Borland Developer Studio 2006

Borland Developer Studio 2006
Autor: Radosław Bujak
Rozdział 1: Wprowadzenie do Delphi 2006
Rozdział ten słuŜy jako wprowadzenie do zintegrowanego środowiska IDE Delphi, a takŜe objaśnia
postawy tworzenia aplikacji konsolowej. Rozdział ten nie opisuje szczegółowo wszystkich elementów
IDE, aczkolwiek opisuje tylko te elementy, które będą niezbędne do początkowej nauki Delphi 2006.
Pozostałe elementy będą opisane nieco później.
Zintegrowane środowisko IDE Delphi
Zintegrowane środowisko programistyczne (ang. IDE – Integrated Development Environment)
wyświetla się zaraz po uruchomieniu Delphi. IDE Delphi złoŜone jest z kilku narzędzi, które uŜywane
są do projektowania, budowania oraz testowania aplikacji. Ilustracja 1.1 przedstawia IDE Delphi.
Ilustracja 1.1: IDE Delphi
Elementy zintegrowanego środowiska IDE Delphi
IDE Delphi zawiera ogromną liczbę narzędzi przeznaczonych do rozwoju aplikacji, natomiast niewiele
jest ich widocznych przy uruchomieniu środowiska. NajwaŜniejsze narzędzia IDE Delphi to:
•
•
•
•
•
•
•
Paleta Narzędzi (ang. Tool Palette)
Powierzchnia Projektanta (ang. Designer Surface)
Inspektor Obiektów (ang. Object Inspector)
Widok Struktury (ang. Structure View)
Edytor Kodu (ang. Code Editor)
MenedŜer Projektu (ang. Project Manager)
Menu główne (ang. Main menu) i Paski Narzędziowe (ang. Toolbars)
Paleta Narzędzi
Paleta Narzędzi (ang. Tool Palette) (poprzednio znana jako Paleta Komponentów (ang. Component
Palette)) to okno znajdujące się w dolnym prawym rogu IDE. Paleta Narzędzi jest ulepszoną wersją
Palety Komponentów. Wyświetla zbiory komponentów lub plików i projektów, które moŜesz utworzyć
w Delphi. JeŜeli jesteś początkującym programistą, wystarczy, Ŝe będziesz wiedział, iŜ komponenty są
podstawowymi obiektami, na których bazują aplikacje Windows.
Aby zobaczyć domyślną kolekcję komponentów uŜywanych do budowania aplikacji Windows, musimy
utworzyć nowy projekt aplikacji Windows. Aby utworzyć nowy projekt wybierz File -> New -> VCL
Forms Application – Delphi for Win32 lub naciśnij dwukrotnie na element VCL Forms Application w
kategorii Delphi Projects w oknie Palety Narzędzi.
Ilustacja 1.2: Paleta Narzędzi
Powierzchnia Projektanta
Powierzchnia Projektanta (ang. Designer Surface) (poprzednio znana jako Projektant Formularzy
(ang. Form Designer)) zajmuje centralne miejsce w IDE Delphi. Powierzchnia Projektanta (zobacz
Ilustracja 1.3) jest właściwie głównym oknem nowej aplikacji, ale podczas projektowania uŜywana jest
do rysowania po płótnie, czyli do tworzenia interfejsu uŜytkownika.
Ilustracja 1.3: Powierzchnia Projektanta
Do utworzenia interfejsu uŜytkownika w Delphi uŜywamy Powierzchni Projektanta zgodnego z Paletą
Narzędzi i Inspektorem Obiektów. UŜywając tych trzech narzędzi, proces tworzenia interfejsu
uŜytkownika zostaje zredukowany do trzech prostych kroków:
1. Wybranie komponentu z Palety Komponentów.
2. Umieszczenie wybranego komponentu na Powierzchni Projektanta.
3. Przystosowanie komponentu w Inspektorze Obiektów.
Kropki wyświetlone na Powierzchni Projektanta są Siatką Projektancką. Siatka Projektancka jest
widoczna tylko w czasie projektowania i jest bardzo przydatnym narzędziem, które pomaga utrzymać
stałe rozmieszczenie między komponentami na formularzu. JeŜeli nie potrzebujesz Siatki
Projektanckiej moŜesz ją ukryć lub zablokować w oknie dialogowym Options (Opcje). Aby to zrobić,
wybierz Tools -> Options, rozwiń zakładki Environment Options i Delphi Options po czym wybierz VCL
Designer. Wreszcie, odznacz opcje Display gird oraz Snap to grid.
