Pomagamy ptakom w zakładaniu gniazd

RODZINNY KONKURS
TECHNICZNY
POMAGAMY PTAKOM W ZAKŁADANIU GNIAZD-BUDKI LĘGOWE
Konkurs kierowany jest do uczniów i ich rodziców
Organizatorami konkursu są: nauczyciel techniki – Jolanta Zofia Szady
nauczyciel bibliotekarz – Halina Wasiluk
Celem konkursu jest uwrażliwienie dzieci i dorosłych na potrzeby ptaków w okresie lęgowym
oraz kształtowanie aktywnej postawy wobec zmian klimatycznych i ingerencji człowieka w
środowisko naturalne.
Warunki uczestnictwa w konkursie: w konkursie mogą wziąć udział uczniowie klas IV - VI
Zasady konkursu: budkę lęgową należy wykonać według wskazanych w tabeli wymiarów.
Czas trwania konkursu obejmuje okres od dnia 16.01.2017 r. r. do dnia 27.02.2017 r.
Rozstrzygnięcie konkursu odbędzie się dnia 01.03. 2017 r.
Budki lęgowe przechodzą na własność Organizatorów.
Pomagamy ptakom w zakładaniu gniazd - budki lęgowe
Czynniki niesprzyjające ptakom:
1. Ocieplenie klimatu
2. Ingerencja człowieka
Ad.1) Ocieplenie klimatu wpłynie znacząco na sytuację ptaków w Polsce. Całkowicie zniknie z
naszego krajobrazu 16 gatunków w tym m.in. żuraw, słowik szary, sieweczka obrożna, świergotek
łąkowy i dziwonia.
42 gatunki stracą ponad połowę zajmowanego do tej pory areału. Przykładowo czajka wycofa się
całkowicie z centralnej Polski, a uszatka zniknie z Wielkopolski. Do gatunków, których zasięg
również ulegnie zmianie należą także: orlik krzykliwy, bocian czarny, kszyk, słonka, derkacz, dzięcioł
czarny, pokląskwa, piegża, mysikrólik i czyż.
Ad.2) W ubożejącej przyrodzie wielu ptakom coraz trudniej znaleźć naturalne warunki do założenia
gniazd. Człowiek wywołał w przyrodzie swoją działalnością pogorszenie warunków bytowania wielu
gatunków. Szczególnie zagrożone są ptaki gnieżdżące się w różnego rodzaju dziuplach. Są to między
innymi: sikory, dzięcioły, muchołówki, sowy, tracze, gągoły, wróble, szpaki, pleszki, pliszka siwa,
kowalik, pełzacze i siniaki.
Niektóre ptaki przy braku naturalnych miejsc lęgowych mogą korzystać z miejsc zastępczych,
zrobionych specjalnie dla nich skrzynek lęgowych. Budując skrzynki lęgowe trzeba jednak pamiętać,
że miejsce na gniazdo jest tylko jedną z wielu potrzeb życiowych ptaków.
Aby dany gatunek zagnieździł się i pomyślnie wychował potomstwo – muszą być spełnione również
inne jego wymagania ekologiczne.
