analiza własności chemicznych popiołów lotnych

316
ANALIZA WŁASNOŚCI CHEMICZNYCH POPIOŁÓW LOTNYCH POD
KĄTEM SYNTEZY ZEOLITU NA-A
ANALYSIS OF THE CHEMICAL COMPOSITION OF COAL FLY ASH FOR
SYNTHESIS ZEOLITE NA – A
Dominika Sztekler, Izabela Majchrzak - Kucęba, Wojciech Nowak
Politechnika Częstochowska, Wydział Inżynierii i Ochrony Środowiska, Katedra Ogrzewnictwa,
Wentylacji i Ochrony atmosfery, ul. Dąbrowskiego 73, 42-200 Częstochowa
e-mail: [email protected]
ABSTACT
The paper investigates the chemical composition of coal fly ash and its influence on synthesis process of
zeolites Na-A. The synthesis was made using the method of fusion with sodium hydroxide at a fly
ash/NaOH weight ratio of 1:2 at 100 oC for 12h. The zeolites was formed from fly ashes with the Si/Al
ratio of 1,3-2,2. The X-ray diffraction pattern shows the biggest intensity of Na-A zeolite for modified fly
ash from fluidized bed crystallized for 12h at Si/Al ratio 1,3. During the synthesis of Na-A zeolites there
were obtained also sodalite and zeolite Na-X.
Keywords: fly ash, Na - A zeolite, XRD
Wprowadzenie
Syntezy zeolitów z popiołów lotnych są
złożonym procesem fizyko - chemicznym,
prezentowanym przez literaturę od wielu lat.
Prowadzone są one przeważnie
w warunkach
hydrotermalnych w środowisku alkalicznym w
obecności roztworu NaOH. Decydującym
czynnikiem wpływającym na formowanie się
różnych typów zeolitów jest bez wątpienia
skład chemiczny popiołów lotnych, a w
szczególności obecność tlenków krzemu i glinu.
Na podstawie stosunku obu tych pierwiastków
dokonywana
jest klasyfikacja materiałów
zeolitowych. Dla tworzenia się zeolitu
Na –
A najbardziej optymalny zakres SiO2/Al2O3 jest
w granicach od 1 do 2
( Tanaka i in., 2006;
Tanaka i in., 2002).
Z danych literaturowych (Chun – Feng Wang i
in. 2008; El – Naggar i in., 2008; Hollman i in.,
1999; Hui i in., 2006; Ibrahim i in., 2008;
Majchrzak – Kucęba, 2001; Molina i in., 2007;
Murayama i in., 2002; Rozczynialski i in., 2004;
Shigemoto i in., 1993; Shih i in., 1996;
Sormeset i in., 2005; Tanaka i in., 2006;
Tanaka i in., 2002) do syntezy zeolitu Na - A,
proponowane są dwie metody, a mianowicie
prosta metoda hydrotermalna i metoda fuzji z
NaOH.
Synteza zeolitu Na - A metodą hydrotermalną
jest procesem fizykochemicznym, który
przebiega w fazie ciekłej w środowisku
alkalicznym. Istotnymi parametrami procesu
mającymi wpływ na rodzaj wykrystalizowanej
fazy są: temperatura, czas, ciśnienie. (Molina
i in., 2007) prezentują w swej pracy syntezę
zeolitu Na – A przy różnych stężeniach NaOH
(od 2,94 do 5,88) , w temperaturze od 40 do 90
o
C i zmiennym czasie od 0,5 do 96h. (Chun –
Feng Wang i in.,2008) podzielili proces
hydrotermalny na dwa etapy. Pierwszy polegał
na rozpuszczeniu popiołu lotnego z roztworem
NaOH, w drugim natomiast użyto przesącza , w
którym stężenia jonów Si4+, Al3+, Na+
regulowano poprzez dodanie mieszaniny
roztworów NaOH – NaAlO2. Materiał
zeolitowy Na – A został utworzony przy
stężeniu NaOH 1,67; 5 i 6,67 M i przy czasie
krystalizacji 190; 250; 340 minut w
temperaturze 100 oC. Podobnego podziału
procesu hydrotermalnego do prezentowanego
przez (Chun – Feng Wang i in., 2008)
przedstawili (Tanaka i in., 2002). (Wei – Heng
Shih i in., 1996) zaprezentowali w swojej pracy
metodę hydrotermalną , w której stężenie
roztworu NaOH było na poziomie 2,8 M. Czas
mieszania popiołu lotnego z roztworem NaOH
wynosił
30 minut, następnie mieszankę
suszono kilka dni w temperaturze 38 oC,
przemywano wodą destylowaną i suszono przez
24 h w 80 oC.
