Artykuł naukowy

Źródło:
“Młodzi naukowcy dla polskiej nauki” praca zbiorowa pod red. dra inż. Marcina
Kuczera, część 8 – Nauki przyrodnicze, Kraków 2013, strony:130-137.
ROLA CHOLINOESTERAZ I ICH INHIBITORÓW
W CHOROBIE ALZHEIMERA
Kamila Borowiec
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Wydział Nauk o Żywności i Biotechnologii
Katedra Biotechnologii, Żywienia Człowieka i Towaroznastwa Żywności
Promotor: Prof. dr hab. Zdzisław Targoński
Promotor pomocniczy: dr inż. Dominik Szwajgier
Streszczenie: Rośliny stanowią źródło cennych związków, w tym odgrywających rolę
w terapii choroby Alzheimera (np. huperzina A, galantamina). W prezentowanej pracy
przedstawiono aktywności antycholinoesterazowe 21 owoców i warzyw dostępnych
w Polsce. Najwyższą inhibicję obydwu cholinoesteraz stwierdzono w przypadku soków
jabłkowych, w szczególności z odmian Idared i Szampion, a także ekstraktu z żurawiny.
Przebadane ekstrakty/soki owocowe charakteryzowały się wyższą zdolnością do
hamowania aktywności acetylocholinoesterazy niż butyrylocholinoesterazy. Natomiast
ekstrakty warzywne wykazały jedynie aktywność anty-butyrylocholinoesterazową.
W rezultacie pojawiła się szansa wykorzystania diety bogatej w owoce i warzywa, w celu
protekcji przed dysfunkcjami pamięciowymi, w tym przed chorobą Alzheimera.
Słowa kluczowe: acetylocholinoesteraza, butyrylocholinoesteraza, inhibitor, choroba
Alzheimera
1. Wstęp
Choroba Alzheimera jest najczęściej występującą formą demencji u osób powyżej
65 roku życia, dotykającą 50-60% chorych na otępienie [Blennow i in. 2006].
Ze względu na dużą powszechność staje się coraz większym problemem zdrowia
publicznego na świecie. W 2001 roku demencja dotknęła 24 miliony ludzi, a przypuszcza
się, że w 2040 roku liczba ta osiągnie wartość 81 milionów [Blennow i in. 2006].
Pomijając negatywne skutki tej choroby odczuwane przez samych chorych i ich
otoczenie, stanowi ona dodatkowo wielki ciężar ekonomiczny. W Stanach Zjednoczonych
jest trzecią chorobą pod względem kosztowności, pochłaniającą nawet 100 miliardów
dolarów rocznie [Vetulani 2003].
W oparciu o stwierdzenie znaczącej utraty aktywności acetylotransferazy
cholinowej w różnych częściach mózgów pacjentów chorych na Alzheimera, degeneracji
neuronów w jądrze podstawnym Meynerta, zmniejszenia wychwytu choliny i uwalniania
acetylocholiny powstała tzw. cholinergiczna hipoteza rozwoju choroby Alzheimera [Kasa
i in. 1997, Francis i in. 1999, Terry, Buccafusco 2003]. Zyskała ona na znaczeniu,
ponieważ współczesna terapia opiera się jedynie na lekach będących inhibitorami
cholinoesteraz [Contestabile 2011, Martorana i in. 2010], chociaż stanowi ona jedynie
leczenie objawowe [Suh i in. 2011].
Cholinoesterazy (ChE) są odpowiedzialne za hydrolizę acetylocholiny, przez
co inaktywują przekaźnictwo cholinergiczne [Mesulam i in. 2002]. W obrębie rodziny
ChE wyróżniono acetylo-ChE (AChE) i butyrylo-ChE (BChE), kodowane przez dwa
różne geny zlokalizowane odpowiednio na chromosomie 7. i 3. [Bartolini i in. 2009].
