Pobierz Słownik w wersji pdf

Transkrypt

Wojciech J. Imielski
Bogumiła Z. Wesołowska
Angielski
słownik psychologii
i innych nauk społecznych
Wojciech J. Imielski
Bogumiła Z. Wesołowska
Angielski
słownik psychologii
Pamięci mojej Babci,
Marianny Imielskiej (1920 – 2012)
Wojciech Imielski
Rodzicom i Siostrze
Bogumiła Wesołowska
O Autorach
Wojciech Jerzy Imielski (ur. 1979)
- psycholog, trener umiejętności osobistych, pisarz i publicysta. Zainteresowania naukowe koncentruje wokół psychologii
klinicznej człowieka dorosłego, psychologii zdrowia i psychologii społecznej.
Pracował w lecznictwie psychiatrycznym, jako biegły sądowy z zakresu psychologii wykonał setki ekspertyz dla organów
ścigania. Współprowadzi ośrodek psychologii przemysłowej.
Obecnie zajmuje się głównie prowadzeniem szkoleń i warsztatów dla firm i instytucji.
Kierownik i opiekun merytoryczny projektu Słownika.
Bogumiła Zofia Wesołowska (ur. 1979)
- psycholog i socjolog. Od 2006 roku mieszka i pracuje w Wielkiej Brytanii, od 2009 roku w państwowej służbie zdrowia, w
tzw. „służbie zdrowia psychicznego pierwszego kontaktu” (primary mental health care). Aktualnie szkoli się w zakresie terapii
poznawczo-behawioralnej i stosuje to podejście w pracy psychoterapeutycznej z osobami cierpiącymi na depresję i zaburzenia
lękowe. W latach 2006 - 2012 pracowała jako wolontariusz „Samarytan” („The Samaritans”): organizacji działającej na tej samej
zasadzie, co polski „telefon zaufania”.
Tłumacz i opiekun techniczny projektu Słownika.
Projekt i skład: Alek Zalewski - [email protected]
4
Angielski słownik psychologii
WSTĘP
Jesteśmy świadkami dynamicznego rozwoju wszelkich dyscyplin naukowych. Rosnące możliwości łatwego i szybkiego
podróżowania do dowolnych części świata sprawiają, że w obecnych czasach nasza planeta w pewnym sensie staje się coraz
mniejsza. Ma to niebagatelny wpływ również na globalną migrację przedstawicieli wszelkich grup zawodowych. Kilka ostatnich
lat historii pokazuje, że profesjonaliści z naszego kraju mogą pracować i pracują za granicą również na wysokich, specjalistycznych
stanowiskach.
Język angielski jest od wielu lat międzynarodowym językiem nauki. Nowoczesna psychologia nie tylko w znaczącym rozmiarze
czerpie z osiągnięć psychologii zachodniej, głównie, rzecz jasna, amerykańskiej - również wszelkie liczące się psychologiczne
publikacje naukowe coraz częściej tłumaczone są na język angielski. W naszych rodzimych czasopismach psychologicznych
bezwzględnym wymogiem skierowania do publikacji jakiegokolwiek artykułu naukowego jest przygotowanie angielskiego
streszczenia, zamieszczanego przed właściwą, polską treścią opracowania. Abstrakt taki staje się więc swego rodzaju wizytówką
ogłaszanej drukiem pracy. Wielu polskich naukowców publikuje również w specjalistycznej prasie anglojęzycznej. Nowoczesne
technologie komunikacyjne umożliwiają sprawną i niemal niczym nie skrępowaną wymianę wiedzy i doświadczeń pomiędzy
środowiskami naukowymi wszelkich narodowości i kultur, czego wymownym przykładem jest chociażby fakt, że wraz z mieszkającą
w Anglii Współautorką niniejszej publikacji przez cały okres pracy nad Słownikiem kontaktowaliśmy się wyłącznie przez Internet
i bezpośrednio nie widzieliśmy się ani razu.
Już podczas realizacji magisterskich studiów psychologicznych zauważyłem, że nie ma na polskim rynku wydawniczym
specjalistycznego angielskiego słownika psychologii, który tłumacząc pojęcia z tej dziedziny na język obcy oraz z języka obcego na
polski ułatwiałby pracę przede wszystkim polskim specjalistom piszącym, czytającym i wykładającym po angielsku lub pracującym
w środowisku anglojęzycznym. Z drugiej strony, od wielu lat cennym i pożytecznym zjawiskiem jest zwyczaj zamieszczania
angielskich tłumaczeń terminów specjalistycznych w akademickiej psychologicznej literaturze naukowej.
Parę lat po studiach, już jako psychologowie z pewnym doświadczeniem zawodowym, postanowiliśmy stworzyć pierwszy
w Polsce angielski Słownik Psychologii mając nadzieję, że okaże się on przydatny naukowcom w jakimkolwiek wymiarze i
charakterze pracującym w kontakcie z tym językiem.
Dobierając i opracowując poszczególne hasła słownikowe staraliśmy się kierować przede wszystkim względami praktycznymi,
tak, aby Słownik był pozycją użyteczną dla osób zajmujących się na co dzień psychologią stosowaną oraz dla specjalistów z
zakresu wszelkich innych nauk społecznych. Dlatego, obok haseł typowo psychologicznych, zawiera on liczne pojęcia pochodzące
z obszaru medycyny, filozofii, pedagogiki, socjologii czy resocjalizacji. Tym bardziej, że teoretyczne i terminologiczne granice
pomiędzy wymienionymi dyscyplinami naukowymi nader często bywają zupełnie nieostre.
Przygotowując materiał, który złożył się na ostateczny kształt publikacji, kierowaliśmy się wiedzą zaczerpniętą z wielu źródeł,
zaś przede wszystkim z własnej wiedzy teoretycznej i praktycznej oraz z literatury specjalistycznej. Ponieważ jest to pierwsze
wydanie Słownika, jako autorzy liczymy na propozycje i uwagi krytyczne ze strony Użytkowników. Szczególnie cenne będą dla nas
refleksje osób reprezentujących psychologię i inne nauki społeczne, na co dzień w swej pracy używających języka angielskiego,
to zaś głównie ze względu na fakt, że zastosowanie określonych pojęć w praktyce zawodowej niejednokrotnie znacząco różni się
od tłumaczeń proponowanych w słownikach językowych. Może to oznaczać, że praktyka psychologiczna w ramach określonej
specjalizacji zwyczajowo posługuje się innymi, niż zaproponowane przez nas, tłumaczeniami tych czy innych terminów.
Wszelkie ewentualne sugestie i uwagi uprzejmie proszę kierować na adres [email protected] lub
[email protected].
Prace nad Słownikiem zostały zakończone w 2009 roku i Słownik ujrzałby światło dzienne dużo wcześniej, gdyby nie trudna
do zrozumienia, ostentacyjna niechęć i niebywała nieprzychylność, jaka spotkała nas ze strony przedstawicieli polskiego
psychologicznego środowiska naukowego na ostatecznym etapie realizacji projektu. Opisaną przeze mnie, kuriozalną historię
starań o wydanie Słownika zainteresowany Czytelnik znajdzie w Internecie.
W związku z wielomiesięcznymi, bezskutecznymi problemami z wydaniem Słownika w formie tradycyjnej, w 2012 roku
podjęliśmy decyzję o udostępnianiu naszej publikacji nieodpłatnie, dla wszystkich chętnych, licząc, że opracowany przez nas
materiał będzie skutecznie służył wielu dobrym ludziom. Słownik, w formie e-booka i aplikacji komputerowej oddajemy do rąk
Użytkownika.
Jako kierownik projektu, kończąc krótki wstęp do niniejszej publikacji, w imieniu Współautorki i swoim kieruję serdeczne
podziękowania do wszystkich Osób, których entuzjazm i wsparcie było dla nas bardzo cenne na wielu etapach tworzenia
Słownika.
Wojciech Imielski, Bukowno, 2012 r.
5
6
część
ANGIELSKOPOLSKA
7
8
A
9
abasia
abazja
accommodation
akomodacja
abderite
abderyta
acculturation
akulturacja
aberration
aberracja, odchylenie
accumulation
akumulacja
ability
zdolność, umiejętność
accuracy
dokładność
ability test
test zdolności
acephalous
acefaliczny
ableism
dyskryminacja osób nie w pełni
sprawnych
acetylcholine
acetylocholina
ache
ból; boleć
ablution
ablucja
abnegation
(inaczej: self-denial)
abnegacja
achievement motivation
(inaczej: need for achievement)
motywacja osiągnięć, potrzeba
osiągnięć
achievement test
test osiągnięć
abnegator
abnegat
achromatic
achromatyczny
abnormal
zaburzony
achromatism
achromatyzm
abnormal affect
afekt patologiczny
achromatopsia
achromatopsja
abnormal psychology
psychologia zaburzeń,
psychopatologia
acid
kwas
abnormality
zaburzenie
acoustic
akustyczny, dźwiękowy
abomination
abominacja
acoustic coding
kodowanie akustyczne,
słuchowe
abortion
aborcja
nerw słuchowy
abreact
odreagować
acoustic nerve
(inaczej: auditory nerve)
absence
absencja, nieobecność
acoustic similarity effect
efekt podobieństwa
akustycznego
absent-mindedness
rozkojarzenie, roztargnienie
acoustic store
magazyn akustyczny
acquired
nabyty
absolute thinking
myślenie absolutystyczne
acromegaly
akromegalia
absolute threshold
próg absolutny
act (1)
akt
absorb
absorbować
act (2)
działać
absorption
absorpcja
act psychology
psychologia aktów
abstinence
abstynencja,
także: powstrzymywanie się
acting out
zachowanie typu “acting out”
zespół abstynencyjny, syndrom
abstinence syndrome
(inaczej: withdrawal syndrome) odstawienia
action
akcja, działanie
activate
aktywować
abstract
abstrakcyjny, abstrakt
activating event
abstraction
abstrakcja, abstrakt
zdarzenie aktywujące
(wywołujące, uruchamiające)
abstrainer
abstynent
activation
aktywacja, pobudzenie
abulia
abulia
active
aktywny
abuse (1)
nadużycie, nadużywanie;
nadużywać
activisation
aktywizacja
activity
aktywność, czynność,
działalność
actor - observer difference
różnica między aktorem a
obserwatorem
actual neurosis
nerwica aktualna
(w koncepcji Freuda)
abuse
(2; inaczej: ill-treatment;
ill-treat)
maltretowanie,
wykorzystywanie,
molestowanie; maltretować,
wykorzystywać, molestować
acalculia
akalkulia
acceleration
akceleracja
actualization
aktualizacja
acceleration of development akceleracja rozwoju
acuity
ostrość
accent
akcent
acupuncture
akupunktura
acceptance
akceptacja
acute
accessibility
dostępność
ostry (jako przeciwieństwo
chronicznego)
accident
wypadek
acute stress disorder
zespół ostrego stresu
accidental sample
próba przypadkowa
acute stress reaction
ostra reakcja na stres
adapt
adaptować (się)
10
adaptation
adaptacja, przystosowanie
aesthetics
estetyka
adaptation level
poziom przystosowania,
adaptacji
aetiological
etiologiczny
adaptation syndrome
(inaczej: general
adaptation syndrome)
ogólny zespół adaptacyjny
aetiology
etiologia
affect
afekt, emocja
adaptor
adaptor
affect display
okazywanie emocji
addicted
uzależniony
affectional bond
więź emocjonalna
addiction
nałóg, uzależnienie
affective
afektywny, emocjonalny
addiction therapy
terapia odwykowa
affective disorder
(inaczej: mood disorder)
addictive
uzależniający
choroba afektywna,
zaburzenie afektywne,
zaburzenie nastroju
additive
addytywny
affective flattening
additive model
model addytywny
bladość afektywna [inaczej:
spłaszczenie emocjonalne,
spłaszczenie (stępienie,
spłycenie) afektu]
additivity
addytywność
affiliation
afiliacja
adenine
adenina
adequate stimulus
bodziec adekwatny
potrzeba afiliacji
affiliation need
(inaczej: need for affiliation)
adjective check list
lista przymiotników
adjustment
dostosowanie, dopasowanie,
przystosowanie
adjustment disorder
zaburzenie adaptacyjne
admiration
admiracja
admire
affiliative
afiliacyjny
affirm
afirmować
affirmation
afirmacja
afterimage
powidok
agapic love
miłość agapiczna
podziwiać
age
wiek
adolescence
adolescencja, okres dojrzewania
age regression
regresja wieku
adolescent
adolescent
ageism
dyskryminacja
ze względu na wiek
adolescent depression
depresja młodzieńcza
ageusia
ageuzja
Adonis complex
kompleks Adonisa
aggravation
agrawacja
adopt
adoptować
aggression
agresja
adopted child
dziecko adoptowane
aggressiveness
agresywność
adoption
adopcja, przysposobienie
agitation
pobudzenie
adoption study
badania adopcyjne
agnosia
agnozja
adoptive family
rodzina adopcyjna
agonist
agonista
adoration
adoracja
agony
agonia
adore
adorować, wielbić
agoraphobia
agorafobia
adrenaline
adrenalina
agrammatism
agramatyzm
adrenaline rush
przypływ adrenaliny
(potoczne)
agraphia
agrafia
adrenergic
adrenergiczny
agrypnia
agrypnia
adrenergic receptor
receptor adrenergiczny
AIDS (zespół nabytego
AIDS (acquired
immunodeficiency syndrome) upośledzenia odporności)
adrenocorticotrophic
hormone (ACTH)
hormon
adrenokortykotropowy
aim
cel; dążyć do czegoś
adulthood
dorosłość
aim-inhibition
zablokowanie celu
adverse drug reaction
(inaczej: side-effect)
efekt uboczny
akathisia
akatyzja
akinesia
akinezja
advertisement
reklama
alalia
alalia
advertising
reklama
alarm
alarm
aerophagia
aerofagia
alarm reaction
reakcja alarmowa
aesthete
esteta
alarm singal
sygnał alarmowy
aesthetic
estetyczny
alcohol
alkohol
11
syndrom amnezji
alcohol amnesic syndrome
(inaczej: alcohol amnestic disorder) poalkoholowej
alcohol bender
ciąg opilczy (pijaczy)
alcohol dependence
(inaczej: alcoholism)
zależność alkoholowa,
uzależnienie od alkoholu,
alkoholizm
alcohol hallucinosis
amimia
amimia
amnesia
amnezja, niepamięć
zespół amnestyczny
amnestic disorder
(inaczej: amnesic syndrome)
amphetamine
amfetamina
halucynoza alkoholowa
amphetamine psychosis
psychoza amfetaminowa
alcohol intoxication
upojenie alkoholowe
amplification
amplifikacja, wzmocnienie
alcohol misuse
(inaczej: alcohol abuse)
nadużywanie alkoholu
amplitude
amplituda
alcoholic
alkoholik, alkoholowy
amusia
amuzja
Alcoholics Anonymous
anonimowi alkoholicy
amygdala
ciało migdałowate
alexithymia
aleksytymia
anabolic steroid
steryd anaboliczny
algorithm
algorytm
anachronism
anachronizm
alibi
alibi
anaclitic
anaklityczny
alienation
alienacja, wyobcowanie
anaclitic depression
depresja anaklityczna
alimentary canal
(inaczej: digestive tract,
gastrointestinal tract)
układ trawienny
(pokarmowy)
anaesthesia
anestezja, narkoza, znieczulenie
anaesthetic
anestetyk
alkaloid
alkaloid
anal
analny
allergy
alergia
anal character
charakter analny,
analne cechy osobowości
allopsychic orientation
orientacja allopsychiczna
anal stage
faza analna, stadium analne
anal triad
triada analna
analeptic
analeptyk
analgesia
analgezja
analitic
analityczny
analogies test
test analogii
analogy
analogia
analysis
analiza
analysis of covariance
(ANCOVA)
analiza kowariancji
analysis of variance
(ANOVA)
analiza wariancji
analysis of witness
statement/testimony
analiza zeznań świadków
analyst
analityk
analytical psychology
psychologia analityczna
anamnesis
anamneza
anankastic
anankastyczny
anankastic neurosis
(inaczej: obsessivecompulsive disorder)
nerwica natręctw
(anankastyczna), zaburzenie
obsesyjno-kompulsywne
anarchic
anarchiczny
anarchist
anarchista
anarchy
anarchia
zasada „wszystko albo nic”
all-or-none law
(inaczej: all-or-none principle)
allusion
aluzja
allusive
aluzyjny
alogia
alogia
alogical
alogiczny
alpha male
samiec Alfa
alpha reliability coefficient
(inaczej: Cronbach’s alpha)
współczynnik rzetelności alfa,
alfa Cronbacha
altered state
of consciousness
odmienny stan świadomości
alternating attention
przerzutność uwagi
alternating personality
(inaczej: dissociative identity
disorder, multiple personality
disorder, split personality)
osobowość wieloraka
(naprzemienna, mnoga),
dysocjacyjne zaburzenie
tożsamości
alternative
alternatywny
altruism
altruizm
altruistic
altruistyczny
Alzheimer’s disease
choroba Alzheimera
ambiguity avoidance
unikanie niejednoznaczności
(wieloznaczności)
ambiguous figure
(inaczej: reversible figure)
figura niejednoznaczna
(wieloznaczna, odwracalna)
ambitendence
ambitendencja
ambitendentny
androgen
(przymiotnik: androgenic)
androgen
ambitendent
ambivalence
ambiwalencja
androgenization
androgenizacja
ambivalent
ambiwalentny
androgenous
androgeniczny
amenorrhoea
amenorrhea, zatrzymanie
miesiączkowania, brak
miesiączki
androgynous
androgyniczny
12
andropause
(inaczej: male menopause)
andropauza
anex
aneks
anger
gniew
angiography
angiografia mózgowa
anhedonia
anhedonia
anima
anima
animal magnetism
magnetyzm zwierzęcy
animal psychology
zoopsychologia,
psychologia zwierząt
animism
animizm
animistic
animistyczny
animosity
animozja
animus
animus
anion
anion
anomia
anomia
anomie
anomia
(w teorii E. Durkheima)
antinomy
antynomia
antipathy
antypatia
antipsychiatry
antypsychiatria
antipsychotic drug (inaczej:
neuroleptic drug)
lek przeciwpsychotyczny,
neuroleptyczny,
neuroleptyk
antisocial
antysocjalny, antyspołeczny
antisocial personality
disorder (inaczej: dissocial
personality disorder)
antyspołeczne (dyssocjalne)
zaburzenie osobowości;
osobowość antyspołeczna,
dyssocjalna
anxiety
lęk
anxiety disorder
zaburzenie lękowe
anxiety hysteria
histeria lękowa
anxiety neurosis
nerwica lękowa
anxiolytic (inaczej: antianxiety drug)
lek przeciwlękowy
(anksjolityczny),
anksjolityk
anxious (1)
zaniepokojony, niespokojny
anxious (2)
oczekujący z niecierpliwością/w
napięciu
anxious depression
depresja lękowa
anxious personality
disorder (inaczej: avoidant
osobowość lękliwa, unikająca
apathy
apatia
Apgar score
skala Agar
aphagia
afagia
aphasia
afazja
aphonia
afonia
aphorism
aforyzm
aphoristic
aforystyczny
aphrodisiac
afrodyzjak
a posteriori test
test a posteriori
appearance
prezencja, wygląd
apperception
apercepcja
appetite
apetyt
application (1)
aplikacja
application (2)
zastosowanie
applied psychology
psychologia stosowana
applied research
badania stosowane
apply
aplikować, stosować
appraisal
ocena; ocena pracownika
apprehension span (inaczej:
attention span)
zakres uwagi
approach
dążenie; podejście
anorexia nervosa
anoreksja,
jadłowstręt psychiczny
anorgasmia
anorgazmia
anosognosia
anozognozja
Antabuse
esperal
antagonist
antagonista
anterograde amnesia
amnezja następcza,
amnezja postępowa,
anterograda
anthropocentrism
antropocentryzm
anthropology
antropologia
anthropomorphism
antropomorfizm
anti-anxiety drug
(inaczej: anxiolytic drug)
lek przeciwlękowy
(anksjolityczny),
anksjolityk
antibody
przeciwciało
anticholinergic
antycholinergiczny
anticipate
przewidywać, antycypować
anticipation
antycypacja
anticipation method
(inaczej: serial anticipation
method)
metoda antycypacji
anticipatory socialization
socjalizacja antycypacyjna
anticonformity
(inaczej: anticonformism,
nonconformity)
nonkonformizm
anticonvulsant
lek przeciwdrgawkowy
antidepressant
lek przeciwdepresyjny,
antydepresant
antidiuretic hormone
(inaczej: vasopressin)
hormon antydiuretyczny,
wazopresyna
antigen
antygen
antihistamine
antyhistamina
approach - avoidance
conflict
konflikt “dążenie - unikanie”
(“zbliżanie - oddalanie”)
antihistaminic
antyhistaminowy
approval
aprobata
approach - approach conflict konflikt “dążenie - dążenie”
(“zbliżanie - zbliżanie”)
13
approve
aprobować
astereognosis
astereognozja
apraxia
apraksja
asthenia
astenia
a priori test
test a priori
asthenic
asteniczny
aprosexia
aproseksja
asthenic body type
typ asteniczny, astenik
aptitude
zdolność, potencjał
astigmatism
astygmatyzm
archetype
archetyp
asymmetry
asymetria
argue (1)
argumentować
ataraxia
ataraksja
argue (2)
kłócić się
atavism
atawizm
argument
argument
ataxia
ataksja
arithmetic mean
średnia arytmetyczna
athletic body type
typ atletyczny
arousal
wzbudzenie, pobudzenie,
podniecenie
atonia
atonia
arousal phase
faza pobudzenia
atrophy
atrofia
arrogance
arogancja
atropine
atropina
arrogant
arogancki
attachment
przywiązanie
art
sztuka
art therapy
arteterapia
attachment disorder
(inaczej: reactive
attachment disorder)
reaktywne zaburzenie
przywiązania,
zaburzenie więzi
artefact
artefakt
attachment theory
teoria przywiązania
arteriosclerosis
arterioskleroza
attention
uwaga
articulation
artykulacja
attention capacity
pojemność uwagi
articulatory coding
kodowanie artykulacyjne
attention deficit
deficyt uwagi
articulatory loop (inaczej:
articulatory store, subvocal
rehearsal loop)
pętla artykulacyjna,
magazyn artykulacyjny
attention deficit
hyperactivity disorder
(ADHD)
zespół nadpobudliwości
psychoruchowej, ADHD
artificial insemination
sztuczne zapłodnienie
attention disorder
zaburzenie uwagi
artificial intelligence
sztuczna inteligencja
attention span (inaczej:
apprehension span)
zakres uwagi
asexual reproduction
rozmnażanie bezpłciowe
attitude
postawa, nastawienie
asomatognosia
asomatognozja
attitude change
zmiana postaw
Asperger’s syndrome
zespół Aspergera
attitude scale
skala postaw
aspiration
aspiracja, dążenie
attractive
atrakcyjny
aspire
aspirować
attractiveness
atrakcyjność
aspirin
aspiryna
attribute
atrybut
assertive
asertywny
attribution
atrybucja, przypisywanie
assertiveness
asertywność
assertiveness training
trening asertywności
błąd atrybucji, podstawowy błąd
attribution error (inaczej:
fundamental attribution error) atrybucji
assimilation
asymilacja
assimilation - contrast
theory
teoria asymilacji - kontrastu
association
asocjacja, kojarzenie,
skojarzenie
association test (inaczej:
word-association test)
test skojarzeń słownych, metoda
skojarzeń (asocjacji)
associationism
attribution theory
teoria atrybucji
attributional bias
skrzywienie atrybucyjne
atypical antipsychotic
lek przeciwpsychotyczny
(neuroleptyk) II generacji
(atypowy)
atypical depression
depresja atypowa
audience
audytorium
asocjacjonizm
audience effect
efekt audytorium
associative illusion
iluzja skojarzeniowa
audile
słuchowiec
associative interference
(inaczej: associative
inhibition)
interferencja skojarzeniowa
audiokinetic response
reakcja audiokinetyczna
auditory
słuchowy
associative learning
uczenie kojarzeniowe
auditory adaptation
adaptacja słuchowa
associative memory
pamięć kojarzeniowa
auditory canal
kanał słuchowy
14
auditory cortex
kora słuchowa
auto-suggestion
autosugestia
auditory hallucination
halucynacja słuchowa
autotopagnosia
autopagnozja
auditory illusion
złudzenie słuchowe
availability
dostępność
auditory masking
maskowanie słuchowe
availability heuristic
heurystyka dostępności
auditory nerve (inaczej:
acoustic nerve)
nerw słuchowy
average (1)
średnia (potoczne określenie
średniej arytmetycznej)
auditory receptive field
słuchowe pole odbiorcze
average (2)
średni, przeciętny
auditory receptor
receptor słuchowy
metoda średniego błędu
auditory system
układ słuchowy
average error method
(inaczej: method of average
error)
aura
aura
authentic
autentyczny
average linkage between
groups method
metoda średniego związku
międzygrupowego
authenticity
autentyczność
average linkage within
groups method
wewnątrzgrupowego
authoritarian
autorytarny
aversion
awersja
authoritarianism
autorytaryzm
aversion therapy
terapia awersyjna
authority (1)
autorytet
aversive
awersyjny, nieprzyjemny
authority (2)
władza, organ władzy
aversive stimulus
bodziec awersyjny
autism
autyzm
avoidance
unikanie
autism spectrum disorder
zaburzenie ze spektrum
autystycznego
avoidance - avoidance
conflict
konflikt “unikanie-unikanie”
(“oddalanie-oddalanie”)
autistic
autystyczny
autistic child
dziecko autystyczne
avoidant personality
disorder (inaczej: anxious
osobowość lękliwa,
unikająca
autistic disorder
zaburzenie autystyczne
aware
świadomy
autobiographical memory
pamięć autobiograficzna
axiology
aksjologia
autochthonous
autochtoniczny
axiom
aksjomat
auto-education
autoedukacja
axon (inaczej: nerve fibre)
akson, neuryt
auto-erotic
autoerotyczny
axonal transport
przewodzenie aksonalne
auto-erotism
autoerotyzm
autogenic training
trening autogeniczny, autogenny
autohypnosis (inaczej: selfhypnosis)
autohipnoza
autokinetic effect
efekt autokinetyczny
automatic
automatyczny
automatic processing
przetwarzanie automatyczne
automatism
automatyzm
auto-narration
autonarracja
autonoetic
autonoetyczny
autonomic
autonomiczny
autonomic nervous system
autonomiczny układ
nerwowy
autonomy
autonomia
autonomy versus shame and autonomia versus wstyd i
niepewność (w koncepcji E.
doubt
Eriksona)
autopsy
autopsja
autopsychic orientation
orientacja autopsychiczna
autoreceptor
autoreceptor
autoscopy
autoskopia
15
16
B
17
babbling
gaworzenie
beta coefficient
współczynnik beta
Babinski reflex
odruch Babińskiego
beta-blockers
beta-blokery
backward association
(inaczej: retroactive
association)
kojarzenie retroaktywne
beta-endorphins
beta-endorfiny
betel
betel
bacteriophobia
bakteriofobia
between-groups variance
wariancja międzygrupowa
bacterium (liczba mnoga:
bacteria; przymiotnik:
bacterial)
bakteria
bias
stronniczość
bibliography
bibliografia
bandwagon effect
owczy pęd, tendencja do
naśladowania opinii
i zachowań większości
Big Five
Wielka Piątka
bigamy
bigamia
banishment
banicja
bigotry
nietolerancja, bigoteria
barbarian (barbarous,
barbaric)
barbarzyński
bilateral transfer
transfer bilateralny
barbiturates
barbiturany
bilingual
dwujęzyczny
barrier
bariera
binaural
dwuuszny
basement effect (inaczej:
floor effect)
efekt podłogowy
binding
wiązanie
binge-eating disorder
napady obżarstwa
basic mistrust (inaczej:
basic distrust)
podstawowa nieufność
binocular
dwuoczny
basic research (inaczej:
theoretical research)
badania teoretyczne
bioactive
bioaktywny
biochemical
biochemiczny
basic rule of psychoanalysis
(inaczej: fundamental rule
of psychoanalysis)
podstawowe prawo
psychoanalizy
biochemistry
biochemia
biodata
dane biograficzne/personalne
basic trust versus basic
mistrust
podstawowe zaufanie versus
podstawowa nieufność (w
koncepcji E. Eriksona)
bioelectrical current
bioprąd
bioenergetics
bioenergetyka
battered baby (battered
child) syndrome
syndrom bitego dziecka
bioenergotherapy
bioenergoterapia
battered wife syndrome
syndrom bitej żony
biofeedback
biologiczne sprzężenie zwrotne
Beck Depression Inventory
Skala Depresji Becka
biogenetics
biogenetyka
bed-wetting (inaczej:
nocturia)
moczenie nocne
biogenic
biogeniczny
behaviour
zachowanie
biogenic amine
amina biogeniczna
behaviour control
kontrola behawioralna
biographical
biograficzny
behaviour therapy (inaczej:
behaviour modification)
terapia behawioralna
biography
biografia
biological clock
zegar biologiczny
behavioural
behawioralny
biological rhythm
rytm biologiczny
behavioural decision theory
behawioralna teoria decyzji
biologism
biologizm
behaviourism
behawioryzm
biology
biologia
behaviourist
behawiorysta
biomedical
biomedyczny
belief
przekonanie, wiara, pewność
biometrics
biometryka
bell-shaped curve (inaczej:
normal curve, Gaussian
curve)
krzywa dzwonowa/normalna,
krzywa Gaussa
biometry
biometria
biopsychology
biopsychologia
Bem Sex Role Inventory
Skala Ról Płciowych Bema
biorgam
biogram
benefit - cost analysis
(inaczej: cost - benefit
analysis)
analiza korzyści i kosztów
(zysków i strat)
biorhythm
biorytm
biostimulation
biostymulacja
benzodiazepines
benzodiazepiny
biotechnology
biotechnologia
bereavement
żałoba po śmierci bliskiej osoby
bipolar
bestiality (1)
bestialstwo
dwubiegunowy;
dwubiegunówka (potocznie
o chorobie afektywnej
dwubiegunowej)
bestiality (2)
zoofilia (przestarzałe)
bipolar cell
komórka dwubiegunowa
18
bipolar disorder (inaczej:
bipolar affective disorder,
dawniej: manic-depressive
psychosis)
zaburzenie dwubiegunowe,
choroba afektywna
dwubiegunowa, dawniej:
psychoza maniakalno-depresyjna
bottom-up processing
przetwarzanie oddolne
boycott
bojkot
birth defect (inaczej:
congenital disorder)
wada rozwojowa,
wada wrodzona
bradycardia
bradykardia
bradykinesia
bradykinezja
birth injury
uraz porodowy
bradyphrenia
bradyfrenia
birth trauma (1)
uraz porodowy
brain
mózg
birth trauma (2)
trauma narodzin
obrazowanie mózgu
bisexual
biseksualny,
osoba biseksualna
brain imaging (inaczej:
neuroimaging)
brainstem (brain stem)
pień mózgu
bisexualism (bisexuality)
biseksualizm
brainstorming
metoda burzy mózgów
bizarre
dziwaczny
brainwashing
pranie mózgu
Black person
osoba czarnoskóra, Murzyn
bravado
brawura
blaming the victim
obwinianie ofiary
brief psychotherapy
psychoterapia krótkoterminowa
blastocyst
blastocysta
brief psychotic disorder
blind
ślepy; niewidomy,
osoba niewidoma
epizod psychotyczny; nagłe,
ostre i przemijające zaburzenie
psychotyczne
blind spot
ślepy punkt, plamka ślepa
brightness
jaskrawość
blind study
ślepa próba
blindness
ślepota, utrata wzroku
Broca’s area (inaczej:
Broca’s centre, Broca’s
speech centre)
obszar Broca, ośrodek Broca,
ośrodek mowy Broca
blink reflex
odruch mrugania
brotherhood
braterstwo
bliss
błogostan
brutal
brutalny
block
blokada
brutality
brutalność
bulimia nervosa
bulimia
burnout
wypalenie zawodowe
bystander effect
efekt widza/przechodnia
block diagram (inaczej: flow diagram blokowy,
schemat blokowy
chart)
blood
krew
blood alcohol level (inaczej: poziom alkoholu we krwi
blood alcohol concentration)
blood group
grupa krwi
blood-brain barrier
bariera “krew-mózg”
bluff
blef; blefować
body
ciało
body dysmorphic disorder
(inaczej: dysmorphophobia)
zaburzenie dysmorficzne
(dysmorfofobia)
body image
obraz ciała
body language
język (mowa) ciała
Bogardus social distance
scale
skala dystansu społecznego
Bogardusa
boheme (bohemia)
bohema
bonding
formowanie więzi
boomerang effect
efekt bumerangowy
borderline intellectual
functioning (inaczej:
borderline intelligence)
pogranicze funkcjonowania
intelektualnego,
ociężałość umysłowa
borderline personality
disorder
zaburzenie osobowości typu
borderline,
osobowość z pogranicza
boredom
nuda
boring
nudny
bottleneck theory
teoria szyjki od butelki
bottom-up attention
uwaga mimowolna
19
20
C
21
cachexia
kacheksja
catecholamine
katecholamina
caffeine
kofeina
categorical
kategoryczny
calcium
wapń
categorical imperative
imperatyw kategoryczny
calque
kalka słowna
categorical variable
zmienna kategoryczna
cancer
rak, nowotwór
categorization
kategoryzacja
cancerophobia
kancerofobia
catharsis
katarsis
cannabis
konopie
cathexis
kateksja (w psychoanalizie)
cannibal
kanibal
causal
przyczynowy
cannibalism
kanibalizm
causal effect
związek przyczynowy
cannibalistic
kanibalistyczny
ceiling effect
efekt sufitowy
canon
kanon
cell
komórka
canonical correlation
korelacja kanoniczna
cell division
podział komórek
capacity
zdolność, pojemność
cenestopathy
cenestopatia
carcinogenic
rakotwórczy
censor
cenzor, cenzurować
cardiovascular
kardiowaskularny
censorship
cenzura
career
kariera
central
centralny, ośrodkowy
career advice (inaczej:
career coaching, career
counselling)
doradztwo zawodowe
central auditory processing
disorder
centralne zaburzenie
przetwarzania słuchowego
carotene
karoten
central nervous system
centralny (ośrodkowy) układ
nerwowy
carrier
nosiciel
central tendency
tendencja centralna
Cartesian dualism
dualizm kartezjański
central vision
widzenie centralne, dokładne
cascade processing
przetwarzanie kaskadowe
centration
centracja
case study
studium przypadku,
kazuistyka
centre of the brain
ośrodek mózgowy
caste
kasta
cephalocaudal
cefalokaudalny
castrate
kastrować
cephalopod
głowonóg
castration
kastracja
cerebellum
móżdżek
castration complex
kompleks kastracyjny
cerebral
mózgowy
castrato
kastrat
cerebral cortex
kora mózgowa
casualty
ofiara (osoba ranna lub zabita w
wypadku, katastrofie itp.)
