Klimat inwestycyjny - Rosja - miasta

Ambasada RP w Moskwie
Wydział Ekonomiczny
Notatka nt. Klimat inwestycyjny – Rosja 2012
Ranking „Doing biznes” 2012
Bank Światowy wspólnie z Międzynarodową Korporacją Finansową przeprowadził badania
dotyczące wpływu biurokracji na działalność małych i średnich przedsiębiorstw. W globalnym
rankingu na 2012 r. Rosja zajęła 120 miejsce na 183 sklasyfikowanych krajów. Wyniki powyższych
badania stały się dla władz rosyjskich wyzwaniem dla gruntownych zmiany obecnego stanu rzeczy. W
maju br. Prezydent W. Putin podpisał dekret, wyznaczający kierunki zmian, tak aby do 2020 r. Rosja
weszła w pierwszą 20-tkę (dokładnie ma to być 20-te miejsce) krajów o pozytywnym nastawieniu dla
inwestorów.
Ranking „Prowadzenie biznesu w Rosji” 2011
Ogólny ranking:
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
Uljanowsk
Sarańsk
Władykaukaz
Rostów nad Donem
Kazań
Kaługa
Stawropol
Jarosław
Surgut
Irkuck
Pietrozawodsk
Kirow
Omsk
Wyborg
Władywostok
Wołgograd
Woroneż
Twer
Kaliningrad
Tomsk
Samara
Sankt Petersburg
Chabarowsk
Jekaterynbyrg
Perm
Murmańsk
Kemerowo
Jakuck
Nowosybirsk
Moskwa
W 2011 r. został utworzony wewnętrzny ranking, w
którym sklasyfikowano 30 miast rosyjskich. Pod uwagę wzięto 4
kryteria, decydujące o klimacie inwestycyjnym, czyli przede
wszystkim łatwość:
- w zarejestrowaniu firmy w danym mieście (otwarcie biznesu);
- w uzyskaniu prawa własności na zakupiony budynek/obiekt;
- w uzyskaniu pozwolenia na budowę obiektu;
- w podłączeniu obiektu do mediów infrastruktury technicznej, w
szczególności energii elektrycznej.
W wybranych miastach (w ramach omawianej 30-tki) sytuacja
przedstawia się następująco:
Moskwa zajęła w tym rankingu ostatnie miejsce. Były
Zastępca Mera Moskwy, A. Szaronow komentuje, że w tak dużych
miastach załatwianie wszelkich formalności zawsze jest
trudniejsze. Trudno jest znaleźć miejsce pod zabudowę – nawet
jeśli istnieje jakiś wolny obszar, to często budowa w tym miejscu
jest niemożliwa ze względu na inne czynniki, np. znajdujące się
pod ziemią metro. Aby zdobyć pozwolenie na budowę trzeba
przejść przez 47 procedur, co zajmuje 392 dni i kosztuje 171,5%
średniego dochodu na osobę. Dla porównania w mieście Surgut (9
miejsce w rankingu) wystarczy przejść jedynie przez 17 procedur,
co zaoszczędza 150 dni. Gdyby właśnie to miasto znalazło się w
globalnym rankingu, Rosja zajęłaby 101 miejsce.
Pod wpływem rankingu władze moskiewskie utworzyły
sztab zajmujący się ochroną interesów i praw przedsiębiorców,
dzięki któremu okres przyłączenia niestacjonarnych obiektów
handlowych ma ulec zmniejszeniu z 3-6 miesięcy do 15 dni.
Należy podkreślić, iż żadne z miast nie osiągnęło
najwyższych wyników we wszystkich kategoriach. Otworzyć
biznes najłatwiej jest w Sankt Petersburgu (22 miejsce w
Strona 1 z 3
rankingu), przede wszystkim dzięki stworzeniu systemu „jednego okienka”, natomiast procedura
rejestracji własności jest skomplikowana i długotrwała. W mieście Surgut czas zdobycia pozwolenia
na budowę porównywalny jest do wskaźników państw OECD, natomiast bardzo ciężko jest otworzyć i
zarejestrować firmę.
W Kaliningradzie rejestracja firmy zajmuje jedyne 16 dni, czyli tyle ile w krajach Europy
Wschodniej i Średniej Azji. Miasto to znalazło się na 3 miejscu wg łatwości uzyskania pozwolenia na
budowę, ale w ostatniej dziesiątce wg kryterium podłączenia do sieci energetycznej i zdobycia prawa
na własność budynku.
Rosyjskim liderem jest Uljanowsk (1 miejsce w rankingu). Miasto chociaż nie zdobyło 1
miejsca w żadnej z kategorii, to osiągnęło wysokie ogólne notowania. Mer miasta, S. Morozow,
podkreśla, że jednym z czynników pozytywnie wpływających na klimat inwestycyjny w regionie, jest
obniżenie podatków – po zmniejszeniu podatków o 5% - w regionie pojawiło się ok. 4 tys. nowych
przedsiębiorstw.
Wybrane miejsca w kategoriach:
Kazań, który w 2009r. był na 1
miejscu, obecnie spadł na 5, pomimo że, wg
miejscowych biznesmenów, w ciągu ostatnich
dwóch lat miasto zmniejszyło poziom
biurokracji
poprzez
wprowadzenie
„elektronicznych usług państwowych” .
Samara znajduje się w pierwszej
dziesiątce wg łatwości zdobycia prawa na
własność, natomiast pozwolenie na budowę
kosztuje 1,3 mln rubli (3,5 razy więcej niż
średnia dla innych miast).