(Hollman i in., 1999) zaproponowali metodę
syntezy zeolitów z popiołów
lotnych ,
stanowiącą modyfikację klasycznej metody
314
hydrotermalnej. Jest to metoda dwu – etapowa,
w wyniku której otrzymano czyste zeolity Na –
X i Na – A.
W metodzie fuzji w odróżnieniu do
hydrotermalnej popiół lotny i NaOH reagujące
ze sobą są w postaci stałej. Jednakże jest ona
bardziej odpowiednią metodą syntezy zeolitu
Na – A niż metoda hydrotermalna , co
przedstawili również (Molina i in., 2007) którzy
porównując do siebie dwie metody stwierdzają,
iż podczas stapiania uzyskuje się większą
selektywność procesu syntezy zeolitu Na –
A.(Shigemoto i in., 1993) również metodę fuzji
przedstawiają jako bardziej odpowiednią dla
syntezy zeolitu Na – A.
Celem niniejszej pracy jest wyselekcjonowanie
spośród szerokiej gamy popiołów lotnych o
zróżnicowanym składzie chemicznym, popiołu
o najkorzystniejszym składzie chemicznym do
syntezy zeolitu Na – A.
W niniejszej pracy przedstawiono syntezy
materiału zeolitowego Na - A z różnego typu
popiołów lotnych z wykorzystaniem metody
fuzji z NaOH. Przeprowadzone syntezy w skali
laboratoryjnej pozwoliły na określenie wpływu
zawartości Si i Al w materiale wyjściowym na
przebieg procesu zeolityzacji i tym samym na
rodzaj uzyskanego produktu. Otrzymane wyniki
będą pomocne w prowadzeniu syntezy
materiału zeolitowego Na - A w skali pół
przemysłowej.
Materiały i metody
Do syntezy zeolitu Na - A użyto popiołów
lotnych pochodzących ze spalania węgla
kamiennego, brunatnego i biomasy zarówno z
kotłów pyłowych
(zwanych popiołem
pyłowym) i z kotłów fluidalnych (zwanych
popiołem fluidalnym) z 14 polskich elektrowni i
elektrociepłowni. Wykorzystane do badań
popioły nie zostały poddane obróbce wstępnej a
ich skład chemiczny
określono metodą
klasycznej analizy chemicznej wg normy PN77/G-04528. Analizę półilościową popiołów
lotnych użytych do syntezy materiałów
zeolitowych dokonano w oparciu o analizę
dyfraktometryczną,
dzięki
zastosowaniu
standardu wewnętrznego.
Synteza zeolitu Na - A prowadzona była metodą
stapiania popiołu lotnego z NaOH, w czasie
krystalizacji 12 h.
Synteza prowadzona była zgodnie z procedurą
zaproponowaną przez (Shigemoto i in., 1993)
według której, 10 g popiołu lotnego zostało
zmieszane z 12 g NaOH, następnie tak
przygotowaną mieszaninę ogrzewano w 550 oC
w tyglu ceramicznym przez 1h. Po ochłodzeniu
do temperatury pokojowej, mieszaninę mielono
i dodano wodę destylowaną w stosunku 1:4,5.
Następnie otrzymaną mieszaninę wytrząsano w
temperaturze pokojowej przez okres 12 h. Po
takim przygotowaniu badane próbki ogrzewano
w temperaturze 100 oC przez okres 12 h .
