş, w dzielnicy Kaleiçi, gdzie mieszczą się kluby nocne i restauracje.
Nowoczesna przystań przygotowana jest do przyjmowania wielu jachtów, przypływających tu z wizytą. Plaża
Tusan-Kuştur, leżąca na północ od Kuşadasi, jest jedną z najczystszych w okolicy. 23 km na południe od
Kuşadasi, w mieście Güzelçamli, znajduje się uroczy kurort wakacyjny.
Wyspa Güvercin (Gołębia),
Kuşadasi, Aydin
Jezioro Bafa
Kuşadasi, Aydin
Na zachód, 30 kilometrów od Kuşadasi, znajduje się Narodowy Park Półwyspu Dilek, wart uwagi każdego
turysty. Można podziwiać stąd jedne z najpiękniejszych widoków w całej Turcji, a także zobaczyć rzadko spotykane, dzikie zwierzęta, m.in. gepardy anatolijskie i dzikie konie. Park, będący rezerwatem przyrody, stanowi
także dom dla wielu gatunków ptaków.
Wyjątkowa dolina rzeki Menderes, znana na zachodzie jako Meander, stanowi kolebkę wielu cywilizacji. Jezioro Çamiçi (Bafa), pięknie położone wśród drzew piniowych, oliwkowych i oleandrów, to świetne miejsce na
przystanek i odpoczynek po trudach zwiedzania czy podróży.
33
34
Świątynia Apollina, Didyma, Aydin
Turyści mogą zakwaterować się w domkach gościnnych lub skorzystać z pola kempingowego. Na wschód od
jeziora wyrasta pięć szczytów gór Beşparmak (Latmos).W te okolice przybywali księża ikonoklaści, którzy na
zboczach gór i w pobliżu jeziora zakładali klasztory. W pobliżu brzegów jeziora znajdują się ruiny antycznego
miasta Heraklia. Pozostałości miasta Alinda znaleziono na wschodnich stokach gór Beşparmak. Tutejsza dolina była świadkiem powstania i upadku kilku wielkich miast, a w szczególności Prienu, Miletu, Didymy, Aphrodisias i Hierapolis. Ten cichy rezerwat przyrody to dobre miejsce dla ornitologów, fotografów i ludzi lubiących
górskie wędrówki.
Güllübahçe (Priene) był jednym z najważniejszych portów Federacji Jońskiej. Przykładem pierwszego planowania przestrzennego jest sieciowy układ ulic, przedstawiony w IV wieku p.n.e. przez Hippodamosa z Miletu.
Świątynia Ateny, Pirene
Teatr Antyczny, Milet, Aydin
Altinkum, Didim
Milet, podobnie jak Priene, był wielkim portem jońskim, a także domem kilku znanych filozofów i myślicieli.
Warto zwrócić uwagę na lokalny teatr. Ciekawe są również ruiny dawnych łaźni antycznych Faustyna oraz
Muzeum Archeologiczne.
Pomimo iż w Didim (Didyma) znajduje się tylko jeden posąg, warto tu przyjechać, gdyż jego widok jest niebywały. Świątynia Apollina była jedną z najbardziej czczonych w antycznym świecie. Otoczona dwukolumnowym
portykiem, wiele razy plądrowana i palona, wciąż wzbudza zachwyt wśród turystów. Niedaleko tego cennego
dla archeologów miejsca znajduje się piękna plaża Altinkum, z dobrze rozbudowaną bazą noclegową. Akbük
jest kolejnym kurortem w regionie, posiadającym doskonałe hotele leżące przy plaży.
Alinda, Aydin
Aydin
Alinda,
35
Stadion, Aphrodisias, Aydin
Pomimo że historia Geyre (Aphrodisias) ginie we mrokach przeszłości,
wiemy, że miasto dedykowane było Afrodycie – bogini piękna i miłości, a
swój rozkwit przeżywało w I wieku p.n.e. Podczas wykopalisk znaleziono tu
wspaniałe antyczne budowle. Budynki miejskie są wykonane z marmuru,
wykutego z wielką precyzją. Są to świątynie, posągi, łaźnie, teatry i stadion.
W świecie antycznym znany był kunszt miejscowych rzemieślników, którzy
potrafili wykuć i wyrzeźbić w marmurze wspaniałe prace. Aphrodisias stało
się centrum sztuki rzeźbiarskiej antyku. Wiele z tutejszych prac zostało
wystawionych w lokalnym muzeum. Najlepiej zachowanymi ruinami są tu
teatr i bouleuterion.