Aktywność AChE w zdrowym mózgu jest od 1,5 do 60 razy wyższa od aktywności BChE
[Giacobini 2001], podczas gdy u pacjentów cierpiących na chorobę Alzheimera stosunek
BChE : AChE zmienia się z 0,6 do 11 [Giacobini i in. 2002]. Liczne doniesienia
potwierdzają również, że obydwie ChE są zaangażowane w tworzenie kompleksów
z β-amyloidem i białkiem tau, przyczyniając się do powstawania patologicznych płytek
starczych i zwyrodnień neurowłókienkowych [Small i in. 1996, Weinstock 1999, Ballard
2002], charakterystycznych dla rozwoju choroby Alzheimera.
W Stanach Zjednoczonych i Europie dopuszczono cztery inhibitory ChE
do leczenia łagodnych i umiarkowanych przypadków choroby Alzheimera. Są to:
donepezil (Aricept®), riwastigmina (Exelon®), galantamina (Razadyne, wcześniej
Reminyl®) oraz takryna (Cognex®) [Contestabile 2011, Kozurkova i in. 2011]. Takryna
i donepezil są inhibitorami syntetycznymi, riwastigmina jest pochodną fizostygminy,
wyizolowanej pierwotnie z nasion fasoli kalabarskiej (Physostigma venenosum).
Do innych naturalnych inhibitorów ChE należą również galantamina i huperzina A
[Mukherjee i in. 2007]. Wspomnianą już wcześniej galantaminę odkryto w bulwach
śnieżyczki przebiśnieg (Galanthus nivalis). Natomiast huperzinę A, stosowaną
w Chinach w leczeniu miastenii ciężkiej rzekomoporaźnej oraz choroby Alzheimera,
pozyskano z widłaka Huperzia serrata [Wang i in. 2006].
Duet Chan i Shea [Chan, Shea 2009] dowiódł, że regularne picie soku z jabłek
może przeciwdziałać zaburzeniom pamięci w starszym wieku, nawet tym
najpoważniejszym, jak choroba Alzheimera. Odkrycie to potwierdziło, że ryzyko rozwoju
chorób neurodegeneracyjnych w starszym wieku zależy zarówno od czynników
genetycznych, jak i od diety. W związku powyższym, a także w oparciu o doniesienia
literaturowe, że owoce i warzywa mogą stanowić źródło inhibitorów ChE [McGehee i in.
2000, Ingkaninan i in. 2003, Kim i in. 2003, Fletcher i in. 2004, Orhan i in. 2004, Tripathi
i in. 2004, Adsersen i in. 2006, Suh i in. 2006], zainteresowanie niniejszych badań skupiło
się wokół diety bogatej w owoce i warzywa jako potencjalnego czynnika obniżającego
ryzyko wystąpienia lub opóźniającego wystąpienie choroby Alzheimera.
2. Materiał i metody
Materiał badawczy stanowiły jadalne części wybranych owoców i warzyw,
powszechnie dostępnych w Polsce: aronia (Aronia melanocarpa), borówka wysoka
(Vaccinium corymbosum), czarna porzeczka (Ribes nigrum), granatowiec właściwy
(Punica granatum), pigwowiec (Chaenomeles japonica), winorośl (Vitis vinifera),
żurawina (Oxycoccus palustris), jabłoń (Malus domestica) – 6 odmian: Gloster, Golden
delicious, Idared, Jonagold, Red delicious, Shampion; kapusta głowiasta (B.
oleracea var. capitata) – biała i czerwona, kapusta warzywna brukselka (Brassica
oleracea L. var. gemmifera), kapusta pekińska (Brassica rapa L. subsp. pekinensis),
brokuł (Brassica oleracea L. var. italica), pomidor (Lycopersicon esculentum), pietruszka
zwyczajna (Petroselinum crispum) – korzeń oraz burak ćwikłowy (Beta vulgaris L.
subsp. vulgaris).
