Prawo prywatne międzynarodowe i międzynarodowe

Prawo prywatne
międzynarodowe
i międzynarodowe
postępowanie cywilne
Redakcja
Ewa Kamarad
Mateusz Stankiewicz
Tara Białogłowska, Ewa Kamarad
Katarzyna Kaperczak, Zbigniew Kiedacz
Aneta Sarwicka, Mateusz Stankiewicz
Warszawa 2010
Oficyna
a Wolters Kluwer business
SPIS TREŚCI
Wykaz skrótów
13
Słowniczek
17
Przedmowa
19
I
PRAWO PRYWATNE MIĘDZYNARODOWE
21
Rozdział 1
Zagadnienia wstępne
1.1. Pojęcie i przedmiot prawa prywatnego międzynarodowego
1.1.1. Prawo prywatne międzynarodowe sensu stricto
1.1.2. Prawo prywatne międzynarodowe sensu largo
1.2. Stosunek prawa prywatnego międzynarodowego
do innych dziedzin prawa
1.3. Źródła prawa prywatnego międzynarodowego
1.3.1. Akty prawa wewnętrznego
1.3.2. Umowy międzynarodowe
1.3.3. Akty prawa wspólnotowego
1.3.4. Prawo zwyczajowe
24
25
25
26
27
28
Rozdział 2
Normy kolizyjne
2.1. Istota normy kolizyjnej
2.2. Budowa normy kolizyjnej
2.3. Rodzaje norm kolizyjnych
2.4. Wskazanie kilku praw przez normę kolizyjną
2.5. Łączniki norm kolizyjnych
2.5.1 Obywatelstwo
2.5.2. Miejsce zamieszkania
2.5.3. Stały pobyt (zwykły pobyt)
2.5.4. Pobyt prosty
2.5.5. Miejsce siedziby osoby prawnej
29
29
30
32
33
34
35
36
37
37
38
23
23
23
24
5
2.5.6. Miejsce położenia rzeczy
2.6. Zakres normy kolizyjnej
2.7. Kwalifikacja
Rozdział 3
Wskazanie prawa właściwego i jego zastosowanie
3.1. Kwestia wstępna (Vorfrage)
3.2. Kwestia wycinkowa (częściowa)
3.3. Kwestia wyjściowa (Erstfrage)
3.4. Odesłanie
3.5. Prawo niejednolite
3.6. Zmiana statutu
3.7. Obejście prawa
3.8. Klauzula porządku publicznego
3.9. Normy koniecznego zastosowania
3.10. Problemy związane ze stosowaniem prawa właściwego
3.10.1. Zasady ogólne
3.10.2. Sposoby usuwania trudności pojawiających się w trakcie
stosowania prawa właściwego
38
38
38
40
40
41
41
41
42
43
44
45
46
47
47
47
Rozdział 4
Osoby fizyczne i prawne
4.1. Zakres statutu personalnego
4.2. Osoby fizyczne
4.2.1. Zdolność prawna
4.2.2. Zdolność do czynności prawnych
4.2.3. Uznanie za zmarłego i stwierdzenie zgonu
4.3. Osoby prawne
4.3.1. Zdolność prawna
4.3.2. Zdolność do czynności prawnych
4.3.3. Międzynarodowe osoby prawne
4.3.3.1. Spółki europejskie
4.3.3.2. Spółdzielnie europejskie
4.3.3.3. Europejskie zgrupowanie interesów gospodarczych
49
49
49
49
50
50
50
50
51
52
52
52
53
Rozdział 5
Czynności prawne
5.1. Dopuszczalność dokonania czynności prawnej
5.2. Istnienie i ważność czynności prawnej
5.3. Forma czynności prawnej
5.3.1. Zakres statutu formy
5.3.2. Łączniki
5.3.3. Skutki niedochowania formy
5.3.4. Leges specialis w stosunku do art. 12 p.p.m
5.4. Wady oświadczenia woli
54
54
54
55
55
56
56
57
57
Rozdział 6
Przedstawicielstwo
6.1. Przedstawicielstwo ustawowe
6.2. Pełnomocnictwo
58
58
58
Rozdział 7
Przedawnienie
7.1. Zakres prawa właściwego dla przedawnienia
7.2. Problemy kwalifikacyjne
7.3. Przedawnienie w umowach międzynarodowych
61
61
61
62
Rozdział 8
Prawo rodzinne i opiekuńcze
8.1. Zawarcie małżeństwa
8.1.1. Prawo właściwe
8.1.2. Zakres zastosowania prawa właściwego
8.1.3. Forma zawarcia małżeństwa
8.2. Unieważnienie małżeństwa, ustalenie istnienia
lub nieistnienia małżeństwa
8.2.1. Prawo właściwe