Następnie próbki filtrowano i 7- krotnie
przemywano wodą destylowaną w celu
usunięcia pozostałego NaOH. Otrzymane próbki
suszono w temperaturze 120 oC przez okres
12h.
W wyniku modyfikacji popiołu lotnego
otrzymany materiał poddano analizie XRD, z
wykorzystaniem dyfraktometru proszkowego
D8 Advance, firmy Bruker. Aparat zaopatrzony
był
w
monochromator
Ge
(długość
promieniowania CuKa1=1,5406 Ĺ). Refleksy
rejestrowano
przy
pomocy
detektora
paskowego,
Rezultaty i wyniki
Na podstawie analizy składu chemicznego,
zaprezentowanego w tabeli 1, widać znaczne
ilości SiO2 i Al2O3 obecne w badanych
popiołach lotnych.
Popioły pochodzące ze spalania i współspalania
biomasy cechują się niską zawartością Al2O3 (
popiół 13 i 14 ) w porównaniu do tych
pochodzących ze spalania węgla kamiennego i
brunatnego. Zawartość SiO2 w badanych
materiałach wyjściowych nie różniła się
zasadniczo, osiągając największe wartości w
popiołach: 2 (54,77 %), 7 (56,52 %), i 13 (55,9
%), natomiast SiO2 zawarte w popiele 14
osiągnęły wartość najniższą równą 40,76 %.
Zawartość tlenków magnezu w popiołach 1 – 10
jest w granicach 1 % natomiast popiół 11 , 12,
13, 14, charakteryzuje się
największymi
zawartościami będącymi na poziomie od 2,5 –
4,1%.
Popioły użyte do modyfikacji cechują się
również zawartością CaO i CaCO3, , których
obecność w popiele lotnym wpływa negatywnie
na
formację
materiałów
zeolitowych.
Największe zawartości CaO zgodnie z tabelą 1
wykazują popioły: 5 (18,93 %), 8 (24,78 %),
13 (18,05 %), 14 (24,67 %), najmniejszą
natomiast popiół 3 (2,69%) i 7 (3,11%).
315
Tabela 1. Skład chemiczny popiołów lotnych
Typ
popiołu
SiO2/
Rodzaj
Sog
C
SiO2
CaOwolne
Fe2O3
Al2O3
CaO
MgO
Na2O
K2O
Mn2O3
P2O5
TiO2
NiO
CuO
ZnO
CdO
PbO
Al
Si
paliwa
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
Al2O3
1
p. pyłowy
w. kamienny
0,369
5,606
50,49
0,7
4,8
31,06
5,46
0,93
0,98
2,1
0,41
0,003
0,2
0,02
0,01
0,03
<0,01
0,02
16,44
23,56
1,626
2
p. pyłowy
w. brunatny
0,116
1,117
54,77
0,14
4,46
22,56
7,9
0,66
1,78
1,09
0,16
0,004
2
0,03
0,01
0,01
<0,01
0,02
11,94
25,56
2,428
3
p. fluidalny
w. brunatny
1,198
0,367
48,42
1,68
4,26
32
2,69
0,66
2,14
1,97
0,12
0,005
2
0,03
0,01
0,01
<0,01
0,02
16,94
22,60
1,513
4
p. fluidalny
w. kamienny
0,255
3,34
44,09
0,7
7,07
20
10,29
0,56
4,1
2,85
0,36
0,004
0,2
0,01
0,01
0,04
<0,01
0,02
10,59
20,58
2,205
5
p. fluidalny
w. kamienny
3,011
1,215
46,55
5,03
5,12
18,48
18,93
0,52
0,98
1,71
0,1
0,006
0,2
0,01
0,01
0,04
<0,01
0,03
9,78
21,72
2,519
6
p. pyłowy
w. kamienny
0,4
1,462
46,15
0,56
8,4
26,25
4,87