35 km na wschód od Aydin leży Sultanhisar, w którym organizowany jest
Festiwal Kultury i Sztuki. Nieopodal, pośród cichych gajów oliwnych,
znajdują się ruiny antycznej Nysy, w II wieku n.e. słynnego ośrodka nauczania.
36
Tetrapylon, Aphrodisias, Aydin
37
38
Wapienne tarasy, Denizli
DENIZLI
Ulica Colonnaded, Hierapolis, Denizli
Pośród wysokich gór, niedaleko rzeki Meander, leży miasteczko Denizli. Rejon, ukryty w naturalnie pięknej dolinie, posiada bogatą kulturę i historię. Pierwszymi mieszkańcami, którzy się tu osiedlili, byli Liwijczycy. Po nich
sprowadzili się tu Hetyci. Później, przez wiele kolejnych wieków, ziemia ta była domem dla wielu ludów i cywilizacji, m.in. Frygijczyków, Lidijczyków, Persów, Macedończyków, Rzymian, Bizantyjczyków, Turków Seldżuckich
i Osmańskich. Dzisiejsze Denizli to nowoczesne miasto o szerokich ulicach, pełne parków i hoteli. Muzeum
Etnograficzne Atatürka, leżące w centrum miasta, prezentuje wystawę ludowej sztuki i eksponaty etniczne.
Podczas zakupów w Kaleiçi Çarşisi warto zwrócić uwagę na pamiątki wykonane z miedzi, biżuterię, ręczniki i
jedwabne ubrania. Można udać się na odpoczynek, bądź piknik, do znajdujących się tu parków Incilipinar czy
Gökpinar. Można również udać się na spacer do lasu piniowego. Dla wielu turystów główną atrakcję stanowią
okoliczne źródła i termy.
Łuk Triumfalny, Hierapolis
Wapienne tarasy, Pamukkale
Pamukkale (Hierapolis) to magiczne i wyjątkowe miejsce na skalę światową. Słona, wapienna woda spływająca ze źródeł termalnych, wytworzyła w skałach fantastyczne, bajkowe formy w postaci stalaktytów, wodospadów
i niecek. Gorące źródła były wykorzystywane już przez Rzymian do celów leczniczych i terapeutycznych. Na
równinie Hierapolis mieszczą się zarówno baseny termalne, jak i ruiny starożytnego miasta.
Kolejnym ośrodkiem wód termalnych jest Karahayit, miasto położone na północny zachód od Pamukkale.
Źródła te znane są z wody bogatej w związki żelaza. 20 km na wschód od Denizli leży Narodowy Park Honaz
Daği, niedaleko miasta Honaz. Szczyt Góry Honaz (2528 metrów n.p.m.) jest jednym z najładniejszych miejsc
widokowych w regionie egejskim. Górę pokrywa piękny las wysokogórski. Pozostałości antycznego Koloseum,
miejsca znanego z czasów chrześcijańskich, można oglądać na północnym zboczu góry.
Hierapolis, Pamukkale
39
40
Bodrum, Muğla
MUĞLA
W prowincji Muğla znajduje się wiele popularnych kurortów wypoczynkowych. Najbardziej znane znajdują się w
miastach Bodrum, Marmaris, Datça, Köyceğiz i Fethiye. Piękne resorty, wygodne hotele i motele, przytulne domki,
ruiny dawnych cywilizacji i przepiękne krajobrazy sprawiają, że miejsce to jest jednym z najczęściej wybieranych
przez turystów. Muğla leży w głębi lądu i znana jest z tradycyjnej zabudowy. W wiosce Özlüce, leżącej na wschód
od Muğla, znajduje się Park Turolian, w którym można znaleźć skamieliny mające według archeologów od 5 do
9 milionów lat.
Muzeum Archeologii Podwodnej,
Bodrum
Imponujący średniowieczny zamek, zbudowany przez rycerzy z Rodos, strzeże wejścia do lśniącej zatoki Bodrum, w której Morze Śródziemne spotyka się z Egejskim. To urocze miasto zachęca rzesze turystów do długich
spacerów wzdłuż pięknej mariny i podziwiania portu pełnego statków oraz jachtów.