8.2.2. Zakres zastosowania prawa właściwego
8.3. Stosunki osobiste i majątkowe między małżonkami
8.3.1. Prawo właściwe
8.3.2. Zakres zastosowania prawa właściwego
8.4. Separacja i rozwód
8.4.1. Prawo właściwe dla rozwodu
8.4.2. Zakres zastosowania statutu rozwodowego
8.5. Pochodzenie dziecka
8.5.1. Prawo właściwe
8.5.2. Zakres prawa właściwego
8.6. Stosunki prawne między rodzicami a dzieckiem
8.6.1. Prawo właściwe
8.6.2. Zakres zastosowania prawa właściwego
8.7. Przysposobienie
8.7.1. Prawo właściwe
8.7.2. Zakres zastosowania prawa właściwego
8.8. Alimentacja
8.8.1. Prawo właściwe
8.8.2. Zakres zastosowania prawa właściwego
8.9. Opieka i kuratela
8.9.1. Prawo właściwe
8.9.2. Zakres zastosowania prawa właściwego
67
67
68
68
68
70
71
71
73
74
74
75
76
76
77
77
77
78
80
80
81
81
81
82
Rozdział 9
Prawo rzeczowe
83
63
63
63
64
66
9.1. Własność i posiadanie
9.1.1. Prawo właściwe
9.1.2. Rozumienie pojęcia praw rzeczowych w ustawie p.p.m
9.1.3. Zakres statutu rzeczowego
9.1.4. Rozgraniczenie statutu rzeczowego i statutu kontraktowego
9.1.5 Zmiana statutu rzeczowego
9.2. Prawo własności intelektualnej
9.2.1. Prawo autorskie
9.2.2. Prawo własności przemysłowej
Rozdział 10
Zobowiązania
10.1. Zobowiązania wynikające z czynności prawnych
10.1.1. Wybór prawa
10.1.2. Prawo właściwe w braku wyboru prawa
10.1.2.1. Umowy konsumenckie
10.1.2.2. Umowy ubezpieczenia
10.1.2.3. Umowy przewozu
10.1.2.4. Prawo właściwe dla zobowiązań wekslowych i czekowych
10.1.3. Prawo właściwe dla zobowiązań z jednostronnych czynności prawnych
10.1.4. Zakres zastosowania prawa właściwego
10.2. Zobowiązania wynikające ze zdarzeń niebędących czynnościami prawnymi
10.2.1. Źródła prawa
10.2.1.1.Sytuacja prawna przed dniem 11 stycznia 2009 r.
10.2.1.2. Poszukiwanie prawa właściwego
10.2.2. Statut deliktowy
10.2.2.1.Problem wielomiejscowości
10.2.2.2. Zakres statutu
10.2.2.3. Zbieg odpowiedzialności kontraktowej i deliktowej
10.2.3. Konwencja o prawie właściwym dla wypadków drogowych
10.2.3.1.Zakres zastosowania
10.2.3.2. Prawo właściwe
10.2.3.3. Zakres statutu
10.2.4. Rozporządzenie Rzym II
10.2.4.1. Wybór prawa właściwego
10.2.4.2. Prawo właściwe w braku wyboru prawa
10.2.4.3. Odpowiedzialność za produkt niebezpieczny
10.2.4.4. Nieuczciwa konkurencja i praktyki ograniczające
wolną konkurencję
10.2.4.5. Szkody w środowisku naturalnym
10.2.4.6. Naruszenie prawa własności intelektualnej
10.2.4.7. Spory zbiorowe
10.2.4.8. Bezpodstawne wzbogacenie
10.2.4.9. Prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia
10.2.4.10. Culpa in conłrahendo
83
83
85
85
85
86
88
88
89
91
91
94
97
101
103
104
105
106
106
109
109
109
110
111
111
112
112
113
113
114
115
115
117
118
118
119
119
120
120
120
121
121
10.2.4.11. Zakres stosowania prawa właściwego
121
10.2.4.12. Inne zagadnienia normowane przez rozporządzenie Rzym II.. 122
10.3. Stosunki pracy
123
10.3.1. Prawo właściwe dla stosunków pracy
123
10.3.2. Zakres zastosowania prawa właściwego
124
Rozdział 11
Prawo właściwe w postępowaniu upadłościowym
11.1. Prawo właściwe w postępowaniu upadłościowym
w regulacji krajowej
11.1.1. Prawo właściwe
11.1.2. Zakres statutu
