06 Moczulski.p65

Dariusz Moczulski, Hanna Fojcik,
Ewa Żukowska-Szczechowska, Władysław Grzeszczak
PRACA ORYGINALNA
Klinika Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Nefrologii Śląskiej Akademii Medycznej w Zabrzu
Wpływ polimorfizmu G311C genu PON2 na rozwój
nefropatii cukrzycowej u chorych na cukrzycę typu 2
The effect of polymorphisms in the PON2 gene on the progression
of diabetic nephropathy in patients with type 2 diabetes
Abstract
Background. Paraoxonase is a member of a multigene
family of three genes (PON1, PON2 and PON3) and plays
an important role in homocysteine associated disease. Homocysteine is a byproduct of biological transmethylation
reactions. Elevation of homocysteine levels leads to enhanced synthesis of homocysteine thiolactone and is associated with various human pathologies, including diabetic nephropathy. Homocysteine thiolactone undergoes
protein transmethylation at lysine residues, damaging their
structure and impairing their physiological activities. Paraoxonase hydrolyses Hcy thiolactone to homocysteine.
There is the genetic variants G311C of the PON2 gene that
might be associated with predisposition to diabetic nephropathy. The aim of the study was to examine the association
between the G311C polymorphism in the paraoxonase 2
(PON2) gene and diabetic nephropathy.
Material and methods. Authors collected 369 patients with
type 2 diabetes and divided them into three groups based
Wstęp
Homocysteina jest aminokwasem siarkowym, powstającym na szlaku przemian metionina-cysteina, jako
produkt biologicznej reakcji demetylacji metioniny.
W warunkach prawidłowych średnie stężenie homocy-
Adres do korespondencji: dr med. Dariusz Moczulski
Klinika Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Nefrologii Śl. AM
ul. 3 Maja 13–15, 41–800 Zabrze
tel. +48 (0 32) 271 25 11, faks: +48 (0 32) 271 46 17
e-mail: [email protected]
Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna 2004, 4, 2, 123–127
Copyright © 2004 Via Medica, ISSN 1643–3165
on renal status: normoalbuminuria, microalbuminuria and
proteinuria. In each patient the G311C polymorphism was
genotyped using PCR-based protocol and plasma homocysteine was determined.
Results. Analysing male and female patients together we
found that the CG/CC genotypes were more frequent in patients with proteinuria, however the difference was not significant. When we analysed male and female patients separately,
the effect was seen only in females OR = 2.38; 95% CI 1.06–
–5.37; p < 0.03. Plasma homocysteine levels were higher in
patients with proteinuria. When we analysed homocysteine
levels and G311C polymorphism we observed that patients
with CG and CC genotype had higher homocysteine levels.
Conclusions. This study indicates that the G311C polymorphism in the PON2 gene is a risk factor for diabetic
nephropathy in female patients with type 2 diabetes.
key words: PON2, homocysteine, diabetic nephropathy,
type 2 diabetes mellitus, genetic susceptibility
steiny w osoczu krwi wynosi około 12 mmol/l, a jej budowa chemiczna jest zbliżona do cząsteczki metioniny [1].
Na wzrost stężenia homocysteiny w osoczu krwi może
wpływać wiele czynników. Niedobory witamin, zwłaszcza kwasu foliowego, witaminy B6 i B12, nieodpowiednia
dieta, obfitująca w metioninę (białka zwierzęce), a także
mutacje genów, np. genu MTHFR powodują hiperhomocysteinemię i co się z tym wiąże wiele patologicznych zmian w ustroju [1]. Homocysteina ma właściwości cytotoksyczne, które powodują uszkodzenie śródbłonka naczyń krwionośnych, nasilenie degradacji elastyny w błonie wewnętrznej, przerost mięśniówki naczyń,
zakrzepicę tętniczą i żylną. Homocysteina odgrywa dużą
rolę w patogenezie chorób naczyń mózgowych i wieńcowych, miażdżycy, wad rozwojowych cewy nerwowej,
www.ddk.viamedica.pl
123
Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna rok 2004, tom 4, nr 2
zakrzepicy tętniczej i żylnej, a także nefropatii cukrzycowej [2–8].