0,58
3,11
1,8
0,2
0,005
0,6
0,02
0,02
0,1
<0,01
0,04
13,90
21,54
1,758
7
p. pyłowy
w. kamienny
0,125
1,122
56,52
0,56
5,57
26,12
3,11
0,63
1,35
2,28
0,22
0,016
0,2
0,02
0,01
0,04
<0,01
0,03
13,83
26,38
2,164
8
p. pyłowy
w. brunatny
1,054
1,762
47,97
0,23
4,24
20,27
24,78
0,56
0,97
0,27
0,16
0,006
0,6
0,01
0,01
0,03
<0,01
0,02
10,73
22,39
2,367
1,815
9
p. fluidalny
w. kamienny
0,133
9,236
51,85
0,7
3,97
28,56
3,69
0,81
1,43
1,31
0,04
0,026
0,2
0,02
0,01
0,01
<0,01
0,02
15,12
24,20
10
p. pyłowy
w. kamienny
0,321
2,57
49,18
0,98
8,78
22,56
5,2
0,73
2,87
2,04
0,27
0,009
0,4
0,02
0,01
0,05
<0,01
0,02
11,94
22,95
2,18
11
p. pyłowy
w. brunatny
0,21
7,934
49,92
0,84
6,3
26,13
6,83
4,1
1,97
2,91
0,19
0,08
0,4
0,02
0,01
0,03
<0,01
0,02
13,83
23,30
1,91
12
p.fluidalny
w. kamienny
2,058
2,656
45,77
2,52
10,79
25,62
8,56
2,5
1,67
1,84
0,17
0,08
0,2
0,02
<0,01
0,04
<0,01
0,02
13,56
21,36
1,786
13
p. fluidalny
biomasa
0,792
1,072
55,9
3,77
3
10,76
18,05
2,8
0,98
3,39
0,55
0,27
0,2
0,01
0,01
0,07
<0,01
0,03
5,70
26,09
5,195
14
p. pyłowy
współspalanie
1,665
3,096
40,76
16,67
3,5
6,75
24,67
2,55
1,02
2,28
0,32
0,27
0,2
0,01
0,01
0,06
<0,01
0,02
3,57
19,02
6,039
316
Tabela 2. Eksperymentalne warunki stosowane w syntezie zeolitu Na –A metodą stapiania z NaOH,
otrzymane w jej wyniku zeolity przy czasie krystalizacji 12 h oraz stosunek Si/ Al w popiele lotnym
Nazwa
próbki
Próbka 1
Rodzaj popiołu
popiół pyłowy
Czas
krystalizacji
Stosunek
Si/Al w
popiele
lotnym
12 h
1,4
Otrzymane zeolity
zeolit X, sodalit
Zeolit Na - A, zeolit X, sodalit
Próbka 2
popiół pyłowy
12 h
2,1
Próbka 3
popiół fluidalny
12 h
1,3
Próbka 4
popiół fluidalny
12 h
1,9
Próbka 5
popiół fluidalny
12 h
2,2
Próbka 6
popiół pyłowy
12 h
1,5
Próbka 7
popiół pyłowy
12 h
1,9
Próbka 8
popiół pyłowy
12 h
2,1
Próbka 9
popiół fluidalny
12 h
1,6
Próbka 10
popiół pyłowy
12 h
1,9
Próbka 11
Popiół pyłowy
12 h
1,7
Próbka 12
popiół fluidalny
12 h
1,6
Próbka 13
popiół fluidalny
12 h
4,6
Próbka 14
popiół pyłowy
12 h
5,3
zeolit Na - A, sodalit
sodalit, zeolit X, zeolit Na - A
sodalit, montmorylonit, zeolit Na - A
sodalit, zeolit X, kwarc
sodalit, zeolit X
sodalit, krzemionka, krzemian sodu
kwarc, zeolit Na - A, zeolit X
sodalit, zeolit X
sodalit, zeolit X
sodalit, kwarc
sodalit, kwarc, krzemian sodu
kwarc, krzemian sodu
W tabeli 2 przedstawiono eksperymentalne
warunki stosowane w syntezie zeolitu Na – A
metodą fuzji z NaOH oraz otrzymane w jej
wyniku produkty ( fazy zeolitowe)
z
uwzględnieniem stosunku Si/Al w materiale
bazowym i czasu trwania krystalizacji.