cerebral hemisphere
półkula mózgu
cerebral palsy
porażenie mózgowe
casuistic
kazuistyczny
cerebrospinal
mógowo-rdzeniowy
casuistry
kazuistyka
cerebrospinal fluid
płyn mózgowo-rdzeniowy
catabolism
katabolizm
cerebrotonic
cerebrotonik
catalepsy
katalepsja
udar mózgu
catamnesis
katamneza
cerebrovascular accident
(inaczej: stroke)
cataplexy
katapleksja
cerebrum
kresomózgowie, mózg
cataract
katarakta
challenge
wyzwanie
catastrophe
katastrofa
challenging behaviour
zachowanie sprawiające
trudności
catastrophic
katastroficzny
change
zmiana
catastrophism
katastrofizm
chaos
chaos
catathymia
katatymia
chaotic
chaotyczny
catathymic amnesia
(inaczej: episodic amnesia,
lacunar amnesia)
amnezja wybiórcza/epizodyczna
character
charakter
character disorder
catatonia
katatonia
zaburzenie charakteru,
zaburzenie osobowości
catatonic shizophrenia
schizofrenia katatoniczna
character neurosis
nerwica charakteru
22
characteristic
charakterystyczny,
charakterystyka
civilization
cywilizacja
characteristic feature
cecha charakterystyczna
civilized
cywilizowany
characterology
charakterologia
clan
klan
characteropathy
charakteropatia
classical conditioning
warunkowanie klasyczne
(reaktywne)
charisma
charyzma
classification
klasyfikacja
charismatic
charyzmatyczny,
charyzmatyk
classification of mental
disorders
klasyfikacja zaburzeń
psychicznych
charitable
charytatywny
classification variable
zmienna klasyfikacyjna
chemistry
chemia
classify
klasyfikować
chemotaxis
chemotaksja
claustrophobia
klaustrofobia
child abuse
maltretowanie dziecka, znęcanie
się nad dzieckiem
client-centred therapy
terapia skoncentrowana
na kliencie
child sexual abuse
molestowanie seksualne dziecka
climacteric (inaczej:
menopause, change of life)
klimakterium, menopauza,
przekwitanie
child’s best interest
dobro dziecka
clinic
poradnia, klinika
childhood
dzieciństwo
clinical
kliniczny
childhood amnesia (inaczej:
infantile amnesia)
amnezja dziecięca
clinical diagnosis
diagnoza kliniczna
childhood autism (inaczej:
infantile autism)
autyzm wczesnodziecięcy
clinical experiment
eksperyment kliniczny
clinical interview
wywiad kliniczny
childhood disintergative
disorder
dziecięce zaburzenie
dezintegracyjne
clinical psychology
psychologia kliniczna
childhood schizophrenia
schizofrenia dziecięca
clinical trial
testowanie nowego leku
lub terapii
childish
dziecinny
clique
klika
child’s drawing
rysunek dziecka
chimera
chimera
clitoridectomy (inaczej:
female genital mutilation)
klitoridektomia,
obrzezanie kobiet
chimeric
chimeryczny
clitoris
łechtaczka
chi-square distribution
rozkład chi kwadrat
clone
klon
chi-square test
test chi kwadrat
cloning
klonowanie
choleric
choleryczny
closed head injury
zamknięty uraz głowy
cholesterol
cholesterol
closed question
pytanie zamknięte
choline
cholina
closure grouping law
prawo zamykania, domykania (w
psychologii Gestalt)
cholinergic
cholinergiczny
clouding of consciousness
przymglenie świadomości
chromatic
chromatyczny
cluster analysis
analiza wiązkowa
chromosomal aberration
aberracja chromosomalna
cocaine
kokaina
chromosome
chromosom
cochlea
chronic
chroniczny, przewlekły
zwój ślimakowy,
zwój spiralny ślimaka
chronic depression
depresja utrwalona
cochlear nerve
nerw ślimakowy
chronic fatigue syndrome
(inaczej: myalgic
encephalomyelitis)
zespół chronicznego
(przewlekłego) zmęczenia
cocktail party phenomenon
zjawisko „cocktail party”
code
kod
chronic hallucinosis
halucynoza przewlekła
codeine
kodeina
chronological age
wiek chronologiczny
co-dependency
(co-dependence)
współuzależnienie
chunking
grupowanie;
technika pamięciowa zwana też
zbrylaniem
coefficient
współczynnik
coenaesthesis
(coenaesthesia)
cenestezja
coenaesthetic
cenestetyczny
cognition
poznanie
cognitive
poznawczy
circadian rhythm
rytm okołodobowy
circumcision
obrzezanie
civil trial
proces cywilny
23
cognitive analytic therapy
terapia poznawczo-analityczna
cognitive appraisal
theory (inaczej: cognitive
evaluation theory)
teoria oceny poznawczej
terapia poznawczo-behawioralna
cognitive behaviour
(behavioural) therapy (CBT)
cognitive consistency theory teoria zgodności poznawczej
comparative psychology
psychologia porównawcza
compensation
kompensacja
compensation neurosis
nerwica kompensacyjna
(roszczeniowa)
compete
współzawodniczyć, konkurować
competence (competency)
kompetencja, zdolność,
umiejętność
competency test
test kompetencji
competent
kompetentny
competent judge
kompetentny sędzia
competition
konkurencja, współzawodnictwo
cognitive deficit
deficyt poznawczy
cognitive development
rozwój poznawczy
cognitive disorder
zaburzenie poznawcze
cognitive dissonance
dysonans poznawczy
cognitive economy
ekonomia poznawcza
complementary
uzupełniający
cognitive illusion
złudzenie poznawcze
completion test
test uzupełniania
cognitive interview
wywiad poznawczy
complex
kompleks
cognitive map
mapa poznawcza
complex indicator
cognitive psychology
psychologia poznawcza
wskaźnik kompleksu
(w psychoanalizie)
cognitive schema
schemat poznawczy
compliance
dostosowywanie się,
podporządkowywanie się
cognitive style
styl poznawczy
complication
powikłanie
cognitive therapy
terapia poznawcza
compulsion
cognitivism
kognitywizm
kompulsja, natręctwo,
przymus
cohabitation (inaczej:
common-law marriage)
kohabitacja, konkubinat
compulsions
czynności przymusowe
compulsive
coherence
koherencja
kompulsywny, natrętny,
przymusowy
coherent
koherentny
compulsive behaviour
zachowanie kompulsywne
cohort
kohorta
compulsive sexual
behaviour
kompulsywne zachowania
seksualne
coitus
stosunek płciowy
comunism
komunizm
coitus interruptus
stosunek przerywany
comunist
komunistyczny
collective unconscious
nieświadomość zbiorowa
concentration of attention
koncentracja uwagi
colloquial
kolokwialny
concept
koncepcja, koncept, pojęcie
colour
kolor, barwa
conception
poczęcie
colour-blindness
ślepota barw, nierozróżnianie
kolorów
conceptual
konceptualny, pojęciowy
coma
śpiączka
conceptualism
konceptualizm
commissurotomy
(inaczej: commissurectomy,
split-brain)
rozszczepienie mózgu,
komisurotomia
concordance
zgodność
concrete
konkretny
common-law marriage
(inaczej: cohabitation)
kohabitacja, konkubinat
concrete operations
operacje konkretne
concrete operations stage
stadium operacji konkretnych
commons dilemma
dylemat wspólnego pastwiska
concussion
wstrząs mózgu
commune
komuna
condensation
kondensacja
communication
komunikacja
condition (1)
kondycja, stan
communication channel
kanał komunikacji
condition (2)
warunek
communication disorder
zaburzenie komunikacji
conditional
warunkowy
communication skills
training
trening umiejętności
komunikacyjnych
conditional (conditioned)
reflex
odruch warunkowy
community
społeczność
reakcja warunkowa
companionate love
miłość braterska
response
24
stimulus
bodziec warunkowy
conditioning
warunkowanie
condom
prezerwatywa
conduct disorder
zaburzenie zachowania
confabulate
konfabulować
confabulation
konfabulacja
confidence (1)
zaufanie, pewność
confidence (2)
poufność
confidence interval
przedział ufności
confidential
konfidencjonalny, poufny
confidentiality
konfidencjonalność, poufność
configuration
konfiguracja
confirmation
potwierdzenie, konfirmacja
confirmation bias
błąd konfirmacji,
heurystyka konfirmacji
confirmatory factor analysis konfirmacyjna analiza
czynnikowa
constitutional psychology
psychologia konstytucjonalna
construct
konstrukt
construct validity
trafność teoretyczna
constructive memory
pamięć konstruktywna
constructivism
konstruktywizm
consummate love
miłość doskonała, idealna
contact
kontakt
contact receptor
receptor kontaktowy
contamination
kontaminacja, skażenie
content (1)
treść, zawartość
content (2)
zadowolony
content analysis
analiza treści (zawartości)
content validity
trafność treściowa
contest
kontestować
contestation
kontestacja
context
kontekst
context effect
efekt kontekstu (otoczenia)
context-dependent memory
pamięć zależna od kontekstu
contextualism
kontekstualizm
contiguity law
prawo sąsiedztwa,
współwystępowania (w teorii
asocjacjonistycznej)
contingency coefficient
współczynnik kontyngencji,
współczynnik C Pearsona
continuation
kontynuacja
continue
kontynuować
continuity theory
teoria ciągłości
continuous
ciągły, stały
continuous reinforcement
wzmacnianie ciągłe
continuous variable
zmienna ciągła
continuum
kontinuum
contour
kontur
contraception
antykoncepcja
contrast
kontrast
control
kontrola, kontrolować
control group
grupa kontrolna
conflict
konflikt
conformity
konformizm
confounding variable
zmienna zakłócająca
confront
konfrontować
confrontation
konfrontacja
congenital disorder
(inaczej: birth defect)
wada rozwojowa,
wada wrodzona
conjoint therapy
jednoczesna terapia dwóch lub
więcej osób
conjunction
koniunkcja, łączenie, połączenie
connection
związek, połączenie
connotation
konotacja
conscience
sumienie
conscientious
sumienny
conscientiousness
sumienność
conscious
świadomy
consciousness
świadomość
consensual validity
trafność konsensualna
(uzgodniona) testu
consequence
konsekwencja, następstwo
control variable
zmienna kontrolna
conservation
stałość (w teorii J. Piageta)
controlled processing
przetwarzanie kontrolowane
conservatism
konserwatyzm
controversial
kontrowersyjny
conservative
konserwatywny
controversy
kontrowersja
consistency
konsekwencja w działaniu
contusion
kontuzja
consistent (1)
konsekwentny
rekonwalescencja
consistent (2)
spójny, zgodny
convalescence
(inaczej: recovery)
consolidation
konsolidacja
convenience sample
próba wygodna (rodzaj próby
nielosowej)
consonant
konsonant
convention
konwenans
constant error
błąd stały
conventional
konwencjonalny
25
conventional morality
moralność konwencjonalna
cortex
kora
conventionalism
konwencjonalizm
układ piramidowy
conventionality
konwencjonalność
corticospinal tract
(inaczej: pyramidal tract)
convergence
zbieżność, konwergencja
corticosteroid
kortykosteryd
convergent thinking
myślenie konwergencyjne
(zbieżne)
cortisol
(inaczej: hydrocortisone)
kortyzol, hydrokortyzon
convergent validity
trafność zbieżna
cortisone
kortyzon
conversation
konwersacja, rozmowa
cost - benefit analysis
analiza kosztów i korzyści (strat
i zysków)
conversation analysis
analiza konwersacji
co-therapist
koterapeuta
conversion
konwersja
counselling
conversion disorder
zaburzenie konwersyjne
poradnictwo, poradnictwo
psychologiczne
conversion hysteria
histeria konwersyjna
counterconditioning
przeciwwarunkowanie
conversion symptom
objaw konwersyjny
counterculture
kontrkultura
convulsant
konwulsant,
środek drgawkotwórczy
counter-transference
przeciwprzeniesienie
couples therapy
terapia par
convulsions
drgawki, konwulsje
courtship
zaloty
convulsive therapy
(inaczej: electroconvulsive
therapy, electric shock
therapy, shock therapy)
terapia wstrząsowa
(elektrowstrząsowa)
covariance
kowariancja
covariate (inaczej:
concomitant variable)
zmienna towarzysząca,
współzmienna
cooing
głużenie, gruchanie
cranial nerve
nerw czaszkowy
cooperate
współpracować
cranium (inaczej: skull)
czaszka
cooperation
kooperacja, współpraca
crawling
pełzanie, raczkowanie
cooperative
kooperatywny
creationism
kreacjonizm
coordinate
koordynować
creative
kreatywny, twórczy
coordination
koordynacja
creative activity
aktywność twórcza
cope
radzić sobie
creative expression
ekspresja twórcza
coping
radzenie sobie
creativity
kreatywność, twórczość
coping strategy
strategia radzenia sobie
creativity training
trening twórczości
coprolalia
koprolalia
credibility
wiarygodność
coprophagia
koprofagia
credibility of testimony
wiarygodność zeznań
coprophilia
koprofilia
creolization
kreolizacja
copropraxia
kopropraksja
cretin
copulate
kopulować
kretyn (termin przestarzały;
aktualnie używany jako
określenie obraźliwe)
copulation
kopulacja
cretinism
kretynizm (przestarzałe)
core belief
przekonanie kluczowe
cri du chat
koci krzyk
core symptoms
objawy osiowe
crime
przestępstwo, przestępczość
cornea
rogówka
criminal profiling
corpus callosum
ciało modzelowate,
spoidło wielkie mózgu
profilowanie kryminalne,
tworzenie profilu
psychologicznego przestępcy
criminal trial
proces karny
correct
poprawiać, korygować
criminalistics
kryminalistyka
correction
korekta
criminogenesis
kryminogeneza
correlate
korelować
criminological psychology
psychologia kryminalna
correlation
korelacja
criminology
kryminologia
correlation coefficient
współczynnik korelacji
crisis
kryzys
correlation ratio
wskaźnik korelacji
crisis intervention
interwencja kryzysowa
correlational
korelacyjny
criterion
kryterium
correlational study
badanie korelacyjne
26
criterion validity
trafność kryterialna
cultural
kulturalny, kulturowy
critical period
okres krytyczny
cultural anthropology
antropologia kulturowa
critical theory
teoria krytyczna
cultural differences
różnice kulturowe
cross-cultural test
adaptation
kulturowa adaptacja testu
culture
kultura
cross-dependence
uzależnienie krzyżowe
culture shock
szok kulturowy
cross-dresser
(inaczej: transvestite)
transwestyta
culture-fair
neutralny kulturowo
(w odniesieniu do testu)
cross-dressing
(inaczej: transvestism)
transwestytyzm
cummulation
kumulacja
cunnilingus
crossing over
krzyżowanie chromosomalne
cunnilingus, mineta, miłość
francuska
cross-sectional study
badania poprzeczne
curve
krzywa
cross-validation
ustalanie trafności krzyżowej
cybernetics
cybernetyka
crowd
tłum
cybersex
cyberseks
crowd psychology
psychologia tłumu
cycle
cykl
crowding of thought
mantyzm, natłok/napór myśli
cyclic
cykliczny
cryptomnesia
kryptomnezja
cyclophrenia
cyklofrenia (przestarzałe)
crystallized intelligence
inteligencja skrystalizowana
cyclothymia
cyklotymia
CT scan (computerized
tomography scan)
tomografia komputerowa
cyclothymic disorder
zaburzenie cyklotymiczne
cynical
cyniczny
cue
wskazówka
cynicism
cynizm
cued recall
odpamiętywanie przy użyciu
wskazówek
cytology
cytologia
cult
kult
cytomegalovirus
cytomegalowirus
cultic
kultowy
cytoplasm
cytoplazma
27
28
D
29
darwinizm
defensive identification
(inaczej: identification with
the aggressor)
identyfikacja obronna,
identyfikacja z agresorem/
oprawcą
data (liczba pojedyncza:
datum)
dane
deficit
deficyt
data-driven processing
(inaczej: bottom-up
processing)
definition
definicja
defloration
defloracja
date
data
degenerate
degenerat; degenerować
date rape
gwałt na randce
degeneration
degeneracja
date rape drug
tabletka gwałtu
degradation
degradacja
daydream
marzenie dzienne
degrade
degradować
deaf
osoba niesłysząca
degrees of freedom
stopnie swobody
deafness
(inaczej: hearing loss)
głuchota, utrata słuchu
deification
deifikacja
deify
deifikować
death
śmierć
deindividuation
deindywiduacja
debate
debata, debatować
deism
deizm
debriefing
debriefing
deja vu
deja vu
decadence
dekadencja
delayed conditioning
warunkowanie opóźnione
decadent
dekadencki
delayed development
rozwój opóźniony
decay theory
teoria degeneracji (zanikania)
śladu pamięciowego
delayed ejaculation (inaczej: opóźniony wytrysk
retarded ejaculation)
decentration
decentracja
delayed gratification
gratyfikacja odroczona
decision
decyzja
delayed response
reakcja odroczona
decision making
podejmowanie decyzji,
procesy decyzyjne
delegate
delegat; delegować
decision theory
teoria decyzji
delegation
delegacja
declamation
deklamacja
deliberation
deliberacja
declaration
deklaracja
delirium
delirium, majaczenie
declarative
deklaratywny
delusion
urojenie
declarative knowledge
wiedza deklaratywna
delusion of control (inaczej:
delusion of influence)
urojenie oddziaływania (wpływu)
declarative memory
pamięć deklaratywna
declare
deklarować
decode
dekodować
deconstruction
dekonstrukcja
deduce
dedukować
deduction
dedukcja
deductive
dedukcyjny
deep structure
daltonism
daltonizm
Darwinism
urojenie wielkościowe
delusion of grandeur
(inaczej: grandiose delusion)
delusion of persecution
(inaczej: persecutory
delusion)
urojenie prześladowcze
delusion of reference
urojenie ksobne (odnoszenia)
delusional
urojeniowy
delusional disorder
zaburzenie urojeniowe
struktura głęboka (w teorii
języka)
delusional jealousy (inaczej:
morbid jealousy, jealous
delusional disorder)
urojenia zdrady (niewierności)
defeatism
defetyzm
delusional misidentification
defeatist
defetystyczny
urojeniowy syndrom błędnej
identyfikacji
defecation
defekacja
demagogue
demagog
defect
defekt
demagogy
demagogia
defectology
defektologia
dementia
demencja, otepienie
defence
obrona, defensywa
demographic
demograficzny
defence mechanism
mechanizm obronny
demography
demografia
defence reaction
reakcja obronna
demonstrate
demonstrować
defensive
obronny, defensywny
demonstration
demonstracja
demoralization
demoralizacja
30
demoralize
demoralizować
destructive
destruktywny
denaturation
denaturacja
destructive instinct
dendrite
dendryt
instynkt destrukcyjny, instynkt
śmierci
(w psychoanalizie)
dendritic
dendrytyczny
detail
detal
denial
zaprzeczenie
detection
detekcja
deontology
deontologia
detection task
zadanie wykrywania
dependence
zależność, uzależnienie
detector
detektor
dependent
zależny, uzależniony
detention
detencja
dependent personality
dosorder
osobowość zależna
deterioration
deterioracja
dependent variable
zmienna zależna
determination
determinacja
depersonalization
depersonalizacja
determine
determinować
depersonalization disorder
zaburzenie depersonalizacyjne
determinism
determinizm
detoksykacja, odtrucie
depersonalization of the
victim
depersonalizacja ofiary
detoxification (inaczej:
detox)
detoxify
detoksykować, odtruwać
depravation
deprawacja
devastate
niszczyć, dewastować
deprave
deprawować
devastation
dewastacja
depressant drug (inaczej:
psychomotor depressant)
depresant
development
rozwój
depressed mood
nastrój depresyjny
developmental age
wiek rozwojowy
depression
depresja
developmental change
zmiana rozwojowa
depressive delusion
urojenie depresyjne
developmental coordination
disorder
rozwojowe zaburzenie
koordynacji
depressive episode
epizod depresyjny
developmental crisis
kryzys rozwojowy
developmental disorder
zaburzenie rozwoju
developmental psychology
psychologia rozwojowa
developmental rhythm
rytm rozwoju
developmental tasks
zadania rozwojowe
(w teorii R. Havighursta)
depresja nerwicowa, zaburzenie
depressive neurosis
(inaczej: dysthymic disorder, dystymiczne, dystymia
dysthymia, neurotic
depression)
depressive realism
realizm depresyjny
deprivation
deprywacja
deprivation of needs
deprywacja potrzeb
deviance
dewiacja
depth of processing
głębokość przetwarzania
deviant
dewiacyjny, dewiant
depth psychology
psychologia głębi
deviation
odchylenie (w statystyce)
derealization
derealizacja
diagnose
diagnozować
dereism
dereizm
diagnosis
diagnoza
derived score
wynik przeliczony
diagnostic
diagnostyczny
description
deskrypcja, opis
descriptive
deskryptywny, opisowy
Diagnostic and Statistical
Manual of Mental Disorders
(DSM)
Diagnostyczno - Statystyczny
Podręcznik Zaburzeń
Psychicznych, DSM
descriptive research
badania opisowe
dialect
dialekt
descriptive statystics
statystyka opisowa
dialectical
dialektyczny
desensitization
desensytyzacja
designatum
desygnat
dialectical behaviour
therapy
terapia dialektyczno behawioralna
diary
dziennik
desire
pożądanie
diary study
despair
rozpacz, desperacja
badania dziennikowe/
pamiętnikowe
desperation
desperacja
diazepam
diazepam
despotic
despotyczny
dichotic
dychotyczny
despotism
despotyzm
dichotomous
dychotomiczny
destruction
destrukcja
dichotomous (binary)
variable
zmienna dychotomiczna
31
dichotomous thinking
myślenie dychotomiczne
discrete variable
zmienna dyskretna, nieciągła
dichotomy
dychotomia
discretion
dyskrecja
dictator
dyktator
discriminability
rozróżnialność
dictatorship
dyktatura
discriminable
rozróżnialny
diction
dykcja
discriminant validity
trafność dyskryminacyjna
dictionary
słownik
discriminate
dyskryminować, rozróżniać
diencephalon
międzymózgowie
discriminating power
moc dyskryminacyjna
diet
dieta
discrimination
dyskryminacja, rozróżnianie
dietary (dietetic)
dietetyczny
discrimination learning
uczenie się różnicujące
difference
różnica
próg różnicy, próg różnicowy
difference threshold
(inaczej: difference limen,
discrimination threshold)
próg różnicy, próg różnicowy
discrimination threshold
(inaczej: difference limen,
difference threshold)
discussion
dyskusja
differential diagnosis
diagnoza różnicowa
disgust
wstręt
differential reinforcement
wzmocnienie różnicujące
disharmonious development
rozwój nieharmonijny
differentiation
dyferencjacja, różnicowanie (się)
disintegration
dezintegracja
diffusion
dyfuzja, rozproszenie
diffusion of responsibility
dyfuzja/rozproszenie
odpowiedzialności
digestive tract (inaczej:
alimentary canal,
gastrointestinal tract)
układ trawienny
(pokarmowy)
digression
disintegration of personality rozpad osobowości
disjunction
dysjunkcja
disorder
zaburzenie
disorder of consciousness
zaburzenie świadomości
dygresja
disorganized schizophrenia
(inaczej: hebephrenic
schizophrenia)
schizofrenia zdezorganizowana,
schizofrenia hebefreniczna
diktat
dyktat
disorganized speech
mowa zdezorganizowana
dilemma
dylemat
disorientation
dezorientacja
dilettante
dyletant
dispersion
dyspersja, rozrzut
dimension
wymiar
displaced aggression
agresja przemieszczona
diminished responsibility
(inaczej: diminished
capacity)
ograniczona poczytalność
displacement
przemieszczenie
display
okazywanie
dioptre
dioptria
display rule
reguła okazywania
dipsomania
dipsomania
disposition
dyspozycja
directional test
test kierunkowy
disproportion
dysproporcja
disability
niepełnosprawność
dispute
dysputa
disabled
niepełnosprawny, osoba
niepełnosprawna
dissertation
dysertacja
disabled child
dziecko niepełnosprawne
dissimulation
dysymulacja
disaster counselling
pomoc psychologiczna w sytuacji
katastrofy
dissocial
dyssocjalny
disavowal
zaprzeczenie
(termin używany tylko w
psychoanalizie)
dissocial personality
disorder (inaczej: antisocial
dyssocjalne (antyspołeczne)
zaburzenie osobowości;
osobowość dyssocjalna,
antyspołeczna
discipline
dyscyplina
dissociation
dysocjacja
discourse
dyskurs
dissociation theory
teoria dysocjacji
discredit
dyskredytować
dissociative
dysocjacyjny
discreet
dyskretny (jako cecha
osobowości, sytuacji itd)
dissociative amnesia
amnezja dysocjacyjna
dissociative convulsions
drgawki dysocjacyjne
discrepancy effect
efekt rozbieżności
dissociative disorder
zaburzenie dysocjacyjne
discrete
dyskretny, nieciągły
dissociative fugue
fuga dysocjacyjna
discrete processing
przetwarzanie dyskretne,
nieciągłe
32
dissociative identity
disorder (inaczej: multiple
personality disorder, split
personality)
tożsamości, osobowość
wieloraka (naprzemienna,
mnoga)
dissociative movement
disorder (inaczej:
dissociative motor disorder)
ruchowe
dissociative reaction
domestic violence
przemoc domowa
dominance
dominacja
dominance hierarchy
hierarchia dominacji
(u zwierząt)
dominant
dominujący
reakcja dysocjacyjna
dominant gene
gen dominujący
dissociative stupor
stupor dysocjacyjny
dominative
dominatywny
dissonance
dysonans
door-in-the-face technique
technika „drzwiami w twarz”
dissonance theory (inaczej: teoria dysonansu
cognitive dissonance theory) (poznawczego)
dopamine
dopamina
dopaminergic
dopaminergiczny
distal
dystalny
double bind
podwójne wiązanie
distance
dystans
double helix
podwójna helisa
distinction
dystynkcja, wyróżnienie
double-blind study
badanie z podwójnie ślepą próbą
distinguished
dystyngowany
Down’s syndrome
zespół Downa
distraction
dystrakcja
drama
dramat
distraction of attention
rozproszenie uwagi
dramatic
dramatyczny
distractor
dystraktor
dramatism
dramatyzm
distress
cierpienie, rozpacz; nieszczęście
dramatize
dramatyzować
distribution
dystrybucja, rozkład
drastic
drastyczny
distributor
dystrybutor
test rysunku człowieka
disulfiram
disulfiram
Draw-a-Man test (inaczej:
Goodenough Draw-a-Man
test, Goodenough test)
divergence
dywergencja, rozbieżność
divergent thinking
myślenie dywergencyjne
(rozbieżne)
divisibility of attention
(inaczej: divided attention)
podzielność uwagi
divorce
dizygotic twins (potocznie:
non-identical twins)
Draw-a-Person test (inaczej: test rysunku postaci ludzkiej
Machover Draw-a-Person
test)
drawing
rysunek
dream (1)
sen, marzenie senne; śnić
rozwód
dream (2)
marzenie, marzyć
bliźnięta dwujajowe
dream analysis (inaczej:
dream interpretation)
analiza marzeń sennych
DNA (deoxyribonucleic acid) DNA (kwas
deoksyrybonukleinowy)
drink-driving
prowadzenie pojazdu pod
wpływem alkoholu
DNA polymerase
polimeraza DNA
drive
DNA profiling (inaczej:
DNA fingerprinting, genetic
fingerprinting)
profilowanie DNA, profilowanie
genetyczne, identyfikowanie
sprawcy przestępstwa na
podstawie DNA
popęd, napęd, wewnętrzne
źródło motywacji
drug (1)
lek
drug (2)
narkotyk; substancja
psychoaktywna
DNA replication
replikacja DNA
drug abuse (inaczej: drug
misuse)
nadużywanie narkotyku
DNA sequencing
sekwencjonowanie DNA
doctorate
doktorat
doctrinal
doktrynalny
doctrine
doktryna
document
dokument
documentation
dokumentacja
dogma
dogmat
dogmatic
dogmatyczny
dogmatism
dogmatyzm
domain
domena
drug addiction (inaczej: drug narkomania, uzależnienie od
narkotyku
dependence)
drug poisoning
zatrucie lekami/narkotykami
dual personality
osobowość podwójna (dwojaka)
dual-code theory
teoria podwójnego
kodowania
dualism
dualizm
dualistic
dualistyczny
dual-process model
model podwójnego
przetwarzania
dura mater
opona twarda (rdzenia
i mózgowia)
33
dyad
diada
dyslexic
dyslektyczny
dynamic
dynamiczny
dynamic psychology
psychologia dynamiczna
dysmorphophobia (inaczej:
body dysmorphic disorder)
zaburzenie dysmorficzne,
dysmorfofobia
dynamics
dynamika
dysorthography
dysortografia
dynamics of nervous
processes
dynamika procesów
nerwowych
dyspareunia
dyspareunia
dyspepsia
dyspepsja
dynamism
dynamizm
dysphasia
dysfazja
dysarthria
dyzartria
dysphonia
dysfonia
dyscalculia
dyskalkulia
dysphoria
dysforia
dysfunction
dysfunkcja
dysplastic body type
typ dysplastyczny
dysfunctional
dysfunkcjonalny,
dysfunkcyjny
dyspraxia
dyspraksja
dysgraphia
dysgrafia
dyskinesia
dyskineza
dyslalia
dyslalia
dystonia
dystonia
dyslexia
dysleksja
dysuria
dysuria
34
dysthymic disorder (inaczej: zaburzenie dystymiczne,
dystymia, depresja nerwicowa
dysthymia, depressive
neurosis, neurotic
depression)
E
35
eardrum (inaczej: tympanic
membrane)
błona bębenkowa
early adulthood
wczesna dorosłość
early childhood
wczesne dzieciństwo
eating disorder
zaburzenie odżywiania
Ebbinghaus curve
krzywa Ebbinghausa
eccentric
ekscentryczny, ekscentryk
echoic store (inaczej: echoic magazyn echoiczny,
pamięć echoiczna
memory)
ego instinct
instynkt ego
ego integrity versus despair
integralność ego versus rozpacz
(w koncepcji
E. Eriksona)
ego psychology
psychologia ego
ego strength
siła ego
egocentric
egocentryczny
egocentrism
egocentryzm
ego-dystonic
egodystoniczny
echolalia
echolalia
egoism
egoizm
echomimia
echomimia
ego-syntonic
egosyntoniczny
echopraxia
echopraksja
egotism
egotyzm
eclectic
eklektyczny
eidetic
ejdetyczny
eclecticism
eklektyzm
eideticism
ejdetyzm
ecmnesia
ekmnezja
ejaculation
ejakulacja, wytrysk
ecological
ekologiczny
ecological criterion
kryterium ekologiczne
ejaculatory incompetence
(inaczej: ejaculatory
impotence)
zaburzenie wytrysku, zaburzenie
ejakulacji
ecological niche
nisza ekologiczna
elaboration
elaboracja
ecological validity
trafność ekologiczna
elaborative rehearsal
przetwarzanie elaboratywne
ecology
ekologia
elder abuse
znęcanie się nad osobą starszą
écouteur
podsłuchiwacz
ecstasy
ekstaza
Electra complex
kompleks Elektry
ecstasy (1)
ekstaza, uniesienie
electric shock (inaczej:
electroconvulsive shock)
elektrowstrząs
ecstasy (2)
ecstasy (narkotyk)
electrical brain stimulation
elektryczna stymulacja mózgu
ectoderm
ektoderma
ectopic pregnancy
ciąża pozamaciczna
ectoplasm
ektoplazma
ecumenical
ekumeniczny
ecumenism
ekumenizm
edit
edytować
edition
terapia elektrowstrząsowa
electroconvulsive therapy
(ECT; inaczej: electric shock
therapy, electroconvulsive
shock, shock therapy)
electrodermal response
(inaczej: galvanic skin
response)
reakcja elektrodermalna, reakcja
skórno-galwaniczna
edycja
electroencephalogram
(EEG)
elektroencefalogram, EEG
education
edukacja, wychowanie,
kształcenie, nauczanie
electroencephalography
elektroencefalografia
educational play
zabawa dydaktyczna
electrolyte
elektrolit
educational psychology
psychologia edukacyjna
elegance
elegancja
Edwards Personal
Preference Schedule
skala preferencji osobistych
Edwardsa
elegant
elegancki
elevated mood
podwyższony nastrój
effect
efekt
elimination
eliminacja
effective
efektywny
elite
elita, elitarny
effective dosage
dawka efektywna,
dawka terapeutyczna
eloquence
elokwencja
effector
efektor
eloquent
elokwentny
egalitarian
egalitarny
emanate
emanować
egalitarianism
egalitaryzm
emanation
emanacja
ego
ego
emancipation
emancypacja
ego ideal
ideał ego
emancipationist
emancypantka
ego identity
tożsamość ego (w koncepcji E.
Eriksona)
emblem
emblemat
36
embrace reflex (inaczej:
Moro reflex)
odruch obejmowania,
odruch Moro
energetic
energetyczny
embryo
embrion
energy
energia
embryology
embriologia
enforce
egzekwować
emigrant
emigrant
engram (inaczej: memory
trace)
engram, ślad pamięciowy
emigration
emigracja
enigmatic
enigmatyczny
emitted behaviour
zachowanie emitowane
enthusiasm
entuzjazm
emotion
emocja
enthusiastic
entuzjastyczny
emotional
emocjonalny
environment
środowisko, otoczenie
emotional abuse (inaczej:
psychological abuse)
przemoc emocjonalna, przemoc
psychiczna
environmental psychology
psychologia środowiskowa
emotional immaturity
niedojrzałość emocjonalna
environmentalism
enwironmentalizm
emotional dysregulation
chwiejność (labilność)
emocjonalna
envy
zawiść
enzymatic
enzymatyczny
emotional intelligence
inteligencja emocjonalna
enzyme
enzym
emotional lability (inaczej:
labile affect, emotional
incontinence, pathological
laughter and crying)
patologiczny śmiech i płacz,
nietrzymanie emocjonalne
ephedrine
efedryna
ephemeral
efemeryczny
epicureism
epikureizm
emotional maturity
dojrzałość emocjonalna
epidemic
epidemia, epidemiczny
emotional quotient
iloraz inteligencji emocjonalnej
epidemiology
epidemiologia
emotionality
emocjonalność, uczuciowość
epidermis
epiderma
empathic
empatyczny
epigenesis
epigeneza
empathy
empatia
epilepsy
epilepsja, padaczka
emphasis
emfaza
epileptic seizure
napad padaczkowy
emphatic
emfatyczny
epileptic state
stan padaczkowy
empirical
empiryczny
epiphenomenalism
epifenomenalizm
empiricism
empiryzm
epiphenomenon
epifenomen
empowerment
empowerment,
upełnomocnienie,
upodmiotowienie,
wzmocnienie pozycji
episode
epizod
encephalic
encefaliczny
episodic buffer
encephalization
encefalizacja
magazyn epizodyczny (w teorii
pamięci A. Baddeley’a)
encephalography
encefalografia
episodic memory
pamięć epizodyczna
encephalon
mózg
epistemology
epistemologia
encephalopathy
encefalopatia
epithet
epitet
encode
kodować
equilibration
ekwilibracja (w teorii
J. Piageta)
encoding
kodowanie
equivalence
ekwiwalencja
encourage
zachęcać, dopingować
equivalent
ekwiwalent
endemic
endemiczny
endocrinological
endokrynologiczny
erectile dysfunction/disorder zaburzenie erekcji (wzwodu),
impotencja
(inaczej: male erectile
disorder, impotence)
endocrinology
endokrynologia
erection
erekcja, wzwód
endoderm
endoderma
ergonomics
ergonomia
endogamy
endogamia
eristic
erystyczny
endogenous
endogenny
erogenous zone
strefa erogenna
endogenous depression
depresja endogenna
erotic
erotyczny
endorphins
endorfiny
erotic love
miłość erotyczna
amnezja epizodyczna/wybiórcza
episodic amnesia (inaczej:
catathymic amnesia, lacunar
amnesia)
37
eroticism
erotyka
erotism
erotyzm
erotogenic zone
strefa erogenna
(w psychoanalizie)
evoked potential (inaczej:
evoked response,
event-related potential,
endogenous potential)
potencjał wywołany
evolution
ewolucja
erotomania
erotomania
evolutionary
ewolucyjny
erotomaniac
erotoman
evolutionary psychology
psychologia ewolucyjna
error variance
wariancja błędu
evolutionism
ewolucjonizm
erudite
erudycyjny, erudyta
evolve
ewoluować
erudition
erudycja
exaggeration
wyolbrzymianie
erythrocyte (inaczej: red
blood cell)
erytrocyt, krwinka czerwona
exaltation
egzaltacja
erythrophobia
erytrofobia
examination
badanie
escalation
eskalacja
examination anxiety
(inaczej: test anxiety)
lęk przed egzaminem
escape
ucieczka, uciekać
excite
ekscytyować, podniecać
escape behaviour
zachowanie ucieczkowe
excited
podekscytowany, podniecony
eschatology
eschatologia
excitement
ekscytacja, podniecenie
esoteric
ezoteryczny
exclusive
ekskluzywny
esoterics
ezoteryka
excretion
wydalanie
estimate
estymować, szacować
execution
egzekucja
estimation
estymacja, szacowanie,
oszacowanie
executor
egzekutor
ethanol (inaczej: ethyl
alcohol)
etanol, alkohol etylowy
exegesis
egzegeza
exemplification
egzemplifikacja
ethical
etyczny
exemplify
egzemplifikować
ethics
etyka
exercise
ćwiczenie, ćwiczyć
ethnic
etniczny
exhaustion
wyczerpanie
ethnicity
etniczność
exhaustion stage
faza wyczerpania
ethnocentrism
etnocentryzm
exhibitionism
ekshibicjonizm
ethnography
etnografia
exhumation
ekshumacja
ethnology
etnologia
exile (inaczej: outlaw)
banita
ethnomethodology
etnometodologia
existence
egzystencja
ethnopsychology
etnopsychologia
existential
egzystencjalny
ethology
etologia
existential psychology
psychologia egzystencjalna
etymology
etymologia
existential therapy
terapia egzystencjalna
eudaimonism
eudajmonizm
existentialism
egzystencjalizm
eugenics
eugenika
exogamy
egzogamia
eunuch
eunuch
exogenous
egzogenny
euphemism
eufemizm
exogenous depression
depresja egzogenna
euphemistic
eufemistyczny
exorcism
egzorcyzm
euphoria
euforia
exorcist
egzorcysta
euphoric
euforyczny
exotic
egzotyczny
Eustachian tube
trąbka Eustachiusza
exoticism (exotism)
egzotyka
euthanasia
eutanazja
expansion
ekspansja
evaluation
ewaluacja, ocena
expansion
ekspansja, ekspansywność
evaluation research
badania ewaluacyjne
expansive
ekspansywny
eventuality
ewentualność
expansiveness
ekspansywność
38
expect
oczekiwać, spodziewać się;
spodziewać się dziecka
expected value
oczekiwana wartość
experience
doświadczenie (także w
znaczeniu doświadczenia
zawodowego), doznanie,
przeżycie
exposure therapy (inaczej:
implosion therapy, flooding)
terapia implozywna, zanurzanie,
wystawianie na działanie bodźca
(stresora)
expression
ekspresja, wyrażanie
extended family
rodzina poszerzona
extermination
eksterminacja
experiment
eksperyment
external
zewnętrzny
experimental design
plan eksperymentalny
external validity
trafność zewnętrzna
experimental group
grupa eksperymentalna
externalization
eksternalizacja
experimental neurosis
nerwica eksperymentalna
extinct
wymarły
experimental plan
extinction (1)
experimental psychology
psychologia eksperymentalna
wyginięcie, wygaśnięcie,
wymarcie
extinction (2)
wygaszanie
experimenter effect
(inaczej: experimenter bias,
experimenter expectancy
effect)
efekt eksperymentatora, efekt
oczekiwań eksperymentatora
extract
ekstrakt, ekstrahować
extraction
ekstrakcja
extradition
ekstradycja
expert
biegły, ekspert, ekspercki
extrapyramidal system
układ pozapiramidowy
expert knowledge
wiedza ekspercka
extravagance
ekstrawagancja
expert opinion (inaczej:
expert evaluation)
ekspertyza
extravagant
ekstrawagancki
expertise
ekspertywność, biegłość
extraversion
ekstrawersja, ekstrawertywność,
ekstrawertyczność
expiation
ekspiacja
explanation
wyjaśnienie, eksplanacja
extravert
ekstrawertyk
explication
eksplikacja
extraverted
ekstrawertywny,
ekstrawertyczny
explicit
eksplicytny
extreme
ekstremalny, ekstremum
explicit memory
pamięć eksplicytna
extremism
ekstremizm
exploit
eksploatować, wykorzystywać
extremist
ekstremista
exploitation
eksploatacja,
wykorzystywanie
extrospection
ekstrospekcja
eye contact
kontakt wzrokowy
eye-movement
desensitization and
reprocessing (EMDR)
desensytyzacja za pomocą ruchu
gałek ocznych
eyewitness
świadek naoczny
eyewitness testimony
zeznania świadka naocznego
Eysenck Personality
Inventory (Questionnaire)
skala osobowości Eysencka
exploration
eksploracja
exploratory
eksploracyjny
exploratory factor analysis
analiza czynnikowa
eksploracyjna
exploratory research
badania eksploracyjne
explore
eksplorować
39
40
F
41
face recognition
rozpoznawanie twarzy
feigning
symulowanie, udawanie
face validity
trafność fasadowa
fellatio
fellatio, seks oralny
facial
mimiczny
female
żeński, płci żeńskiej; samica
facial expression
mimika
facial nerve
nerw twarzowy
female genital mutilation
(inaczej: clitoridectomy)
obrzezanie kobiet,
klitoridektomia
facilitated communication
komunikacja wspomagana
female orgasmic disorder
zaburzenie orgazmu u kobiet
facilitation
facylitacja, wspomaganie
female sexual arousal
disorder
zaburzenie podniecenia u kobiet
factitious disorder
zaburzenie pozorowane
feminine
kobiecy
factor
czynnik
femininity
kobiecość
factor analysis
analiza czynnikowa
feminism
feminizm
factorial validity
trafność czynnikowa
feminist
faculty
fakultet
feministka, feminista,
feministyczny
faith
wiara
feral child
dzikie dziecko,
wilcze dziecko
false
fałszywy
fertility
płodność
false alarm
fałszywy alarm
fertilization
zapłodnienie
false memory
fałszywe wspomnienie
fetish
fetysz
false pregnancy (inaczej:
pseudopregnancy,
pseudocyesis, phantom
pregnancy)
ciąża rzekoma, ciąża urojona
fetishism
fetyszyzm
fetishist
fetyszysta
fetishistic
fetyszystyczny
falsifiability
falsyfikowalność
fibre (1)
włókno
family
rodzina, rodzinny
fibre (2)
błonnik
family therapy
terapia rodzin
fibrillation
fibrylacja
fanaticism
fanatym
fiction
fikcja
fantasize
fantazjować
fictional
fikcyjny
fantasy
fantazja
field
pole
fascination
fascynacja
fashion
moda
field dependence independence
zależność - niezależność od pola/
tła
fatal
śmiertelny
field experiment
fatalism
fatalizm
eksperyment naturalny,
terenowy
fatum, los, przeznaczenie
field of vision (inaczej:
visual field)
pole wzrokowe
fate
father complex
kompleks ojca
field study
badania terenowe
fatigue
zmęczenie, fatyga
field theory
teoria pola
fattism
dyskryminacja osób otyłych
fight
bójka
fear
strach, lęk, bojaźń
fight-or-flight response
reakcja “walcz lub uciekaj”
fear of castration
lęk kastracyjny
figure and ground
figura i tło
fear of success
lęk przed sukcesem
figure of speech
figura retoryczna
feature
cecha, rys, atrybut
figure-ground reversal
odwrócenie figury i tła
teoria detekcji cech
feature detection theory
(inaczej: feature abstraction
theory)
filter
filtr
fine motor skills
motoryka mała
feature integration theory
teoria integracji cech
fingerprint
odcisk palca
feedback
informacja zwrotna, sprzężenie
zwrotne
five-factor model (inaczej:
Big Five)
model pięcioczynnikowy, Wielka
Piątka
feel
czuć
fixate
fiksować
feeling (1)
uczucie
fixation
fiksacja
feeling (2)
wrażenie, czucie
fixed
ustalony
feeling (3)
poczucie
flashback
flashback
42
flashbulb memory
pamięć fleszowa,
