nowe media YouTube w służbie kultury wysokiej i literatury

nowe media YouTube w służbie kultury wysokiej i literatury

nowe media
materiały dydaktyczne
dla nauczycieli
YouTube w służbie kultury
wysokiej i literatury
autorka: Anna Równy
Materiał do realizacji na lekcji języka
polskiego.
Projekt NOWE MEDIA powstał
we współpracy z Narodowym Instytutem
Audiowizualnym.
www.nhef.pl
YouTube w służbie kultury wysokiej i literatury
Informacje o temacie
Uczniowie otrzymują tekst literacki / fragment tekstu (proza/poezja) z zadaniem wyszukania
w serwisie YouTube fragmentu muzyczno-wizualnego, teledysku (raczej utwór instrumentalny),
sceny z filmu, które według nich będą ilustracją muzyczną do zadanego utworu, a tym samym próbą
jego interpretacji. Efektem będzie rodzaj twórczej pracy z tekstem, muzyką i obrazem. Scenariusz
tej lekcji można realizować na lekcjach języka polskiego w gimnazjum i szkole ponadgimnazjalnej.
Scenariusz lekcji
Temat: YouTube w służbie kultury wysokiej i literatury
Cele:
Uczeń:
• posługuje się serwisem YouTube w celu pogłębienia swojej wiedzy,
poznania ambitnych tekstów kultury dawnej i współczesnej
• poznaje pojęcia: kultura wysoka, kultura niska, kultura masowa / kultura popularna
• poszerza swoją wiedzę na temat serwisów społecznościowych
• pogłębia umiejętność czytania ze zrozumieniem (tekst regulaminu)
• uznaje Internet za medium służące nie tylko do rozrywki (filmy, muzyka, gry sieciowe), lecz także
do nauki, wyszukiwania informacji, tworzenia własnych form działalności twórczej
Metody i formy pracy:
•
•
•
•
•
•
wykład
dyskusja
„burza mózgów”
praca w grupach
wyszukiwanie informacji w Internecie
praca z tekstem
Środki dydaktyczne:
• dostęp do Internetu – strona www.youtube.com
• przykładowe teksty do realizacji (duża dowolność):
A. Słonimski Elegia miasteczek żydowskich
J. W. Goethe Cierpienia młodego Wertera (fragment listu z dnia 16 lipca)
• Słownik pojęć i tekstów kultury pod red. A. Rysiewicza, WSiP, Warszawa 2002
• komputery, rzutnik multimedialny do prezentowania efektów pracy uczniów
Pojęcia kluczowe:
•
•
•
•
kultura wysoka
kultura niska
kultura masowa / kultura popularna
serwis społecznościowy
2
YouTube w służbie kultury wysokiej i literatury
Czas trwania:
2 godziny lekcyjne
Przebieg lekcji:
1. Burza mózgów – nauczyciel prosi o zastanowienie się nad tym, jakie cechy posiada kultura
wysoka, a jakie kultura niska? Oczekiwane odpowiedzi zostają zapisywane przez uczniów na tablicy
w formie tabelki:
KULTURA WYSOKA
KULTURA NISKA
oparta na określonych regułach, wykorzystuje stare wzorce i
wzorcach, np. klasycznych
reguły, tworząc nową jakość
skierowana jest do ambitnego,
wymagającego odbiorcy
wymaga od odbiorcy
znajomości kodów kultury,
wiedzy
samodzielna, autonomiczna
skierowana jest do odbiorcy
masowego
jest lekka, łatwa i przyjemna
elitarna, niszowa
komercyjna, dla wszystkich
czyni odbiorcę czynnym uczestnikiem kultury
czyni odbiorcę biernym uczestnikiem kultury
uproszczona
2. Wykład: nauczyciel przedstawia uczniom definicję kultury masowej i kultury popularnej,
korzystając ze „Słownika pojęć i tekstów kultury” pod red. Adama Rysiewicza (Wydawnictwa Szkolne
i Pedagogiczne, Warszawa, 2002):
kultura masowa – kultura przeznaczona dla masowego odbiorcy; obejmuje wzory zachowań,
wytwory ludzkiej działalności mające szeroki zasięg, możliwy dzięki masowym środkom przekazu
(prasie, radiu, telewizji, taniej książce)
kultura popularna – kultura ogólnodostępna, przeznaczona dla szerokiego kręgu odbiorców,
nastawiona na zaspokajanie potrzeb przeciętnego uczestnika kultury
Nauczyciel zauważa, że obecnie dochodzi do zatarcia różnic między oboma typami kultur, bowiem
nastawienie na masowego odbiorcę nakazuje kulturę masową uczynić przystępną, zaś przystępność
kultury popularnej czyni ją kulturą dla wszystkich.