Inspektor Obiektów
Inspektor Obiektów (ang. Object Inspector) podobnie jak Powierzchnia Projektanta jest bezcennym
narzędziem w repertuarze Delphi. Inspektor Obiektów uŜywany jest do wyświetlania i modyfikowania
właściwości wybranego formularza lub wybranego komponentu(ów) na formularzu. Właściwości
komponentu są róŜnymi wartościami, które definiują komponent. Wiele właściwości wyświetlanych w
Inspektorze Obiektów definiuje wygląd komponentu, tzn. jak ma wyglądać na ekranie.
Kiedy zostanie utworzony nowy projekt , Inspektor Obiektów automatycznie wyświetla właściwości
głównego formularza. W poprzednich wersjach Delphi, Inspektor Obiektów wyświetlał właściwości
komponentów alfabetycznie, ale w wersji 8.0 i późniejszych domyślny styl został zmieniony i własności
wyświetlane są w kategoriach. Aby wyświetlić właściwości alfabetycznie, naciśnij prawym przyciskiem
myszy na Inspektor Obiektów po czym wybierz Arrange -> By Name z podręcznego menu
kontekstowego.
Ilustracja 1.4: Inspektor Obiektów
Inspektor Obiektów składa się z dwóch części. Rozwijana lista na samej górze znana jest jako lista
instancji. Sporządza ona listę wszystkich komponentów na wybranym formularzu (włączając sam
formularz) i pokazuje aktualnie wybrany komponent. PoniŜej listy instancji widnieją dwie zakładki.
Zakładka Właściwości (ang. Properties) wyświetla właściwości wybranego komponentu, natomiast
zakładka Zdarzenia (ang. Events) wyświetla zdarzenia, na które komponent moŜe zareagować.
Zdarzenie jest sekcją kodu, która zostaje wykona, kiedy zostanie wykonane jakieś zdarzenie oraz jeśli
coś jest w uŜyciu, np. poprzez naciśnięcie przycisku myszy czy klawisza.
Widok Struktury
Widok Struktury (ang. Structure View) wyświetla w sposób hierarchiczny komponenty znajdujące się
na formularzu oraz umoŜliwia nam zmienianie relacji hierarchicznej między komponentami, uŜywając
prostych technik przeciągnij i upuść. Widok Struktury jest szczególnie wartościowym narzędziem przy
tworzeniu duŜych aplikacji. Ilustracja 1.5 pokazuje hierarchiczną reprezentację formularza, na którym
umieszczono duŜą liczbę komponentów.
Ilustracja 1.5: Widok Struktury
Widok Struktury zastąpił dwa narzędzia z poprzednich wersji Delphi: Okno Hierarchii Obiektów (ang.
Object TreeView) oraz Eksplorator Kodu (ang. Code Explorer). Kiedy projektujesz interfejs
uŜytkownika, Widok Struktury wyświetla hierarchię komponentów (tak jak okno Object TreeView w
poprzednich wersjach). Kiedy przełączasz się do Edytora Kodu (ang. Code Editor), Widok Struktury
pokazuje hierarchię róŜnych segmentów kodu źródłowego (tak jak Eksplorator Kodu w poprzednich
wersjach).
Edytor Kodu
Edytor Kodu (ang. Code Editor) jest bardzo wyrachowanym narzędziem przeznaczonym do
wprowadzania kodu dla aplikacji. Aby wyświetlić Edytor Kodu, naciśnij na zakładkę Code na pasku
stanu w IDE Delphi.
Ilustracja 1.6: Edytor Kodu
Wskazówka: Najszybszym sposobem na wyświetlenie Edytora Kodu jest naciśnięcie klawisza F12 na
klawiaturze. Jest to przełącznik pomiędzy Powierzchnią Projektanta a Edytorem Kodu i odwrotnie.
