Wprowadzenie A – „Zmiana studium...”

Transkrypt

TREŚĆ:
UKŁAD CZĘŚCI TEKSTOWEJ
Wprowadzenie
Część I. Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
PołoŜenie i charakterystyka otoczenia
Podstawowe dane o gminie
Elementy strategii rozwoju społeczno- gospodarczego
Charakterystyka obowiązujących miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego
Cele i kierunki polityki przestrzennej państwa w obszarze gminy i w jej otoczeniu
Uwarunkowania związane z ochroną środowiska przyrodniczego
6.1. Zasoby środowiska przyrodniczego
6.2. Tereny i obiekty chronione
6.3. ZagroŜenia dla stanu środowiska
Uwarunkowania związane z ochroną środowiska kulturowego
Uwarunkowania demograficzne i społeczno gospodarcze
Uwarunkowania związane ze stanem gospodarki
9.1. Zewnętrzne i wewnętrzne uwarunkowania gospodarki
9.2. Funkcje gminy oraz struktura gospodarki lokalnej
9.3. Rolnictwo i leśnictwo
9.4. Przemysł i górnictwo
9.5. Drobna przedsiębiorczość
9.6. Turystyka
Uwarunkowania związane z istniejącym stanem zainwestowania i rozwojem struktury
funkcjonalno-przestrzennej
Uwarunkowania związane ze strukturą władania gruntami
Uwarunkowania związane ze stanem układu komunikacji
12.1. Komunikacja drogowa
12.2. Komunikacja kolejowa
12.3. Komunikacja zbiorowa
Uwarunkowania związane ze stanem sieci urządzeń infrastruktury
technicznej
13.1. Telekomunikacja
13.2. Zaopatrzenie w wodę
13.3. Odprowadzanie i unieszkodliwianie ścieków
13.4. Gazownictwo
13.5. Elektroenergetyka
Synteza uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego - identyfikacja głównych
problemów rozwoju gminy
Część I A. Uwarunkowania rozwoju – „Zmiana studium...”
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Dotychczasowe przeznaczenia, zagospodarowania i uzbrojenia terenu,
Stan ładu przestrzennego i wymogów jego ochrony
Stan środowiska
Stan dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej
Warunki i jakość Ŝycia mieszkańców, w tym ochrony ich zdrowia
ZagroŜenia bezpieczeństwa ludności i jej mienia
Stan prawny gruntów
Występowanie obiektów i terenów chronionych na podstawie przepisów odrębnych
Występowanie obszarów naturalnych zagroŜeń geologicznych
STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY KAMIENNA GÓRA
10. Występowanie udokumentowanych złóŜ kopalin oraz zasobów wód podziemnych
11. Występowanie terenów górniczych wyznaczonych na podstawie przepisów odrębnych
12. Stan komunikacji i infrastruktury technicznej, w tym stopnia uporządkowania gospodarki
wodno – ściekowej, energetycznej oraz gospodarki odpadami
13. Zadania słuŜące realizacji ponadlokalnych celów publicznych
Część II. Kierunki zagospodarowania przestrzennego
1.
2.
3.
4.
5.
Cele rozwoju przestrzennego
Zasady rozwoju przestrzennego
Kierunki ochrony środowiska przyrodniczego
Kierunki ochrony środowiska kulturowego
Kierunki rozwoju struktury funkcjonalno - przestrzennej oraz zasady kształtowania ładu
przestrzennego
5.1. Kierunki rozwoju zabudowy mieszkaniowej i usługowej
5.2. Kierunki rozwoju rolnictwa
5.3. Kierunki rozwoju przemysłu i eksploatacji surowców
5.4. Kierunki rozwoju turystyki, wypoczynku i rekreacji
6. Kierunki modernizacji i rozbudowy układu komunikacji
7. Kierunki modernizacji i rozbudowy sieci i urządzeń infrastruktury technicznej
7.4. Zaopatrzenie w gaz
7.5. Ciepłownictwo
7.7. Gospodarka odpadami
8. ZałoŜenia aktywizacji gospodarczej
Część II A. Kierunki zagospodarowania przestrzennego – „Zmiana studium..”
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
Kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów
Kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz uŜytkowania terenów, w tym
tereny wyłączone spod zabudowy
Obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody,
krajobrazu kulturowego i uzdrowisk
Obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury
współczesnej
Kierunki rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej.
Obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu
lokalnym.
Obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu
ponadlokalny, zgodnie z ustalenia mi planu zagospodarowania przestrzennego
województwa i ustaleniami programów, o których mowa w art. 48 ust. 1 ustawy
Obszary dla których obowiązkowe jest sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego na [podstawie przepisów odrębnych, w tym obszary wmagające
przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości, a takŜe rozmieszczenia obiektów
handlowych o powierzchni sprzedaŜy powyŜej 400 m2 oraz obszary przestrzeni publicznej
Kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej
Obszary naraŜone na niebezpieczeństwo powodzi i osuwania sie mas ziemnych
Obiekty i obszary, dla których wyznacza sie filar ochronny
Obszary pomników zagłady i stref ochronnych oraz obowiązujące na nich ograniczenia
prowadzenia działalności gospodarczej.
Obszary wymagające przekształceń, rehabilitacji lub rekultywacji
Granice terenów zamkniętych i ich stref ochronnych.
1
Część III. Polityka przestrzenna
1.
2.
3.
4.
5.
Cele polityki przestrzennej
Instrumenty wdraŜania ustaleń studium
Zestawienie obszarów objętych obowiązkiem opracowania miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego
Wnioski do strategii i planu zagospodarowania przestrzennego województwa
dolnośląskiego
Zasady promocji rozwoju gminy
UKŁAD CZĘŚCI GRAFICZNEJ
Rys. nr 1 - Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego, w skali 1: 10 000
Rys. nr 2 - Kierunki zagospodarowania przestrzennego, w skali 1:10 000
Rys. nr 2 A - Kierunki zagospodarowania przestrzennego w skali 1:20000
z wyodrębnioną „Zmianą Studium...” w skali 1:10 000 - załącznik nr 2 do uchwały nr
XXVIII/128/08 Rady Gminy Kamienna Góra z dnia 29 października 2008r.
2
WPROWADZENIE
1. Podstawami opracowania są: uchwała nr IV/14/98 Rady Gminy Kamienna Góra z dnia 29
kwietnia 1998 r. o przystąpieniu do sporządzenia studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz umowa nr 38/98 z dnia 6.08.1998 r. zawarta pomiędzy
Zarządem Gminy Kamienna Góra a Jeleniogórskim Biurem Planowania i Projektowania na
wykonanie ww. opracowania.
2. Stosownie do przepisów nowej ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym z 7 lipca 1994 r.,
planowanie miejscowe obejmuje sporządzenie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. W
studium określa się zasady rozwoju przestrzennego gminy z uwzględnieniem zarówno lokalnych jak i ponadlokalnych uwarunkowań, celów oraz kierunków polityki przestrzennej, w planie
miejscowym ustala się z kolei warunki zabudowy i uŜytkowania oraz zagospodarowania dla
ściśle określonych terenów. Ustalenia zawarte w studium słuŜą koordynacji przestrzennej rozwiązań zawartych w planach zagospodarowania przestrzennego, sporządzanych dla poszczególnych części gminy. Zgromadzony w studium zasób informacji moŜe takŜe słuŜyć
promocji gminy, sporządzaniu programów gospodarczych i inwestycyjnych, a takŜe opracowaniu ofert inwestycyjnych dla potencjalnych inwestorów, którzy będą uczestniczyć w rozwoju
gospodarczym gminy. Studium uchwalone przez Radę Gminy uchwałą nr VIII/41/99 z dnia
26.08.1999 r., w formie uchwały zawierającej decyzje o charakterze strategicznym stanowi
własne zobowiązanie władzy samorządowej. Studium nie będąc tzw. przepisem gminnym nie
stanowi podstawy do wydania decyzji administracyjnych. Mogą one być wydawane wyłącznie
na podstawie ustaleń zawartych w planach miejscowych, opracowanych dla całych jednostki
lub ich części.
3. "Studium" składa się z trzech zasadniczych części:
• Uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego
• Kierunków zagospodarowania przestrzennego
• Polityki przestrzennej
Część I, II i III studium uzupełniają:
Rys. nr 1 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego, w skali 1:10 000
Rys. nr 2 Kierunki zagospodarowania przestrzennego, w skali 1:10 000
4. Niniejsze studium sporządzone zostało z uwzględnieniem informacji i ustaleń, dotyczących
uwarunkowań, celów i kierunków polityki przestrzennej oraz zasad ochrony środowiska
przyrodniczego prowadzonej w obszarze byłego województwa jeleniogórskiego, określonych
w studium zagospodarowania przestrzennego województwa, zaopiniowanego pozytywnie
uchwałą nr 36/XI/95 z 24.XI.1995 r. Sejmiku Samorządowego Gmin Woj. Jeleniogórskiego
oraz w Planie ochrony Rudawskiego Parku Krajobrazowego, zatwierdzonego rozporządzeniem
nr 5/98 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 26 maja 1998 r.
3
1.
Podstawy formalno – prawne
Podstawą opracowania Zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy Kamienna Góra („Zmiany studium...”) jest uchwała Nr VIII/32/07 Rady
Gminy Kamienna Góra z dnia 24 kwietnia 2007 r. o przystąpieniu do sporządzenia zmiany
studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Kamienna Góra
oraz uchwała Nr VXII/67/2007 Rady Gminy Kamienna Góra z dnia 26 listopada 2007 r.
w sprawie zmiany uchwały nr VIII/32/07 w zakresie zmiany granic obszaru objętego zmianą
studium.
Decyzja o dokonaniu zmiany w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
gminy Kamienna Góra została podyktowana koniecznością dostosowania kierunków
zagospodarowania terenu do aktualnych potrzeb inwestycyjnych na terenie gminy. Obszar objęty
„Zmianą studium..” o powierzchni ok. 145 ha znajduje się w południowo – zachodniej części
gminy. Stanowią go tereny rolne i leśne w miejscowości Ogorzelec z przeznaczeniem na cele
eksploatacji nowo udokumentowanego złoŜa amfibolitu „Ogorzelec I”. W bezpośrednim sąsiedztwie
obszaru opracowania znajduje się czynna kopalnia amfibolitu eksploatowana przez
Przedsiębiorstwo WielobranŜowe Kopalnia „Ogorzelec” Sp. z. o. o.
2.
Metodologia sporządzenia „Zmiany studium...”
„Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Kamienna
Góra zatwierdzone uchwałą nr VIII/41/99 Rady Gminy Kamienna Góra z dnia 26 sierpnia 1999 r.
zostało sporządzone przez Jeleniogórskie Biuro Planowania i Projektowania na zlecenie Zarządu
Gminy Kamienna Góra.
Uchwałą Nr III/10/02 Rady Gminy Kamienna Góra z dnia 28 marca 2002 r. zatwierdzono
jednostkową zmianę studium dla obszaru połoŜnego we wsi Krzeszów dla Specjalnej Strefy
Ekonomicznej Małej Przedsiębiorczości S.A. na mocy art. 4 ust. 1 oraz 6 ust. 6 ustawy z dnia
7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym.
Wejście w Ŝycie ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym (Dz. U. z 2003r. Nr 80 poz. 717 ze zmianami) oraz Rozporządzenie Ministra
Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowań
i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (Dz. U. Z 2004r. Nr 118 poz. 1233).
spowodowało zmianą uwarunkowań prawnych dla opracowań planistycznych. Zaistniała więc
konieczność dostosowania tego dokumentu do zasad obowiązujących przepisów, tak pod
względem formalnych jak i merytorycznym.
W związku z wymogiem zastosowania formy ujednoliconej zmiany studium z obowiązującym
studium (zgodnie z § 8 ust. 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004r.
w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy) oraz faktem, iŜ wprowadzana „Zmiana studium...” dotyczy niewielkiego
obszaru o określonej specyfice, nadano tekstowi „Studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gminy Kamienna Góra” następującą metodologię.
Zmiany w tekście studium dla obszaru objętego zmianą studium oznaczono kolorem
czerwonym, czcionką Bookman Old Style.
UKŁAD CZĘŚCI TEKSTOWEJ:
Wprowadzenie
Część I
Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego
Część I A
Uwarunkowania rozwoju – „Zmiana studium...”
Część II
Kierunki zagospodarowania przestrzennego
Część II A Kierunki zagospodarowania przestrzennego – „Zmiana studium…”
Część III
Polityka przestrzenna
Treści zawarte we Wprowadzeniu, Cz. I, Cz. II, Cz. III (ustalenia studium uwarunkowań
i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Kamienna Góra z 1999 r.) - pozostają
niezmienione.
Treści zawarte we Wprowadzeniu A, Cz. I A, Cz. II A (ustalenia „Zmiany studium…”)
zostały uporządkowane zgodnie z wymaganiami art. 10 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym.
Obszar objęty „Zmianą studium…” został przedstawiony na rysunku „Zmiany studium…”
(Rys. 2A - Kierunki zagospodarowania przestrzennego dla „Zmiany studium...”) w skali
1:10000, stanowiącym załącznik nr 2 do uchwały.
5
CZĘŚĆ I
UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO
6
1. POŁOśENIE I CHARAKTERYSTYKA OTOCZENIA
1. Gmina Kamienna Góra połoŜona jest w południowej części województwa dolnośląskiego
w pobliŜu granicy z Czechami (przejścia graniczne znajdują się w sąsiednich gminach). Gmina
nie sąsiaduje bezpośrednio z Ŝadnym z miast wojewódzkich. PołoŜona jest niemal w połowie
drogi pomiędzy Wałbrzychem (odległość do Kamiennej Góry wynosi około 25 km), a Jelenią
Górą (odległość do Kamiennej Góry wynosi około 35 km). W odległości 95 km od Kamiennej
Góry znajduje się stolica Dolnego Śląska - Wrocław. W bliskiej odległości od gminy (25 km)
znajduje się centrum turystyczno - wypoczynkowe Karkonoszy - miasto Karpacz.
2. Administracyjnie gmina Kamienna Góra graniczy od południa z gminą Mieroszów, od południa i południowego zachodu z gminą Lubawka, od zachodu z miastem Kowary i gminą Mysłakowice, od północy z gminą Janowice Wielkie i gminą Marciszów oraz od wschodu z gminą
Czarny Bór. Gmina graniczy takŜe z miastem Kamienną Górą, stanowiącym odrębną jednostkę
podziału terytorialnego oraz siedzibę powiatu kamiennogórskiego. Powiat kamiennogórski
naleŜy do najmniejszych spośród 30 powiatów dolnośląskich. Pod względem powierzchni (396
km2) plasuje się na ostatnim miejscu, natomiast pod względem liczby mieszkańców (49260) na
22 miejscu.
3. Pod względem geograficznym gmina Kamienna Góra połoŜona jest na pograniczu Sudetów
Zachodnich i Środkowych. PrzewaŜająca jej część leŜy w Kotlinie Kamiennogórskiej, środkiem
której płynie rzeka Bóbr. Gminę otaczają góry będące zarazem jej granicami: od północy Rudawy Janowickie, od północnego - wschodu Góry Kamienne (pasmo Czarnego Lasu i Lesistej), od południowego - wschodu Zawory i od południowego - zachodu część Gór Kruczych.
NajwyŜszy punkt w gminie to Skalnik (945 m. n.p.m.). Lasy gminy Kamienna Góra połoŜone są
w VII Sudeckiej Krainie Przyrodniczo - Leśnej na terenie Nadleśnictwa „Kamienna Góra"
w Kamiennej Górze (obręb Kamienna Góra i Lubawka) oraz fragmentarycznie Nadleśnictwa
„ŚnieŜka" w Kowarach (obręb Kowary). Pod względem geologicznym gmina połoŜona jest na
pograniczu depresji śródsudeckiej oraz metamorfiku Rudaw Janowickich, stanowiącego południowo wschodnią okrywę granitu karkonoskiego. Z utworami geologicznymi związane jest
występowanie na terenie gminy licznych surowców mineralnych takich jak: amfibolity, dolomity,
kruszywa kwarcowe i Ŝwiry, które dały podstawę do podjęcia eksploatacji i uruchomienia kopalni
w Ogorzelcu, Rędzinach, Krzeszówku i na granicy gminy w Borównie. Pod względem
hydrograficznym gmina leŜy w całości w dorzeczu Odry. Główną osią hydrograficzną jest rzeka
Bóbr wraz z dopływami: Świdnikiem, Bystrą oraz Zadrną (z dopływami: Metą, Jawiszówką
i śywicą). Pod względem hydrogeologicznym gmina połoŜona jest na terenie trzech głównych
zbiorników wód podziemnych: Niecki wewnątrzsudeckiej Krzeszowa, Doliny rzeki Bóbr (Marciszów) oraz Zbiornika (Pz) Karkonosze. Według regionalizacji klimatycznej teren gminy naleŜy
do regionu kamiennogórskiego, charakteryzującego się trzema piętrami klimatycznymi o silnie
zróŜnicowanych warunkach.
4. Znaczna część gminy połoŜona jest w obrębie terenów prawnie chronionych Sudetów Zachodnich i Środkowych, istniejących i planowanych do utworzenia. Północno - zachodnia część
gminy znajduje się na terenie utworzonego w 1989 r. Rudawskiego Parku Krajobrazowego,
natomiast część południowa na terenach projektowanego Parku Krajobrazowego Gór Kruczych
i Zaworów.
5. Układ przestrzenny gminy tworzy zespół 21 jednostek osadniczych. Największą i najbardziej
pręŜną wsią w gminie jest Krzeszów, połoŜony w jej południowo - wschodniej części na rzeką
Zadrną. Miejscowość ta jest silnym ośrodkiem usługowym, stanowiącym zaplecze dla
sąsiednich wsi. Krzeszów spełnia takŜe rolę ośrodka turystycznego. W jego strukturze funkcjonalno - przestrzennej dominantę stanowi zabytkowy zespół pocysterski, który jest wielką
atrakcją turystyczną i kulturową w skali krajowej i zagranicznej. Najmniejszą wsią zanikową jest
Nowa Białka połoŜona w południowo - zachodniej części gminy. Miejscowości połoŜone
w otoczeniu ośrodków miejskich posiadają bardzo sine powiązania funkcjonalne z tymi
7
miastami. Takie wsie jak: Czadrów, Przedwojów, Raszków i Raszów ciąŜą do miasta Kamiennej
Góry, natomiast wieś Olszyny do Chełmska Śląskiego.
6. Osią komunikacyjną gminy na kierunku wschód - zachód jest droga wojewódzka nr 367,
relacji Wałbrzych - Kamienna Góra - Kowary - Jelenia Góra, stanowiąca kontynuację ciągu
drogi łączącej Kotlinę Kamiennogórską z Kotliną Jeleniogórską oraz droga krajowa nr 371
relacji Bolków - Lubawka przebiegająca na kierunku północ - południe. Drogi te przenoszą ruch
lokalny i tranzytowy.
7. Gmina Kamienna Góra posiada atrakcyjne połoŜenie pod względem turystyczno - krajobrazowym. Przez jej teren przebiegają liczne szlaki turystyczne, w tym dwa tranzytowe: Główny
Szlak Sudecki im Mieczysława Orłowicza znakowany kolorem czerwonym i Międzynarodowy
Górski Szlak Eisenach - Budapeszt znakowany niebiesko. Szlaki te stanowiące główne osie
wszystkich szlaków turystycznych Sudetów i udostępniają turystom walory przyrodnicze
i kulturowe terenu gminy.
2. PODSTAWOWE DANE O GMINIE
Powierzchnia:
Ludność, w tym:
męŜczyźni:
kobiety:
na 1 km2,
kobiety na 100 męŜczyzn
158 km2,
8547 osób
4323
4224
54
97,7
Ruch naturalny ludności:
MałŜeństwa:
Urodzenia
Zgony
Przyrost naturalny
53
106
98, w tym niemowlęta - 4
8
Migracje ludności:
Napływ
odpływ
saldo migracji
Jednostki gospodarcze w systemie
„REGON":
sektor publiczny, w tym:
przedsiębiorstwa państwowe i komunalne
inne jednostki
sektor prywatny, w tym:
Spółdzielnie
spółki prawa handlowego
osoby fizyczne prowadzące działalność
gospodarczą
inne jednostki
UŜytkowanie gruntów
Powierzchnia ogółem, w tym:
uŜytki rolne, w tym:
99, w tym: z miast - 56, ze wsi - 42,
z zagranicy -1
106, w tym do miast - 48,
na wieś -58
-7
21
1
20
404,
4
11
377
12
15.810 ha
9658 ha
8
grunty orne
sady
łąki
pastwiska
lasy i grunty leśne
Sklepy, stacje benzynowe
sklepy
punkty sprzedaŜy paliw
Placówki pocztowe oraz abonenci telefonii przewodowej
placówki pocztowej
abonenci telefonii przewodowej
Drogi gminne, wodociągi i kanalizacja
drogi gminne o nawierzchni twardej
drogi gminne o nawierzchni gruntowej
sieć wodociągowa rozdzielcza
sieć kanalizacyjna
Zasoby mieszkaniowe zamieszkane
I mieszkania
izby
powierzchnia uŜytkowa mieszkań
pow. uŜytkowa mieszkania na 1 osobę
liczba osób na mieszkanie
liczba osób na izbę
4393 ha
7 ha
3596 ha
1662 ha
5045 ha
42
1
3, (2849 na jedną placówkę)
312, (36,5 na 1000 ludności)
49 km
19 km
67,3 km
15,9 km
2367
7979
154979 m2
18,4 m2
3,57
1,06
Źródło: dane statystyczne za 1997 r. wg rocznika statystycznego województwa jeleniogórskiego, Urząd
statystyczny w Jeleniej Górze,1998 r. (uwaga: w przypadku danych dotyczących zatrudnienia brane są pod
uwagę firmy zatrudniające powyŜej 5 osób).
3. ELEMENTY STRATEGII ROZWOJU SPOŁECZNO- GOSPODARCZEGO
1. W latach 1996 -1997 opracowana została Strategia Rozwoju Społeczno - Gospodarczego
gminy Kamienna Góra „Kamienna Góra 2000 plus", w ramach której wypracowana została m.
in.: misja gminy, cele strategiczne i sposoby dochodzenia do wizji oraz główne kierunki działania. Zgodnie z opracowaną strategią misją gminy jest uzyskanie trwałego, zrównowaŜonego
rozwoju gospodarczego gminy, przy wykorzystaniu jej walorów turystycznych oraz stworzeniu
warunków samorealizacji jej mieszkańców.
2. Sformułowane w strategii cele strategiczne powinny zapewniać trwały, wielofunkcyjny rozwój
gminy. Podstawowe cele strategiczne to:
• rozwój gospodarczy zapewniający odpowiednią liczbę i strukturę miejsc pracy oraz źródła
dochodów mieszkańcom i budŜetowi gminy;
• stworzenie nowoczesnej infrastruktury technicznej i ekonomicznej;
• stworzenie infrastruktury społecznej odpowiadającej standardom europejskim, w tym uzyskanie odpowiedniego stanu bazy mieszkaniowej oraz warunków dla pełnego rozwoju fizycznego, intelektualnego i kulturowego mieszkańców;
• czyste środowisko, ład przestrzenny oraz estetyka gminy;
• integracja mieszkańców, ich silna identyfikacja z gminą utrwalanie lokalnej toŜsamości
kulturowej;
• sprawny system ochrony bezpieczeństwa publicznego i zasobów gminy przed klęskami
9
losowymi, przeciwdziałania im oraz likwidacji skutków ewentualnych kataklizmów.
3. Realizacji poszczególnych celów strategicznych słuŜyć ma zespół głównych działań oraz
przedsięwzięć w sferze gospodarczej oraz infrastruktury i ochrony środowiska.
Główne kierunki działania w sferze gospodarczej to:
• stworzenie sprawnego kompleksowego systemu informacji i promocji gospodarczej;
• wspieranie i rozwój lokalnej przedsiębiorczości w obrębie przemysłu, rolnictwa i usług;
• bardziej efektywne wykorzystanie zasobów (naturalnych, walorów przyrodniczych i obiektów
historycznych) dla rozwoju lokalnej przedsiębiorczości;
• kształtowanie atrakcyjności terenu gminy dla potencjalnych inwestorów wewnętrznych
i zewnętrznych;
• stworzenie skutecznego systemu preferencji;
• szybkie dostosowanie rolnictwa do wymogów gospodarki rynkowej,
• rozwój przetwórstwa rolno - spoŜywczego opartego na lokalnych surowcach oraz procesów
integracyjnych w sferze agrobiznesu,
• racjonalna gospodarka gruntami, w tym zasobami leśnymi, poprzez ich ochronę oraz zalesianie części słabych gruntów;
• stworzenie kompleksowej bazy turystycznej umoŜliwiającej wdroŜenie konkurencyjnej oferty
usługowej w zakresie turystyki.
Główne kierunki działań w sferze infrastruktury i ochrony środowiska to:
w dziedzinie gospodarki odpadami:
• realizacja ustawy o porządku w gminie;
• likwidacja dzikich wysypisk;
• stworzenie kompleksowego międzygminnego programu gospodarki odpadami;
w dziedzinie poprawy jakości wód powierzchniowych:
• uporządkowanie gospodarki ściekowej; kontynuacja kanalizacji gminy;
• właściwe wykorzystanie części ścieków dla celów gospodarczych;
w dziedzinie poprawy czystości powietrza:
• gazyfikacja gminy;
• modernizacja lokalnych kotłowni;
• propagowanie wprowadzania alternatywnych źródeł energii;
w dziedzinie racjonalnej gospodarki gruntami:
• stworzenie warunków dla zalesiania i zadrzewiania nieuŜytków rolnych;
• rozbudowa i modernizacja dróg przebiegających przez teren gminy;
• regulacja stosunków wodnych;
• zagospodarowanie terenów wokół autostrady A3;
w dziedzinie estetyki i ładu przestrzennego w gminie:
• rozszerzenie działań edukacyjnych wśród mieszkańców w celu podniesienia ich świadomości na tym polu;
• zbudowanie systemu motywacji do większej dbałości o zachowanie porządku i poprawę
estetyki;
• kontynuacja prowadzonych działań związanych z ujawnieniem dzikich wysypisk oraz porządkowaniem gminy.