Wzrost stężenia homocysteiny doprowadza do nieprawidłowej reakcji enzymatycznej. Enzym syntetaza
aminoacylo-tRNA działa nieprawidłowo i zamiast metioniny przyłącza homocysteinę. Powstaje związek złożony
z aminoacylo-tRNA, homocysteiny i AMP, z którego
tworzy się bardzo reaktywna cząsteczka tiolaktonu
homocysteiny, zdolna do potranslacyjnego przyłączenia homocysteiny do białek w miejscach reszt lizynowych. Taka modyfikacja zmienia strukturę i funkcje białka [9, 10].
Paraoksonaza jest enzymem hydrolizującym cząsteczkę tiolaktonu homocysteiny, co chroni organizm
przed szkodliwym działaniem nadmiaru homocysteiny
[11]. Rodzina genów paraoksonazy składa się z trzech
genów PON1, PON2 i PON3, które są zlokalizowane na
chromosomie 7q 21,3–22,1 [12]. Mutacje i polimorfizmy
tych genów wiążą się z chorobami układu sercowo-naczyniowego, hiperglikemią, insulinoopornością i nefropatią cukrzycową [13–18].
Produkt genu PON1 syntetyzowany w wątrobie wiąże
się z cząsteczką lipoprotein o dużej gęstości (HDL, high
density lipoprotein) i chroni cząsteczki lipoprotein o małej
gęstości (LDL, low density lipoprotein) przed utlenieniem.
Paraoksonaza 2 występuje w wielu tkankach, między
innymi w trzustce, mięśniu sercowym i mięśniach szkieletowych, płucach, mózgu i nerkach [19].
Polimorfizm G311C genu PON2 wiąże się z predyspozycją do rozwoju nefropatii cukrzycowej, jednak wyniki
badań dotyczące paraoksonazy 2 pochodzące z różnych
ośrodków badawczych są sprzeczne [17, 18, 20].
Celem pracy było zbadanie wpływu polimorfizmu
G311C genu PON2 na rozwój nefropatii cukrzycowej
u chorych na cukrzycę typu 2.
dy immunoturbidometrycznej (TurbiTimer, Dade Behring
Leiderbach, Niemcy).
Stężenie kreatyniny w moczu i w osoczu oznaczono
metodą spektrofotometryczną (Kodak automated system). Normoalbuminurię stwierdzano, jeśli wskaźnik
ACR był niższy od 2,8 (mg/mmol) u kobiet i od 1,9 (mg/
/mmol) u mężczyzn, jawny białkomocz, jeśli wskaźnik
ACR był wyższy od 40,2 (mg/mmol) u kobiet i od 28,2
(mg/mmol) u mężczyzn, natomiast mikroalbuminurię, jeśli
wskaźnik ACR zawierał się pomiędzy wartościami odpowiednimi dla normoalbuminurii i jawnego białkomoczu.
W ten sposób spośród wszystkich 369 chorych spełniających kryteria badania wyselekcjonowano 159 chorych z normoalbuminurią, 148 z mikroalbuminurią i 62
z proteinurią. U chorych z jawnym białkomoczem wykluczono inne przyczyny nefropatii.
U każdego badanego 2-krotnie mierzono ciśnienie
tętnicze (z 10-minutową przerwą) w pozycji leżącej.
Nadciśnienie tętnicze rozpoznawano na podstawie
kryteriów World Health Organization (ciśnienie tętnicze powyżej 140/90 mm Hg i/lub terapia lekami hipotensyjnymi).
Hemoglobinę glikowaną (HbA1c) oznaczano metodą
wysokojakościowej płynnej chromatografii (HPLC, high
performance liquid chromatography) z użyciem analizatora BioRad (Hercules, Kalifornia, Stany Zjednoczone).
Stężenie homocysteiny całkowitej i związanej z białkami
oznaczono, korzystając z metody HPLC z użyciem analizatora Hewlett-Packard 1100 Series system, zgodnie
z metodą opisaną przez Bald i wsp. [21]. Dokonano pomiarów antropometrycznych i oznaczono wskaźnik
masy ciała (BMI, body mass index).