3. Dyskusja: Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Czy serwis społecznościowy
YouTube jest wytworem kultury masowej/ popularnej czy kultury wysokiej?
Oczekiwaną odpowiedzią uczniów jest zakwalifikowanie tego serwisu do kultury masowej / kultury
popularnej. Zakładamy też, że znajdzie się grupa młodzieży, która zwróci uwagę na fakt,
że na YouTube można również znaleźć fragmenty ambitnych filmów, utwory muzyki poważnej, filmy
edukacyjne, przyrodnicze, itp.
3
YouTube w służbie kultury wysokiej i literatury
4. Praca z tekstem: Nauczyciel prosi uczniów, aby weszli na stronę internetową serwisu
i zapoznali się z Warunkami korzystania z usługi. Wskazywani przez nauczyciela uczniowie prezentują
najważniejsze punkty regulaminu.
Nauczyciel zwraca uwagę na fakt, że większość materiałów została umieszczona na YouTube przez
prywatne osoby, ale wiele firm (na przykład Columbia Broadcasting System, BBC, Universal Music
Group, w Polsce Polska Agencja Prasowa, Grupa TVN, CD Projekt), różne instytucje i organizacje,
prezentują część swoich materiałów w serwisie YouTube jako element programu partnerskiego.
5. Nauczyciel uświadamia uczniom, że serwis YouTube jest przykładem serwisu społecznościowego.
Rozmowa z uczniami, jakie typy serwisów znają?
Spodziewane odpowiedzi *:
ogólne (np. Facebook); skierowane do konkretnych grup społecznych (na przykład byłych uczniów –
polskim przykładem takiego portalu jest nk.pl); oparte na dzieleniu się konkretnymi treściami
(YouTube, Flickr); łączące grupy zamknięte, do których można dostać się poprzez otrzymanie
zaproszenia od innego użytkownika (np. kiedyś Grono.net, obecnie G+); dające internautom
możliwość prowadzenia własnych profili – stron (np. myspace.com); dziennikarstwa obywatelskiego
(np. wiadomości24.pl); przeznaczone do prezentowania opinii i recenzowania (np. Filmweb,
biblionetka.pl); branżowe; tematyczne.
* W przypadku problemów z ustaleniem typów serwisów, można poprosić uczniów, aby korzystając
z wyszukiwarki internetowej, znaleźli potrzebne informacje i zaprezentowali w klasie.
6. Praca w grupach (zakładamy, że uczniowie znają zasady pracy w grupach, podział na funkcje –
role; jeśli klasa nie pracowała tą metodą, należy ich wcześniej do tego przygotować): Nauczyciel
dzieli uczniów na grupy 5-, 6-osobowe. Rozdaje grupom kartki z wydrukowanym tekstem literackim
i prosi, aby korzystając z możliwości serwisu YouTube dobrali do tekstu fragment
muzyczno-wizualny, teledysk (raczej utwór instrumentalny), fragment filmu, który według nich
będzie ilustracją muzyczną do zadanego utworu, a tym samym próbą interpretacji.
I przykładowy wariant:
Antoni Słonimski Elegia miasteczek żydowskich
Nie masz już, nie masz w Polsce żydowskich miasteczek,
W Hrubieszowie, Karczewie, Brodach, Falenicy
Próżno byś szukał w oknach zapalonych świeczek,
I śpiewu nasłuchiwał z drewnianej bóżnicy.
Znikły resztki ostatnie, żydowskie łachmany,
Krew piaskiem przysypano, ślady uprzątnięto
I wapnem sinym czysto wybielono ściany
Jak po zarazie jakiejś lub na wielkie święto.
Błyszczy tu księżyc jeden, chłodny, blady, obcy,
Już za miastem na szosie, gdy noc się rozpala,
Krewni moi żydowscy, poetyczni chłopcy,
Nie odnajdą dwu złotych księżyców Chagala.
4
YouTube w służbie kultury wysokiej i literatury
Te księżyce nad inną już chodzą planetą,
Odfrunęły spłoszone milczeniem ponurym.
Już nie ma tych miasteczek, gdzie szewc był poetą,
Zegarmistrz filozofem, fryzjer trubadurem.