wspomnienie fleszowe
forgetting
zapominanie
flat affect
blady afekt
formal operations
operacje formalne
flavour
smak
formal operations stage
stadium operacji formalnych
flexibility of thinking
giętkość myślenia
formication
mrowienie
flexion reflex
odruch fleksji
foster family
rodzina zastępcza
flight into health
ucieczka w zdrowie
frame
rama
flight into history
ucieczka w historię
framing effect
efekt obramowania
flight into illness
ucieczka w chorobę
fraternity
bractwo
flight of ideas
gonitwa myśli
free associations
swobodne skojarzenia
flooding (inaczej: exposure
therapy, implosion therapy)
(stresora)
free radicals
wolne rodniki
free recall
swobodne odpamiętywanie
floor effect (inaczej:
basement effect)
efekt podłogowy
free will
wolna wola
freedom
wolność
flow chart (inaczej: block
diagram)
diagram blokowy,
schemat blokowy
frenzy (termin potoczny)
amok
fluctuation
fluktuacja
frequency
częstotliwość
fluid intelligence
inteligencja płynna
frequency distribution
rozkład liczebności
fluidity of thinking
płynność myślenia
czynność pomyłkowa,
Freudian slip (inaczej:
parapraxis, motivated error) freudowska pomyłka
focal point (inaczej: focus)
punkt ogniskowy
friendship
przyjaźń
focus
punkt ogniskowy, główny punkt
zainteresowania; koncentrować
się, skupiać się
frigidity
oziębłość płciowa (u kobiet)
frontal lobe
płat czołowy
frotteurism
froteryzm
frustration
frustracja
fugue
fuga
function
funkcja, czynność; funkcjonować,
działać
focus group
grupa fokusowa
foetal alcohol syndrome
płodowy zespół alkoholowy,
zespół poalkoholowego
uszkodzenia płodu
foetus
płód
folk psychology
psychologia potoczna,
potoczne przekonania
psychologiczne
functional
funkcjonalny
functional analysis
analiza funkcjonalna
food chain
łańcuch pokarmowy
functional fixedness
fiksacja/sztywność funkcjonalna
foot-in-the-door technique
technika „stopy w drzwi”
functional play
zabawa funkcjonalna
force
przymus, nacisk
functionalism
funkcjonalizm
forced-choice
wybór wymuszony
przodomózgowie
fundamental attribution
error
podstawowy błąd atrybucji
forebrain
forensic
sądowy (w odniesieniu do nauk
sądowych)
forensic examination
obdukcja
fury
furia, wściekłość
forensic psychological
evaluation
sądowa ekspertyza
psychologiczna
fusion
fuzja
forensic psychology
psychologia sądowa
futurology
futurologia
foreplay
gra wstępna
podstawowe prawo
fundamental rule of
psychoanalizy
psychoanalysis (inaczej:
basic rule of psychoanalysis)
43
44
G
45
gain
zysk
generic
ogólny
gain - loss effect
efekt zysku i straty
generic knowledge
wiedza ogólna
Galatea effect
efekt Galatei
genesis
geneza
galvanic skin response
(inaczej: electrodermal
response)
reakcja skórno-galwaniczna,
reakcja elektrodermalna
genetic
genetyczny
genetic code
kod genetyczny
gambler
hazardzista
genetic disorder
choroba genetyczna
gambling
hazard
genetic engineering
inżynieria genetyczna
game
gra
genetically modified
zmodyfikowany genetycznie
game theory
teoria gier
genetics
genetyka
gamete
gameta
genital
genitalny
gamma wave
fala gamma
genital stage
faza genitalna
gang
gang
genitals
genitalia
ganglion
zwój (w znaczeniu
anatomicznym)
genius
geniusz, genialny
gangrene
gangrena
genome
genom
gangster
gangster
genotype
genotyp
gargoylism
gargolizm
geometric illusion
złudzenie geometryczne
gastric
gastryczny
geriatric
geriatryczny
gastric disorder
zaburzenie gastryczne
geriatrics
geriatria
gastrointestinal tract
(inaczej:alimentary canal,
digestive tract)
układ trawienny (pokarmowy)
gerontology
gerontologia
gerontophilia
gerontofilia
Gaussian curve (inaczej:
normal/bell-shaped curve)
krzywa Gaussa, krzywa
normalna/dzwonowa
Gestalt
Gestalt
Gestalt psychology
psychologia postaci
Gaussian distribution
(inaczej: normal
distribution)
rozkład Gaussa, rozkład
normalny
gesture
gest
giving-up reaction
reakcja rezygnacyjna
gay
gej, gejowski
gland
gruczoł
gaze
patrzeć w oczy;
także: gapić się
glaucoma
jaskra, glaukoma
gaze aversion (inaczej: gaze
avoidance)
unikanie kontaktu
wzrokowego
globus hystericus
kula histeryczna
glucose
glukoza
gender
płeć psychologiczna, płeć
społeczna
glue-sniffing
wąchanie kleju
gender identity
tożsamość płciowa,
identyfikacja płciowa
glutamic acid
kwas glutaminowy
glycogen
glikogen
gender identity disorder
zaburzenie identyfikacji płciowej
Golem effect
efekt Golema
gender role
rola płciowa
gonad
gonada
gene
gen
gonadotrophin
gonadotropina
gene pool
pula genowa
good continuation
dobra kontynuacja
general adaptation
syndrome
goodness of fit
dobroć dopasowania
gossip
plotka, plotkować
general intelligence
inteligencja ogólna
grammar
gramatyka
general systems theory
ogólna teoria systemów
generalization
uogólnienie, generalizacja
grandiose delusion (inaczej:
delusion of grandeur)
generalized anxiety
lęk uogólniony
graphic rating scale
graficzna skala szacunkowa
generalized anxiety
disorder (GAD)
zespół uogólnionego lęku
graphology
grafologia
graphomania
grafomania
generation
generacja
grasp reflex
odruch chwytania
generativity versus
stagnation
twórczość versus stagnacja (w
koncepcji E.Eriksona)
gratification
gratyfikacja
46
gratify
nagradzać, gratyfikować
group polarization
polaryzacja grupowa
grey matter
istota szara
group therapy
terapia grupowa
grief
żal
grouping law
prawo grupowania
grievous bodily harm
poważne uszkodzenie ciała
groupthink
myślenie grupowe
grooming
zachowanie komfortowe (w
etologii), zachowanie związane
z utrzymaniem higieny (u ludzi i
zwierząt)
growth
wzrost, wzrastanie
growth hormone
hormon wzrostu
guanine
guanina
guilt
wina, poczucie winy
guru
guru
gustatory receptor
receptor smakowy
gross motor skills
motoryka duża
grounded
ugruntowany
group dynamics
dynamika grupy
47
48
H
49
habit
nawyk
hermaphrodite
hermafrodyta, obojnak
habitat
habitat
hermaphroditism
harmafrodytyzm, obojnactwo
habitual
nawykowy
hermeneutics
hermeneutyka
habituation
habituacja
hermetic
hermetyczny
haemoglobin
hemoglobina
heroic
heroiczny
hallucination
halucynacja, omam
heroin
heroina
hallucinogen
halucynogen
hallucinosis
halucynoza
heroin addiction (inaczej:
heroinism)
uzależnienie od heroiny,
heroinizm
halo effect
efekt aureoli, efekt halo
heroism
heroizm
haloperidol
haloperidol
herpes
opryszczka
Hamilton Depression
Rating Scale
Skala Depresji Hamiltona
heterosexual
heteroseksualny
heterosexuality
heteroseksualizm
hammer
młoteczek (kostka słuchowa)
heterozygote
heterozygota
handedness
ręczność, dominacja prawej lub
lewej ręki
heterozygous
heterozygotyczny
handicapped (termin
przestarzały i o
pejoratywnym wydźwięku)
niepełnosprawny, upośledzony
heuristic
heurystyka, heurystyczny
hibernation
hibernacja
handwriting analysis
pisma analiza
hierarchic
hierarchiczny
harassment
dręczenie, nękanie,
szykanowanie
hierarchy
hierarchia
higher-order conditioning
warunkowanie wyższego rzędu
hard drug
twardy narkotyk
hard of hearing
niedosłyszący, osoba
niedosłysząca
hippocampus
hipokamp
histamine
histamina
harm
krzywda, krzywdzić
histogram
histogram
harmonic
harmoniczny
harmonious development
rozwój harmonijny
histrionic personality
disorder
osobowość histrioniczna,
histrioniczne zaburzenie
osobowości
hashish
haszysz
hatred
nienawiść
HIV (human
immunodeficiency virus)
HIV (ludzki wirus niedoboru
odporności)
head
głowa
homeopathic
homeopatyczny
head injury
uraz głowy
homeopathy
homeopatia
health psychology
psychologia zdrowia
homeostasis
homeostaza
hearing
słuch, zmysł słuchu
homeostatic
homeostatyczny
hearing impairment
wada słuchu
homologous
homologiczny
hearing loss (inaczej:
deafness)
głuchota, utrata słuchu
homonym
homonim
homophobia
homofobia
hebephrenia
hebefrenia (przestarzałe)
homosexual
hebephrenic schizophrenia
(inaczej: disorganized
schizophrenia)
schizofrenia hebefreniczna,
schizofrenia zdezorganizowana
homoseksualny,
osoba homoseksualna
homosexuality
homoseksualizm
hedonism
hedonizm
homozygote
homozygota
hedonist
hedonista
homozygous
homozygotyczny
hedonistic
hedonistyczny
homunculus
homunkulus
height
wzrost, wysokość
hopeless
beznadziejny
helplessness
bezradność
hopelessness
beznadzieja
hereditary
dziedziczny
horizon
horyzont
heredity
dziedziczność
horizontal
horyzontalny
heresy
herezja
hormonal
hormonalny
heretic
heretyk
hormone
hormon
hospice
hospicjum
50
hospitalism
choroba sieroca,
choroba szpitalna
hyperventilation
hiperwentylacja
hospitalization
hospitalizacja
hypnagogic images
omamy hipnagogiczne
hostility
wrogość
hypnosis
hipnoza
human
ludzki
hypnotherapy
hipnoterapia
human resources
zasoby ludzkie
(w zarządzaniu)
hypnotic
hipnotyczny
hypnotic amnesia (inaczej:
posthypnotic amnesia)
amnezja hipnotyczna/
posthipnotyczna
human resources
consultancy (inaczej:
personnel consultancy)
doradztwo personalne
hypnotic induction
indukcja hipnotyczna
human resources
management
zarządzanie zasobami
ludzkimi
hypnotic susceptibility
(inaczej: hypnotizability)
podatność na hipnozę, podatność
hipnotyczna
humanism
humanizm
hypnotist
hipnotyzer
humanistic
humanistyczny
hypnotize
hipnotyzować
humanistic psychology
psychologia humanistyczna
hypoactive sexual desire
disorder
obniżenie popędu seksualnego,
zespół obniżenia popędu
seksualnego, oziębłość płciowa
humanitarian
humanitarny
humanitarianism
humanitaryzm
hypochondriac
hipochondryk
humorous
humorystyczny
hypochondriac delusion
urojenie hipochondryczne
humour
humor
hypochondriacal
hipochondryczny
hunger
głód
Huntington’s disease
(inaczej: Huntington’s
chorea)
pląsawica Huntingtona
hypochondriasis (inaczej:
health anxiety, illness
phobia, illness anxiety)
zaburzenie hipochondryczne,
hipochondria
hypocrisy
hipokryzja
hurt
krzywdzić, ranić;
skrzywdzony, zraniony
hypocrite
hipokryta
hybrid
hybryda
hypoglycaemia
hipoglikemia, niedocukrzenie
hybridization
hybrydyzacja
hypomania
hipomania
hydrocortisone (inaczej:
cortisol)
hydrokortyzon, kortyzol
hypomanic
hipomaniakalny
hypomnesia
hipomnezja
hygiene
higiena
hypothalamus
podwzgórze
hygienic
higieniczny
hypothesis
hipoteza
hymen
hymen
hypothetical
hipotetyczny
hyperactivity
nadpobudliwość
hypothetical construct
konstrukt hipotetyczny
hyperaesthesia
przeczulica
metoda hipotetyczno-dedukcyjna
hyperglycaemia
hiperglikemia
hypothetico-deductive
method
hypermnesia
hipermnezja
hypoxia
hipoksja
hyperopia (inaczej:
long-sightedness, farsightedness)
nadwzroczność,
dalekowzroczność
hysteria
histeria
hysterical
histeryczny
hypersexuality
hiperseksualność
hysterical aphonia
bezgłos histeryczny
hypersomnia
nadmierna senność,
hipersomnia
hysterical conversion
konwersja histeryczna
hysterical fugue
fuga histeryczna
hypersthenia
hiperstenia
hysterical neurosis
nerwica histeryczna
hypertension
nadciśnienie tętnicze
hysterical reaction
reakcja histeryczna
hyperthymia
hipertymia
51
52
I
53
iatrogenic
jatrogenny
illumination (2)
iluminacja, oświecenie, wgląd
ICD-10 (International
Classification of Diseases
and Related Health
Problems)
ICD-10, Międzynarodowa
Statystyczna Klasyfikacja
Chorób i Problemów
Zdrowotnych
illusion
iluzja, złudzenie
illusion of control
złudzenie kontroli
iconic store (inaczej: iconic
memory)
magazyn ikoniczny,
pamięć ikoniczna
illusory
iluzoryczny
id
id
illustrator
ilustrator
ID
dowód tożsamości
image
obraz, wizerunek, wyobrażenie
idea
idea
imagery
wyobrażanie
ideal self
ja idealne
imaginary
wyobrażony
idealism
idealizm
imaginary companion
idealization
idealizacja
wyobrażony przyjaciel
(w wyobraźni dziecka)
imagination
wyobraźnia
identical twins (potoczne)
bliźnięta jednojajowe
imagine
wyobrażać (sobie)
identification
identyfikacja
imago
imago
identification (1)
identyfikacja, rozpoznanie
imbecile
identification (2)
identyfikacja,
utożsamienie się
imbecyl (termin przestarzały;
identification with the
aggressor (inaczej:
defensive identification)
identyfikacja z agresorem,
oprawcą;
identyfikacja obronna
imitate
naśladować, imitować
identify (1)
identyfikować, rozpoznać
imitation
naśladownictwo
identify (2)
identyfikowac się,
utożsamić się
immaturity
niedojrzałość
identity
tożsamość
identity crisis
kryzys tożsamości
identity disorder
zaburzenie tożsamości
identity versus role
confusion
tożsamość versus pomieszanie
tożsamości
(w koncepcji E. Eriksona)
ideograph
immediate memory (inaczej: pamięć krótkotrwała
short-term memory)
immigrant
imigrant
immigration
imigracja
immoral
amoralny
immune response
reakcja odpornościowa/
immunologiczna
ideograf
immune system
system immunologiczny
ideographic
ideograficzny
immunization
immunizacja
ideological
ideologiczny
immunize
immunizować
ideologist
ideolog
immunologic
immunologiczny
ideology
ideologia
immunology
immunologia
idiographic
idiograficzny
immunosuppression
immunosupresja
idiot
idiota (termin przestarzały;
immunotherapy
immunoterapia
impairment
pogorszenie, osłabienie,
uszkodzenie
imperative hallucinations
omamy imperatywne
implant
implant, implantować
implantation
implantacja
implicit
implicytny
implicit memory
pamięć implicytna
implosion
implozja
implosion therapy (inaczej:
flooding, exposure therapy)
(stresora)
idiot savant
sawant
idol
idol
ignorance
ignorancja
ignorant
ignorant, ignorancki
ignore
lekceważyć, ignorować
ill
chory
ill-defined problem (inaczej:
ill-structured problem)
żle zdefiniowany problem
illness
choroba
illuminance (także:
illumination)
natężenie oświetlenia
impossible figure
figura niemożliwa
illumination (1)
iluminacja, oświetlenie
impotence (inaczej: erectile
dysfunction, male erectile
disorder)
impotencja,
zaburzenie erekcji (wzwodu)
54
impotent
impotent
impress
imponować,
wywierać wrażenie
impression
impresja, wrażenie
impressive
efektowny,
wywierający wrażenie (w sensie
potocznym)
industry versus inferiority
kompetencja versus poczucie
niższości (w koncepcji
E. Eriksona)
inert
bezwładny
inertia
bezwład, bezwładność, inercja
infant
niemowlę
imprinting
wdrukowanie
infantile (1)
dziecięcy, niemowlęcy
impulse control disorder
zaburzenie kontroli implusów
infantile (2)
infantylny, dziecinny
impulsive
impulsywny
infantile amnesia
amnezja dziecięca
impulsiveness
impulsywność
infantile sexuality
seksualność dziecięca
in vitro fertlization
zapłodnienie in vitro,
zapłodnienie pozaustrojowe
infantilism
infantylizm
infatuation
zakochanie
inadequate personality
osobowość nieadekwanta
(w Polsce należy do zakresu
kategorii diagnostycznej
określanej mianem “osobowość
zależna”)
inference
inferencja, wnioskowanie
inferential statistics
(inaczej: statistical
inference)
wnioskowanie statystyczne
inferior
niższy, gorszy, będący poniżej;
niższy rangą/stanowiskiem,
podwładny
inadequate stimulus
bodziec niewystarczający
incapacitation
ubezwłasnowolnienie
incarnation
inkarnacja
inferiority
poczucie niższości
incentive
zachęta
inferiority complex
kompleks niższości
incest
kazirodztwo
information processing
przetwarzanie informacji
incidental learning
uczenie się mimowolne
ingratiation
ingracjacja
incoherence
inkoherencja, niespójność
inhibition
hamowanie, zahamowanie,
inhibicja
incorporation
inkorporacja
inhibitor
inhibitor
incremental validity
trafność przyrostowa
initial
wstępny
independent
niezależny
initiate
rozpoczynać, inicjować
independent variable
zmienna niezależna
initiation
inicjacja
in-depth interview
wywiad pogłębiony
initiative
inicjatywa
indicator
wskaźnik
initiative versus guilt
individual
indywidualny
individual differences
różnice indywidualne
inicjatywa versus poczucie winy
(w koncepcji
E. Eriksona)
injury
uraz
individual psychology
psychologia indywidualna
inkblot test
test plam atramentowych
individualism
indywidualizm
innate
wrodzony
individualist
indywidualista
indywiduacja (w teorii
C.G. Junga)
inner ear (inaczej: internal
ear, labyrinth)
ucho wewnętrzne
individuation
innervate
unerwiać
indoctrinate
indoktrynować
innervation
unerwienie
indoctrination
indoktrynacja
innovation
innowacja
induced memory
wspomnienie wywołane
inoculation theory
teoria uodpornienia
induced psychosis
psychoza indukowana
insane
induction (1)
indukcja
chory umysłowo, obłąkany,
szalony, niepoczytalny
induction (2)
wywołanie, spowodowanie
insanity
choroba umysłowa, obłęd,
szaleństwo, niepoczytalność
induction (3)
wprowadzenie do grupy lub
organizacji;
okres szkolenia po objęciu
nowego stanowiska
insight
wgląd
insinuate
insynuować
insinuation
insynuacja
insomnia
bezsenność, insomnia
industrial/organizational
psychology
psychologia pracy,
psychologia przemysłowa
55
instinct
instynkt
interrogation
przesłuchanie
instinctive
instynktowny
intersexuality
interseksualizm
instinctive behaviour
zachowanie instynktowne
interval
interwał, przedział
instrumental
instrumentalny
interval scale
skala interwałowa/przedziałowa
instrumental conditioning
(inaczej: operant
conditioning, respondent
conditioning)
warunkowanie instrumentalne
(sprawcze)
interval variable
zmienna interwałowa/
przedziałowa
intervening variable
zmienna interweniująca
instrumentalism
instrumentalizm
interview
insulin
insulina
wywiad;
rozmowa kwalifikacyjna
integral
integralny
intestine
jelito
integrate
integrować
intimacy
intymność
integration
integracja
intimacy versus isolation
intellect
intelekt
bliskość versus izolacja
intimate
intymny
intellectual
intelektualny
intolerance
nietolerancja
intellectualization
intelektualizacja
intonation
intonacja
intelligence
inteligencja
intoxicant
środek odurzający
intelligence quotient (IQ)
iloraz inteligencji
intoxication
intoksykacja, odurzenie
intelligence test
test inteligencji
intracellular fluid
płyn wewnątrzkomórkowy
intelligent
inteligentny
intracortical
wewnątrzkorowy
intention
intencja, zamierzenie
intracranial
wewnątrzczaszkowy
intentional
intencjonalny
introjection
introjekcja
intentional forgetting
intencjonalne zapominanie
introspection
introspekcja
intentionality
intencjonalność
introspectionism
introspekcjonizm
interaction
interakcja
introversion
introwersja
interaction effect
efekt interakcji
introvert
introwertyk
interactionism
interakcjonizm
introverted
introwertywny
interactive
interaktywny
intruder
intruz
intercorrelation
interkorelacja
intrusive
intruzywny
interest
zainteresowanie
intrusiveness
intruzywność
interference
interferencja, zakłócanie,
hamowanie
intuition
intuicja
interiorization
interioryzacja
intuitive
intuicyjny
internal auditory canal
(inaczej: internal meatus)
wewnętrzny przewód słuchowy
invasion
inwazja
invasive
inwazyjny
internal consistency
zgodność, spójność wewnętrzna
invasiveness
inwazyjność
internal validity
trafność wewnętrzna
invention
inwencja
internalization
internalizacja
inventory
inwentarz
investigative psychology
psychologia śledcza
involution
inwolucja
involutional depression
depresja inwolucyjna
involutional psychosis
psychoza inwolucyjna
IQ (intelligence quotient)
IQ, iloraz inteligencji
iris
tęczówka
Internet addiction syndrome zespół uzależnienia od Internetu
interpersonal
interpersonalny
interpersonal relations
relacje interpersonalne
interpersonal training
trening interpersonalny
interpersonal trust scale
skala zaufania interpersonalnego
interpret
interpretować
ironic
ironiczny
interpretation
interpretacja
irony
ironia
interrogate
przesłuchiwać
irrational
irracjonalny
56
irrationality
irracjonalność
isolated
wyizolowany, odosobniony
irritability
drażliwość
isolation
izolacja, osdosobnienie
irritable
drażliwy
isolation of affect
izolacja afektu
irritable bowel syndrome
(IBS)
zespół jelita drażliwego/
nadwrażliwego
isomorphism
izomorfizm
irritate
drażnić, irytować
isotonia
izotonia
isolate
izolować
isotonic
izotoniczny
I-thou relation
relacja “ja-Ty” (u M. Bubera)
57
58
J
59
jamais vu
jamais vu
jovial
jowialny
jargon
żargon
Jungian
jungowski
jealous delusional disorder
(inaczej: morbid jealousy,
delusional jealousy)
urojenia niewierności/zdrady
Jungian archetypes
maniczne osobowości (w teorii
C.G. Junga)
jealousy
zazdrość
junkie
narkoman (potocznie)
jet lag
zespół nagłej zmiany strefy
czasowej
just world hypothesis
hipoteza sprawiedliwego świata
job analysis
analiza stanowiska pracy
juvenile (inaczej: minor,
under-age)
nieletni, małoletni, młodociany
job satisfaction
zadowolenie z pracy
przestępczość nieletnich
Jocasta complex
kompleks Jokasty
juvenile crime (inaczej:
juvenile delinquency)
joint (1)
staw (część ciała)
joint (2)
skręt (w odniesieniu do palenia
np. marihuany)
60
juvenile delinquent (inaczej: nieletni/małoletni/młodociany
przestępca
young offender)
K
61
Kendall coefficient of
concordance
współczynnik zgodności
Kendalla, W Kendalla
kleptomania (inaczej:
pathological stealing)
kleptomania
Kendall correlation
coefficient (inaczej:
Kendall’s tau)
współczynnik korelacji rang t
Kendalla, tau Kendalla
knowing how
“wiedzieć jak”;
wiedza proceduralna
keraunophobia
keraunofobia
knowing what
“wiedzieć że”;
wiedza deklaratywna
ketamine
ketamina
knowledge
wiedza
kin selection
dobór krewniaczy
kinaesthesis, kinaesthesia
kinestezja
zespół Korsakowa,
psychoza Korsakowa
kinaesthetic
kinestetyczny
Korsakoff’s syndrome
(inaczej: Korsakoff’s
psychosis, alcohol amnestic
disorder)
kinaesthetic sense
zmysł kinestezji
Kretschmer constitutional
type
typ konstytucjonalny
Kretschmera
kinship study
badania relacji rodzinnych
(w genetyce)
kula ring
krąg kula (w antropologii)
kurtosis
kurtoza
62
L
63
least-significant difference
test
test najmniejszej istotnej różnicy
least-squares method
metoda najmniejszych
kwadratów
eksperyment laboratoryjny
lecithin
lecytyna
labyrinth
labirynt
left-handedness
leworęczność
lacrimator (inaczej: tear
gas)
gaz powodujący łzawienie
legal
legalny
lactation
laktacja
lens
soczewka
lacunar amnesia (inaczej:
episodic amnesia)
amnezja epizodyczna/wybiórcza
lenticular nucleus
jądro soczewkowate
lesbian
lesbijka, lesbijski
language
język
lesion
lezja
language acquisition device
mechanizm nabywania języka
lethal
śmiertelny
language determinism
determinizm językowy
lethal dosage
dawka śmiertelna
large intestine
jelito grube
lethargy
letarg
larynx (inaczej: voice box)
krtań
leucocyte (inaczej: white
blood cell)
leukocyt, krwinka biała
late luteal phase dysphoric
disorder (inaczej:
premenstrual syndrome)
zespół napięcia
przedmiesiączkowego
leucotomy
leukotomia
level
poziom
latency
latencja
poziom rozwoju umysłowego
latency period
faza utajenia/latencji
level of intellectual
development
latent content
ukryte znaczenie
(w psychoanalizie)
level of processing
poziom przetwarzania
lexical
leksykalny
latent homosexuality
homoseksualizm ukryty
lexicology
leksykologia
latent learning
uczenie się utajone
(u zwierząt)
lexicon
leksykon
latent time
czas reakcji (termin używany
głównie do opisu zachowań
zwierząt)
liar paradox
paradoks kłamcy
liberal
liberalny
lateral
boczny
liberation
wyzwolenie
lateral inhibition
hamowanie oboczne
liberty
wolność
lateral thinking
myślenie lateralne
libido
libido, popęd seksualny
lateralization, laterality
lateralizacja
lie detector
wykrywacz kłamstw
laudanum
laudanum
lie scale
skala kłamstwa
law
prawo
life space
przestrzeń życiowa (w teorii K.
Lewina)
leader
przywódca, lider
lifespan psychology
psychologia biegu życia
leadership qualities
cechy przywódcze
light (1)
światło, jasny
leadership skills
umiejętności przywódcze
light (2)
lekki
learn
uczyć się
lightness
jasność, lekkość
learned helplessness
wyuczona bezradność
likable
sympatyczny, dający się lubić
learning
uczenie się
likelihood
prawdopodobieństwo
learning curve
krzywa uczenia się
likelihood function
funkcja prawdopodobieństwa
learning difficulties
trudności w uczeniu się;
używane także jako określenie
niepełnosprawności
intelektualnej (upośledzenia
umysłowego)
likelihood ratio
stosunek prawdopodobieństwa
Likert scale
skala Likerta
limbic system
układ limbiczny
limen (inaczej: threshold)
próg
linear perspective
perspektywa linearna
linear regression
regresja linearna
linguistic
lingwistyczny
label
etykieta
labelling
etykietowanie, naznaczanie
laboratory
laboratorium
laboratory experiment
learning disability
64
niepełnosprawność intelektualna
(upośledzenie umysłowe);
używane także jako określenie
trudności w uczeniu się
linguistics
lingwistyka
long-term memory (inaczej:
secondary memory)
pamięć długotrwała
lithium
lit
lithium carbonate
węglan litu
long-term store
magazyn długotrwały, magazyn
pamięci długotrwałej
lobe
płat
long-term therapy
terapia długoterminowa
lobotomy
lobotomia
lordosis
lordoza
localization
lokalizacja
loudness
głośność
localization of function
lokalizacja funkcji
love
miłość
locomotor organ
narząd lokomocji
low mood
obniżony nastrój
locus (liczba mnoga: loci)
locus, miejsce,
umiejscowienie
lowball technique
technika niskiej piłki
locus of control
umiejscowienie kontroli
loyal
lojalny
logic
logika
LSD (lysergic acid
diethylamide)
LSD (dietyloamid kwasu
lizergowego)
logical
logiczny
ludic
ludyczny
logical error
błąd logiczny
ludic activity
aktywność ludyczna
logopedics
logopedia
lumbar puncture
punkcja lędźwiowa
logorrhea
słowotok
luminance
logotherapy
logoterapia
luminancja, jaskrawość,
natężenie oświetlenia
loneliness
samotność
hormon luteinizujący
lonely
samotny
luteinizing hormone
(inaczej: interstitial-cellstimulating hormone)
longitudinal study
badania podłużne
lymph
limfa, chłonka
lymphocyte
limfocyt
65
66
M
67
Machiavellianism
machiawellizm
marketing
marketing
Machover Draw-a-Person
Test (inaczej: Draw-aPerson Test)
test rysunku postaci ludzkiej
marketing research
badania marketingowe
marriage
małżeństwo
macrocephaly
makrocefalia
masculine
męski
macromania (inaczej:
megalomania)
megalomania
masculinity
męskość
mad cow disease
choroba szalonych krów
masked depression
depresja maskowana
magical thinking
myślenie magiczne
masking
maskowanie
masochism
masochizm
masochistic
masochistyczny
magnetic resonance imaging rezonans magnetyczny
(MRI)
main effect
efekt główny
masturbate
masturbować się
maintenance rehearsal
powtarzanie zachowujące
(w pamięci krótkotrwałej)
masturbation
masturbacja
major depressive disorder
(inaczej: major depression)
depresja duża
material
materialny
materialism
materializm
major depressive episode
epizod depresji dużej
matriarchal
matriarchalny
maladaptation (inaczej:
maladjustment)
nieprzystosowanie
matriarchy
matriarchat
male
męski, płci męskiej; samiec
matrix
macierz
male erectile disorder
(inaczej: erectile
dysfunction, impotence)
zaburzenie erekcji (wzwodu),
impotencja
maturation
dojrzewanie
maturity
dojrzałość
male menopause (inaczej:
andropause)
andropauza
maximum likelihood
maksymalne
prawdopodobieństwo
male orgasmic disorder
(inaczej: orgasmic
impotence)
zaburzenie orgazmu
u mężczyzn
maze
labirynt
mean
średnia
malingering
symulowanie, symulanctwo
mean square
średni kwadrat
mammary gland
gruczoł mlekowy
meaning
znaczenie
management
zarządzanie
measurement
pomiar
mandala
mandala
measurement error
błąd pomiaru
mania
mania
mechanoreceptor
mechanoreceptor
manic
maniakalny
medial
środkowy, przyśrodkowy
manic episode
epizod manii
median
mediana
manic-depressive psychosis
(inaczej: bipolar disorder,
manic-depressive disorder)
psychoza maniakalnodepresyjna, zaburzenie
dwubiegunowe, choroba
afektywna dwubiegunowa
median test
test mediany
mediate
mediować
mediating variable
zmienna pośrednicząca
Manifest Anxiety Scale
Skala Jawnego Niepokoju
mediation
mediacja
manipulate
manipulować
mediator
mediator
manipulation
manipulacja
medical psychology
manipulative variable
zmienna manipulacyjna
psychologia medyczna,
psychologia medycyny
manner
maniera
medication
lek, lekarstwo
mannerism
manieryzm, maniera
medicine (1)
medycyna
mantra
mantra
medicine (2)
lek, lekarstwo
manual
manualny
medicine abuse (inaczej:
medicine misuse)
lekomania
medicine dependence
lekozależność
meditate
medytować
meditation
medytacja
medulla oblongata
rdzeń przedłużony
megalomania (inaczej:
macromania)
megalomania
margin of attention (inaczej: margines uwagi
marginal consciousness)
marginalization
marginalizacja
marijuana
marihuana
marital therapy
terapia małżeńska
market research
badania rynku
68
meiosis
mejoza
mentality
mentalność
meiotic
mejotyczny
mere exposure effect
efekt czystej ekspozycji
melancholia, melancholy
melancholia
mescaline
meskalina
melancholic
melancholik, melancholijny
śródmózgowie
melatonin
melatonina
mesencephalon (inaczej:
midbrain)
member
członek
mesmerism
mesmeryzm
membership
członkostwo
mesoderm
mezoderma
membrane
membrana
mestizo
Metys
memorizing
zapamiętywanie
meta-analysis
metaanaliza
memory (1)
pamięć
metabolism
metabolizm
memory (2)
wspomnienie
metacognition
metapoznanie
memory capacity
pojemność pamięci
metalanguage
metajęzyk
memory disorder
zaburzenie pamięci
metamemory
metapamięć
memory loss related to
alcohol abuse
palimpsest alkoholowy
metamorphosis
metamorfoza
metaphor
metafora
memory store
magazyn pamięci
metaphysical
metafizyczny
memory trace (inaczej:
engram)
ślad pamięciowy, engram
metaphysics
metafizyka
memory trace degeneration
(deterioration)
atrofia śladu pamięciowego
metapsychology
metapsychologia
metempsychosis
metempsychoza
menarche
menarche
methadone
metadon
meninges
opony mózgowo-rdzeniowe
methanol
metanol
meningitis
zapalenie opon mózgowordzeniowych
method
metoda
menopause (inaczej: change
of life, climacteric)
menopauza, przekwitanie,
klimakterium
mens rea
zamiar (dotyczy zamiaru
popełnienia przestępstwa w
terminologii sądowej)
method of average error
(inaczej: method of
adjustment, method of
mean error, method of
reproduction)
cykl menstruacyjny/
miesiączkowy
method of comparative
judgment
metoda ocen porównawczych
menstrual cycle
method of constant stimuli
metoda stałego bodźca
metoda limitów
menstruation
menstruacja
method of limits
mental (1)
psychiczny
mental (2)
mentalny, umysłowy
metoda porównań parami
method of paired
comparisons (inaczej: paired
comparisons)
mental age
wiek umysłowy
methodical
metodyczny
mental block
blokada poznawcza
methodics
metodyka
mental condition
kondycja psychiczna
methodological
metodologiczny
mental confusion
splątanie, amencja
methodology
metodologia
mental disorder
zaburzenie psychiczne, choroba
psychiczna
methyl alcohol
alkohol metylowy
mental health
zdrowie psychiczne
methylated spirit
denaturat
mental illness
choroba psychiczna
microcephaly
mikrocefalia
mental map (inaczej:
cognitive map)
mapa poznawcza
midbrain (inaczej:
mesencephalon)
śródmózgowie
mental operation
operacja umysłowa (w teorii J.
Piageta)
middle ear
ucho środkowe
proces psychiczny
mid-life crisis (inaczej:
middle age crisis)
kryzys wieku średniego
mental process
mental retardation
(inaczej: learning disability,
intellectual disability,
developmental disability)
intelektualna,
upośledzenie umysłowe
migraine
migrena
migrant
migrant
migrate
migrować
mental trait
cecha psychiczna
migration
migracja
69
mild cognitive impairment
łagodne zaburzenie poznawcze
monoamine oxidase
inhibitor
inhibitor monoaminooksydazy
mild depression
depresja łagodna
monochromatic
monochromatyczny
mild mental retardation/
learning disability
upośledzenie umysłowe lekkie
monocular (inaczej:
uniocular)
jednooczny
mimesis
mimesis
monogamy
monogamia
mimicry
mimikra
monoideism
monoideizm
mind
umysł
monologue
monolog
mind-body problem
problem psychofizyczny
monotonic
monotoniczny
mindfulness
uważność
monozygotic
monozygotyczny
minimal group paradigm
(inaczej: minimal group
situation)
paradygmat grupy minimalnej
monozygotic twins
mood
nastrój
minimum effective dosage
minimalna dawka efektywna
minimum lethal dosage
minimalna dawka śmiertelna
mood disorder (inaczej:
affective disorder)
zaburzenie nastroju, zaburzenie
afektywne
minimum toxic dosage
minimalna dawka toksyczna
mood-congruent
minority
mniejszość
zgodny z nastrojem (w
odniesieniu do treści
psychicznych, treści urojeń itd.)
mirror phase
faza lustra
mood-incongruent
misinformation
dezinformacja
niezgodny z nastrojem
(w odniesieniu do treści
misogyny
mizoginia
moral
moralny
mitochondrial DNA
DNA mitochondrialne
moral decay
degrengolada
mitochondrion
mitochondrium
moral development
rozwój moralny
mixed strategy
strategia mieszana
moral realism
realizm moralny
mixed-race person
Mulat
morale
morale
MMPI (The Minnesota
Multiphasic Personality
Inventory)
MMPI, Wielowymiarowy
Minnesocki Inwentarz
Osobowości
morality
moralność
moralize
moralizować
mnemonic
mnemiczny, mnemoniczny
moratorium
moratorium
mnemonics
mnemotechnika
urojenia niewierności/zdrady
mobbing
mobbing
morbid jealousy (inaczej:
jealous delusional disorder,
delusional jealousy)
mobilization
mobilizacja
moria
moria
modality effect
efekt modalności
morphine
morfina
mode
wartość modalna
morphology
morfologia
model
model
mother complex
kompleks matki
modelling
modelowanie
motion
ruch
moderate mental
retardation/learning
disability
umiarkowane
motion sickness
choroba lokomocyjna
motivate
motywować
moderating (moderator)
variable
zmienna moderująca
motivation
motywacja
motivational
motywacyjny
moderation (1)
moderacja
motive
motyw
moderation (2)
umiarkowanie, umiar
motor
motoryczny, ruchowy
moderator
moderator
motor activity
aktywność motoryczna
modulator
modulator
motor cortex
kora ruchowa
molecular biology
biologia molekularna
motor defect
defekt motoryczny
monad
monada
monism
monizm
motor dissociative disorder
(inaczej: dissociative
movement disorder)
ruchowe
monoamine
monoamina
motor skills
motoryka
monoamine oxidase (MAO)
monoaminooksydaza (MAO)
mourning
żałoba
70
Munchausen by proxy
syndrome
zastępczy (przeniesiony) zespół
Munchausena
Munchausen syndrome
zespół Munchausena
błona śluzowa
muscarine
muskaryna
multidimensional scaling
skalowanie wielowymiarowe
muscle
mięsień
multifactorial analysis
analiza wieloczynnikowa
multiple comparisons
porównania wielokrotne
muscle dysmorphia (inaczej: bigoreksja
bigorexia)
multiple correlation
coefficient R
wielokrotnej R
multiple linear regression
analysis
analiza wielokrotnej regresji
liniowej
multiple personality
disorder (inaczej:
disorder)
tożsamości
movement illusion
złudzenie ruchu
MRI (magnetic resonance
imaging)
rezonans magnetyczny
mucous membrane
multiple regression (inaczej: regresja liniowa
multiple linear regression
analysis)
multiple sclerosis (MS)
stwardnienie rozsiane
multiple-choice
wielokrotny wybór
multistage sampling
dobór wielostopniowy,
losowanie wielostopniowe
multivariate analysis of
variance (MANOVA)
wielozmiennowa analiza
wariancji
muscle tone (inaczej: tonus)
napięcie mięśniowe, tonus
muscular
mięśniowy, umięśniony,
muskularny
music therapy
muzykoterapia
mutant
mutant, zmutowany
mutation
mutacja
mutism
mutyzm
myalgic encephalomyelitis
(inaczej: chronic fatigue
syndrome)
myelin
mielina
myopia (inaczej: nearsightedness, shortsightedness)
krótkowzroczność
mythomania (inaczej:
pseudologia fantastica,
pathological lying)
mitomania
71
72
N
73
narcissism
narcyzm
nerve fibre (2)
włókno nerwowe
narcissistic
narcystyczny
nervous
nerwowy
narcissistic neurosis
nerwica narcystyczna
nervous breakdown
załamanie nerwowe
narcissistic personality
disorder
osobowość narcystyczna
nervous system
układ nerwowy
narcoanalysis
narkoanaliza
network model
model sieciowy
narcolepsy
narkolepsja
neural
neuronalny
narcotherapy
narkoterapia
neural network
sieć neuronalna
narcotic
narkotyk
neurasthenia
neurastenia, nerwica
neurasteniczna
narration
narracja
neurite
nasal
nosowy
neuryt (termin ten obejmuje
zarówno aksony jak i dendryty)
nationalism
nacjonalizm
neurobiology
neurobiologia
nationalist
nacjonalista
nativism
natywizm
neuroimaging (inaczej: brain obrazowanie mózgu
imaging)
natural experiment
eksperyment ekologiczny
natural selection
selekcja naturalna, dobór
naturalny
naturalistic
naturalistyczny
near-sightedness (inaczej:
myopia, short-sightedness)
krótkowzroczność
necrophilia (inaczej:
necromania)
nekrofilia
need
potrzeba, potrzebować
need for achievement
(inaczej: achievement
motivation)
potrzeba osiągnięć, motywacja
osiągnięć
need for affiliation (inaczej:
affiliation need)
potrzeba afiliacji
need-hierarchy theory
teoria hierarchii potrzeb
negation
negacja, zaprzeczenie
negative
negatywny
negative correlation
korelacja ujemna
negative reinforcement
wzmocnienie negatywne
negative symptoms
objawy negatywne
negativism
negatywizm
negativistic personality
disorder (inaczej: passiveaggressive personality
disorder)
osobowość negatywistyczna
(bierno-agresywna)
negligence
neuroleptic drug (inaczej:
antipsychotic drug, major
tranquillizer)
lek neuroleptyczny/
przeciwpsychotyczny,
neuroleptyk
neurolinguistic
programming
programowanie
neurolingwistyczne
neurolinguistics
neurolingwistyka
neurological
neurologiczny
neurology
neurologia
neuron (inaczej: nerve cell)
neuron, komórka nerwowa
neuropsychology
neuropsychologia
neurosis
nerwica, neuroza
neurotic
neurotyczny
neurotic depression (inaczej: depresja nerwicowa, zaburzenie
dystymiczne, dystymia
dysthymia, dysthymic
disorder, depressive
neurosis)
neuroticism
neurotyzm
neurotransmitter
neuroprzekaźnik,
neurostransmiter,
neuromediator
neutral
neutralny
nicotine
nikotyna
nicotinic receptor
receptor nikotynowy
night terrors (inaczej:
sleep terror disorder, pavor
nocturnus)
lęki nocne
zaniedbanie
nightmare
koszmar senny
negotiate
negocjować
nihilism
nihilizm
negotiations
negocjacje
nihilistic delusion
urojenie nihilistyczne
negotiator
negocjator
receptor bólowy
neobehaviourism
neobehawioryzm
nociceptor (inaczej: pain
receptor)
neocortex
kora nowa
nocturia (inaczej: bedwetting)
moczenie nocne
neologism
neologizm
nocturnal
nocny
neonate
noworodek
nocturnal emission
polucja
nerve
nerw
noise
hałas, szum akustyczny
nerve cell (inaczej: neuron)
komórka nerwowa, neuron
nominal scale
skala nominalna
nominal variable
zmienna nominalna
nerve fibre (1; inaczej: axon) neuryt, akson
74
nominalism
nominalizm
nomothetic
nomotetyczny
nonconformity
nonkonformizm
non-consumable alcohol
alkohol niekonsumpcyjny
non-parametric statistics
statystyka nieparametryczna
non-probability sample
próba nieprobabilistyczna/
nielosowa
nonsense syllable
sylaba bezsensowna
non-significant variable
zmienna nieistotna
NREM sleep (non-rapid-eye- sen głęboki
movement sleep; inaczej:
synchronized sleep)
non-verbal communication
komunikacja niewerbalna
nuclear family
rodzina nuklearna
non-verbal intelligence
inteligencja niewerbalna
nucleic acid
kwas nukleinowy
nootropic drug
lek nootropowy
nucleotide
nukleotyd
noradrenaline (inaczej:
norepinephrine)
noradrenalina
nucleus
jądro komórkowe
noradrenergic
noradrenergiczny
null hypothesis
hipoteza zerowa
norm
norma
numerical rating scale
skala numeryczna
nymphomania
nimfomania
nymphomaniac
nimfomanka
normal curve (inaczej:
bell-shaped curve, Gaussian
curve)
krzywa normalna/dzwonowa,
krzywa Gaussa
normal distribution (inaczej: rozkład normalny, rozkład
Gaussa
Gaussian distribution)
normative
normatywny
normothymic drug
lek normotymiczny
nose
nos
75
76
O
77
obedience
posłuszeństwo
obesity
otyłość
object constancy
stałość przedmiotu
object permanence
stałość przedmiotu (w teorii J.