Na przeprowadzenie badań uzyskano zgodę Komisji
Etyki ds. Badań Naukowych przy Śląskiej Akademii Medycznej. Chorych poinformowano o celu i sposobie
przeprowadzenia badania oraz uzyskano od nich pisemną zgodę na uczestnictwo w nim.
Materiał i metody
Badaniem objęto chorych na cukrzycą typu 2, którzy
zgłaszali się do Wojewódzkiej Przychodni dla Chorych
na Cukrzycę w Zabrzu w terminie od stycznia 1998 do
grudnia 1998 roku. U chorych wykonano badania przesiewowe w kierunku mikroalbuminurii, korzystając z półilościowego testu MICRAL II (Boehhringer Mannheim,
Mannheim, Niemcy). Do badania zakwalifikowano chorych zarówno z mikroalbuminurią, jak i bez mikroalbuminurii, u których czas trwania cukrzycy był dłuższy od
10 lat. Następnie, korzystając ze wskaźnika albuminy/
/kreatynina (ACR, albumin/creatine ratio), podzielono
chorych ze względu na status nerkowy na grupę z normoalbuminurią, mikroalbuminurią i białkomoczem. Stężenie albumin w moczu oznaczono, korzystając z meto-
124
Badania genetyczne
DNA izolowano z leukocytów krwi obwodowej. Polimorfizm G311C oznaczono, korzystając z metody opartej na polimerazowej reakcji łańcuchowej (PCR, polymerase chain reaction) i polimorfizmie długości fragmentów restrykcyjnych (RLFP, restriction fragment-length
polymorphism). Zaprojektowano startery F 5’ — ggc tac
aga act tcc ttg ga — 3’ oraz R 5’ — gag tga cat gca tgt
acg gt — 3’ i uzyskano produkt PCR o długości 147 par
zasad, który następnie trawiono enzymem restrykcyjnym
DdeI, otrzymując fragmenty o długości 64 i 83 par zasad. Produkt trawienia enzymem restrykcyjnym poddano elektroforezie na żelu agarozowym.
www.ddk.viamedica.pl
Dariusz Moczulski i wsp. Polimorfizm genu PON2 a nefropatia cukrzycowa
były podobne (tab. 1). U pacjentów z normoalbuminurią
czas trwania cukrzycy od momentu rozpoznania był
dłuższy niż u chorych z mikroalbuminurią i jawnym białkomoczem, co wiąże się z określonymi kryteriami doboru chorych (jednym z kryteriów kwalifikujących do grupy
charakteryzującej się normoalbuminurią był czas trwania cukrzycy nie krótszy niż 10 lat).
U chorych z towarzyszącą mikroalbuminurią i jawnym białkomoczem wartości ciśnienia tętniczego były
wyższe niż u pacjentów z normoalbuminurią (tab. 1).
W tabeli 2 przedstawiono rozkład genotypów G311C
genu PON2 w badanych grupach chorych. U chorych
z białkomoczem stwierdzono wzrost częstości występowania genotypów GC i CC. Zjawisko to odnotowano wyłącznie u kobiet. Wskaźnik względnego ryzyka wyniósł
2,38 (95% CI: 1,06–5,37), poziom istotności p < 0,03.
U chorych mężczyzn nie zauważono podobnych różnic.
Stężenie homocysteiny było wyższe u chorych charakteryzujących się białkomoczem oraz u chorych z genotypem GC/CC.
Analiza statystyczna
Wszystkie obliczenia statystyczne wykonano, korzystając z programu STATISTICA (wersja 5,0). Różnice
częstości występowania genotypów badanych polimorfizmów oceniano, stosując test niezależności c2. Obliczono wskaźnik względnego ryzyka (OR, odds ratio)
i 95-procentowy przedział ufności (CI, confidence interval). Za istotne statystycznie przyjęto wartości p < 0,05.