11.2. Prawo właściwe w postępowaniu upadłościowym
w regulacji wspólnotowej
11.2.1. Prawo właściwe
11.2.2. Zakres statutu
126
126
126
127
127
127
127
Rozdział 12
Sprawy spadkowe
129
12.1. Prawo właściwe dla spraw spadkowych
129
12.2. Zakres zastosowania prawa właściwego dla spraw spadkowych
129
12.3.Prawo właściwe dla czynności prawnych mortis causa
131
12.4. Zakres zastosowania prawa właściwego dla czynności prawnych mortis causa.... 132
II
MIĘDZYNARODOWE POSTĘPOWANIE CYWILNE
135
Rozdział 1
Zagadnienia wstępne
1.1. Źródła międzynarodowego postępowania cywilnego
1.1.1. Prawo krajowe - kodeks postępowania cywilnego
1.1.2. Umowy międzynarodowe
1.1.3. Prawo wspólnotowe
137
137
137
138
140
Rozdział 2
Jurysdykcja
2.1. Jurysdykcja wyłączna
2.2. Jurysdykcja ogólna
2.3. Jurysdykcja szczególna
2.4. Jurysdykcja umowna
2.5. Jurysdykcja w prawie polskim
2.5.1. Zasady ogólne
2.5.2. Jurysdykcja w procesie
2.5.3. Jurysdykcja w postępowaniu nieprocesowym
2.5.4. Jurysdykcja w postępowaniu zabezpieczającym i egzekucyjnym
142
143
143
143
143
144
144
146
150
153
2.5.5. Immunitet sądowy i egzekucyjny
2.6. Jurysdykcja w prawie wspólnotowym
2.6.1. Rozporządzenie Bruksela 1
2.6.1.1. Uwagi wstępne
2.6.1.2. Jurysdykcja
2.6.2. Rozporządzenie Bruksela II bis
2.6.2.1. Uwagi ogólne
2.6.2.2. Jurysdykcja
Rozdział 3
Specyfika międzynarodowego postępowania cywilnego
3.1. Specyfika międzynarodowego postępowania cywilnego w prawie polskim
3.1.1. Zdolność sądowa i procesowa
3.1.2. Zabezpieczenie kosztów procesu (kaucja aktoryczna)
3.1.3. Zwolnienie cudzoziemców od kosztów sądowych
3.1.4. Pomoc prawna
3.1.5. Zabezpieczenie dowodów
3.1.6. Zagraniczne dokumenty urzędowe
3.1.7. Czynności dotyczące spadku po cudzoziemcach
3.1.8. Stwierdzenie obcego prawa i wzajemności
3.1.9. Uzasadnianie prawomocnych orzeczeń i wydawanie zaświadczeń
3.2. Specyfika międzynarodowego postępowania cywilnego w prawie
międzynarodowym publicznym
3.3. Specyfika międzynarodowego postępowania cywilnego w prawie
wspólnotowym
154
155
155
155
156
161
161
162
163
163
163
164
165
166
166
167
167
168
168
169
170
Rozdział 4
Uznawanie i wykonywanie orzeczeń
sadów zagranicznych
173
4.1. Uznawanie i wykonywanie orzeczeń sądów zagranicznych
w prawie polskim
173
4.1.1. Uznawanie orzeczeń sądów zagranicznych w prawie polskim
173
4.1.2. Wykonywanie orzeczeń sądów zagranicznych w prawie polskim
175
4.2. Uznawanie i wykonywanie orzeczeń sądów zagranicznych w prawie
międzynarodowym
175
4.3. Uznawanie i wykonywanie orzeczeń sądów zagranicznych
w prawie wspólnotowym
176
4.3.1. Uznawanie i wykonywanie orzeczeń w sprawach cywilnych
i handlowych na tle rozporządzenia Bruksela 1
176
4.3.2. Uznawanie i wykonywanie orzeczeń w sprawach małżeńskich
oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej
na tle rozporządzenia Bruksela II bis
178
4.3.3. Inne postępowania mające za zadanie ułatwienie przepływu orzeczeń.... 181
4.3.3.1. Postępowanie w sprawie wydania Europejskiego
Tytułu Egzekucyjnego (ETE)
181
10
4.3.3.2. Postępowanie w sprawie wydania Europejskiego
Nakazu Zapłaty (ENZ)
4.3.3.3. Europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń
183
184
III
TESTY
187
IV
KAZUSY
227
Bibliografia
241