4. CHARAKTERYSTYKA OBOWIĄZUJĄCYCH MIEJSCOWYCH PLANÓW
ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
1. Dla terenu gminy Kamienna Góra obowiązują następujące miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego:
• miejscowy plan ogólny zagospodarowania przestrzennego gminy Kamienna Góra,
uchwalony uchwałą nr IV/15/93 Rady Gminy w Kamiennej Górze w dniu 28.04.1993 r.;
szczegółowy plan zagospodarowania przestrzennego wsi Krzeszów, uchwalony uchwałą nr
10
IV/16/93 Rady Gminy w Kamiennej Górze z dnia 28.04.1993 r.;
zmiana miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Kamienna Góra oraz
szczegółowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Krzeszów, (zmiana funkcji
obsługi leśnictwa na funkcję przemysłu, usług i handlu na dz. Nr 38/108 w Krzeszowie),
uchwalona uchwałą nr VI/41/94 Rady Gminy w Kamiennej Górze z dnia 2.12.1994 r.;
• zmiana szczegółowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Krzeszów, (lokalizacja
parkingu w Krzeszowie), uchwalona uchwałą nr XIII/48/97 z dnia 26.11.1997 r.;
• zmiana miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Kamienna Góra,
(przeznaczenie byłych obiektów hodowlanych w Przedwojowie na cele produkcyjno usługowe), uchwalona uchwałą nr XIII/49/97 z dnia 26.11.1997 r.;
• zmiany szczegółowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Krzeszów, (tereny
zabudowy mieszkaniowo - zagrodowej i terenów rolnych), uchwalone uchwałą nr V/23/98
z dnia 26.05.1998 r.,
• zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Kamienna Góra,
(dotyczy terenów połoŜonych w obrębie jednostek: B - Czarnów, E - Gorzeszów, F - Janiszów, G - Jawiszów, I - Krzeszów, J - Krzeszówek, L - Lipienica, N - Ogorzelec),
uchwalone uchwałą nr V/24/98 Rady Gminy w Kamiennej Górze z dnia 26.05.1998 r.
Z wyŜej wymienionych obowiązujących miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego do studium zostały wprowadzone ustalenia zawarte we wszystkich ww. „zmianach".
Miejscowy plan ogólny zagospodarowania przestrzennego gminy Kamienna Góra oraz szczegółowy plan zagospodarowania przestrzennego wsi Krzeszów stanowiły podstawę dla wprowadzenia ustaleń dotyczących przeznaczenia terenów pod rozwój budownictwa mieszkaniowego, mieszkaniowo - usługowego i działalność gospodarczą, dla których uzyskano zgody na
wyłączenie gruntów rolnych z uŜytkowania rolnego.
•
2. Zasady rozwoju przestrzennego gminy określone w planie ogólnym zagospodarowania
przestrzennego dotyczą:
• stworzenia odpowiednich warunków dla poprawy jakości Ŝycia miejscowej ludności;
• zapewnienia warunków dla ochrony środowiska naturalnego i kulturowego;
• stworzenia podstaw przestrzennych dla prowadzenia racjonalnej gospodarki w gminie oraz
łagodzenia i likwidacji wewnętrznych konfliktów funkcjonalno - przestrzennych, jaki stworzył
tu dotychczasowy rozwój.
Znaczną rolę w ukierunkowaniu rozwoju przestrzennego gminy posiadają uwarunkowania
przyrodnicze oraz konieczność ochrony walorów środowiska przyrodniczego i kulturowego
terenów tu połoŜonych. Utworzenie Rudawskiego Parku Krajobrazowego oraz projektowane
utworzenie Parku Krajobrazowego Gór Kruczych i Zaworów wprowadza obowiązek respektowania zakazów i nakazów ustalonych dla tych terenów przez wszystkie podmioty prowadzące
działalność gospodarczą.
3. Zasady rozwoju przestrzennego określone w planie szczegółowym zagospodarowania
przestrzennego wsi Krzeszów dotyczą określenia podstaw kompleksowej odnowy tego obszaru,
w tym określenia zasad ochrony środowiska kulturowego i przyrodniczego, modernizacji
rozwoju zabudowy mieszkalno - usługowej oraz komunikacji i infrastruktury. Przyjęte w planie
rozwiązania dla poszczególnych dziedzin gospodarowania i kształtowania zabudowy zostały
podporządkowane potrzebie ochrony szczególnych wartości kulturowo - krajobrazowych zespołu klasztornego zlokalizowanego w centrum wsi.
4. W związku z potrzebą dostosowania do bieŜących potrzeb ww. miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego poddane zostały częściowej aktualizacji w 1994, 1997 i 1998r,
mającej na celu skorygowanie ustaleń we wsi Krzeszów oraz w miejscowościach: Czarnów,
Gorzeszów, Krzeszówek, Janiszów, Jawiszów, Lipienica, Ogorzelec i Przedwojów, połoŜonych
na terenie gminy. Zmiany te wiązały się z potrzebą udostępnienia terenów na cele mieszkaniowe, produkcyjno - usługowe, komunikacji oraz sporu, rekreacji i turystyki.
11
5. CELE I KIERUNKI POLITYKI PRZESTRZENNEJ PAŃSTWA W OBSZARZE GMINY
I W JEJ OTOCZENIU
1. Cele i kierunki polityki przestrzennej państwa dla terenów gminy Kamienna Góra określa
opracowane w 1996 r. studium zagospodarowania przestrzennego województwa jeleniogórskiego. Opracowanie to słuŜy określeniu generalnych uwarunkowań, celów i kierunków polityki
przestrzennej państwa. Uwzględnia ono rozwiązania przyjęte w koncepcji polityki zagospodarowania przestrzennego kraju oraz powiązania z obszarami sąsiednimi, w tym zwłaszcza
z przyległymi terenami Czech i Niemiec. Dla władz samorządowych oraz podmiotów gospodarujących w obszarze województwa ustalenia studium mają charakter informacyjno - postulatywny i powinny być uwzględniane przy sporządzaniu studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
2. Wyodrębniony w historycznie wykształconej strukturze funkcjonalno - przestrzennej województwa układ strefowy jest podstawową kanwą dla jego rozwoju przestrzennego. Gmina
Kamienna Góra wg ustaleń studium połoŜona jest w strefie południowo - wschodniej, turystyczno - leśno - rolnej z dominującym udziałem gospodarki turystycznej, z uzupełniającymi
funkcjami rolnictwa, leśnictwa oraz nieuciąŜliwego przemysłu. Rozwój przemysłu i eksploatacji
surowców zakłada się w ustabilizowanych, juŜ istniejących ośrodkach ich koncentracji, przy
zachowaniu odpowiednich norm ochrony i respektowaniu przepisów o ochronie środowiska.
3. Istniejący system terenów chronionych regionu będzie systematycznie rozbudowywany.
Obok istniejącego Rudawskiego Parku Krajobrazowego, nowym elementem w obszarze gminy
Kamienna Góra będzie Park Krajobrazowy Gór Kruczych i Zaworów, obejmujący równieŜ tereny
gm. Lubawka, m. i gm. Marciszów, gm. Czarny Gór i m. Mieroszów.
4. Utrwalenie toŜsamości i odrębności kulturowej regionu stanowi podstawowy cel ochrony
środowiska kulturowego w jego obszarze. Studium zakłada, Ŝe nowe formy ochrony środowiska
kulturowego ustanowione będą dla ochrony pocysterskiego zespołu klasztornego w Krzeszowie.
Ochrona krajobrazu kulturowego osadnictwa wiejskiego oraz terenów otwartych związana
będzie z rygorystycznym utrzymywaniem wyznaczonych w planach miejscowych zagospodarowania przestrzennego granic ich urbanistycznego rozwoju.
5. Ukształtowana historycznie, ustabilizowana i dobrze rozwinięta sieć osadnicza regionu nie
wymaga uzupełnienia o nowe elementy. Wskazane jest tu prowadzenie przede wszystkim
działań modernizacyjnych, dostosowanych do przewidywanych zmian jego struktury funkcjonalno - przestrzennej. Wg ustaleń studium przez teren gm. Kamienna Góra przebiega jedna
z trzech głównych osi rozwojowych osadnictwa. Oś ta prowadzi od Lubawki przez Kamienną
Górę, Bolków w kierunku Jawora i Legnicy. Zasadniczy wpływ na skalę i zakres rozwoju przestrzennego poszczególnych jednostek sieci osadniczej ma samorząd lokalny, wykorzystujący
własne zasoby i aktywność dla jego ukierunkowania. Będą się tu skupiać takŜe podstawowe
obiekty i urządzenia usługowe, słuŜące potrzebom ich mieszkańców oraz ich najbliŜszego
otoczenia. Zakłada się modernizację i znaczną rozbudowę tej bazy oraz poprawę jej standardów.
6. Dla poprawy ładu przestrzennego, rozumianego jako dąŜenie do uzyskania pozytywnych
walorów estetycznych, funkcjonalności i czytelności struktur przestrzennych w studium zakłada
się:
• utrzymanie istniejącej sieci osadnictwa oraz przywrócenie wysokiej wartości walorów architektoniczno - urbanistycznych dla zabytkowych obszarów zabudowy i dobrze zachowanych wiejskich układów osadniczych;
• wyeliminowanie powtarzalnych, typowych rozwiązań architektonicznych;
• wprowadzenie nowych zespołów zabudowy w taki sposób, by nie prowadziło to do gruntownych zmian historycznie ukształtowanego krajobrazu poszczególnych jednostek osad-
12
•
•
niczych;
lokalizowanie nowych zespołów zabudowy w ciągach juŜ istniejących struktur lub ich wpisywanie w ciągi naturalnej kontynuacji ich rozwoju;
przeciwdziałanie wprowadzaniu substandardowej trwałej zabudowy.
7. Utrzymaniu dominującej pozycji rejonu Karkonoszy - głównego obszaru koncentracji ruchu
turystycznego towarzyszyć powinna aktywizacja nowych terenów turystyczno - wypoczynkowych połoŜonych między innymi w rejonie Kamiennej Góry, zwłaszcza w obrębie utworzonych
i planowanych do utworzenia parków krajobrazowych. Oprócz tradycyjnie wykształconych form
turystyki wędrówkowej, wycieczkowej oraz pobytowej powinny wystąpić takie formy jak: sporty
zimowe przy wykorzystaniu naturalnych predyspozycji obszaru Rudaw Janowickich,
agroturystyka wykorzystująca walory wsi letniskowych, ekoturystyka, wykorzystująca znaczne
nagromadzenie osobliwości przyrodniczych i moŜliwości bezpośredniego kontaktu z naturą
turystyka rowerowa, wykorzystująca wyznaczone ścieŜki i szlaki rowerowe, hippika powiązana
z rozwojowymi ośrodkami jeździeckimi oraz sporty wodne i rekreacja związana z nowymi
zbiornikami wodnymi.
8. Układ komunikacyjny w całym paśmie pogranicza zachodniego powinien być poddany
gruntownej modernizacji i znacznej rozbudowie. Niezbędna jest pełna modernizacja całego
układu dróg krajowych, a takŜe budowa tras o znaczeniu transeuropejskim, min. odcinka autostrady A3 Lubawka/Kralovec - Szczecin, prowadzącej m.in. przez tereny gminy Kamienna
Góra.
6. UWARUNKOWANIA ZWIĄZANE Z OCHRONĄ ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
6.1. Zasoby środowiska przyrodniczego
1. Pod względem morfologicznym gminę Kamienną Górę cechuje duŜe zróŜnicowanie form
terenu występujących w postaci kilku pasm górskich o odmiennym charakterze naleŜących do
Sudetów Zachodnich i Środkowych oraz rozległych śródgórskich obniŜeń. Są to: na północy
ObniŜenie Kamiennej Góry, na południu Kotlina Krzeszowska obejmująca centralną część
gminy oraz na południowym wschodzie fragment ObniŜenia Mieroszowa. Od zachodu i północy
ObniŜenie Kamiennej Góry zamyka masyw Rudaw Janowickich oraz niewielkie pasmo Gór
Lisich. Kotlinę Krzeszowska na zachodzie zamykają Góry Krucze i Pasmo Czarnego Lasu oraz
na wschodzie Wzgórza Krzeszowskie. Pasmo Lesistej w południowo - wschodniej części gminy
stanowi wschodnią granicę ObniŜenia Mieroszowa. Południowa granicę Kotliny Krzeszowskiej
tworzą Góry Zawory stanowiące północną odnogę Gór Stołowych.
• Rudawy Janowickie stanowią zwarty masyw górski zbudowany w zachodniej części z granitów i we wschodniej ze skał metamorficznych. Wierzchowina rozciąga się na wysokości
800 - 900 m n.p.m., a nad nią górują kopulaste szczyty porośnięte lasami oraz skałkami
granitowymi. Stoki gór są strome (spadki przekraczają 30 %) i rozczłonkowane (deniwelacje
powyŜej 100 m).
• Góry Lisie to niewielkie pasmo oddzielone od Rudaw Janowickich doliną Szreniawy.
Szczyty sięgają zaledwie 650 - 660 m n.p.m. i są niemal w całości zalesione.
• Góry Krucze oddzielają Kotlinę Krzeszowska na wschodzie od Bramy Lubawskiej na zachodzie. W obręb gminy wchodzi jedynie ich północna część, dość mocno rozczłonkowana.
Stanowią one potęŜną Ŝyłę permskich porfirów, odsłoniętą wzdłuŜ brzegów Niecki
Śródsudeckiej. NajwyŜsze kulminacje to Anielska Góra (651 m n.p.m. i Długosz (590 m
n.p.m.).
• Pasmo Czarnego Lasu od północy zamyka Kotlinę Krzeszowska i jest ono prawie całkowicie
zalesione. Pasmo to budują skały wulkaniczne, porfiry i melafiry.
• Wzgórza Krzeszowskie stanowią północno - wschodnie obniŜenie Kotliny Krzeszowskiej.
Wzgórza są prawie w całości zalesione. Zbudowane są z tych samych skał co Pasmo
Czarnego Lasu.
13
•
•
•
•
Pasmo Lesistej to jedno z najwyŜszych pasm górskich w Górach Wałbrzyskich, wznoszące
się stromym stokiem nad ObniŜeniem Mieroszowa na północnym - wschodzie.
Zawory to najbardziej wysunięta na północny - wschód część Gór Stołowych. Stanowią one
płaską wierzchowinę z izolowanymi pagórami (średnia wysokość 550 - 700 m n.p.m.).
Zbudowane są głównie z górnokredowych piaskowców i margli.
Kotlina Krzeszowska to rozległa, płaskodenna kotlina, połoŜona na wysokości 470 - 490 m
n.p.m. W obrębie gminy znajduje się jej północna część. Oś kotliny stanowi dolina rzeki
Zadrny, wcinająca się w dno na 2 -4 m. Wypełniona jest utworami czwartorzędowymi
w postaci glin zwałowych i deluwi. Centrum obniŜenia wypełnione jest utworami piaszczysto
- madowymi rzeki Zadrny.
ObniŜenie Kamiennej Góry jest ograniczone od Kotliny Krzeszowskiej pasmem Gór Kruczych i Czarnego Lasu. Oś kotliny stanowi dolina Bobru, szeroka i płaskodenna. Spadki
sporadycznie przekraczają 10 %. Kotlinę wypełniają utwory czwartorzędowe w postaci iłów
zastoiskowych, Ŝwirów, glin morenowych oraz utworów rzecznych, pokrytych warstwą mad
niewielkiej miąŜszości.
2. Obszar gminy Kamienna Góra charakteryzuje się bardzo zróŜnicowaną i urozmaiconą budową geologiczną. Występują tu aŜ trzy jednostki geologiczne: wschodnia część okrywy granitu
karkonoskiego, granit karkonoski i Niecka Śródsudecka. Najstarsze utwory występują w rejonie
wschodnich partii okrywy granitów karkonoskich w postaci serii Rudaw Janowickich
i Leszczyńca. PrzewaŜają tu utwory wieku prekambryjskiego, głównie amfibolity, łupki amfibolitowe, łupki łyszczykowe, gnejsy i granitognejsy. Granit karkonoski występuje fragmentarycznie
przy zachodniej granicy gminy i reprezentowany jest przez odmianę porfirową o wyraźnej
strukturze porfirowej. Najwięcej utworów z rejonu wschodniej części gminy występuje w Niecce
Śródsudeckiej, która stanowi duŜe zagłębienie wypełnione utworami karbonu, permu, kredy
i czwartorzędu. Utwory powyŜsze reprezentowane są przez: zlepieńce, piaskowce kwarcowe,
piaskowce margliste, łupki, wapienie oraz piaski i Ŝwiry.
3. Gminę Kamienną Górę charakteryzuje duŜe bogactwo surowców skalnych. Występuje tu
cała gama róŜnych skał uŜytecznych, a zwłaszcza dla budownictwa drogowego i kolejowego
(amfiboloty, melafiry, porfiry). Do najwaŜniejszych złóŜ udokumentowanych naleŜą:
• złoŜe dolomitu Rędziny;
• złoŜe dolomitu Czarnów;
• złoŜe amfibolitu Ogorzelec,
• złoŜe melafiru Borówno;
• złoŜe piasków fornierskich Krzeszówek;
• złoŜe surowca ilastego Krzeszów I;
• złoŜe porfiru Chełmczyk;
• złoŜe pospółki Olszyny.
Przeprowadzono takŜe zwiady geologiczne mające na celu poszukiwanie amfibolitów: „Ogorzelec II", „Leszczyniec - Wieściszowice", „Rędziny" i „Pliszka". We wszystkich tych rejonach
stwierdzono znaczne zasoby amfibolitów. ZłoŜa te zostały określone jako negatywne dla celów
drogowych, kolejowych i budowlanych. W 1996 r. udzielona została firmie Silesia Gold Mines
sp. z o.o., rządowa koncesja na poszukiwanie i rozpoznanie na terenie m.in. gminy Kamienna
Góra złotonośnych ciał rudnych masywnego arsenopirytu w epimetamorficznej osadowo wulkanicznej formacji wschodniego obrzeŜa Karkonoszy, ze szczególnym uwzględnieniem
rejonu złoŜa Czarnów. Na terenie gminy istnieje takŜe szereg starych, nieczynnych kamieniołomów obecnie najczęściej zarośniętych. Charakterystykę nieczynnych wyrobisk przedstawia
poniŜsze zestawienie.
14
Tab. nr 1. Zestawienie złóŜ kopalin stałych wyrobisk nieczynnych
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
Lokalizacja wyrobiska
Raszów - 1 km na N od kościoła w Raszowie, zlokalizowane w lesie, dojście stromą
drogąleśnąok. 2 km
Raszów - 300 m na NW od kościoła w
Raszowie przy drodze leśnej
Dębrznik - 300 m na E od skrzyŜowanie
drogi Kamienna Góra - Marciszów, za
przejazdem kolejowym
Czarnów - 200 m na W od drogi z Pisarzowic do Rędzin
Czarnów - przy drodze z Rędzin do kamieniołomu dolomitu
Rodzaj kopaliny
Stan wyrobiska
Amfibolity z Ŝyłami wapienia
Porośnięte trawą i zadrzewione
krystalicznego (2 wyrobiska)
Amfibolity silnie spękane
Zarośnięte, u podnóŜa rumowisko kamieni
Zlepieńce i piaskowce
zarośnięte
Hałda po
arsenu
Piaskowce
dawnej
kopalni
Hałda niezagospodarowana
Zarośnięte trawą i drzewami
Górne partie zadrzewione, dna
Dębrznik - 100 m na E od szosy Kamienna Piaskowiec gruboziarnisty i dwóch zabudowane domem
mieszkalnym
i
budynkami
Góra - Marciszów
zlepieniec (3 wyrobiska)
gospodarczymi
Dębrznik - 1,5 km na E od szosy Kamienna
Dwa wyrobiska po glinie
Zalane wodą
Góra - Marciszów
Wyrobisko zarośnięte, w dnie
Czarnów - przy drodze leśnej z Czarnowa do
Granit
skład odpadów
Wojkowa
Jedno zarośnięte, drugie częCzarnów - w bezpośrednim sąsiedztwie Wapień krystaliczny i dolomit
ściowo zarośnięte, w dnie
(2 wyrobiska)
schroniska Czartak
niewielkie ilości wody
Czarnów - 700 m na S od drogi Czarnów - Łupek łyszczykowy z soczezarośnięte
wami wapienia krystalicznego
Wojków
Odsłonięcie naturalne, brzegi
Pisarzowice - na S od drogi do Czarnowa
Zlepieniec gruboziarnisty
dna zarośnięte
Ptaszków - 400 m na E od drogi Kamienna Glina morenowa, glina piasz- Zalane wodą brzegi zaroczysta
śnięte
Góra - Marciszów
Częściowo zarośnięte, w dnie
Ogorzelec - 500 m na W od stacji kolejowej Amfibolity
rumosz
Ogorzelec - 50 m od stacji kolejowej
Amfibolity
Zarośnięte krzewami
Ogorzelec - 250 m od drogi do Kowar
Amfibolity
Zarośnięte, dno zalane wodą
Mączka
skalna,
osadnik,
Ogorzelec - przy drodze do Lowar
Hauda o wysokości 200 m
hauda
Gnejs silnie spękany, w stropie
Brzegi zarośnięte, dno trawiaste
Ogorzelec - 500 m na SE od drogi do Kowar
zwietrzały
Leszczyn i ec - przy drodze z Leszczy ńca do
Brzegi zarośnięte, dno trawiaste
Amfibolity
Ogorzelca
Częściowo podmokłe, częściowo zadrzewione, zaśmieSzarocin - 800 m na S od stacji kolejowej
Gliny morenowe
cone
Leszczyniec - przy drodze do Kamiennej Granitognejsy z Ŝyłami amfiDno zarośnięte trawą
Góry
bolitów, liczne spękania
Przedwojów - jedno wyrobisko przy drodze z
Przedwojowa do wsi BłaŜkowa i drugie 700 Hałda - piaskowice i łupki
Zarośnięte krzewami
m od tej drogi
Przedwojów - przy skrzyŜowaniu dróg KaWgłębienia zarośnięte trawą
mienna Góra - Lubawka i Przedwojów -< Gliny
BłaŜkowa
Przedwojów - 500 m na E od drogi do LuWyrobisko w lesie, zarośnięte
Porfir
bawki na S stoku Anielskiej Góry
trawą i drzewami
Wyrobisko w lesie, zarośnięte
Przedwojów - na E stoku Anielskiej Góry
Porfir i tufy porfirowe
trawą i krzewami
Przedwojów - przy drodze leśnej, 600 m na
Wyrobisko w lesie, zarośnięte
Porfir silnie spękany
trawą i drzewami
SW od kapliczki Betlejem
Krzeszów - przy drodze do Gorzeszowa
Porfir silnie spękany
Dno zarośnięte trawą
Krawędzie zarośnięte, w dnie
Krzeszóy/ -2,5 km na E od centrum, w lesie Piaskowce
wiefrzelina piaskowca
Lipienica - przy drodze do Krzeszowa
Gliny
Zalane wodą
Brzegi zarośnięte trawą zaKrzeszów - przy drodze w pobliŜu cmentarza świry
śmiecone
15
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
Krzeszów - 500 m na W od drogi do Go
rzeszowa
Krzeszów - 800 m na W od drogi do Go
rzeszowa
Krzeszówek - przy drodze do Gorzeszowa
Jawiszów - 250 m na E od drogi do Krzeszowa
Jawiszów - 250 m na E od drogi Olszyny Krzeszów
Kochanów - 100 m na N od drogi do Krzeszowa, w sąsiedztwie byłego PGR
Kochanów - wzgórze na N od wsi za byłym
PGR
Piasek gliniasty
Zarośnięte trawą
Piaskowce, stropowe partie
silnie zwietrzałe
piaski
Piaskowiec silnie spękany,
wkładki wapieni
Zarośnięte, widoczne ślady
poboru piasków
Zagospodarowane jako plac
Piaskowiec, widoczne skośne
warstwowanie
Piaskowiec drobnoziarnisty,
kwarcowy, silnie spękany
Ziepieniec
drobnoziarnisty,
Olszyny - 800 m na W od drogi do Chełmska
silnie zwietrzały
Ostańce piaskowców o róŜGorzeszów - 1,5 km na S od Gorzeszowa,
nych rozmiarach
przy drodze na Olszyny
Margiel
40.
Gorzeszów - 3 km na S od Gorzeszowa
Piaskowiec
41.
Kochanów - w północnej części Kochanowa
na E od drogi do Krzeszowa
Wapień i piaskowiec
42.
Kochanów - 100 m na E od drogi do Krzeszowa
Wapień przeławicony
skowcami
Kochanów - 100 m na E od drogi do Krzeszowa
Kochanów - w południowej części Kochanowa, 250 m na E od drogi do Krzeszowa
Kochanów - przy drodze leśnej do wsi
Dobromyśl
Kochanów - na końcu wsi w kierunku Krzeszowa
Piaskowiec wapienisty, silnie
spękany, miejscami wapienie
Wapień i piaskowiec przeławicony, silnie spękany
45.
46.
Brzegi zarośnięte drzewami
Zarośnięte trawą i drzewami
Dno zarośnięte,
brzegi zalesione
podmokłe,
Odsłaniające się skałki
Dno zarośnięte trawą brzegi!
zalesione
Dno zarośnięte trawą brzegi
zalesione
Gorzeszów - 2,5 km na S od Gorzeszowa
44.
zalesione
Piaskowiec silnie spękany
39.
43.
Zarośnięte trawą i krzewami
pia-
Wąskie 5 m, dno zarośnięte
trawą u podnóŜa jaskinie z
wodą
Piaskowiec
Dno zarośnięte krzewami
Piaskowiec marglisty
zalesione
Na terenie gminy występują liczne złoŜa udokumentowane. Charakterystykę tych złóŜ przedstawia poniŜsze zestawienie.
Tab. nr 2. Zestawienie złóŜ udokumentowanych eksploatowanych i nieeksploatowanych na
terenie gminy Kamienna Góra.