Z surowców roślinnych sporządzono wodne ekstrakty lub soki (jabłkowe),
charakteryzujące się jednakową zawartością suchej masy (100 mg . cm-3). Do oznaczenia
aktywności anty-ChE w przygotowanych próbach wykorzystano metodę Ellmana [Ellman
i in. 1961] z pewnymi modyfikacjami [Ingkaninan i in. 2000]. Przygotowywane na świeżo
roztwory odczynników sporządzano w buforze Tris-HCl (50 mmol . dm-3, pH 8). Skład
mieszaniny reakcyjnej był następujący: 0,035 cm3 analizowanej próby, 0,086 cm3 buforu
Tris-HCl (50 mmol . dm-3, pH 8), 0,035 cm3 ATChI albo BTCh (1,5 mmol . dm-3), 0,194
cm3 DTNB (0,3 mmol . dm-3 z dodatkiem 10 mmol . dm-3 NaCl i 2 mmol . dm-3
MgCl2.6 H2O), roztwór AChE lub BChE (0,28 U . cm-3). Temperatura podczas pomiaru
wynosiła ok. 22 oC, a pomiar absorbancji (czytnik płytek Tecan Sunrise, Austria)
przeprowadzano po 15 min (BChE) lub 30 min (AChE). Równocześnie analizowano
kontrolę pozytywną zawierającą znany inhibitor ChE – eserynę (90,7 μmol . dm-3),
kontrolę negatywną niezawierającą inhibitora ChE, a także uwzględniono tło
analizowanych prób. Aktywność anty-ChE obliczono z wykorzystaniem krzywych
wzorcowych eseryny w zakresie stężeń: 0,09 μmol . dm-3 – 6,10 μmol . dm-3 (AChE)
i 0,09 μmol . dm-3 – 8,57 μmol . dm-3 (BChE). Wszystkie próby przebadano w ośmiu
powtórzeniach.
3. Wyniki
Spośród przebadanych owoców i warzyw najwyższą inhibicję obydwu
cholinoesteraz wykazano w przypadku soku jabłkowego z odmiany Idared, dla którego
stwierdzono aktywności anty-AChE i anty-BChE na poziomie odpowiadającym eserynie
o stężeniu odpowiednio 7,68 ± 0,50 μmol . dm-3 i 4,49 ± 0,47 μmol . dm-3. Porównywalne
rezultaty uzyskano także w przypadku soku jabłkowego z odmiany Szampion (AChE:
6,93 ± 0,64 μmol Es . dm-3, BChE: 3,84 ± 0,52 μmol Es . dm-3). Pozostałe soki jabłkowe
można także uznać za źródło inhibitorów ChE, szczególnie skutecznych względem AChE.
Ryc. 1. Inhibicja AChE i BChE (µmol Es . dm-3) przez wybrane odmiany jabłek, n=8.
Wśród pozostałych owoców wysoką inhibicję AChE stwierdzono dla ekstraktu
z żurawiny (7,35 ± 0,36 μmol Es . dm-3). Wykazano również aktywność anty-BChE tego
ekstraktu, jednakże zdecydowanie niższą (1,43 ± 0,09 μmol Es . dm-3). Dla ekstraktów
z owoców granatowca, aronii i winorośli stwierdzono zarówno aktywność anty-AChE
(odpowiednio 2,69 ± 1,53 μmol Es . dm-3, 1,92 ± 0,72 μmol Es . dm-3 oraz 1,14 ± 0,65
μmol Es . dm-3), jak również anty-BChE. Inhibicja BChE wykazywana przez ekstrakt
z granatu odpowiadała aktywności roztworu eseryny o stężeniu 0,80 ± 0,69
μmol Es . dm-3, dla aronii wyniosła: 0,91 ± 0,09 μmol Es . dm-3, a dla winogron:
0,54 ± 0,46 μmol Es . dm-3. Pozostałe owoce wykazywały niskie aktywności anty-ChE.
Ryc. 2. Inhibicja AChE i BChE (µmol Es . dm-3) przez wybrane owoce, n=8.