Piageta)
object relation
relacja z obiektem
object-choice
wybór obiektu (w
psychoanalizie)
object-relations theory
teoria relacji z obiektem
observation
ontogeny (inaczej:
ontogenesis)
ontogeneza
ontology
ontologia
open-ended question
(inaczej: open question)
pytanie otwarte
openness to experience
otwartość na doświadczenia (w
Wielkiej Piątce)
operant conditioning
(inaczej: instrumental
conditioning, respondent
conditioning)
(sprawcze)
obserwacja
operational definition
definicja operacyjna
observational study
obserwacja (jako technika
badawcza)
operationalism
operacjonalizm
obsession
obsesja
ophthalmic
okulistyczny
obsessive
obsesyjny
ophthalmology
okulistyka
obsessive-compulsive
disorder (OCD; obsessivecompulsive neurosis,
dawniej: anankastic
neurosis)
zaburzenie obsesyjnokompulsywne, nerwica natręctw,
nerwica anankastyczna
opiates
opiaty
opinion
opinia
opisthotonus
łuk histeryczny, opistotonus
personality disorder
(dawniej: anankastic
osobowość obsesyjnokompulsywna, osobowość
anankastyczna
opium
opium
opportunism
oportunizm
opportunity sample
próba okolicznościowa
occupational interest
inventory
kwestionariusz zainteresowań
zawodowych
optic
optyczny
optic nerve
nerw wzrokowy
Occupational Personality
Questionnaire (OPQ)
Kwestionariusz Osobowości
Zawodowej
optimism
optymizm
occupational psychology
psychologia zarządzania
optimist
optymista
occupational therapy
terapia zajęciowa
optimistic
optymistyczny
ocular
oczny
oral
oralny, ustny
oculomotor nerve
nerw okoruchowy
osobowość oralna
odd
dziwny
oral character (inaczej: oral
personality, oral-passive
character)
odour
woń (termin odnosi się do
wszystkich woni, przyjemnych
badź nieprzyjemnych)
oral stage
faza oralna
oral-aggressive character
(inaczej: oral-aggressive
personality)
osobowość oralno-agresywna
faza oralno-sadystyczna
Oedipus complex
kompleks Edypa
oesophagus
przełyk
oestradiol
estradiol
oral-sadistic phase (inaczej:
oral-sadistic stage,
cannibalistic stage)
oestrogen
estrogen
order (1)
porządek
offence
wykroczenie
order (2)
kolejność
offender
przestępca, sprawca, osoba
popełniająca wykroczenie
order (3)
rozkaz
order (4)
rząd (w biologii)
old age
starość
ordinal scale
skala porządkowa
olfaction
węch
ordinal variable
zmienna porządkowa
olfactory
węchowy, olfaktoryczny
organ
narząd, organ
olfactory cortex
kora węchowa
organic
organiczny
olfactory receptor
receptor węchowy
(olfaktoryczny)
organiczne zaburzenie nastroju
oligophrenia
oligofrenia (termin przestarzały)
organic affective disorder
(inaczej: organic mood
disorder)
organic delusional disorder
onanism
onanizm
organiczne zaburzenie
urojeniowe
oncology
onkologia
organiczne zmiany w OUN
oneiric
oniryczny
organic diseases of the
organic disorder
zaburzenie organiczne
78
organic psychosis
psychoza organiczna
ostracism
ostracyzm
organism
organizm
Othello syndrome
zespół Otella
organizational psychology
psychologia organizacji
out-of-body experience
organized crime
przestępczość zorganizowana
doświadczenie poza ciałem,
eksterioryzacja
ovary
jajnik
orgasm
orgazm
overdose
przedawkowanie
orgasmic dysfunction
(inaczej: orgasm disorder,
orgasmic disorder)
zaburzenie orgazmu
overinterpretation
nadinterpretacja
overlearning
przeuczenie
orientation
orientacja
overprotective
nadopiekuńczy
orienting response (inaczej: odruch orientacyjny
orienting reaction, orienting
reflex)
overprotectiveness
nadopiekuńczość
oversensitivity
nadwrażliwość
orthography
ortografia
overvalued idea
idea nadwartościowa
osmosis
osmoza
ovulation
owulacja
osmotic pressure
ciśnienie osmotyczne
oxytocin
oksytocyna
79
80
P
81
pacifism
pacyfizm
paraphonia
parafonia
paedophile (pedophile)
pedofil
paraphrenia
parafrenia
paedophilia (pedophilia)
pedofilia
pain
ból, cierpienie; bólowy
parapraxis (inaczej:
motivated error, Freudian
slip)
czynność pomyłkowa,
freudowska pomyłka
pain receptor (inaczej:
nociceptor)
receptor bólowy
parapsychology
parapsychologia
painful
bolesny
parasomnia
parasomnia
paired comparisons
(inaczej: method of paired
comparisons)
parasympathetic nervous
system
przywspółczulny
(parasympatyczny,
cholinergiczny) układ nerwowy
paired-associate learning
uczenie się par skojarzonych
parent
rodzic
palpitation
palpitacja
parental
rodzicielski
palsy
porażenie
parental alienation
syndrome
pancreas
trzustka
syndrom oddzielenia od jednego
z rodziców, syndrom alienacji
rodzicielskiej
pandemic
pandemia
parental responsibility
władza rodzicielska
panel study
badanie panelowe
parental role
rola rodzicielskia
panic
panika
parenting mistakes
panic attack
atak paniki
błędy wychowawcze
(w odniesieniu do błędów
popełnianych przez rodziców)
panic disorder
lęk napadowy, zespół lęku
napadowego, zespół paniki,
zespół lęku panicznego
Parkinson’s disease
choroba Parkinsona
parkinsonism
parkinsonizm
panpsychism
panpsychizm
partial correlation
korelacja częściowa
pansexualism
panseksualizm
participant observation
obserwacja uczestnicząca
paradigm
paradygmat
Pascal’s wager
zakład Pascala
paradox
paradoks
passion
pasja
paradoxical
paradoksalny
passive
bierny
paradoxical intention
intencja paradoksalna
passive aggression
bierna agresja
paradoxical sleep (inaczej:
rapid-eye-movement sleep,
REM)
sen paradoksalny, REM
passive-aggressive
bierno-agresywny
parahallucination
halucynoid
osobowość bierno-agresywna
(negatywistyczna)
paralexia
paraleksja
passive-aggressive
(inaczej: negativistic
parallel
równoległy
path analysis
analiza ścieżek
parallel processing
przetwarzanie równoległe
path diagram
diagram ścieżkowy
parallelism (inaczej:
psychophysical parallelism)
paralelizm
pathogenesis
patogeneza
pathogenic
patogeniczny
paralogical thinking
myślenie paralogiczne
paraliż
pathological fire-setting
(inaczej: pyromania)
piromania
paralysis
parameter
parametr
pathological gambling
parametric statistics
statystyka parametryczna
patologiczny hazard,
uzależnienie od hazardu
paramimia
paranoia
paranoja
pathological lying (inaczej:
mythomania)
mitomania
paramimia
paranoiczny, paranoidalny
pathological stealing
(inaczej: kleptomania)
kleptomania
paranoid
paranoid personality
disorder
osobowość paranoiczna
pathology
patologia
patience
cierpliwość
paranoid reaction
reakcja paranoiczna
patient (1)
cierpliwy
paranoid schizophrenia
schizofrenia paranoidalna
patient (2)
pacjent
patriarchal
patriarchalny
patriarchy
patriarchat
parafilia, dewiacja seksualna,
paraphilia (inaczej: sexual
deviation, sexual preference zaburzenie preferencji płciowych
disorder)
82
pattern
wzór
peak experience
doświadczenie (doznanie)
szczytowe
Pearson chi-square test
test chi kwadrat Pearsona
pecking order
personnel
personel, kadra; personalny (w
odniesieniu do personelu)
personnel consultancy
(inaczej: human resources
consultancy)
porządek dziobania
perspective
perspektywa
peculiarity
dziwactwo
persuade
przekonywać, perswadować
pederast
pederasta
persuasion
przekonywanie, perswazja
pederasty
pederastia
globalne zaburzenie rozwoju
penetrate
penetrować
pervasive developmental
disorder
penetration
penetracja
PET scan (positron emission pozytonowa emisyjna tomografia
komputerowa
tomography scan)
penis
penis
peyote
pejotl
penis envy
zazdrość o penisa
phallic
falliczny
penitentiary psychology
psychologia penitencjarna
phallic stage
stadium falliczne
pepper spray
gaz pieprzowy
phallus
fallus
perceive
spostrzegać
phantom ache
ból fantomowy
perception
percepcja, spostrzeganie
phantom libm
kończyna fantomowa
perception disorder
zaburzenie percepcji
phantom sensation
czucie fantomowe
perceptual
percepcyjny
pharmaceutical
farmaceutyczny
perceptual constancy
stałość percepcyjna
pharmaceutics
farmaceutyka
perceptual schema
schemat percepcyjy
pharmacological castration
kastracja farmakologiczna
performance (1)
wykonanie
pharmacologist
farmakolog
performance (2)
przedstawienie
pharmacology
farmakologia
performance anxiety
(inaczej: stage fright)
trema
pharmacomania
farmakomania
periodization of
development
periodyzacja rozwoju
pharmacy (1)
farmacja
pharmacy (2)
apteka
peripheral nervous system
obwodowy układ nerwowy
phase
faza
peripheral vision
widzenie peryferyjne
phenomenology
fenomenologia
peristalsis
perystaltyka
zjawisko, fenomen
permissiveness
permisywność
phenomenon (liczba mnoga:
phenomena)
persecutory delusion
(inaczej: delusion of
persecution)
phenothiazines
fenotiaziny
phenotype
fenotyp
perseveration
perseweracja
phenylketonuria
fenyloketonuria
persistent vegetative state
stan wegetatywny
pheromone
feromon
person
osoba
philanthropist
filantrop
persona
persona
philanthropy
filantropia
personal
osobowy, osobisty
philogenesis
filogeneza
personal space
przestrzeń osobista
philosophical
filozoficzny
personal unconscious
nieświadomość indywidualna (w
teorii C.G.Junga)
philosophy
filozofia
phlegm
flegma
personality
osobowość, osobowościowy
phlegmatic
flegmatyk, flegmatyczny
phlegmatism
flegmatyzm
personality inventory
kwestionariusz osobowości
phobia
fobia
personality theory
teoria osobowości
phoneme
fonem
personality trait
cecha osobowości
phonemics
fonemika
personification
personifikacja
phonetic
fonetyczny
phonetics
fonetyka
83
porphyria
porfiria
positive correlation
korelacja dodatnia
positive psychology
psychologia pozytywna
positivism
pozytywizm
postconventional morality
moralność postkonwencjonalna
fototerapia
posthypnotic suggestion
sugestia pohipnotyczna
phrase
fraza
smutek poporodowy
phrenetic
frenetyczny
postpartum blues (inaczej:
postnatal blues)
phrenology
frenologia
depresja poporodowa
physical abuse (inaczej:
physical violence)
przemoc fizyczna
postpartum depression
(inaczej: postnatal
depression)
depresja poschizofreniczna
physiognomy
fizjonomia; fizjonomika
post-schizophrenic
depression
physiological
fizjologiczny
post-traumatic stress
disorder (PTSD)
zespół stresu pourazowego
physiology
fizjologia
potty training
trening czystości
pia mater
opona miękka
power
moc, władza
pie chart
wykres kołowy
practical intelligence
inteligencja praktyczna
pilot study
badanie pilotażowe
pragmatic
pragmatyczny
pious
bogobojny
pragmatic love
miłość pragmatyczna
pituitary gland
przysadka mózgowa
pragmatics
pragmatyka
place of articulation
miejsce artykulacji
pragmatism
pragmatyzm
placebo
placebo
preconscious
placenta
łożysko
przedświadomość,
przedświadomy
planned comparison
porównanie zaplanowane
preconsciousness
przedświadomość
platitude
frazes
preconventional morality
moralność przedkonwencjonalna
platonic love
miłość platoniczna
predictive validity
trafność predykcyjna
play
zabawa
predisposition
predyspozycja
player
gracz
prefrontal cortex
kora przedczołowa
pleasure centre
ośrodek przyjemności
pregnancy
ciąża
pleasure principle
zasada przyjemności
pregnant
w ciąży
poisoning
zatrucie
prejudice
uprzedzenie
polemicize
polemizować
premature baby
wcześniak
polemics
polemika
premature ejaculation
przedwczesny wytrysk
political correctness
poprawność polityczna
prematurity
wcześniactwo
politics
polityka
premeditation
premedytacja
pollster
ankieter
polyandry
poliandria
premenstrual syndrome
(PMS)
zespół napięcia
polygamy
poligamia
prenatal development
rozwój/okres prenatalny
polygraph
poligraf
prenatal environment
środowisko prenatalne
polygyny
poliginia
prenatal psychology
psychologia prenatalna
polysomnographic study
badania polisomnograficzne
pre-operational stage
stadium przedoperacyjne
(w teorii J.Piageta)
polytomous variable
zmienna politomiczna
(wielowartościowa)
presentation
prezentacja
pons
most (część mózgu)
pressure
presja
population
populacja
pressure group
grupa nacisku
pornography
pornografia
prestige
prestiż
prevention
prewencja, profilaktyka
phonological buffer store
(inaczej: rehearsal buffer)
magazyn fonologiczny
phonological loop
pętla fonologiczna
phonology
fonologia
photographic memory
pamięć fotograficzna
photoreceptor
fotoreceptor
phototherapy
84
preventive
prewencyjny
prosopagnosia
prosopagnozja
primacy effect
efekt pierwszeństwa
prostate
prostata
primal anxiety
lęk pierwotny
protein
białko
primary emotion
emocja podstawowa
prototype
prototyp
primary identification
identyfikacja pierwotna/
podstawowa
provocateur
prowokator
primary sexual
characteristic
pierwszorzędna cecha płciowa
provocation
prowokacja
provoke
prowokować
primates
naczelne (rząd ssaków)
proxemics
proksemika
priming
torowanie
proximal
proksymalny
primitive
prymitywny
proximodistal
proksymodystalny
prisoner’s dilemma
dylemat więźnia
pseudoconditioning
pseudowarunkowanie
prize
nagroda
ciąża rzekoma, ciąża urojona
proactive interference
(inaczej: proactive
inhibition)
hamowanie proaktywne,
interferencja proaktywna
pseudocyesis (inaczej:
false pregnancy,
pseudopregnancy, phantom
pregnancy)
probability
prawdopodobieństwo
mitomania
probability distribution
rozkład prawdopodobieństwa
pseudologia fantastica
(inaczej: mythomania,
pathological lying)
problem
problem
pseudologue
mitoman
problem solving
rozwiązywanie problemów
psilocybin
psylocybina
procedural knowledge
wiedza proceduralna
psychasthenia
psychastenia
procedural memory
pamięć proceduralna
psyche (1)
psyche
process
proces
psyche (2)
psychika
processing speed
prędkość przetwarzania
psychedelic
psychodeliczny
procreation
prokreacja
psychiatric
psychiatryczny
profanation
profanacja
psychiatry
psychiatria
profane
profan, profanować
psychic (1; inaczej:
psychical)
professional
profesjonalny
psychiczny
(w przeciwieństwie do
fizycznego)
professionalism
profesjonalizm
psychic (2)
proficiency
biegłość
nadnaturalny, nadprzyrodzony;
medium (osoba mająca
nadprzyrodzone zdolności)
proficient
biegły (w czymś)
psychoactive (inaczej:
psychotropic)
psychoaktywny,
psychotropowy
profile
profil
profiling
profilowanie
stymulant,
środek pobudzający,
lek pobudzający
profound mental
retardation/learning
disability
głębokie
psychoanaleptic drug
(inaczej: stimulant drug,
psychomotor stimulant,
psychostimulant)
psychoanalysis
psychoanaliza
progesterone
progesteron
psychoanalyst
psychoanalityk
prognosis
prognoza
psychoanalytic
psychoanalityczny
prognostic test
test prognostyczny
psychobiology
psychobiologia
progressive relaxation
relaksacja progresywna
psychodrama
psychodrama
project
projekt
psycholinguistics
psycholingwistyka
projection
projekcja
psychological
psychologiczny
projective test
test projekcyjny
psychological autopsy
autopsja psychologiczna
promiscuity
promiskuizm
psychological dependence
zależność psychiczna
propaganda
propaganda
psychological diagnosis
diagnoza psychologiczna
propagation
propagacja
psychological diagnostics
diagnostyka psychologiczna
proprioception
propriocepcja
psychological observation
obserwacja psychologiczna
prosocial behaviour
zachowanie prospołeczne
psychological pillow
poduszka katatoniczna
85
psychoterapist
psychoterapeuta
psychotherapy
psychoterapia
psychotic
psychotyczny
psychotic decompensation
dekompensacja psychotyczna
psychotic depression
depresja psychotyczna
psychologia muzyki
psychotic episode
epizod psychotyczny
psychology of religion
psychologia religii
psychotic reaction
reakcja psychotyczna
psychometrics
psychometria
psychoticism
psychomotor
psychomotoryczny
psychotyczność (w teorii
H. Eysencka)
psychopath
psychopata
psychotropic (inaczej:
psychoactive)
psychotropowy,
psychoaktywny
psychopathic
psychopatyczny
lek psychotropowy
psychopathology
psychopatologia
psychotropic drug (inaczej:
psychoactive drug)
psychopathy
psychopatia
pubertal growth spurt
skok pokwitaniowy
psychophysiology
psychofizjologia
puberty
pokwitanie,
dojrzewanie płciowe
psychosexual development
rozwój psychoseksualny
punishment
kara
psychosis
psychoza
pupil
źrenica
psychosocial moratorium
moratorium psychospołeczne
Pygmalion effect
efekt Pigmaliona
psychosomatic
psychosomatyczny
pyknic body type
typ pykniczny, pyknik
psychosomatic disorder
zaburzenie psychosomatyczne
pyramidal cell
komórka piramidowa
psychosurgery
psychochirurgia
pyramidal tract (inaczej:
corticospinal tract)
układ piramidowy
psychoterapeutic
psychoterapeutyczny
pyromania (inaczej:
pathological fire-setting)
piromania
psychological research
techniques
techniki badań psychologicznych
psychology
psychologia
psychology of creativity
psychologia twórczości
psychology of individual
differences
psychologia różnic
indywidualnych
psychology of music
86
Q
87
qualifications
kwalifikacje
quantitative research
badania ilościowe
qualify
kwalifikować (się)
quantitative variable
zmienna ilościowa
qualitative research
badania jakościowe
questionnaire
kwestionariusz, ankieta
qualitative variable
zmienna jakościowa
quota sample
próba kwotowa
quantifier
kwantyfikator
quotient
iloraz, stosunek, współczynnik
88
R
89
racial discrimination
dyskryminacja rasowa
realism
realizm
racial segregation
segregacja rasowa
reality
rzeczywistość
racism
rasizm
reality principle
zasada rzeczywistości
racist
rasista, rasistowski
reason (1)
powód, przyczyna
radical (1)
radykalny
reason (2)
rozsądek
radical (2)
rodnik
reason (3)
przekonywać, rozumować
radicalism
radykalizm
reasoning
rozumowanie
random
losowy, przypadkowy
rebellion
bunt
random sample
próba losowa
rebirthing
random sampling
dobór losowy
rodzaj terapii polegający
na “powtórnym przeżyciu”
własnych narodzin
randomization
randomizacja
recall
odpamiętywanie, odpamiętywać
range
zakres
rank
pozycja, stopień, ranga
recency effect
efekt świeżości
rape
gwałt
receptor
receptor
rapid eye movement (REM)
szybkie ruchy gałek ocznych
recessive gene
gen recesywny
rapport
porozumienie, więź, relacja
(w odniesieniu do procesu
budowania relacji, np. relacji
terapeutycznej)
reciprocal altruism
altruizm odwzajemniony
recognition
rozpoznanie, rozpoznawanie
recognize
rozpoznać, rozpoznawać
rating scale
skala szacunkowa
reconstructive memory
pamięć rekonstruktywna
ratio
stosunek, proporcja
recovered memory
wspomnienie odzyskane
ratio scale
skala stosunkowa
recruitment
rekrutacja
ratio variable
zmienna ilorazowa,
zmienna stosunkowa
recurrent depression
depresja nawracająca
racjonalny
red blood cell (inaczej:
erythrocyte)
krwinka czerwona, erytrocyt
rational
rational choice theory
teoria racjonalnego wyboru
reductionism
redukcjonizm
rational emotive behaviour
therapy (REBT)
terapia racjonalno-emotywna
reductionist, reductionistic
redukcjonistyczny
reductive interpretation
rationalism
racjonalizm
interpretacja redukcyjna
(w teorii C. G. Junga)
rationality
racjonalność
reference group
grupa odniesienia
rationalization
racjonalizacja
reflection
refleksja
rationalize
racjonalizować
reflective
refleksyjny
Raven’s Progressive
Matrices
Matryce Progresywne Ravena
reflectiveness
refleksyjność
reflex
odruch, refleks
raw score
wynik surowy
refractory period
faza refrakcji
reactance
reaktancja
regeneration
regeneracja
reaction formation
reakcja upozorowana, formacja
reaktywna, formowanie reakcji,
pozorowanie reakcji
register
zapis, rejestr; rejestrować
regression
regresja
regression analysis
analiza regresji
regression towards the
mean
regresja w kierunku wartości
średniej
regret
żal, żałować
reaction time
czas reakcji
reactive attachment
disorder
przywiązania, zaburzenie więzi
reactive depression
depresja reaktywna
regulator
regulator
reactivity
reaktywność
rehab
odwyk, odtrucie
readiness potential
potencjał gotowości
rehabilitate
rehabilitować
reading
czytanie
rehabilitation
reading disorder
zaburzenie czytania
rehabilitacja, resocjalizacja,
rewalidacja
real
rzeczywisty
rehearsal buffer (inaczej:
phonological buffer store)
90
rehearse
powtarzać w celu zapamiętania;
ćwiczyć swoją rolę w
przygotowaniu do występu
research report
raport z badań
research technique
technika badawcza
reification
reifikacja
resection
resekcja
reify
reifikować
resentment
poczucie krzywdy
reincarnation
reinkarnacja
residual schizophrenia
schizofrenia rezydualna
reinforce
wzmacniać
resistance
opór
reinforcement
wzmocnienie
resources
zasoby, środki
reinforcement schedule
rozkład wzmocnień
respiration
respiracja, oddychanie
relapse
nawrót choroby
relationship
relacja, związek
(sprawcze)
relative (1)
relatywny
respondent conditioning
(inaczej: operant
conditioning, instrumental
conditioning)
relative (2)
krewny, członek rodziny
response
odpowiedź, reakcja
relative deprivation
relatywna deprywacja
result
wynik, rezultat
relativism
relatywizm
resuscitation
reanimacja
relaxation
relaks, relaksacja
retarded (1)
releasing hormone
hormon uwalniający
niedorozwinięty umysłowo,
opóźniony w rozwoju
(termin przestarzały, obecnie
uznawany za bardzo obraźliwy)
reliability
rzetelność
reliability coefficient
współczynnik rzetelności
retarded (2)
opóźniony
religion
religia
reticular formation
układ siatkowaty
REM sleep (rapid-eyemovement sleep; inaczej:
paradoxical sleep)
REM, sen paradoksalny
retina
siatkówka
retinol
retinol
remember (1)
pamiętać
retrieval
wydobywanie/wydobycie,
odzyskiwanie/odzyskanie
remember (2)
przypominać sobie
remembering (inaczej:
recall)
przypominanie
retroactive association
(inaczej: backward
association)
remind
przypominać
hamowanie retroaktywne,
interferencja retroaktywna
reminiscence
reminiscencja
retroactive interference
(inaczej: retroactive
inhibition)
remorse
poczucie winy
retrograde amnesia
amnezja wsteczna,
retrograda
re-offending
recydywa
retrospection
retrospekcja
repeated-measures analysis
of variance
analiza wariancji dla
powtarzanych pomiarów
retrospective
retrospektywny
repetition compulsion
przymus powtarzania
retrovirus
retrowirus
replication
replikacja
revelation
rewelacja, objawienie
replication research
badania replikacyjne
reversal
odwrócenie, inwersja (także jako
mechanizm obronny)
represent
reprezentować
representation
reprezentacja
reversible figure (inaczej:
ambiguous figure)
figura odwracalna
(niejednoznaczna, wieloznaczna)
representative
reprezentant,
reprezentatywny
revision
rewizja
rhetoric
retoryka
representative sample
próba reprezentatywna
rhetorical
retoryczny
representativeness
reprezentatywność
rhythm
rytm
repress
wypierać, represjonować
rhythmic, rhythmical
rytmiczny
repression
wyparcie, represja
ribosome
rybosom
repressive
represyjny
riposte
riposta
reproduction
reprodukcja; rozmnażanie
risk
ryzyko
reproductive memory
pamięć reprodukcyjna
risky
ryzykowny
research
badania, badanie (w znaczeniu
badań naukowych)
rival
rywal, rywalizować
91
rivalry
rywalizacja, współzawodnictwo
RNA (ribonucleic acid)
kwas rybonukleinowy
Rogerian
rogeriański (od nazwiska Carla
Rogersa)
92
romantic love
miłość romantyczna
rule
reguła, zasada; rządzić
ruminating
ruminowanie,
myśli intruzywne
rumour
plotka, pogłoska
S
93
sad
smutny
secretion
sekrecja, wydzielanie
sadism
sadyzm
sect
sekta
sadistic
sadystyczny
sedation
sedacja, uspokojenie
sadness
smutek
sedative
sadomasochism
sadomasochizm
środek uspokajający,
sedatywny
sadomasochistic
sadomasochistyczny
seduction theory
teoria uwiedzenia
safety behaviour
zachowanie zabezpieczające
seizure
atak, napad (w przypadku
konwulsji, epilepsji itp.)
sample
próba
selection
selekcja
sampling
dobór próby
selective
selektywny, wybiórczy
sanguine
sangwinik
sanity
poczytalność
selektywny inhibitor zwrotnego
selective (inaczej: specific)
serotonin reuptake inhibitor wychwytu serotoniny (SSRI)
(SSRI)
sapphism
safizm, miłość lesbijska
selective attention
satyriasis
satyriasis
uwaga wybiórcza,
selektywna
scale
skala
self
jaźń
sceptic
sceptyk
self-acceptance
samoakceptacja
sceptical
sceptyczny
self-actualization
scepticism
sceptycyzm
samorealizacja,
samourzeczywistnianie,
samoaktualizacja
schema
schemat
self-analysis
samoanaliza
scheme
schemat (w teorii J. Piageta)
self-consciousness
samoświadomość
schizoaffective disorder
zaburzenie schizoafektywne
self-control
samokontrola
self-defeating prophecy
samozaprzeczające się
proroctwo
self-description
samoopis
self-destructive personality
osobowość autodestrukcyjna
self-efficacy
samoskuteczność,
własna skuteczność
schizoid personality disorder osobowość schizoidalna
schizophasia (inaczej: word
salad)
schizofazja, sałata słowna
schizophrenia
schizofrenia
schizophrenogenic
schizofrenogenny
schizothymia
schizotymia
self-esteem (inaczej: selfevaluation)
samoocena
schizothymic
schizotymik
self-fulfilling prophecy
samospełniające się proroctwo
schizotypal personality
disorder
osobowość schizotypowa
self-handicapping
samoutrudnianie
schizotypy
schizotypia
autohipnoza
school difficulties
trudności w nauce
self-hypnosis (inaczej:
autohypnosis)
school maturity
dojrzałość szkolna
self-image
obraz samego siebie
school phobia
fobia szkolna
selfish
samolubny, egoistyczny
science
nauka
self-knowledge
samowiedza
scientific
naukowy
self-perception
autopercepcja
scopolamine
skopolamina
self-presentation
autoprezentacja
scopophilia, scoptophilia
skopofilia
self-preservation instinct
instynkt samozachowawczy
screening test
test weryfikacyjny
self-schema
schemat dotyczący własnej
osoby
scribble
bazgrota
self-selected sample
próba złożona z ochotników
script
skrypt, skrypt poznawczy
semantic
semantyczny
seasonal affective disorder
(inaczej: seasonal mood
disorder; SAD)
depresja sezonowa (sezonowe
zaburzenie afektywne, sezonowe
zaburzenie nastroju)
semantic coding
kodowanie semantyczne
semantic differential
dyferencjał semantyczny
semantic memory
pamięć semantyczna
secondary reinforcement
wzmocnienie wtórne
semantics
semantyka
secondary sexual
characteristic
drugorzędna cecha płciowa
semiology
semiologia
94
semiotics
semiotyka
sex (1)
seks
senile dementia
otępienie starcze, demencja
starcza
sex (2)
płeć biologiczna
sensation
wrażenie, doznanie, odczucie
sex differences
różnice płciowe, różnice między
płciami
sense
sens
sex hormone
hormon plciowy
sense (1)
zmysł
sex therapy (sexual therapy) terapia seksualna
sense (2)
sens, znaczenie
sense (3)
poczucie
sense (4)
rozsądek
sense (5)
czuć, wyczuwać, przeczuwać
(coś)
sense organ
narząd zmysłu
sensibility
wrażliwość
sensible
sexism
seksizm
sexist
seksistowski
sexology
seksuologia
sexual
seksualny, płciowy
sexual abuse
molestowanie/wykorzystywanie
seksualne, przemoc seksualna
rozsądny, rozważny
sexual activity
aktywność płciowa/seksualna
sensitive
wrażliwy, wyczulony; poufny
sexual desire disorder
zaburzenie popędu płciowego
sensitivity
wrażliwość
sensitization
sensytyzacja
sexual discrimination
dyskryminacja płciowa
sensorimotor (sensorymotor)
czuciowo-ruchowy
(sensoryczno-motoryczny)
sexual dysfunction
(disorder)
zaburzenie seksualne
sensorimotor stage
stadium inteligencji sensoryczno
- motorycznej
sexual instinct (inaczej:
sexual drive, sexual desire,
sex instinct, sex drive)
popęd płciowy/seksualny
sensory
sensoryczny, zmysłowy
(odnoszący się do zmysłów),
czuciowy
sexual maturity
dojrzałość płciowa
kora czuciowa (sensoryczna)
sexual orientation (inaczej:
sexual preference)
orientacja seksualna
sensory cortex
sensory defect
defekt sensoryczny
sensory deprivation
deprywacja sensoryczna
sexual preference disorder
(inaczej: paraphilia, sexual
deviation)
zaburzenie preferencji
płciowych, dewiacja seksualna,
parafilia
sensory memory
pamięć sensoryczna (pamięć
ultrakrótkotrwała)
sexual response cycle
cykl reakcji seksualnej
sexual selection
dobór płciowy
sensory nerve
nerw czuciowy
sexuality
seksualność
sensory receptor
receptor czuciowy
molestować seksualnie
sensory register (inaczej:
sensory store)
rejestr sensoryczny
(magazyn sensoryczny)
sexually abuse/assault/
harass/molest
shadow
cień
sensual
zmysłowy (w odniesieniu do
doznań zmysłowych)
shadowing
cieniowanie
sensualism
sensualizm
shaman
szaman
sensuality
zmysłowość (w odniesieniu do
doznań zmysłowych)
shamanism
szamanizm
shame
wstyd
sentence
sentencja
shape constancy
stałość kształtu
sentence completion test
test zdań niedokończonych
shaping
separation
separacja
kształtowanie; kształtowanie
zachowania jako technika w
warunkowaniu sprawczym
separation anxiety
lęk separacyjny
separacyjne zaburzenie lękowe
shell shock (termin
przestarzały)
separation anxiety disorder
shock
szok
shock therapy (inaczej:
electroconvulsive therapy)
sequential study
badania sekwencyjne
serial
seryjny, szeregowy
serial processing
przetwarzanie szeregowe
serotonergic
serotonergiczny
serotonin
serotonina
severe mental retardation/
learning disability
upośledzenie umysłowe znaczne
short temper (inaczej: quick wybuchowość
temper)
short-sightedness (inaczej:
near-sightedness, myopia)
krótkowzroczność
short-term memory (inaczej: pamięć krótkotrwała
immediate memory)
95
short-term therapy
terapia krótkoterminowa
snob
snob
shy
nieśmiały
snobbery
snobizm
shyness
nieśmiałość
snownball sample
sibling rivalry
współzawodnictwo między
rodzeństwem
próba dobrana metodą kuli
śniegowej
social age
wiek społeczny
siblings
rodzeństwo
social anthropology
antropologia społeczna
side-effect
efekt uboczny
fobia społeczna
sign
znak
social anxiety disorder
(inaczej: social phobia)
sign language
język migowy
social approval
aprobata społeczna
signal
sygnał
social bond
więź społeczna
signal detection theory
teoria detekcji sygnałów
social class
klasa społeczna
significance
istotność
social cognitive theory
teoria poznania społecznego
significance test
test istotności
social comparisons
porównania społeczne
significant
znaczący
social dilemma
dylemat społeczny
significant other
osoba znacząca, znaczący inny
social distance
dystans społeczny
social environment
środowisko społeczne
significant variable
zmienna istotna
social exchange theory
teoria wymiany społecznej
similarity
podobieństwo
social exclusion
wykluczenie społeczne
simulation
symulacja
social facilitation
facylitacja społeczna
simultaneous
symultaniczny, jednoczesny,
równoczesny
social group
grupa społeczna
sinectics
synektyka
social identity theory
teoria tożsamości społecznej
single-blind study
badanie z pojedynczą ślepą próbą
social immaturity
niedojrzałość społeczna
social indifference
znieczulica społeczna
sinusoidal
sinusoidalny
social influence
wpływ społeczny
size constancy
stałość rozmiaru
social intelligence
inteligencja społeczna
skewness
skośność/współczynnik
skośności
social learning
społeczne uczenie się
skill
umiejętność
social loafing
próżniactwo społeczne
skin
skóra
nieprzystosowanie społeczne
Skinner box
skrzynka Skinnera
social maladjustment
(inaczej: social
maladaptation)
slang
slang
social maturity
dojrzałość społeczna
sleep
sen, spać
social perception
percepcja społeczna,
spostrzeganie społeczne
sleep apnoea
bezdech śródsenny
sleep disorder
zaburzenie snu
lęki nocne
sleep terror disorder
(inaczej: night terrors, pavor
nocturnus)
sleepless
bezsenny
sleepwalking (inaczej:
noctambulation,
somnambulism)
somnambulizm
slip of the tongue (inaczej:
lapsus linguae)
przejęzyczenie, lapsus
slowness of thought
spowolnienie myślenia
small intestine
jelito cienkie
smell (1)
woń, zapach; wydzielać woń,
zapach
smell (2)
zmysł węchu; czuć węchem;
węchowy
smooth muscle
mięsień gładki
96
social phobia (inaczej: social fobia społeczna
anxiety disorder)
social position
pozycja społeczna
social psychology
psychologia społeczna
social role
rola społeczna
social sanction
sankcja społeczna
social situation
sytuacja społeczna
social skills training
społecznych
social status
status społeczny
social stratification
stratyfikacja społeczna,
uwarstwienie społeczne
social transmission
przekaz społeczny
socialization
socjalizacja, uspołecznienie
socialize (1)
socjalizować, uspołecznić (także
w znaczeniu związanym z
ideologią socjalizmu)
socialize (2)
spotykać się ze znajomymi, brać
udział w imprezach, spotkaniach
itp. (użycie potoczne)
speech
mowa
speech function
funkcja mowy
spinal canal
kanał kręgowy
spinal cord
rdzeń kręgowy
spiritualism
spirytualizm
spite
złośliwość
spiteful
złośliwy
split personality (inaczej:
disorder, multiple
tożsamości
rozszczepienie mózgu,
komisurotomia
sociobiology
socjobiologia
sociogram
socjogram
sociolinguistics
socjolingwistyka
sociology
socjologia
sociometry
socjometria
sociopath
socjopata
sociopathic
socjopatyczny
sociopathy
socjopatia
sociotherapy
socjoterapia
split-brain (inaczej:
commissurotomy,
commissurectomy)
sodomy
sodomia
split-half reliability
rzetelność połówkowa
soft drug
miękki narkotyk
spontaneous remission
soma
soma
spontaniczna remisja
(wyzdrowienie)
somaesthesis
somestezja
sport psychology
psychologia sportu
somatic
somatyczny
spouse abuse
znęcanie się nad małżonkiem,
przemoc domowa
somatic delusion
urojenie somatyczne
stability
stabilność
somatic nervous system
somatyczny układ nerwowy
trema
somatization
somatyzacja
stage fright (inaczej:
performance anxiety)
somatization disorder
zaburzenie somatyzacyjne
somatize
somatyzować
somatoform disorder
zaburzenie somatoformiczne
somatosensory cortex
kora somatosensoryczna
somatotonic
somatotonik
somatotype
somatotyp
somnambulism
(inaczej: sleepwalking,
noctambulation)
somnambulizm
sophisticated
wyrafinowany
soul
stages of moral development stadia rozwoju moralnego
stalker
osoba dopuszczająca się
stalkingu
stalking
stalking, nękanie
standard deviation
odchylenie standardowe
standard error
błąd standardowy
standard score
wynik standardowy
standardize
standaryzować
standardized
wystandaryzoway
dusza
Stanford-Binet intelligence
scale
skala inteligencji StanfordaBineta
sound
dźwięk
state
stan
spasm
spazm
state-dependent learning
uczenie się zależne od stanu
spasmodic
spazmatyczny
state-dependent memory
pamięć zależna od stanu
spastic
spastyczny
statistic
spatial
przestrzenny
statystyka (w znaczeniu
pojedynczej statystyki)
Spearman rank correlation
coefficient
współczynnik korelacji rang
Spearmana
statistical inference
(inaczej: inferential
statistics)
special school
szkoła specjalna
statistical power
moc statystyczna
species (liczba mnoga:
species)
gatunek
statistical significance
speciesism
szowinizm gatunkowy
istotność statystyczna różnic,
istotność statystyczna, poziom
istotności
specific
specyficzny
statistically significant
istotny statystycznie
specific developmental
disorder
fragmentaryczne zaburzenie
rozwoju
statistics
statystyka (jako nauka)
status epilepticus
stan padaczkowy
specific phobia (inaczej:
simple phobia)
fobia specyficzna
stem cell
komórka macierzysta
spectrum
spektrum; widmo (w fizyce)
sten score
wynik stenowy
stereotype
stereotyp
97
stereotyped movements
ruchy stereotypowe
stereotypical
stereotypowy
stereotyping
stereotypizowanie
steroid hormone
hormon sterydowy
(steroidowy)
stigma
stygmat, piętno
stigmatization
stygmatyzacja, piętnowanie
stigmatize
stygmatyzować, piętnować
stimulant drug (inaczej:
psychoanaleptic drug,
psychomotor stimulant,
psychostimulant)
stymulant,
środek pobudzający,
lek pobudzający
stimulation
stymulacja
stimulus (liczba mnoga:
stimuli)
bodziec
stimulus generalization
generalizacja bodźca
stochastic
stochastyczny
Stockholm syndrome
syndrom sztokholmski
stomach
żołądek
stoned
naćpany, upalony (termin
potoczny na określenie
osoby będącej pod wpływem
narkotyku)
stuttering (inaczej:
stammering)
jąkanie
subconscious
podświadomość, podświadomy
subconsciousness
podświadomość
subcortical
podkorowy
subculture
subkultura
subject (1)
przedmiot badania, uczestnik
badania/eksperymentu
subject (2)
podmiot
subjective
subiektywny
subjective self
ja subiektywne
subjectivism
subiektywizm
sublimation
sublimacja
subliminal (inaczej:
subthreshold)
podprogowy
subliminal perception
spostrzeganie podprogowe
subliminally
podprogowo
submission
submisja
submissive
submisywny, uległy
submissiveness
uległość
substance abuse (inaczej:
substance misuse)
nadużywanie substancji
psychoaktywnych, toksykomania
substance dependence
uzależnienie od substancji
psychoaktywnych
substance withdrawal
delirium
majaczenie będące skutkiem
odstawienia substancji
psychoaktywnej (delirium)
substance-induced disorder
zaburzenie spowodowane
używaniem substancji
psychoaktywnych
substance-related disorder
zaburzenie związane z
psychoaktywnych
storgic love
miłość storgiczna
strabismus
zez
straitjacket
kaftan bezpieczeństwa
strategic
strategiczny
strategist
strateg
strategy
strategia
stream of consciousness
strumień świadomości
stress (1)
stres
stress (2)
akcent
stressor
stresor
substitution
substytucja
striped muscle (inaczej:
striated muscle, voluntary
muscle)
mięsień poprzecznie prążkowany
subvocal rehearsal loop
(inaczej: articulatory loop,
articulatory store)
pętla artykulacyjna, magazyn
artykulacyjny
stroboscope
stroboskop
successive reproduction
sukcesywne powtarzanie
stroboscopic
stroboskopowy
suffer
cierpieć
stroke (inaczej:
cerebrovascular accident)
udar mózgu
suggestibility
sugestybilność, podatność na
sugestię
Stroop effect
efekt Stroopa
suggestible
structuralism
strukturalizm
sugestybilny, podatny na
sugestię
structuralist
strukturalistyczny
suggestion
sugestia
structure
struktura
suggestiveness
sugestywność
structured interview
wywiad ustrukturalizowany
suicidal
samobójczy
Student’s t test
test t Studenta
suicide
samobójstwo
study
badanie (w znaczeniu badań
naukowych); studiować
sum
suma
sum of squares
suma kwadratów
superego
superego
stupor
stupor, osłupienie
stutter
jąkać się, jąkanie
98
superior
wyższy, lepszy, będący ponad;
wyższy rangą/stanowiskiem,
przełożony
symmetry law
prawo symetrii
sympathetic nervous system współczulny (sympatyczny,
adrenergiczny) układ nerwowy
superiority complex
kompleks wyższości
superstition
przesąd
sympathy
współczucie
supervision
superwizja
symptom
objaw, symptom
suppress
tłumić
symptomatic
symptomatyczny
suppression
tłumienie
symptomatology
symptomatologia
suppressor variable
zmienna tłumiąca
synaesthesia
synestezja
surface structure
struktura powierzchniowa (w
teorii języka)
synapse
synapsa
survey
ankieta, badanie ankietowe
synaptic
synaptyczny
survey research
badania sondażowe
/surveyowe
synaptic potential
potencjał synaptyczny
synaptic transmission
przekaźnictwo synaptyczne
survival of the fittest
przetrwanie najlepiej
przystosowanego
syncretism
synkretyzm
survivor syndrome
syndrom osoby ocalałej
syndrome
syndrom, zespół
suspect
podejrzany
syndromology
syndromologia
SWOT analysis
analiza SWOT: analiza mocnych
i słabych stron, możliwości oraz
zagrożeń
synkinesis
współruch, przyruch,
synkinezja
synonym
synonim
symbiosis
symbioza
synthesis
synteza
symbiotic
symbiotyczny
synthetic
syntetyczny
symbol
symbol
syntony
syntonia
symbolic interactionism
symboliczny interakcjonizm
systematic desensitization
systematyczna desensytyzacja
symbolization
symbolizacja
systems theory
teoria systemów
99
100
T
101
t test
test t
testosterone
testosteron
taboo
tabu
test-retest reliability