Wyniki
Analizie poddano 369 chorych. U 159 badanych
stwierdzono normoalbuminurię, u 148 osób — mikroalbuminurię, a u 62 pacjentów — jawny białkomocz. Badana grupa składała się z 210 (57%) kobiet i 159 (43%)
mężczyzn. U wszystkich chorych z normoalbuminurią,
mikroalbuminurią i jawnym białkomoczem wiek, w którym rozpoznano cukrzycę, wartość BMI i stężenie HbA1c
Tabela 1. Charakterystyka kliniczna chorych na cukrzycę typu 2 (średnia ± SD)
Table 1. Clinical characteristics of type 2 diabetes patients used in the study according to nephropathy status (means ± SD)
Normoalbuminuria
Mikroalbuminuria
Białkomocz
159
148
62
n
Płeć: kobiety/mężczyźni
107/52
69/79
34/28
Wiek w chwili badania (lata)
64 ± 7,7
62 ± 8,2
63 ± 8
Wiek w momencie rozpoznania cukrzycy (lata)
48 ± 9,3
50 ± 12,4
51 ± 11
Czas trwania cukrzycy (lata)
16 ± 5,5
11 ± 6,9
13 ± 6,5
BMI (kg/m2)
29,2 ± 4,4
29,9 ± 4,3
28,9 ± 4
HbA1c (%)
8,9 ± 1,7
9,2 ± 1,7
9 ± 1,9
52
63
79
Nadciśnienie tętnicze (%)
BMI (body mass index) — wskaźnik masy ciała
Tabela 2. Rozkład genotypów polimorfizmu G311C genu PON2 w badanej grupie
Table 2. Distributions genotypes of the G311C polymorphism in the PON2 gene in the analysed groups
GG
n (%)
GC/CC
n (%)
OR
95%
przedział ufności
p
c2
odniesienie
Wszyscy
Normoalbuminuria
81 (0,51)
78 (0,49)
Odniesienie
Odniesienie
Odniesienie
Mikroalbuminuria
87 (0,59)
61 (0,41)
0,73
(0,46–1,14)
0,16
1,9
Białkomocz
25 (0,4)
37 (0,6)
1,54
(0,85–2,79)
0,15
2,02
Odniesienie
Kobiety
Normoalbuminuria
57 (0,53)
50 (0,47)
Odniesienie
Odniesienie
Odniesienie
Mikroalbuminuria
42 (0,61)
27 (0,39)
0,73
(0,4–1,36)
0,32
0,98
Białkomocz
11 (0,32)
23 (0,68)
2,38
(1,06–5,37)
0,03
4,52
Mężczyźni
Normoalbuminuria
24 (0,46)
28 (0,54)
Odniesienie
Odniesienie
Odniesienie
Odniesienie
Mikroalbuminuria
45 (0,57)
34 (0,43)
0,65
(0,32–1,31)
0,22
1,47
Białkomocz
14 (0,5)
14 (0,5)
0,86
(0,34–2,15)
0,74
0,11
www.ddk.viamedica.pl
125
Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna rok 2004, tom 4, nr 2
Dyskusja
W przeprowadzonym badaniu wykazano, że polimorfizm G311C genu PON2 wpływa na rozwój nefropatii cukrzycowej u kobiet chorych na cukrzycę typu 2.
Wskaźnik względnego ryzyka (OR) wyniósł = 2,38 (95%
CI: 1,06–5,37). Związek polimorfizmu G311C genu PON2
z rozwojem nefropatii cukrzycowej po raz pierwszy opisali Pinizzotto i wsp. [17]. Wykazali oni znamienny wpływ
polimorfizmu G311C genu PON2 na rozwój nefropatii
cukrzycowej u chorych na cukrzycę typu 2. Ponadto
opisano związek pomiędzy polimorfizmem G311C genu
PON2, wartością BMI i rozwojem nefropatii cukrzycowej. Wyników tych jednak jednoznacznie nie potwierdzono w innych badaniach.