Niedaleko miasta można popływać w nieskazitelnie czystej wodzie ciepłego morza. Miejsce to docenią zwłaszcza
płetwonurkowie, chcący podziwiać cudowne rafy, podwodne jaskinie i formacje skalne. W wodach tych znajdują
się wielokolorowe gąbki różnych rozmiarów i kształtów oraz inne podwodne stworzenia, łącznie z ośmiornicami.
Sława stoczni w Bodrum ciągnie się za nimi już od antycznych czasów. Dzisiejsi rzemieślnicy w dalszym ciągu wytwarzają tradycyjne łodzie – tirhandil i gulette. To przy ich użyciu odbywają się wycieczki po okolicznych wodach
oraz tradycyjne, rozgrywane tu co roku regaty.
Bodrum
Tłumy turystów przyjeżdżających co roku do Bodrum zachęcają lokalnych przedsiębiorców i rzemieślników do
sprzedaży swojego rękodzieła. Różnego rodzaju skórzane wyroby, gąbki i miejscowe błękitne szkło można kupić
na ulicznych bazarach i straganach.
41
Yalikavak, Muğla
Od czasów antycznych Bodrum znane jest jako Halikarnas, w którym
urodził się Herodot, a także miejsce pochówku Króla Mauzolosa w
IV wieku p.n.e. Obok przystani znajduje się Zamek Bodrum, średniowieczny zamek św. Piotra, który jest świetnym przykładem XV-wiecznej
architektury krzyżowców. Zamek przekształcono w Muzeum Podwodnej
Archeologii, dysponujące znaleziskami datowanymi na erę brązu. Niedaleko stąd znajduje się miejsce widokowe Göktepe, z którego można
sfotografować mieszczący się poniżej teatr z II wieku n.e.
W uroczych butikach można nabyć dywany, narzuty, sandały, haftowane
tkaniny oraz bawełniane ubrania.
Bodrum zyskało reputację tureckiego ośrodka gromadzącego artystów,
którzy nadają miastu specyficzny klimat bohemy. Pełno tu małych galerii z
obrazami. Tutejsza społeczność zachęca do zabawy swoim luźnym stylem
bycia za dnia i ekscytującymi wieczorami. Po zmroku można przyjemnie
spędzać czas w lokalnych restauracjach, delektując się owocami morza
i innymi egejskimi specjalnościami. Można zdecydować się również na
odrobinę szaleństwa. Nocne kluby i fantastyczne dyskoteki czynne są tu
do bladego świtu.
42
Piękny Półwysep Bodrum charakteryzuje się łagodną, luźną atmosferą,
która bardzo odpowiada turystom. Urocze wioski, pełne małych domków
i hoteli położonych w cichych zatokach, zdobią brzeg półwyspu. Na południowym wybrzeżu znajdują się wioski Bardakçi, Gümbet, Bitez, Aktur,
Ortakent Yalisi, Karaincir, Bagla i Akyarlar, posiadające piękne piaszczyste plaże. Błękitną flagą, która jest europejskim znakiem gwarantującym
pierwszorzędną jakość wody i wybrzeża, oznaczone są plaże w Aktur i
Ortakent. Miłośników kempingów i windsurfingu z całą pewnością ucieszą
wioski Gümbet i Bitez, pełne surferów na kolorowych deskach, pływających między jachtami zacumowanymi w zatoce. Dla turystów atrakcją
będzie spacer brzegiem morza, pośród gajów pełnych drzew pomarańczowych i mandarynkowych. Ortakent posiada bardzo długą piaszczystą
którego imienia miejscowość została nazwana, znajduje się pomnik upamiętniający jego dokonania.
W antycznym porcie Myndos (Gümüşlük) łatwo nawiązać przyjaźń z
niezwykle gościnnymi mieszkańcami. W Yalikavak, charakterystycznym
widokiem są położone między ciasnymi uliczkami białe domki, których
ściany porośnięte są winoroślami. Małe kafejki i okoliczne wiatraki współtworzą malowniczy pejzaż.