rzetelność test-retest
tactics
taktyka
thalamus
wzgórze (część mózgu)
tactile (inaczej: tactual)
dotykowy
thanatophobia
tactor (inaczej: touch
receptor)
receptor dotykowy
tanatofobia,
lęk przed śmiercią
talent
talent, uzdolnienie
tantrum (inaczej: temper
tantrum)
wybuch złości
target
cel
taste (1)
smak; próbować, smakować
taste (2; inaczej: gustation)
The Sixteen Personality
Factor Questionnaire (16PF) Cattella
thematic play
zabawa tematyczna
theology
teologia
theoretical
teoretyczny
zmysł smaku
theoretical research
(inaczej: basic research)
badania teoretyczne
taste bud
kubek smakowy
theoretical variable
zmienna teoretyczna
tasting
degustacja
theoretician, theorist
teoretyk
TAT (Thematic
Apperception Test)
Test Apercepcji Tematycznej
theory
teoria
taxonomy
taksonomia
therapeutic
terapeutyczny
tear gas (inaczej:
lacrimator)
gaz powodujący łzawienie,
lakrymator
therapeutic alliance
(inaczej: therapeutic
relationship)
przymierze terapeutyczne,
sojusz terapeutyczny
teenage rebellion
bunt młodzieńczy
therapist
terapeuta
telegraphic speech
mowa telegraficzna
therapy
terapia
telencephalon
kresomózgowie
thermoregulation
termoregulacja
telepathy
telepatia
think
myśleć
telereceptor
telereceptor
thinking
myślenie
temperament
temperament
thirst
temple (1)
skroń
pragnienie (w znaczeniu bycia
spragnionym)
temple (2)
świątynia
thought
myśl, myślowy
temporal bone
kość skroniowa
thought blocking
otamowanie myślenia
temporal lobe
płat skroniowy
thought disorder
zaburzenie myślenia
tendency
tendencja
thought echo
echo myśli
tense
spięty, napięty
threshold
próg
tension
napięcie
360-degree feedback
ocena 360 stopni
tension headache
napięciowy ból głowy
thymine
tymina
teratogen
teratogen
thyroid gland
tarczyca
territorial
terytorialny
thyroxine
tyroksyna
territoriality
terytorialność
tic
tik
terror
terror
timbre
tembr, barwa dźwięku
terrorism
terroryzm
tip-of-the-tongue
phenomenon
zjawisko “na końcu języka”
terrorist
terrorysta, terrorystyczny
tiredness
zmęczenie
test
test
token economy
ekonomia żetonowa
test battery
bateria testów
tolerance
tolerancja
test bias
stronniczość testu
tolerant
tolerancyjny
test item
pozycja testowa
tolerate
tolerować
test reliability
rzetelność testu
tone
ton
test standardization
standardyzacja (normalizacja)
testu
tongue
język
test validity
trafność testu
tonus (inaczej: muscle tone)
tonus, napięcie mięśniowe
top-down attention
uwaga dowolna
102
top-down processing
przetwarzanie odgórne
transmission
przekaz
topography
topografia
transmitter
przekaźnik
totalitarian
totalitarny
transplantation
transplantacja
totalitarianism
totalitaryzm
transsexual
totem
totem
transseksualny,
osoba transseksualna
touch
dotyk, zmysł dotyku
transsexualism
transseksualizm
transvestite (inaczej: crossdresser)
transwestyta
Tourette’s disorder (inaczej: zespół Tourette’a
Tourette’s syndrome)
Tower of Hanoi
wieża z Hanoi
transvestitism (inaczej:
cross-dressing)
transwestytyzm
toxic
toksyczny
trauma
trauma
toxicity
toksyczność
traumatic
traumatyczny
toxin
toksyna
traumatize
traumatyzować
tradition
tradycja
treatment
leczenie
tragic
tragiczny
tremor
drgawki
tragism
tragizm
trial (1)
trait
cecha
próba (w znaczeniu badania,
sprawdzianu)
trance
trans
trial (2)
proces sądowy
tranquillizer
trankwilizator,
lek uspokajający
triarchic theory of
intelligence
triarchiczna teoria inteligencji
Sternberga
transactional analysis
analiza transakcyjna
trichotillomania
trichotillomania
transcendental
transcendentalny
tricyclic antidepressant
trójpierścieniowy lek
przeciwdepresyjny
transcendental meditation
medytacja transcendentalna
trisomy
trisomia
transcription
transkrypcja
Turner’s syndrome
zespół Turnera
transference
przeniesienie
twin study
badania z udziałem bliźniąt
transference neurosis
nerwica przeniesieniowa
twins
bliźnięta
transformation
transformacja, przekształcenie
two-parent family
rodzina pełna
transfusion
transfuzja
tympanic membrane
(inaczej: eardrum)
błona bębenkowa
transgenderism
transgenderyzm
type
typ, rodzaj
transgenic
transgeniczny
typology
typologia
transient
krótkotrwały
tyrosine
tyrozyna
103
104
U
105
ultra-short term memory
(inaczej: sensory memory)
pamięć ultrakrótkotrwała/
sensoryczna
undoing
anulowanie (mechanizm obrony)
uncertain
niepewny
unemployed
bezrobotny
uncertainty
niepewność
unemployment
bezrobocie
unconditional (inaczej:
unconditioned)
bezwarunkowy
unilateral
jednostronny
unconditional
(unconditioned) reflex
odruch bezwarunkowy
unipolar depression
depresja jednobiegunowa,
choroba afektywna
jednobiegunowa
unconditional
(unconditioned) response
reakcja bezwarunkowa
unobtrusive measure
unconditional
(unconditioned) stimulus
bodziec bezwarunkowy
techniki nieinwazyjne (rodzaj
technik badawczych w naukach
społecznych)
unrealistic optimism
nierealistyczny optymizm
unconscious
nieświadomość, nieświadomy
upbringing
wychowanie
unconsciousness
nieświadomość
urban legend
miejska legenda
understand
rozumieć
urophilia
(inaczej: urolagnia)
urofilia
understanding
rozumienie
uterus
macica
undifferentiated
schizophrenia
schizofrenia niezróżnicowana
utility
użyteczność
106
V
107
vagina
pochwa
victimology
wiktymologia
vaginal
pochwowy
vigilance
czujność
vaginismus
pochwica
violence
przemoc
valid (1)
ważny (w odniesieniu do okresu
ważności)
virtual reality
wirtualna rzeczywistość
valid (2)
istotny, uzasadniony
virus
wirus
validation
walidacja
viscera (liczba pojedyncza:
viscus)
trzewia, wnętrzności
validity
trafność (w psychometrii)
vision (1)
wzrok, widzenie, zmysł wzroku
validity coefficient
współczynnik trafności
value
wartość
vision (2)
wizja
variability
zmienność (w psychometrii)
visual
wzrokowy
variable
zmienna
visual acuity
ostrość wzroku
variance
wariancja
visual cliff
urwisko wzrokowe
variety (1)
rożnorodność
visual cortex
kora wzrokowa
variety (2)
odmiana (kategoria
systematyczna w biologii)
visual field (inaczej: field of
vision)
pole wzrokowe
vascular
naczyniowy
visual hallucinosis
halucynoza wzrokowa
visual illusion (inaczej:
optical illusion)
złudzenie wzrokowe
visual impairment
wada wzroku
visual receptor
receptor wzrokowy
visualizer
wzrokowiec
vitamin
witamina
vocal
głosowy, wokalny
vocalization
wokalizacja
vocational
zawodowy
vocational aptitude test
test predyspozycji zawodowych
wazopresyna, hormon
vasopressin (inaczej:
antidiuretic hormone, ADH) antydiuretyczny
veganism
weganizm
vegetarianism
wegetarianizm
velocity
prędkość
verbal
słowny, werbalny
verbal analogies
analogie słowne
verbal expression
ekspresja słowna/werbalna
verbal intelligence
inteligencja werbalna
verbalization
werbalizacja
vertebrate
kręgowiec
voice box (inaczej: larynx)
krtań
vertigo
zawroty głowy
volume (1)
głośność
vestibular system
układ przedsionkowy
volume (2)
objętość
vestibule
przedsionek
volunteer
ochotnik, wolontariusz
vestibulocochlear nerve
nerw przedsionkowo-ślimakowy
voodoo
voodoo
vestibulo-ocular reflex
odruch przedsionkowo-oczny
voyeurism
podglądactwo, voyeuryzm
vibration
wibracja
vulgar
wulgarny
victim
ofiara
vulgarism, vulgarity
wulgaryzm
victimization
wiktymizacja
vulnerable
narażony na skrzywdzenie,
bezbronny
108
W
109
wakefulness
czuwanie
will to power
wola mocy (w teorii A. Adlera)
weapon focus
koncentracja na broni (w
psychologii zeznań świadków)
wisdom
mądrość
weariness
znużenie
wise
mądry
Wechsler Adult Intelligence
Scale (WAIS)
Skala Inteligencji Wechslera dla
Dorosłych
wish fulfilment
zaspokojenie pragnienia
wishful thinking
myślenie życzeniowe
Wechsler Intelligence Scale
for Childern (WISC)
Skala Inteligencji Wechslera dla
Dzieci
zespół abstynencyjny, syndrom
odstawienia
weight loss
spadek/utrata wagi
withdrawal syndrome
(inaczej: abstinence
syndrome)
well-defined problem
(inaczej: well-structured
problem)
problem dobrze zdefiniowany
witness
świadek
word salad (inaczej:
schizophasia)
sałata słowna, schizofazja
Wernicke-Korsakoff
syndrome
zespół Wernickego-Korsakowa
word-association test
test skojarzeń słownych
white blood cell (inaczej:
leucocyte)
leukocyt, krwinka biała
work psychology
psychologia pracy
working memory
pamięć robocza
white matter
istota biała
working through
przepracowywanie problemu
white noise
biały szum
world view
światopogląd
will
wola
writing
pismo, pisanie
110
X
111
xenophobia
112
ksenofobia
xenophobic
ksenofobiczny
Y
113
yield
ulegać
youth
młodzież
yielding
uleganie
youthful idealism
idealizm młodzieńczy
yoga
joga
114
Z
115
zone of proximal
development
strefa najbliższego rozwoju
zoophilia
zoofilia
116
zygote
zygota
część
POLSKOANGIELSKA
117
118
A
119
abazja
abasia
afekt patologiczny
abnormal affect
abderyta
abderite
afektywny
affective
aberracja
aberration
afiliacja
affiliation
aberracja chromosomalna
chromosomal aberration
afiliacyjny
affiliative
ablucja
ablution
afirmacja
affirmation
abnegacja
abnegation, self-denial
afirmować
to affirm
abnegat
abnegator
afonia
aphonia
abominacja
abomination
aforystyczny
aphoristic
aborcja
abortion
aforyzm
aphorism
absencja
absence
afrodyzjak
aphrodisiac
absorbować
to absorb
ageuzja
ageusia
absorpcja
absorption
agnozja
agnosia
abstrakcja
abstraction
agonia
agony
abstrakcyjny
abstract
agonista
agonist
abstrakt
abstraction, abstract
agorafobia
agoraphobia
abstynencja
abstinence
agrafia
agraphia
abstynent
abstrainer
agramatyzm
agrammatism
abulia
abulia
agrawacja
aggravation
acefaliczny
acephalous
agresja
aggression
acetylocholina
acetylcholine
agresja przemieszczona
displaced aggression
achromatopsja
achromatopsia
agresywność
aggressiveness
achromatyczny
achromatic
agrypnia
agrypnia
achromatyzm
achromatism
adaptacja
adaptation
AIDS (zespół nabytego
upośledzenia odporności)
AIDS (acquired immune
deficiency syndrome)
akalkulia
acalculia
adaptacja słuchowa
auditory adaptation
akatyzja
akathisia
adaptor
adaptor
akceleracja
acceleration
adaptować (się)
to adapt
akceleracja rozwoju
acceleration of development
addytywność
additivity
akcent
accent
addytywny
additive
akceptacja
acceptance
adenina
adenine
akinezja
akinesia
admiracja
admiration
akomodacja
accommodation
admirować
to admire
akromegalia
acromegaly
adolescencja (inaczej: okres
dojrzewania)
adolescence
aksjologia
axiology
adolescent
adolescent
aksjomat
axiom
adopcja
adoption
akson (inaczej: neuryt)
axon, nerve fibre
adoptować
to adopt
akt
act
adoracja
adoration
aktualizacja
actualization
adorować
to adore
aktywacja
activation
adrenalina
adrenaline
aktywizacja
activisation
adrenergiczny
adrenergic
aktywność
activity
aerofagia
aerophagia
aktywność ludyczna
ludic activity
afagia
aphagia
aktywność motoryczna
motor activity
afazja
aphasia
sexual activity
afekt
affect
aktywność płciowa
(seksualna)
aktywność twórcza
creative activity
120
aktywny
active
aktywować
to activate
akumulacja
accumulation
akupunktura
acupuncture
akustyczny
acoustic
alalia
alalia
alarm
alarm
aleksytymia
alexithymia
alergia
allergy
algorytm
algorithm
alibi
alibi
alienacja
alienation
alkaloid
alkaloid
alkohol
alcohol
alkohol metylowy
methyl alcohol
alkohol niekonsumpcyjny
amnezja wybiórcza (inaczej: catathymic amnesia, episodic
amnesia, lacunar amnesia
amnezja epizodyczna)
amok
frenzy (termin potoczny)
amoralny
immoral
amplifikacja
amplification
amplituda
amplitude
amuzja
amusia
anachronizm
anachronism
anaklityczny
anaclitic
analeptyk
analeptic
analgezja
analgesia
analityczny
analitic
analityk
analyst
analiza
analysis
analiza czynnikowa
factor analysis
non-consumable alcohol
analiza czynnikowa
eksploracyjna
exploratory factor analysis
alkoholik
alcoholic
analiza funkcjonalna
functional analysis
alkoholizm
alcoholism, alcohol dependence
analiza konwersacji
conversation analysis
alogia
alogia
alogiczny
alogical
analiza korzyści i kosztów
(zysków i strat)
benefit - cost analysis,
cost - benefit analysis
alternatywny
alternative
analiza kowariancji
analysis of covariance,
ANCOVA
altruistyczny
altruistic
analiza marzeń sennych
altruizm
altruism
dream analysis,
dream interpretation
analiza regresji
regression analysis
altruizm odwzajemniony
reciprocal altruism
analiza ścieżek
path analysis
aluzja
allusion
analiza stanowiska pracy
job analysis
aluzyjny
allusive
analiza transakcyjna
transactional analysis
ambitendencja
ambitendence
analiza treści (zawartości)
content analysis
ambitendentny
ambitendent
analiza wariancji
analysis of variance, ANOVA
ambiwalencja
ambivalence
ambiwalentny
ambivalent
analiza wariancji dla
powtarzanych pomiarów
repeated-measures analysis of
variance
amencja (inaczej:splątanie)
mental confusion
analiza wiązkowa
cluster analysis
amenorrhea (inaczej:
zatrzymanie
miesiączkowania, brak
miesiączki)
amenorrhoea
analiza wieloczynnikowa
multifactorial analysis
amfetamina
amphetamine
amimia
amimia
amina biogeniczna
biogenic amine
amnezja
amnesia
amnezja dysocjacyjna
dissociative amnesia
amnezja dziecięca
childhood amnesia,
infantile amnesia
amnezja hipnotyczna
(posthipnotyczna)
hypnotic amnesia,
posthypnotic amnesia
amnezja następcza (inaczej:
amnezja postępowa,
anterograda)
anterograde amnesia
amnezja wsteczna (inaczej:
retrograda)
retrograde amnesia
analiza wielokrotnej regresji multiple linear regression
analysis
liniowej
analiza zeznań świadków
analysis of witness statement/
testimony
analny
anal
analogia
analogy
analogie słowne
verbal analogies
anamneza
anamnesis
anankastyczny
anankastic
anarchia
anarchy
anarchiczny
anarchic
anarchista
anarchist
androgen
androgen
(przymiotnik: androgenic)
121
androgeniczny
androgenous
androgenizacja
androgenization
androgyniczny
androgynous
andropauza
(inaczej: osobowość
antyspołeczna, dyssocjalna)
antisocial personality disorder,
dissocial personality disorder
andropause, male menopause
anulowanie (mechanizm
obrony)
undoing
aneks
anex
apatia
apathy
anestetyk
anaesthetic
apercepcja
apperception
anestezja
anaesthesia
apetyt
appetite
angiografia mózgowa
angiography
aplikacja
application
anhedonia
anhedonia
aplikować
to apply
anima
anima
apraksja
apraxia
animistyczny
animistic
aprobata
approval
animizm
animism
aprobata społeczna
social approval
animozja
animosity
aprobować
to approve
animus
animus
aproseksja
aprosexia
anion
anion
archetyp
archetype
ankieta (1) - w znaczeniu:
kwestionariusz
questionnaire
argument
argument
ankieta (2) - w znaczeniu:
badanie ankietowe
survey
argumentować (1) - w
znaczeniu: uzasadniać
to justify, to defend
ankieter
pollster
to argue
anomia
anomia
argumentować (2) - w
znaczeniu: przedstawiać
argumenty
anomia (w teorii E.
Durkheima)
anomie
arogancja
arrogance
arogancki
arrogant
anonimowi alkoholicy
Alcoholics Anonymous
artefakt
artefact
anoreksja (inaczej:
jadłowstręt psychiczny)
anorexia nervosa
arterioskleroza
arteriosclerosis
anorgazmia
anorgasmia
arteterapia
art therapy
anozognozja
anosognosia
artykulacja
articulation
antagonista
antagonist
asertywność
assertiveness
antropocentryzm
anthropocentrism
asertywny
assertive
antropologia
anthropology
asocjacja
association
antropologia kulturowa
cultural anthropology
asocjacjonizm
associationism
antropologia społeczna
social anthropology
asomatognozja
asomatognosia
antropomorfizm
anthropomorphism
aspiracja
aspiration
antycholinergiczny
anticholinergic
aspirować
to aspire
antycypacja
anticipation
aspiryna
aspirin
antycypować
to anticipate
astenia
asthenia
antygen
antigen
asteniczny
asthenic
antyhistamina
antihistamine
astereognozja
astereognosis
antyhistaminowy
antihistaminic
astygmatyzm
astigmatism
antykoncepcja
contraception
asymetria
asymmetry
antynomia
antinomy
asymilacja
assimilation
antypatia
antipathy
atak paniki
panic attack
antypsychiatria
antipsychiatry
ataksja
ataxia
antysocjalny
(antyspołeczny)
antisocial
ataraksja
ataraxia
atawizm
atavism
atonia
atonia
122
atrakcyjność
attractiveness
attractive
autonomia versus wstyd i
niepewność
autonomy versus shame and
doubt
atrakcyjny
atrofia
atrophy
autonomiczny
autonomic
atrofia śladu pamięciowego
memory trace degeneration
(deterioration)
autonomiczny
autonomic, autonomous
atropina
atropine
autonomiczny układ
nerwowy
autonomic nervous system
atrybucja
attribution
autopagnozja
autotopagnosia
atrybut
attribute
autopercepcja
self-perception
audytorium
audience
autoprezentacja
self-presentation
aura
aura
autopsja
autopsy
autentyczność
authenticity
autopsja psychologiczna
psychological autopsy
autentyczny
authentic
autoreceptor
autoreceptor
autochtoniczny
autochthonous
autorytarny
authoritarian
autoedukacja
auto-education
autorytaryzm
authoritarianism
autoerotyczny
auto-erotic
autorytet
authority
autoerotyzm
auto-erotism
autoskopia
autoscopy
autohipnoza
autohypnosis, self-hypnosis
autosugestia
auto-suggestion
automatyczny
automatic
autystyczny
autistic
automatyzm
automatism
autyzm
autism
autonarracja
auto-narration
autyzm wczesnodziecięcy
autonoetyczny
autonoetic
childhood autism,
infantile autism
autonomia
autonomy
awersja
aversion
awersyjny
aversive
123
124
B
125
bać się
to be afraid, to be scared
behawioralny
behavioural
badania (1) - w znaczeniu
badań naukowych
study, research
behawiorysta
behaviourist
badanie (2) - w znaczeniu
badania lekarskiego
examination
behawioryzm
behaviourism
bełkot (bełkotanie)
gibbering, mumbling
badania adopcyjne
adoption study
benzodiazepiny
benzodiazepines
badania dziennikowe/
pamiętnikowe
diary study
beta-blokery
beta-blockers
badania eksploracyjne
exploratory research
beta-endorfiny
beta-endorphins
badania ewaluacyjne
evaluation research
betel
betel
badania ilościowe
quantitative research
bezdech śródsenny
sleep apnoea
badania jakościowe
qualitative research
bezgłos histeryczny
hysterical aphonia
badania korelacyjne
correlational study
beznadzieja
hopelessness
badania marketingowe
marketing research
beznadziejny
hopeless
badania opisowe
descriptive research
bezradność
helplessness
badanie panelowe
panel study
bezrobocie
unemployment
badanie pilotażowe
pilot study
bezrobotny
unemployed
badania podłużne
longitudinal study
bezsenność (inaczej:
insomnia)
insomnia
badanie polisomnograficzne
polysomnographic study
bezsenny
sleepless
badania poprzeczne
cross-sectional study
bezwarunkowy
unconditional, unconditioned
badania relacji rodzinnych
(w genetyce)
kinship study
bezwład
inertia
badania replikacyjne
replication research
bezwładność
inertia
badania rynku
market research
bezwładny
inert
badania sekwencyjne
sequential study
białko
protein
badania sondażowe
(surveyowe)
survey research
biały szum
white noise
bibliografia
bibliography
badania stosowane
applied research
bić
to hit, to beat
badania teoretyczne
basic research,
theoretical research
biegłość
proficiency, fluency, expertise
badania terenowe
field study
badanie z podwójnie ślepą
próbą
double-blind study
badanie z pojedynczą ślepą
próbą
single-blind study
badania z udziałem bliźniąt
biegły (1) - jako przymiotnik proficient, fluent, expert
biegły (2) - jako rzeczownik, expert
w znaczeniu: ekspert
bierna agresja
passive aggression
bierno-agresywny
passive-aggressive
twin study
bierny
passive
bakteria
bacterium
bigamia
bigamy
bakteriofobia
bacteriophobia
bigoreksja
muscle dysmorphia, bigorexia
banicja
banishment, exile
bigoteria
banita
exile, outlaw
religious hypocrisy, religious
bigotry
barbarzyńca
barbarian
bilans
balance, summary
barbarzyński
barbarian, barbarous, barbaric
bioaktywny
bioactive
barbiturany
barbiturates
biochemia
biochemistry
bariera
barrier
biochemiczny
biochemical
bariera „krew - mózg”
blood-brain barrier
bioenergetyka
bioenergetics
barwa
colour
bioenergoterapia
bioenergotherapy
bateria testów
test battery
biogenetyka
biogenetics
bazgrota
scribble
biogeniczny
biogenic
behawioralna teoria decyzji
behavioural decision theory
biografia
biography
126
biograficzny
biographical
błogostan
bliss
biogram
biorgam
blokada
block
biologia
biology
blokada poznawcza
mental block
biologia molekularna
molecular biology
błona bębenkowa
eardrum, tympanic membrane
biologiczne sprzężenie
zwrotne
biofeedback
błona śluzowa
mucous membrane
biologizm
biologism
boczny
lateral
biomedyczny
biomedical
bodziec
stimulus (liczba mnoga: stimuli)
biometria
biometry
bodziec adekwatny
adequate stimulus
biometryka
biometrics
bodziec awersyjny
aversive stimulus
bioprąd
bioelectrical current
bodziec bezwarunkowy
unconditional (unconditioned)
stimulus
biopsychologia
biopsychology
bodziec niewystarczający
inadequate stimulus
biorytm
biorhythm
bodziec warunkowy
biostymulacja
biostimulation
stimulus
biotechnologia
biotechnology
bogobojny
pious
biseksualista
bisexual person
bohema
boheme, bohemia
biseksualizm
bisexualism/ bisexuality
bójka
fight
biseksualny
bisexual
bojkot
boycott
błąd atrybucji (inaczej:
podstawowy błąd atrybucji)
attribution error,
fundamental attribution error
ból
pain, ache
ból fantomowy
phantom ache
błąd konfirmacji (inaczej:
heurystyka konfirmacji)
confirmation bias
boleć
to ache, to hurt
błąd logiczny
logical error
bolesny
painful
błąd pomiaru
measurement error
bólowy
pain
błąd stały
constant error
borderline
borderline
błąd standardowy
standard error
bractwo
fraternity
bladość afektywna [inaczej:
spłaszczenie emocjonalne,
spłaszczenie (stępienie,
spłycenie) afektu]
bradyfrenia
bradyphrenia
bradykardia
bradycardia
bradykinezja
bradykinesia
blady afekt
flat affect
blastocyst
brak miesiączki
(inaczej: amenorrhea)
amenorrhoea
blastocysta
błędy wychowawcze (w
odniesieniu do błędów
popełnianych przez
rodziców)
parenting mistakes
brak potrzeb seksualnych
lack of sex drive
braterstwo
brotherhood
brawura
bravado
blef
bluff
brawurowy
with bravado
blefować
to bluff
brutalność
brutality
bliskość versus izolacja
intimacy versus isolation
brutalny
brutal
bliźnięta
twins
bulimia
bulimia nervosa
bliźnięta dwujajowe
dizygotic twins,
non-identical twins
bunt
rebellion
bunt młodzieńczy
teenage rebellion
monozygotic twins,
identical twins
127
128
C
129
cecha
trait, feature, characteristic
choroba Alzheimera
Alzheimer’s disease
cecha charakterystyczna
characteristic feature
choroba genetyczna
genetic disorder
cecha osobowości
personality trait
choroba lokomocyjna
motion sickness
cecha psychiczna
mental trait
choroba Parkinsona
Parkinson’s disease
cechy przywódcze
leadership qualities
choroba psychiczna
mental disorder, mental illness
cefalokaudalny
cephalocaudal
choroba sieroca
hospitalism
cel
aim, goal, target
choroba szalonych krów
mad cow disease
cenestetyczny
coenaesthetic
choroba szpitalna
hospitalism
cenestezja
coenaesthesis, coenaesthesia
chory (1)
ill, sick
cenestopatia
cenestopathy
patient
centracja
centration
chory (2) - w znaczeniu:
pacjent
centralne zaburzenie
przetwarzania słuchowego
central auditory processing
disorder
chromatyczny
chromatic
chromosom
chromosome
centralny (ośrodkowy)
układ nerwowy
chroniczny
chronic
cenzura
censorship
chwiejność (labilność)
emocjonalna
emotional dysregulation
cenzurować
to censor
ciąg opilczy (pijaczy)
alcohol bender
cerebrotonik
cerebrotonic
ciągły
continuous
chaos
chaos
ciało
body
chaotyczny
chaotic
ciało migdałowate
amygdala
charakter
character
corpus callosum
charakter analny (inaczej:
analne cechy osobowości)
anal character
ciało modzelowate (inaczej:
spoidło wielkie mózgu)
ciąża
pregnancy
charakterologia
characterology
ciąża pozamaciczna
ectopic pregnancy
charakteropatia
characteropathy
charakterystyczny
characteristic
ciąża rzekoma (inaczej:
ciąża urojona)
false pregnancy,
pseudopregnancy, pseudocyesis,
phantom pregnancy
charytatywny
charitable
cień
shadow
charyzma
charisma
cieniowanie
shadowing
charyzmatyczny
charismatic
cierpieć
to suffer
charyzmatyk
charismatic
cierpienie
pain, suffering
chemia
chemistry
cierpliwość
patience
chemotaksja
chemotaxis
cierpliwy
patient
chimera
chimera
ciśnienie osmotyczne
osmotic pressure
chimeryczny
chimeric
ćwiczenie
exercise
choleryczny
choleric
ćwiczyć
to exercise, to train, to practise
cholesterol
cholesterol
cybernetyka
cybernetics
cholina
choline
cyberseks
cybersex
cholinergiczny
cholinergic
cykl
cycle
choroba
illness, sickness, disease,
disorder
cykl menstruacyjny
(miesiączkowy)
menstrual cycle
choroba afektywna (inaczej: affective disorder,
mood disorder
zaburzenie afektywne,
cykl reakcji seksualnej
sexual response cycle
cykliczny
cyclic
choroba afektywna
dwubiegunowa (inaczej:
zaburzenie dwubiegunowe;
dawniej: psychoza
maniakalno-depresyjna)
bipolar disorder, bipolar affective
disorder, manic-depressive
psychosis
cyklofrenia (przestarzałe)
cyclophrenia
cyklotymia
cyclothymia
cyniczny
cynical
choroba afektywna
jednobiegunowa (inaczej:
depresja jednobiegunowa)
unipolar depression
cynizm
cynicism
cytologia
cytology
130
cytomegalowirus
cytomegalovirus
czucie
feeling, sensation
cytoplazma
cytoplasm
czucie fantomowe
phantom sensation
cywilizacja
civilization
sensorimotor (sensory-motor)
cywilizowany
civilized
czuciowo-ruchowy
(sensoryczno-motoryczny)
czary
witchcraft, magic, sorcery
czuciowy
sensory
czas reakcji (1; w
odniesieniu do zachowań
zwierząt)
latent time
czujność
vigilance
czuwanie
wakefulness
czas reakcji (2)
reaction time
czynnik
factor
czaszka
cranium, skull
activity
czerpać inspirację
to get inspiration (from),
to be inspired (by)
czynność (1) - w znaczeniu
wykonywania jakiejś
czynności
function
częstotliwość
frequency
czynność (2) - w znaczeniu
funkcjonowania
członek (1) - w znaczeniu
członkostwa
member
czynność pomyłkowa
(inaczej: freudowska
pomyłka)
parapraxis, motivated error,
Freudian slip
członek (2; inaczej: penis)
penis
czynności przymusowe
compulsions
członkostwo
membership
czytanie
reading
czuć
to feel, to sense;
to smell (czuć węchem)
131
132
D
133
dekadencja
decadence
dekadencki
decadent
deklamacja
declamation
deklamować
to declaim
deklaracja
declaration
deklaratywny
declarative
deklarować
to declare
dekodować
to decode
dekompensacja
psychotyczna
psychotic decompensation
dekonstrukcja
deconstruction
delegacja
delegation
delegować
to delegate
delektować się
to savour, to relish
deliberacja
deliberation
deliberować
to deliberate
delirium
delirium
demagog
demagogue
demagogia
demagogy
demaskować
to unmask, to expose
demencja (inaczej:
otępienie)
dementia
demencja starcza (inaczej:
otępienie starcze)
senile dementia
demografia
demography
demograficzny
demographic
demonstracja
demonstration
demonstrować
to demonstrate; to display (w
znaczeniu: okazywać)
cognitive deficit
demoralizacja
demoralization
deficyt uwagi
attention deficit
demoralizować
to demoralize
definicja
definition
denaturacja
denaturation
definicja operacyjna
operational definition
denaturat
methylated spirit
defloracja
defloration
dendryt
dendrite
degeneracja
degeneration
dendrytyczny
dendritic
degenerat
degenerate
deontologia
deontology
degenerować
to degenerate
depersonalizacja
depersonalization
degradacja
degradation
depersonalizacja ofiary
depersonalization of the victim
degradować
to degrade
deprawacja
depravation
degrengolada
moral decay
deprawować
to deprave
degustacja
tasting
deprecjonować
to deprecate
degustować
to taste, to sample
depresant
depressant drug, psychomotor
depressant
deifikacja
deification
depresja
depression
deifikować
to deify
depresja anaklityczna
anaclitic depression
deindywiduacja
deindividuation
depresja atypowa
atypical depression
deizm
deism
depresja duża
deja vu
deja vu
major depressive disorder,
major depression
dalekowzroczność
(inaczej: nadwzroczność)
hyperopia, long-sightedness,
far-sightedness
daltonizm
daltonism
dane
data (liczba pojedyncza: datum)
dane biograficzne
biodata
dane personalne
biodata
darwinizm
Darwinism
dawka efektywna (inaczej:
dawka terapeutyczna)
effective dosage
dawka śmiertelna
lethal dosage
debata
debate
debatować
to debate
debriefing
debriefing
decentracja
decentration
decyzja
decision
dedukcja
deduction
dedukcyjny
deductive
dedukować
to deduce
defekacja
defecation
defekt
defect
defekt motoryczny
motor defect
defekt sensoryczny
sensory defect
defektologia
defectology
defensywa
defence
defensywny
defensive
defetystyczny
defeatist
defetyzm
defeatism
deficyt
deficit
deficyt poznawczy
134
depresja egzogenna
exogenous depression
detoksykacja
detoxification, detox
depresja endogenna
endogenous depression
detoksykować
to detoxify
depresja inwolucyjna
involutional depression
dewastacja
devastation
unipolar depression
depresja jednobiegunowa
(inaczej: choroba afektywna
jednobiegunowa)
dewastować
to devastate
dewiacja
deviance
depresja łagodna
mild depression
dewiacyjny
deviant
depresja lękowa
anxious depression
dewiant
deviant
depresja maskowana
masked depression
dezinformacja
misinformation
depresja młodzieńcza
adolescent depression
dezintegracja
disintegration
depresja nawracająca
recurrent depression
dezorientacja
disorientation
depresja nerwicowa
(inaczej: zaburzenie
dystymiczne, dystymia)
depressive neurosis, dysthymia,
dysthymic disorder, neurotic
depression
diada
dyad
depresja poporodowa
postpartum depression,
postnatal depression
Diagnostyczno Statystyczny Podręcznik
Zaburzeń Psychicznych,
DSM
Diagnostic and Statistical
Manual of Mental Disorders,
DSM
depresja poschizofreniczna
post-schizophrenic depression
diagnostyczny
diagnostic
depresja psychotyczna
psychotic depression
diagnostyka psychologiczna
psychological diagnostics
depresja reaktywna
reactive depression
diagnoza
diagnosis
depresja sezonowa (inaczej:
sezonowe zaburzenie
afektywne, sezonowe
seasonal affective disorder,
seasonal mood disorder (SAD)
diagnoza kliniczna
clinical diagnosis
diagnoza psychologiczna
psychological diagnosis
depresja utrwalona
chronic depression
diagnoza różnicowa
differential diagnosis
deprywacja
deprivation
diagnozować
to diagnose
deprywacja potrzeb
deprivation of needs
diagram blokowy (inaczej:
schemat blokowy)
block diagram, flow chart
deprywacja sensoryczna
sensory deprivation
diagram ścieżkowy
path diagram
derealizacja
derealization
dialekt
dialect
dereizm
dereism
diazepam
diazepam
desensytyzacja
desensitization
dielektyczny
dialectical
desensytyzacja za pomocą
ruchu gałek ocznych
eye-movement desensitization
and reprocessing (EMDR)
dieta
diet
deskrypcja
description
dietetyczny
dietary, dietetic
deskryptywny
descriptive
dioptria
dioptre
desperacja
desperation, despair
dipsomania
dipsomania
despotyczny
despotic
disulfiram
disulfiram
despotyzm
despotism
DNA (kwas
deoksyrybonukleinowy)
DNA (deoxyribonucleic acid)
destrukcja
destruction
DNA mitochondrialne
mitochondrial DNA
destrukcyjny
destructive
dobór krewniaczy
kin selection
desygnat
designatum
dobór losowy
random sampling
detal
detail
natural selection
detekcja
detection
dobór naturalny (inaczej:
selekcja naturalna)
detektor
detector
dobór płciowy
sexual selection
detencja
detention
dobór próby
sampling
deterioracja
deterioration
multistage sampling
determinacja
determination
dobór wielostopniowy
(inaczej: losowanie
wielostopniowe)
determinizm
determinism
dobra kontynuacja
good continuation
determinizm językowy
language determinism
dobro dziecka
child’s best interest
determinować
to determine
dobroć dopasowania
goodness of fit
dogmat
dogma
135
dogmatyczny
dogmatic
drażliwy
irritable
dogmatyzm
dogmatism
drażnić
to irritate, to annoy
dojrzałość
maturity
drgawki
convulsions, tremor
dojrzałość emocjonalna
emotional maturity
drgawki dysocjacyjne
dissociative convulsions
dojrzałość płciowa
sexual maturity
drugorzędna cecha płciowa
secondary sexual characteristic
dojrzałość społeczna
social maturity
DSM
dojrzałość szkolna
school maturity
DSM (Diagnostic and Statistical
Manual of Mental Disorders)
dojrzewanie płciowe
(inaczej: pokwitanie)
puberty
dualistyczny
dualistic
dualizm
dualism
dokładność
accuracy
dualizm kartezjański
Cartesian dualism
doktorat
doctorate
dusza
soul
doktryna
doctrine
dwubiegunowy
bipolar
doktrynalny
doctrinal
dwujęzyczny
bilingual
dokument
document
dwuoczny
binocular
dokumentacja
documentation
dwuuszny
binaural
domena
domain
dychotomia
dichotomy
dominacja
dominance
dychotomiczny
dichotomous
dominatywny
dominative
dychotyczny
dichotic
dominujący
dominant
dydaktyczny
teaching, educational
dopamina
dopamine
dydaktyka
teaching
dopaminergiczny
dopaminergic
dyferencjacja
differentiation
doping
doping; encouragement
(w znaczeniu: zachęta)
dyferencjał semantyczny
semantic differential
dopingować
to encourage
dyfuzja
diffusion
human resources consultancy,
personnel consultancy
dyfuzja (rozproszenie)
odpowiedzialności
diffusion of responsibility
doradztwo zawodowe
career advice, career coaching,
career counselling
dygresja
digression
dykcja
diction
dorosłość
adulthood
dyktat
diktat
dostępność
accessibility, availability
dyktator
dictator
dostosowanie
adjustment
dyktatura
dictatorship
doświadczenie
experience
dyktować
to dictate
doświadczenie (doznanie)
szczytowe
peak experience
dylemat
dilemma
doświadczenie poza ciałem
out-of-body experience
dylemat społeczny
social dilemma
dotyk
touch
dylemat więźnia
prisoner’s dilemma
dotykowy
tactile, tactual
dylemat wspólnego
pastwiska
commons dilemma
dowód tożsamości
ID
dyletant
dilettante
doznanie (1) - w znaczeniu:
przeżycie
experience
dynamiczny
dynamic
doznanie (2) - w znaczeniu:
odczucie
sensation
dynamika
dynamics
dynamika grupy
group dynamics
dramat
drama
dynamics of nervous processes
dramatyczny
dramatic
dynamika procesów
nerwowych
dramatyzm
dramatism
dynamizm
dynamism
dramatyzować
to dramatize
dyscyplina
discipline
drastyczny
drastic
dysertacja
dissertation
drażliwość
irritability
dysfazja
dysphasia
dysfonia
dysphonia
136
dysforia
dysphoria
dyspraksja
dyspraxia
dysfunkcja
dysfunction
dysproporcja
disproportion
dysfunkcjonalny
dysfunctional
dysputa
dispute
dysfunkcyjny
dysfunctional
dysgrafia
dysgraphia
dissocial personality disorder,
antisocial personality disorder
dysjunkcja
disjunction
dyssocjalne (antyspołeczne)
(inaczej: osobowość
dyssocjalna, antyspołeczna)
dyskalkulia
dyscalculia
dyssocjalny
dissocial
dyskineza
dyskinesia
dystalny
distal
dyskrecja
discretion
dystans
distance
dyskredytować
to discredit
dystans społeczny
social distance
dyskretny (1) - jako cecha
osobowości, sytuacji
discreet
dystonia
dystonia
dystrakcja
distraction
dystraktor
distractor
dyskretny (2) - w znaczeniu: discrete
nieciągły
dyskryminacja
discrimination
dystrybucja
distribution
dyskryminacja osób nie w
pełni sprawnych
ableism
dystrybutor
distributor
dyskryminacja osób otyłych
fattism
dyskryminacja płciowa
sexual discrimination
dystymia
dystymiczne, depresja
nerwicowa)
dysthymia, dysthymic disorder,
depressive neurosis, neurotic
depression
dyskryminacja rasowa
racial discrimination
dystyngowany
distinguished, dignified
dyskryminacja ze względu
na wiek
ageism
dystynkcja
distinction
dysuria
dysuria
dyskryminować (kogoś)
to discriminate
(against somebody)
dysymulacja
dissimulation
dyskurs
discourse
dywergencja
divergence
dyskusja
discussion
dyzartria
dysarthria
dyslalia
dyslalia
to act
dysleksja
dyslexia
działać (1) - w znaczeniu:
wykonywać czynność lub
funkcję
dyslektyczny
dyslexic
to function, to work
dysmorfofobia (inaczej:
zaburzenie dysmorficzne)
dysmorphophobia, body
dysmorphic disorder
działać (2) - w znaczeniu:
funkcjonować
działalność
activity
dysocjacja
dissociation
działanie
action
ruchowe
dissociative movement disorder,
dissociative motor disorder
dziecięce zaburzenie
dezintegracyjne
childhood disintergative
disorder
tożsamości (inaczej:
osobowość wieloraka,
naprzemienna, mnoga)
dissociative identity disorder,
multiple personality disorder,
split personality
dziecinny
childish
dzieciństwo
childhood
dziecko adoptowane
adopted child
dysocjacyjny
dissociative
dziecko autystyczne
autistic child
dysonans
dissonance
dziecko niepełnosprawne
disabled child
dysonans poznawczy
cognitive dissonance
dziedziczność
heredity
dysortografia
dysorthography
dziedziczny
hereditary
dyspareunia
dyspareunia
dziennik
diary
dyspepsja
dyspepsia
dziwactwo
peculiarity, oddity
dyspersja
dispersion
dziwaczny
bizarre, weird
dyspozycja
disposition (w znaczeniu
dyspozycji osobowościowej)
dziwny
odd, strange
dźwięk
sound
137
138
E
139
echo myśli
thought echo
egocentryzm
egocentrism
echolalia
echolalia
egodystoniczny
ego-dystonic
echomimia
echomimia
egoistyczny
egoistic, selfish
echopraksja
echopraxia
egoizm
egoism, selfishness
ecstasy (narkotyk)
ecstasy
egosyntoniczny
ego-syntonic
edukacja
education
egotyzm
egotism
edycja
edition
egzaltacja
exaltation
edytować
to edit
egzegeza
exegesis
efedryna
ephedrine
egzekucja
execution
efekt
effect
egzekutor
executor
efekt audytorium
audience effect
egzekutywa
executive, enforcement
efekt aureoli (inaczej: efekt
halo)
halo effect
egzekwować
to enforce
efekt autokinetyczny
autokinetic effect
egzemplifikacja
exemplification
efekt bumerangowy
boomerang effect
egzemplifikować
to exemplify
efekt czystej ekspozycji
mere exposure effect
egzogamia
exogamy
efekt eksperymentatora
(inaczej: efekt oczekiwań
eksperymentatora)
experimenter effect,
experimenter bias,
experimenter expectancy effect
egzogenny
exogenous
egzorcysta
exorcist
efekt Galatei
Galatea effect
egzorcyzm
exorcism
efekt główny
main effect
egzotyczny
exotic
efekt Golema
Golem effect
egzotyka
exoticism, exotism
efekt interakcji
interaction effect
egzystencja
existence
efekt kontekstu (otoczenia)
context effect
egzystencjalizm
existentialism
efekt modalności
modality effect
egzystencjalny
existential
efekt obramowania
framing effect
ejakulacja
ejaculation
efekt pierwszeństwa
primacy effect
ejdetyczny
eidetic
efekt Pigmaliona
Pygmalion effect
ejdetyzm
eideticism
efekt podłogowy
floor effect, basement effect
eklektyczny
eclectic
efekt podobieństwa
akustycznego
acoustic similarity effect
eklektyzm
eclecticism
ekmnezja
ecmnesia
efekt rozbieżności
discrepancy effect
ekologia
ecology
efekt Stroopa
Stroop effect
ekologiczny
ecological
efekt sufitowy
ceiling effect
ekonomia poznawcza
cognitive economy
efekt świeżości
recency effect
ekonomia żetonowa
token economy
efekt uboczny
side effect,
adverse drug reaction
ekscentryczny
eccentric
efekt widza
(inaczej: efekt przechodnia)
bystander effect
ekscentryk
eccentric
ekscytacja
excitement
efekt zysku i straty
gain - loss effect
ekscytować
to excite
efektor
effector
ekshibicjonizm
exhibitionism
efektowny
impressive, spectacular
ekshumacja
exhumation
efektywny
effective, efficient
ekskluzywny
exclusive
efemeryczny
ephemeral
ekspansja
expansion
egalitarny
egalitarian
ekspansywność
expansiveness
egalitaryzm
egalitarianism
ekspansywny
expansive
ego
ego
ekspercki
expert
egocentryczny
egocentric
ekspert
expert
140
ekspertywność
expertise
ekspertyza
expert opinion,
expert evaluation
ekwilibracja (w teorii J.