Nazwa złoŜa
Koncesja
ZłoŜe melafiru
„Borówno"
ZłoŜe piasków
fornierskich
„Krzeszówek"
ZłoŜe dolomitu
„Rędziny"
ZłoŜe dolomitu
„Czarnów"
ZłoŜe amfibolitu
„Ogorzelec"
ZłoŜe surowca ilastego
„Krzeszów I"
Nr 22/93 waŜna
do dnia
10.03.2003
Nr 9/96 waŜna
do dnia
31.12.2035
Nr 64/93
waŜna do dnia
30.04.2003
ZłoŜe
zaniechane
Nr 7/92 waŜna
do dnia
39.06.2002
NM4/E/92
waŜna do dnia
6.06.2007
Zasoby w tyś. ton
A+B+C1
C2
Wydobycie w
26.120
22.228
3892
Przemysłowe
24.218
8232
8232
0
4765
105
15.367
15.367
0
13.251
151
5625
0
5625
2837
0
6835
6835
0
6835
40
40
0
0
razem
498
1581
1
16
ZłoŜe pospółki
„Olszyny"
ZłoŜe porfiru
„Chełmczyk"
ZłoŜe
zaniechane
Nr1/P/96*
34
34
0
0
0
406.570
0
406.570
0
0
*Koncesja udzielona na rozpoznanie porfirów i ustalenie w kategorii Ci zasobów geologicznych w północno - wschodnim fragmencie złoŜa „Chełmczyk".
4. Na terenie gminy Kamienna Góra wskazuje się do ochrony w formie pomników przyrody lub
stanowisk dokumentacyjnych następujące obiekty geologiczne i geomorfologiczne:
1. skałki na pd.- zach., wyraźniejszej kulminacji Skalnika (945 m), na pograniczu gm. Kamienna Góra i gm. Mysłakowice; grupa 3 skałek granitowych, wznoszących się na kopulastych
wierzchołkach; duŜe znaczenie mają rzadkiej urody mikro formy wietrzenia, szczególnie nisza
kloszowa; skałka szczytowa nieco zmieniona (punkt widokowy). DuŜe walory dydaktyczne
samych skałek oraz wspaniałej panoramy Sudetów Zachodnich i Środkowych; do 1945 r. był to
pomnik przyrody;
2. skałka Łupkowa na pd.- zach. zboczu Bobrzaka (839 m) na wys. ok. 730 m n.p.m.; ok. 1 km
na S od szczytu i ok. 1,2 km na NW od wiaduktu kolejowego w Leszczyńcu; skałka zboczowa
zbudowana z łupków łyszczykowych o wys. do 12 m i długości ok. 15 m; stwierdzono tu
anomalię magnetyczną (Przylibski 1992); na powierzchni skałki widoczne lustra tektoniczne
z zadziorami; skałka stanowi ciekawe odsłonięcie geologiczne umoŜliwiające zapoznanie się
z rzadko spotykanymi zjawiskami: lustro tekt., anomalia magnetyczna; skałki zbudowane
z łupków łyszczykowych stanowią rzadkość, co nadaje tej skałce duŜe walory poznawcze
i dydaktyczne;
3. odsłonięcie sztuczne z florą kopalnianą w pobliŜu toru kolejowego w Szarocinie; ciekawy
obiekt geologiczny; moŜliwość zaobserwowania mułowców i piaskowców, które przechodzą w
zlepieńce drobnoziarniste; moŜliwość zapoznania się z dolnokarbońską florą kopalnianą; jest to
jedno z najdalej wysuniętych na zachód miejsc występowania serii utworów zaliczanych do
Niecki Śródsudeckiej;
4. skałka na przełęczy pomiędzy Wołkiem (878 m) na N, a Dziczą Górą (891 m) na S;. skałka
zbudowana z gnejsu; laminy gnejsu, bardzo wąskie i regularne, niezaburzone, zapadają pod
bardzo duŜym kątem ku NE; na pd. ścianie najwyŜszej skałki widoczna strefa dyslokacji; skałka
mocno zniszczona wskutek rozpadu blokowego; wys. skałki ok. 3-4 m; wokół skałki blokowisko;
rzadko spotykana w Rudawach skałka gnejsowa; bardzo ładny gnejs cienkolaminowany; na
pow. skałki moŜliwość prześledzenia wielu zjawisk geologicznych oraz róŜnic w sposobie
wietrzenia w stos. do granitu; duŜe walory naukowe i poznawcze;
5. skałka na zach. zboczu Czubatej (705 m); na wys. ok. 600 - 620 m n.p.m.; powyŜej zabudowań Rędzin; ok. 1,5 km na SW od szczytu Wlk. Kopy (871 m). ciąg nieregularnych
w kształcie skałek amfibolitowych, tworzących jakby grzędę; stromo opada ku W i SW; wys.
skałki do ok. 5 -6 m.; pow. skałki ostrokrawędzista, dobrze widać na niej budowę amfiboli-tu;
poniŜej skałki blokowisko; dobry przykład stosunkowo rzadkiej w Rudawach Janowickich
zboczowej skałki amfibolitowej; duŜe walory poznawcze i naukowe; mniejsze wizualne;
6. skałka Szare Skały na pd. stoku Jaworowej (758 m) na wys. ok. 690 m n.p.m.; niewielkie,
ciemnobrunatne skałki zlepieńcowe o nieregularnych kształtach usytuowane na wypukłym
załomie stoku; proponowana forma ochrony - pomnik przyrody;
7. skałki na pn. stoku Góry Bania, na wys. Ok. 590 m n.p.m., niewielkie skałki zbudowane
z dolnokarbońskich zlepieńców, piaskowców i mułowców; w skałkach występują skamieniałości
flory kopalnej;
8. odsłonki porfirowe „Trzej Bracia", grupa trzech (raczej dwóch) odsłonek na pn.-wsch. skraju
grzbietu Góry Długosz, w pn. części G. Kruczych; tworzą skarpy w kształcie duŜych stopni na
wys. 480-490 i 500-520 m n.p.m.; porastają je drzewa i krzewy przez co są słabo widoczne;
mniejsze odsłonki ciągną się na pn.-zach. zboczu Długosza w stronę Przedwojowa.
17
5. Pod względem hydrograficznym gmina Kamienna Góra połoŜona jest w górnej części dorzecza Bobru i obejmuje dwie główne zlewnie: Bobru (część północna i zachodnia gminy oraz
Zadrny (część południowa i wschodnia gminy). Jedynie niewielki północny skrawek gminy leŜy
w zlweni rzeki Lesk. Odwadnianie terenu przebiega koncentrycznie do rzeki Bóbr i Zadrny.
Głównymi lewobrzeŜnymi dopływami Bobru są Opatówka i Świdnik, a prawobrzeŜnym Zadrna.
Rzeki cechują się bardzo duŜymi wahaniami stanów i przepływów charakterystycznymi dla rzek
górskich. Przy wysokich stanach wylewają zalewając przyległe tereny teras zalewowych.
Maksymalne stany wód wiąŜą się z nawalnymi letnimi i długotrwałymi jesiennymi opadami oraz
topnieniem pokrywy śnieŜnej na wiosnę. Podczas ostatniej powodzi w 1998 r. zalaniu uległy
tereny wsi: Dębrznik, Ptaszków, Czadrów, Krzeszów, Krzeszówek, Jawiszów, Gorzeszów,
Janiszów, Ogorzelec, Leszczyniec, Pisarzowice i Szarocin.
6. Pod względem hydrogeologicznym gmina Kamienna Góra połoŜona jest w regionie sudeckim
oraz następujących podregionach i rejonach hydrogeologicznych:
• podregion izersko - karkonoski (zajmuje zachodnie krańce gminy), wody szczelinowe występują tu w utworach krystalicznych; głębokość występowania zwierciadła wód powyŜej 20
m p.p.t.; wydajność mała - kilka m3 /h przy znacznych depresjach; w dolinach rzek pierwszy
poziom wydajności występuje w utworach czwartorzędu - są to wody porowate na
głębokości kilku lub kilkunastu metrów;
• podregion śródsudecki (zajmuje pozostałą część gminy); wody porowate występują tu
w utworach czwartorządu, w dolinach rzek oraz wody porowato - szczelinowe w utworach
górnej kredy; lokalnie występują takŜe wody szczelinowe w utworach dolnego triasu, per-mu
i karbonu; wydajność jest zmienna, głębokość zalegania wód od 10 do 60 m p.p.t.;
w podregionie śródsudeckim moŜna wyróŜnić następujące rejony:
• rejon Kamiennej Góry (zajmuje centralną część gminy); wody szczelinowe występują tu
w utworach karbonu; poziom wodonośny występuje na głębokości od kilku do kilkunastu
metrów (przewaŜnie 30-40 m; wydajność średnia - kilka m3 /h przy depresjach 10-30 m;
w dolinach rzek występują wody porowate w utworach czwartorzędu o wydajności od kilku
do ponad 100 m3 /h przy depresjach kilku metrów;
• rejon Krzeszowa (zajmuje południowo - wschodnią część gminy); wody porowato szczelinowe i szczelinowe występują w utworach górnej kredy i dolnego triasu, na głębokości od kilku do 150 m p.p.t; wydajność od 20 do 160 m3 /h (przewaŜnie 20-70 m3 /h);
w dolinie Zadrny występują wody porowate w utworach czwartorzędu na głębokości od kilku
do kilkunastu metrów.
Na terenie gminy występują trzy główne zbiorniki wód podziemnych (GZWP) wyznaczone przez
A.S. Kleczkowskiego. Są to:
• GZWP nr 342 - Niecka wewnątrzsudecka Krzeszów;
• GZWP nr 343 - Dolina rzeki Bóbr (Marciszów);
• GZWP nr 344 - Zbiornik (Pz) Karkonosze.
Dla GZWP wyznaczono tzw. Obszary najwyŜszej ochrony (ONO).
7. Obszar gminy naleŜy wg regionalizacji klimatycznej Sudetów A. Schmucka do VI regionu
pluwiotermicznego Kotliny Kamiennogórskiej, piętra „b", „c" i „d". Region gminy charakteryzuje
się silnym zróŜnicowaniem warunków klimatycznych w zaleŜności od wysokości bezwzględnej
i ekspozycji. Generalnie jest to obszar chłodny, termicznie mało korzystny, odizolowany masywem Rudaw Janowickich od łagodzących wpływów oceanicznych. W regionie Kotliny Kamiennogórskiej wyróŜniamy następujące piętra klimatyczne:
• piętro „b" niŜsze, obejmujące tereny połoŜone na wysokości 450 - 600 m n.p.m.; średnia
temperatura okresu wegetacyjnego wynosi 11,5 - 12,5° C; okres wegetacyjny rozpoczyna
się około połowy kwietnia i trwa tylko 200 dni. średnia temperatura roczna wynosi 6,1 -6,6°
C;
• piętro „c' wyŜsze, obejmujące tereny do 800 m n.p.m. wykazuje znaczne pogorszenie warunków klimatycznych; brak jest termicznego lata, a wiosna przechodzi bezpośrednio w je• sień; początek okresu wegetacyjnego przesuwa się na koniec drugiej dekady kwietnia,
18
średnia temperatura roczna wynosi 5,5° C;
piętro „d" występujące powyŜej 800 m n.p.m. i obejmujące najwyŜsze partie Rudaw Janowickich; średnia roczna temperatura wynosi 4,5° C, a średnia okresu wegetacyjnego poniŜej
10° C.
Na terenie gminy bardzo ostro zaznaczają się róŜnice w warunkach nasłonecznienia, wynikające ze zmiennej ekspozycji. Kotliny śródgórskie, a zwłaszcza dna dolin cechuje największa
i częsta inwersyjność. Roczna suma opadów uzaleŜniona jest od wysokości bezwzględnej
i waha się w granicach 600 - 1100 m n.p.m. Warunki orograficzne modyfikują w duŜym stopniu
stosunki anemometryczne - stąd przewaga wiatrów z kierunków południowych i południowo zachodnich. W okresie wiosenno - letnim występują równieŜ wiatry północne i północno zachodnie. W okresie późnojesiennym wczesnowiosennym wieją bardzo silne wiatry przewałowe, obejmujące swoim zasięgiem głównie centralną i zachodnią część gminy. Niewiele jest dni
bezwietrznych.
•
8. Gleby terenu gminy Kamienna Góra są przewaŜnie pochodzenia wietrzeniowego o róŜnej
zawartości części szkieletowych w zaleŜności od wysokości n.p.m. i spadku terenu. WyróŜnić
tu moŜna gleby wietrzeniowe miejscowe i przemieszczone. Gleby wietrzeniowe miejscowe
powstały w partiach grzbietowych na stokach o duŜych spadkach lub jako produkt wietrzenia
miejscowej skały macierzystej. PrzewaŜnie są to gleby płytkie i silnie szkieletowe. Gleby
wietrzeniowe
przemieszczone
wytworzyły
się
w
wyniku
procesów
erozyjnych
z przemieszczanych cząstek ziarnistych, a nawet szkieletowych z terenów wyŜej połoŜonych
i są to w większości gleby Ŝyzne o róŜnej głębokości. Większość z tych gleb zaliczana jest do
brunatnych, brunatnych kwaśnych, a takŜe do brunatnych bielicowych i właściwych.
Zdecydowana większość to gliny lekkie pylaste przewaŜnie średnio głębokie i średnio
szkieletowe. Najczęściej na głębokości 80 - 100 m występuje słabo zwietrzała skała.
Występowanie mad jest ściśle związana z przebiegiem dolin rzecznych. Generalnie na obszarze
gminy występują następujące tereny o zróŜnicowanych warunkach glebowych i morfologicznych:
• tereny o najlepszych warunkach glebowych - gleby głębokie klasy Illb - IVa, kompleksu
zboŜowego górskiego i pszennego górskiego, gleby te z uwagi na wartość produkcyjną
winny być chronione przed zmianą uŜytkowania;
• tereny o dobrych warunkach glebowych - gleby klasy IVa - IVb kompleksu zboŜowego
górskiego;
• tereny o ograniczonych moŜliwościach dla rozwoju produkcji rolnej z uwagi na gorsze warunki glebowe i większe spadki (15-20%) - gleby klasy IVa - IVb kompleksu zboŜowego
górskiego;
• tereny o niekorzystnych warunkach dla rozwoju produkcji rolnej o najsłabszych glebach
i duŜych spadkach - gleby płytkie V - VI klasy kompleksu przydatności rolniczej owsiano pastewnego górskiego i owsiano - ziemniaczanego górskiego;
• tereny połoŜone w obrębie dolin rzecznych i w partiach przydolinnych, które winny być
wykorzystywane jako trwałe uŜytki zielone.
9. Lasy gminy Kamienna Góra połoŜone są w VII Sudeckiej Krainie Przyrodniczo - Leśnej.
Administracyjnie naleŜą do Nadleśnictwa „Kamienna Góra", obrębu Kamienna Góra i Lubawka
oraz fragmentarycznie do Nadleśnictwa „ŚnieŜka", obrębu Kowary. Rozmieszczenie siedliskowych typów lasu warunkują czynniki glebowe i klimatyczne, związane głównie z wysokością
n.p.m. Największą powierzchnię zajmuje bór mieszany górski (ok. 57%) oraz las mieszany
górski (ok. 26%). Dominującym gatunkiem lasotwórczym jest świerk, który posiada największą
siłę lasotwórczą. Drzewostany świerkowe występują na wszystkich siedliskach, w tym
na siedliskach wilgotnych jest ich znacznie mniej. Są to w większości drzewostany lite z domieszką innych gatunków. Drugim gatunkiem pod względem zajmowanej powierzchni jest
buk. Najliczniej występuje on na siedlisku lasu mieszanego górskiego, boru mieszanego górskiego i lasu górskiego. Występuje w składzie ze świerkiem jak równieŜ tworzy wyspowo lite
drzewostany w róŜnych klasach wieku. Jodła jest gatunkiem słabo reprezentowanym
19
i występuje przewaŜnie w domieszce ze świerkiem i bukiem, rzadko tworząc lite drzewostany.
Sosna występuje w drzewostanach mieszanych jako gatunek panujący oraz w domieszce.
Drzewostany brzozowe zajmują niŜsze partie terenu, gdzie masowo osiadła na gruntach rolnych
włączonych później do lasów państwowych. Modrzew Sudecki jest gatunkiem domieszkowym
i występuje w zmieszaniu ze świerkiem na siedlisku lasu mieszanego górskiego i boru mieszanego górskiego. Pozostałe gatunki to: jawor - gatunek cenny dla terenów górskich oraz olsza
i jesion - gatunki występujące na terenach niŜej połoŜonych i podmokłych głównie na siedlisku
lasu górskiego wilgotnego.
10. Najliczniej reprezentowanym gatunkiem jest świerk. Jego udział powierzchniowy w Nadleśnictwie „Kamienna Góra" wynosi 81%, a udział masowy 88%. Natomiast udział powierzchniowy drugiego pod względem zajmowanej powierzchni - buka wynosi 5%, a udział masowy
3%. Jeszcze mniejszy jest udział powierzchniowy jawora, który wynosi 1%, a udział masowy
0,6%. Według planów gospodarczych Nadleśnictwa „Kamienna Góra" w Kamiennej Górze
udział powierzchniowy buka powinien znacznie zwiększyć się. Za niski jest teŜ udział jodły,
daglezji, jawora, jesiona, dębu i lipy. Analiza aktualnej struktury drzewostanów pozwala na
stwierdzenie konieczności przeprowadzenia przebudowy drzewostanów w najbliŜszych dziesięcioleciach.
11. Na terenie Nadleśnictwa „Kamienna Góra" w granicach administracyjnych gminy Kamienna
Góra występuje szereg osobliwości przyrodniczych, których zestawienie podaje się poniŜej.
Tabela nr 3. Waloryzacja przyrodniczo - leśna na terenie Nadleśnictwa „Kamienna Góra"
w granicach administracyjnych gminy Kamienna Góra.
Obiekt
Obręb Kamienna Góra
Lokaliza- Jedn.
Pow./szt.
cja
miary
Rezerwat przyrody
„Głazy Krasnoludków"
Istniejące pomniki
przyrody oŜywionej
Stanowiska dokumentacyjne
Ciekawe fragmenty
nieoŜywionej (skały)
Miejsca źródliskowe
przyrody
Drzewostany o charakterze
zbliŜonym do naturalnego
Drzewostany na siedliskach
podmokłych
Bagna, moczary
152m
Szt.
Obręb Lubawka
Lokaliza- Jedn.
cja
miary
195 f,g
Ha
Pow./szt.
9,04
5
32h
Szt.
1
136d
Szt.
1
46d
ha
1
159i
161d
162h
171a,f
106a,b,c,
9 102j,k,l
ha
0,3
0,2
0,2
0,5
6,5
6
122b.
118a
Szt.
1
1
24a, 21 b,
125g,
127b,
128j,
111a
121a
Szt.
6
Ha
3,62
215d
185k
208d
216j,k
217a
196j
191k
21b
ha
1,43
0,84
1,5
5,82
2,04
0,6
0,44
2,47
ha
20
Kępy i pojedyncze drzewa
zasługujące na ochronę
Uroczyska „Kozie Górki"
160n
21a
szt.
1
1
89f
12. Na terenie gminy Kamienna Góra stwierdzono występowanie 24 gatunków roślin chronionych całkowicie, 11 gatunków objętych ochroną częściową oraz 3 gatunki grzybów. Ogółem
chronione gatunki roślin odnotowano na 839 stanowiskach. Do roślin bardzo licznych i licznych
naleŜy 10 gatunków, które pod względem ekologicznym reprezentują rośliny łąkowe. Są to:
dziewięćsił bezłodygowy, pierwiosnka wyniosła oraz kilka gatunków storczyków. Wśród
gatunków leśnych, do roślin pospolitych naleŜą: kruszyna pospolita, kalina koralowa, konwalia
majowa, marzanka wonna i kopytnik pospolity. Do roślin rzadkich, będących jednocześnie
florystycznymi osobliwościami naleŜy szereg gatunków stwierdzonych zaledwie na jednym bądź
tylko kilku stanowiskach. Są to: storczyk męski spotykany jedynie na południowych stokach
Kozich Górek, kruszczyk błotny rosnący na źródliskowych młakach na zachód od Ra-szowa,
storczyk bzowy w rejonie Raszowa i Pisarzowic, a takŜe pełnik europejski, orlik pospolity oraz
tojad pstry. Poza roślinami rzadkimi na uwagę zasługują takŜe gatunki o charakterze górskim,
występujące w północno - zachodniej części gminy. Są to: ciemięŜyca zielona, goryczka
trojeściowa oraz podrzeń Ŝebrowiec.
13. Na podstawie przeprowadzonej inwentaryzacji fiorystycznej na terenie gminy Kamienna
Góra wskazuje się do objęcia ochroną w formie rezerwatów przyrody lub uŜytków ekologicznych
20 niŜej wymienionych obszarów.
1. Łąki koło Przełęczy Rędzińskiej - kompleks podmokłych, zabagnionych łąk na stokach
między Dziczą Górą a Bielcem, na których znajduje się bardzo bogate, liczące tysiące
okazów stanowisko śnieŜycy wiosennej. Ponadto rośnie tu: ciemięŜyca zielona, gołka
długoostrogowa, storczyk szerokolistny, storczyk plamisty, arnika górska, dziewięćsił bezłodygowy, a takŜe wierzba rozłogowa i turzyca pchla.
2. Łąki nad Czarnowem - fragmenty jałowych łąk, połoŜone 400 m na północny - zachód od
gospodarstwa agroturystycznego „Czartak". Znajduje się tu najbogatsze w gminie stanowisko gołki długoostrogowej, liczące 200 - okazów.
3. Przypotokowe zarośla koło Czarnowa - fragmenty ziołorośli i łopuszyn ze stanowiskiem
dzwonka szerokolistnego i innych rzadkich gatunków roślin takich jak np. lilia złotogłów,
miesięcznica roczna.
4. Łąki na stokach góry Bukowej - kompleks podmokłych łąk na stokach Bukowej nad Czarnowem, gdzie znajduje się bardzo bogate stanowisko śnieŜycy wiosennej. Ponadto rosną tu:
storczyk szerokolistny, turzyca dawała, dziewięciornik błotny i starzec kędzierzawy.
5. Łąki nad Ogorzelcem - fragmenty ubogich, jałowych, częściowo podmokłych łąk, połoŜone
pomiędzy Przełęczą Kowarską, a Górą Rudnik. Na powierzchni 2 - 3 ha ma tutaj swoje
stanowiska 4 gatunków storczyków: podkolan biały, storczyk plamisty, kruszczyk szerokolistny, gołka długoostrogowa i listera jajowata. Ponadto rosną tu: dziewięćsił bezłodygowy,
zimowit jesienny, lilia złotogłów oraz marzanka wonna i kopytnik pospolity.
6. Łąki na Przełęczy Kowarskiej - naturalne łąki oraz Ŝródliskowy obszar strumyka z olszą
szarą, jaworem i bukiem. Jest to najbogatszy obszar w gatunki chronione - rośnie tu 14
gatunków, w tym m.in. arnika górska, dziewięćsił bezłodygowy, ciemięŜyca zielona, konwalia
majowa, lilia złotogłów, pierwiosnka wyniosła, wawrzynek wilczełyko oraz storczyki takie jak:
kruszczyk szerokolistny, gołka długoostrogowa, listera jajowata, podkolan biały i zimowit
jesienny.
7. Łąki koło Przełęczy Kowarskiej - kompleks jałowych częściowo podmokłych łąk połoŜonych
poniŜej drogi w kierunku Lubawki. Znaczne powierzchnie zajmują fragmenty z masowym
wystąpieniem wszewłogi górskiej. Swoje stanowiska mają tu takŜe gatunki chronione, takie
jak: gołka długoostrogowa, storczyk szerokolistny, kruszczyk szerokolistny, arnika górska,
ciemięŜyca zielona, Ziemowit jesienny i goryczka trojeściowa, a takŜe gatunki rzadkie:
turzyca dawała i pępawa wielokwiatowa.
21
8. Wyrobisko koło Ogorzelca - fragmenty rzadkich zbiorowisk szuwarowych ze stanowiskami
rzadkich gatunków jak np.: świbka błotna, storczyk szerokolistny.
9. Łąki między Ogorzelcem a Raszowem - kompleks podmokłych łąk i turzycowych młak ze
stanowiskiem m.in. arniki górskiej, gnidosza rozesłanego, storczyka szerokolistnego i ciemięŜycy zielonej.
10. Łąki między Ogorzelcem a Paczynem - fragmenty jałowych, częściowo podmokłych łąk
połoŜonych przy potoku na skraju lasu. Rosną tu stosunkowo bogate populacje storczyków:
gołki długoostrogowej, podkolana białego i kruszczyka szerokolistnego. Na uwagę zasługuje
takŜe obecność arniki górskiej.
11. Łąki koło Nowej Białki - kompleks podmokłych łąk i turzycowych młak z dobrze zachowanymi fitocenozami z rzędu Molinietalia na rozlewiskach licznych potoków. Bogate stanowiska mają tu równieŜ: storczyk szerokolistny i listera jajowata.
12. Łąki koło Szarocina - rozległy wielohektarowy kompleks podmokłych łąk w dolinie Świdnika
z dobrze zachowanymi fitocenozami z rzędu Molinietalia. Ponadto występują tu stanowiska
roślin chronionych, takich jak: storczyk szerokolistny, listera jajowata, podkolan biały, gnidosz rozesłany i ciemięŜyca zielona.
13. Łąki w rejonie Kozich Górek nad Pisarzowicami - fragmenty interesujących fitocenoz łąkowych z nagromadzeniem wielu rzadkich i zagroŜonych gatunków roślin, m.in.: storczyka
bzowego, storczyka męskiego, rojnika pospolitego.
14. Łąki na zboczach góry Szubieniczna nad Pisarzowicami - kompleks nasłonecznionych łąk
na silnie eksponowanych stokach ze stanowiskiem storczyka bzowego i wielu roślin ciepłolubnych.