Jadąc północnym wybrzeżem Półwyspu Bodrum, można zaobserwować
wioski Torba, Türkbükü, Gölköy, Gündoğan. Do okolicznych wysepek
najłatwiej dotrzeć czarterując w porcie łódź razem z załogą. Po drodze
Bodrum
Dyskoteka Halicarnassus, Bodrum
można odwiedzić małe urocze zatoczki wcinające się w wybrzeże. Okolica
porośnięta jest tu gajami cytrusowymi. Małe młyny wietrzne, tak powszechne w okolicy, do dziś mielą ziarna zbóż. Torba to nowoczesne miasteczko,
posiadające dobrą bazę noclegową i ładną przystań leżącą 8 km od Bodrum. Türkbükü i Gölköy to małe proste wioski rybackie z sympatycznymi
tawernami położonymi w niewielkim porcie.
plażę, która jest świetnym miejscem dla miłośników kąpieli słonecznych i
osób lubiących relaksować się w samotności. Jedną z najpiękniejszych
plaż półwyspu Bodrum jest Karaincir, oferująca aktywny wypoczynek w
ciągu dnia i miłe wieczory w towarzystwie mieszkańców wioski. Równie
urokliwe, sypkie niczym puder plaże posiada także Akyarlar.
Turgutreis, Gümüşlük i Yalikavak ze wspaniałymi plażami i świetnymi warunkami do pływania, opalania czy uprawiania sportów wodnych, leżą po
zachodniej stronie półwyspu. Plaża Gümüşlük jest oznaczona błękitną
flagą. W Turgutreis, miejscu narodzin wielkiego tureckiego admirała, od
Wycieczka łodzią do Karaada, oddalonej pół godziny drogi od Bodrum,
kończy się kąpielą w grocie, w której ciepła woda mineralna, niczym wodospad, wypływa wprost ze ścian.
43
44
Marmaris, Muğla
Przejrzyste i głębokie wody Zatoki Gökova, leżącej na południowym brzegu Półwyspu Bodrum, mienią się paletą
barw od granatu po jasny turkus. Wybrzeże jest ciasno porośnięte zielonymi drzewami. Wieczorem w morskiej
tafli odbijają się okoliczne góry i słońce, nocą zaś blask księżyca. W Bodrum można wynająć jacht na dwa, trzy
albo nawet siedem dni, aby odbyć uroczą wycieczkę po całej zatoce.
Zatoka i przystań Güllük leżą w północnej części Półwyspu Bodrum. Mityczny człowiek delfin urodził się niedaleko stąd w Kiyikişlacik (Iassos). Na południe od Güllük leży Varvil (Bargilya), położone na wzgórzu wśród
gajów oliwnych.
Podróż w głąb lądu od Güllük prowadzi do Milas (Mylasa), miasta znanego z produkcji pięknych dywanów.
Tkacze nie mają nic przeciwko turystom obserwującym ich przy pracy. Mnóstwo starych tureckich domów z rzeźbionymi dachami i charakterystycznymi oknami to przykład lokalnej architektury.
Mauzoleum Gümüşkesen, Milas
Dom w Milas
Fabryka Dywanów, Milas
W mieście znajduje się Gümüşkesen, grobowiec będący mniejszą kopią Mauzoleum w Halikarnasie.
Antyczni mieszkańcy zbudowali Labranda wysoko w górach, jako sanktuarium dziękczynne dla Zeusa. Dziś turyści odkrywają to miejsce na nowo. Uciekają wysoko, by podziwiać zapierający dech w piersiach krajobraz.
Marmaris leży w zatoce, pośród nierównych, górskich, zalesionych terenów. Posiada przystań, która umożliwia
uprawianie sportów wodnych. To świetne miejsce na początek rejsu wzdłuż całego wybrzeża egejskiego.
Starożytne
Starożytne miasto
miasto Iassos
Iassos
45
Przystań jachtowa Marmaris, Muğla
W maju odbywa się Pokaz Jachtów Czarterowych w Marmaris, dający możliwość przyjrzenia się łodziom, ich załogom, a nawet poznania kapitanów. Można tu wybrać swój jacht, by następnie wraz z załogą wyruszyć w rejs życia
wzdłuż wybrzeża południowej Turcji.
W jednej z lokalnych restauracji w Marmaris można skosztować tureckiej kuchni albo wypić tradycyjną raki, anyżówkę
podawaną z wodą i lodem. Warto udać się na spacer wzdłuż porośniętej palmami promenady i spróbować lodów,
którymi handlują miejscowi sprzedawcy. Miłym zakończeniem dnia może okazać się zabawa w jednym z nocnych
klubów, otwartych do białego rana.
Marmaris jest świetnym miejscem na zakupy. Pełno tu kolorowych butików, bazarów, kramów i straganów. Wyroby
skórzane i zamszowe, miedziane ozdoby, biżuteria i rzeźbiony onyks to tylko niektóre towary dostępne w sprzedaży.