Nie ma już tych miasteczek, gdzie biblijne pieśni
Wiatr łączył z polską piosnką i słowiańskim żalem,
Gdzie starzy Żydzi w sadach pod cieniem czereśni
Opłakiwali święte mury Jeruzalem.
Nie ma już tych miasteczek, przeminęły cieniem,
I cień ten kłaść się będzie między nasze słowa,
Nim się zbliżą bratersko i złączą od nowa
Dwa narody karmione stuleci cierpieniem.
http://www.youtube.com/watch?v=ViOhy7_xrUI&feature=fvst
Przedstawione tu zestawienie prowadzi do wniosku, że serwis może być również źródłem wiedzy,
zawiera bowiem w swoich zasobach zdjęcia archiwalne, gotowe prezentacje (tu: zdjęcia Żydów
polskich z czasów przed II wojną światową).
II przykładowy wariant:
Johan Wolfgang Goethe Cierpienia młodego Wertera
16 LIPCA (fragment)
Świętą mi jest. Wszelka żądza gaśnie przy niej. Nie wiem doprawdy, co się ze mną dzieje w jej
obecności, zda się, zmienia się we mnie dusza i inaczej działają nerwy. Grając na fortepianie pewną
melodię, posiada potęgę anioła, prostotę i uduchowienie niepojęte. Jest to jej pieśń umiłowana,
a gdy posłyszę pierwszą nutę, wolnym się czuję od całej udręki, zmieszania i urojeń moich.
W chwili, kiedy owłada mną owa prosta melodia, prawdopodobnym staje mi się wszystko,
co powiadają o czarodziejskiej potędze muzyki w czasach zamierzchłych. A ona z przedziwnym
odczuciem ima się tego środka w momencie, kiedy rad bym sobie wpakować kulę w głowę.
Wówczas znika obłęd, pierzchają mroki z mej duszy i oddycham znowu swobodnie.
http://www.youtube.com/watch?v=YNt9Sjo8iqQ
Drugie zestawienie prowadzi do wniosku, że dzięki serwisowi klasykę literatury można łączyć
z kulturą popularną (film Zmierzch reż. Catherine Hardwicke).
7. Grupy prezentują efekty pracy: wyznaczona osoba czyta na głos tekst literacki, a w tym czasie
reszta grupy odtwarza na rzutniku multimedialnym wybrany fragment muzyczno-wizualny
z YouTube. Po prezentacji lider grupy ma 2 minuty na uzasadnienie doboru materiału.
Po zakończeniu prezentacji nauczyciel i uczniowie komentują efekty pracy poszczególnych grup
na forum klasowym i wspólnie ustalają oceny.
5
YouTube w służbie kultury wysokiej i literatury
8. Wnioski: Stwierdzenie, że serwis YouTube może służyć również do propagowania tekstów kultury
wysokiej. Uznając, że jest on jednak przejawem kultury popularnej, nauczyciel razem z uczniami
wyszukują argumenty za obroną kultury popularnej / kultury masowej. Wnioski zapisują na tablicy,
reszta klasy przepisuje do zeszytu w formie notatki:
Argumenty w obronie kultury popularnej:
• propaguje kulturę wysoką poprzez odnoszenie się do jej wzorców
• odbiorca kultury popularnej śledząc ją i analizując, odkrywa dzieła
i osiągnięcia kultury wysokiej
• „oswaja” odbiorcę z kulturą wysoką
• wyraża bunt, łamie zasady, przeciwstawia się sztywnym regułom kultury wysokiej, czyli tworzy
nową jakość
Praca domowa:
Korzystając z wniosków z odbytej lekcji, przygotuj zestawienie swojej ulubionej książki z muzyką
znalezioną w serwisie YouTube. Efekt pracy prześlij na adres e-mail nauczyciela.
Bibliografia:
1. Hopfinger Maryla, Literatura i media po 1989 roku, Warszawa, Oficyna Naukowa, 2010.
2. Kluszczyński Ryszard W., Film. Wideo. Multimedia. Sztuka ruchomego obrazu w erze elektronicznej, Warszawa, Rabid, 1999.
3. Kurz Iwona, „I got you tube”. Kino a serwis YouTube.com – odmiany kinofilii, [w:] Pogranicza
audiowizualności pod red. Andrzeja Gwoździa, Kraków, Universitas, 2010, s. 415 – 429.
Powiązane artykuły na stronie www.nhef.pl:
• narzędzia do publikacji utworów audiowizualnych
• bezpieczeństwo w internecie - ogólne zasady
6