Łatwość w
zarejestrowaniu firmy:
1 Sankt Petersburg
24 Moskwa
30 Surgut
Łatwość w podłączeniu
do elektryczności:
1 Sarańsk
24 Sankt Petersburg
30 Moskwa
Łatwość w zdobyciu
pozwolenia na budowę:
1 Surgut
10 Sankt Petersburg
30 Moskwa
Łatwość w zdobyciu
prawa własności na
nieruchomość:
1
26
28
30
Kaługa
Moskwa
Sankt Petersburg
Jakuck
W Woroneżu na wydanie i
zatwierdzenie planu urbanistycznego działki w 2008 r. trzeba było czekać prawie rok. Dzięki zmianom
wprowadzonym do Kodeksu Urbanistycznego czas ten został skrócony do 10 dni, a wydanie planu
urbanistycznego stało się bezpłatne na terenie całej Rosji.
Zmniejszenie ilości procedur nie zawsze jest kojarzone z oszczędnością czasu – w
Nowosybirsku przedsiębiorcy wolą poświęcić na rejestrację swojego biznesu 22 dni, niż czekać na
załatwienie procedur rejestracyjnych za pośrednictwem poczty.
Trudność w podłączeniu do sieci energetycznych jest największym problemem właścicieli
nowych firm. Przedsiębiorcy z 109 państw nazwali to główną przeszkodą dla otwarcia biznesu. W
Rosji sytuacja jest najgorsza – w tej kategorii Rosja znajduje się na ostatnim miejscu. Średnia 30 miast
rosyjskich dla podłączenia wynosi 230 dni, czyli 9 procedur i kosztuje 664% wysokości średniego
dochodu. Najlepsza sytuacja jest w Sarańsku – jeśli to miasto reprezentowałby Rosję w rankingu
światowym, zajęłaby ona 154 miejsce. Na poprawę w tej kwestii może wpłynąć reforma taryf
energetycznych, z podwyżką cen energii elektryczne dla odbiorców włącznie. Jednocześnie zakłada
się, że opłaty za przyłącza energetyczne dla biznesu mają ulec obniżeniu o 25%. Podłączenia wodnokanalizacyjne stanowią również duży, przede wszystkim finansowy, problem - od 31 tys. rubli w
Rostowie nad Donem do 244 tys. rubli w Irkucku.
Strona 2 z 3
Podsumowanie:
1. Rezultaty ww. badań nie są zgodne z makroekonomicznymi wskaźnikami regionów.
Pierwsze miejsce w rankingu nie należy do najbogatszych regionów, a ostatnie nie należy do
najbiedniejszych. Łączny udział w rosyjskim PKB pierwszych ośmiu regionów jest o 1,9 mniejszy niż
ostatnich ośmiu (bez Moskwy).
Udział Moskwy to 22% PKB i 30% w rosyjskim przemyśle, 22% skonsolidowanego budżetu
Rosji pochodzi z Moskwy, a dochody mieszkańców Moskwy są 2,3 razy większe niż średnia rosyjskich
zarobków. Dodatkowo, co 12-sty Rosjanin mieszka w Moskwie. Duże możliwości rynku i wysoki popyt
rekompensuje przedsiębiorcom koszty związane z biurokracją.
2. Uproszczenie procedur związanych z działalnością firmy nie jest jedyną drogą do rozwoju
gospodarki regionalnej. Według badań organizacji samorządu gospodarczego „Opora Rosji”
kluczowymi czynnikami dla rozwoju małego i średniego biznesu, bezpośrednio po kryterium popytu
w regionie i specyfiki jego struktury gospodarczej, są: dostępność do nieruchomości, infrastruktury,
zasobów ludzkich i finansowych, a także stan regulacji administracyjnych. Patrząc na te kryteria,
liderem wśród 40 rosyjskich regionów jest Obwód Moskiewski, a na ostatnich miejscach znalazł się
Obwód Rosowski i Irkucki.
3. Jak podkreślają eksperci, uproszczenie prawodawstwa i zmniejszenie przeszkód
administracyjnych sprzyja przede wszystkim zmniejszaniu się szarej strefy oraz wzrostowi sektora
prywatnego. Wg danych tut. Federalnej Służby Statystycznej (z 2010r.) co piąty podmiot prawny i co
trzeci prywatny przedsiębiorca deklaruje brak dochodów, co świadczy albo o braku faktycznej
działalności, albo o ukryciu jej zysków. Dodatkowo adresy około 50% podmiotów prawnych i 20%
prywatnych przedsiębiorców nie zostały w ogóle sprecyzowane (odnalezione). Skomplikowane
procesy rejestracji firmy nie sprzyjają tworzeniu małych firm. W Rosji, prawie co trzecia próba
dopełnienia formalności administracyjnych związana jest koniecznością łapówki, a koszt podłączenia
małej firmy do prądu jest 1,5 razy droższy niż dużej.
4. Dane sporządzone przez Bank Światowy udowadniają, że zmniejszenie procedur rejestracji
przedsiębiorstw może dostarczyć państwu wzrost PKB o 0,36 %. Uproszczenie biurokracji sprzyja
zmniejszeniu czasu na założenie biznesu i zwiększa konkurencyjność danego rynku w skali
międzynarodowej oraz zwiększa atrakcyjność rynku wewnętrznego dla zagranicznych inwestorów.
Moskwa, lipiec 2012 r.
Opracowała: A. Popielecka, praktykantka
Strona 3 z 3