15. Łąki koło Raszowa - kompleks łąk połoŜonych między górą Szubieniczna a górą Czubata,
obejmujący podmokłe łąki i turzycowe młaki na rozlewiskach potoku oraz jałowe łąki na
eksponowanych stokach bezimiennego wzgórza. Występują tu bogate stanowiska wielu
roślin chronionych, m.in.: kruszczyka błotnego, storczyka szerokolistnego, gołki długoostrogowej, listery jajowatej, storczyka bzowego i rojnika pospolitego oraz stanowiska roślin
rzadkich: turzycy dawała, świbki błotnej, bobrka trójlistkowego i dziewięciornika błotnego.
16. Buczyna koło Przedwojowa - fragmenty Ŝyznego lasu bukowego połoŜone na południowy
zachód od wsi z bardzo bogatą populacją lilii złotogłów, W runie rosną ponadto: wawrzynek
wilczełyko, kopytnk pospolity, marzanka wonna i czerniec gronkowy.
17. Łąki koło Olszyn - wielohektarowy kompleks łąk z rzędu Molinietalia i podmokłych psiar,
połoŜony tuŜ za torami kolejowymi na rozlewiskach Olszanicy. Występuje tu obfita populacja
arniki górskiej oraz stanowiska storczyka szerokolistnego, listery jajowatej i gnidosza
rozesłanego.
18. Łąki na rozlewiskach Jawiszówki - kilkuhektarowy, połoŜony po prawej stronie drogi z Olszyn
do Gorzeszowa, kompleks podmokłych łąk i młak na rozlewiskach potoku. Znaczne
powierzchnie zajmują tu zbiorowiska z turzycą prosowatą oraz stanowiska śnieŜycy wiosennej, storczyka szerokolistnego i wierzby rokity.
19. Łąki na wschód od Kochanowa - suche, nasłonecznione i kwieciste łąki ok. 1 km na wschód
od wsi na stromych zboczach pagórów obok niewielkiego kompleksu leśnego. Występują tu
stanowiska m.in.: podkolana białego, gołki długoostrogowej, dziewięćsiła bezłodygowego
oraz szeregu roślin ciepłolubnych, takich jak koniczyny pagórkowej, przelotu pospolitego,
czy krwiciągu mniejszego.
20. Łąki koło Kochanowa - kompleks podmokłych łąk z rzędu Molinietalia i turzycowych młak
połoŜonych około 1,5 km od wsi przy potoku pod lasem. Występują tu populacje m.in. listery
jajowatej, storczyka szerokolistnego, śnieŜycy wiosennej, zimowita jesiennego. Z ciekawych
roślin rosą tu ponadto: starzec kędzierzawy, kozłek dwupienny, turzyca dawała i wierzba
rokita.
14. Na terenie gminy Kamienna Góra stwierdzono występowanie 35 gatunków ssaków, (w tym
14 gatunków chronionych), 107 gatunków ptaków, (w tym 93 gatunki chronione), 5 gatunków
gadów, (w tym 5 gatunków chronionych), 6 gatunków płazów (w tym 4 gatunki chronione) i 14
gatunków ryb (w tym 1 gatunek chroniony).
22
Wśród 35 gatunków ssaków występujących na terenie gminy na uwagę zasługują przede
wszystkim gatunki chronione do których zaliczamy:
drobne ssaki owadoŜerne: jeŜa zachodniego, kreta, ryjówkę aksamitną, ryjówkę malutka
i rząsorka rzeczka;
ssaki drapieŜne: kunę domową, gronostaja i łasicę łaskę.
Poza ww. gatunkami chronionymi na uwagę zasługują równieŜ gatunki najczęściej występujące
oraz gatunki rzadko spotykane na terenie gminy, wśród których wymienić naleŜy: nornicę rudą
mysz leśną, nornika burego, sarnę, jelenia, badylarkę, borsuka i muflona. Wśród nietoperzy
nielicznie występujących na terenie gminy wymienić naleŜy następujące gatunki: nocek duŜy,
nocek rudy, mroczek późny, gacek brunatny, karlik malutki, nocek wąsatek i nocek Brandta.
Wśród 107 gatunków ptaków występujących na terenie gminy najliczniejszą grupę stanowią
ptaki leśne (48 gatunków), w tym orzechówka i włochatka jako gatunki charakterystyczne dla
lasów górskich Śląska. Drugą co do liczebności stanowią ptaki terenów otwartych (31 gatunków), następnie ptaki osiedli ludzkich (15 gatunków) oraz ptaki wodno - błotne (13 gatunków).
Wśród gatunków prawnie chronionych 9 stanowią ptaki łowne, mające okresy ochronne lub
będące okresowo pod całoroczną ochroną oraz 3 gatunki mające zapewnioną ochronę
w okresie lęgowym (kawka, wróbel, mazurek). Gatunkami zagroŜonymi w skali Polski i umieszczonymi na Krajowej Liście Gatunków ZagroŜonych i Rzadkich są: bocian czarny i włochatka,
natomiast na liście gatunków zagroŜonych w skali Śląska są: kobuz, przepiórka, derkacz
i pluszcz.
Wśród 11 gatunków herpetofauny występujących na terenie gminy wyróŜniamy: Ŝabę trawną,
Ŝabę błotną, ropuchę zwyczajną, traszkę górską traszkę grzebieniastą, traszkę zwyczajną,
jaszczurkę zwinkę, jaszczurkę Ŝyworodną padalca zwyczajnego, zaskronca zwyczajnego oraz
Ŝmiję zygzakowatą Gatunkiem, który wyraźnie dominuje na terenie gminy jest Ŝaba trawna.
Wśród 14 gatunków ichtiofauny występujących na terenie gminy jedynym gatunkiem chronionym jest strzebla potokowa. Do gatunków rzadkich zaliczamy: głowacza białopłetwego, pstrąga
potokowego oraz lipienia, którego występowanie jest wynikiem prac reintrodukcyjnych Polskiego Związku Wędkarskiego.
15. Na podstawie przeprowadzonej inwentaryzacji faunistycznej na terenie gminie Kamienna
Góra wskazuje się do objęcia ochroną w formie rezerwatów przyrody lub uŜytków ekologicznych 9 niŜej wymienionych obszarów.
1. Kamieniołom dolomitu - teren połoŜony na zachód od wsi Rędziny, Ochronę proponuje się
ze względu na występowanie najwyŜszego na terenie Dolnego Śląska stanowiska lęgowego
sieweczki rzecznej oraz występowanie dziwoni.
2. Wielka Kopa - fragmenty buczyn w lesie świerkowym. Ochronę proponuje się ze względu na
występowanie stanowiska siniaka i orzechówki.
3. Góra Wilkowyja - świerczyny. Ochronę proponuje się ze względu na występowanie stanowiska jastrzębia i trzmielojada.
4. Las bukowy koło Leszczyńca - jest to fragment starej, 180 letniej Buczyny na stokach Bukowej Góry. Ochronę proponuje się ze względu na występowanie chronionych gatunków
ptaków: jastrzębia i trzmielojada. Ochrona powinna zabezpieczyć drzewostan bukowy przed
nadmiernym wycięciem.
5. Dolina Świdnika - teren północnej części doliny Świdnika, obejmujący koryto rzeki wraz
z przyległymi łąkami. Ochronę proponuje się ze względu na występowanie chronionych gatunków ptaków: siniaka, strumieniówki, pluszcza, świerszczaka, dziwoni, bociana czarnego,
kruka, turkawki, derkacza, przepiórki oraz dzięcioła zielonosiwego. W potoku Świdnik
i w dolnych partiach jego dopływów Ŝyje takŜe chroniony gatunek ryby - strzebla potokowa,
której towarzyszy tam rzadki obecnie głowacz białopłetwowy. Ochrona powinna zabezpieczyć koryta potoku przed dalszą dewastacją regulacjami, a otaczające je łąki przed osuszeniem.
6. Część Doliny Bystrka - podmokłe łąki w dolinie potoku. Ochronę proponuje się ze względu
na występowanie derkacza, świerszczaka i turkawki.
23
7. Dolina Opatówki i Bystrka - jest to 2 km odcinek potoku Opatówka (śywica, Bystra) wraz
z otaczającym go wąskim pasem łąk. Ochronę proponuje się ze względu na występowanie
chronionych gatunków ptaków: świerszczaka, dziwoni, turkawki, derkacza oraz słonki. W
potoku Opatówka i w dolnych partiach jego dopływów Ŝyje takŜe chroniony gatunek ryby strzebla potokowa. W samym potoku Opatówka występuje głowacz białopłetwowy. Ochrona
powinna zabezpieczyć koryta potoku przed pracami regulacyjnymi i wycinką porastających
brzegi krzewów, a otaczające je łąki przed osuszeniem.
8. Dolina Bobru - jest to fragment doliny Bobru pomiędzy Ja\&S2ewem, a miastem Kamienną
Górą z zachowanymi tu jeszcze, wysychającymi starorzeczami Bobru. Ochronę proponuje
się ze względu na występowanie chronionych gatunków ptaków: remiza, pluszcza, pliszki
górskiej oraz świerszczaka, a takŜe występowanie w rzece chronionego gatunku ryb strzebli potokowej. Ochrona, oprócz pozostawienia terenu w formie uŜytku ekologicznego
powinna zapewnić nawodnienie przynajmniej części starorzecza. Dodatkowo naleŜy ograniczyć regulacje koryta Bobru do prac niezbędnych dla nawodnienia starorzeczy, zabezpieczenia mostów i dróg oraz dla ochrony przeciwpowodziowej.
9. Dolina koło Olszyn - nieduŜa dolina, połoŜona na zachód od wsi Olszyny. Ochronę proponuje się ze względu na występowanie chronionych gatunków ptaków: turkawki, świerszczaka i pluszcza.
6.2. Tereny i obiekty chronione
1. Ochroną prawną w formie rezerwatu krajobrazowego objęte zostały tzw. „Głazy Krasnoludków", połoŜone w okolicach Gorzeszowa. Rezerwat o powierzchni 9,04 ha utworzony został
w 1970 r. i tworzy go najbardziej znana grupa skalna Zaworów, na którą składa się 1200
metrowy ciąg ambon i ścian skalnych, bogato urzeźbionych i poprzecinanych róŜnej
szerokości szczelinami, osiągającymi 17 m wysokości.
2. Ochroną prawną w formie pomników przyrody nieoŜywionej objęto 1 obiekt oraz przyrody
oŜywionej 24 obiekty. Są to:
1. skała „Diabelska maczuga" w Gorzeszowie
2. klon jawor w Czarnowie (nr rej. 112),
3. buk pospolity w Czarnowie (nr rej. 113),
4. buk pospolity ( 5 sztuk) w Czarnowie (nr rej. 114),
5. jesion wyniosły w Dębrzniku (nr rej. 17),
8. lipa drobnolistna w Dębrzniku (nr rej. 20),
11. lipa drobnolistna w Janiszowie (nr rej. 5),
12. dąb szypułkowy w Krzeszowie (nr rej. 6/618),
13. dąb szypułkowy w Krzeszowie (nr rej. 22/629),
14. klon jawor w Krzeszowie (nr rej. 524),
15. lipa drobnolistna w Krzeszowie (nr rej. 523),
16. grupa lip drobnolistnych w Krzeszowie (nr rej. 4/617),
17. aleja lip drobnolistnych w Krzeszowie (nr rej. 7/619),
18. lipa drobnolistna w Krzeszowie (nr rej 522),
19. lipa drobnolistna - 2 sztuki w Krzeszówku (nr rej. 4/617),
20. cis pospolity w Leszczyńcu (nr rej. 8),
21. dąb szypułkowy w Ogorzelcu (nr rej. 9),
22. dąb szypułkowy w Ogorzelcu (nr rej. 26),
23. jesion wyniosły w Pisarzowicach (nr rej. 30),
24. buk pospolity w Raszowie (nr rej. 15),
25. buk pospolity w Raszowie (nr rej. 16).
24
3. Wśród obiektów chronionych na uwagę zasługuje komponowany zespół zieleni w Krzeszowie, stanowiący załoŜenie przestrzenne z parkiem przyklasztornym, cmentarzami oraz alejami
podkreślającymi kalwarię, groble, potoki i drogi.
4. Dla ochrony unikalnych i wyróŜniających się elementów przyrodniczych oraz krajobrazu
został utworzony Rudawski Park Krajobrazowy na mocy uchwały nr VI11/49/89 WRN w Jeleniej
Górze z dn. 16.11.1989 r. i funkcjonował do 1998 r. na mocy rozporządzenia Wojewody Jeleniogórskiego nr 37/95 z dn. 4.10.1995 r. Dla RPK został opracowany i zatwierdzony Rozporządzeniem Wojewody Jeleniogórskiego nr 5/98 z dnia 26 maja 1998 r. plan ochrony. Prace nad
planem ochrony Parku prowadzone w latach 1996 - 98 r. doprowadziły do znacznego
powiększenia jego powierzchni (z 8814 ha do 15.705 ha, w tym dla terenu gminy Kamiennej
Góry z 2047 do 3398 ha). Na terenie gminy w nowych granicach Parku połoŜone są następujące miejscowości: Czarnów, Dębrznik, Leszczyniec, Ogorzelec, Pisarzowice, Raszów, Rędziny
i Szarocin, w tym dwie jednostki Czarnów i Rędziny połoŜone są w całości na terenie Parku.
Plan ochrony określa zarówno program ochrony przyrody, krajobrazu i środowiska kulturowego
jak i program jego aktywizacji turystycznej.
5. Projektowany do utworzenia Park Krajobrazowy Gór Kruczych i Zaworów połoŜony jest na
terenie gminy Kamienna Góra w jej południowo - wschodniej części. W czerwcu 1996 r. opracowana została dokumentacja dla utworzenia Parku, na podstawie której przeprowadzono
uzasadnienie utworzenia Parku oraz delimitację jego granic. Powierzchnia Parku wynosi 4154
ha i otuliny 3456 ha. W granicach Parku i jego otuliny znalazły się następujące miejscowości:
Czadrów, Dobromyśl, Gorzeszów, Jawiszów, Kochanów, Krzeszów, Krzeszówek, Lipienica,
Olszyny i część Przedwojowa, w tym w granicach samego Parku nie występują tereny zabudowane.
6.3. ZagroŜenia dla stanu środowiska przyrodniczego
1. Oceny jakości wód na podstawie badań fizyczno - chemicznych, hydrobiologicznych i bakteriologicznych (stan sanitarny) dokonano w oparciu o badania prowadzone w ramach monitoringu podstawowego i regionalnego. Rzekę Bóbr badano w ramach monitoringu podstawowego
w 9 pkp i monitoringu regionalnego w 5 pkp. Kontrolowano równieŜ jakość Zadmy. W ocenie
jakości wód ww. rzek przepływających przez teren gminy Kamiennej Góry uwzględniono
następujące przekroje: Bóbr powyŜej ujścia Zadrny, ujście Zadrny i Bóbr poniŜej ujścig ścieków
w Kamiennej Górze. Stan czystości wód w odniesieniu do charakterystycznych grup zanieczyszczeń przedstawiał się następująco:
• uwzględniając zanieczyszczenia substancjami organicznymi stwierdzono podwyŜszoną ilość
substancji organicznych w granicach II klasy w wodach Bobru i Zadrny;
• uwzględniając stopień zasolenia stwierdzono warunki I klasy czystości w wodach na całym
odcinku rzeki Bóbr i Zadmy;
• uwzględniając ilość zawiesiny ogólnej stwierdzono warunki I klasy czystości w wodach rzeki
Bóbr oraz II klasy w wodach Zadmy;
• uwzględniając duŜe obciąŜenie wód związkami biogennymi (z uwagi na wysoki poziom
stęŜenia azotu azotynowego) stwierdzono III klasę czystości w wodach Bobru powyŜej ujścia Zadrny oraz non (wody nie odpowiadające normom) w ujściu Zadmy i poniŜej ujścia
ścieków z miasta Kamiennej Góry;
• poziom stęŜenia fenoli lotnych w wodach rzeki Bóbr i Zadrny wyznaczał III klasę czystości;
• stęŜenie jonów wodorowych odpowiadało normom I klasy czystości na całej długości rzeki
Bóbr i Zadrny;
• ocena jakości wód na podstawie parametrów hydrobiologicznych wykazała, Ŝe wody Bobru
i Zadrny stanowiły wody (3-mezosaprobowe, charakterystyczne dla II klasy czystości;
• ocena jakości wód według stanu sanitarnego wykazała, ze wody rzeki Bóbr i Zadrny wykazywały znaczne ilości bakterii grupy coli typu fekalnego nie odpowiadające normom.
25
Ocena stopnia zanieczyszczenia wód na przestrzeni ostatnich pięciu lat wykazała, Ŝe nastąpiła
niewielka poprawa jakości wód we wszystkich grupach zanieczyszczeń. Jednak wyniki
corocznych ocen stanu zanieczyszczenia publikowane w raportach informują o złym stanie
sanitarnym, kwaśnym odczynie wód górskich, nadmiernych stęŜeniach substancji biogennych,
ale mimo tych negatywnych cech, wody są przydatne do wielu zastosowań gospodarczych.
2. Na terenie gminy Kamienna Góra zlokalizowane są następujące oczyszczalnie ścieków:
• oczyszczalnia mechaniczno - biologiczna typu Bioblok PS-150 o przepustowości 190 m3/d,
przyjmująca ścieki bytowo - gospodarcze odpływające z budynków z Przedwojowa w ilości
190 m3/d;
• oczyszczalnia mechaniczno - biologiczna z osadem czynnym o przepustowości 600 m3/d,
przyjmująca ścieki bytowo - gospodarcze, odpływające z budynków w Krzeszowie w ilości
300 m3/d; docelowo oczyszczalnia ma oczyścić ścieki z miejscowości: Krzeszów, Lipienica
i Czadrów; odbiornikiem jest rzeka Zadma;
• oczyszczalnia mechaniczno - biologiczna z osadem czynnym o przepustowości 60 m3/d,
przyjmująca ścieki bytowo - gospodarcze z osiedla mieszkaniowego i kilku budynków
gminnych w Ogorzelcu w ilości 55 m3/d; odbiornikiem jest potok Świdnik.
Na stan czystości wód rzeki Bóbr, poza terenem gminy Kamienna Góra posiadają wpływ ścieki
miejsko - przemysłowe odpływające z ośrodków miejskich Lubawki i Kamiennej Góry. Zestawienie głównych źródeł zanieczyszczeń rzeki Bóbr i jej dopływów mających wpływ na jakość
wód w gminie Kamienna Góra przedstawiono poniŜej.
Tabela nr 4. Główne źródła zanieczyszczeń rzeki Bóbr i jej dopływów mające wpływ na jakość
wód w gminie Kamienna Góra.
Lp Źródło zanieczyszczenia
1 Oczyszczalnia
komunalna w
Lubawce
Odbiornik
Bóbr
Km
zrzutu
261,5
Rodzaj ścieków i Stan formalno-prawny
3
ilość w m /d
Komunalne,
Decyzja
3
3600 m /d
Wojewoda
Jeleniogórskiego nr Os
6210/28/94
z
dnis
04.05.1994r. waŜna
dc 31.12.1999 r.
2
Oczyszczalnia
Bóbr
komunalna w
Kamiennej Górze
250,9
Komunalne,
3
10000 m /d
3
Wojewódzki Szpital Zadrna
Specjalistyczny
Chorób Narządów
Ruchu w Kamiennej
Górze
2+500
Ścieki szpital3
ne, 600 m /d
Zamierzenia
Trwa doszczelnianie studni
kanalizacyjnych w
Miszkowicach i Jarkowicach oraz sukcesywne
włączanie ścieków od
mieszkańców tych miejscowości do kolektora
sanitarnego doprowadzającego ścieki na oczyszczalnię w Lubawce, docelowo planuje się budowę
sieci kanalizacyjnych, we
wsiach połoŜonych w
zlewni Zbiornika Bukówka,
a mianowicie:
Paprotki,
Niedamirów,
Opawa i Paczyn
Decyzja
Wojewody Do dnia 30 września zoJeleniogórskiego
nr stanie oddana do eksploatacji nowa biologiczna
Os-6210/33/96 z dnia
21.03.1996 waŜna do część oczyszczalni ścieków, trwa sukcesywne
30.09.1997 r.
podłączanie do kanalizacji
sanitarnej kolejnych nie
skanalizowanych
ulic
miasta.
Decyzja
Wojewody
Jeleniogórskiego
nr
Os-7211/73/88 z dnia
25.07.1988 waŜna do
30.12.1999 r
26
4 Oczyszczalnia
Bóbr
258,2
Bytowogospodarcze,
3
190m /d
Zad ma
4,875
Bytowogospodarcze,
3
270 m /d
komunalna
w Przedwojowie
5
Oczyszczalnia
komunalna w
Krzeszowie
6
Dom
Pomocy Świdnik 9,55
Społecznej
w Szarodnie
Bytowogospodarcze,
3
50 m /d
7
„ INCO-VERITAS „
Sp. z o.o. Ogorzelec
Świdnik 9,891
Bytowogospodarcze,
3
56 m /d
8
Spółdzielnia
Mieszkaniowa
„Krokus" w
Ogorzelcu
Świdnik 10,4
Bytowogospodarcze,
3
55 m /d
Decyzja
Wojewody
Jeleniogórskiego nr os6210/73/94
z
dnia
30.06.1994 waŜna do
31.12.2004 r.
Decyzja
Wojewody
Jeleniogórskiego nr os6210/135/96 z dnia
26.11.1996 waŜna do
31.12.2000
Przewiduje się dodatkowe
uszczelnienie kanalizacji
doprowadzającej ścieki na
oczyszczalnię
i
Trwa dalsza budowa sieci
kanalizacyjnych w centrum
Krzeszowa , docelowo
planuje się budowę
kanalizacji sanitarnej we
wsiach: Cza- i drów i
Lipienica i podłączenie ich
na oczyszczalnię w
Krzeszowie
Decyzja
Wojewody Prawidłowa eksploatacja
Jeleniogórskiego nr os- urządzeń do oczyszczania
6210/62/93
z
dnia ścieków
25.06.1993 waŜna do
31.12.1994
Decyzja
Wojewody Zapewnienie prawidłowej
urządzeń
Jeleniogórskiego nr os- eksploatacji
6210/117/95z
dnia ochrony wód
10.10.1995 waŜna do
31.12.2000
Decyzja
Wojewody Podłączenie
kolejnych
Jeleniogórskiego nr os- gospodarstw domowych
6210/96/93
z
dnia do kanalizacji sanitarnej w
17.08.1993 waŜna do celu dociąŜenia oczysz31.12.2000
czalni
3. Oceny jakości wód podziemnych dokonano na podstawie badań wykonanych przez WIOŚ
w ramach regionalnego monitoringu wód podziemnych. Interpretacja wyników badań prowadzonych w 1996 r. dowodzi, Ŝe wody głównego zbiornika wód podziemnych Niecki Wewnątrzsudeckiej (Krzeszów) zalicza się do wysokiej jakości klasy Ib. O jakości wód w głównej mierze
decydowała barwa, odczyn, elektryczna przewodność, twardość, wapń, magnez i Ŝelazo. Sporadycznie stwierdzono obecność fenolu, miedzi i niklu obniŜających klasę czystości do klasy Ib.
Klasyfikację jakości wód podziemnych z terenu gminy Kamiennej Góry przedstawia poniŜsze
zestawienie.
Tab. nr 5. Stanowiska badawcze sieci regionalnego monitoringu wód podziemnych z
klasyfikacją ich jakości w 1995 i 1996 r.
Nazwa otworu - miejsco- Stratygrafia
wość
Rodzaj
wód
Typ
ośrodka
Głębokość
UŜytkowanie
warstwy
terenu
wodonoś
GZWP
Klasa wody
w latach
1995
1996
Gorzeszów
K
W
2
140,0
3
342
Ib
Ib
Krzeszówek
T-K
W
2
332,0
3
342
Ib
Ib
Janiszów
Q
W
1
33,0
3
343
Ib
Ib
Objaśnienia skrótów i symboli:
Stratygrafia: K - kreda, T - trias, Q - czwartorzęd; Rodzaj wód: W - wody wgłębne; Typ ośrodka: 1 -porowy, 2 porowo - szczelinowy; UŜytkowanie terenu: 3 - grunty orne z przewagą gospodarki rozdrobnionej; GZWP - główne
zbiorniki wód podziemnych (wg A. Kleczkowskiego z zespołem, 1990).
4. Charakterystyki jakości powietrza dokonano na podstawie analizy danych w punktach pomiarowych WSSE i WIOŚ, zlokalizowanych w najbliŜszym otoczeniu gminy Kamienna Góra.
Pomiary zanieczyszczeń powietrza wykonywane przez Wojewódzką Stację Sanitarno - Epidemiologiczną realizowane były w punktach pomiarowych sieci krajowej i regionalnej. W 1996 r.
największe zanieczyszczenie powietrza stwierdzono w takich ośrodkach jak Leśna, Kamienna
Góra, Bolesławiec i Lubań. W miastach najczęściej przekraczane były normy zapylenia.
27
NajniŜszy poziom zanieczyszczenia powietrza wykazały pomiary na stacji monitoringu w Kowarach. W tabeli nr 6 zestawiono wartości średniorocznych stęŜeń podstawowych zanieczyszczeń powietrza w punktach pomiarowych monitoringu WSSE. Jako wskaźnik zanieczyszczenia powietrza przyjęto sumę ilorazów średniorocznych stęŜeń poszczególnych zanieczyszczeń przez wartości dopuszczalne ustalone dla obszarów. Natomiast w tabeli nr 7
przedstawiono zmiany średniomiesięcznych stęŜeń zanieczyszczeń mierzonych na najbliŜej
połoŜonej od gminy Kamienna Góra stacji Witków, które są prowadzone w ramach monitoringu
„Czarny Trójąt". Oceniając średniomiesięczne stęŜenia zanieczyszczeń w odniesieniu do 1997r.
oraz miesięcy letnich stwierdza się wzrost średnich stęŜeń dwutlenku siarki, dwutlenku azotu
i pyłu. NajwyŜszy poziom zanieczyszczeń odnotowano 23 i 24 listopada 1998 r., Stwierdzono
wówczas przekroczenie normy średniodobowych stęŜeń dwutlenku siarki i pyłu zawieszonego.