Oto kilka informacji dla miłośników, i opiekunów ptaków:
•
zakładanie gniazd w których są składane i wysiadywane jajka oraz gdzie wychowuje się
potomstwo, jest jedną z charakterystycznych cech ptaków;
•
gniazda nie są domem ani kryjówką a jedynie miejscem odbycia lęgu, które ptaki zwykle
opuszczają wyprowadzając pisklęta;
•
gniazdo jest niezbędnym warunkiem rozrodu ważnej funkcji życiowej ptaków;
•
każdy z ptasich gatunków ma określone wymagania dotyczące gniazda: wielkość, kształt,
miejsce i sposób umieszczania materiału i konstrukcji, mikroklimatu oraz bezpieczeństwa,
•
część gatunków ptasich nigdy nie korzysta ze skrzynek lęgowych, a warunkiem ich
występowania są stare dziuplaste drzewa lub drzewa obumarłe i zbutwiałe w związku z tym nie
niszczymy tych drzew zachowując naturalne siedliska ptaków;
•
budki lęgowe wywieszamy w miejscach, gdzie brakuje naturalnych miejsc do zakładania
gniazd;
•
stosujemy budki o różnej wielkości otworu wlotowego, który decyduje o tym, jaki gatunek
ptaka w niej zamieszka;
•
po zakończeniu sezonu lęgowego budki należy otworzyć i wyczyścić, aby usunąć resztki
starych gniazd i pasożyty;
•
dobre rezultaty daje budowa skrzynek lęgowych z wydrążonych drzew np. brzozy;
•
otwór wlotowy skrzynki lęgowej powinien być skierowany na wschód lub na południowy
wschód, na dnie można wysypać niewielką ilość torfu lub trocin;
Regulamin konkursu:
• budka lęgowa powstaje pod nadzorem osoby dorosłej – członka rodziny,
• każdy uczestnik konkursu może dostarczyć tylko jedną prace zgodną z
przedstawionymi w załączniku wymiarami,
• do budki musi być dołączona karta zawierająca dane autora pracy (metryczka
na odwrocie),
• budki należy dostarczyć do sali nr 50 lub czytelni do dnia 27 lutego 2017r.,
• po terminie prace nie będą przyjmowane,
• rozstrzygnięcie konkursu nastąpi dnia 01 marca 2017r.,
• przy ocenie prac będą brane pod uwagę: dokładność wykonania pracy,
wskazane wymiary, dobór materiału i ogólna estetyka,
• ocena prac odbędzie się w poszczególnych kategoriach wiekowych
• nagrody i wyróżnienia przyzna jury powołane przez organizatora konkursu,
• laureaci otrzymają nagrody, a wszyscy uczestnicy dyplomy,
• o uroczystym rozdaniu nagród rodzinnych wszyscy uczestnicy konkursu
zostaną powiadomieni przez nauczyciela techniki – panią Jolantę Zofię
Szady i nauczyciela bibliotekarza Halinę Wasiluk
Rozmiary budek dla poszczególnych gatunków ptaków
A
B
C
Sikora, dzięcioł mały, mazurek, muchołówka
żałobna
Uwaga - mieszczą się wróble
11
13
Sikora modra, czubata, uboga
Tutaj wróbel się nie mieści
10
12
wymiary w cm:
D
E
F
długość
daszka
20 3,3
28
30
19
20 2,8
28
30
18
Uwaga! Patyczek umieszczony tuż pod otworem wlotowym ułatwia drapieżnikom łowy. Nie należy
go montować na zewnątrz budki lęgowej. Można umieścić cienki kołeczek lub kawałek listewki we
wnętrz budki lęgowej pomiędzy ściankami.
Materiały: deski z drewna sosnowego lub innego iglastego (w żadnym wypadku nie należy stosować
sklejki lub płyt wiórowych) o grubości 2 - 2,5 cm; gwoździe o długości dwukrotnej grubości desek
najlepiej ocynkowane; wkręty do drewna o długości 4 - 5 cm do przykręcenia przedniej ścianki;
kawałek papy do pokrycia daszku (może być wykładzina PCV, tworzywo sztuczne lub guma); krótkie
gwoździe z dużym łbem do przybicia papy do daszku (nie mogą wystawać z drugiej strony); pokost
lniany do pomalowania budki - tylko z zewnątrz (może być nie toksyczny lakier np. akrylowy).
Narzędzia: piła do drewna (najlepsza by była wyrzynarka elektryczna); pilnik do drewna płaski i
półokrągły; wiertarka; wiertła 10 mm i do wkrętów - patrz opis wykonania; wkrętak; młotek i
oczywiście drabina do powieszenia budki na drzewie.