Canani i wsp. przeprowadzili podobne badanie wśród
chorych na cukrzycę typu 1, jednak nie potwierdzili wyników grupy Pinizzotto [20]. Różnice mogły wynikać
z odmiennych kryteriów doboru badanej grupy. Canani
i wsp. badali chorych na cukrzycę typu 1, a do grupy
chorych z nefropatią cukrzycową włączyli osoby z białkomoczem i przewlekłą niewydolnością nerek. Natomiast Pinizzotto i wsp. do badania włączyli chorych na
cukrzycę typu 2, a do grupy z nefropatią cukrzycową
chorych zarówno z białkomoczem, jak i osoby z mikroalbuminurią.
W kolejnym badaniu przeprowadzonym przez grupę
Hodgkinsona i wsp. potwierdzono doniesienia Pinizzotto i wsp. [18]. Autorzy wykazali związek polimorfizmu
G311C genu PON2 z rozwojem nefropatii cukrzycowej
u chorych na cukrzycę typu 1.
Dotychczas dokładnie nie poznano związku patofizjologii paraoksonazy 2 z rozwojem nefropatii cukrzycowej. Opierając się na doniesieniach lepiej poznanej paraoksonazy 1, można przypuszczać, że paraoksonaza 2
odgrywa podobną rolę w ochronie organizmu przed
uszkodzeniem śródbłonka naczyń krwionośnych, odkładaniem lipidów czy wytwarzaniem nadtlenków.
W przedstawionym badaniu stężenie homocysteiny
było wyższe u chorych charakteryzujących się białkomoczem oraz u chorych z genotypem GC/CC.
Homocysteina jest aminokwasem siarkowym, który
wykazuje działanie toksyczne, zwłaszcza jeśli występuje
w nadmiarze. Polimorfizmy genów enzymów związanych
ze szlakiem przemian homocysteiny bardzo często są
opisywane jako czynniki ryzyka rozwoju chorób układu
krążenia, naczyń wieńcowych i mózgowych. Rozwój nefropatii cukrzycowej wiąże się także z nieprawidłowościami dotyczącymi enzymów szlaku przemian homocysteiny. Homocysteina może działać szkodliwie poprzez
kilka mechanizmów, między innymi oksydację, nitrozylację, hipometylację, uważa się jednak, że największą
rolę odgrywa przyłączanie homocysteiny do białek organizmu. Następuje to wskutek nieprawidłowej reakcji
126
enzymatycznej. Homocysteina jest aminokwasem bardzo podobnym do metioniny, izoleucyny i leucyny. Enzym syntetaza aminoacylo-tRNA działa nieprawidłowo i
zamiast leucyny, izoleucyny czy metioniny przyłącza homocysteinę.
Powstaje
związek
złożony
z aminoacylo-tRNA, homocysteiny i AMP, który ze względu na nieprawidłową konformację przestrzenną nie
może być wbudowany w syntetyzowane białko. Zamiast
tego powstaje bardzo reaktywna cząsteczka tiolaktonu
homocysteiny, która może potranslacyjnie przyłączać
się do białek w miejscach reszt lizynowych, co skraca
nawet 100-krotnie okres półtrwania takiego białka [22].
Niektóre białka wykazują szczególną wrażliwość na działanie tiolaktonu homocysteiny, a zwłaszcza białka bogate w aminokwas liznę. Paraoksonaza trawi tioloakton homocysteiny i tym samym chroni organizm przed szkodliwym działaniem nadmiaru homocysteiny. Wydaje się, że
nieprawidłowa funkcja paraoksonazy może przyczynić
się do rozwoju nefropatii cukrzycowej, zwłaszcza u chorych, u których występują czynniki ryzyka hiperhomocysteinemii.
Wnioski
Polimorfizm G311C genu PON2 wpływa na rozwój
nefropatii cukrzycowej u kobiet chorych na cukrzycę
typu 2.
Odpowiednia dieta bogata w kwas foliowy i witaminy
oraz zdrowy styl życia, aktywność fizyczna i zaprzestanie palenia tytoniu mogą przyczynić się do obniżenia
hiperhomocysteinemii i tym samym spowolnić rozwój
nefropatii cukrzycowej i innych powikłań naczyniowych
cukrzycy.