Rysunek 1 pokazuje natomiast dyfraktogramy
materiałów zeolitowych powstałych na skutek
modyfikacji popiołów lotnych metodą fuzji z
NaOH.
317
Rys. 1 Dyfraktogramy materiałów zeolitowych, powstałych metodą fuzji z NaOH w temperaturze 100oC
i czasie 12 h a) próbka 1; b) próbka 2; c) próbka 3; d) próbka 4; e) próbka 5; f) próbka 6; g) próbka 7; h)
próbka 8; i) próbka 9; j) próbka 10; k) próbka11; l) próbka 12; ł) próbka 13; m) próbka 14
318
5,3
4,6
2,1
2,2
1,9
2,1
Si/Al.
1,9
1,6
1,5
1,4
1
1,9
1,7 1,6
1,3
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
popioły
Rys. 2 Stosunek Si/Al w popiołach lotnych
Stosunek Si/Al w analizowanych popiołach
wynosił od 1,3 do 5,3, co przedstawia rysunek
2. Wartość najniższą równą 1,3 wykazuje popiół
3 a wartością najwyższą 5,3 charakteryzuje się
popiół 14. Wartość tego stosunku jest bardzo
ważna, ponieważ formowanie odpowiedniego
typu zeolitu zależy od stosunku Si/Al
w
materiale wyjściowym ( Ibrahim i in., 2008).
Zgodnie z danymi literaturowymi dla zeolitu Na
– A optymalny dla syntezy zakres Si/Al jest na
poziomie 1 – 1,5 ( Ibrahim i in., 2008). W
przypadku
zastosowania
tych
samych
warunków syntezy dla wszystkich popiołów
lotnych fazę zeolitową Na – A otrzymano
jedynie w 5 badanych próbkach ( zgodnie
z tabelą 2 ). Najwyraźniejsze refleksy fazy
zeolitu Na – A można zaobserwować w próbce
3 (rysunek 1), gdzie Si/Al wynosił 1,3.
W pozostałych przypadkach gdy Si/Al osiągnął
większe wartości tj. od 1,4 do 5,3
wykrystalizował się inny typ zeolitu.
Na podstawie badań zawartych w literaturze
(Majchrzak – Kucęba, 2001; Shigemoto i in.,
1993) ogromne znaczenie dla tworzenia się faz
zeolitowych odgrywa skład mineralogiczny
materiału wyjściowego. Na kształtowanie
których ma wpływ faza niekrystaliczna jak i
duża ilość mullitu fazy krystalicznej zawartych
w badanych popiołach lotnych ( tabela 3).
Tabela 3. Analiza półilościowa popiołów użytych do syntezy materiałów zeolitowych
CaO CaCO3 Fe2O3 faza niekrys.
SiO2
mullit hematyt magnetyt CaSO4 kalcyt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
5
5,4
3,6
5
5,8
8
18
38
6
5,5
4,6
4,9
34,8
5
17,3
30
50,8
70
57
17
26,6
9,8
4,1
7,8
10
10
19
3
4,7
<1
1,73
12,2
10,4
4
<1
5,6
2,5
1,6
<1
9,5
1
<1
1
15,2
<1
3
<1
14,5
10
<1
1,5
1,7
9
20
8,7
15
3,1
1,6
2,3
3,8
2,9
21,8
6
<1
65,17
59,5
69,2
71,1
75,6
11,7
7
31,8
36
59,8
58,1
64,1
32,3
65,3
319
W próbce 1, 2 zauważono, iż w miejsce
obecnego w popiele lotnym krystalicznego
kwarcu, mullitu, hemetytu pojawiły się refleksy
dobrze wykrystalizowanej fazy zeolitu X, Na –
A oraz sodalitu. Najintensywniejsze refleksy
materiału zeolitowego Na – A oraz sodalitu
obecne są w próbce 3 , powstałe w miejscu
zawartych w popiele
kwarcu, anhydrytu,
CaCO3 oraz hematytu. W próbce 4 i 5 w wyniku
modyfikacji popiołów fluidalnych w miejsce
zawartych w nich kwarcu, anhydrytu, CaCO3,
hemetytu pojawiły się fazy zeolitowe Na – A,
X, sodalitu i montmorylonitu. Dyfraktogram
próbek 6 i 7 pokazuje, iż w wyniku modyfikacji
popiołu bogatego
w mullit i hemetyt
wykrystalizował się sodalit, zeolit X oraz
pozostał nie przereagowany z popiołu kwarc.