46
Tureckie dywany i tekstylia to świetne pamiątki, a wyrabiany tu miód piniowy, zwany çambali, uznawany jest za
specjalność regionu.
Pradawne Marmaris, czyli Physkos, było ważnym przystankiem na szlaku handlowym Anatolia-Rodos-Egipt. W
XVI wieku Sulejman Wspaniały zbudował na tutejszym wzgórzu cytadelę, której pozostałości można oglądać do
dzisiaj.
Miłośnicy pływania nie mogą pominąć Parku Atatürka, leżącego na wschodzie od Marmaris, gdzie płytkie morze rozciąga się wzdłuż zatoki. Czyste błękitne morze jest tak ciepłe, że śmiało można się tu kąpać od maja do
późnego września. Marmaris, dzięki mieszczącym się tu stadninom, oferuje także przejażdżki konne. Dodatkową
atrakcję stanowią korty tenisowe. To także jedno z niewielu miejsc na świecie, gdzie rośnie drzewo Frankincense,
posiadające wyjątkowy aromat. Pomiędzy Marmaris a Wenecją raz w tygodniu kursuje prom wycieczkowy.
Marmaris
Niedaleko Marmaris, w miejscowości Içmeler, postrzępione góry schodzą wprost do morza. Łącząca się z błękitnym niebem czysta morska woda nadaje się idealnie do uprawiania wszelkich sportów wodnych. Wielu turystów,
ze względu na urok miasteczka, decyduje się przedłużyć swój pobyt o klika dni. Można tu znaleźć doskonałe
zakwaterowanie, by w pełni cieszyć się morzem i pięknem przyrody. Zjeżdżając z gór do wioski Turunç, ujrzeć
można przepiękne morze, z poprzedzającą je naturalną przystanią. Większość znajdujących się tu restauracji
graniczy z plażą. Kilka barów i restauracji położonych z dala od plaży oferuje gościom dania z ryb.
Kumlubük to turkusowy raj, leżący w południowej części zatoki. W jej północnej części, nad morzem, wznoszą
się ruiny antycznej przystani i zamku, dostpne tylko drogą wodną.
47
Źółw morski
Turunç
Ciche naturalne zatoczki i rozrzucone wysepki zdobią wybrzeże, stanowiąc idealne miejsce dla tych, którzy szukają ucieczki od cywilizacji.
Wyspa Sedir, w Zatoce Gökova, znana była dawniej jako Cedrai. Stare mury miejskie, teatr i świątynie można
odwiedzić w drodze z Marmaris do Zatoki Gelibolu. Taka podróż w górskiej scenerii daje możliwość podziwiania
niezapomnianych widoków. U szczytu zatoki leży wieś Gökova, przylegająca do zbocza Góry Kiran. Posiłek w
restauracjach, zbudowanych obok szemrzących strumieni spadających z gór, jest prawdziwą przyjemnością.
Otoczenie drzew piniowych i orzeźwiająca bryza chronią przed upalnym słońcem.
48
Półwysep Datça wprowadza naturalną granicę pomiędzy Zatoką Gökova Morza Egejskiego a Zatoką Hisarönü na Morzu Śródziemnym. Droga wiodąca przez 75 km od Marmaris do Datça otoczona jest wzgórzami i
lasami piniowymi, jednocześnie nie ograniczając widoku pięknego wybrzeża. Turyści mają po drodze duży wybór
pól kempingowych. Ci bardziej wygodni mogą zanocować w jednym z miasteczek turystycznych. Piękna plaża
Aktur (oznaczona błękitną flagą) leży 25 km od Datça. W tym mieście znajduje się przystań leżąca w południowej
zatoce. Północną zatokę wybierają zaś amatorzy pływania i kąpieli. Pośród kawiarni i barów znajdujących się w
przystani jest tu również duży wybór sklepów, chętnie odwiedzanych przez gości. Niektóre z nich otwarte są do
późnego wieczora. Turyści lubią się tu relaksować, popijając drinki, by następnie delektować się smaczną kolacją
serwowaną w doskonałych restauracjach. Oferują one zarówno dania z ryb i owoców morza, jak i tradycyjną
kuchnię turecką. Po takim posiłku można udać się jeszcze do dyskoteki czy klubu, czynnych do białego rana.