Wpływ na to miał głównie spadek temperatury, zwłaszcza w ostatniej dekadzie miesiąca
i związany z tym początek sezonu grzewczego. Generalnie od kilku lat w całym województwie
odnotowuje się znaczne zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego.
W porównaniu z rokiem 1989 stwierdzono obniŜenie zanieczyszczeń pyłowych o 76%
i dwutlenku siarki o 46%. Istotnym czynnikiem decydującym o poprawie stanu czystości
powietrza jest prawidłowa eksploatacja urządzeń do redukcji zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego. Ogólnie moŜna przyjąć, Ŝe teren gminy Kamienna Góra naleŜy do obszarów o
nieznacznym poziomie zanieczyszczenia. Nie ma tu duŜych zakładów przemysłowych emitujących znaczne ilości zanieczyszczeń do powietrza, naleŜy więc przyjąć, Ŝe stan aerosanitarny
kształtować będą głównie zanieczyszczenia napływowe. Dobra sytuacja występuje w zachodniej części gminy, gdzie odnotowano najniŜsze w województwie średnioroczne stęŜenia zanieczyszczeń pyłu i dwutlenku siarki. Natomiast w części północno - wschodniej w rejonie miasta
Kamiennej Góry i stacji Witków, odnotowuje się przekroczenie norm średniodobowych stęŜeń
zanieczyszczeń.
Tab. nr 6. Porównanie poziomu zanieczyszczeń powietrza według pomiarów w sieci krajowej
i regionalnej nadzoru ogólnego w 1996 r (wg WSSE).
Stacja monitoringu
Jelenia Góra
Kowary
Kamienna Góra
Da dla obszarów
Da dla obsz. spec. chronion.
Średnioroczne stęŜenia zanieczyszczeń (w Wskaźnik zanieczyszcze3
nia powietrza
Mg/m )
pył
SO2
N02
34
14
31
1,74
16
7
20
0,94
50
31
30
2,57
50
32
50
40
11
30
Tab. nr 7. Wartości 98-go percentyla stęŜeń zanieczyszczeń w punktach pomiarowych sieci
krajowej i regionalnej nadzoru ogólnego stwierdzone w 1996 r. (wg WSSE).
Stacja monitoringu
Jelenia Góra
Kowary
Kamienna Góra
Da dla obszarów
Da dla obsz. spec. chronion.
1
98 percentyl średniodobowych stęŜeń zanieczyszczeń (w ug/nT )
PYŁ
SO2
N02
110
51
59
58
21
45
282
107
65
120
200
150
60
75
50
Tab. nr 8. Zestawienie średnich miesięcznych wartości stęŜeń zanieczyszczeń w 1997 i 1998 r.
na stacji Witków w polskiej części sieci monitoringu powietrza Czarny Trójkąt.
J
Średniomiesięczne stęŜenia zanieczyszczeń (w ug/m )
lipiec
sierpień
VII 98
VII 97
VIII 98
VIII 97
SO2
7
9
8
9
październik
X98
X97
9
20
listopad
XI 98
26
XI 97
25
28
N02
4
Pył PM 10 17
X
CO
X
OZON
4
6
6
10
12
20
15
18
23
23
14
23
41
32
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
5. Głównymi źródłami emisji zanieczyszczeń istotnymi dla stanu zanieczyszczenia powietrza, na
terenie gminy Kamienna Góra oraz zlokalizowanymi w jej granicach są dwa obiekty: POLAM
Leszczyniec w Leszczyńcu (kotłownia) i Ogorzeieckie Zakłady Chemiczne „INCO-Veritas" w
Ogorzelcu (kotłownia). Natomiast w najbliŜszym otoczeniu gminy znajduje się szereg większych
i mniejszych zakładów, które mogą wpływać na poziom stęŜeń zanieczyszczeń w gminie.
Z obiektów tych największy wpływ na stopień zanieczyszczenia powietrza ma Elektrociepłownia
PEC w Kamiennej Górze i kotłownia Fabryki Dywanów „Kowary" w Kostrzycy, zwłaszcza Ŝe
przewaŜającymi kierunkami wiatrów są wiatry zachodnie. Stan zanieczyszczenia powietrza na
terenie gminy kształtują równieŜ emisje z obiektów połoŜonych w dalszej odległości od niej,
które transportują zanieczyszczenia w skali regionalnej (transgraniczne). Wszystkie zakłady,
których wpływ na stan czystości powietrza w gminie jest istotny, posiadają uregulowany stan
formalno-prawny, przy czym decyzje o emisji dopuszczalnej oraz inne decyzje nakładają na
zakłady obowiązki, których realizacja zapewnia spełnianie obowiązujących norm jakości
powietrza. Zakłady, których uciąŜliwość jest ponadnormatywna, są zobowiązywane m.in. do
sporządzania i realizacji harmonogramów działań zmierzających do ograniczenia ich
uciąŜliwości do poziomu obowiązujących norm jakości powietrza. Zestawienie głównych źródeł
emisji zanieczyszczeń mających wpływ na jakość powietrza w gminie Kamienna Góra
przedstawiono poniŜej.
Tabela nr 9. Główne źródła emisji zanieczyszczeń mające wpływ na jakość powietrza w gminie
Kamienna Góra.
L
Źródło
zanieczyszczenia
P
1
POŁAM Leszczyniec
Spółka z o.o.,
w Leszczyńcu
kotłownia piece
komorowe,
2
Ogorzeieckie Zakłady
Chemiczne
„iNCO-Veritas"
Spółka z o.o.,
w Ogorzelcu
kotłownia
technologia,
Emitor
wysokość
średnica
h=16m
h=18m
h=24m
kotłownia,
h=7m
Wydział
Rozcień.
Paliwo
Stan formalnoprawny
węgiel kamienny
Wd=26,5
MJ/kg,
Ar=8,5%,
s-jak najmniejsze
Uregulowany decyzją Wojewody Jeleniogórskiego z dnia
14.09.1995 waŜna
do 31.12.1998
gaz ziemny
GZ-50
15.09.1994 waŜna
do 31.12.2001
(kotłownia) oraz z
dnia 11.12.1992
(Wydz. Rozcieńcz.)
waŜna do 31.12.1998
Istniejące urządzenia i
działania ograniczające
emisję
Realizacja decyzji
Zamierzenia dot. redukcji
uciąŜliwości dla powietrza
Zakład ma obowiązek
wyeliminowania
nadmiernej uciąŜliwości
SO2 z pieców
komorowych do
31.12.1997.
Do paliwa w kotłowni
dodawane jest wapno
hydratyzowane
Zmodernizowano kotłownię - zastosowano spalanie
gazu ziemnego GZ-50
zamiast węgla. Wymagana
jest poprawa pracy instalacji
katalitycznego utleniania
rozpuszczalników (jest
Tp83% i 70%, powinno
być T]=98%)
29
3
Fabryka
Dywanów
„KOWARY" SA, Kotłownia w Kostrzycy
4
Fabryka
Dywanów
„KOWARY" S.A.
w Kowarach
5
ELEKTRIM
Spółka z o.o.,
WP-2 w Kowarach
6
PEC Kamienna Góra
Elektrociepłownia
7
PEC Kamienna Góra
Kotłownia przy ul.
Cichej 7
h=100m
h=20m
h=30m,
h=24m,
2.01.96 r. waŜna do
30.06.98 r.
h=30,5m
miał węgla kamiennego Wd=22,8
MJ/kg, AF14,5%,
s=0,7%
h=27m
trociny i wióry
Wd>10,5MJ/kg
8.08.1995
waŜna do 30.06.2000
h=30m
odpady drewna
Wd=10
MJ/kg,
Ar^O.8%,
s=0,05%
12.07.95
waŜna do 31.12.2002
PEC Kamienna Góra
Kotłownia przy ul.
Jeleniogórskiej 57
h=25m
h=30,5m
instalacja odpylania
(TI=86%)
Stosowane wysokojako
ściowe paliwo. Likwidacja
kotłowni do 31.12.1998
(włączenie obiektów przez
nią ogrzewanych do sieci
cieplnej)
Stosowane wysokojakowęgiel kamienny
Uregulowany decyściowe paliwo. Likwidacja
i brykiety
zją Wojewody Jelekotłowni do 30.09.1997
Wd=24
MJ/kg, niogórskiego z dnia
(włączenie do sieci
Ar=3.3%,
9.11.1993
cieplnej obiektów przez
s=0,63%
waŜna do 30.09.1997
nią ogrzewanych)
Stosowane wysokojakomiał węgla ka- Uregulowany decyściowe paliwo. Likwidacja
miennego Wd=22,8 zją Wojewody Jelekotłowni do 30.12.1997
MJ/kg,
niogórskiego z dnia
(włączenie do sieci
Ar=14,5%,
27.12.1991 waŜna
cieplnej obiektów przez
s=0,7%
do 30.12.1997
nią ogrzewanych)
10.05.1991 waŜna
do 31.12.1998
9
Modernizacja kotłowni (na
gazową) do 31.03.1997 r.
Uregulowany decyInstalacja odpylająca.
zją Wojewody Jele- Likwidacja kotłowni do
niogórskiego z dnia 31.12.1998
(włączenie
31.03.1994 waŜna
obiektów przez nią ogrzedo 31.12.1998
wanych do sieci cieplnej)
węgiel kamienny
i brykiety
Wd=24
MJ/kg,
Ar=3.3%,
s=0,63%
h=20m
Przedsiębiorstwo
WielobranŜowe
12
„Lignum" w
Kowarach
węgiel kamienny
Wd=25
MJ/kg,
Ar=7%, s=0,6%
h=100m
PEC Kamienna Góra
Kotłownia przy ul.
Kościuszki 15
Dolnośl. Przeds.
Przem. Drzewn. Zakład
11
w Marciszowie
Kotłownia
emisje z hali dywanów
27.08.90 i 10.01.95
waŜna do 31.12.97
Uregulowany decymiał węgla kazjami Wojewody
miennego Wd=22,8
Jeleniogórskiego z
MJ/kg, Ar=14,5%, dnia 17.11.1994 Oraz
s=0,7%
z dnia 17.10.1996
waŜna do 31.12.1998
8
PEC Kamienna Góra
10 Kotłownia przy ul.
Słowackiego 44
węgiel kamienny
Wd=24.6
MJ/kg,
Ar=15%, s=0,4%
Odpylacze r|=85%
Opracowane zostały waUregulowany decy- rianty zasilania Fabryki
zją Wojewody JeleDywanów w parę:
niogórskiego z dnia •
modernizacja istnieją6.11.95 r. WaŜna do
cej kotłowni w Kostrzycy
31.12.98 r.
•
budowa kotłowni gazowej w Kowarach na
terenie Fabryki Dywanów
30
W tabeli nr 10 podano wielkości emisji zanieczyszczeń z terenu czterech gmin i trzech miast,
a w tabeli nr 11 określono procentowy udział emisji z poszczególnych gmin i miast.
Tabela nr 10. Sumaryczne wielkości emisji zanieczyszczeń z terenu gminy Kamienna Góra oraz
gmin i miast w najbliŜszym jej sąsiedztwie (suma emisji z największych źródeł)
L.p Gmina
Miasto
1 g. Kamienna Góra
2 g. Janowice Wlk.
3 g. Marciszów
4 g. Mysłakowice
5 m. Kowary
6 m. Kamienna Góra
7 m. Jelenia Góra
Ilość [Mg]-wg 1996 r.
SG-2
N02
12
1
10
1
7
1
334
133
8
7
613
203
342
332
CO
110
33
22
700
45
328
726
pył
19
109
6
250
28
812
200
Tabela nr 11. Udział procentowy emisji zanieczyszczeń z terenu gminy Kamienna Góra
oraz gmin i miast w najbliŜszym jej otoczeniu
L.p
1
2
3
4
5
6
7
Gmina
Miasto
g. Kamienna Góra
g. Janowice Wlk.
g. Marciszów
g. Mysłakowice
m. Kowary
m. Kamienna Góra
m. Jelenia Góra
SO2
0,90
0,75
0,53
25,19
0,60
46,23
25,79
Udział [%] - wg danych z 1996 r.
NC-2
CO
pył
0,19
5,60
1,33
0,15
1,68
7,65
0,15
1,12
0,42
19,61
35,64
17,56
1,03
2,29
1,97
29,93
16,70
57,02
48,95
36,97
14,04
Jak widać z powyŜszych zestawień tabelarycznych, największego oddziaływania emisji zanieczyszczeń moŜna się spodziewać ze strony wysokich źródeł zlokalizowanych przede wszystkim
na terenie miasta Kamiennej Góry, a takŜe miasta Jeleniej Góry.
5. Odpady komunalne z terenu gminy Kamienna Góra składowane są na wysypisku w Lubawce, administrowanym przez UMiG Lubawka. Charakterystyka tego obiekty wg stanu na
12.06.1997 r. przestawia się następująco:
• obsługiwany teren: Miasto i Gm. Lubawka, Miasto Kamienna Góra, Gm. Kamienna Góra;
• powierzchnia: 9 ha;
• pojemność: 4.000.000 m3;
• ilość odpadów składowanych w 1996 r.: 61.800 m3;
• ilość odpadów nagromadzonych: 204.200 m3.
Wysypisko w Lubawce posiada uregulowany stan formalno - prawny, powinno być jednak
zmodernizowane, aby spełniało warunki ochrony środowiska.
Analizę ilości i jakości odpadów przemysłowych przeprowadzono w oparciu o bazę danych
państwowego systemu monitoringu gospodarki odpadami. Charakterystykę odpadów przemysłowych w gminie Kamienna Góra wytworzonych, wykorzystanych gospodarczo i składowanych wg stanu na dzień 25 czerwiec 1997 r. przedstawiono poniŜej:
• odpady wytworzone: 769,47 Mg;
• odpady wykorzystane gospodarczo i unieszkodliwione: 429,91 Mg;
• odpady składowane: 339,56 Mg;
• miejsce składowania: składowisko komunalne.
Na podstawie przeprowadzonej przez Stowarzyszenie Rozwoju Regionalnego „Perła Baroku"
inwentaryzacji i klasyfikacji dzikich wysypisk śmieci na terenie gminy Kamienna Góra zinwentaryzowano 54 powierzchnie (64 pojedyncze wysypiska) na powierzchni wynoszącej 2,6 ha
i szacunkowej kubaturze 20 815 m3. Największe zlokalizowane są w wyrobiskach dawnych
cegielni, Ŝwirowni lub kamieniołomów. Na terenie Szarocina eksploatowane było niezorganizo31
wane wysypisko odpadów przemysłowych i chemicznych. Składowane odpady zalicza się do
szczególnie niebezpiecznych i szkodliwych. Biorąc pod uwagę wyniki przeprowadzonej klasyfikacji do I grupy likwidacji natychmiastowej zakwalifikowano aŜ 30 wysypisk, do likwidacji lub
rekultywacji w drugiej kolejności - 22 wysypiska oraz likwidacji w dogodnym terminie - 12 wysypisk.
6. Główne procesy niszczące gleby to: zakwaszenie i chemiczne zanieczyszczenie, mechaniczne niszczenie gleb, związane głównie z funkcjonowaniem przemysłu wydobywczego oraz
zniekształcenia związane z erozją działalnością budowlaną i składowaniem odpadów. Charakterystyki odczynu gleb oraz zawartości przyswajalnych składników w glebach dokonano
w oparciu o badania prowadzone przez Okręgową Stację Chemiczno - Rolniczą we Wrocławiu.
Odczyn gleb wyraŜony w jednostkach pH na terenie gminy Kamienna Góra przedstawia się
następująco:
• bardzo kwaśny (zakres pH do 4,5)
55 % powierzchni uŜytków rolnych;
• kwaśny (zakres pH 4,6 - 5,5)
27 %;
• lekko kwaśny (zakres pH 5,6 - 6,5)
12 %;
• obojętny (zakres pH 6,6 - 7,2)
6 %;
• zasadowy (zakres pH od 7,3)
0 %.
Zakwaszenie gleb na terenie gminy podobnie jak w całym regionie sudeckim jest zjawiskiem
powszechnym, poniewaŜ gleby mają tu naturalny kwaśny charakter, zintensyfikowany przez
kwaśne opady atmosferyczne. Podstawowym środkiem zaradczym dla ograniczenia kwasowości gleb jest ich wapnowanie. Potrzeby wapnowania gleb dla gminy Kamienna Góra przedstawiają się następująco:
• konieczne
76 % powierzchni uŜytków rolnych;
• potrzebne
9 %;
• wskazane
6 %;
• ograniczone
3 %;
• zbędne
6 %;
7. Najbardziej niebezpiecznymi zanieczyszczeniami gleb są stęŜenia metalami cięŜkimi. Ich
źródłem są emisje zanieczyszczeń pyłowych pochodzące z przemysłu, energetyki i komunikacji
samochodowej. Oceny stanu zanieczyszczenia gleb metalami cięŜkimi dokonano na podstawie
badań prowadzonych przez Okręgową Stację Chemiczno - Rolniczą we Wrocławiu wg metody
opracowanej przez Instytut Uprawy NawoŜenia i Gleboznawstwa w Puławach. Według
przeprowadzonych badań nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnej normy zawartości
kadmu, niklu i ołowiu (mierzonej wg norm określonych w Zarządzeniu MOŚZNiL z 1986 r.),
natomiast stwierdzono przekroczenia dopuszczalnej zawartości miedzi i cynku. Podstawowym
źródłem zanieczyszczenia gleb miedzią jest nieumiejętne stosowanie mikronawozów i odpadów organicznych. Oceniając sytuację gminy Kamienna Góra na tle gmin sąsiednich naleŜy
stwierdzić, Ŝe większe przekroczenia dopuszczalnych zawartości metali cięŜkich występują na
terenie Janowic Wielkich i Marciszowa. Wielkość zanieczyszczeń gleb kadmem, miedzią i niklem na terenie gminy Kamienna Góra przedstawia poniŜsze zestawie.
Tab. nr 12. Wielkość zanieczyszczenia gleb kadmem, miedzią i niklem na terenie gminy Kamienna Góra.
Rodzaj
zanieczyszczenia
Liczba
próbek
Kadm
Miedz
Nikiel
Ołów
Cynk
24
24
24
24
24
Zawartość całkowita w mg/kg
min.
0,17
9,8
4,7
14,0
40,1
maks.
1,08
129,9
27,4
86,7
463,0
śred.
0,43
27,6
14,0
34,1
104,9
Liczba próbek w stopniach
zanieczyszczenia
0
I
li
III
IV
18
6
17
5
1
1
22
2
20
4
11
12
1
V
32
Wg wskaźników podanych w Zarządzeniu MOŚZNiL z dn. 07.07.1986 r. w sprawie rolniczego wykorzystania ścieków, dopuszczalna zawartość metali jest następująca (mg/kg suchej masy):
• Kadm
3 w glebach lekkich i 3 w glebach cięŜkich,
• Miedz
• Nikiel
• Ołów
• Cynk
Skala oceny wg IUNG przy uwzględnieniu zwięzłości gleb i odczynu przedstawia się następująco:
• O gdy gleby są nie zanieczyszczone o naturalnych zawartościach metali cięŜkich,
• I gdy gleby mają podwyŜszoną zawartość metali,
• II gdy gleby są słabo zanieczyszczone,
• III gdy gleby są średnio zanieczyszczone,
• IV gdy gleby są silnie zanieczyszczone,
• V gdy gleby są bardzo silnie zanieczyszczone.
8. Degradacja geomechaniczna gleb związana jest z powierzchniową eksploatacją surowców
prowadzoną w obrębie złóŜ: dolomitu w Rędzinach, amfibolitu w Ogorzelcu, melafiru w Czarnym Borze, piasku kwarcowego w Krzeszowku i surowca ilastego w Krzeszowie. Natomiast
zagroŜenie gleb procesami erozyjnymi jest znaczne na terenach górskich i podgórskich. Naturalną przyczyną takiego stanu jest przede wszystkim ukształtowanie terenu, tzn. znaczne jego
spadki, rodzaje gleb oraz warunki klimatyczne.
9. Oceniając środowisko akustyczne gminy Kamienna Góra naleŜy stwierdzić, Ŝe naleŜy ona
do obszarów o nieznacznym stopniu uciąŜliwości akustycznej. Do obiektów, które stwarzają
ograniczone ale istotnie uciąŜliwości naleŜy zaliczyć zakłady pozyskiwania i przerobu surowców
mineralnych. Są to: Kopalnia i Zakład Wydobycia i Przemiału Dolomitu w Rędzinach, Kopalnia
Amfibolitu w Ogorzelcu, Kopalnie Melafiru w Czarnym Borze oraz Kopalnia Piasku Kwarcowego
w Krzeszowku. Są to w większości obiekty hałaśliwe, a ich uciąŜliwość akustyczna często
wykracza poza granice ich działek. O ponadprzeciętnej emisji hałasu do środowiska decydują
urządzenia do pozyskiwania i przeróbki surowców mineralnych takie jak: urządzenia transportu
urobku (ładowarki samobieŜne), urządzenia zasypowe (kosze zasypowe), urządzenia kruszące
(kruszarki róŜnych typów), urządzenia klasyfikacyjne (przesiewacze wietopokładowe),
urządzenia mielące (młoty kulowe) oraz urządzenia podawcze. Urządzeniami o największej
uciąŜliwości akustycznej są młoty pneumatyczne, wiertnice oraz koparko -ładowarki,
wykorzystywane bezpośrednio na polach eksploatacyjnych.
Oprócz hałasu pochodzącego z terenów przemysłowych, istotny wpływ na kształtowanie klimatu akustycznego ma hałas komunikacyjny, związany głównie z komunikacją drogową. Do
najbardziej uciąŜliwych dróg przebiegających przez teren gminy naleŜy droga wojewódzka
z Kowar do Kamiennej Góry, na której natęŜenie ruchu pojazdów sięga od 100 do 150 pojazdów
na godzinę w porze dziennej. RównowaŜny poziom hałasu przy tej drodze wynosi 71 - 75 dB
(obszar szczególnej uciąŜliwości hałasu drogowego). Podobny charakter uciąŜliwości posiada
droga krajowa Bolków - Kamienna Góra. Biorąc pod uwagę przebieg dróg przez gminę po
terenie nieznacznie zabudowanym (brak zwartej zabudowy mieszkaniowej, zasięg akustycznego oddziaływania komunikacyjnego jest niewielki.
7.3. UWARUNKOWANIA ZWIĄZANE Z OCHRONĄ ŚRODOWISKA KULTUROWEGO
1. DuŜe kompleksy leśne oraz liczne cieki wodne przyczyniły się do stosunkowo wczesnego
pojawienia się człowieka na terenie Kotliny Kamiennogórskiej. Najstarsze ślady obecności
i działalności ludzkiej sięgają tu epoki kamiennej (8000-4200 p.n.e.), o czym świadczą znaleziska w kilku miejscowościach sąsiadujących z gminą. Szlakiem, którym napływali pierwotni
mieszkańcy Kotliny, były biegi rzek, wzdłuŜ których następowała migracja ludności, posuwając
się w górę ich biegu i w głąb lasów. Stanowisko archeologiczne z epoki neolitycznej, w postaci
kamiennych narzędzi, stwierdzono w Gorzeszowie i Ptaszkowie. Dalszy rozwój osadnictwa
nastąpił w epoce brązu (1300-400 p.n.e.). Z tego okresu pochodzą narzędzia znalezione
w Leszczyńcu. Wczesnośredniowieczne grodzisko istniało w Krzeszowku.
33
2. W czasach średniowiecza tereny gminy, leŜące przy waŜnej, strategicznej drodze prowadzącej poprzez Bramę Lubawską do Pragi, stały się terenem intensywnego osadnictwa.
Główną rolę w tym procesie odegrał potęŜny i pręŜnie rozwijający się klasztor cystersów
w Krzeszowie, załoŜony przez księcia Bolka I Świdnicko - Jaworskiego w roku 1292, na
miejscu wcześniejszej fundacji benedyktyńskiej z 1242 r. Tereny gminy Kamienna Góra
wchodziły w skład Księstwa Świdnicko - Jaworskiego, dzieląc jego losy polityczne aŜ do
schyłku XVIII wieku. W 1816 r. w wyniku reformy terytorialnej został utworzony powiat
kamiennogórsko - bol-kowski, a od 1818 r. samodzielny kamiennogórski.
3. Wśród obiektów zabytkowych znajdujących się na terenie gminy Kamienna Góra, zdecydowanie i pod kaŜdym względem wyróŜnia się monumentalny zespół opactwa cysterskiego
w Krzeszowie. Jest to wybitne dzieło baroku europejskiego, dla którego trudno znaleźć
analogie nie tylko na terenie Dolnego Śląska ale i pozostałych regionach Polski. Jego klasa
artystyczna porównywalna jest z najwybitniejszymi realizacjami doby baroku w Austrii,
Niemczech czy w Czechach. Realizację monumentalnego, na gigantyczną skalę
projektowanego programu barokowej przebudowy zespołu klasztornego, rozpoczęto w końcu
XVII w. od postawienia kościoła pomocniczego p.w. św. Józefa, którego wnętrza zdobi unikalny
cykl fresków pędzla M. Willmanna. Następnie w przeciągu XVIII wieku powstał monumentalny
charakteryzujący się niezwykle bogatym wystrojem wnętrza kościół Matki BoŜej Łaskawej wraz
z Mauzoleum Piastów Świdnicko - Jaworskich, następnie Dom Gościnny, bardzo bogaty zespół
Kaplic Kalwarii, Pawilon na Wodzie i jako ostatni element zespołu - budynek klasztoru,
realizowany w XVIII w. juŜ po przyłączeniu Śląska do Prus. Przy budowie zespołu
krzeszowskiego pracowało liczne grono najwybitniejszych artystów śląskich i z krajów
ościennych, z których wymienić naleŜy: M.Willmanna, F.M.Brokofa, AJentscha,
G.W.Neunhertza, A.Dorazila, P.Brandla, A.Provizore oraz szereg innych.