Piageta)
equilibration
ekwiwalencja
equivalence
eksperyment
experiment
ekwiwalent
equivalent
eksperyment ekologiczny
natural experiment
elaboracja
elaboration
eksperyment kliniczny
clinical experiment
elegancja
elegance
eksperyment laboratoryjny
laboratory experiment
elegancki
elegant
eksperyment naturalny
(inaczej: terenowy)
field experiment
elektroencefalografia
electroencephalography
ekspiacja
expiation, atonement
elektroencefalogram (EEG)
electroencephalogram (EEG)
eksplantacja
explantation
elektrolit
electrolyte
eksplicytny
explicit
elektrowstrząs
electric shock,
electroconvulsive shock
eksplikacja
explication
electrical brain stimulation
eksplikować
to explicate, explain
elektryczna stymulacja
mózgu
eksploatacja
exploitation
eliminacja
elimination
eksploatować
to exploit
elita
elite
eksploracja
exploration
elitarny
elite
eksploracyjny
exploratory
elokwencja
eloquence
eksplorować
to explore
elokwentny
eloquent
ekspresja
expression
emanacja
emanation
emancypacja
emancipation
emancypantka
emancipationist
emancypować się
to become emancipated,
to emancipate oneself
ekspresja słowna (werbalna) verbal expression
ekspresja twórcza
creative expression
ekstaza
ecstasy
eksterminacja
extermination
emanować
to emanate
eksternalizacja
externalization
emblemat
emblem
ekstradycja
extradition
embriologia
embryology
ekstrahować
to extract
embrion
embryo
ekstrakcja
extraction
emfatyczny
emphatic
ekstrakt
extract
emfaza
emphasis
ekstrawagancja
extravagance
emigracja
emigration
ekstrawagancki
extravagant
emigrant
emigrant
ekstrawersja
extraversion
emocja
emotion, affect
ekstrawertyk
extravert
emocja podstawowa
primary emotion
ekstrawertywność
(ekstrawertyczność)
extraversion
emocjonalność
emotionality
ekstrawertywny
(ekstrawertyczny)
extraverted
emocjonalny
emotional, affective
empatia
empathy
ekstremalny
extreme
empatyczny
empathic
ekstremista
extremist
empiryczny
empirical
ekstremizm
extremism
empiryzm
empiricism
ekstremum
extreme
encefaliczny
encephalic
ekstrospekcja
extrospection
encefalizacja
encephalization
ektoderma
ectoderm
encefalografia
encephalography
ektoplazma
ectoplasm
encefalogram
encephalogram
ekumeniczny
ecumenical
encefalopatia
encephalopathy
ekumenizm
ecumenism
endemiczny
endemic
endoderma
endoderm
141
endogamia
endogamy
eschatologia
eschatology
endogenny
endogenous
eskalacja
escalation
endokrynologia
endocrinology
esperal
Antabuse
endokrynologiczny
endocrinological
esteta
aesthete
endorfiny
endorphins
estetyczny
aesthetic
energetyczny
energetic
estetyka
aesthetics
energia
energy
estradiol
oestradiol
engram (inaczej: ślad
pamięciowy)
engram, memory trace
estrogen
oestrogen
enigmatyczny
enigmatic
estymacja
estimation
entuzjastyczny
enthusiastic
estymować
to estimate
entuzjazm
enthusiasm
etanol
ethanol
enwironmentalizm
environmentalism
etanol
(inaczej: alkohol etylowy)
ethanol,
ethyl alcohol
enzym
enzyme
etiologia
aetiology
enzymatyczny
enzymatic
etiologiczny
aetiological
epidemia
epidemic
etniczność
ethnicity
epidemiczny
epidemic
etniczny
ethnic
epidemiologia
epidemiology
etnocentryzm
ethnocentrism
epiderma
epidermis
etnografia
ethnography
epifenomen
epiphenomenon
etnologia
ethnology
epifenomenalizm
epiphenomenalism
etnometodologia
ethnomethodology
epigeneza
epigenesis
etnopsychologia
ethnopsychology
epikureizm
epicureism
etologia
ethology
epilepsja
epilepsy
etyczny
ethical
epistemologia
epistemology
etyka
ethics
epitet
epithet
etykieta
label
epizod
episode
labelling
epizod depresji dużej
major depressive episode
etykietowanie
(inaczej: naznaczanie)
epizod depresyjny
depressive episode
etymologia
etymology
epizod manii
manic episode
eudajmonizm
eudaimonism
epizod psychotyczny
brief psychotic disorder,
psychotic episode
eufemistyczny
euphemistic
eufemizm
euphemism
erekcja
erection
euforia
euphoria
ergonomia
ergonomics
euforyczny
euphoric
erogenny
erogenous
eugenika
eugenics
erotoman
erotomaniac
eunuch
eunuch
erotomania
erotomania
eutanazja
euthanasia
erotyczny
erotic
ewaluacja
evaluation
erotyka
eroticism
ewentualność
eventuality, possibility
erotyzm
erotism
ewentualny
possible, potential
erudycja
erudition
ewolucja
evolution
erudycyjny
erudite
ewolucjonizm
evolutionism
erudyta
erudite
ewolucyjny
evolutionary
erystyczny
eristic
ewoluować
to evolve
erytrocyt (inaczej: krwinka
czerwona)
erythrocyte,
red blood cell
ezoteryczny
esoteric
erytrofobia
erythrophobia
ezoteryka
esoterics
142
F
143
facylitacja
facilitation
feromon
pheromone
facylitacja społeczna
social facilitation
fetysz
fetish
fakultet
faculty
fetyszysta
fetishist
fala gamma
gamma wave
fetyszystyczny
fetishistic
falliczny
phallic
fetyszyzm
fetishism
fallus
phallus
fibrylacja
fibrillation
falsyfikowalność
falsifiability
figura i tło
figure and ground
fałszywe wspomnienie
false memory
fałszywy
false
figura niejednoznaczna
(inaczej: figura
wieloznaczna, odwracalna)
ambiguous figure,
reversible figure
fałszywy alarm
false alarm
figura niemożliwa
impossible figure
fanatym
fanaticism
figura retoryczna
figure of speech
fantazja
fantasy
fikcja
fiction
fantazjować
to fantasize
fikcyjny
fictional
farmaceutyczny
pharmaceutical
fiksacja
fixation
farmaceutyka
pharmaceutics
farmacja
pharmacy
fiksacja funkcjonalna
(inaczej: sztywność
funkcjonalna)
farmakolog
pharmacologist
fiksować
to fixate
farmakologia
pharmacology
filantrop
philanthropist
farmakomania
pharmacomania
filantropia
philanthropy
fascynacja
fascination
filogeneza
philogenesis
fascynować
to fascinate
filozofia
philosophy
fatalizm
fatalism
filozoficzny
philosophical
fatum
fate
filtr
filter
fatygować
to bother, to trouble
fizjologia
physiology
faza
phase, stage, period
fizjologiczny
physiological
faza analna
anal stage
fizjonomia
physiognomy
faza falliczna
phallic stage
flashback
flashback
faza genitalna
genital stage
flegma
phlegm
faza lustra
mirror phase
flegmatyczny
phlegmatic
faza oralna
oral stage
flegmatyk
phlegmatic
faza oralno-sadystyczna
oral-sadistic phase, oral-sadistic
stage, cannibalistic stage
flegmatyzm
phlegmatism
faza pobudzenia
arousal phase
fluktuacja
fluctuation
faza refrakcji
refractory period
fobia
phobia
faza utajenia (latencji)
latency period
fobia specyficzna
specific phobia, simple phobia
faza wyczerpania
exhaustion stage
fobia społeczna
social phobia,
social anxiety disorder
fellatio
fellatio
fobia szkolna
school phobia
feministka
feminist
fonem
phoneme
feministyczny
feminist
fonemika
phonemics
feminizm
feminism
fonetyczny
phonetic
fenomen
phenomena)
fonetyka
phonetics
fenomenologia
phenomenology
fonologia
phonology
fenotiaziny
phenothiazines
reaction formation
fenotyp
phenotype
fenyloketonuria
phenylketonuria
formacja reaktywna
(inaczej: reakcja
upozorowana, formowanie
reakcji przeciwnej,
pozorowanie reakcji)
144
formowanie więzi
bonding
fuga
fugue
fotoreceptor
photoreceptor
fuga dysocjacyjna
dissociative fugue
fototerapia
phototherapy
fuga histeryczna
hysterical fugue
funkcja
function
fragmentaryczne zaburzenie specific developmental disorder
rozwoju
fraza
phrase
funkcja
prawdopodobieństwa
likelihood function
frazes
platitude, cliché
funkcje mowy
speech functions
frenetyczny
phrenetic
funkcjonalizm
functionalism
frenologia
phrenology
funkcjonalny
functional
freudowska pomyłka
(inaczej: czynność
pomyłkowa)
Freudian slip, parapraxis,
motivated error
furia
fury
futurologia
futurology
froteryzm
frotteurism
fuzja
fusion
frustracja
frustration
145
146
G
147
gameta
gamete
głód
hunger
gang
gang
głośność
loudness
gangrena
gangrene
głosowy
vocal
gangster
gangster
głowa
head
gargolizm
gargoylism
głowonóg
cephalopod
gastryczny
gastric
deafness, hearing loss
gatunek
species (liczba mnoga: species)
głuchota (inaczej: utrata
słuchu)
gaworzenie
babbling
glukoza
glucose
gaz pieprzowy
pepper spray
głużenie (inaczej:
gruchanie)
cooing
gaz powodujący łzawienie
(lakrymator)
tear gas, lacrimator
gniew
anger
gej
gay
gonada
gonad
gejowski
gay
gonadotropina
gonadotrophin
gen
gene
gonitwa myśli
flight of ideas
gen dominujący
dominant gene
gra
game
gen recesywny
recessive gene
gra wstępna
foreplay
generacja
generation
gracz
player
generalizacja
generalization
graficzna skala szacunkowa
graphic rating scale
generalizacja bodźca
stimulus generalization
grafologia
graphology
genetyczny
genetic
grafomania
graphomania
genetyka
genetics
gramatyka
grammar
geneza
genesis
gratyfikacja
gratification
genialny
genius
gratyfikacja odroczona
delayed gratification
genitalia
genitals
gratyfikować
to gratify
genitalny
genital
gruchanie (inaczej:
głużenie)
cooing
geniusz
genius
gruczoł
gland
genom
genome
gruczoł mlekowy
mammary gland
genotyp
genotype
grupa eksperymentalna
experimental group
geriatria
geriatrics
grupa fokusowa
focus group
geriatryczny
geriatric
grupa kontrolna
control group
gerontofilia
gerontophilia
grupa krwi
blood group
gerontologia
gerontology
grupa nacisku
pressure group
gest
gesture
grupa odniesienia
reference group
Gestalt
Gestalt
grupa społeczna
social group
giętkość myślenia
flexibility of thinking
chunking
glaukoma (inaczej: jaskra)
glaucoma
grupowanie (inaczej:
zbrylanie)
głębokość przetwarzania
depth of processing
guanina
guanine
glikogen
glycogen
guru
guru
gwałt
rape
gwałt na randce
date rape
globalne zaburzenie rozwoju pervasive developmental
disorder
148
H
149
habitat
habitat
hierarchia
hierarchy
habituacja
habituation
dominance hierarchy
hałas
noise
hierarchia dominacji
(u zwierząt)
haloperidol
haloperidol
hierarchiczny
hierarchic
higiena
hygiene
higieniczny
hygienic
hiperglikemia
hyperglycaemia
hipermnezja
hypermnesia
hiperseksualność
hypersexuality
hipersomnia
(inaczej: nadmierna
senność)
hypersomnia
hiperstenia
hypersthenia
hipertymia
hyperthymia
hiperwentylacja
hyperventilation
hipnoterapia
hypnotherapy
hipnotyczny
hypnotic
hipnotyk
hypnotic
hipnotyzer
hypnotist
hipnotyzować
to hypnotize
hipnoza
hypnosis
hipochondria
hipochondryczne)
hypochondriasis, health anxiety,
illness phobia, illness anxiety
hipochondryczny
hypochondriacal
hipochondryk
hypochondriac
hipoglikemia (inaczej:
niedocukrzenie)
hypoglycaemia
hipokamp
hippocampus
hipokryta
hypocrite
hipokryzja
hypocrisy
hipoksja
hypoxia
hipomania
hypomania
hipomaniakalny
hypomanic
hipomnezja
hypomnesia
hipotetyczny
hypothetical
hipoteza
hypothesis
hipoteza sprawiedliwego
świata
just world hypothesis
hipoteza zerowa
null hypothesis
histamina
histamine
histeria
hysteria
histeria konwersyjna
conversion hysteria
histeria lękowa
anxiety hysteria
histeryczny
hysterical
histogram
histogram
histrioniczne zaburzenie
osobowości (inaczej:
osobowość histrioniczna)
histrionic personality disorder
halucynacja (inaczej: omam) hallucination
halucynacja słuchowa
auditory hallucination
halucynogen
hallucinogen
halucynoid
parahallucination
halucynoza
hallucinosis
halucynoza alkoholowa
alcohol hallucinosis
halucynoza przewlekła
chronic hallucinosis
halucynoza wzrokowa
visual hallucinosis
hamowanie oboczne
lateral inhibition
hamowanie proaktywne
(inaczej: interferencja
proaktywna)
proactive interference,
proactive inhibition
hamowanie retroaktywne
(inaczej: interferencja
retroaktywna)
retroactive interference,
retroactive inhibition
harmoniczny
harmonic
haszysz
hashish
hazard
gambling
hazardzista
gambler
hebefrenia
hebephrenia
hedonista
hedonist
hedonistyczny
hedonistic
hedonizm
hedonism
hemoglobina
haemoglobin
heretyk
heretic
hermafrodyta (inaczej:
obojnak)
hermaphrodite
hermafrodytyzm
(inaczej: obojnactwo)
hermaphroditism
hermeneutyka
hermeneutics
hermetyczny
hermetic
heroiczny
heroic
heroina
heroin
heroinizm (inaczej:
uzależnienie od heroiny)
heroinism, heroin addiction
heroizm
heroism
heteroseksualizm
heterosexuality
heteroseksualny
heterosexual
heterozygota
heterozygote
heterozygotyczny
heterozygous
heurystyczny
heuristic
heurystyka
heuristic
heurystyka dostępności
availability heuristic
hibernacja
hibernation
150
HIV (ludzki wirus niedoboru HIV (human immunodeficiency
virus)
odporności)
hormon plciowy
sex hormone
homeopatia
homeopathy
hormon sterydowy
(steroidowy)
steroid hormone
homeopatyczny
homeopathic
hormon uwalniający
releasing hormone
homeostatyczny
homeostatic
hormon wzrostu
growth hormone
homeostaza
homeostasis
hormonalny
hormonal
homofobia
homophobia
horyzont
horizon
homologiczny
homologous
horyzontalny
horizontal
homonim
homonym
hospicjum
hospice
homoseksualista
homosexual person
hospitalizacja
hospitalization
homoseksualizm
homosexuality
humanistyczny
humanistic
homoseksualizm ukryty
latent homosexuality
humanitarny
humanitarian
homoseksualny
homosexual
humanitaryzm
humanitarianism
homozygota
homozygote
humanizm
humanism
homozygotyczny
homozygous
humor
humour
homunkulus
homunculus
humorystyczny
humorous
hormon
hormone
hybryda
hybrid
hormon
adrenokortykotropowy
adrenocorticotrophic hormone,
ACTH
hybrydyzacja
hybridization
hormon antydiuretyczny
(inaczej: wazopresyna)
antidiuretic hormone (ADH),
vasopressin
hydrokortyzon
(inaczej: kortyzol)
hydrocortisone, cortisol
hormon luteinizujący
luteinizing hormone, interstitialcell-stimulating hormone
hymen
hymen
151
152
I
153
ICD-10, Międzynarodowa
Statystyczna Klasyfikacja
Chorób i Problemów
Zdrowotnych
ICD-10 (International
Classification of Diseases and
Related Health Problems)
id
id
idea
idea
idea nadwartościowa
overvalued idea
ideał ego
ego ideal
idealizacja
idealization
idealizm
idealism
idealizm młodzieńczy
youthful idealism
identyfikacja
identification
identyfikacja obronna
(inaczej: identyfikacja z
agresorem, oprawcą)
defensive identification,
identification with the aggressor
identyfikacja pierwotna
(podstawowa)
primary identification
gender identity
identyfikacja płciowa
(inaczej: tożsamość płciowa)
immunizować
to immunize
immunologia
immunology
immunologiczny
immunologic
immunosupresja
immunosuppression
immunoterapia
immunotherapy
imperatyw kategoryczny
categorical imperative
imperatywne omamy
imperative hallucinations
implantacja
implantation
implantować
to implant
implicytny
implicit
implozja
implosion
imponować
to impress
impotencja (inaczej:
zaburzenie wzwodu/erekcji)
impotence, erectile dysfunction,
male erectile disorder
impotent
impotent
impresja
impression
identyfikować (się)
to identify
impulsywność
impulsiveness
ideograf
ideograph
impulsywny
impulsive
ideograficzny
ideographic
indoktrynacja
indoctrination
ideolog
ideologist
indoktrynować
to indoctrinate
ideologia
ideology
indukcja
induction
ideologiczny
ideological
indukcja hipnotyczna
hypnotic induction
idiograficzny
idiographic
individuation
idiota (termin przestarzały;
idiot
indywiduacja
(w teorii C.G. Junga)
indywidualista
individualist
idol
idol
indywidualizm
individualism
ignorancja
ignorance
indywidualny
individual
ignorant
ignorant
inercja
inertia
ignorować
to ignore
infantylizm
infantilism
iloraz
quotient
infantylny
infantile
iloraz inteligencji
intelligence quotient (IQ)
inferencja
inference
iloraz inteligencji
emocjonalnej
emotional quotient
iluminacja
illumination
ilustrator
illustrator
iluzja
illusion
iluzja skojarzeniowa
informacja zwrotna (inaczej: feedback
sprzężenie zwrotne)
ingracjacja
ingratiation
inhibicja
inhibition
inhibitor
inhibitor
associative illusion
inhibitor
monoaminooksydazy
monoamine oxidase inhibitor
iluzoryczny
illusory
inicjacja
initiation
imaginacja
imagination
inicjatywa
initiative
imago
imago
imbecile
inicjatywa versus poczucie
winy (w koncepcji E.
Eriksona)
initiative versus guilt
imbecyl (termin
przestarzały; aktualnie
używany jako określenie
obraźliwe)
inicjować
to initiate
imigracja
immigration
inkarnacja
incarnation
imigrant
immigrant
inkoherencja
incoherence
immunizacja
immunization
inkorporacja
incorporation
innowacja
innovation
154
insomnia (inaczej:
bezsenność)
insomnia
instrumentalizm
instrumentalism
instrumentalny
instrumental
instynkt
instinct
destructive instinct
instynkt destrukcyjny
[inaczej: instynkt śmierci (w
psychoanalizie)]
interioryzacja
interiorization
interkorelacja
intercorrelation
internalizacja
internalization
interpersonalny
interpersonal
interpretacja
interpretation
interpretacja redukcyjna (w
teorii C. G. Junga)
reductive interpretation
instynkt ego
ego instinct
interpretować
to interpret
instynkt samozachowawczy
self-preservation instinct
interseksualizm
intersexuality
instynktowny
instinctive
interwał
interval
insulina
insulin
interwencja kryzysowa
crisis intervention
insynuacja
insinuation
intoksykacja
intoxication
insynuować
to insinuate
intonacja
intonation
integracja
integration
introjekcja
introjection
integralność ego versus
rozpacz (w koncepcji E.
Eriksona)
ego integrity versus despair
introspekcja
introspection
introspekcjonizm
introspectionism
integralny
integral
introwersja
introversion
integrować
to integrate
introwertyk
introvert
intelekt
intellect
introwertywny
introverted
intelektualizacja
intellectualization
intruz
intruder
intelektualny
intellectual
intruzywność
intrusiveness
inteligencja
intelligence
intruzywny
intrusive
inteligencja emocjonalna
emotional intelligence
intuicja
intuition
inteligencja niewerbalna
non-verbal intelligence
intuicyjny
intuitive
inteligencja ogólna
general intelligence
intymność
intimacy
inteligencja płynna
fluid intelligence
intymny
intimate
inteligencja praktyczna
practical intelligence
inwazja
invasion
inteligencja skrystalizowana crystallized intelligence
inwazyjność
invasiveness
inteligencja społeczna
social intelligence
inwazyjny
invasive
inteligencja werbalna
verbal intelligence
inwencja
invention
inteligentny
intelligent
inwentarz
inventory
intencja
intention
paradoxical intention
inwersja (także jako
mechanizm obronny)
reversal
intencja paradoksalna
intencjonalne zapominanie
intentional forgetting
inwolucja
involution
intencjonalność
intentionality
inżynieria genetyczna
genetic engineering
intencjonalny
intentional
IQ (iloraz inteligencji)
IQ (intelligence quotient)
interakcja
interaction
ironia
irony
interakcjonizm
interactionism
ironiczny
ironic
interaktywny
interactive
irracjonalność
irrationality
interferencja
interference
irracjonalny
irrational
interferencja proaktywna
(inaczej: hamowanie
proaktywne)
proactive interference,
proactive inhibition
istota biała
white matter
istota szara
grey matter
interferencja retroaktywna
(inaczej: hamowanie
retroaktywne)
retroactive interference,
retroactive inhibition
istotność
significance
statistical significance
interferencja skojarzeniowa
associative interference,
associative inhibition
istotność statystyczna
różnic (inaczej: istotność
statystyczna, poziom
istotności)
155
istotny statystycznie
statistically significant
izomorfizm
isomorphism
izolacja
isolation
izotonia
isotonia
izolacja afektu
isolation of affect
izotoniczny
isotonic
izolować
to isolate
156
J
157
ja idealne
ideal self
jaźń
self
ja subiektywne
subjective self
jednooczny
monocular, uniocular
jadłowstręt psychiczny
(inaczej: anoreksja)
anorexia nervosa
jelito
intestine
jądro komórkowe
nucleus
jelito cienkie
small intestine
jądro soczewkowate
lenticular nucleus
jelito grube
large intestine
jajnik
ovary
język (1) - w odniesieniu do
mowy
language
jąkać się
to stutter
tongue
jąkanie
stutter, stuttering, stammering
język (2) - w znaczeniu
anatomicznym
jamais vu
jamais vu
język (mowa) ciała
body language
jaskra (inaczej: glaukoma)
glaucoma
język migowy
sign language
jaskrawość
brightness
joga
yoga
jatrogenny
iatrogenic
jowialny
jovial
jungowski
Jungian
158
K
159
kacheksja
cachexia
klasyfikacja
classification
kaftan bezpieczeństwa
straitjacket
classification of mental disorders
kalka słowna
calque
klasyfikacja zaburzeń
psychicznych
kanał komunikacji
communication channel
klasyfikować
to classify
kanał kręgowy
spinal canal
klaustrofobia
claustrophobia
kanał słuchowy
auditory canal
kleptomania
kleptomania, pathological
stealing
kancerofobia
cancerophobia
klika
clique
kanibal
cannibal
kanibalistyczny
cannibalistic
klimakterium (inaczej:
menopauza, przekwitanie)
climacteric, menopause,
change of life
kanibalizm
cannibalism
kliniczny
clinical
kanon
canon
klitoridektomia
(inaczej: obrzezanie kobiet)
clitoridectomy,
female genital mutilation
kara
punishment, penalty
klon
clone
kardiowaskularny
cardiovascular
klonowanie
cloning
kariera
career
kobiecość
femininity
karoten
carotene
kobiecy
feminine
kasta
caste
koci krzyk
cri du chat
kastracja
castration
kod
code
kastracja farmakologiczna
pharmacological castration
kod genetyczny
genetic code
kastrat
castrato
kodeina
codeine
kastrować
to castrate
kodować
to encode
katabolizm
catabolism
kodowanie
encoding
katalepsja
catalepsy
kodowanie akustyczne
acoustic coding
katamneza
catamnesis
kodowanie artykulacyjne
articulatory coding
katapleksja
cataplexy
kodowanie semantyczne
semantic coding
katarakta
cataract
kofeina
caffeine
katastrofa
catastrophe
kognitywizm
cognitivism
katastroficzny
catastrophic
katastrofizm
catastrophism
kohabitacja (inaczej:
konkubinat)
cohabitation,
common-law marriage
katatonia
catatonia
koherencja
coherence
katatymia
catathymia
koherentny
coherent
katecholamina
catecholamine
kohorta
cohort
kategoryczny
categorical
kojarzenie
association
kategoryzacja
categorization
backward association,
retroactive association
kateksja (w psychoanalizie)
cathexis
kokaina
cocaine
katharsis
catharsis
kolokwialny
colloquial
kazirodztwo
incest
komórka
cell
kazuistyczny
casuistic; case study (w
znaczeniu studium przypadku)
komórka dwubiegunowa
bipolar cell
kazuistyka
casuistry; case studies (w
znaczeniu studiów przypadków)
komórka macierzysta
stem cell
nerve cell, neuron
keraunofobia
keraunophobia
komórka nerwowa (inaczej:
neuron)
ketamina
ketamine
komórka piramidowa
pyramidal cell
kinestetyczny
kinaesthetic
kompensacja
compensation
kinestezja
kinaesthesis, kinaesthesia
kompetencja
competence
klan
clan
industry versus inferiority
klasa społeczna
social class
kompetencja versus
poczucie niższości (w
160
kompetentny
competent
avoidance - avoidance conflict
competent judge
konflikt “unikanieunikanie” (inaczej: konflikt
“oddalanie-oddalanie”)
kompetentny sędzia
kompleks
complex
konformizm
conformity
kompleks Adonisa
Adonis complex
konfrontacja
confrontation
kompleks Edypa
Oedipus complex
konfrontować
to confront
kompleks Elektry
Electra complex
koniunkcja
conjunction
kompleks Jokasty
Jocasta complex
konkretny
concrete
kompleks kastracyjny
castration complex
kompleks matki
mother complex
konkubinat (inaczej:
kohabitacja)
common-law marriage,
cohabitation
kompleks niższości
inferiority complex
konkurencja
competition
kompleks ojca
father complex
konkurować
to compete
kompleks wyższości
superiority complex
konopie
cannabis
kompulsja
compulsion
konotacja
connotation
kompulsywne zachowania
seksualne
compulsive sexual behaviour
konsekwencja (1) - w
znaczeniu: następstwo
consequence
kompulsywny
compulsive
consistency
komuna
commune
konsekwencja (2) - w
znaczeniu: konsekwencja w
działaniu
komunikacja
communication
konsekwentny
consistent
komunikacja niewerbalna
non-verbal communication
konserwatywny
conservative
komunikacja wspomagana
facilitated communication
konserwatyzm
conservatism
komunistyczny
comunist
konsolidacja
consolidation
komunizm
comunism
konsonant
consonant
koncentracja na broni
(w psychologii zeznań
świadków)
weapon focus
konstrukt
construct
konstrukt hipotetyczny
hypothetical construct
koncentracja uwagi
concentration of attention
konstruktywizm
constructivism
koncepcja, koncept
concept
kontakt
contact
konceptualizm
conceptualism
kontakt wzrokowy
eye contact
konceptualny
conceptual
kontaminacja
contamination
kończyna fantomowa
phantom libm
kontekst
context
kondensacja
condensation
kontekstualizm
contextualism
kondycja
condition
kontestacja
contestation
kondycja psychiczna
mental condition
kontestować
to contest
konfabulacja
confabulation
kontinuum
continuum
konfabulować
to confabulate
kontrast
contrast
konfidencjonalność
confidentiality
kontrkultura
counterculture
konfidencjonalny
confidential
kontrola
control
konfiguracja
configuration
kontrola behawioralna
behaviour control
konfirmacja
confirmation
kontrolować
to control
konfirmacyjna analiza
czynnikowa
confirmatory factor analysis
kontrowersja
controversy
kontrowersyjny
controversial
konflikt
conflict
kontur
contour
konflikt “dążenie - dążenie”
(inaczej: konflikt “zbliżanie
- zbliżanie”)
approach - approach conflict
kontuzja
contusion, injury
kontynuacja
continuation
konflikt “dążenie unikanie” (inaczej: konflikt
“zbliżanie - oddalanie”)
approach - avoidance conflict
kontynuować
to continue
konwenans
convention
konwencjonalizm
conventionalism
161
konwencjonalność
conventionality
kowariancja
covariance
konwencjonalny
conventional
krąg kula (w antropologii)
kula ring
konwergencja
convergence
kreacjonizm
creationism
konwersacja
conversation
kreatywność
creativity
konwersja
conversion
kreatywny
creative
konwersja histeryczna
hysterical conversion
kręgowiec
vertebrate
konwulsant (inaczej: środek
drgawkotwórczy)
convulsant
kreolizacja
creolization
konwulsje
convulsions
kresomózgowie
cerebrum, telencephalon
kooperacja
cooperation
kooperatywny
cooperative
koordynacja
coordination
koordynować
to coordinate
koprofagia
coprophagia
koprofilia
kretyn (termin przestarzały; cretin
kretynizm (przestarzałe)
cretinism
krew
blood
krótkowzroczność
myopia, near-sightedness,
short-sightedness
coprophilia
krtań
larynx, voice box
koprolalia
coprolalia
kopropraksja
copropraxia
krwinka biała
(inaczej: leukocyt)
white blood cell,
leucocyte
kopulacja
copulation
krwinka czerwona
(inaczej: erytrocyt)
red blood cell,
erythrocyte
kopulować
to copulate
kryminalistyka
criminalistics
kora
cortex
kryminogeneza
criminogenesis
kora czuciowa
(sensoryczna)
sensory cortex
kryminologia
criminology
kora mózgowa
cerebral cortex
kryptomnezja
cryptomnesia
kora nowa
neocortex
kryterium
criterion
kora przedczołowa
prefrontal cortex
kryterium ekologiczne
ecological criterion
kora ruchowa
motor cortex
kryzys
crisis
kora słuchowa
auditory cortex
kryzys rozwojowy
developmental crisis
kora somatosensoryczna
somatosensory cortex
kryzys tożsamości
identity crisis
kora węchowa
olfactory cortex
kryzys wieku średniego
mid-life crisis, middle age crisis
kora wzrokowa
visual cortex
krzywa
curve
korekta
correction
krzywa Ebbinghausa
Ebbinghaus curve
korelacja
correlation
normal (bell-shaped, Gaussian)
curve
korelacja częściowa
partial correlation
krzywa normalna (inaczej:
krzywa dzwonowa, krzywa
Gaussa)
korelacja dodatnia
positive correlation
krzywa uczenia się
learning curve
korelacja kanoniczna
canonical correlation
krzywda
harm, damage
korelacja ujemna
negative correlation
krzywdzić
to hurt, to harm
korelacyjny
correlational
krzyżowanie
chromosomalne
crossing over
korelować
to correlate
ksenofobia
xenophobia
kortykosteryd
corticosteroid
ksenofobiczny
xenophobic
kortyzol (inaczej:
hydrokortyzon)
cortisol,
hydrocortisone
kształcenie
education, training
kortyzon
cortisone
kształcić
to educate, to train
korygować
to correct
shaping
kość skroniowa
temporal bone
kształtowanie (także:
kształtowanie zachowania
jako technika w
warunkowaniu sprawczym)
koszmar senny
nightmare
kubek smakowy
taste bud
koterapeuta
co-therapist
kula histeryczna
globus hystericus
162
kult
cult
kwas
acid
kultowy (w odniesieniu do
kultu)
cultic
kwas glutaminowy
glutamic acid
kultura
culture
kwas nukleinowy
nucleic acid
kulturalny
cultural
kwas rybonukleinowy
ribonucleic acid, RNA
kulturowa adaptacja testu
cross-cultural test adaptation
kwestionariusz
questionnaire
kulturowy
cultural
personality inventory/
questionnaire
kumulacja
cummulation
kurtoza
kurtosis
Cattella
The Sixteen Personality Factor
Questionnaire (16PF)
kwalifikacje
qualifications
Kwestionariusz Osobowości
Zawodowej
Occupational Personality
Questionnaire (OPQ)
kwalifikować
to qualify
occupational interest inventory
kwantyfikator
quantifier
kwestionariusz
zainteresowań zawodowych
163
164
L
165
labirynt
labyrinth, maze
lekozależność
medicine dependence
laboratorium
laboratory
leksykalny
lexical
łagodne zaburzenie
poznawcze
mild cognitive impairment
leksykologia
lexicology
laktacja
lactation
leksykon
lexicon
łańcuch pokarmowy
food chain
lesbijka
lesbian
latencja
latency
lesbijski
lesbian
lateralizacja
lateralization, laterality
letarg
lethargy
laudanum
laudanum
leukocyt
(inaczej: krwinka biała)
leucocyte,
white blood cell
łechtaczka
clitoris
leukotomia
leucotomy
lecytyna
lecithin
leworęczność
left-handedness
leczenie
treatment
lezja
lesion
legalny
legal
liberalny
liberal
lęk
anxiety
libido
libido
lek (lekarstwo)
medicine, medication, drug
limfa
lymph
lęk kastracyjny
fear of castration
limfocyt
lymphocyte
lęk napadowy (inaczej:
zespół lęku napadowego,
zespół paniki, zespół lęku
panicznego)
panic disorder
lingwistyczny
linguistic
lingwistyka
linguistics
lek nootropowy
nootropic drug
lista przymiotników
adjective check list
lek normotymiczny
normothymic drug
lit
lithium
lęk pierwotny
primal anxiety
lobotomia
lobotomy
lek pobudzający
stimulant/psychoanaleptic drug
logiczny
logical
lek przeciwdepresyjny
(inaczej: antydepresant)
antidepressant
logika
logic
logopedia
logopedics
lek przeciwdrgawkowy
anticonvulsant
logoterapia
logotherapy
lek przeciwlękowy
(inaczej: lek anksjolityczny,
anksjolityk)
anti-anxiety drug,
anxiolytic drug
lojalny
loyal
lokalizacja
localization
antipsychotic drug, neuroleptic
(inaczej: lek neuroleptyczny, drug, major tranquiliser
neuroleptyk)
lokalizacja funkcji
localization of function
lordoza
lordosis
(neuroleptyk) II generacji
(atypowy)
atypical antipsychotic
losowanie wielostopniowe
(inaczej: dobór
wielostopniowy)
multistage sampling
lęk przed egzaminem
examination anxiety,
test anxiety
losowy
random
lęk przed sukcesem
fear of success
łożysko
placenta
lek psychotropowy
psychotropic drug, psychoactive
drug
LSD (dietyloamid kwasu
lizergowego)
LSD (lysergic acid diethylamide)
lęk separacyjny
separation anxiety
ludyczny
ludic
lęk uogólniony
generalized anxiety
ludzki
human
lekceważyć
to ignore
łuk histeryczny
(inaczej: opistotonus)
opisthotonus
lęki nocne
sleep terror disorder, night
terrors, pavor nocturnus
lunatyk
sleepwalker
lekomania
medicine abuse,
medicine misuse
lunatyzm
(inaczej: somnambulizm)
sleepwalking, noctambulation,
somnambulism
166
M
167
machiawellizm
Machiavellianism
margines uwagi
margin of attention,
marginal consciousness
macica
uterus
macierz
matrix
marihuana
marijuana
mądrość
wisdom
marketing
marketing
mądry
wise
marzenie
dream
magazyn akustyczny
acoustic store
marzenie dzienne
daydream
magazyn artykulacyjny
(inaczej: pętla
artykulacyjna)
articulatory store, articulatory
loop, subvocal rehearsal loop
marzenie senne
dream
marzyć
to dream
magazyn długotrwały
(inaczej: magazyn pamięci
długotrwałej)
long-term store
maskowanie
masking
maskowanie słuchowe
auditory masking
magazyn echoiczny
(inaczej: pamięć echoiczna)
echoic store, echoic memory
masochistyczny
masochistic
magazyn epizodyczny
(w teorii pamięci A.