Przystań Körmen, leżąca 10 km od Datça, jest połączona z miastem Bodrum dzięki kursującym tu codziennie
promom wycieczkowym.
Hisarönü
Podróżując poza miastem, zarówno łodzią jak i samochodem, natrafić można na nietknięte zatoki i złote plaże,
wśród których najpopularniejsza jest Kargi.
Na końcu półwyspu, 38 km od Datça, znajduje się dawne miasto Knidos, uważane kiedyś za miasto zbudowane
na najpiękniejszym półwyspie dla Afrodyty. Słynne było jako centrum kultury i sztuki w IV wieku p.n.e. Posiadało
dwie przystanie, jedną na brzegu Morza Egejskiego, a drugą na wybrzeżu śródziemnomorskim.
Błękitny
Błekitny Rejs
49
Dalyan
Miasto Köyceğiz leży na północnym krańcu jeziora o tej samej nazwie, połączonego kanałem z Morzem Śródziemnym. To wyjątkowe otoczenie stało się rezerwatem i domem dla dzikiej przyrody. Droga zacieniona przez
aromatyczne drzewa Frankincense prowadzi do maleńkiej wioski Dalyan, położnej w głębi lądu. Labirynt kanałów
łatwo pokonać łódką, obserwując otaczający bajkowy świat. Restauracje, które leżą wzdłuż kanałów, oferują
szeroki wybór potraw rybnych.
Wspaniałe grobowce zostały wykute w wysoko położonych skałach, ponad portem miasta Caunos.
Starożytne miasto
Knidos, Datça
50
Delta Dalyan z długą, złotą, piaszczystą plażą to naturalne schronienie i dom dla morskich żółwi i niebieskich
krabów.
W Ekincik znajduje się urocza przystań dla jachtów, z której można podziwiać piękno okolicy. Tylko pół godziny
drogi od lotniska Dalaman, w miejscowości Sarigerme, znajduje się piękny kurort, usytuowany w lesie piniowym.
Rzeka Dalaman to świetne miejsce do uprawiania raftingu, zwłaszcza w okresie między majem a październikiem.
Kręta droga do miasta Fethiye biegnie na zmianę w górę i w dół, przez region gęsto porośnięty lasami. Spomiędzy drzew co jakiś czas wyłania się połyskujące Morze Śródziemne. Naznaczone wysepkami i jaskiniami tworzy
niezapomniany bajeczny krajobraz.
Skalne grobowce Caunos, Dalyan
Göcek, Muğla
Dalyan
Ruiny Arymaxa, pradawnego miasta leżącego na południowym szczycie zatoki, biegną aż do brzegów lazurowej
wody. Po drugiej stronie, na Wyspie Tersane, znajdują się bizantyjskie ruiny, w tym ciekawa antyczna stocznia.
Popularny wśród turystów kurort Fethiye, leżący 135 km od Marmaris, posiada rozbudowaną przystań u szczytu
pełnej wysepek zatoki. Z góry na port spoglądają ruiny fortecy zbudowanej tu przez rycerzy krzyżowców przybyłych z Rodos. Nad miastem, zwanym w antyku Telmessos, znajdują się wykute w skale lyckie grobowce,
odzwierciedlające fasady antycznych domostw. Krypta Amyntasa, datowana na IV wiek p.n.e., jest z pewnością
najlepiej zachowaną pośród tej nekropolii.
Wioska Ekincik, Muğla
51
Ölüdeniz, Fethiye
Miłośnicy pływania i kąpieli chętnie udają się na popularną plażę Çaliş, leżącą 4 km na zachód od miasta. Popularnością cieszy się również Wyspa Şovalye, położona po przeciwnej stronie przystani.
Droga do Zatoki Belceğiz prowadzi przez górzysty teren, gdzie przytulne domki gościnne wtapiają się w otoczenie. Ocakköy to górska wioska, której warto poświęcić chwilę uwagi. Pobyt w lokalnych domkach gościnnych
umożliwia górskie wypady ciągnącymi się tu kilometrami szlakami turystycznymi. Hisarönü, również leżąca w
górach, posiada kilka ładnych hoteli. Kayaköy leży 4 km od Hisarönü. To malownicze opuszczone miasto posiada
kilka starych domów i kościołów. Koniecznie zobaczyć trzeba zatokę i piękną Błękitną Lagunę (Ölüdeniz), gdzie
cicha i czysta woda stwarza idealne warunki do pływania i uprawiania sportów wodnych. Laguna jest jednym
Wyspa Gemiler, Muğla
52
z najlepszych miejsc do odpoczynku, wylegiwania się i opalania na łonie natury. Z Góry Baba (1969 metrów
n.p.m.) można podziwiać panoramę Błękitnej Laguny. Dla szukających zakwaterowania warta polecenia jest
plaża Belceğiz.