Wśród przebadanych warzyw stwierdzono jedynie aktywność anty-BChE. Należy
tutaj wymienić burak ćwikłowy (1,80 ± 0,41μmol Es . dm-3), brokuł (1,67 ± 0,49
μmol Es . dm-3), białą kapustę (1,52 ± 0,22 μmol Es . dm-3), pomidor (1,09 ± 0,41
μmol Es . dm-3), a także kapustę czerwoną (0,58 ± 0,06 μmol Es . dm-3) i korzeń pietruszki
(0,43 ± 0,33 μmol Es . dm-3). Inhibicji ChE nie wykazywały ekstrakty z brukselki
i kapusty pekińskiej.
Ryc. 3. Inhibicja BChE (µmol Es . dm-3) przez wybrane warzywa, n=8.
4. Dyskusja i wnioski
Publikacja Chan i Shea [2009] potwierdziła, że sok z jabłek przeciwdziała
zaburzeniom pamięci w starszym wieku, w tym rozwojowi choroby Alzheimera.
Cytowani autorzy wykazali także, że regularnemu piciu tego soku przez myszy
towarzyszy spowolnienie powstawania fibryli amyloidu β. W oparciu o powyższe fakty
wybrano do analiz sześć odmian jabłek i wszystkie z nich wykazały inhibicję obydwu
ChE. Jednocześnie dostrzec można było wyższą skuteczność inhibicji w stosunku
do AChE niż BChE. Najbardziej obiecujące wyniki uzyskano po analizie odmian: Idared
i Szampion. Borówka wysoka została włączona do badań ze względu na dużą zawartość
związków polifenolowych. Sugeruje się bowiem, że surowce bogate w polifenole mogą
stanowić źródło inhibitorów cholinoesteraz [Joseph i in. 2009, Krikorian i in. 2010].
Niestety, otrzymane wyniki nie potwierdziły tezy o obecności potencjalnych inhibitorów
AChE i BChE w owocach borówki. W związku z wyżej cytowanymi pracami, badaniami
objęto także inne owoce bogate w związki fenolowe, a mianowicie: żurawinę [Singh
i in. 2009], aronię [Wu i in. 2004] i czarną porzeczkę [Borges i in. 2010]. Spośród wyżej
wspomnianych roślin najwyższą aktywność anty-ChE, szczególnie względem AChE,
stwierdzono w przypadku ekstraktu z żurawiny. Zadowalające rezultaty uzyskano również
dla ekstraktu z aronii, natomiast najniższą inhibicję stwierdzono w przypadku ekstraktu
z czarnej porzeczki. W oparciu o rezultaty badań Guptów, sugerujące że części roślin,
które same nie wykazują aktywności ChE mogą stanowić źródło naturalnych związków
anty-ChE [Gupta, Gupta 1997], aktywności anty-ChE przeanalizowano w owocach roślin
przywołanych w cytowanej pracy: granatowca właściwego oraz winorośli. Otrzymane
rezultaty są obiecujące, bowiem ekstrakty z tych owoców wykazały inhibicję obydwu
ChE, z przewagą wobec AChE.
Warzywa z rodziny kapustowatych objęto badaniami przede wszystkim z powodu
ich potwierdzonej aktywności przeciwutleniającej oraz szerokiemu zastosowaniu
kulinarnemu w centralnej Europie [Singh i in. 2010]. Istnieją także doniesienia na temat
hamowania aktywności AChE przez wodne ekstrakty z nasion i liści jarmużu, również
należącego do tej rodziny [Ferreres i in., 2009]. Nie znalazło to jednak odzwierciedlenia
w wykonanych w tej pracy analizach na obecność inhibitorów ChE. Nie stwierdzono
zdolności do inhibicji żadnej z ChE przez ekstrakty z kapusty pekińskiej i brukselki,
natomiast ekstrakty z kapusty białej i czerwonej hamowały jedynie aktywność BChE.
Wśród badanych warzyw znalazł się również burak ćwikłowy. Ponownie powodem
włączenia tego warzywa do badań były zawarte w nim przeciwutleniacze [Cao i in. 1996].