Streszczenie
Wstęp. Paraoksonaza należy do wielogenowej rodziny,
w skład której wchodzą geny PON1, PON2, PON3. Odgrywa
bardzo ważną rolę w ochronie organizmu przed chorobami
związanymi z homocysteiną. Homocysteina jest produktem
biologicznej reakcji transmetylacji. Wzrost jej stężenia prowadzi do zwiększonej syntezy tiolaktonu homocysteiny, który może powodować różne schorzenia, także nefropatię cukrzycową. Tiolakton homocysteiny, przyłączając homocysteinę do cząsteczki białka w miejscach reszt lizynowych,
powoduje zniszczenie jej struktury i upośledzenie funkcji.
Paraoksonaza jest enzymem odpowiedzialnym za hydrolizę
tiolaktonu homocysteiny i stanowi istotny czynnik w prewencji chorób naczyniowych. Gen PON2 zawiera dwa polimorfizmy, jeden z nich może być związany z predyspozycją
do rozwoju nefropatii cukrzycowej. Celem pracy było zba-
www.ddk.viamedica.pl
Dariusz Moczulski i wsp. Polimorfizm genu PON2 a nefropatia cukrzycowa
danie wpływu polimorfizmu G311C w genie PON2 na rozwój nefropatii cukrzycowej u chorych na cukrzycę typu 2.
Materiał i metody. Do badania włączono 369 chorych na
cukrzycę typu 2 i podzielono ich ze względu na status nerkowy na 3 grupy: z normoalbuminurią, mikroalbuminurią
i proteinurią. U każdego chorego oznaczono polimorfizm
w pozycji 311 genu PON2, korzystając z metody opartej na
polimerazonej reakcji łańcuchowej (PCR) i polimorfizmie
długości fragmentów restrykcyjnych (RLFP), ponadto oznaczono stężenie homocysteiny.
Wyniki. U chorych z białkomoczem stwierdzono wzrost częstości występowania genotypów GC+CC, wyniki te jednak
nie były znamienne statystycznie. Zjawisko to dotyczyło tylko kobiet (OR = 2,38; 95% CI: 1,06–5,37; p < 0,03). Stężenie homocysteiny było wyższe wśród chorych z białkomoczem. Porównując stężenie homocysteiny i polimorfizm
G311C, odnotowano, że u chorych z genotypem GC+CC
stężenia homocysteiny były wyższe.
Wnioski. W badaniu wykazano, że polimorfizm G311C
genu PON2 może wpływać na rozwój nefropatii cukrzycowej u kobiet chorych na cukrzycę typu 2.
słowa kluczowe: PON2, homocysteina, nefropatia
cukrzycowa, cukrzyca typu 2, predyspozycja genetyczna
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
Piśmiennictwo
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Finkelstein J.D. Regulation of Homocysteine Metabolism. W:
Ralph C., Jacobsen D.W. red. Homocysteine in Health and Disease. Cambridge University Press, Cambridge 2001: 92–11.
Isotalo P.A., Donnelly J.G. Prevalence of methylenetetrahydrofolate reductase mutations in patients with venous thrombosis. Mol. Diagn. 2000; 5: 59–66.
Okada E., Oida K., Tada H. i wsp. Hyperhomocysteinemia is
a risk factor for coronary arteriosclerosis in Japanese patients
with type 2 diabetes. Diabetes Care 1999; 22: 484–490.
Perry I.J., Refsum H., Morris R.W., Ebrahim S.B., Ueland P.M.,
Shaper A.G. Prospective study of total homocysteine concentration and risk of stroke in middle-aged British men. Lancet 1995; 346: 1395–1398.
van der Put N.M.J., Gabreels F., Stevens E.M. i wsp. A second common mutation in the methylenetetrahydrofolate reductase gene: an additional risk factor for neural-tube defects? Am. J. Hum. Genet. 1998; 62: 1044–1051.