Wykonanie: wybieramy z poniższej tabeli odpowiednią budkę dla właściwego ptaka występującego
w naszym ogrodzie i nanosimy ołówkiem na desce wymiary ścianek. Należy pamiętać, że szerokość
dna budki powinna być pomniejszona o dwie grubości deski.
Wycinamy otwór wejściowy przy pomocy otwornicy, wycinarki elektrycznej, piły włosowej lub
wiercimy wiertarką po okręgu kilka - kilkanaście otworów jeden przy drugim, a pozostałości
wyrównujemy półokrągłym pilnikiem. Jest rzeczą ważną, aby wejście było gładkie i pozbawione
zadziorów.
Do tylnej ścianki od wewnętrznej strony przybijamy w poziomie jedną lub dwie listwy, aby ptaki
mogły swobodniej się wewnątrz poruszać.
Przybijamy boczne ścianki do tylnej, wkładamy i przybijamy dno, a następnie daszek. Aby daszek był
lepiej umocowany można mocować go na listwach przybitych do górnych części ścianek i pleców.
Przednią ścianę zamontujemy na wkrętach do drewna. Przednią ścianę będziemy co roku w
październiku - listopadzie musieli zdemontować wyczyścić i wyparzyć środek budki wrzątkiem.
W przedniej ściance wiercimy otwory o 0,5 mm większe od średnicy wkrętu. Następnie przykładamy
dokładnie do budki i za pomocą ołówka zaznaczamy przez otwory miejsca na wkręty. Nie podaję
celowo liczby wkrętów, bo zależy to od wysokości i szerokości budki.
W zaznaczonych ołówkiem miejscach wiercimy otwory o średnicy wkrętu mierzonej między zwojami
gwintu. Przykręcamy przednią ściankę do budki.
Musimy zwrócić uwagę by nie było nigdzie szpar między deskami, ponieważ pisklęta nie znoszą
przeciągów. Jeśli mamy zamiar obserwować rozwój piskląt to powinniśmy zbudować przednią
ściankę z dwóch części z rozbieralną tylko górną połową (aby pisklęta nie wypadły po odkręceniu).
Jak zachować się przy gniazdach: Ptak w gnieździe ma ograniczoną możliwość ucieczki przed
niebezpieczeństwem, a lęg (jajka lub pisklęta) jest zupełnie bezbronny. Dlatego ptaki przy gniazdach
zachowują szczególną ostrożność i niepokojone – porzucają je. Najważniejsza zasadą zachowania
przy gniazdach powinno więc być zapewnienie spokoju w ciągu całego okresu lęgowego, tj. od marca
do końca lipca. Jeżeli jednak musimy zbliżyć się do miejsca, w którym przebywa ptak, to należy
zrobić to „ostrzegając” go z pewnej odległości (np. rozmową, drapaniem w pień drzewa), a nigdy
gwałtownie. Trzeba jak najbardziej ograniczyć obecność przy gnieździe i starać się nie wprowadzać
zmian w jego otoczeniu. Ptaki tym łatwiej porzucają gniazdo, im lęg jest w nim mniej zaawansowany,
lepiej więc mogące zaniepokoić wizyty odłożyć na jak najpóźniejszy termin. Dobrze jest jednak
obserwować, czy przygotowane miejsca zostały zajęte i czy lęgi zakończyły się pomyślnie.
Spostrzeżenia takie są zawsze interesujące i pozwalają lepiej pomagać ptakom. Po okresie lęgowym, tj
od sierpnia do marca nie ma potrzeby ograniczenia obecności przy gniazdach. Wtedy można
dokonywać wszystkich napraw i konserwacji oraz usuwać gniazda pozostałe po lęgach. Nie będą one
już ptakom potrzebne, nie powinny więc zajmować miejsca. Nie należy niszczyć tylko dużych gniazd
w koronach drzew, ponieważ bywają one wykorzystywane w następnych sezonach.
Bliższych informacji udzielają Organizatorzy.
Jolanta Zofia Szady
Halina Wasiluk