Baddeley’a)
episodic buffer
masochizm
masochism
masturbacja
masturbation
phonological buffer store,
rehearsal buffer
masturbować się
to masturbate
materializm
materialism
magazyn ikoniczny
(inaczej: pamięć ikoniczna)
iconic store,
iconic memory
materialny
material
magazyn pamięci
memory store
matriarchalny
matriarchal
magazyn sensoryczny
(inaczej: rejestr
sensoryczny)
sensory register,
sensory store
matriarchat
matriarchy
Matryce Progresywne
Ravena
Raven’s Progressive Matrices
magnetyzm zwierzęcy
animal magnetism
mechanizm nabywania
języka
language acquisition device
majaczenie
delirium
mechanizm obronny
defence mechanism
majaczenie będące skutkiem substance withdrawal delirium
odstawienia substancji
psychoaktywnej (delirium)
mechanoreceptor
mechanoreceptor
mediacja
mediation
makrocefalia
macrocephaly
mediana
median
maksymalne
prawdopodobieństwo
maximum likelihood
mediator
mediator
maltretować
to abuse, to batter, to ill-treat
mediować
to mediate
maltretowanie
abuse, ill-treatment
medycyna
medicine
maltretowanie dziecka
child abuse
medytacja
meditation
małżeństwo
marriage
mandala
mandala
mania
mania
maniakalny
manic
maniczne osobowości
(w teorii C.G. Junga)
Jungian archetypes
maniera
manner, mannerism
manieryzm
medytacja transcendentalna transcendental meditation
medytować
to meditate
megalomania
macromania, megalomania
mejotyczny
meiotic
mejoza
meiosis
melancholia
melancholia, melancholy
melancholijny
melancholic
mannerism
melancholik
melancholic
manipulacja
manipulation
melatonina
melatonin
manipulować
to manipulate
membrana
membrane
mantra
mantra
menarche
menarche
mantyzm (inaczej: natłok,
napór myśli)
crowding of thought
menopause, change of life,
climacteric
manualny
manual
menopauza (inaczej:
klimakterium,
przekwitanie)
mapa poznawcza
cognitive map, mental map
menstruacja
menstruation
marginalizacja
marginalization
mentalność
mentality
mentalny
mental
168
meskalina
mescaline
międzymózgowie
diencephalon
męski (1) - w odniesieniu do
męskości
masculine
miejsce artykulacji
place of articulation
męski (2) - w znaczeniu płci
męskiej
male
miejska legenda
urban legend
miękki narkotyk
soft drug
męskość
masculinity
mielina
myelin
mesmeryzm
mesmerism
mięsień
muscle
metaanaliza
meta-analysis
mięsień gładki
smooth muscle
metabolizm
metabolism
metadon
methadone
mięsień poprzecznie
prążkowany
striped muscle, striated muscle,
voluntary muscle
metafizyczny
metaphysical
mięśniowy
muscular
metafizyka
metaphysics
migracja
migration
metafora
metaphor
migrant
migrant
metaforyczny
metaphoric
migrena
migraine
metajęzyk
metalanguage
migrować
to migrate
metamorfoza
metamorphosis
mikrocefalia
microcephaly
metanol
methanol
miłość
love
metapamięć
metamemory
miłość agapiczna
agapic love
metapoznanie
metacognition
miłość braterska
companionate love
metapsychologia
metapsychology
miłość doskonała (idealna)
consummate love
metempsychoza
metempsychosis
miłość erotyczna
erotic love
metoda
method
miłość platoniczna
platonic love
metoda antycypacji
anticipation method, serial
anticipation method
miłość pragmatyczna
pragmatic love
miłość romantyczna
romantic love
metoda burzy mózgów
brainstorming
miłość storgiczna
storgic love
metoda hipotetycznodedukcyjna
hypothetico-deductive method
mimesis
mimesis
metoda limitów
method of limits
mimiczny
facial
metoda najmniejszych
kwadratów
least-squares method
mimika
facial expression
mimikra
mimicry
metoda ocen
porównawczych
method of comparative
judgment
mineta (inaczej: cunnilingus, cunnilingus
miłość francuska)
method of paired comparisons
minimum effective dosage
metoda skojarzeń (inaczej:
metoda asocjacji, test
skojarzeń słownych)
association test,
minimalna dawka
efektywna
minimalna dawka
śmiertelna
minimum lethal dosage
method of average error,
method of adjustment,
method of mean error,
method of reproduction
minimalna dawka toksyczna minimum toxic dosage
mitochondrium
mitochondrion
mitoman
pseudologue
międzygrupowego
average linkage between groups
method
mitomania
mythomania, pathological lying
wewnątrzgrupowego
average linkage within groups
method
mizoginia
misogyny
metoda stałego bodźca
method of constant stimuli
młodociany (małoletni,
nieletni)
juvenile, minor, under-age
metodologia
methodology
metodologiczny
methodological
młodociany (nieletni,
małoletni) przestępca
juvenile delinquent,
young offender
metodyczny
methodical
młodzież
youth
metodyka
methodics
młoteczek (kostka
słuchowa)
hammer
Metys
mestizo
mezoderma
mesoderm
MMPI (Wielowymiarowy
Minnesocki Inwentarz
Osobowości)
MMPI, The Minnesota
Multiphasic Personality
Inventory
169
mnemoniczny
mnemonic
moratorium
moratorium
mnemotechnika
mnemonics
psychosocial moratorium
mniejszość
minority
moratorium
psychospołeczne
morfina
morphine
mobbing
mobbing
morfologia
morphology
mobilizacja
mobilization
moria
moria
moc dyskryminacyjna
discriminating power
most (mózgu)
pons
moc statystyczna
statistical power
motoryczny
motor
moczenie nocne
bed-wetting, nocturia
motoryka
motor skills
moda
fashion, trend
motoryka duża
gross motor skills
model
model
motoryka mała
fine motor skills
model addytywny
additive model
motyw
motive
model pięcioczynnikowy
(inaczej: Wielka Piątka)
five-factor model,
Big Five
motywacja
motivation
model podwójnego
przetwarzania
dual-process model
achievement motivation,
motywacja osiągnięć
(inaczej: potrzeba osiągnięć) need for achievement
model sieciowy
network model
modelowanie
modelling
moderacja
moderation
moderator
moderator
modulator
modulator
mógowo-rdzeniowy
cerebrospinal
molestować
to abuse, to molest
molestować seksualnie
to sexually abuse/assault/harass/
molest
motywacyjny
motivational
motywować
to motivate
mowa
speech
mowa telegraficzna
telegraphic speech
mowa zdezorganizowana
disorganized speech
móżdżek
cerebellum
mózg
brain, cerebrum, encephalon
mózgowy
cerebral
mrowienie
formication
molestowanie seksualne
sexual abuse
Mulat
mixed-race person
molestowanie seksualne
dziecka
child sexual abuse
Murzyn
Black person
monada
monad
muskaryna
muscarine
monizm
monism
muskularny
muscular
monoamina
monoamine
mutacja
mutation
mutyzm
mutism
muzykoterapia
music therapy
myśl
thought
myśleć
to think
myślenie
thinking
myślenie absolutystyczne
absolute thinking
myślenie dychotomiczne
dichotomous thinking
monoaminooksydaza (MAO) monoamine oxidase (MAO)
monochromatyczny
monochromatic
monogamia
monogamy
monoideizm
monoideism
monolog
monologue
monotoniczny
monotonic
monozygotyczny
monozygotic
morał
moral
myślenie dywergencyjne
(rozbieżne)
divergent thinking
morale
morale
myślenie grupowe
groupthink
moralizować
to moralize
convergent thinking
moralność
morality
myślenie konwergencyjne
(zbieżne)
moralność konwencjonalna
conventional morality
myślenie lateralne
lateral thinking
moralność
postkonwencjonalna
postconventional morality
myślenie magiczne
magical thinking
myślenie paralogiczne
paralogical thinking
moralność
przedkonwencjonalna
preconventional morality
myślenie życzeniowe
wishful thinking
moralny
moral
myślowy
thought
170
N
171
nabyty
acquired
naturalistyczny
naturalistic
nacjonalista
nationalist
natywizm
nativism
nacjonalizm
nationalism
nauczać
to educate, to teach
naczelne (rząd ssaków)
primates
nauczanie
education, teaching
naczyniowy
vascular
nauka (1)
science
nadciśnienie tętnicze
hypertension
learning
nadinterpretacja
overinterpretation
nauka (2) - w znaczeniu:
uczenie się
nadopiekuńczość
overprotectiveness
naukowy
scientific
nadopiekuńczy
overprotective
nawrót choroby
relapse
nadpobudliwość
hyperactivity
nawyk
habit
nadużywanie
abuse, misuse
nawykowy
habitual
nadużywanie alkoholu
alcohol misuse, alcohol abuse
naznaczanie (inaczej:
etykietowanie)
labelling
nadużywanie narkotyku
drug abuse, drug misuse
negacja
negation
psychoaktywnych
(inaczej: toksykomania)
substance abuse,
substance misuse
negatywizm
negativism
negatywny
negative
nadwrażliwość
oversensitivity
negocjacje
negotiations
nadwzroczność (inaczej:
dalekowzroczność)
hyperopia, long-sightedness,
far-sightedness
negocjator
negotiator
nagroda
prize
negocjować
to negotiate
nałóg
addiction
nekrofilia
necrophilia, necromania
napad padaczkowy
epileptic seizure
neobehawioryzm
neobehaviourism
napady obżarstwa
binge-eating disorder
neologizm
neologism
napęd
drive
nerw
nerve
napięcie
tension
nerw czaszkowy
cranial nerve
napięciowy ból głowy
tension headache
nerw czuciowy
sensory nerve
narcystyczny
narcissistic
nerw okoruchowy
oculomotor nerve
narcyzm
narcissism
nerw przedsionkowoślimakowy
vestibulocochlear nerve
narkoanaliza
narcoanalysis
nerw ślimakowy
cochlear nerve
narkolepsja
narcolepsy
nerw słuchowy
acoustic nerve, auditory nerve
narkoman
drug addict, junkie (potocznie)
nerw twarzowy
facial nerve
narkomania (inaczej:
uzależnienie od narkotyku)
drug addiction,
drug dependence
nerw wzrokowy
optic nerve
narkoterapia
narcotherapy
nerwica (inaczej: neuroza)
neurosis
narkotyk
drug, narcotic
nerwica aktualna
(w koncepcji Freuda)
actual neurosis
narkotyzować się
to take drugs
nerwica charakteru
character neurosis
narkoza
anaesthesia
nerwica eksperymentalna
experimental neurosis
narracja
narration
nerwica histeryczna
hysterical neurosis
narząd
organ
compensation neurosis
narząd lokomocji
locomotor organ
nerwica kompensacyjna
(roszczeniowa)
narząd zmysłu
sense organ
nerwica lękowa
anxiety neurosis
naśladować
to imitate, to copy
nerwica narcystyczna
narcissistic neurosis
naśladownictwo
imitation
anankastic neurosis,
obsessive - compulsive disorder
nastawienie
attitude, mindset
nerwica natręctw (inaczej:
nerwica anankastyczna,
zaburzenie obsesyjnokompulsywne)
nastrój
mood
neurasthenia
nastrój depresyjny
depressed mood
nerwica neurasteniczna
(inaczej: neurastenia)
natręctwo
compulsion
nerwica przeniesieniowa
transference neurosis
172
nerwowy
nervous
niepełnosprawny
disabled
neurastenia (inaczej:
nerwica neurasteniczna)
neurasthenia
niepewność
uncertainty
neurobiologia
neurobiology
niepewny
uncertain
neuroleptyczny
neuroleptic
niepoczytalność
insanity
neuroleptyk (inaczej:
lek neuroleptyczny/
przeciwpsychotyczny)
neuroleptic drug,
antipsychotic drug,
major tranquillizer
niepoczytalny
insane
nieprzystosowanie
maladaptation, maladjustment
neurolingwistyka
neurolinguistics
nieprzystosowanie
społeczne
social maladjustment,
social maladaptation
neurologia
neurology
nierealistyczny optymizm
unrealistic optimism
neurologiczny
neurological
colour-blindness
neuron (inaczej: komórka
nerwowa)
neuron, nerve cell
nierozróżnianie kolorów
(inaczej: ślepota barw)
nieśmiałość
shyness
neuronalny
neural
nieśmiały
shy
neuroprzekaźnik
(inaczej: neuromediator,
neurostransmiter)
neurostransmitter
niespójność
incoherence
nieświadomość
unconscious, unconsciousness
neuropsychologia
neuropsychology
personal unconscious
neurotyczny
neurotic
nieświadomość
indywidualna (w teorii
C.G.Junga)
neurotyzm
neuroticism
nieświadomość zbiorowa
collective unconscious
neuroza (inaczej: nerwica)
neurosis
nieświadomy
unconscious
neuryt (inaczej: akson)
nerve fibre, axon
nietolerancja
intolerance
neutralny
neutral
niezależny
independent
neutralny kulturowo
(w odniesieniu do testu)
culture-fair
niedocukrzenie (inaczej:
hipoglikemia)
hypoglycaemia
mood-incongruent
niezgodny z nastrojem
nihilizm
nihilism
niedojrzałość
immaturity
nikotyna
nicotine
niedojrzałość emocjonalna
emotional immaturity
nimfomania
nymphomania
niedojrzałość społeczna
social immaturity
nimfomanka
nymphomaniac
niedorozwinięty (1) - w
znaczeniu: niedorozwinięty
umysłowo (termin
przestarzały)
retarded (termin przestarzały,
obecnie uznawany za bardzo
obraźliwy)
nisza ekologiczna
ecological niche
nocny
nocturnal
niedorozwinięty (2) w znaczeniu słabego,
niepełnego rozwoju (w
odniesieniu do np. rozwoju
organów)
underdeveloped
nominalizm
nominalism
nomotetyczny
nomothetic
nonkonformizm
anticonformity, anticonformism,
nonconformism
niedorozwój umysłowy
(termin przestarzały)
mental retardation (termin
uznawany za stygmatyzujący i
zanikający w użyciu potocznym,
pozostaje w użyciu w diagnostyce)
noradrenalina
noradrenaline, norepinephrine
noradrenergiczny
noradrenergic
norma
norm
niedosłyszący
hard of hearing
normatywny
normative
nieletni (młodociany,
małoletni)
juvenile, minor, under-age
nos
nose
nieletni (młodociany,
małoletni) przestępca
juvenile delinquent,
young offender
nosiciel
carrier
niemowlę
infant
nosowy
nasal
nienawiść
hatred
noworodek
neonate, newborn baby
nieobecność
absence
nowotwór
cancer
niepamięć
amnesia
nuda
boredom
disability
nudny
boring
intelektualna (inaczej:
upośledzenie umysłowe)
mental retardation, learning
disability, intellectual disability,
developmental disability
nukleotyd
nucleotide
173
174
O
175
obdukcja
forensic examination
odpamiętywanie
objaw
symptom
objaw konwersyjny
conversion symptom
odpamiętywanie przy użyciu cued recall
wskazówek
objawy negatywne
negative symptoms
objawy osiowe
core symptoms
obłąkany
insane
obłęd
insanity
obniżenie popędu
seksualnego (inaczej:
seksualnego, oziębłość
płciowa)
disorder
obniżony nastrój
low mood
obojnactwo
(inaczej: hermafrodytyzm)
hermaphroditism
obojnak (inaczej:
hermafrodyta)
hermaphrodite
obraz ciała
body image
obraz samego siebie
self-image
obrazowanie mózgu
brain imaging, neuroimaging
obrona
defence
obronny
defensive
obrzezanie
circumcision
obrzezanie kobiet
(inaczej: klitoridektomia)
female genital mutilation,
clitoridectomy
obserwacja
recall
odreagować
to abreact
odruch
reflex
odruch Babińskiego
Babinski reflex
odruch bezwarunkowy
reflex
odruch chwytania
grasp reflex
odruch fleksji
flexion reflex
odruch mrugania
blink reflex
odruch obejmowania
(inaczej: odruch Moro)
embrace reflex,
Moro reflex
odruch orientacyjny
orienting response, orienting
reaction, orienting reflex
odruch przedsionkowooczny
vestibulo-ocular reflex
odruch warunkowy
conditional (conditioned) reflex
odtrucie
detox, rehab
odtruwać
to detoxify
odurzenie
intoxication
odwrócenie
reversal
odwrócenie figury i tła
figure - ground reversal
odwyk
rehab
observation
ofiara
victim
obserwacja (jako technika
badawcza)
observational study
ogólna teoria systemów
general systems theory
obserwacja psychologiczna
psychological observation
general adaptation syndrome,
adaptation syndrome
obserwacja uczestnicząca
participant observation
ograniczona poczytalność
obsesja
obsession
diminished responsibility,
diminished capacity
obsesyjny
obsessive
okazywanie
display
obszar Broca (inaczej:
ośrodek Broca, ośrodek
mowy Broca)
Broca’s area, Broca’s centre,
Broca’s speech centre
okazywanie emocji
affect display
okres (rozwój) prenatalny
prenatal development
obwinianie ofiary
blaming the victim
okres krytyczny
critical period
obwodowy układ nerwowy
peripheral nervous system
oksytocyna
oxytocin
ocena 360 stopni
360-degree feedback
okulistyczny
ophthalmic
ochotnik
volunteer
okulistyka
ophthalmology
ociężałość umysłowa
(inaczej: pogranicze
funkcjonowania
intelektualnego)
functioning
olfaktoryczny
olfactory
oligofrenia
(termin przestarzały)
oligophrenia
oczekiwana wartość
expected value
oczny
ocular
odchylenie (w statystyce)
deviation
odchylenie standardowe
standard deviation
odcisk palca
fingerprint
odmienny stan świadomości
altered state of consciousness
odosobnienie
isolation
odpamiętywać
to recall
176
omam (inaczej: halucynacja) hallucination
omamy hipnagogiczne
hypnagogic images
onanizm
onanism
oniryczny
oneiric
onkologia
oncology
ontogeneza
ontogeny, ontogenesis
ontologia
ontology
operacja umysłowa
(w teorii J. Piageta)
mental operation
operacje formalne
formal operations
operacje konkretne
concrete operations
operacjonalizm
operationalism
opiaty
opiates
opinia
opinion
opium
opium
opona miękka
pia mater
opona twarda (rdzenia i
mózgowia)
dura mater
opony mózgowo-rdzeniowe
meninges
opór
passive-aggressive personality
osobowość biernodisorder, negativistic personality
agresywna (inaczej:
osobowość negatywistyczna) disorder
osobowość histrioniczna
(inaczej: histrioniczne
zaburzenie osobowości)
histrionic personality disorder
osobowość lękliwa (inaczej:
osobowość unikająca)
anxious personality disorder,
avoidant personality disorder
osobowość narcystyczna
narcissistic personality disorder
osobowość negatywistyczna
(inaczej: osobowość biernoagresywna)
negativistic personality disorder,
passive-aggressive personality
disorder
resistance
osobowość obsesyjnokompulsywna (dawniej:
osobowość anankastyczna)
personality disorder, anankastic
oportunizm
opportunism
osobowość oralna
opóźniony wytrysk
delayed ejaculation,
retarded ejaculation
oral character, oral personality,
oral-passive character
opryszczka
herpes
osobowość oralnoagresywna
oral-aggressive character,
oral-aggressive personality
optyczny
optic
osobowość paranoiczna
paranoid personality disorder
optymista
optimist
osobowość podwójna
(dwojaka)
dual personality
optymistyczny
optimistic
osobowość schizoidalna
schizoid personality disorder
optymizm
optimism
osobowość schizotypowa
schizotypal personality disorder
oralny
oral
organ
organ
multiple personality disorder,
dissociative identity disorder,
split personality
nastroju
organic affective disorder,
organic mood disorder
(naprzemienna, mnoga;
inaczej: dysocjacyjne
zaburzenie tożsamości)
osobowość zależna
dependent personality dosorder
urojeniowe
organic delusional disorder
osobowościowy
personality
organiczne zmiany w OUN
organic diseases of the central
nervous system
osobowy
personal
ośrodek mózgowy
centre of the brain
organiczny
organic
ośrodek przyjemności
pleasure centre
organizm
organism
ośrodkowy
central
orgazm
orgasm
ostra reakcja na stres
acute stress reaction
orientacja
orientation
ostracyzm
ostracism
orientacja allopsychiczna
allopsychic orientation
ostrość
acuity
orientacja autopsychiczna
autopsychic orientation
ostrość wzroku
visual acuity
orientacja seksualna
sexual orientation,
sexual preference
ostry (jako przeciwieństwo
chronicznego)
acute
ortografia
orthography
otamowanie myślenia
thought blocking
osłupienie
stupor
dementia
osmoza
osmosis
otępienie (inaczej:
demencja)
person
otępienie starcze (inaczej:
demencja starcza)
senile dementia
osoba
osoba niepełnosprawna
disabled person
openness to experience
osoba niesłysząca
deaf person
otwartość na doświadczenia
(w Wielkiej Piątce)
otyłość
obesity
osoba niewidoma
blind person
owczy pęd
bandwagon effect
osoba znacząca
significant other
owulacja
ovulation
osobisty
personal
osobowość
personality
disorder
osobowość antyspołeczna
[dyssocjalna; inaczej:
zaburzenie osobowości]
antisocial personality disorder,
dissocial personality disorder
oziębłość płciowa
(inaczej: obniżenie
popędu seksualnego,
seksualnego)
oziębłość płciowa (u kobiet)
frigidity
osobowość autodestrukcyjna self-destructive personality
177
178
P
179
pacjent
patient
parafrenia
paraphrenia
pacyfizm
pacifism
paraleksja
paralexia
padaczka
epilepsy
paralelizm
palimpsest alkoholowy
memory loss related to alcohol
abuse
parallelism,
psychophysical parallelism
paraliż
paralysis
palpitacja
palpitation
parametr
parameter
pamięć
memory
paramimia
paramimia
pamięć autobiograficzna
autobiographical memory
paranoiczny
paranoid
pamięć deklaratywna
declarative memory
paranoidalny
paranoid
pamięć długotrwała
long-term memory,
secondary memory
paranoja
paranoia
pamięć echoiczna
(inaczej: magazyn
echoiczny)
echoic memory,
echoic store
parapsychologia
parapsychology
parasomnia
parasomnia
pamięć eksplicytna
explicit memory
parkinsonizm
parkinsonism
pamięć epizodyczna
episodic memory
pasja
passion
pamięć fleszowa (inaczej:
wspomnienie fleszowe)
flashbulb memory
patogeneza
pathogenesis
patogeniczny
pathogenic
pamięć fotograficzna
photographic memory
patologia
pathology
pamięć ikoniczna
(inaczej: magazyn
ikoniczny)
iconic memory,
iconic store
pamięć implicytna
patologiczny hazard
(inaczej: uzależnienie od
hazardu)
implicit memory
patriarchalny
patriarchal
pamięć kojarzeniowa
associative memory
patriarchat
patriarchy
pamięć konstruktywna
constructive memory
pedagogiczny
teaching, educational
pamięć krótkotrwała
short-term memory,
immediate memory
pedagogika
teaching, education
pamięć proceduralna
procedural memory
pederasta
pederast
pamięć rekonstruktywna
reconstructive memory
pederastia
pederasty
pamięć reprodukcyjna
reproductive memory
pedofil
paedophile (pedophile)
pamięć robocza
working memory
pedofilia
paedophilia (pedophilia)
pamięć semantyczna
semantic memory
pejotl
peyote
pamięć sensoryczna
(pamięć ultrakrótkotrwała)
sensory memory,
ultra-short term memory
pełzanie
crawling
penetracja
penetration
pamięć zależna od
kontekstu
context-dependent memory
penetrować
to penetrate
pamięć zależna od stanu
state-dependent memory
penis
penis
pamiętać
to remember, to recall
percepcja
perception
pandemia
pandemic
percepcyjny
perceptual
panika
panic
periodyzacja rozwoju
periodization of development
panpsychizm
panpsychism
permisywność
permissiveness
panseksualizm
pansexualism
perseweracja
perseveration
paradoks
paradox
persona
persona
paradoks kłamcy
liar paradox
personal
paradoksalny
paradoxical
personalny (1) - w
znaczeniu: osobisty
paradigm
personalny (2) - w
odniesieniu do personelu
personnel
paradygmat
paradygmat grupy
minimalnej
minimal group paradigm,
minimal group situation
personel (kadra)
personnel
personifikacja
personification
parafilia (inaczej: dewiacja
seksualna, zaburzenie
preferencji płciowych)
paraphilia,
sexual deviation,
sexual preference disorder
perspektywa
perspective
perspektywa linearna
linear perspective
parafonia
paraphonia
180
perswadować
to persuade
poczucie niższości
inferiority
perswazja
persuasion
poczucie winy
remorse, feeling of guilt
perystaltyka
peristalsis
poczytalność
sanity
podatność na hipnozę
(inaczej: podatność
hipnotyczna)
hypnotic susceptibility,
hypnotizability
podejmowanie decyzji
decision making
podejrzany
suspect
podekscytowany
excited
pętla artykulacyjna (inaczej: articulatory loop, articulatory
store, subvocal rehearsal loop
magazyn artykulacyjny)
pętla fonologiczna
phonological loop
pień mózgu
brainstem (lub brain stem)
pierwszorzędna cecha
płciowa
primary sexual characteristic
piętno
stigma
podglądactwo (voyeuryzm)
voyeurism
piromania
pyromania, pathological firesetting
podkorowy
subcortical
pisma analiza
handwriting analysis
podmiot
subject, entity
pismo
writing, writing system
podniecać
to excite, to arouse
placebo
placebo
podniecenie
excitement, arousal
plamka ślepa (inaczej: ślepy
punkt)
blind spot
podniecony
excited, aroused
podobieństwo
similarity
experimental design
podprogowo
subliminally
experimental plan
podprogowy
subliminal, subthreshold
pląsawica Huntingtona
Huntington’s disease,
Huntington’s chorea
podsłuchiwacz
écouteur
płat
lobe
basic mistrust, basic distrust
płat czołowy
frontal lobe
podstawowe prawo
psychoanalizy
płat skroniowy
temporal lobe
basic rule of psychoanalysis,
fundamental rule of
psychoanalysis
płciowy
sexual
płeć biologiczna
sex
płeć psychologiczna
(społeczna)
gender
płód
foetus
płodność
fertility
płodowy zespół
alkoholowy (inaczej:
zespół poalkoholowego
uszkodzenia płodu)
foetal alcohol syndrome
plotka
gossip, romour
plotkować
to gossip
płyn mózgowo-rdzeniowy
cerebrospinal fluid
płyn wewnątrzkomórkowy
intracellular fluid
płynność myślenia
fluidity of thinking
pobudzenie (1) - w
znaczeniu: aktywacja
podstawowe zaufanie versus basic trust versus basic mistrust
podstawowy błąd atrybucji
(inaczej: błąd atrybucji)
fundamental attribution error,
attribution error
podświadomość
subconscious, subconsciousness
podświadomy
subconscious
poduszka katatoniczna
psychological pillow
podwójna helisa
double helix
podwójne wiązanie
double bind
podwyższony nastrój
elevated mood
podwzgórze
hypothalamus
podział komórek
cell division
podzielność uwagi
divisibility of attention,
divided attention
activation
pogranicze funkcjonowania
intelektualnego
functioning
pobudzenie (2) - w
znaczeniu pobudzenia
psychoruchowego
agitation
pojemność
capacity
pojemność pamięci
memory capacity
pobudzenie (3) - w
znaczeniu: podniecenie
arousal
pojemność uwagi
attention capacity
vagina
pokwitanie (inaczej:
dojrzewanie płciowe)
puberty
pochwa
pochwica
vaginismus
polaryzacja grupowa
group polarization
pochwowy
vaginal
pole
field
poczęcie
conception
pole wzrokowe
field of vision, visual field
poczucie
feeling
polemika
polemics
poczucie krzywdy
resentment
polemizować
to polemicize
181
poliandria
polyandry
poligamia
polygamy
poliginia
polygyny
poligraf
polygraph
polimeraza DNA
poziom alkoholu we krwi
blood alcohol level,
blood alcohol concentration
poziom przetwarzania
level of processing
poziom przystosowania
adaptation level
DNA polymerase
poziom rozwoju
umysłowego
level of intellectual development
polityka
politics
poznanie
cognition
półkula mózgu
cerebral hemisphere
poznawczy
cognitive
polucja
nocturnal emission
reaction formation
pomiar
measurement
popęd
drive
pozorowanie reakcji
(inaczej: formacja
reaktywna, formowanie
reakcji przeciwnej, reakcja
upozorowana)
popęd płciowy (seksualny)
sexual instinct, sexual drive,
sexual desire, sex instinct, sex
drive
pozycja społeczna
social position
pozycja testowa
test item
poprawność polityczna
political correctness
populacja
population
pozytonowa emisyjna
PET scan (positron emission
tomography scan)
poradnia
clinic
pozytywizm
positivism
poradnictwo (poradnictwo
psychologiczne)
counselling
pragmatyczny
pragmatic
pragmatyka
pragmatics
porażenie
palsy
pragmatyzm
pragmatism
porażenie mózgowe
cerebral palsy
thirst
porfiria
porphyria
pragnienie (w znaczeniu
bycia spragnionym)
pornografia
pornography
pranie mózgu
brainwashing
porównania społeczne
social comparisons
prawdopodobieństwo
probability, likelihood
porównania wielokrotne
multiple comparisons
prawo (1) - w znaczeniu
ogółu przepisów
law
porównanie zaplanowane
planned comparison
rule, principle
porządek dziobania
pecking order
prawo (2) - w znaczeniu:
reguła, zasada
posłuszeństwo
obedience
prawo grupowania
grouping law
postawa
attitude
contiguity law
potencjał gotowości
readiness potential
prawo sąsiedztwa,
współwystępowania (w
teorii asocjacjonistycznej)
potencjał synaptyczny
synaptic potential
prawo symetrii
symmetry law
potencjał wywołany
evoked potential, evoked
response, event-related
potential, endogenous potential
prawo zamykania,
domykania (w psychologii
Gestalt)
closure grouping law
potrzeba
need
prędkość przetwarzania
processing speed
potrzeba afiliacji
affiliation need,
need for affiliation
predyspozycja
predisposition
premedytacja
premeditation
potrzeba osiągnięć (inaczej:
motywacja osiągnięć)
need for achievement,
achievement motivation
presja
pressure
potrzebować
to need
prestiż
prestige
potwierdzenie
confirmation
prewencja
prevention
poufność
confidentiality
prewencyjny
preventive
poufny
confidential
prezencja
appearance
poważne uszkodzenie ciała
grievous bodily harm
prezentacja
presentation
powidok
afterimage
prezerwatywa
condom
powikłanie
complication
próba (1) - w znaczeniu
badania, sprawdzianu
trial
powtarzanie zachowujące
(w pamięci krótkotrwałej)
maintenance rehearsal
próba (2) - w znaczeniu
próby badawczej
sample
pożądanie
desire
snownball sample
poziom
level
próba dobrana metodą kuli
śniegowej
182
próba kwotowa
quota sample
promiskuizm
promiscuity
próba losowa
random sample
propagacja
propagation
próba nieprobabilistyczna
(nielosowa)
non-probability sample
propaganda
propaganda
próba okolicznościowa
opportunity sample
propriocepcja
proprioception
próba przypadkowa
accidental sample
prosopagnozja
prosopagnosia
próba reprezentatywna
representative sample
prostata
prostate
próba wygodna (rodzaj
próby nielosowej)
convenience sample
prototyp
prototype
prowokacja
provocation
próba złożona z ochotników
self-selected sample
prowokator
provocateur
problem
problem
prowokować
to provoke
problem dobrze
zdefiniowany
well-defined problem,
well-structured problem
próżniactwo społeczne
social loafing
problem psychofizyczny
mind-body problem
prymitywny
primitive
proces (1)
process
przeciętny
average
proces (2; w znaczeniu
procesu sądowego)
trial
przeciwciało
antibody
przeciwprzeniesienie
counter-transference
proces cywilny
civil trial
przeciwwarunkowanie
counterconditioning
proces karny
criminal trial
przeczulica
hyperaesthesia
proces psychiczny
mental process
przedawkowanie
overdose
procesy decyzyjne
decision making
przedsionek
vestibule
profanacja
profanation, desecration
przedświadomość
preconscious, preconsciousness
profanować
to profane, to desecrate
przedświadomy
preconscious
profesjonalizm
professionalism
przedwczesny wytrysk
premature ejaculation
profesjonalny
professional
przedział ufności
confidence interval
profil
profile
przejęzyczenie (lapsus)
slip of the tongue, lapsus linguae
profilaktyka
prevention
przekaz
transmission
profilowanie
profiling
przekaz społeczny
social transmission
profilowanie DNA (inaczej:
profilowanie genetyczne,
identyfikowanie sprawcy
przestępstwa na podstawie
DNA)
DNA profiling, DNA
fingerprinting, genetic
fingerprinting
przekaźnictwo synaptyczne
synaptic transmission
przekaźnik
transmitter
przekonanie
belief
profilowanie kryminalne
(inaczej: tworzenie
profilu psychologicznego
przestępcy)
criminal profiling
przekonanie kluczowe
core belief
przekonywanie
persuasion
próg
threshold, limen
przekwitanie (inaczej:
menopauza, klimakterium)
menopause, change of life,
climacteric
próg absolutny
absolute threshold
przełyk
oesophagus
próg różnicy (różnicowy)
difference threshold, difference
limen, discrimination threshold
przemieszczenie
displacement
progesteron
progesterone
przemoc
violence
prognoza
prognosis
przemoc domowa
domestic violence
programowanie
neurolingwistyczne
neurolinguistic programming
przemoc emocjonalna
(inaczej: przemoc
psychiczna)
emotional abuse,
psychological abuse
projekcja
projection
przemoc fizyczna
projekt
project
physical abuse,
physical violence
prokreacja
procreation, reproduction
przemoc seksualna
sexual abuse, sexual violence
proksemika
proxemics
przeniesienie
transference
proksymalny
proximal
przepracowywanie
problemu
working through
proksymodystalny
proximodistal
przerzutność uwagi
alternating attention
183
przesąd
superstition
przysadka mózgowa
pituitary gland
przesłuchanie
interrogation
preparation
przesłuchiwać
to interrogate
przysposobienie (1) - w
znaczeniu: przygotowanie
przestępca
offender, criminal
przysposobienie (2) - w
znaczeniu: adopcja
adoption
przestępczość
crime
przystosowanie
adaptation, adjustment
przestępczość nieletnich
juvenile crime,
juvenile delinquency
przywiązanie
attachment
przestępczość
zorganizowana
organized crime
przywódca
leader
przestępstwo
crime
parasympathetic nervous
system
przestrzeń osobista
personal space
przywspółczulny
(parasympatyczny,
cholinergiczny) układ
nerwowy
pseudowarunkowanie
pseudoconditioning
psychastenia
psychasthenia
przestrzeń życiowa (w teorii life space
K. Lewina)
przestrzenny
spatial
psyche
psyche
przetwarzanie
automatyczne
automatic processing
psychiatria
psychiatry
przetwarzanie dyskretne
(nieciągłe)
discrete processing
psychiczny
mental
psychika
psyche
psychoaktywny (inaczej:
psychotropowy)
psychoactive, psychotropic
psychoanalityczny
psychoanalytic
psychoanalityk
psychoanalyst
psychoanaliza
psychoanalysis
psychobiologia
psychobiology
przetwarzanie elaboratywne elaborative rehearsal
przetwarzanie informacji
information processing
przetwarzanie kaskadowe
cascade processing
przetwarzanie kontrolowane controlled processing
data-driven processing, bottomup processing
przetwarzanie odgórne
top-down processing
psychochirurgia
psychosurgery
przetwarzanie równoległe
parallel processing
psychodeliczny
psychedelic
przetwarzanie szeregowe
serial processing
psychodrama
psychodrama
przeuczenie
overlearning
psychofizjologia
psychophysiology
przewlekły
chronic
psycholingwistyka
psycholinguistics
przewodzenie aksonalne
axonal transport
psychologia
psychology
przeżycie
experience
psychologia aktów
act psychology
przodomózgowie
forebrain
psychologia analityczna
analytical psychology
przyczynowy
causal
psychologia biegu życia
lifespan psychology
przyjaźń
friendship
psychologia dynamiczna
dynamic psychology
przymglenie świadomości
clouding of consciousness
psychologia edukacyjna
educational psychology
przymierze terapeutyczne
(sojusz terapeutyczny)
therapeutic alliance,
therapeutic relationship
psychologia ego
ego psychology
przymus (1) - w znaczeniu:
przymus robienia czegoś
compulsion
psychologia egzystencjalna
existential psychology
force
psychologia
eksperymentalna
experimental psychology
przymus (2) - w znaczeniu:
nacisk
psychologia ewolucyjna
evolutionary psychology
przymus powtarzania
repetition compulsion
psychologia głębi
depth psychology
przypisywanie
attribution
psychologia humanistyczna
humanistic psychology
przypływ adrenaliny
(potoczne)
adrenaline rush
psychologia indywidualna
individual psychology
przypominać (1) - w
znaczeniu: przypominać
sobie
to remember,
to recall
psychologia kliniczna
clinical psychology
constitutional psychology
przypominać (2) - w
znaczeniu: przypominać
komuś, o czymś;
przypominać kogoś, coś
to remind
psychologia
konstytucjonalna
psychologia kryminalna
criminological psychology
psychologia medyczna
(psychologia medycyny)
medical psychology
przypominanie
remembering, recall
184
psychologia organizacji
organizational psychology
psychomotoryczny
psychomotor
psychologia penitencjarna
penitentiary psychology
psychopata
psychopath
psychologia porównawcza
comparative psychology
psychopatia
psychopathy
psychologia postaci
Gestalt psychology
psychopatologia
psychopathology
psychologia potoczna
folk psychology
psychopatyczny
psychopathic
psychologia poznawcza
cognitive psychology
psychosomatyczny
psychosomatic
psychologia pozytywna
positive psychology
psychoterapeuta
psychoterapist
psychologia pracy
work psychology
psychoterapeutyczny
psychoterapeutic
psychologia prenatalna
prenatal psychology
psychoterapia
psychotherapy
psychologia przemysłowa
industrial/organizational
psychology
psychoterapia
krótkoterminowa
brief psychotherapy
psychologia religii
psychology of religion
psychotropic, psychoactive
psychologia różnic
indywidualnych
psychology of individual
differences
psychotropowy (inaczej:
psychoaktywny)
psychoticism
psychologia rozwojowa
developmental psychology
psychotyczność (w teorii H.