Przebadany ekstrakt charakteryzował się najwyższą aktywnością anty-BChE spośród
analizowanych warzyw. Natomiast dość nieznaczne aktywności anty-BChE odkryto
w przypadku brokuła, korzenia pietruszki oraz pomidora. Jednocześnie nie stwierdzono,
aby ekstrakty z tych roślin były zdolne do zahamowania aktywności AChE. Niska
inhibicja BChE przez ekstrakt z dojrzałego pomidora może stanowić potwierdzenie
sugestii Fletchera o obniżeniu aktywności inhibitorów ChE wraz z dojrzewaniem owoców
[Fletcher i in. 2004]. Niską inhibicję BChE i brak aktywności anty-AChE wykazał także
ekstrakt z korzenia pietruszki. Natomiast badania Adsersen i wsp. [2006] donosiły
o ok. 20% inhibicji AChE przez ekstrakt metanolowy o stężeniu 0,1 mg . cm-3.
Za przyczynę tych rozbieżności uznać można użycie innego rozpuszczalnika, co z kolei
potwierdza przypuszczenia Adsersen, że związki odpowiedzialne za inhibicję ChE w tym
przypadku należą najprawdopodobniej do olejków eterycznych bądź terpenów.
Uzasadnieniem niezastosowania rozpuszczalników organicznych w prezentowanych
badaniach jest sposób przyrządzania owoców i warzyw w warunkach domowych
i przemysłowych – jedynie przy użyciu wody.
W licznych publikacjach można znaleźć informacje o jadalnych częściach
owoców, warzyw, a także ziół, stanowiących źródło związków wykazujących aktywność
anty-ChE. Poza przywołanymi powyżej należą do nich również: Musa paradisiaca
[Gupta, Gupta 1997, Ingkaninan i in. 2003], Vicia faba [Orhan i in. 2004], Prunus persica
[Suh i in. 2006], Salvia officinalis, Melissa officinalis, Laurus nobilis, Mentha suaveolens,
Lavandula angustifolia, Lavandula pedunculata [Ferreira i in. 2006], Carum carvi
[Adsersen i in. 2006], Bacopa monniera, Ginkgo biloba [Mukherjee 2007] i Withania
somnifera [Vinutha i in. 2007].
W podsumowaniu można stwierdzić, że niniejsza praca dostarcza informacji
o zdolności do inhibicji AChE i/lub BChE przez ekstrakty z szeregu owoców i warzyw.
Zdecydowana większość przebadanych w tej pracy owoców wykazuje inhibicję zarówno
AChE, jak i BChE. Pojawia się zatem szansa na wykorzystywanie diety bogatej
w wybrane owoce i warzywa, w celu poprawy funkcji pamięciowych mózgu.
Badania finansowane w ramach projektu nr POIG 01.01.02.00-061/09
5. Literatura
Adsersen A., Gauguin B., Gudiksen L., Jäger A.K. 2006. Screening of plants used in
Danish folk medicine to treat memory dysfunction for acetylcholinesterase inhibitory
activity. J. Ethnopharmacol. 104: 418-422.
Ballard C.G. 2002. Advances in the treatment of Alzheimer’s disease: benefits of dual
cholinesterase inhibition. Eur. Neurol. 47: 64-70.
Bartolini M., Greig N.H., Yu b Q.-S., Andrisanoa V. 2009. Immobilized
butyrylcholinesterase in the characterization of new inhibitors that could ease Alzheimer’s
disease. J. Chromatogr. A 1216: 2730-2738.
Blennow K., de Leon M.J., Zetterberg H. 2006. Alzheimer’s disease. Lancet 368:
387-397.
Borges G., Degeneve A., Mullen W., Crozier A. 2010. Identification of flavonoid and
phenolic antioxidants in black currants, blueberries, raspberries, red currants and
cranberries. J. Agr. Food Chem. 58: 3901-3909.
Cao G., Sofic E., Prior R.L. 1996. Antioxidant capacity of tea and common vegetables.
J. Agric. Food Chem. 44: 3426-3431.
Chan A., Shea T.B. 2009. Dietary supplementation with apple juice decreases
endogenous amyloid-β levels in murine brain. J. Alzheimers Dis. 16: 167-171.