Tutejsze czyste plaże sąsiadują z cienistymi parkami w Kidirak. Na Wyspie Gemiler (św. Mikołaja), bizantyjskie
ruiny jakby wtulają się w drzewa piniowe. Na południu plaży Kidirak znajduje się Zatoka Kötürümsü, dostępna
jedynie drogą wodną. Za dziewiczą plażą wyspy znajdują się las, wodospad i piękna dolina, czekające na odkrycie przez turystów. 44 km od Fethiye leży Kanion Saklikent (Ukryty Kanion), dający cień i wytchnienie. Można
tu przyjechać na piknik i odpocząć w jednej z lokalnych restauracji, które słyną z serwowania doskonałych pstrągów. W Yakaköy (Tlos), leżącym 36 km od Fethiye, znajduje się najstarsze miasto regionu, miejsce narodzin
bohatera Lycji – Bellerofona. Można tu obejrzeć pozostałości zamku, agory, cmentarza, teatru, rzymskich łaźni, a
także podziwiać piękny widok na Dolinę Eşen.
Saklikent
Kąpiel błotna
Kayaköy
2 km na wschód znajduje się idealny na piknik Park Tlos. Pinara, leżąca 49 km od Fethiye, to kolejne antyczne,
górskie miasto. Świetnie nadaje się na bazę wypadową dla górskich wypraw. Znajdują się tu pozostałości antycznego teatru, agory, grobowców i łaźni.
Około 65 km na południowy wschód od Fethiye, niedaleko Kinik, leżą ruiny Xanthos, ważnego dla Lycian miasta,
położonego w pięknej okolicy. Niedaleko położone jest miasto Letoon, dawne centrum religijne, gdzie w starożytności mieściły się świątynie bogów Leto, Artemidy i Apolla.
Letoon
53
DZIEDZICTWO KULTURY JEST KRUCHE!
Światowe dziedzictwo kultury jest jak wielkie puzzle. Każdy posąg, każdy jego obiekt jest niezastąpioną częścią
całego obrazu, który daje nam dostęp do naszych korzeni, tradycji i tego, kim dziś jesteśmy. Obraz ten pomaga
nam poznać i docenić inne kultury. Każde odkrycie, każda interpretacja dodaje jeden element do puzzli, czyniąc
obraz pełniejszym i bardziej czytelnym. Musimy zapewnić ochronę każdego kawałka już dziś, by przyszłe pokolenia także mogły się nimi cieszyć.
Wiele osób nie zauważa, że nasze dziedzictwo jest zagrożone, choćby takimi katastrofami, jak powodzie, trzęsienia ziemi czy też zanieczyszczenia atmosfery wynikające z działalności człowieka. Nawet małe, z pozoru nic
nieznaczące zachowania, jak choćby zbieranie przez turystów kawałków antycznej mozaiki jako pamiątki, ma
zgubne skutki, jeśli jest powtarzane przez tysiące osób. Dotykanie zabytkowych kamieni, drewna czy metalu zostawia ślady tłuszczu, kwasu i cukru na ich powierzchni. Wchodzenie na zabytkowe obiekty narusza ich strukturę
u podstaw, powodując ich powolny rozpad. Pisanie inicjałów czy imion na obiektach powoduje ich nieodwracalne niszczenie. Spacer w ciasnych miejscach z pełnymi torbami czy plecakami może spowodować zarysowanie
ściennych malowideł lub ukruszenie delikatnych elementów konstrukcji. Przykładów nieświadomego niszczenia
kulturowego dziedzictwa jest bardzo wiele.
W 2020 roku po świecie podróżować będzie 1,6 miliarda osób. Wzmóżmy naszą czujność i bądźmy bardziej
wrażliwi na problem niszczenia dziedzictwa kulturowego, tak byśmy mogli wspólnie zaangażować się w jego
ochronę i razem cieszyć się z jego bogactwa i różnorodności.
MIĘDZYNARODOWA ORGANIZACJA OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO (ICCROM)
55
©
56