Neugebauer S., Baba T., Watanabe T. Methylenetetrahydrofolate reductase gene polymorphism as a risk factor for diabetic nephropathy in NIDDM patients. Lancet 1998; 352: 454.
Noiri E., Taguchi J.I., Nakao A., Fujita T. MTHFR gene polymorphism as an exacerbation factor of diabetic nephropathy
in type 2 diabetes. Analysis in Japanese male hemodialysis
patients. Diabetes Care 2000; 23: 260.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
Perna A.F., Ingrosso D., Lombardi C. i wsp. Possible mechanisms of homocysteine toxicity. Kidney Int. 2003; 84 (supl.):
S137–S140.
Jakubowski H. Biosynthesis and Reaktions of Homocysteine
Thiolactone.W: Ralph C., Jacobsen D.W. red. Homocysteine
in Health and Disease. Cambridge University Press, Cambridge 2001: 21–31.
Jakubowski H. Protein homocysteinylation: possible mechanism underlying pathological consequences of elevated homocysteine levels. FASEB J. 1999; 13: 2277–2283.
Jakubowski H. Calcium-dependent human serum homocysteine thiolactone hydrolase. A protective mechanism against
protein N-homocysteinylation. J. Biol. Chem. 2000; 275:
3957–3962.
Primo-Parmo S.L., Sorenson R.C., Teiber J., La Du B.N. The
human serum paraoxonase/arylesterase gene (PON1) is ona
member of a multigene family. Genomics 1996; 33: 498–507.
Sanghera D.K., Aston C.E. Saha N., Kamboh M.I. DNA polymorphisms in two paraoxonase genes (PON1 and PON2)
are associated with the risk of coronary heart disease. Am. J.
Hum. Genet. 1998; 62: 36–44.
Prochazka M., Thompson D.B., Scherer S.W. i wsp. Linkage and
association of insulin resistance and NIDDM with markers at
7q21.3–q22.1 in the Pima Indians. Diabetes 1995; supl. 44: 42A.
Hegele R.A., Connelly P.W., Scherer S.W. Paraoxonase-2
gene (PON2) G148 variant associated with elevated fasting
plasma glucose in noninsulin-dependent diabetes mellitus.
J. Clin. Endocr. Metab. 1997; 82: 3373–3377.
Heinecke J.W., Lusis A.J. Paraoxonase-gene polymorphisms
associated with coronary heart disease: support for the oxidative damage hypothesis? (Letter) Am. J. Hum. Genet. 1998;
62: 20–24.
Pinizzotto M., Castillo E., Fiaux M., Temler E., Gaillard R.C.,
Ruiz J. Paraoxonase 2 polymorphisms are associated with nephropathy in Type II diabetes. Diabetologia 2001; 44: 104–107.
Hodgkinson A.D., Millward B.A., Demaine A.G. Comment-to:
Pinizzotto M., Castillo E., Fiaux M., Temier E., Gaillard R.C.,
Ruiz J. (2001) Paraoxanase 2 polymorphisms are associated
with diabetic nephropathy in Type II diabetes. Diabetologia
2002; 45: 933–935.
Rodrigo L., Hernandez A.F., Lopez-Caballero J.J., Gil F., Pla A.
Immunohistochemical evidence for the expression and induction of paraoxonase in rat liver, kidney, lung and brain
tissue. Implications for its physiological role. Chem. Biol. Interact. 2001; 137: 123–137.
Canani L.H., Araki S., Warram J.H., Krolewski A.S. Comment-to: Pinizzotto M., Castillo E., Fiaux M., Temier E., Gaillard R.C.,
Ruiz J. (2001) Paraoxanase 2 polymorphisms are associated
with diabetic nephropathy in Type II diabetes. Diabetologia
2001; 44: 1062–1069.
Bald E., Kaniowska E., Chwatko G., Glowacki R. Liquid chromatographic assessment of total and protein-bound homocysteine in human plasma. Talanta 2000; 50: 1233–1243.
Jakubowski H. Protein N-homocysteinylation: implikations for
atherosclerosis. Biomed. Pharmacother. 2001; 55: 443–447.
www.ddk.viamedica.pl
127