4. Teren gminy obfituje równieŜ, obok zespołu krzeszowskiego w inne cenne zabytki powstałe
w róŜnych epokach stylowych. Z czasów średniowiecza interesującym przykładem jest
wzmiankowany juŜ w 1305 r. kościół parafialny w Pisarzowicach, z dwuprzęsłowym prezbiterium nakrytym sklepieniem krzyŜowo-Ŝebrowym, we wnętrzu którego znajduje się późnogotycki pentaptyk Wniebowstąpienia Marii z 1525 r., o dwóch parach ruchomych skrzydeł, predelli
oraz zwieńczeniu. Szafa ołtarza, awersy wewnętrznych skrzydeł, predella oraz zwieńczenie
wypełnione są płaskorzeźbą, natomiast skrzydła drugiego otwarcia i zewnętrzne dekoracją
malarską, opartą na rycinach Małej Pasji A. Durrera.
5. Równie interesujący jest wielokrotnie przebudowywany, późnogotycki obecnie kościół filialny w Krzeszówku, dwunawowy, nakrytym sklepieniem sieciowym, w którym znajduje się monumentalna snycerska grupa UkrzyŜowanie z XV w, znajdująca się pierwotnie na belce tęczowej kościoła klasztornego w Krzeszowie, w czasach przed barokową przebudową.
6. Zupełnie unikalny i niepowtarzalny charakter posiada zespół renesansowych i manierystycznych, kamiennych nagrobków, znajdujący się we wnętrzu kaplicy grobowej rodziny
Schaffgotschów przy kościele filialnym w Raszowie. Składa się on z umieszczonych w centrum
kaplicy dwóch podwójnych tumb z 1565 i 1572 r., z pełnopostaciowymi przedstawieniami
zmarłych, spoczywających w paradnych strojach na płycie wierzchniej. Na ścianach kaplicy
oraz w prezbiterium znajduje się jeszcze kilkanaście płyt epitafijnych, z przedstawieniami
zmarłych oraz inskrypcjami, wśród których wyjątkowe walory artystyczne posiada monumentalny nagrobek wykonany z białego marmuru nadnaturalnej wielkości postacią rycerską, zajmujący całą wysokość ściany zachodniej kaplicy.
7. Innym interesującym zabytkiem z terenu gminy jest załoŜenie pałacowo-parkowe w Szarocinie. Wewnątrz pałacu, na stropach w reprezentacyjnych salach na 1 piętrze zachował się
(pomimo niedawnego poŜaru) cykl figuralnych dekoracji sztukatorskich, o modnej w końcu
XVIII wieku tematyce dworsko-pasterskiej.
34
8. Na terenie gminy Kamienna Góra znajdują się następujące obiekty zabytkowe wpisane do
rejestru zabytków:
Tab. nr 13. Wykaz obiektów na terenie gminy Kamienna Góra wpisany do rejestru zabytków.
lp
1
2
3
4
5
Miejscowość
Jawiszów
Kochanów
Kochanów
Kochanów
Krzeszów
Obiekt
d.młyn, ob. budynek mieszkalny
Kościół filialny p.w. św.Mateusza
Kuźnia
d.plebania
Kościół klasztorny, wraz z kaplicą Marii Magdaleny,
Mauzoleum, klasztor
6 Krzeszów
dom gościnny
7 Krzeszów
kościół pomocniczy p.w. św.Józefa
8 Krzeszów
kaplice Kalwarii, Betlejem, mur klasztorny z bramami
9 Krzeszów
plebania kościoła św.Józefa
10 Krzeszów
Ogród wewnątrz załoŜenia klasztornego
11 Krzeszów Betlejem Budynek
12 Krzeszówek
kościół filialny p.w. św.Wawrzyńca
13 Krzeszówek
Plebania w stylu barokowym
14 Leszczyniec
kościół pomocniczy, poewangelicki
15 Leszczyn i ec
kościół prafialny p.w. św.Bartłomieja
16 Pisarzowice
kościół parafialny p.w. Wniebowzięcia NMP
17 Pisarzowice
Pałac
18 Pisarzowice
park przy pałacu
19 Raszów
Kościół filialny p.w. Niepokalanego Poczęcia NMP
20 Raszów
park przy dworze
21 Rędziny
Kościół filialny p.w. Narodzenia NMP
22 Szarocin
Pałac, ob. Dom Pomocy Społecznej
23 Szarocin
park przypałacowy
Adres Nr rej.
nr 36 1010/J
912
441
nr 95 1445
489
Data
90-01-01
61-12-31
59-06-16
65-10-07
59-02-20
588
913
589
633
944/J
nr 280 1136/J
829
nr 33 1285/J
1171/J
1170/J
830
717/J
633/J
1452
604/J
781/J
511/J
512/J
59-08-26
61-07-31
59-08-25
59-09-23
89-03-15
93-05-10
60-12-27
97-10-20
94-07-19
94-07-14
60-12-27
82-04-13
80-04-03
65-11-23
80-02-04
82-06-01
78-01-02
78-01-02
9. Oprócz zebranych w powyŜszej tabeli najcenniejszych obiektów, które ze względu na swe
wyjątkowe walory architektoniczno - artystyczne wpisane zostały do rejestru zabytków i objęte
szczególną ochroną prawną w obrębie gminy w poszczególnych miejscowościach znajduje się
cały szereg wyróŜniających się obiektów zabytkowych, równieŜ zasługujących na ochronę,
które ujęte są w spisie obiektów zabytkowych sporządzonym przez SłuŜbę Ochrony Zabytków.
Ewidencja ta z powodu braku środków finansowych nie została dotychczas zakończona i wymaga weryfikacji.
10. Na terenie gminy Kamienna Góra stwierdzono stanowiska archeologiczne z epoki kamienia,
neolitu oraz średniowiecz. Chronologiczny spis stwierdzonych stanowisk przedstawiono poniŜej.
Epoka kamienna
• Ptaszków
- ślad osadniczy
Młodsza epoka kamienia
- ślad osadniczy
• Ptaszków
Neolit
- znalezisko luźne
• Leszczyniec
- ślad osadniczy
• Ptaszków
Średniowiecze
- osada średniowieczna
• Czadrów
- skarb monet
• Dębrznik
- osada
• Krzeszów 1
- osada
• Krzeszów 2
- osada
• Krzeszów 3
- osada
• Pisarzowice 1
35
• Pisarzowice 2
• Raszów
Późne średniowiecze
• Dębrznik
• Ptaszków
• Raszów
- osada
- osada
- stanowiska nr od 1 do13 - osady
- 7 stanowisk - osady
- 5 stanowisk - osady i ślady osadnicze
11. Miejscowości połoŜone na terenie gminy posiadają bogatą historię oraz obfitują w liczne i
cenne zabytki powstałe w róŜnych epokach stylowych. Charakterystykę poszczególnych jednostek wiejskich przedstawiono poniŜej.
Czadrów - miejscowość wzmiankowana w 1292 r., długa wieś łańcuchowa o luźnej zabudowie,
jedna z najstarszych w okolicach Kamiennej Góry, o charakterze rolniczym. Od 1292 r. do 1810
naleŜała do opactwa cysterskiego w Krzeszowie. Zniszczona w czasie wojen husyckich w 1426
r. (Iub1431) a następnie w 1468 r. W czasie reformacji mieszkańcy przejawiali silne sympatie
poprotestanckie, co było przyczyną powaŜnego wyludnienia wsi w okresie kontrreformacji po
zakończeniu wojny trzydziestoletniej. Na skutek emigracji w latach 1680-87 wieś opuściło 800
mieszkańców. Rozwój tkactwa chałupniczego, od poł. XVIII manufaktury (w 1736 r. w koloni
Łąkta). W 1896 przez Czadrów poprowadzono linię kolejową do Chełmska Śląskiego, lecz w
samej wsi nie zbudowano stacji. Spośród zachowanej historycznej zabudowy wsi na uwagę
zasługują: murowana kapliczka z drewnianą sygnaturką przy domu nr 65 oraz budynek
mieszkalny nr 66 mur. z 1873 r, budynki mieszkalno-gospodarcze z XIX w. nr 64, 69, 72, 84,
94. Przy szosie do Krzeszowa stoi kamienny krzyŜ pokutny.
Czarnów - wzmiankowany w 1665 r., wieś w Rudawach Janowickich, o rozproszonej zabudowie. W przeszłości osada górnicza związana z próbami wydobycia złota, arsenu, Ŝelaza i miedzi. Roboty górnicze prowadzono od 1 poł. XVIII w do roku 1769, przy eksploatacji rud arsenowych. W 1680 r. w Czarnowie oraz w sąsiednich Rędzinach miał miejsce bunt chłopów,
zaŜegnany podpisaniem ugody z właścicielem, baronem von Furstem. W 1799 wznowiono
eksploatację, zakładając kopalnię, płuczkarnię i hutę, ale juŜ w 1803 r. obiekt zamknięto. Ponownie wznowiono wydobycie w 1820 r. oraz na większą skalę od 1838 r., kiedy to powiększono starą kopalnię i załoŜono nową. W latach 1867 i 1874 znaczne powiększenie pól górniczych. W 1880 r. utworzono w Czarnowie gwarectwo. Oprócz arsenu wydobywano rudy arsenu,
ołowiu miedzi i piryty. W 1908 r. zbudowano kopalnianą kolejkę liniową do stacji kolejowej w
Pisarzowicach. W pierwszych dwóch dekadach XX znaczny rozwój i rozbudowa zakładów
górniczych, m.in. utworzenie kopalni antymonu oraz kopalni złota. W 1925 roku zakończenie
eksploatacji wszystkich złóŜ. Z ciekawszej zabudowy zachowanej we wiosce moŜna wymienić:
budynek schroniska "Czartak", drewniany z 20-tych lat XX w., kamienny budynek nr 4 z 4 ćw.
XIX w., budynki nr 7, 12, 27 i 30 z końca XIX w..
Dębrznik - wieś wzmiankowana w 1372 r., o luźnej zabudowie o charakterze rolniczym, załoŜona przy starym trakcie handlowym. W 1869 r. przeprowadzono przez Dębrznik linię kolejową
z Sędzisława do Lubawki przez Kamienną Górę, a później w 1914 r. z Marciszowa do
Kamiennej Góry. W samej wiosce nie zbudowano jednak przystanku kolejowego. Na terenie
wsi zachowało się sporo obiektów z historycznej zabudowy. Na wyróŜnienie zasługują:
pozostało ści zabudowy folwarcznej wraz z resztki parku, budynki nr 9, 11, 12, 28, 32, 33, 34,
35, 39, 53 55,58,60,63,64,69,72,79,78,77.
Dobromyśl - niewielka wioska wzmiankowana w 1289 r., o rozproszonej zabudowie. NaleŜy do
najstarszych wsi na terenie gminy. Od roku 1332 do 1810 własność opactwa cysterskiego w
Krzeszowie. W 1343 r. miejscowość uzyskała przywilej górniczy od księcia Bolka II Świdnicko Jaworskiego, brak jednak bliŜszych danych o pracach wydobywczych na tym terenie.
Dobromyśla wywodzi się rodzina Friedrichów, bardzo znanych mistrzów szklarskich. Pierwsza
huta szkła (tzw. leśnego) powstała w Dobromyślu w 1545 r. i prosperowała do momentu
zniszczenia w 1632 r. w trakcie wojny trzydziestoletniej. W wieku XVIII nastąpił rozwój wsi jako
36
ośrodka tkactwa chałupniczego. W 1 poł. XIX w. uruchomiono w okolicy wsi duŜe kamieniołomy.
Z historycznej zabudowy naleŜy wymienić budynki: dawnej szkoły (nr 18), okazały klasycystyczny budynek nr 14 z 3 ćw. XIX w. (dyrekcja kamieniołomów?), budynki mieszkalnogospodarcze z XIX w. nr 5, 6, 10, 15, 38, 59, 60,74, 75, budynek gospodarczy nr 12 oraz murowaną kapliczkę w dolnej części wsi. We wsi i najbliŜszej okolicy znajduje się duŜa ilość kapliczek, figur i krzyŜy pochodzących przewaŜnie z XIX w.
Gorzeszów - miejscowość wzmiankowana w 1292 roku. Wieś rolnicza, pierwotnie o układzie
łańcuchowym, stanowiąca od 1292 roku do 1810 własność opactwa cysterskiego w Krzeszowie. Ucierpiała w trakcie wojny trzydziestoletniej, kiedy to w 1632 r. wojsko szwedzkie wymordowało pewną ilość mieszkańców. W XVIII w. część mieszkańców trudniła się tkactwem. Do
ciekawszych obiektów na renie wsi zaliczają się: budynki nr 1a, 4, 8, 13, 51, 60, 69, 71, 74, 85,
86. We wsi znajdują się równieŜ kapliczki z XVIII i XIX w.
Janiszów - wioska wzmiankowana w roku 1292, początkowo własność klasztoru krzeszowskiego, później wieś rycerska, częste zmiany właścicieli. Janiszów jest rolniczą wsią łańcuchową, ciągnącą się wzdłuŜ Bobru. W roku 1849, w okresie Wiosny Ludów na terenie miejscowości doszło do zamieszek, zakończonych ustępstwami poczynionymi dla mieszkańców
przez właściciela wsi. W roku 1869 przeprowadzono linię kolejową do Lubawki, lecz nie wpłynęło to na Ŝycie wsi. Spośród zachowanej zabudowy na uwagę zasługują budynki nr 2, nr 4, 8,
10, 11,13 (gospoda i sklep), 14, 23 (młyn), 24, 47, 53, 53a, 58 (szkoła) oraz remiza straŜacka.
Jawiszów - wioska wzmiankowana w 1292 r., stanowiła własność cystersów z Krzeszowa do
1810 roku, daty kasacji zakonu. Na terenie wsi istniał klasztorny folwark i młyn. Miejscowość o
układzie łańcuchowym. Głównym zajęciem mieszkańców obok rolnictwa było tkactwo, w roku
1899 przeprowadzono prywatną linię kolejową z Kamiennej Góry do Okrzeszyna, ze stacją w
Jawiszowie. W miejscowości zachowanych kilka cennych obiektów zabytkowych,: dawny dwór,
pierwotnie renesansowy z pocz. XVII w., restaurowany w XVIII w. i gruntownie przebudowany w
latach 1802-1811. Murowany wnętrzu parteru częściowo zachowany układ przestrzenny i
sklepienia kolebkowe na kolistych filarach. W elewacji kamienne obramienia. Obok dworu
budynek gospodarczy z pocz. X, na rzucie prostokąta, dwutraktowy, dwukondygnacyjny,
nakryty dachem dwuspadowym. We IX w. Dawny młyn (ob. dom nr 36) wzniesiono zapewne w
końcu XVIII w., jako budynek murowany w parterze i szkieletowy na piętrze. Zachowane
częściowo sklepienia parteru u fragmenty urządzeń produkcyjnych. Z XVIII wieku pochodzi
kamienny most na młynówce, jednoprzęsłowy, przesklepiony kolebkowo z piaskowcową figurą
św. Jana Nepomucena na balustradzie. Z innych obiektów na uwagę zasługują dwie XIX w.
murowane kapliczki, dzwonnica oraz budynki nr 1, 5, 7, 9, 10, 23, 26,28, 30, 41, 51.
Kochanów - wzmiankowany w 1292 r. jako miejscowość przekazana cystersom z Krzeszowa, z
którym była związana do kasacji zakonu w 1810 r. W roku 1835 funkcjonowały tu liczne kamieniołomy i 11 wapienników. Wieś rolnicza o rozrzedzonym układzie łańcuchowym z kilkoma
interesującymi zabytkami. Kościół filialny p.w. św. Mateusza powstał w 1636 r., na miejscu
starszego wzmiankowanego juŜ w 1364 r, przebudowany w poł. XVIII w. Murowany, jednonawowy, z kwadratowym prezbiterium i wieŜa od zachodu. Wnętrze nakryte sklepieniem kolebkowym z lunetami. Kościół i cmentarz otoczone kamiennym murem z barokową bramą. Obok
kościoła barokowa plebania (ob. dom mieszkalny) z poł. XVIII w. PoniŜej kościoła murowana
kapliczka z poł. XIX., na terenie liczne figury i krzyŜe oraz kamienny krzyŜ pokutny. W dolnym
krańcu wsi zespół dworski złoŜony z murowanego dworu zbudowanego na przełomie XVIII/XIX
w o nieregularnym, urozmaiconym rzucie, dwukondygnacyjnego nakrytego wysokim dachem
łamanym z facjatkami. W pobliŜu dworu oficyna mieszkalna z 1 ćw. XIX w. Pod wzniesieniem
na pn. od dworu znajduje się unikatowy zespół związany z dawnym wymiarem sprawiedliwości.
Jest to jedyny zachowany na Dolnym Śląsku, w miarę kompletny, stół sędziowski. Z budynków
mieszkalnych na uwagę zasługują: dom nr 13, 18, 41, 48, 65, 82, 84 i 94.
37
Krzeszów - wieś znana od 1242 r. jako siedziba opactwa benedyktyńskiego, od 1292 r. cysterskiego. Najcenniejszy zespół zabytkowy regionu, zabytek klasy "0" o randze europejskiej.
Jedno z najwspanialszych dzieł baroku europejskiego. Opactwo cysterskie ufundowane zostało
w 1292 r. przez Bolka I Świdnickiego, który sprowadził zakonników z Henrykowa. Poprzednio
od roku 1242 istniało tutaj opactwo benedyktynów, którzy jednak nie rozwinęli szerszej
działalności budowlanej. Obecny kompleks powstał w wyniku imponującej akcji budowlanej,
prowadzonej przez cystersów w dobie baroku w ramach kontrreformacji po zakończeniu wojny
trzydziestoletniej, od końca XVII (kościół św. Józefa) poprzez cała 1 poł. XVIII w. (m.in. kościół
NMP, Dom Gościnny) i w latach 1774-82, 1788-92 (klasztor). Powstał on na miejscu
średniowiecznego załoŜenia, po którym pozostały nieliczne relikty w postaci niewielkiego
fragmentu wschodniego skrzydła klasztornego z zachowaną salą kapitaularza ze sklepieniem
krzyŜowo-Ŝebrowym oraz dwa gotyckie nagrobki Bolka I i Bolka II Świdnicko-Jaworskich
umieszczone w Mauzoleum Piastów. Unikalny zabytkowy zespół opactwa cysterskiego tworzą:
kościół klasztorny p.w. Wniebowzięcia NMP (historycznie Matki BoŜej Łaskawej) wraz z
przylegającym do kościoła od wschodu Mauzoleum Piastów Świdnicko-Jaworskich oraz kaplicą
św. Marii Magdaleny z Grobem Chrystusowym, kościół pomocniczy p.w. św. Józefa, klasztor
cystersów, Dom Gościnny, mur klasztorny wraz z bramami, ogród klasztorny, cmentarz
klasztorny, budynek bramy przejazdowej w części zachodniej, dawna karczma i zajazd, budynki
gospodarcze, pręgierz. Poza obrębem murów klasztornych znajduje się zespół kubaturowych
kaplic bardzo rozbudowanej Kalwarii (wzniesiony w latach 1672 do 1738) liczącej 25 kaplic
(kaplice nrXXIIl-XXXII znajdują się w obrębie murów klasztornych). W pobliskim Betlejem
znajduje się drewniany letni pawilon, tzw. "Pawilon na Wodzie" z końca XVII w., w pobliŜu
kaplice Kalwarii. Na wzgórzu po wschodniej stronie klasztoru znajduje się ruina XVII kościoła
św. Anny. W obrębie wsi i w jej najbliŜszym otoczeniu znajduje się wiele kapliczek i figurek
przydroŜnych oraz krzyŜ pokutny. Z innych obiektów na uwagę zasługuje kamienny most z XVIII
w. na Zadrnie z figurą Jana Nepomucena, kościół ewangelicki z 1912 r. oraz dawna stacja
kolejowa. Wśród budynków mieszkalnych wyróŜniają się: nr 15, 16, 17, 26, 33, 126, 133, 159,
191, 192, 193, 221, 244, 266a, 272, 273, osiedle domków jednorodzinnych z ok.1930 r. Zespół
krzeszowski, ze względu na swoje unikalne walory kulturowo-architektoniczno - urbanistyczne
powinien zostać objęty odrębnym szczegółowym opracowaniem.
Krzeszówek - wieś łańcuchowa o luźnej zabudowie, rolniczo-przemysłowa, naleŜy do najstarszych w regionie. Być moŜe Krzeszówek był miejscem pierwotnej lokalizacji klasztoru benedyktynów, ufundowanego w 1242 r. przez ks. Annę, wdowę po księciu Henryku PoboŜnym.
Wioska związana z krzeszowskim opactwem cysterskim, stanowiąc jego własność aŜ do kasaty
zakonu w 1810 r. W okolicach Krzeszówka znajduje się rozległa odkrywkowa Kopalnia Piasku
Kwarcowego "Krzeszówek". W miejscowości istnieje cenny gotycki kościół filialny p.w. św.
Wawrzyńca", wzmiankowany w 1362 r., rozbudowany w 1588 r. i w XVIII w. Murowany,
orientowany o układzie dwunawowym, z prezbiterium zakończonym poligonalnie. Wewnątrz
sklepienie sieciowe z XVI w., z boku od północy dostawiona kwadratowa wieŜa. Obok kościoła
barokowa plebania z 1753 r. obecnie budynek mieszkalny. Przy kościele cmentarz otoczony
murem z bramą cmentarną, w murze umieszczono trzy kapliczki z wnękami na rzeźby. Ponadto
na cmentarzu dom pogrzebowy z przełomu XIX/XX w. Z innych obiektów na uwagę zasługują
budynki nr 1,2, i 19.
Leszczyniec - duŜa, uprzemysłowiona wieś, naleŜąca do starszych w regionie. Powstała jako
wieś prywatna najpóźniej w początkach XIV w. W 1349 roku zakupiona przez cystersów krzeszowskich, następnie w XVII w. własność Schaffgotschów. Przed długi okres czasu wieś podzielona była na dwie odrębne jednostki administracyjne - Leszczyniec Dolny i Górny. W 1649 r.
bunty chłopskie. W 1808 r. niepokoje w związku z obciąŜeniami wynikającymi z wojen napoleońskich. Od 1801 roku próby eksploatacji rudy Ŝelaza oraz węgla kamiennego. Rozwijało
się tkactwo oraz drobny przemysł wydobywczy. W 1905 r. przeprowadzenie linii kolejowej z
Kamiennej Góry i połączenie jej tunelem pod Przełęczą Kowarską z wcześniejszą linią z Jeleniej Góry do Kowar. We wiosce istniał zakład produkcji porcelanowych oprawek do Ŝarówek.
Wioska posiada rozbudowany układ przestrzenny, zachowało się w niej kilka cennych obiek-tów
zabytkowych. Kościół parafialny p.w. św. Bartłomieja, pierwotnie ewangelicki, barokowy z lat
38
1751-54. ZałoŜony na rzucie prostokąta z czworokątną wieŜa do zachodu, salowy, wnętrze z
kondygnacjami drewnianych empor. WieŜa zwieńczona cebulastych hełmem z prześwitami. W
sąsiedztwie kościoła okazała plebania (nr 104) z piętrem o konstrukcji szachulcowe, nakryta
dachem mansardowym. Dawny kościół parafialny, obecnie cmentarny, zbudowano w 1593 r. i
przebudowano w XVIII i XIX w. Murowany, orientowany, jednonawowy z kwadratowym
prezbiterium nakrytym sklepieniem krzyŜowym, zwieńczony dachem dwuspadowym z
ośmioboczną sygnaturką na kalenicy. Obok kościoła cmentarz otoczony kamiennym murem z
bramą. Z innych obiektów na uwagę zasługują: budynek nr 49 (dawna plebania?), szkoła, budynki nr 11, 16, 18, 30, 33, 34, 38, 41, 44, 83, 85, 87, 89, 102, 103, 105, 106, 111, 129, 131,
132 i 134.
Lipienica - wieś łańcuchowa o charakterze rolniczym. NaleŜy do najstarszych wsi w regionie.
Wzmiankowana w 1292 r, kiedy to przejęli ją cystersi z Krzeszowa. Była własnością klasztoru
aŜ do kasaty zakonu w 1810 r. W XIV w. otrzymała przywilej górniczy, ale brak danych o prowadzonych tu pracach wydobywczych. Od XVIII wieku głównym zajęciem ludności było tkactwo,
a po jego upadku w 2 poł. XIX zaznaczył się wyraźny odpływ ludności. Z budynków występujących na terenie wsi na uwagę zasługują: budynek nr 13, 24, 39, 55, 59. Ponadto przy
drodze znajduje się murowana kapliczka z 3 ów. XIX w, a ponadto liczne krzyŜe, kapliczki nasłupowe i figury.
Nowa Białka - niewielka wioska wzmiankowana w 1305 r. W 1527 r. naleŜała do opata z
Krzeszowa, w 1765 r. była własnością barona von Hohberga. W wieku XVIII rozwój osady jako
ośrodka tkactwa chałupniczego. Wieś jest wyludniona i nie posiada zachowanych ciekawszych
przykładów historycznej architektury wiejskiej.
Ogorzelec - duŜa wieś o charakterze przemysłowo-rolniczym. Wzmiankowana po raz pierwszy
prawdopodobnie w 1292 r. PowaŜnie ucierpiała w trakcie wojny trzydziestoletniej, będąc w tym
czasie własnością Schaffgotschów z Kowar. W XIX w. istniała tu kopalnia "Viktoria". Równocześnie rozwijało się tkactwo chałupnicze, które od poł wieku zaczęło upadać, co spowodowało lokalne zamieszki. Znaczenie Ogorzelca wzrosło po uruchomieniu w 1905 r. linii kolejowej łączącej Kamienną Górę z Kowarami. Po wojnie uruchomiono zakład chemiczny, na bazie
dawnej zabudowy kopalni i tkalni, a po jego likwidacji w 1970 r. "INCO" uruchomiło produkcję
środków chemicznych dla budownictwa. Z zachowanych przykładów starego budownictwa
moŜna wymienić budynek stacji kolejowej oraz budynki nr 11, 12, 39, 40, 49, 50, 51, 79,91,113.