Contestabile A. 2011. The history of the cholinergic hypothesis. Behav. Brain Res. 221:
334-340.
Ellman G.L., Lourtney D.K., Andres V., Gmelin G. 1961. A new and rapid
colorimetric determination of acetylcholinesterase activity. Biochem. Pharmacol. 7:
88-95.
Ferreira A., Proença C., Serralheiro M.L.M., Araújo M.E.M. 2006. The in vitro
screening for acetylcholinesterase inhibition and antioxidant activity of medicinal plants
from Portugal. J. Ethnopharmacol. 108: 31-37.
Ferreres F., Fernandes F., Sousa C., Valentao P., Pereira J.A., Andrade P.B. 2009.
Metabolic and bioactivity insights into Brassica oleracea var. acephala. J. Agric. Food
Chem. 57: 8884-8892.
Fletcher S.P., Geyer B.C., Smith A., Evron T., Joshi L., Soreq H., Mor T.S. 2004.
Tissue distribution of cholinesterases and anticholinesterases in native and transgenic
tomato plants. Plant Mol. Biol. 55: 33-43.
Francis P.T., Palmer A.M., Snape M., Wilcock G.K. 1999. The cholinergic hypothesis
of Alzheimer’s disease: a review of progress. J. Neurol. Neurosur. Ps. 66: 137-140.
Giacobini E. 2001. Selective inhibitors of butyrylcholinesteras: A valid alternative for
therapy of Alzheimer’s disease? Drug Aging 18: 891-898.
Giacobini E., Spiegel R., Enz A., Veroff A.E., Cutler N.R. 2002. Inhibition of acetyland butyryl-cholinesterase in the cerebrospinal fluid of patients with Alzheimer’s disease
by rivastigmine: correlation with cognitive benefit. J. Neural Transm. 109: 1053-1065.
Gupta A., Gupta R. 1997. A survey of plants for presence of cholinesterase activity.
Phytochemistry 46: 827-831.
Ingkaninan K., de Best C.M., van der Heijden R., Hofte A.J.P., Karabatak B., Irth
H., Tjaden U.R., van der Greef J., Verpoorte R. 2000. High-performance liquid
chromatography with on-line coupled UV, mass spectrometric and biochemical detection
for identification of acetylcholinesterase inhibitors from natural products. J. Chromatogr.
A 872: 61-73.
Ingkaninan K., Temkitthawon P., Chuenchom K., Yuyaem T., Thongnoi W. 2003.
Screening for acetylcholinesterase inhibitory activity in plants used in Thai traditional
rejuvenating and neurotonic remedies. J. Ethnopharmacol. 89: 261-264.
Joseph J.A., Shukitt-Hale B., Willis L.M. 2009. Grape juice, berries, and walnuts affect
brain aging and behavior. J. Nutr. 139: 1813S-1817S.
Kasa P., Rakonczay Z., Gulya K. 1997. The cholinergic system in Alzheimer disease.
Prog. Neurobiol. 52: 511-528.
Kim Y.-K., Koo B.-S., Gong D.-J., Lee Y.-C., Ko J.-H., Kim C.-H. 2003. Comparative
effect of Prunus persica L. BATSCH-water extract and tacrine (9-amino-1,2,3,4tetrahydroacridine hydrochloride) on concentration of extracellular acetylcholine in the rat
hippocampus. J. Ethnopharmacol. 87: 149-154.
Kozurkova M., Hamulakova S., Gazova Z., Paulikova H., Kristian P. 2011.
Neuroactive multifunctional tacrine congeners with cholinesterase, anti-amyloid
aggregation and neuroprotective properties. Pharmaceuticals 4: 382-418.
Krikorian R., Shidler M.D., Nash T.A., Kalt W., Vinqvist-Tymchuk M.R., ShukittHale B., Joseph J.A. 2010. Blueberry supplementation improves memory in older adults.
J. Agric. Food Chem. 58: 3996-4000.
Martorana A., Esposito Z., Koch G. 2010. Beyond the cholinergic hypothesis:
do current drugs work in Alzheimer’s disease? CNS Neurosci. Ther. 16: 235-245.