Po bliŜszym przyjrzeniu się Edytorowi Kodu, moŜemy zauwaŜyć dwie rzeczy: edytor popiera
podświetlanie składni oraz wypełniony jest pewną ilością kodu. Jest to naprawdę dobry pomysł,
przede wszystkim odpowiadający początkującym programistom.
Edytor kody w Delphi 2006 jest absolutnym cudem. Oprócz podświetlania składni, posiada niezmiernie
uŜyteczną zdolność do Zsynchronizowanej Edycji (ang. Sync Edit), która umoŜliwia ci równoczesną
edycję podwójnych identyfikatorów w wybranym fragmencie kodu.
MenedŜer Projektu
MenedŜer Projektu (ang. Project Manager) jest oknem umieszczonym w górnym prawym rogu IDE
Delphi. MenedŜer Projektu wyświetla pliki, które tworzone są w aktualnym projekcie. MenedŜer
Projektu umoŜliwia nam równieŜ wykonanie róŜnych zadań związanych z projektem, takich jak
dodawanie/usuwanie plików oraz ich kompilacja. To narzędzie będzie naprawdę przydatne, kiedy
zaczniemy budować nasze własne komponenty i pakiety.
Menu Główne i Paski Narzędziowe
Menu główne to twoje drzwi do świata Delphi. Jak we wszystkich innych aplikacjach Windows, menu
główne zawiera wszystkie opcje dostępne w aplikacji. Opcje, których prawdopodobnie będziesz
uŜywał najczęściej znajdują się na paskach narzędziowych. Paski narzędziowe uŜywane są w celu
uzyskania dostępu do najczęściej uŜywanych opcji i nigdy nie zawierają opcji, która nie mogłaby
zostać znaleziona w menu głównym.
Paski narzędziowe moŜna łatwo konfigurować do własnych potrzeb. MoŜesz przystosować pasek
narzędziowy poprzez uŜycie okna dialogowego Customize.
Aby wyświetlić okno dialogowe Customize, naciśnij prawym przyciskiem na pasek narzędziowy i
wybierz z kontekstowego menu podręcznego element Customize.
Ilustracja 1.7: Przystosowywanie pasków narzędziowych
Tworzenie Aplikacji Konsolowej
Ta część rozdziału opisuje jak utworzyć aplikację konsolową oraz zapoznaje cię z róŜnymi plikami
tworzonymi przez IDE.
Tworzenie Nowego Projektu
Projekt jest po prostu zbiorem plików uŜytych do budowy aplikacji. Delphi posiada ogromny wybór
róŜnych projektów i wiele sposobów na ich tworzenie. Tak jak w poprzednich wersjach Delphi, drogą
do utworzenia aplikacji konsolowej jest uŜycie okna dialogowego New Items. Aby wyświetlić okno
dialogowe New Items, wybierz File -> New -> Other. Okno dialogowe New Items wyświetla wszystkie
typy projektów dostępnych w Delphi.
Ilustracja 1.8: Tworzenie nowego projektu
Aby utworzyć nowy projekt aplikacji konsolowej musisz wybrać pozycję Delphi Projects w drzewie Item
Categories, po czym dwukrotnie nacisnąć na ikonę Console Application po prawej stronie.
Wskazówka: Delphi automatycznie zamyka otwarty projekt, kiedy tworzysz nowy, ale jeŜeli chcesz
własnoręcznie zamknąć otwarty projekt najszybszym sposobem jest wybranie File -> Close All.
Kiedy tworzysz projekt aplikacji konsolowej wszystkie narzędzia przeznaczone do wizualnego
projektowania staną się niedostępne, poniewaŜ aplikacje konsolowe nie posiadają wizualnego
interfejsu uŜytkownika. Aplikacje konsolowe to aplikacje Windows, które wyświetlane są w oknie
konsoli i wyglądają jak aplikacje DOS.
Ilustracja 1.9: Prosta aplikacja konsolowa
Szybkim sposobem na utworzenie projektu aplikacji konsolowej w Delphi 2005 i nowszych wersjach
jest wybranie kategorii Delphi Projects w oknie Palety Narzędzi oraz dwukrotne naciśnięcie na
element Console Application.
Pliki Projektu
Aby przejrzeć pliki, które tworzy projekt aplikacji konsolowej musimy zapisać projekt na dysku.