Olszyny - długa wieś łańcuchowa o luźnej zabudowie, jako odrębna jednostka administracyjna
pojawiła się dopiero po I wojnie światowej, z połączenia 2 starych wsi (Leutmannsdorf i Kratzbach), powstałych przed 1292 r., załoŜonych przypuszczalnie przez benedyktynów z Krzeszowa a później przejętych przez cystersów. Wsie ucierpiały w trakcie walk o koronę czeską w
roku 1468 oraz w czasie wojny trzydziestoletnie. W miejscowości Kratzbach 29.12.1620 r.
chłopi z pobudek religijnych zastrzelili opata krzeszowskiego. Na terenie Olszyn zachowały się
wyjątkowo licznie kamienne kapliczki, figury i krzyŜe, co wynika z faktu usytuowania wioski na
szlaku pielgrzymkowym do sanktuarium krzeszowskiego. Z obiektów architektury na większą
uwagę zasługują budynki nr 9, 60, 99 oraz szkoła.
Pisarzowice - długa wieś łańcuchowa naleŜąca do największych i najstarszych w regionie. JuŜ
około 1300 r. istniał tu kościół, w 1305 r. wymieniona jako uposaŜenie biskupów wrocławskich.
Jej powstanie wiąŜe się z osobą Valentina, pisarza księcia Bolesława Rogatki, później własność
prywatna. Wieś ucierpiała podczas wojen husyckich i wojny trzydziestoletniej, ale nie
zahamowało to jej rozwoju. W XVII w. stała się centrum tkactwa chałupniczego. Właściciele
posiadłości zmieniali się bardzo często. Popularność Pisarzowic wzrosła po zbudowaniu w 1778
r. Starego Traktu Kamiennogórskiego, którym podróŜowały dyliŜanse z Kamiennej Góry do
Jeleniej Góry. Miejscowość nawiedziły katastrofalne powodzie w 1802 i 1820 r. Popularna
miejscowość letniskowa, szczególnie po 1905 r. po uruchomieniu linii kolejowej z Kamiennej
Góry do Kowar. Stacja kolejowa po rozbudowie słuŜyła do załadunku dolomitu z pobliskich
39
kamieniołomów. Po wojnie w 1961 r. oddano do uŜytku nowy zakład przeróbki dolomitu. W
miejscowości zachowało się kilka wartościowych obiektów zabytkowych. Najcenniejszym z nich
jest gotycki kościół parafialny p.w. Wniebowzięcia NMP, wzmiankowany w 1305 r., obecnie
późnogotycki z początku XVI w., odnowiony w 1603, restaurowany w 1879 r. Jest to późnogotycka budowla jednonawowa, z wieŜa od zachodu, orientowana, z dwuprzęsłowym prezbiterium nakrytym sklepieniem krzyŜowo-Ŝebrowym. Wewnątrz zachował się niezwykle cenny
późnogotycki rzeźbiony pentaptyk szafiasty z 1525 roku ze sceną Wniebowzięcia NMP w szafie
środkowej. W dolnej części wsi znajduje się okazały zespół pałacowo-parkowy, złoŜony z
klasycystycznego pałacu z 1 ćw. XIX w. z kolumnowym pseudoportykiem w fasadzie, załoŜony
na rzucie prostokąta z ryzalitami, nakryty czterospadowym dachem mansardowym. Przy pałacu
zespół zabudowań gospodarczych oraz oficyna barkowa (nr 70) z XVIII w. W górnej części wsi
zachowana zabudowa folwarku o formach neoklasycystycznych (budynki nr 158-161) z ok.
1878 r. Wśród wiejskich budynków mieszkalnych na uwagę zasługują: domy nr 7a, 13, 14, 26,
45, 50,51, 53, 56, 60, 67, 80, 84, 105, 114, 128, 150 oraz budynek szkoły.
Przedwojów - wieś łańcuchowa połoŜona na południe od Kamiennej Góry. W 1 poł. XIV w.
własność miasta Kamiennej Góry. W roku 1350 wójt Kamiennej Góry odsprzedał Przedwojów
klasztorowi cystersów w Krzeszowie. Po zakończeniu wojny trzydziestoletniej bezwzględna
akcja konreformacyjna prowadzona przez opata krzeszowskiego Bernarda Rose spowodowała
masową emigracje mieszkańców wioski do ŁuŜyc. W miejscowości znajduje się kościół p.w. św.
Józefa Oblubieńca NMP. Jest to niewielka skromna budowla barokowa z XVIII w., nakryta
dachem dwuspadowym, jednonawowa, załoŜona na rzucie prezbiterium, z niewielkim
poligonalnie zamkniętym prezbiterium. Ponad kalenicą dachu wznosi się ośmioboczna sygnaturka. Z innych wyróŜniających się obiektów moŜna wymienić budynek szkoły podstawowej,
budynki mieszkalne nr 6, 8, 28, 29, 37, 47, 48, 52, 53, 54, 55, 59, 70 i 78.
Ptaszków - jedna z najstarszych wsi w regionie. Ślady obecności człowieka na tym terenie
sięgają epoki neolitu, o czym świadczy znalezisko w postaci kamiennej siekierki, datowanej na
3500-2500 p.n.e. W 1297 Ptaszków stał się własnością klasztoru krzeszowskiego, kiedy to opat
kupił wioskę od rycerza Rudigera. W późniejszym okresie miejscowość przeszła na własność
Kamiennej Góry, część gruntów jednak pozostała w dalszym ciągu własnością klasztoru.
Wioska ucierpiała w czasie wojny trzydziestoletniej. W 2 poł. XVII w. walka mieszkańców z
nadmiernymi obciąŜeniami i powinnościami feudalnymi. W ciągu XIX w. szybki rozwój miejscowości, liczba mieszkańców wzrosła w przeciągu stu lat 2,5 razy. Pod koniec wieku regres w
rozwoju, wioska praktycznie pełni funkcje przedmieścia Kamiennej Góry. Wśród zachowanych
na terenie miejscowości obiektów architektury, do bardziej interesujących naleŜą: ceglane
koliste ujęcie wody znajdujące się przy posesji nr 78 oraz budynki nr 2, 3, 4, 5, 7, 10, 19, 49, 50,
52, 54, 55, 60, 66, 76 i 78.
Raszów - wieś o charakterze rolniczym, o wczesnej dacie powstania. JuŜ w końcu XIII wieku był
duŜą osadą z kościołem. Raszów był własnością rycerską, którego dzieje związane są z
właścicielami Grodztwa w Kamiennej Górze. . Od początku XVI w. naleŜała do Schaffgotschów, którzy mieli tutaj jedną ze swych rodowych siedzib a w tutejszym kościele załoŜyli nekropolię rodu. Później często zmieniała właścicieli. W XIX w. działała tutaj kopalnia pirytu
"Gustav". Obecnie jest to wioska o charakterze rolniczym. Na terenie miejscowości zachowało
się kilka interesujących obiektów zabytkowych, wśród których najcelniejszym jest kościół filialny
p.w. Niepokalanego Poczęcia NMP (pierwotnie parafialny św. Piotra i Pawła). Jest to kościół
późnogotycki, wzmiankowany w 1305 r., w obecnej formie wzniesiony w 2 poł. XV w.,
przebudowany w XVIII w., jednonawowy z prostokątną wieŜa od zachodu o wnętrzu nakrytym
sklepieniem krzyŜowym. W 1527 r. od południa dostawiono kaplicę grobową mieszczącą nekropolię rodową Schaffgotschów. W jej wnętrzu znajduje się najcenniejszy na tym terenie zespół renesansowej i manierystycznej rzeźby nagrobnej, który tworzą dwa monumentalne pełnoplastyczne podwójne nagrobki tumbowe Hansa I Schaffgotscha i jego Ŝony Salomei (zm.
1565 i 1567) oraz Hansa II Schaffgotscha i jego Ŝony Margarethy (zmarli w 1572 i 1574 r.).
Ponadto wnętrzu kaplicy znajduje się jeszcze 13 renesansowych i manierystycznych płyt
40
epitafijnych powstałych w końcu XVI i w XVII w. Wybitne walory artystyczne posiada wykonany
z białego marmuru monumentalny, całopostaciowy nagrobek rycerski, zajmujący całą wysokość
ściany zachodniej kaplicy. Kościół otoczony jest kamiennym murem z bramą. Innym cennym
zabytkiem jest załoŜenie pałacowo-parkowe z 1766 r., w którym zlokalizowana jest obecnie
szkoła. W wyniku przebudów w XIX i XX w. pałac w znacznym stopniu utracił cechy stylowe.
Z innych obiektów na terenie wsi moŜna wymienić budynki nr 41 i 47.
Rędziny - długa wieś łańcuchowa załoŜona prawdopodobnie w XIV w. Wzmiankowana po raz
pierwszy w 1372 r, kiedy to księŜniczka Anna nadał Rędziny jako lenno zamkowi Sokolec. W
późniejszym okresie częste zmiany właścicieli. Od poł. XVIII w. rozpoczęto eksploatację arsenu
i w niewielkiej ilości złota, które wkrótce zaniechano. Eksploatację wznowiono w 1799 r., przy
kopalni wzniesiono płuczkę i hutę. Po zamknięciu kopalni w 1803 r. kilkakrotnie próbowano
wznowić wydobycie, m.in. w 1820 r., a od roku 1838 podjęto stałą eksploatację. W latach 1867 i
1874 znacznie powiększono obszary górnicze. Oprócz arsenu wydobywano teŜ ołów, miedź
oraz piryt. Eksploatowano równieŜ złoto. Na przełomie XIX/XX w. podjęto eksploatację dolomitu.
W 1908 r. zbudowano kolejkę liniową do stacji w Pisarzowicach. Po 1910 r. znaczny rozwój
zakładów, do 1925 r. kiedy to eksploatację uznano za nieopłacalną a zakłady zamknięto. We
wsi znajduje się zabytkowy kościół filialny p.w. Narodzenia NMP, pierwotnie romański z 2 poł.
XIII w., przebudowany i powiększony w latach 1592-1597, gruntownie restaurowany w 1850 r.
Murowany, orientowany, jednonawowy z nieco węŜszym prezbiterium zamkniętym półkolistą
absydą. Od zachodu czworokątna wieŜa zwieńczona iglicą. Kościół nakryty dachem
dwuspadowym z charakterystycznymi facjatkami w części nawowej, otoczony kamiennym
murem cmentarnym. Z innych obiektów na uwagę zasługują budynki nr 20, 23, 26, 42, 45, 94
oraz budynek schroniska.
Szarocin - duŜa wieś łańcuchowa o charakterze rolniczym, powstała w 2 poł. XIII w. W roku
1292 nadana klasztorowi cysterskiemu w Krzeszowie. W 1349 roku przekazana doŜywotnio
kasztelanowi z Bolkowa, później (przed 1400) wolne sołectwo, a następnie własność rycerska.
W XVII w. i później częste zmiany właścicieli. Od poł XIX w., po upadku tkactwa chałupniczego
wieś zaczęła się wyludniać. Po 1855 r. poprawa sytuacji w związku z wybudowaniem nowej
szosy przez Przełęcz Kowarską. Zwiększenie ruchu turystycznego po 1905 r. w związku wybudowaniem linii kolejowej z Kamiennej Góry do Kowar. Na terenie Szarocina znajduje się
cenny zespół pałacowo-parkowy, mieszczący obecnie Dom Pomocy Społecznej. Składa się on
z pałacu, załoŜenia parkowego oraz oficyn i budynków gospodarczych, całość otoczona murem
z bramami. Pałac powstał w początkach XVII w., przebudowany w stylu barokowym ok. 1720 r.
PowaŜne przebudowy w XX w. Obecnie w trakcie prac remontowych po poŜarze. Jest to
budowla trójkondygnacyjna, zbudowana na rzucie prostokąta z bocznymi ryzalitami i portykiem
kolumnowym na osi głównej fasady. Przykryta dachem czterospadowym z belwederem. We
wnętrzu w pomieszczeniach drugiej kondygnacji i partem zachował się unikalny zespół
figuralnych i dekoracyjnych sztukaterii, ze scenami bukolicznymi na tle pejzaŜu. Zabudowania
gospodarcze wzniesiono w pocz. i ok. poł. XIX w., przebudowane w końcu XIX i pocz. XX w.
Przy pałacu pozostałości załoŜonego w XVII w. regularnego geometrycznego ogrodu,
przekształconego w poł. XIX w. na park krajobrazowy. Z innych obiektów na terenie miejscowości do bardziej interesujących naleŜą: budynek szkoły podstawowej, dom nr 110 (świetlica),
budynki nr 55, 58, 64, 69, 70, 80, 81, 123.
8.UWARUNKOWANIA DEMOGRAFICZNE I SPOŁECZNO-GOSPODARCZE
1. Liczba ludności gminy Kamiennej Góry w 1997 r. wynosiła 8547 osób, co stanowiło 17,4%
ogółu ludności powiatu kamiennogórskiego. Kobiety stanowiły 49,4% ogółu ludności. Gmina
Kamienna Góra wyróŜnia się pod tym względem w skali całego województwa, gdyŜ jest jedną z
nielicznych gmin wiejskich i miejskich, w których zamieszkuje mniejsza liczba kobiet w stosunku
do męŜczyzn. W ciągu ostatnich lat liczba ludności systematycznie zwiększa się (od 1989 r.
zwiększyła się o 132 osoby). Kamienna Góra jako gmina wiejska nie jest obszarem silnie
zaludnionym. Na 1 km2 przypadają tu 54 osoby (w powiecie 124 osoby).
2. Pomimo stałego wzrostu liczby mieszkańców saldo migracji było bardzo niekorzystne
41
(szczególnie na tle woj. dolnośląskiego). W 1997 r. odpływ ludności przewyŜszył jej napływ, a
saldo migracji było ujemne i wynosiło -7. Najwięcej osób (58) wyprowadziło się na wieś i 48 do
miast. Odwrotnie przedstawia się sytuacja w stosunku do osób napływających. Z miast na teren
gminy przeprowadziło się 56 osób, a ze wsi 42 osoby.
3. Przyrost naturalny na tysiąc ludności od 1989 r. systematycznie ulegał zmniejszeniu i w 1997
r. uzyskał wartość 0,93. Zmniejszający się przyrost naturalny jest charakterystyczny dla
większości gmin miejskich i wiejskich, w których w ostatnich latach przyjmował nawet wartości
ujemne.
4. Łączna ilość zasobów mieszkaniowych w 1997 r. wynosiła 2367 o łącznej powierzchni uŜytkowej 154979 m2. Na przestrzeni kilku ostatnich lat wielkość zasobów mieszkaniowych stale
wzrasta i tak: w 1989 r. było 2279 mieszkań, w 1993 r. - 2339 i w 1996 r. - 2356 mieszkania.
5. Najwięcej mieszkań na terenie gminy to mieszkania prywatne, natomiast w dyspozycji gminy
pozostaje 19% mieszkań. Mieszkania komunalne, to zasoby najstarsze o wysokim stopniu
dekapitalizacji. Warunki zamieszkiwania, poza zabudową zrealizowaną w ostatnich latach i
wyposaŜoną w odpowiednie sieci, są trudne. WiąŜe się to z ich niefunkcjonalnością oraz nadmiernym zuŜyciem. Przeciętna powierzchnia uŜytkowa mieszkania na 1 osobę wynosiła 18,4 nr,
natomiast liczba osób na 1 mieszkanie wynosiła 3,57 i na 1 izbę 1,06.
6. W 1997 r. oddano do uŜytku 14 mieszkań, w tym wszystkie w budownictwie indywidualnym,
o łącznej powierzchni uŜytkowej 1591 m2. Efekty budownictwa w gminie, podobnie jak w województwie i całym kraju są niewielkie i wykazują słabnąca dynamikę (w 1989 r. oddano do
uŜytku 19 mieszkań, w tym w budownictwie indywidualnym 19 mieszkań, w 1993r. oddano do
uŜytku 3 mieszkania, w tym w budownictwie indywidualnym 3 mieszkania). Perspektywy rozwoju budownictwa mieszkaniowego są ściśle związane z wielkością terenów przeznaczonych
na ten cel oraz z postępem prac w zakresie ich odpowiedniego uzbrojenia. Ogólna powierzchnia gruntów przeznaczonych pod budownictwo mieszkaniowe w gminie w 1996 r. wynosiła 51,7
ha., w tym grunty z dostępem do podstawowych mediów zajmowały obszar 8,1 ha. Na tle
byłego woj. jeleniogórskiego sytuacja gminy przedstawia się korzystnie. Obok takich ośrodków
miejskich jak Bolesławiec, Zgorzelec i Lubań największe tereny przeznaczone pod budownictwo
były w gminie wiejskiej Kamiennej Górze. Liczba rodzin oczekujących na mieszkania jest
większa w stosunku do istniejących moŜliwości. W sytuacji mieszkaniowej bardzo istotną
sprawą jest takŜe brak dostatecznej liczby mieszkań zapewniających samodzielność zamieszkania, co jest szczególnie waŜne dla młodych małŜeństw zakładających nowe gospodarstwa
domowe.
7. Na terenie gminy w 1997 r. zlokalizowane były 3 placówki pocztowe, co w przeliczeniu na
liczbę mieszkańców daje wielkość 2849 osób na 1 placówkę. Dane te stawiają gminę na średniej pozycji wśród gmin wiejskich (w gm. Marciszów jest 2505, w gm. Mysłakowice - 2542 i w
gm. Janowice Wlk. - 4189 osób na jedną placówkę).
8. Na terenie gminy w 1997 r. zlokalizowane były 4 placówki biblioteczne, co w przeliczeniu na
liczbę mieszkańców daje wielkość 2137 osób na 1 placówkę. Księgozbiór w woluminach wynosił 36,6 tyś, co w przeliczeniu na liczbę mieszkańców daje wielkość 2137 woluminów na 1000
ludności. W 1997 r. wypoŜyczono 48,7 tyś woluminów, co w przeliczeniu na liczbę
mieszkańców daje wielkość 27,1 woluminów na 1 czytelnika. Dane te stawiają gminę na średniej pozycji wśród gmin wiejskich oraz w skali województwa.
9. Z usług telekomunikacyjnych w 1997 r. korzystało 312 osób w sieci telefonii przewodowej, co
w przeliczeniu na liczbę mieszkańców daje wielkość 36,5 abonentów na 1000 osób. Pomimo
wzrastającej liczby abonentów sytuacja w zakresie usług telekomunikacji jest wysoce
niezadowalająca (w gm. Marciszów jest 63,1, w gm. Mysłakowice - 111,2, w gm. Janowice Wlk.
- 149, w powiecie kamiennogórskim - 94,1 abonentów na 1000 osób).
42
10. Na terenie gminy zlokalizowane są dwa ośrodki zdrowia w Krzeszowie, Leszczyńcu oraz
punkt lekarski w Pisarzowicach. Na tle innych gmin wiejskich sytuacja w zakresie infrastruktury
ochrony zdrowia przedstawia się niezbyt dobrze. Na 10 tyś. ludności liczba lekarzy wynosiła
2,3 (w gm. Marciszów- 6,0, w gm. Mysłakowice - 4,9, w gm. Janowice Wlk. - 9,5, w gm. Lu
bawka - 5,6), liczba dentystów -1,2 (w gm. Marciszów - 6,0, w gm. Mysłakowice - 3,0, w gm.
Janowice Wlk. - 0, w gm. Lubawka - 2,4) oraz pielęgniarek - 7,0 (w gm. Marciszów - 14,0, w
gm. Mysłakowice - 15,7, w gm. Janowice Wlk. - 35,8, w gm. Lubawka - 11,3). Odpowiednio
liczba ludności na 1 lekarza wynosiła w gminie Kamienna Góra 4274 (w gm. Marciszów 1670, w gm. Mysłakowice - 2033, w gm. Janowice Wlk. - 1047, w gm. Lubawka - 1775), na 1
dentystę 8547 (w gm. Marciszów - 1670, w gm. Mysłakowice - 3389, w gm. Janowice Wlk. -0. w
gm. Lubawka - 4143) i na 1 pielęgniarkę 1425 (w gm. Marciszów - 716, w gm. Mysłako
wice - 635, w gm. Janowice Wlk. - 279, w gm. Lubawka - 888). Przytoczone niekorzystne
dane nie odzwierciedlają faktycznego stanu, poniewaŜ część społeczeństwa gminy wiejskiej
korzysta z usług w zakresie infrastruktury zdrowia w mieście Kamiennej Górze.
11. Na terenie gminy Kamienna Góra jest obecnie 10 szkół podstawowych oraz 2 gimnazja.
Liczba osób uczęszczająca do szkół podstawowych w ciągu ostatnich lat ulegała nieznacznym
wahaniom (w roku 1989/90 z edukacji korzystało 921, w 1993/94 r. -1032 i w 1997/98 r. - 974
uczniów).
9. UWARUNKOWANIA ZWIĄZANE ZE STANEM GOSPODARKI
9.1. Zewnętrzne i wewnętrzne uwarunkowania gospodarki
1. Gmina wiejska Kamienna Góra nie sąsiaduje bezpośrednio z Ŝadnym z duŜych miast liczącym powyŜej 100.000 mieszkańców. Największym miastem, z którym graniczy centralnie jest
Kamienna Góra. Stan gospodarki miasta Kamiennej Góry ma istotny wpływ na sytuację
mieszkańców gminy wiejskiej - duŜa część z nich znajduje tu miejsce zatrudnienia jak równieŜ
korzysta z usług o znaczeniu ponadlokalnym. Niestety na przestrzeni ostatnich kilku lat przemysł usytuowany w mieście Kamienna Góra przeŜywa wyraźny kryzys.
2. Gmina Kamienna Góra naleŜy do powiatu kamiennogórskiego, którego siedzibą jest miasto
Kamienna Góra. Sumując dochody budŜetów poszczególnych gmin wchodzących w skład
powiatu kamiennogórskiego otrzymujemy kwotę 44 460 tys. zł co w przeliczeniu na jednego
mieszkańca daje wartość 899 zł. (dla porównania: dla całej Polski 1022 zł, dla województwa
1132 zł). Wartość ta lokuje powiat kamiennogórski na 16 miejscu w województwie. NaleŜy
jednak zauwaŜyć, Ŝe w porównaniu do innych powiatów duŜy udział stanowią tu subwencje
i dotacje z budŜetu państwa: 49,1% (dla całego województwa 35,8%).
3. Szansą na przywrócenie wielu miejsc pracy w Kamiennej Górze jest powstanie Wolnej Strefy
Ekonomicznej w Kamiennej Górze. Po dopełnieniu niezbędnych formalności pod koniec roku
1998 pojawiła się wreszcie szansa, Ŝe strefa ta zacznie funkcjonować i przynosić wymierne
korzyści tak dla miasta jak i gminy.
4. Przez teren gminy nie przechodzą obecnie Ŝadne znaczące trasy drogowe i kolejowe tak
w ruchu pasaŜerskim jak i towarowym. Szansę dla gminy stanowi planowana modernizacja
drogi krajowej 371 z Lubawki do Bolkowa. Utworzenie w Lubawce przejścia towarowego oraz
wzmiankowana modernizacja mogą spowodować znaczne zwiększenie ruchu tranzytowego
przez teren gminy. Budowa autostrady A3 ze Szczecina do Lubawki wydaje się być inwestycją
zbyt odległą w czasie by wiązać z nią jakieś plany (obecnie szacuje się, Ŝe budowa autostrady
rozpocznie się w roku 2015).
5. W październiku 1997 roku Rada Gminy przyjęła „Strategię Rozwoju Społeczno - Gospodarczego gminy Kamienna Góra". Po roku funkcjonowania tego dokumentu moŜna jednak
43
stwierdzić, Ŝe zawarte w nim ustalenia nie są realizowane w zadawalającym stopniu. Znaczącą
rolę w stymulowaniu lokalnej gospodarki autorzy „Strategii Rozwoju Społeczno - Gospodarczego gminy Kamienna Góra" przypisali Stowarzyszeniu Rozwoju Regionalnego „Perła
Baroku" w Krzeszowie. Zgodnie z ustaleniami w ramach stowarzyszenia wyodrębniona organizacyjnie została komórka pod nazwą Ośrodek Wspierania Przedsiębiorczości. Został on
doposaŜony w odpowiedni sprzęt biurowy oraz środki finansowe spoŜytkowane na zatrudnienie
1 osoby na okres 6 miesięcy. Mimo podjęcia i zrealizowania kilku działań (spotkanie dla
przedsiębiorców, szkolenie uczniów klas 7 i 8 szkół podstawowych na temat przedsiębiorczości)
wydaje się, Ŝe jest to zbyt mało, aby udało się osiągnąć cele załoŜone w strategii. Plan działań
na rok 1999 takŜe nie rokuje duŜych szans na zdynamizowanie działań stowarzyszenia.
9.2. Funkcje gminy oraz struktura gospodarki lokalnej
1. Określenia podstawowych funkcji gminy moŜna dokonać na podstawie ustaleń wartości
wskaźników specjalizacji lokalnej Florence'a. Wskaźniki te prezentują poziom aktywności za
wodowej ludności w poszczególnych funkcjach gminy w odniesieniu do przeciętnej w tym za
kresie sytuacji w kraju. Pozwala to nie tylko wyodrębnić funkcje wyspecjalizowane, tzn. te które
wyróŜniają daną gminę w badanym zbiorze jednostek terytorialnych (kraju), lecz równieŜ
ustalić poziom specjalizacji funkcjonalnej. Przyjmując 3 poziomy specjalizacji (wysoki ze
wskaźnikiem pow. 2, średni za wskaźnikiem 1,5-2,0 i niski ze wskaźnikiem 1,0-1,5), naleŜy
stwierdzić, Ŝe przy wskaźniku poniŜej jedności nie moŜna mówić o specjalizacji gminy w za
kresie danej funkcji. Analizując ww. wskaźniki specjalizacji Florence'a, w przypadku gminy
Kamiennej Góry, występują następujące funkcje:
• leśnictwo z wysokim poziomem specjalizacji (wskaźnik - 3,23)
• rolnictwo z niskim poziomem specjalizacji (wskaźnik -1,38)
• przemysł z niskim poziomem specjalizacji (wskaźnik -1,33)
Podsumowując naleŜy stwierdzić, Ŝe wysoki poziom specjalizacji funkcjonalnej występuje jedynie w leśnictwie, zaś niski w rolnictwie i przemyśle. W pozostałych działach: budownictwo,
transport i łączność, handel, nauka, oświata i wychowanie, kultura i sztuka, ochrona zdrowia
i opieka społeczna oraz kultura fizyczna, turystyka i wypoczynek poziom specjalizacji funkcjonalnej w gminie nie występuje.