Próbka numer 8 będąca modyfikacją popiołu
pochodzącego ze spalania węgla brunatnego
charakteryzuje się obecnością sodalitu oraz nie
przereagowanego kwarcu z popiołu. Natomiast
w wyniku modyfikacji popiołu fluidalnego
zasobnego w mullit w próbce 9 otrzymano
mieszaninę faz zeolitowych Na – A i X oraz
pozostałość kwarcu z popiołu. Próbka 10 i 11
charakteryzuję się intensywnymi refleksami
fazy zeolitowej X oraz sodalitu, na co bez
wątpienie miała wpływ obecność mullitu w
modyfikowanym popiele. W próbce 12 obok
dobrze wykrystalizowanych pików sodalitu
zaobserwowano również nie przereagowany z
popiołu użytego do modyfikacji kwarc. Ze
względu na brak mullitu w popiołach
pochodzących ze spalania i współspalania
biomasy brak również w próbce 13 i 14 fazy
zeolitowej Na – A. Widać jedynie sodalit i nie
przereagowaną mieszaninę kwarcu
i
krzemianu sodu.
Decydujące znaczenie dla procesu zeolityzacji
odgrywa również rodzaj użytego popiołu.
Popioły lotne pochodzące z palenisk pyłowych
różnią się składem mineralogicznym i
chemicznym od tych pochodzących z palenisk
fluidalnych
( tabela 1,2 i 3). Wpływa to
niewątpliwie na rodzaj uzyskiwanych w wyniku
ich modyfikacji zeolitów. Stosując zatem takie
same parametry procesu syntezy zeolitów
z popiołów lotnych pochodzących z palenisk
pyłowych i fluidalnych otrzymać można różne
typy zeolitów, różniące się stopniem
krystaliczności (Majchrzak – Kucęba, 2001).
Przy stosowanych warunkach syntezy fazę
zeolitową Na - A otrzymano z 5 popiołów
lotnych
( na 14 badanych) przy czym
najintensywniejsze
refleksy
materiału
zeolitowego Na – A zaobserwowano w próbce
3 , w której Si/Al w popiele wynosił 1,3.
Na podstawie przeprowadzonych badań składu
fazowego XRD ( rysunek 1 ) zauważono, iż na
5 próbek w której stwierdzono obecność fazy
zeolitu Na – A,
4 próbki to modyfikacja
popiołów fluidalnych. Stąd wniosek, że
bardziej sprzyjające popioły dla syntezy zeolitu
Na – A są te pochodzące z palenisk fluidalnych.
W próbkach 1,2,4,6,7,9,10,11, zauważono, że
obok fazy zeolitu Na – A wykrystalizowała się
również faza zeolitu Na – X. Wynika to z
pewnością z faktu, że oba te typy formują się
w podobnej temperaturze i przy podobnym
czasie, co również przedstawili w swej pracy
(Shigemoto i in., 1993). W próbkach
1,2,3,4,5,6,7,8,10,11,12,13 obok zeolitu Na – A
wykrystalizował się również zeolit typu sodalit.
Z pewnością świadczy to o tym, że
przeprowadzana synteza jest odpowiednią dla
tego typu zeolitu. Przy takich samych
warunkach syntezy ( Shigemoto i in., 1993)
otrzymali obok zeolitu Na -A wykrystalizowane
materiały zeolitowe Na -P1, Na – X
i hydroksysodalit.
Metoda fuzji z NaOH jest skuteczną metoda w
przepadku syntezy zeolitu Na –A, sodalitu
i zeolitu X.