Eysencka)
psychologia sądowa
forensic psychology
psychotyczny
psychotic
psychologia śledcza
investigative psychology
psychoza
psychosis
psychologia społeczna
social psychology
psychoza amfetaminowa
amphetamine psychosis
psychologia sportu
sport psychology
psychoza indukowana
induced psychosis
psychologia środowiskowa
environmental psychology
psychoza inwolucyjna
involutional psychosis
psychologia stosowana
applied psychology
psychologia tłumu
crowd psychology
psychoza maniakalnodepresyjna (inaczej: choroba disorder, manic-depressive
psychosis
afektywna dwubiegunowa,
zaburzenie dwubiegunowe)
psychologia twórczości
psychology of creativity
psychoza organiczna
organic psychosis
psychologia zaburzeń
abnormal psychology
psylocybina
psilocybin
psychologia zarządzania
occupational psychology
pula genowa
gene pool
psychologia zdrowia
health psychology
punkcja lędźwiowa
lumbar puncture
psychologia zwierząt
(inaczej: zoopsychologia)
animal psychology
pytanie otwarte
open-ended question,
open question
psychologiczny
psychological
pytanie zamknięte
closed question
psychometria
psychometrics
185
186
R
187
racjonalizacja
rationalization
realizm
realism
racjonalizm
rationalism
realizm depresyjny
depressive realism
racjonalizować
to rationalize
realizm moralny
moral realism
racjonalność
rationality
reanimacja
resuscitation
racjonalny
rational
receptor
receptor
raczkowanie
crawling
receptor adrenergiczny
adrenergic receptor
radykalizm
radicalism
receptor bólowy
pain receptor, nociceptor
radykalny
radical
receptor czuciowy
sensory receptor
radzenie sobie
coping
receptor dotykowy
tactor, touch receptor
radzić sobie
to cope
receptor kontaktowy
contact receptor
rak (nowotwór)
cancer
receptor nikotynowy
nicotinic receptor
rakotwórczy
carcinogenic
receptor słuchowy
auditory receptor
rama
frame
receptor smakowy
gustatory receptor
randomizacja
randomization
olfactory receptor
raport z badań
research report
receptor węchowy
(olfaktoryczny)
rasista
racist
receptor wzrokowy
visual receptor
rasistowski
racist
recydywa
re-offending
rasizm
racism
ręczność (dominacja prawej
lub lewej ręki)
handedness
rdzeń kręgowy
spinal cord
redukcjonistyczny
reductionist, reductionistic
rdzeń przedłużony
medulla oblongata
redukcjonizm
reductionism
reakcja
reaction, response
refleks
reflex
reakcja “walcz lub uciekaj”
fight-or-flight response
refleksyjność
reflectiveness
reakcja alarmowa
alarm reaction
refleksyjny
reflective
reakcja audiokinetyczna
audiokinetic response
regeneracja
regeneration
reakcja bezwarunkowa
response
regresja
regression
reakcja dysocjacyjna
dissociative reaction
regresja linearna
linear regression
reakcja elektrodermalna
(inaczej: reakcja skórno galwaniczna)
electrodermal response,
galvanic skin response
regresja liniowa
multiple regression, multiple
linear regression analysis
regression towards the mean
reakcja histeryczna
hysterical reaction
regresja w kierunku
wartości średniej
reakcja obronna
defence reaction
regresja wieku
age regression
reakcja odpornościowa
(immunologiczna)
immune response
reguła okazywania
display rule
regulator
regulator
reakcja odroczona
delayed response
rehabilitacja
rehabilitation
reakcja paranoiczna
paranoid reaction
rehabilitować
to rehabilitate
reakcja psychotyczna
psychotic reaction
reifikacja
reification
reakcja rezygnacyjna
giving-up reaction
reifikować
to reify
reakcja upozorowana
(inaczej: formacja
reaktywna, formowanie
reakcji przeciwnej,
pozorowanie reakcji)
reaction formation
reinkarnacja
reincarnation
rejestr
register
reakcja warunkowa
response
reaktancja
reactance
przywiązania (inaczej:
zaburzenie więzi)
reactive attachment disorder,
attachment disorder
reaktywność
reactivity
188
rejestr sensoryczny (inaczej: sensory register, sensory store
magazyn sensoryczny)
rejestrować
to register
reklama
advertisement (pojedyncza
reklama); advertising (jako
dziedzina marketingu)
rekonwalescencja
convalescence, recovery
rekrutacja
recruitment
relacja “ja-Ty” (u M. Bubera) I-thou relation
rodzinny
family
relacja z obiektem
object relation
Rogerian
relacje interpersonalne
interpersonal relations
rogeriański (od nazwiska
Carla Rogersa)
relaks
relaxation
rogówka
cornea
relaksacja
relaxation
rola płciowa
gender role
relaksacja progresywna
progressive relaxation
rola rodzicielskia
parental role
relatywizm
relativism
rola społeczna
social role
relatywna deprywacja
relative deprivation
równoległy
parallel
relatywny
relative
rozkład
distribution, schedule
religia
religion
rozkład chi kwadrat
chi-square distribution
reminiscencja
reminiscence
rozkład Gaussa (inaczej:
rozkład normalny)
Gaussian distribution,
normal distribution
replikacja
replication
rozkład liczebności
frequency distribution
replikacja DNA
DNA replication
probability distribution
represja
repression
rozkład
prawdopodobieństwa
represyjny
repressive
rozkład wzmocnień
reinforcement schedule
reprezentacja
representation
rozkojarzenie
absent-mindedness
reprezentant
representative
rozmnażanie bezpłciowe
asexual reproduction
reprezentatywność
representativeness
rozmowa kwalifikacyjna
interview
reprezentatywny
representative
różnica
difference
reprezentować
to represent
różnica między aktorem a
obserwatorem
actor - observer difference
reprodukcja
reproduction
różnice indywidualne
individual differences
resekcja
resection
różnice kulturowe
cultural differences
resocjalizacja
rehabilitation
sex differences
respiracja
respiration
różnice płciowe (różnice
między płciami)
retinol
retinol
różnicowanie (się)
differentiation
retoryczny
rhetorical
rozpacz
despair
retoryka
rhetoric
rozpad osobowości
disintegration of personality
retrospekcja
retrospection
rozpoznać (rozpoznawać)
to recognize
retrospektywny
retrospective
rozpoznawanie
recognition
retrowirus
retrovirus
rozpoznawanie twarzy
face recognition
rewalidacja
rehabilitation
rozproszenie
diffusion
rewelacja
revelation
rozproszenie uwagi
distraction of attention
rewizja
revision
rozróżnialność
discriminability
rezonans magnetyczny
magnetic resonance imaging
(MRI)
rozróżnialny
discriminable
riposta
riposte
rozszczepienie mózgu
(inaczej: komisurotomia)
commissurotomy,
commissurectomy, split-brain
rodzeństwo
siblings
roztargnienie
absent-mindedness
rodzic
parent
rozumieć
to understand
rodzicielski
parental
rozumienie
understanding
rodzina
family
rozumować
to reason
rodzina adopcyjna
adoptive family
rozumowanie
reasoning
rodzina nuklearna
nuclear family
rozwiązywanie problemów
problem solving
rodzina pełna
two-parent family
rozwód
divorce
rodzina poszerzona
extended family
rozwój
development
rodzina zastępcza
foster family
rozwój harmonijny
harmonious development
rozwój moralny
moral development
189
rozwój nieharmonijny
disharmonious development
rytm
rhythm
rozwój opóźniony
delayed development,
developmental delay
rytm biologiczny
biological rhythm
rozwój poznawczy
cognitive development
rytm okołodobowy
circadian rhythm
rozwój przyspieszony
accelerated development
rytm rozwoju
developmental rhythm
rozwój psychoseksualny
psychosexual development
rytmiczny
rhythmic, rhythmical
rozwojowe zaburzenie
koordynacji
developmental coordination
disorder
rywalizacja
rivalry
rywalizować
to rival, to compete
ruch
motion
ryzyko
risk
ruch pozorny
apparent movement
ryzykowny
risky
ruchy stereotypowe
stereotyped movements
rzeczywistość
reality
ruminowanie (myśli
intruzywne)
ruminating
rzeczywisty
real
rybosom
ribosome
rzetelność
reliability
rysunek
drawing
rzetelność połówkowa
split-half reliability
rysunek dziecka
child’s drawing
rzetelność test-retest
test-retest reliability
rzetelność testu
test reliability
190
S
191
sadomasochistyczny
sadomasochistic
schizofazja (inaczej: sałata
słowna)
schizophasia, word salad
sadomasochizm
sadomasochism
sądowa ekspertyza
psychologiczna
forensic psychological
evaluation
schizofrenia
schizophrenia
schizofrenia dziecięca
childhood schizophrenia
sądowy
forensic (w odniesieniu do nauk
sądowych)
schizofrenia katatoniczna
catatonic shizophrenia
sadystyczny
sadistic
schizofrenia
niezróżnicowana
undifferentiated schizophrenia
sadyzm
sadism
schizofrenia paranoidalna
paranoid schizophrenia
safizm (miłość lesbijska)
sapphism
schizofrenia rezydualna
residual schizophrenia
sałata słowna
(inaczej: schizofazja)
word salad, schizophasia
disorganized schizophrenia,
hebephrenic schizophrenia
samiec Alfa
alpha male
schizofrenia
zdezorganizowana (inaczej:
schizofrenia heberfeniczna)
samoakceptacja
self-acceptance
schizofrenogenny
schizophrenogenic
samoanaliza
self-analysis
schizotymia
schizothymia
samobójczy
suicidal
schizotypia
schizotypy
samobójstwo
suicide
sedacja
sedation
samokontrola
self-control
segregacja rasowa
racial segregation
samolubny
selfish
sekrecja
secretion
samoocena
self-esteem, self-evaluation
seks
sex
samoopis
self-description
seksistowski
sexist
samorealizacja
(samourzeczywistnianie,
samoaktualizacja)
self-actualization
seksizm
sexism
seksualność
sexuality
samoskuteczność (własna
skuteczność)
self-efficacy
seksualność dziecięca
infantile sexuality
seksualny
sexual
samospełniające się
proroctwo
self-fulfilling prophecy
seksuologia
sexology
samoświadomość
self-consciousness,
self-awareness
sekta
sect
sekwencjonowanie DNA
DNA sequencing
samotność
loneliness, solitude
selekcja
selection
samotny
lonely
natural selection
samoutrudnianie
self-handicapping
selekcja naturalna (inaczej:
dobór naturalny)
samowiedza
self-knowledge
selektywny
selective
samozaprzeczające się
proroctwo
self-defeating prophecy
selektywny inhibitor
zwrotnego wychwytu
serotoniny (SSRI)
selective (specific) serotonin
reuptake inhibitor (SSRI)
sangwinik
sanguine
semantyczny
semantic
sankcja społeczna
social sanction
semantyka
semantics
satyriasis (satyryzm)
satyriasis
semiologia
semiology
sawant
idiot savant
semiotyka
semiotics
sceptycyzm
scepticism
dream
sceptyczny
sceptical
sen (1) - w znaczeniu:
marzenie senne
sceptyk
sceptic
sen (2) - w znaczeniu:
spanie
sleep
schemat
schema
sen głęboki
NREM sleep (non-rapid-eyemovement sleep), synchronized
sleep
sen paradoksalny (inaczej:
REM)
REM sleep (rapid-eyemovement sleep), paradoxical
sleep
sens
sense
schemat (w teorii J. Piageta) scheme
schemat blokowy (inaczej:
diagram blokowy)
flow chart, block diagram
schemat dotyczący własnej
osoby
self-schema
schemat percepcyjy
perceptual schema
sensoryczny
sensory
schemat poznawczy
cognitive schema
sensualizm
sensualism
sensytyzacja
sensitization
192
sentencja
sentence
skopolamina
scopolamine
separacja
separation
skóra
skin
separacyjne zaburzenie
lękowe
separation anxiety disorder
skośność
(współczynnik skośności)
skewness
serotonergiczny
serotonergic
serotonin
skręt (w odniesieniu do
palenia np. marihuany)
joint
serotonina
seryjny
serial
skroń
temple
sezonowe zaburzenie
afektywne
(inaczej: sezonowe
zaburzenie nastroju,
depresja sezonowa)
seasonal affective disorder,
seasonal mood disorder (SAD)
skrypt (skrypt poznawczy)
script
skrzynka Skinnera
Skinner box
skrzywienie atrybucyjne
attributional bias
siatkówka
retina
ślad pamięciowy
(inaczej: engram)
memory trace,
engram
sieć neuronalna
neural network
slang
slang
siła ego
ego strength
ślepa próba
blind study
sinusoidalny
sinusoidal
ślepota
blindness
skala
scale
colour-blindness
skala Apgar
Apgar score
ślepota barw (inaczej:
nierozróżnianie kolorów)
Skala Depresji Becka
Beck Depression Inventory
ślepy
blind
Skala Depresji Hamiltona
Hamilton Depression Rating
Scale
ślepy punkt (inaczej:
plamka ślepa)
blind spot
skala dystansu społecznego
Bogardusa
Bogardus social distance scale
słownik
dictionary
słowny
verbal
skala inteligencji StanfordaBineta
Stanford-Binet intelligence scale
słowotok
logorrhea
słuch
hearing
słuchowe pole odbiorcze
auditory receptive field
słuchowiec
audile
słuchowy
auditory
smak
taste, flavour
Skala Inteligencji Wechslera Wechsler Adult Intelligence
Scale (WAIS)
dla Dorosłych
Skala Inteligencji Wechslera Wechsler Intelligence Scale for
Childern (WISC)
dla Dzieci
skala interwałowa
(przedziałowa)
interval scale
Skala Jawnego Niepokoju
Manifest Anxiety Scale
smakować
to taste
skala kłamstwa
lie scale
śmierć
death
skala Likerta
Likert scale
śmiertelny
fatal, lethal, mortal
skala nominalna
nominal scale
smutek
sadness
skala numeryczna
numerical rating scale
smutek poporodowy
skala osobowości Eysencka
Eysenck Personality Inventory
(Questionnaire)
postpartum blues,
postnatal blues
smutny
sad
skala porządkowa
ordinal scale
snob
snob
skala postaw
attitude scale
snobizm
snobbery
skala preferencji osobistych
Edwardsa
Edwards Personal Preference
Schedule
socjalizacja
socialization
Skala Ról Płciowych Bema
Bem Sex Role Inventory
socjalizacja antycypacyjna
anticipatory socialization
skala stosunkowa
ratio scale
socjobiologia
sociobiology
skala szacunkowa
rating scale
socjogram
sociogram
skala zaufania
interpersonalnego
interpersonal trust scale
socjolingwistyka
sociolinguistics
socjologia
sociology
skalowanie
wielowymiarowe
multidimensional scaling
socjometria
sociometry
skojarzenie
association
socjopata
sociopath
skok pokwitaniowy
pubertal growth spurt
socjopatia
sociopathy
skopofilia
scopophilia, scoptophilia
socjopatyczny
sociopathic
socjoterapia
sociotherapy
193
soczewka
lens
środek uspokajający
(sedatywny)
sedative
sodomia
sodomy
soma
soma
śródmózgowie
midbrain, mesencephalon
somatotonik
somatotonic
środowisko
environment
somatotyp
somatotype
środowisko prenatalne
prenatal environment
somatyczny
somatic
środowisko społeczne
social environment
somatyczny układ nerwowy
somatic nervous system
stabilność
stability
somatyzacja
somatization
stadia rozwoju moralnego
stages of moral development
somatyzować
to somatize
stadium inteligencji
sensoryczno - motorycznej
sensorimotor stage
somestezja
somaesthesis
stadium operacji formalnych formal operations stage
somnambulizm (inaczej:
lunatyzm)
sleepwalking, noctambulation,
somnambulism
stadium operacji
konkretnych
concrete operations stage
spać
to sleep, to be asleep
stadium przedoperacyjne
pre-operational stage
spadek (utrata) wagi
weight loss
stalking (nękanie)
stalking
spastyczny
spastic
stałość (w teorii J. Piageta)
conservation
spazm
spasm
stałość kształtu
shape constancy
spazmatyczny
spasmodic
stałość percepcyjna
perceptual constancy
specyficzny
specific
stałość przedmiotu
object constancy
spektrum
spectrum
object permanence
śpiączka
coma
stałość przedmiotu (w teorii
J. Piageta)
spięty
tense
stałość rozmiaru
size constancy
spirytualizm
spiritualism
stan
state
spłaszczenie emocjonalne
[inaczej: spłaszczenie
(stępienie, spłycenie)
afektu, bladość afektywna]
stan padaczkowy
epileptic state,
status epilepticus
stan wegetatywny
persistent vegetative state
splątanie (inaczej: amencja)
mental confusion
standaryzacja
(normalizacja) testu
test standardization
standaryzować
to standardize
starość
old age
status społeczny
social status
statystyka (1) - jako nauka
statistics
corpus callosum
spoidło wielkie mózgu
(inaczej: ciało modzelowate)
społeczne uczenie się
social learning
społeczność
community
spontaniczna remisja
(wyzdrowienie)
spontaneous remission
spostrzegać
to perceive
spostrzeganie
perception
statystyka
nieparametryczna
non-parametric statistics
spostrzeganie podprogowe
subliminal perception
statystyka opisowa
descriptive statystics
spostrzeganie społeczne
(percepcja społeczna)
social perception
statystyka parametryczna
parametric statistics
spowolnienie myślenia
slowness of thought
staw (część ciała)
joint
sprawca
offender, perpetrator
stereotyp
stereotype
stereotypizowanie
stereotyping
stereotypowy
stereotypical
sprzężenie zwrotne (inaczej: feedback
informacja zwrotna)
statystyka (2) - w znaczeniu statistic
pojedynczej statystyki
średni kwadrat
mean square
steryd anaboliczny
anabolic steroid
średnia
mean, average
stochastyczny
stochastic
średnia arytmetyczna
arithmetic mean
stopnie swobody
degrees of freedom
środek odurzający
intoxicant
stosunek (1) - w znaczeniu:
proporcja
ratio
współczynnik
quotient
środek pobudzający (inaczej: stimulant drug, psychoanaleptic
drug, psychomotor stimulant,
stymulant)
psychostimulant
194
stosunek płciowy
coitus,
sexual intercourse
submisywny
submissive
stosunek
prawdopodobieństwa
likelihood ratio
substytucja
substitution
sugestia
suggestion
stosunek przerywany
coitus interruptus
sugestia pohipnotyczna
posthypnotic suggestion
strach
fear
suggestibility
strateg
strategist
sugestybilność (podatność
na sugestię)
strategia
strategy
sugestybilny (podatny na
sugestię)
suggestible
strategia mieszana
mixed strategy
sugestywność
suggestiveness
strategia radzenia sobie
coping strategy
sukcesywne powtarzanie
successive reproduction
strategiczny
strategic, strategical
suma
sum
stratyfikacja społeczna
(inaczej: uwarstwienie
społeczne)
suma kwadratów
sum of squares
sumienie
conscience
strefa erogenna
erogenous zone
sumienność
conscientiousness
strefa erogenna
(w psychoanalizie)
erotogenic zone
sumienny
conscientious
strefa najbliższego rozwoju
zone of proximal development
superego
superego
stres
stress
superwizja
supervision
stresor
stressor
świadek
witness
stroboskop
stroboscope
świadek naoczny
eyewitness
stroboskopowy
stroboscopic
świadomość
awareness, consciousness
stronniczość
bias
świadomy
aware, conscious
stronniczość testu
test bias
światło
light
struktura
structure
światopogląd
world view
struktura głęboka
(w teorii języka)
deep structure
świątynia
temple
swobodne odpamiętywanie
free recall
struktura powierzchniowa
(w teorii języka)
surface structure
swobodne skojarzenia
free associations
strukturalistyczny
structuralist
sygnał
signal
strukturalizm
structuralism
sygnał alarmowy
alarm singal
strumień świadomości
stream of consciousness
sylaba bezsensowna
nonsense syllable
studium przypadku
case study
symbiotyczny
symbiotic
stupor
stupor
symbioza
symbiosis
stupor dysocjacyjny
dissociative stupor
symbol
symbol
stwardnienie rozsiane
multiple sclerosis (MS)
symboliczny interakcjonizm
symbolic interactionism
stygmat
stigma
symbolizacja
symbolization
stygmatyzacja
stigmatization
sympatia (jako uczucie)
liking
stygmatyzować
to stigmatize
sympatyczny (1) - w
znaczeniu: dający się lubić
likable,
friendly
styl poznawczy
cognitive style
sympathetic
stymulacja
stimulation
sympatyczny (2) - w
znaczeniu: współczulny
stymulant (inaczej: środek
pobudzający)
stimulant drug, psychoanaleptic
drug, psychomotor stimulant,
psychostimulant
symptom
symptom
symptomatologia
symptomatology
subiektywizm
subjectivism
symptomatyczny
symptomatic
subiektywny
subjective
symulacja
simulation
subkultura
subculture
symulanctwo
malingering
sublimacja
sublimation
symulowanie
malingering, feigning
submisja
submission
symultaniczny
simultaneous
synapsa
synapse
195
synaptyczny
synaptic
synteza
synthesis
syndrom
syndrome
syntonia
syntony
syndrom amnezji
poalkoholowej
alcohol amnesic syndrome,
alcohol amnestic disorder
system immunologiczny
immune system
syndrom bitej żony
battered wife syndrome
systematyczna
desensytyzacja
systematic desensitization
syndrom bitego dziecka
battered baby/battered child
syndrome
sytuacja społeczna
social situation
syndrom oddzielenia
od jednego z rodziców
(inaczej: syndrom alienacji
rodzicielskiej)
parental alienation syndrome
szaman
shaman
szamanizm
shamanism
szkoła specjalna
special school
syndrom odstawienia
(inaczej: zespół
abstynencyjny)
withdrawal syndrome,
abstinence syndrome
szok
shock
szok kulturowy
culture shock
syndrom osoby ocalałej
survivor syndrome
szowinizm gatunkowy
speciesism
syndrom sztokholmski
Stockholm syndrome
sztuczna inteligencja
artificial intelligence
syndromologia
syndromology
sztuczne zapłodnienie
artificial insemination
synektyka
sinectics
sztuka
art
synestezja
synaesthesia
synkinezja (inaczej:
współruch, przyruch)
synkinesis
sztywność funkcjonalna
(inaczej: fiksacja
funkcjonalna)
szum akustyczny
noise
synkretyzm
syncretism
synonim
synonym
syntetyczny
synthetic
196
szybkie ruchy gałek ocznych rapid eye movement (REM)
szykanowanie
harassment
T
197
tabletka gwałtu
date rape drug
teoria pola
tabu
taboo
teoria poznania społecznego social cognitive theory
taksonomia
taxonomy
teoria przywiązania
attachment theory
taktyka
tactics
teoria racjonalnego wyboru
rational choice theory
talent
talent
teoria relacji z obiektem
object-relations theory
tanatofobia
thanatophobia
teoria systemów
systems theory
tarczyca
thyroid gland
teoria szyjki od butelki
bottleneck theory
technika „stopy w drzwi”
foot-in-the-door technique
teoria tożsamości społecznej social identity theory
technika „drzwiami w
twarz”
door-in-the-face technique
teoria uodpornienia
inoculation theory
technika badawcza
research technique
teoria uwiedzenia
seduction theory
technika niskiej piłki
lowball technique
teoria wymiany społecznej
social exchange theory
techniki nieinwazyjne
(rodzaj technik badawczych
w naukach społecznych)
unobtrusive measure
tęczówka
iris
telepatia
telepathy
telereceptor
telereceptor
tembr
timbre
temperament
temperament
tendecyjność
tendentiousness, bias
tendencja
tendency
tendencja centralna
central tendency
tendencyjny
tendentious, biased
teologia
theology
teoretyczny
field theory
teoria zgodności poznawczej cognitive consistency theory
terapeuta
therapist
terapeutyczny
therapeutic
terapia
therapy
terapia awersyjna
aversion therapy
terapia behawioralna
behaviour therapy, behaviour
modification
terapia dialektycznobehawioralna
dialectical behaviour therapy
terapia długoterminowa
long-term therapy
terapia egzystencjalna
existential therapy
convulsive therapy,
electroconvulsive therapy
(ECT), electric shock therapy,
shock therapy
theoretical
terapia grupowa
group therapy
teoretyk
theoretician, theorist
teoria
theory
terapia implozywna
[inaczej: zanurzanie,
wystawianie na działanie
bodźca (stresora)]
exposure therapy, implosion
therapy, flooding
terapia krótkoterminowa
short-term therapy
terapia małżeńska
marital therapy
terapia odwykowa
addiction therapy
terapia par
couples therapy
terapia poznawcza
cognitive therapy
terapia poznawczoanalityczna
cognitive analytic therapy
terapia poznawczobehawioralna
cognitive behaviour
(behavioural) therapy (CBT)
terapia racjonalnoemotywna
rational emotive behaviour
therapy (REBT)
terapia rodzin
family therapy
teoria asymilacji - kontrastu assimilation - contrast theory
teoria atrybucji
attribution theory
teoria ciągłości
continuity theory
teoria degeneracji
(zanikania) śladu
pamięciowego
decay theory
teoria detekcji cech
feature detection theory, feature
abstraction theory
teoria detekcji sygnałów
signal detection theory
teoria decyzji
decision theory
teoria dysocjacji
dissociation theory
teoria dysonansu
(poznawczego)
dissonance theory, cognitive
dissonance theory
teoria gier
game theory
terapia seksualna
sex therapy, sexual therapy
teoria hierarchii potrzeb
need-hierarchy theory
client-centred therapy
teoria integracji cech
feature integration theory
terapia skoncentrowana na
kliencie
teoria krytyczna
critical theory
terapia zajęciowa
occupational therapy
teoria oceny poznawczej
cognitive appraisal theory,
cognitive evaluation theory
teratogen
teratogen
personality theory
termin (1) - w znaczeniu:
pojęcie
term
teoria osobowości
teoria podwójnego
kodowania
dual-code theory
data
date
198
limit czasu
time limit, deadline
toksykomania (inaczej:
psychoaktywnych)
substance abuse,
substance misuse
termoregulacja
thermoregulation
terror
terror
toksyna
toxin
terrorystyczny
terrorist
tolerancja
tolerance
terroryzm
terrorism
tolerancyjny
tolerant
terytorialność
territoriality
computerized tomography scan,
CT scan
terytorialny
territorial
ton
tone
test
test
tonus
tonus, muscle tone
test a posteriori
a posteriori test
topografia
topography
test a priori
a priori test
torowanie
priming
test analogii
analogies test
totalitarny
totalitarian
totalitaryzm
totalitarianism
totem
totem
tożsamość
identity
tożsamość ego (w koncepcji
E. Eriksona)
ego identity
tożsamość płciowa (inaczej:
identyfikacja płciowa)
gender identity
tożsamość versus
pomieszanie tożsamości (w
identity versus role confusion
trąbka Eustachiusza
Eustachian tube
Test Apercepcji Tematycznej Thematic Apperception Test,
TAT
test chi kwadrat
chi-square test
test inteligencji
intelligence test
test istotności
significance test
test kierunkowy
directional test
test kompetencji
competency test
test mediany
median test
test najmniejszej istotnej
różnicy
least-significant difference test
test osiągnięć
achievement test
tradycja
tradition
test plam atramentowych
inkblot test
trafność (w psychometrii)
validity
test predyspozycji
zawodowych
vocational aptitude test
trafność czynnikowa
factorial validity
test prognostyczny
prognostic test
trafność dyskryminacyjna
discriminant validity
test projekcyjny
projective test
trafność ekologiczna
ecological validity
test rysunku człowieka
Draw-a-Man test, Goodenough
Draw-a-Man test, Goodenough
test
trafność fasadowa
face validity
trafność konsensualna
(uzgodniona) testu
consensual validity
trafność kryterialna
criterion validity
trafność predykcyjna
predictive validity
trafność przyrostowa
incremental validity
trafność teoretyczna
construct validity
trafność testu
test validity
trafność treściowa
content validity
trafność wewnętrzna
internal validity
trafność zbieżna
convergent validity
trafność zewnętrzna
external validity
tragiczny
tragic
tragizm
tragism
test rysunku postaci
ludzkiej
Draw-a-Person test, Machover
Draw-a-Person test
test skojarzeń (inaczej:
metoda skojarzeń/asocjacji,
test skojarzeń słownych)
association test,
test t
t test
test t Studenta
Student’s t test
test uzupełniania
completion test
test weryfikacyjny
screening test
test zdań niedokończonych
sentence completion test
test zdolności
ability test
testosteron
testosterone
tik
tic
tłum
crowd
trankwilizator (lek
uspokajający)
tranquillizer
tłumić
to suppress
trans
trance
tłumienie
suppression
transcendentalny
transcendental
toksyczność
toxicity
transfer bilateralny
bilateral transfer
toksyczny
toxic
transformacja
transformation
199
transfuzja
transfusion
triada analna
anal triad
transgenderyzm
transgenderism
triarchic theory of intelligence
transgeniczny
transgenic
triarchiczna teoria
inteligencji Sternberga
transkrypcja
transcription
trichotillomania
trichotillomania
transplantacja
transplantation
trisomia
trisomy
transseksualista
transsexual person
trójpierścieniowy lek
przeciwdepresyjny
tricyclic antidepressant
transseksualizm
transsexualism
trudności w nauce
school difficulties
transseksualny
transsexual
trudności w uczeniu się
learning difficulties
transwestyta
transvestite, cross-dresser
trzewia (wnętrzności)
transwestytyzm
transvestism, cross-dressing
viscera (liczba pojedyncza:
viscus)
trauma
trauma
trzustka
pancreas
trauma narodzin
birth trauma
twardy narkotyk
hard drug
traumatyczny
traumatic
twórczość
creativity
traumatyzować
to traumatize
twórczość versus stagnacja
(w koncepcji E.Eriksona)
generativity versus stagnation
trema
performance anxiety, stage
fright
twórczy
creative
trening asertywności
assertiveness training
tymina
thymine
trening autogeniczny
(inaczej: autogenny)
autogenic training
typ asteniczny (astenik)
asthenic body type
typ atletyczny
athletic body type
trening czystości
potty training
typ dysplastyczny
dysplastic body type
trening interpersonalny
interpersonal training
creativity training
typ konstytucjonalny
Kretschmera
Kretschmer constitutional type
trening twórczości
komunikacyjnych
communication skills training
typ pykniczny (pyknik)
pyknic body type
typologia
typology
społecznych
social skills training
tyroksyna
thyroxine
tyrozyna
tyrosine
200
U
201
ubezwłasnowolnienie
incapacitation
ucho środkowe
middle ear
ucho wewnętrzne
inner ear, internal ear, labyrinth
ucieczka
escape
ucieczka w chorobę
flight into illness
ucieczka w historię
flight into history
ucieczka w zdrowie
flight into health
głębokie
profound mental retardation/
learning disability
uciekać
to escape
uczenie kojarzeniowe
associative learning
lekkie
mild mental retardation/learning
disability
uczenie się
learning
umiarkowane
moderate mental retardation/
learning disability
uczenie się mimowolne
incidental learning
znaczne
severe mental retardation/
learning disability
uprzedzenie
prejudice
uraz
injury, trauma
uraz głowy
head injury
uczenie się zależne od stanu state-dependent learning
uraz porodowy
birth injury, birth trauma
uczucie
feeling, emotion
urofilia
urophilia, urolagnia
uczuciowość
emotionality
uczuciowy
emotional
urojenia niewierności
(zdrady)
jealous delusional disorder,
morbid jealousy,
delusional jealousy
uczyć się
to learn
urojenie
delusion
udar mózgu
stroke, cerebrovascular accident
urojenie depresyjne
depressive delusion
ugruntowany
grounded
urojenie hipochondryczne
hypochondriac delusion
układ limbiczny
limbic system
delusion of reference
układ nerwowy
nervous system
urojenie ksobne
(odnoszenia)
urojenie nihilistyczne
nihilistic delusion
układ piramidowy
pyramidal tract, corticospinal
tract
układ pozapiramidowy
extrapyramidal system
urojenie oddziaływania
(wpływu)
delusion of control, delusion of
influence
układ przedsionkowy
vestibular system
delusion of persecution,
persecutory delusion
układ siatkowaty
reticular formation
urojenie somatyczne
somatic delusion
układ słuchowy
auditory system
układ trawienny
(pokarmowy)
digestive tract, alimentary canal,
gastrointestinal tract
delusion of grandeur, grandiose
delusion
urojeniowy
delusional
ukryte znaczenie
(w psychoanalizie)
latent content
urojeniowy syndrom błędnej delusional misidentification
identyfikacji
ulegać
to yield
urwisko wzrokowe
visual cliff
uleganie
yielding
uspołecznienie
socialization
uległość
submissiveness
cross-validation
uległy
submissive
ustalanie trafności
krzyżowej
ustalony
fixed
umiejętność
ability, skill
hearing loss, deafness
umiejętności przywódcze
leadership skills
utrata słuchu (inaczej:
głuchota)
umiejscowienie kontroli
locus of control
uwaga
attention
umysł
mind
uwaga dowolna
top-down attention
umysłowy
mental
uwaga mimowolna
bottom-up attention
unerwiać
to innervate
uwaga wybiórcza
(selektywna)
selective attention
unerwienie
innervation
unikanie
avoidance
uwarstwienie społeczne
(inaczej: stratyfikacja
społeczna)
unikanie kontaktu
wzrokowego
gaze aversion, gaze avoidance
uważność
mindfulness
uczenie się par skojarzonych paired-associate learning
uczenie się różnicujące
discrimination learning
uczenie się utajone
(u zwierząt)
latent learning
202
unikanie niejednoznaczności ambiguity avoidance
(wieloznaczności)
uogólnianie
generalization
upojenie alkoholowe
alcohol intoxication
mental retardation, learning
(inaczej: niepełnosprawność disability, intellectual disability,
developmental disability
intelektualna)
uzależniający
addictive
uzależnienie
addiction, dependence
uzależnienie krzyżowe
cross-dependence
uzależnienie od hazardu
(inaczej: patologiczny
hazard)
uzależnienie od narkotyku
(inaczej: narkomania)
drug addiction, drug dependence
uzależnienie od substancji
psychoaktywnych
substance dependence
uzależniony
addicted, dependent
uzdolnienie
talent
uzupełniający
complementary
użyteczność
utility
203
204
V-W
205
voodoo
voodoo
wibracja
vibration
widzenie centralne
(dokładne)
central vision
widzenie peryferyjne
peripheral vision
wiedza
knowledge
wiedza deklaratywna
declarative knowledge
w ciąży
pregnant
wąchanie kleju
glue-sniffing
wada rozwojowa (inaczej:
wada wrodzona)
congenital disorder, birth defect
wada słuchu
hearing impairment
wiedza ekspercka
expert knowledge
wada wzroku
visual impairment
wiedza ogólna
generic knowledge
walidacja
validation
wiedza proceduralna
procedural knowledge
wapń
calcium
knowing how
wariancja
variance
wiedzieć jak (inaczej:
wiedza proceduralna)
wariancja błędu
error variance
wiedzieć że (inaczej: wiedza knowing what
deklaratywna)
wariancja międzygrupowa
between-groups variance
wiek
age
wartość
value
wiek chronologiczny
chronological age
wartość modalna
mode
wiek rozwojowy
developmental age
warunek
condition
wiek społeczny
social age
warunkowanie
conditioning
wiek umysłowy
mental age
warunkowanie
instrumentalne (sprawcze)
instrumental (operant,
respondent) conditioning
Wielka Piątka
Big Five
warunkowanie klasyczne
(reaktywne)
classical conditioning
wielokrotny wybór
multiple-choice
warunkowanie opóźnione
delayed conditioning
wielozmiennowa analiza
wariancji
multivariate analysis of variance
(MANOVA)
warunkowanie wyższego
rzędu
higher-order conditioning
więź emocjonalna
affectional bond
więź społeczna
social bond
warunkowy
conditional
wieża z Hanoi
Tower of Hanoi
wazopresyna (inaczej:
hormon antydiuretyczny)
vasopressin, antidiuretic
hormone (ADH)
wiktymizacja
victimization
wczesna dorosłość
early adulthood
wiktymologia
victimology
wczesne dzieciństwo
early childhood
wina
guilt, fault
wcześniactwo
prematurity
wirtualna rzeczywistość
virtual reality
wcześniak
premature baby
wirus
virus
wdrukowanie
imprinting
witamina
vitamin
węch
smell, olfaction
wizerunek
image
węchowy
smell, olfactory
wizja
vision
weganizm
veganism
władza (1) - w znaczeniu
posiadania władzy
power
wegetarianizm
vegetarianism
authority
węglan litu
lithium carbonate
władza (2) - w znaczeniu:
organ władzy
werbalizacja
verbalization
władza rodzicielska
parental responsibility
werbalny
verbal
włókno
fibre
wewnątrzczaszkowy
intracranial
włókno nerwowe
nerve fibre
wewnątrzkorowy
intracortical
inferential statistics, statistical
inference
wewnętrzny przewód
słuchowy
internal auditory canal, internal
meatus
wokalizacja
vocalization
wgląd
insight
wokalny
vocal
wiara
faith, belief
wola
will
wiarygodność
credibility
wola mocy (w teorii A.
Adlera)
will to power
wiarygodność zeznań
credibility of testimony
wolna wola
free will
wiązanie
binding
wolne rodniki
free radicals
206
wolność
freedom, liberty
wspomnienie odzyskane
recovered memory
wolontariusz
volunteer
wspomnienie wywołane
induced memory
woń
odour, smell
wstępny
initial
wpływ społeczny
social influence
wstręt
disgust
wrażenie (1) - w znaczeniu:
impresja lub wywieranie
wrażenia
impression
wstrząs mózgu
concussion
wstyd
shame
wrażenie (2) - w znaczeniu:
doznanie zmysłowe
sensation
wulgarny
vulgar
wrażliwość
sensitivity, sensibility
wulgaryzm
vulgarism, vulgarity
wrażliwy
sensitive
wybiórczy
selective
wrodzony
innate
wybór obiektu (w
psychoanalizie)
object-choice
wrogość
hostility
wybór wymuszony
forced-choice
wściekłość
fury, rage
wybuch złości
tantrum, temper tantrum
wskaźnik
indicator
wybuchowość
short temper, quick temper
wskaźnik kompleksu (w
psychoanalizie)
complex indicator
upbringing
wskaźnik korelacji
correlation ratio
wychowanie (1) - w
znaczeniu: wychowywanie
dziecka
wskazówka
cue
wychowanie (2) - w
znaczeniu: edukacja
education
współczucie
sympathy
wyczerpanie
exhaustion
współczulny (sympatyczny,
adrenergiczny) układ
nerwowy
sympathetic nervous system
wydalanie
excretion
wydobywanie (wydobycie)
retrieval
współczynnik
coefficient, quotient, rate
wydzielanie
secretion
współczynnik beta
beta coefficient
wygaszanie
extinction
współczynnik kontyngencji
(inaczej: współczynnik C
Pearsona)
contingency coefficient
wygaszanie lęku
extinction of anxiety
wyjaśnienie
explanation
correlation coefficient
wykluczenie społeczne
social exclusion
Spearmana
Spearman rank correlation
coefficient
wykonanie
performance
t Kendalla (tau Kendalla)
Kendall correlation coefficient,
Kendall’s tau
wykres kołowy
pie chart
wykroczenie
offence, violation
wielokrotnej R
multiple correlation coefficient
R
wykrywacz kłamstw
lie detector
reliability coefficient
wymarły
extinct
alfa (inaczej: alfa
Cronbacha)
alpha reliability coefficient,
Cronbach’s alpha
wymiar
dimension
wynik przeliczony
derived score
wynik standardowy
standard score
współczynnik trafności
validity coefficient
wynik stenowy
sten score
współczynnik zgodności
Kendalla (W Kendalla)
Kendall coefficient of
concordance
wynik surowy
raw score
współpraca
cooperation
wyobcowanie
alienation
współpracować
to cooperate
wyobrażać (sobie)
to imagine
współuzależnienie
co-dependency, co-dependence
wyobrażanie
imagery
współzawodnictwo
competition, rivalry
wyobrażenie
image
współzawodnictwo między
rodzeństwem
sibling rivalry
wyobraźnia
imagination
współzmienna (inaczej:
zmienna towarzysząca)
covariate, concomitant variable
wyobrażony
imaginary
wyolbrzymianie
exaggeration
wspomnienie
memory
wypadek
accident
wspomnienie fleszowe
(inaczej: pamięć fleszowa)
flashbulb memory
wypalenie zawodowe
burnout
wyparcie
repression
207
wypierać
to repress
wzmacnianie ciągłe
continuous reinforcement
wystandaryzoway
standardized
wzmocnienie
reinforcement
wytrysk
ejaculation
wzmocnienie negatywne
negative reinforcement
wyuczona bezradność
learned helplessness
wzmocnienie różnicujące
differential reinforcement
wywiad
interview
wzmocnienie wtórne
secondary reinforcement
wywiad kliniczny
clinical interview
wzór
pattern
wywiad pogłębiony
in-depth interview
wzrok
vision
wywiad poznawczy
cognitive interview
wzrokowiec
visualizer
wywiad ustrukturalizowany structured interview
wzrokowy
visual
wyzwanie
challenge
growth
wyzwolenie
liberation
wzrost (1) - w znaczeniu:
wzrastanie
wzbudzenie
arousal
wzrost (2) - w znaczeniu:
wysokość
height
wzgórze (część mózgu)
thalamus
wzwód
erection
wzmacniać
to reinforce
208
Z
209
zabawa
play
zabawa dydaktyczna
educational play
borderline personality disorder
zabawa funkcjonalna
functional play
typu borderline (inaczej:
osobowość z pogranicza)
zabawa tematyczna
thematic play
zaburzenie pamięci
memory disorder
zablokowanie celu
aim-inhibition
zaburzenie percepcji
perception disorder
zaburzenie
disorder, abnormality
female sexual arousal disorder
zaburzenie adaptacyjne
adjustment disorder
zaburzenie podniecenia u
kobiet
zaburzenie popędu
płciowego
sexual desire disorder
zaburzenie poznawcze
cognitive disorder
factitious disorder
affective disorder, mood
zaburzenie afektywne
(inaczej: choroba afektywna, disorder
zaburzenie autystyczne
autistic disorder
zaburzenie pozorowane
zaburzenie charakteru
osobowości)
character disorder, personality
disorder
sexual preference disorder,
zaburzenie preferencji
płciowych (inaczej: parafilia, paraphilia, sexual deviation
dewiacja seksualna)
zaburzenie cyklotymiczne
cyclothymic disorder
zaburzenie psychiczne
mental disorder
zaburzenie czytania
reading disorder
psychosomatic disorder
zaburzenie
depersonalizacyjne
depersonalization disorder
zaburzenie
psychosomatyczne
zaburzenie rozwoju
developmental disorder
zaburzenie dwubiegunowe
(inaczej: choroba afektywna disorder, manic-depressive
psychosis
dwubiegunowa; dawniej:
psychoza maniakalnodepresyjna)
zaburzenie schizoafektywne schizoaffective disorder
zaburzenie dysmorficzne
(inaczej: dysmorfofobia)
body dysmorphic disorder,
dysmorphophobia
zaburzenie somatoformiczne somatoform disorder
zaburzenie dysocjacyjne
dissociative disorder
zaburzenie dystymiczne
(inaczej: dystymia, depresja
nerwicowa)
dysthymic disorder, dysthymia,
depressive neurosis, neurotic
depression
zaburzenie erekcji/wzwodu
(inaczej: impotencja)
erectile dysfunction, male
erectile disorder, impotence
zaburzenie gastryczne
gastric disorder
zaburzenie hipochondryczne hypochondriasis, health anxiety,
illness phobia, illness anxiety
(inaczej: hipochondria)
zaburzenie seksualne
sexual dysfunction (disorder)
zaburzenie snu
sleep disorder
zaburzenie somatyzacyjne
somatization disorder
zaburzenie spowodowane
psychoaktywnych
substance-induced disorder
zaburzenie świadomości
disorder of consciousness
zaburzenie tożsamości
identity disorder
zaburzenie urojeniowe
delusional disorder
zaburzenie uwagi
attention disorder
zaburzenie wytrysku
ejakulacji)
ejaculatory incompetence,
ejaculatory impotence
zaburzenie zachowania
conduct disorder
zaburzenie ze spektrum
autystycznego
autism spectrum disorder
substance-related disorder
zaburzenie identyfikacji
płciowej
gender identity disorder
zaburzenie komunikacji
communication disorder
zaburzenie kontroli
implusów
impulse control disorder
zaburzenie konwersyjne
conversion disorder
zaburzenie lękowe
anxiety disorder
zaburzenie związane z
psychoaktywnych
zaburzenie myślenia
thought disorder
zaburzony
abnormal
zaburzenie nastroju
afektywne, choroba
afektywna)
affective disorder, mood
disorder
zachęta
incentive
zachowanie
behaviour
zaburzenie obsesyjnokompulsywne (inaczej:
nerwica natręctw; dawniej:
nerwica anankastyczna)
obsessive-compulsive disorder
(OCD), anankastic neurosis
zachowanie emitowane
emitted behaviour
zachowanie instynktowne
instinctive behaviour
grooming
zaburzenie odżywiania
eating disorder
zachowanie komfortowe (w
etologii)
zaburzenie organiczne
organic disorder
zachowanie kompulsywne
compulsive behaviour
zaburzenie orgazmu
orgasmic dysfunction, orgasm
disorder, orgasmic disorder
zachowanie prospołeczne
prosocial behaviour
challenging behaviour
zaburzenie orgazmu
u kobiet
female orgasmic disorder
zachowanie sprawiające
trudności
zachowanie typu acting out
acting out
zaburzenie orgazmu
u mężczyzn
male orgasmic disorder,
orgasmic impotence
zachowanie ucieczkowe
escape behaviour
210
zachowanie zabezpieczające safety behaviour
zasada „wszystko albo nic”
zadania rozwojowe (w teorii developmental tasks
R. Havighursta)
all-or-none law, all-or-none
principle
zasada przyjemności
pleasure principle
zadanie wykrywania
detection task
zasada rzeczywistości
reality principle
zadowolenie z pracy
job satisfaction
human resources
zahamowanie
inhibition
zasoby ludzkie
(w zarządzaniu)
zainteresowanie
interest
zaspokojenie pragnienia
wish fulfilment
zakład Pascala
Pascal’s wager
zastępczy (przeniesiony)
Munchausen by proxy syndrome
zakłócanie
interference
zatrucie
poisoning
zakochanie
infatuation
amenorrhoea
zakres
range
zatrzymanie
miesiączkowania
(inaczej: amenorrhea)
zakres uwagi
attention span, apprehension
span
zawiść
envy
zawodowy
vocational
żal (1) - w znaczeniu:
uczucie smutku
grief
zazdrość
jealousy, envy
żal (2) - w znaczeniu:
uczucie zawodu
regret
zazdrość o penisa
penis envy
zdarzenie aktywujące
activating event
załamanie nerwowe
nervous breakdown
zdolność
ability, aptitude
zależność
dependence
zdrowie psychiczne
mental health
zależność - niezależność od
pola (tła)
field dependence - independence
zegar biologiczny
biological clock
zależność psychiczna
psychological dependence
żeński (płci żeńskiej)
female
zależny
dependent
syndrome
żałoba
mourning
zespół
(w znaczeniu: syndrom)
zaloty
courtship
abstinence syndrome,
withdrawal syndrome
zamiar (dotyczy zamiaru
popełnienia przestępstwa w
terminologii sądowej)
mens rea
zespół abstynencyjny
(inaczej: syndrom
odstawienia)
zespół amnestyczny
amnestic disorder,
amnesic syndrome
zamierzenie
intention
zespół Aspergera
Asperger’s syndrome
zamknięty uraz głowy
closed head injury
zaniedbanie
negligence
chronic fatigue syndrome,
myalgic encephalomyelitis
zespół Downa
Down’s syndorme
zanurzanie [inaczej: terapia
implozywna, wystawianie
na działanie bodźca
(stresora)]
flooding, exposure therapy,
implosion therapy
zespół jelita drażliwego
(nadwrażliwego)
irritable bowel syndrome (IBS)
zapach
smell, odour
zespół Korsakowa (inaczej:
psychoza Korsakowa)
zapalenie opon mózgowordzeniowych
meningitis
Korsakoff’s syndrome,
Korsakoff’s psychosis, alcohol
amnestic disorder
panic disorder
zapamiętywanie
memorizing
zespół lęku napadowego
(inaczej: zespół paniki,
zespół lęku panicznego)
zapłodnienie
fertilization
Munchausen syndrome
zapłodnienie in
vitro(inaczej: zapłodnienie
pozaustrojowe)
in vitro fertlization
zespół nadpobudliwości
psychoruchowej, ADHD
attention deficit hyperactivity
disorder (ADHD)
zapominanie
forgetting
zespół nagłej zmiany strefy
czasowej
jet lag
zaprzeczenie
negation
zaprzeczenie (1)
denial
zespół napięcia
premenstrual syndrome (PMS),
late luteal phase dysphoric
disorder
zaprzeczenie (2)
disavowal (termin używany
tylko w psychoanalizie)
zespół ostrego stresu
acute stress disorder
żargon
jargon
zespół Otella
Othello syndrome
zarządzanie
managing, management
post-traumatic stress disorder
(PTSD)
zarządzanie zasobami
ludzkimi
human resources management
zespół Tourette’a
Tourette’s disorder, Tourette’s
syndrome
211
zespół Turnera
Turner’s syndrome
zmienna kontrolna
control variable
zespół uogólnionego lęku
generalized anxiety disorder
GAD)
zmienna manipulacyjna
manipulative variable
zespół uzależnienia od
Internetu
Internet addiction syndrome
zmienna moderująca
moderating (moderator) variable
zmienna nieistotna
non-significant variable
zespół WernickegoKorsakowa
Wernicke-Korsakoff syndrome
zmienna niezależna
independent variable
zewnętrzny
external
zmienna nominalna
nominal variable
zez
strabismus
zmienna politomiczna
(wielowartościowa)
polytomous variable
zmienna porządkowa
ordinal variable
zmienna pośrednicząca
mediating variable
zeznania świadka naocznego eyewitness testimony
zgodność (spójność)
wewnętrzna
internal consistency
zgodność
concordance
zmienna teoretyczna
theoretical variable
zgodny z nastrojem
psychicznych, treści urojeń
itd.)
mood-congruent
zmienna tłumiąca
suppressor variable
zmienna towarzysząca
(inaczej: współzmienna)
covariate,
concomitant variable
zjawisko
phenomena)
zmienna zakłócająca
confounding variable
zmienna zależna
dependent variable
zjawisko „na końcu języka”
tip-of-the-tongue phenomenon
zjawisko „cocktail party”
cocktail party phenomenon
żle zdefiniowany problem
ill-defined problem,
ill-structured problem
zmysł
sense
złośliwość
spite
zmysł dotyku
touch
złośliwy
spiteful
zmysł kinestezji
kinaesthetic sense
złudzenie
illusion
zmysł słuchu
hearing
złudzenie geometryczne
geometric illusion
zmysł smaku
taste, gustation
złudzenie kontroli
illusion of control
zmysł węchu
smell, olfaction
złudzenie poznawcze
cognitive illusion
zmysł wzroku
vision
złudzenie ruchu
movement illusion
zmysłowość
sensuality
złudzenie słuchowe
auditory illusion
zmysłowy (1) - odnoszący
się do zmysłów
sensory
złudzenie wzrokowe
visual illusion, optical illusion
tiredness, fatigue
zmysłowy (2) - odnoszący
się do doznań zmysłowych
sensual
zmęczenie
zmiana
change
znaczący
significant
zmiana postaw
attitude change
znaczący inny
significant other
zmiana rozwojowa
developmental change
znaczenie
meaning, sense
zmienna
variable
znak
sign
zmienna ciągła
continuous variable
znęcanie się nad dzieckiem
child abuse
zmienna dychotomiczna
dichotomous (binary) variable
znęcanie się nad
małżonkiem
spouse abuse
zmienna dyskretna
(nieciągła)
discrete variable
znęcanie się nad osobą
starszą
elder abuse
zmienna ilorazowa (inaczej:
zmienna stosunkowa)
ratio variable
znieczulica społeczna
social indifference
zmienna ilościowa
quantitative variable
znużenie
weariness
zmienna interwałowa
(przedziałowa)
interval variable
żołądek
stomach
zoofilia
zoophilia
zmienna interweniująca
intervening variable
animal psychology
zmienna istotna
significant variable
zoopsychologia (inaczej:
psychologia zwierząt)
źrenica
pupil
zmienna jakościowa
qualitative variable
związek
relationship
zmienna kategoryczna
categorical variable
związek przyczynowy
causal effect
zmienna klasyfikacyjna
classification variable
212
zmienność (w psychometrii) variability
zmodyfikowany genetycznie genetically modified
213
zwój (w znaczeniu
anatomicznym)
ganglion
zwój ślimakowy (inaczej:
zwój spiralny ślimaka)
cochlea
zygota
zygote
zysk
gain, profit
Patronat medialny
Bukowno 2012

Pobierz Słownik w wersji pdf

Transkrypt

Podobne dokumenty

Biuletyn Nr 5

Szkolne Nowinki numer 1