Najszybszym sposobem zapisywania całości projektu na dysku jest uŜycie opcji File -> Save All lub
naciśnięcie odpowiedniego przycisku na pasku narzędzi Standard (ikona z dwoma nałoŜonymi na
siebie dyskietkami).
Wskazówka: Zawsze zapisuj projekty do oddzielnych katalogów. JeŜeli zapiszesz więcej niŜ jeden
projekt do katalogu, moŜesz przez nieuwagę nadpisać plik, który naleŜy do innego projektu i uczyni go
to projektem bezuŜytecznym.
Po wybraniu opcji File -> Save All, Delphi poprosi cię o wprowadzenie nazwy dla twojego projektu.
Najprostszym sposobem jest zaakceptowanie nazwy, którą proponuje Delphi. Następnie naciśnij
przycisk Save po tym, jeśli utworzyłeś i/lub wybrałeś pusty folder.
WaŜne pliki, które definiują aplikację konsolową mają rozszerzenia .dpr, .bdsproj oraz .cfg.
NajwaŜniejszym plikiem w kaŜdym projekcie jest plik .dpr – plik projektu Delphi. Plik projektu zawiera
niezbędne fragmenty kodu, które definiują projekt i sprawiają, Ŝe działa. Kiedy tworzysz projekt
aplikacji konsolowej, Delphi automatycznie wyświetla kod źródłowy projektu w edytorze.
Ilustracja 1.10: Kod źródłowy projektu
Pliki takie jak .dpr, .cfg i .bdsproj są plikami tekstowymi, ale w przeciwieństwie do pliku .dpr zawierają
ustawienia projektu poniekąd więcej niŜ kodu. Plik .cfg zawiera ustawienia konfiguracyjne projektu,
natomiast plik .bsdproj zawiera róŜne ustawienia, jak dyrektywy kompilatora, wyszukiwane ścieŜki, czy
odwołanie do pliku .dpr. Plik .bdsproj jest nowym plikiem projektu opartym na XML, który zawiera
ustawienia projektu, a który moŜna przeglądać i zmieniać w oknie dialogowym Project Options.
Ilustracja 1.11: Okno dialogowe Project Options
Kompilowanie Projektów
Kompilacja jest to proces tworzenia pliku wykonywalnego z jednego lub więcej plików zawierających
kod źródłowy. Aby skompilować projekt w Delphi, wybierz Project -> Compile lub Project -> Build. Gdy
wybierzesz którąkolwiek z tych opcji, Delphi skompiluje plik projektu do pliku wykonywalnego wraz z
nazwą projektu i rozszerzeniem .exe oraz umieści plik wykonywalny w katalogu projektu.
Tak naprawdę, wszystko jedno czy uŜywasz Compile bądź Build do tworzenia pliku wykonywalnego.
Jednak istnieje róŜnica w większych projektach, które posiadają więcej niŜ jeden moduł (moduł kodu
źródłowego). Kiedy uŜywasz opcji Compile, tylko moduły, które zostały zmienione od ostatniej
kompilacji zostaną ponownie skompilowane. Kiedy uŜywasz opcji Build, jakkolwiek, wszystkie moduły
zostają ponownie skompilowane, bez względu na ich ostatni stan kompilacji.
Aby przetestować aplikację naleŜy ją uruchomić w IDE uŜywając opcji Run -> Run. Kiedy uruchomisz
aplikację w IDE, aplikacja zostanie najpierw skompilowana a następnie uruchomiona. W czasie
działania aplikacji, wszystkie okna projektanckie oprócz Edytora Kodu są ukrywane i zastępowane
przez okna przeznaczone do usuwania błędów z programu. JeŜeli chcesz uruchomić aplikację bez
sprawdzania przez okna debugacji (odpluskwiania), wybierz Run -> Run Without Debugging.
Plik wykonywalny Delphi utworzony w procesie kompilacji jest w pełni funkcjonalną autonomiczną
aplikacją Windows, która moŜe być rozprowadzana i uruchamiana na innych komputerach. Jedynym
problemem związanym z tą aplikacją jest to, Ŝe nie robi ona właściwie nic szczególnego. Aby utworzyć
aplikację, która coś robi, zobacz Rozdział 2.