Podsumowanie
EL - NAGGAR M.R., EL - KAMASH
A.M., EL - DESSOUKY M.I., GHONAIM
A.K., 2008 "Two - step method for
preparation of NaA - X zeolite blend from
fly ash for removal of cesium ions" in:
Journal of Hazardous Materials 154 (2008)
963 – 972
Na podstawie przeprowadzonych badań
modyfikacji
popiołów
lotnych
można
stwierdzić, że na proces syntezy zeolitu Na - A
wpływa rodzaj oraz skład chemiczny
i mineralogiczny wyjściowego popiołu lotnego.
Prace przeprowadzono w ramach projektu
finansowanego ze środków Mechanizmu
Finansowego
EOG
Oraz
Norweskiego
Mechanizmu Finansowego (nr
projektu
PL0260, nr umowy E031/T02/2008/02/85)
LITERATURA
Czasopisma
CHUN – FENG WANG, JIAN – SHENG
LI, LIAN – JUN WANG, XIU – YUN SUN,
2008 " Influence of NaOH concentrations on
synthesis of pure – form zeolite A from fly
ash using two – stage method”, in: Journal
of Hazardous Materials 155 (2008) 58 – 64
320
HOLLMAN G.G., STEENBRUGGEN G.,
JANSSEN - JURKOVICOVA M., 1999 "A
two - step process for the synthesis of
zeolites from coal fly ash", in: Fuel 78
(1999) 1225 – 1230
HUI K.S., CHAO C.Y.H.,2006 "Effects of
step - change of synthesis temperature on
synthesis of zeolite 4A from coal fly ash",
2006, in: Microporous and Mesoporous
Materials 88 (2006) 145 – 151
IBRAHIM H.A., EL - KAMASH A.M.,
HANAFY M., ABDEL - MONEM N.M.,
2008, in: "Examinatin of the use of synthetic
Zeolite NaA - X as backfill material in a
radioactive
waste
disposal
facility:
Thermodynamic approach" 2008, in:
Chemical Engineering Journal 144 (2008)
67 – 74
MOLINA.A, POOLE.C., 2004 „ A
comparative study using two mwthods to
produce zeolites from fly ash”, in: Minerals
Engineering 17 (2004) 167 – 173
MURAYAMA N., YAMAMOTO H.,
SHIBATA J.,2002 " Mechanism of zeolite
synthesis from coal fly ash by alkali
hydrothermal reaction", in: Int.J. Miner.
Process. 64 (2002) 1- 17
ROZCZYNIALSKI W.,GAWLICKI M.,
2004 "Uboczne produkty spalania jako
składniki spoiw mineralnych", Materiały
Szkoły Gospodarki Odpadami, Rytro, s. 211
– 220
SHIGEMOTO
N.,
HAYASHI
H.,
MIYAURA K. 1993, "Selective formation
of Na-X zeolite from coal fly ash by fusion
with
sodium
hydroxide
prior
to
hydrothermal reaction",in:
Journal of
Materials science, Vol. 28, pp. 4781- 4786
SHIH W-H., CHANG H-L.,1996 "
Conversion of fly ash into zeolites for ion exchange applications", in: Materials Letters
28 (1996) 263 - 268
SORMESET V.S., PETRIK L.F., WHITE
R.A., KLINK M.J., KEY D., IWUOHA
E.I.,2005 "Alkaline hydrothermal zeolites
synthesized from high SiO2 and Al2O3 co disposal fly ash filtrates", 2005, in: Fuel 84
(2005) 2324 - 2329
TANAKA H., EGUCHI H., FUJIMOTO S.,
HINO R., 2006 "Two step process for
synthesis of a single phase Na -A zeolite
from coal fly ash by dialysis", in: Fuel 85
(2006) 1329 - 1334
TANAKA.H., YASUHIKO S., RYOZI H.,
2002“ Formation of Na – A and X zeolites
from waste solution in conversion of coal fly
ash to zeolites”, in: Materials Research
Bulletin 37 (2002) 1873 – 1884
Rozprawa doktorska
I. MAJCHRZAK – KUCĘBA , 2001
rozprawa doktorska “ Badania usuwania i
zagospodarowania dwutlenku węgla ze
spalin kotłowych przy użyciu zeolitów”
Częstochowa