McGehee D.S., Krasowski M.D., Fung D.L., Wilson B., Gronert G.A., Moss J. 2000.
Cholinesterase inhibition by potato glycoalkaloids slows mivacurium metabolism.
Anesthesiology 93: 510-519.
Mesulam M.-M., Guillozet A., Shaw P., Quinn B. 2002. Widely spread
butyrylcholinesterase can hydrolyze acetylcholine in the normal and Alzheimer brain.
Neurobiol. Dis. 9: 88-93.
Mukherjee P.K., Kumar V., Mal M., Houghton P.J. 2007. Acetylcholinesterase
inhibitors from plants. Phytomedicine 14: 289-300.
Orhan I., Şener B., Choudhary M.I., Khalid A. 2004. Acetylcholinesterase
and butyrylcholinesterase inhibitory activity of some Turkish medicinal plants.
J. Ethnopharmacol. 91: 57-60.
Singh A.P., Wilson T., Kalk A.J., Cheong J., Vorsa N. 2009. Isolation of specific
cranberry flavonoids for biological activity assessment. Food Chem. 116: 963-968.
Singh B.K., S.R. Sharma S.R., Singh B. 2010. Antioxidant enzymes in cabbage:
Variability and inheritance of superoxide dismutase, peroxidase and catalase.
Sci. Hortic.-Amsterdam 124: 9-13.
Small D.H., Michaelson S., Sberna G. 1996. Non-classical actions of cholinesterases:
role in cellular differentiation, tumorigenesis and Alzheimer’s disease. Neurochem. Int.
28, 453-483.
Suh G.-H., Ryu S.-H., Lee D.-W., Han C., Ju Y.-S., Kee B.S., Lee J.-N., Bae J.N.,
Choi J.-H., Kim D.-J., Lee N.-J., Lee J.-Y., Go H.-J., Yi J.-S., Cho S.-J., Jeon Y.-W.
2011. Cholinesterase inhibitors for Alzheimer’s disease: Do they provide more than
symptomatic benefits? Am. J. Geriat. Psychiat. 19: 266-273.
Suh S.-J., Koo B.-S., Jin U.-H., Hwang M.-J., Lee In-S., Kim C.-H. 2006.
Pharmacological characterization of orally active cholinesterase inhibitory activity
of Prunus persica L. Batsch in Rats. J. Mol. Neurosci. 29: 101-108.
Terry A.V.Jr., Buccafusco J.J. 2003.
The cholinergic hypothesis of age
and Alzheimer’s disease-related cognitive deficits: recent challenges and their
implications for novel drug development. J. Pharmacol. Exp. Ther. 306: 821-824.
Tripathi S.M., Singh V.K., Singh S., Singh D.K. 2004. Enzyme inhibition by the
molluscicidal agent Punica granatum Linn. bark and Canna indica Linn. root. Phytother.
Res. 18: 501-506.
Vetulani J. 2003. Perspektywy terapii choroby Alzheimera. Wszechświat 1-3: 13-18.
Vinutha B., Prashanth D., Salma K., Sreeja S.L., Pratiti D., Padmaja R., Radhika S.,
Amit A., Venkateshwarlu K., Deepak M. 2007. Screening of selected Indian medicinal
plants for acetylcholinesterase inhibitory activity. J. Ethnopharmacol. 109: 359-363.
Wang R., Yan H., Tang X. 2006. Progress in studies of huperzine A, a natural
cholinesterase inhibitor from Chinese herbal medicine. Acta Pharmacol. Sin. 27: 1-26.
Weinstock M. 1999. Selectivity of cholinesterase inhibition. Clinical implications for the
treatment of Alzheimer’s disease. CNS Drugs 12: 307-313.
Wu X., Gu L., Prior R.L., McKay S. 2004. Characterization of anthocyanins
and proanthocyanidins in some cultivars of ribes, aronia, and sambucus and their
antioxidant capacity. J. Agric. Food Chem. 52: 7846-7856.
Adres do korespondencji: [email protected]