2. Na podstawie dostępnych danych statystycznych moŜna stwierdzić, Ŝe największą liczbę
miejsc pracy kreuje w gminie działalność rolnicza i leśnictwo. Na drugim miejscu znajduje się
drobna działalność gospodarcza (smali business). Na trzecim miejscu natomiast lokuje się
przemysłjwłącznie z przemysłem wydobywczym, który pełni istotną rolę). śadna z tych 3
funkcji nie wydaje się wyraźnie dominować nad pozostałymi. Bardzo słabo rozwinięta jest tutaj
działalność turystyczna. Struktura zatrudnienia w poszczególnych rodzajach działalności go
spodarczej przedstawia się następująco: rolnictwo - 32,7%, przemysł - 26,6%, usługi - 17,3%,
pozostała działalność -13,4%, budownictwo - 6% i handel - 4 %.
NaleŜy jednak podkreślić, iŜ dane te, zwłaszcza dotyczące rolnictwa mogą w nieprecyzyjny
sposób opisywać rzeczywistą sytuację. Wydaje się, Ŝe rolnictwo tworzy znacznie mniej miejsc
pracy niŜ to wynika z wyŜej zaprezentowanych danych.
3. W gminie Kamienna Góra liczącej 8547 osób w listopadzie 1998 przebywało 3166 osób
zawodowo czynnych. Dochody gminy w przeliczeniu na 1 mieszkańca wyniosły w 1997 roku
1015 zł., co jest kwotą nieznacznie niŜszą niŜ średnia dla byłego województwa jeleniogórskiego
wynosząca 1058 zł (dla woj. dolnośląskiego 1106 zł).
4. Dochody własne gminy w 1997 roku wyniosły 3831 tys. zł. Na tę kwotę złoŜyły się wpływy
z następujących źródeł przedstawionych poniŜej:
Tab. nr 14. Dochody własne gminy
LP
Źródło dochodu
Udział w dochodach własnych (%)
44
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Podatek od nieruchomości (osoby prawne)
32,30
w tym kopalnie 15%
15,03
9,41
0,2
2,5
6,46
0,71
33,39
Opłata eksploatacyjna
Podatek od nieruchomości (osoby fizyczne)
Opłata targowa
Podatek rolny od osób fizycznych
Podatek od środków transportu
Podatek od działalności gospodarczej
Pozostałe (głównie sprzedaŜ i wynajem i dzierŜawa
majątku gminy)
5. Gminę charakteryzuje wysoka stopa bezrobocia. Wynosi ona obecnie 20,5% (listopad 1998 649 bezrobotnych, z czego 181 posiada prawo do zasiłku). Mniej więcej połowę bezrobotnych
stanowią kobiety.
Tab. nr 15. Stopa bezrobocia (%)
Jednostka
Kamienna Góra - gmina wiejska
Kamienna Góra - gmina miejska
Lubawka
6.
•
•
•
XI '95
24,3
29,9
X '96
22,4
25,8
30,3
IV '97
20,6
23,3
25,4
X '97
18,3
19,4
19,7
IV '98
18,3
20,1
20,8
X '98
20
17,9
26,1
W gminie wyróŜniają się 3 obszary, na których koncentruje się Ŝycie gospodarcze. Są to:
Krzeszów
Ogorzelec - Pisarzowice — Leszczyniec
Kamienna Góra (mimo, Ŝe znajduje się poza granicami gminy)
7. Nie moŜna dokonać oceny sytuacji gospodarstw domowych, gdyŜ brakuje odpowiednich
danych. Ogólnie moŜna stwierdzić, iŜ sytuacja mieszkańców gminy, w porównaniu do lat ubiegłych uległa pogorszeniu. Przyczyną tego stanu rzeczy jest wysokie bezrobocie oraz bardzo
mała opłacalność pracy w rolnictwie. Dowodem na coraz trudniejszą sytuację mieszkańców
gminy jest odnotowana przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej wzrostowa tendencja liczy
osób korzystających z ich pomocy (potwierdzają to równieŜ wyniki ankiety przeprowadzonej
podczas opracowywania strategii. Ponad 40% badanych stwierdziło, Ŝe ich warunki bytowe w
ostatnich latach uległy pogorszeniu). Część mieszkańców znajduje pracę w tzw. „szarej sferze"
oraz za granicą (Czech i Niemiec).
8. Na terenie gminy w 1997 roku funkcjonowały 42 sklepy (w niektórych miejscowościach nie
ma ani jednego) oraz jedna stacja paliw. Nie ma tu targowiska stałego, natomiast sezonowo w
okresie świąt kościelnych w Krzeszowie funkcjonują kramy i kiermasze. W mieście Kamiennej
Górze znajdują się następujące banki: Bank Spółdzielczy, Bank PKO BP, Bank Zachodni.
Funkcjonują tu równieŜ towarzystwa ubezpieczeniowe (np. PZU SA, PZU śycie SA, Polisa)
biura rachunkowe i kancelarie prawnicze oraz przedstawicielstwo Europejskiego Funduszu
Leasingowego i Cech Rzemiosł RóŜnych .
9.3. Rolnictwo i leśnictwo
1. Powierzchnia gminy w granicach administracyjnych wynosi 15810 ha, w tym uŜytki rolne w
1997 r. zajmowały 9658 ha oraz lasy i grunty leśne 5045 ha. Z uŜytków rolnych największą
powierzchnię zajmowały grunty orne - 4393 ha, następnie: łąki - 3596, pastwiska - 1662 ha, i
sady - 7 ha. Gospodarstwa indywidualne zajmowały powierzchnię 7988 ha, z której na uŜytki
rolne przypadało 7592 ha oraz lasy i grunty leśne -118 ha.
2. Wiele miejsc pracy kreowanych jest przez działalność Nadleśnictwa „Kamienna Góra" w
Kamiennej Górze. Obejmuje ono swoim zasięgiem kilka gmin (Lubawkę, Kamienną Górę,
Marciszów, Czarny Bór). Zatrudnia ono 109 osób i zleca pracę 78 prywatnym firmom (kaŜda z
45
nich zatrudnia przeciętnie 3 - 4 osoby). Około 30% zatrudnionych przez nadleśnictwo pracuje
na terenie gminy Kamienna Góra. Opisany wyŜej stan zatrudnienia powinien utrzymać się na
stałym poziomie w dłuŜszym okresie czasu. Warto równieŜ podkreślić, Ŝe z działalności nadleśnictwa korzyści odnoszą równieŜ firmy z nim współpracujące (np. PKP.)
3. Według informacji zebranych podczas opracowywania spisu rolnego w 1996 r. w gminie
Kamienna Góra w swoim gospodarstwie rolnym pracowało głównie lub wyłącznie 1007 osób.
Wydaje się jednak, Ŝe w rzeczywistości mniejsza liczba osób utrzymuje się z pracy na roli.
Tab. nr 16. Struktura gospodarstw rolnych (stan na XII '98)
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Wielkość (ha)
powyŜej 100
50-100
20-50
10-20
5-9
do 5
RAZEM
Ilość
5
19
62
98
167
309
660
4. Według informacji uzyskanych w RODR (dawny WODR) tylko około 25 -50 gospodarstw
moŜna uznać za w pełni samowystarczalne. Potwierdzają to informacje zebrane podczas spisu
rolnego, z których wynika, Ŝe tylko 50 indywidualnych gospodarstw rolnych uzyskuje dochody
wyłącznie z produkcji rolnej. DuŜa część terenów rolniczych leŜy odłogiem. Wiele gospodarstw
funkcjonuje w ten sposób, Ŝe posiada dodatkowe źródła utrzymania (np. jeden z członków
rodziny pracuje poza rolnictwem, pozostaje na zasiłku dla bezrobotnych lub pobiera
świadczenia emerytalne). Efekty uprawiania roli są w takich przypadkach dodatkiem zasilającym budŜety rodzinne. Z danych zebranych podczas spisu rolnego (1996r) wynika, Ŝe spośród
657 funkcjonujących wówczas indywidualnych gospodarstw rolnych: 189 produkowały wyłącznie na własne potrzeby i 195 głównie na własne potrzeby, 218 produkowało głównie na rynek
przy czym około 147 (67%) spośród nich deklarowało wartość produkcji towarowej niŜszą niŜ
15000 zł. W 43 gospodarstwach prowadzona była pozarolniczą działalność gospodarcza z
czego w ponad połowie przeznaczona była wyłącznie lub głównie na własne potrzeby.
5. Około 30% indywidualnych gospodarstw rolnych z terenu gminy posiada zwierzęcy profil
produkcji, około 25% z nich posiada roślinny profil produkcji, a około 38% posiada mieszany
profil produkcji (reszta nie prowadzi działalności rolniczej). Gleby na terenie gminy zaliczyć
moŜna do średnich i słabych (dominuje IV i V klasa). Występuje tu rolnictwo typowe dla terenów
podgórskich tj. hodowla bydła mlecznego i rzeźnego, uprawa zbóŜ i ziemniaków w gospodarstwach indywidualnych. W Przypadku pogłowia zwierząt gospodarskich ponad 30%
gospodarstw nie posiada podstawowych gatunków zwierząt. Wyszczególnienie poszczególnych
grup zwierząt w gospodarstwach przedstawia się następująco: bydło - 3018 sztuk, trzoda
chlewna.- 1497 sztuk i owce - 266 sztuk.
6. Gospodarstwa funkcjonujące na terenie gminy dysponują około 341 ciągnikami oraz zuŜywają rocznie około 100 NPK/ha nawozów sztucznych i wapniowych. Produkcja rolna na terenie
gminy znajduje się na niskim poziomie. Wpływają na to między innymi: niska klasa gleb,
pagórkowate ukształtowanie terenu, niekorzystne warunki klimatyczne, skrócony okres wegetacji oraz duŜe zakwaszenie gleb. Wśród rolników niewielu jest wybijających się ponad poziom
średni, w poszczególnych wioskach są to pojedynczy rolnicy. Stan ten nie powoduje wyraźnej
tendencji w rozwoju i unowocześnianiu produkcji. Rolnik w gminie nie jest postrzegany jako
„lider gospodarczy".
7. W gminie funkcjonują następujące instytucje wspierające rolnictwo:
• Spółdzielnia Kółek Rolniczych „SPÓŁKAR", sp. z o.o. w Kamiennej Górze (z filiami w
Krzeszowie i Pisarzowicach),
46
•
•
•
•
Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska" w Kamiennej Górze,
Spółdzielnia Mleczarska „KaMos" w Kamiennej Górze,
Składnica Maszyn Rolniczych w Kamiennej Górze,
Lecznice Weterynaryjne, Powiatowa Inspekcji Weterynarii w Kamiennej Górze i Krzeszowie,
• Rejonowy Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Kamiennej Górze (były WODR)
• Bank Spółdzielczy w Kamiennej Górze.
8. Wpływy z tytułu podatku rolnego stanowią zaledwie 1,1% dochodów gminy (dane za rok
1997) czyli około 3,1 % dochodów własnych gminy.
9.4. Przemysł i górnictwo
1. Gmina Kamienna Góra posiada cenne zasoby surowców mineralnych. Eksploatowane tu
zasoby mineralne to: amfibolity, melafiry, dolomity, piaski kwarcowe i gliny ceramiczne. Oprócz
kopalń na tym terenie zlokalizowane są 3 przedsiębiorstwa naleŜące do róŜnych branŜ. Listę
największych zakładów pracy przedstawia poniŜsze zestawienie.
Tab. nr 17. Zatrudnienie i średnie wynagrodzenie w przedsiębiorstwach z terenu gminy Kamienna Góra w grudniu 1998 r.
Krzeszów
362
Pisarzowice
89
1400
Leszczyniec
85
850
Ogorzelec
58
1200
Ogorzelec
57
1653 i
6.
Petri Parts Polska
JKSMS Zakład Wydobycia i Przemiału Dolomitu
Połam - Leszczyniec
Ogorzeleckie Zakłady Chemiczne
„INCO VERITAS"
Przedsiębiorstwo
WielobranŜowe
Kopalnia „Ogorzelec"
Kopalnia Piasku Kwarcowego
Wynagrodzenie
1180
Krzeszówek
44
7.
Kopalnia melafiru w Czarnym Borze
Borówno
1060
brak danych
L.p. Nazwa
1.
2.
3.
4.
5.
Miejscowość
Zatrudnienie
ok. 50
2. Według danych statystycznych przeciętne wynagrodzenie miesięczne (I - XI '98) w duŜych
przedsiębiorstwach znajdujących się na terenie gminy Kamienna Góra wyniosło 854 zł. Dla
porównania przedstawiono poniŜej dane dotyczące przeciętnego zatrudnienia i wynagrodzenia w
innych gminach wiejskich.
Tab. 18. Przeciętne zatrudnienie i średnie miesięczne wynagrodzenie (I -XI '98) w wybranych
gminach byłego województwa jeleniogórskiego.
L.p.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Gmina
Gminy wiejskie
Osiecznica
Lubań
Mysłakowice
Kamienna Góra
Olszyna
Podgórzyn
Janowice Wielkie
Marciszów
Przeciętne zatrudnienie
210
142
1296
591
788
312
178
58
Przeciętne wynagrodzenie brutto w zł.
905
1538
941
915
854
848
810
724
506
47
3. Charakterystykę wybranych przedsiębiorstw z terenu gminy przedstawiono poniŜej
JKMS Zakład Wydobycia i Przemiału Dolomitu w Pisarzowicach.
• Rodzaj działalności: wydobycie i przemiał dolomitu. Produkowane są nawozy wapniowo magnezowe, mączka dolomitowa, mączka kwarcowa, mączka chlorytowo - serycytowa,
posypki rapowe oraz kruszywa kamienne.
• Właściciel: Jeleniogórskie Kopalnie Surowców Mineralnych Spółka Akcyjna w Szklarskiej
Porębie (70% akcji posiada osoba prywatna, 15% pracownicy oraz 15% Skarb Państwa).
• Rynek zbytu: cała Polska
• Zatrudnienie: jest bardzo stabilne, na przestrzeni lat 1996 -1998 zmniejszyło się zaledwie o 6
osób. Zatrudnionych jest 6 kobiet i 83 męŜczyzn, w tym 3 z wykształceniem wyŜszym.
• Ocena sytuacji firmy: sytuacja zakładu jest dobra (przeciętne wynagrodzenie wynosi ok.
1400 zł). Jest ona jednak skorelowana z sytuacją innych zakładów tworzące spółkę JKSM
(część z nich ma znacznie gorsze wyniki). W zakładzie prowadzone są szeroko zakrojone
inwestycje co świadczy o dobrym standingu przedsiębiorstwa.
Połam - Leszczyniec sp. z o.o.
• Rodzaj działalności: produkcja i zbyt wyrobów elektroniki niskiego napięcia (do 1000V):
gniazda bezpiecznikowe, wstawki ograniczające, oprawki oświetleniowe, wtyki grzejnikowe i
inne.
• Właściciel: spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Właścicielem jest 55 osób fizycznych
(pracownicy firmy). Część majątku (grunty, budowle i niektóre maszyny) dzierŜawione są do
końca 2006 roku od firmy Rauschert - Elektrim - Mysłakowice.
• Rynek zbytu: cała Polska
• Zatrudnienie: zatrudnienie od roku 1996 utrzymuje się na stałym poziomie - 85 osób.
Okresowo zatrudnianych jest jeszcze 10 osób. Brana jest pod uwagę moŜliwość zwiększenia
zatrudnienia w bliŜej nieokreślonej przyszłości do 120 osób. Zatrudnionych są 33 kobiety i 52
męŜczyzn, w tym 4 osoby z wyŜszym wykształceniem.
• Ocena sytuacji firmy: Sytuację firmy moŜna określić jako względnie dobrą, jednak nie moŜna
określić jej dalszych losów. Podstawowym celem firmy jest wykupienie ziemi i
dzierŜawionego majątku od Rauschert - Elektrim - Mysłakowice. Następnie przedsiębiorstwo
będzie starało się pozyskać kapitał zewnętrzny do realizacji swojej strategii.
Ogorzeleckie Zakłady Chemiczne „INCO VERITAS" w Ogorzelcu
• Rodzaj działalności: produkcja materiałów dla budownictwa mieszkaniowego oraz budowy
dróg (chemia budowlana).
• Właściciel: spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Jedynym udziałowcem jest stowarzyszenie katolickie z siedzibą w Warszawie.
• Rynek zbytu: cała Polska (hurtownie).
• Zatrudnienie: dość długo utrzymywało się na stałym poziomie - około 100 osób. W listopadzie 1998 nastąpiła redukcja do 58 osób. Liczba ta powinna zostać utrzymana w najbliŜszym czasie (w związku z sezonowym popytem na produkty w okresach wzmoŜonej
sprzedaŜy tj. II i III kwartał zatrudnieni będą czasowo dodatkowi pracownicy). Zatrudnionych
jest 14 kobiet i 44 męŜczyzn, w tym 5 osoby z wyŜszym wykształceniem.
• Ocena sytuacji firmy: sytuacja przedsiębiorstwa jest względnie dobra (przeciętne wynagrodzenie wynosi ok. 1200 zł), co rokuje jej stabilność w dłuŜszym okresie czasu.
Przedsiębiorstwo WielobranŜowe Kopalnia „Ogorzelec"
• Rodzaj działalności: wydobycie i przerób amfibolitów na potrzeby drogownictwa oraz wywarzania betonu.
• Właściciel: spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, której udziałowcami jest osoba fizyczna oraz OZCh „INCO VERITAS".
• Zatrudnienie: obecnie pracuje tu 57 osób. W przeciągu ostatnich kilku lat obserwuje się
powolny wzrost (w roku 1992 zatrudnione były 24 osoby) stanu zatrudnienia.
48
•
Charakteryzuje się ono wahaniami sezonowymi. Zatrudnionych jest 6 kobiet i 51 męŜczyzn,
w tym 2 osoby z wyŜszym wykształceniem.
Ocena sytuacji firmy: sytuacja zakładu jest dobra (przeciętne wynagrodzenie wynosi 1653
zł). Rynek na produkty rozszerza się. Firma inwestuje w park maszynowy. Obecny stan
zatrudnienia powinien zostać utrzymany w dłuŜszym okresie czasu.
Kopalnia Piasku Kwarcowego w Krzeszówku
• Rodzaj działalności: wydobycie piasku, kamienia i Ŝwiru na uŜytek budownictwa, przemysłu
odlewniczego i przemysłu chemicznego.
• Właściciel: spółka akcyjna, której właścicielem są osoby prywatne.
• Rynek zbytu: cała Polska.
• Zatrudnienie: Przedsiębiorstwo zatrudnia obecnie 44 osoby. W okresie dobrej koniunktury
(od marca) dodatkowo okresową pracę znajdzie tu około 15 osób. Zatrudnionych jest 8
kobiet i 36 męŜczyzn, w tym 1 osoba z wyŜszym wykształceniem.
• Ocena sytuacji firmy: Przedsiębiorstwo boryka się od pewnego czasu kłopoty związane ze
zbyt niskim popytem na ich produkty. W roku 1997 przyniosło stratę natomiast rok 1998
zakończyło „papierowym" zyskiem. Sytuację moŜe zmienić - powstanie spółki „KWARC",
która zajmie się osuszaniem piasku gdyŜ, na taki piasek istnieje duŜo większy popyt. Przeciętne wynagrodzenie w firmie wynosi 1060 zł (wraz z wynagrodzeniami Rady Nadzorczej).
9.5. Drobna przedsiębiorczość
1. Na terenie gminy zarejestrowanych jest w systemie REGON 350 (styczeń 1999) podmiotów
gospodarczych. W roku 1996 było ich 322 czyli na przestrzeni dwóch lat przybyło zaledwie 28
podmiotów gospodarczych.
Tab. nr 19. Wykaz podmiotów zarejestrowanych w systemie REGON w 1999 r.
L.p.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
Wyszczególnienie
placówki handlowe (obwoźne)
placówki handlowe (detaliczne)
usługi transportowe
usługi leśne
usługi budowlane
placówki gastronomiczne
zakłady produkcyjne
usługi motoryzacyjne
zakłady stolarski
przetwórstwo zboŜowe
ubojnia
pozostałe
%
20
14
13
9,5
8,5
8
7
5
4,5
0,5
0,5
9,5
2. Do największych z nich zaliczyć naleŜy: PPH PAGAZ w Krzeszowie (producent płytek budowlanych zatrudniający 24 osoby), PPRiU AKWEDUKT w Przedwojowie (zajmujące się robotami budowlanymi i zatrudniające 30 osób), PUH ROKOM w w Ptaszkowie (zatrudniające 25
osób), Firma MERY w Krzeszowie (zatrudniająca 8 osób) i Przedsiębiorstwo wielobranŜowe
Chwastek w Ptaszkowie (zatrudniające 156 osób). Sytuacja tych firm jest przewaŜnie określana
jako dobra.
W strukturze podmiotów gospodarczych wyraźnie dominują podmioty handlowe oraz świadczące usługi bytowe dla mieszkańców gminy.
Najwięcej podmiotów gospodarczych zlokalizowanych jest w następujących miejscowościach:
Krzeszów - ok. 24%, Czadrów - ok. 13%, Raszków - ok. 8,5%, Pisarzowice - ok. 8%, Szarocin ok. 6%, Ogorzelec - ok. 5,5% i Raszów - ok. 4,5%. W kilku miejscowościach występuje bardzo
mała liczba podmiotów: Nowa Białka (0), Krzeszówek (2), Czarnów (4), Dobromyśl (4).
49
Za miernik przedsiębiorczości społeczności lokalnej moŜna przyjąć liczbę zarejestrowanych
podmiotów gospodarczych przypadających na 1000 mieszkańców. W gminie Kamienna Góra
przyjmuje on wartość 41 i jesion znacznie niŜszy od wartości wyznaczonej dla całego byłego
województwa jeleniogórskiego (69).
9.6. Turystyka
1. Teren gminy jest atrakcyjny pod względem turystycznym, znajduje się tu wiele cennych
obiektów geologiczno - przyrodniczych (m.in. rezerwat Głazy Krasnoludków). W miejscowości
Krzeszów znajduje się zespół klasztorny zaliczany do zabytków klasy „0". NaleŜy jednak podkreślić, Ŝe gmina nie wyróŜnia się znacząco pod względem nagromadzenia walorów turystycznych spośród wielu pobliskich gmin województwa dolnośląskiego. Nie jest takŜe postrzegana jako gmina turystyczna.
2. Funkcja turystyczna jest na terenie gminy słabo rozwinięta. Według danych statystycznych
WUS w roku 1997 na terenie gminy funkcjonowały tylko 3 obiekty turystyczne, które dysponowały w sumie 27 miejscami noclegowymi (w roku 1993 i 1995 - 45 miejscami). W związku z tym
na 1000 mieszkańców gminy przypadało 0,3 miejsca noclegowego (w 1993 i 1995 - 0,5
miejsca). Dla porównania warto podać, Ŝe w roku 1997 wskaźnik ten przyjmował następujące
wartości: dla województwa jeleniogórskiego 4,7, dla Jeleniej Góry 1,8, dla Kamiennej Góry 0,7,
dla Karpacza - 124,4, dla Lubawki - 5,5. W 1997 roku 173 osoby skorzystały z oferowanych na
terenie gminy noclegów (w roku 1995 -1107 osób) i spędziły tu 396 nocy.
3. Według danych uzyskanych z wywiadu na terenie gminy jest 5 obiektów, które posiadają
bazę noclegową. Dwa z nich zlokalizowane w Ptaszkowie: motel i pensjonat Oleńka posiadają
miejsca noclegowe wykorzystywane jako miejsca sypialnie oraz związane głównie z obsługą
ruch tranzytowego. Listę obiektów z bazą noclegową przedstawia poniŜsze zestawienie.
Tab. nr 20. Baza noclegowa zlokalizowana na terenie gminy Kamienna Góra.
L.p.
1.
2.
3.
4.
NAZWA
Czartak
Pensjonat Oleńka
Betlejem
Motel
MIEJSCOWOŚĆ
Czarnów
Raszków
Krzeszów
Raszków
LICZBA MIEJSC NOCLEGOWYCH
36
20
16
8
Charakterystykę poszczególnych obiektów turystycznych przedstawiono poniŜej.
Czartak
Liczba miejsc noclegowych: 36.
• Właściciel: osoba fizyczna (działalność agroturystyczna).
• Profil działalności: obsługa grup turystów (najczęściej młodzieŜy).
• Ocena sytuacji: sytuacja nie jest ustabilizowana.
Pensjonat Betlejem w Krzeszowie
• Liczba miejsc noclegowych: 16.
• Właściciel: osoba fizyczna (działalność agroturystyczna).
• Profil działalności: obsługuje głównie gości z Niemiec jednak udział polskich turystów stale
wzrasta.
• Ocena sytuacji: sytuacja stabilna z tendencją rozwojową.
Motel w Ptaszkowie
• Liczba miejsc noclegowych: 8.
• Właściciel: osoba fizyczna.
• Profil działalności: pokoje wynajmują najczęściej firmy dla swoich pracowników (pełni równieŜ rolę motelu).
50
• Ocena sytuacji: Sytuacja stabilna.
5. Na terenie gminy, zgodnie z informacjami posiadanymi przez Rejonowy Zespół Doradztwa
Rolniczego w Kamiennej Górze istnieje 12 gospodarstw agroturystycznych mogących przyjąć
116 gości. Następnych kilka planuje przyjąć ten profil działalności. NaleŜy jednak podkreślić, Ŝe
dwa z nich tzn. Czartak oraz Betlejem to faktycznie pensjonaty lub schroniska, które zarejestrowane są jako gospodarstwa agroturystyczne. Natomiast około połowa z pozostałych nie
podjęła jeszcze działalności agroturystycznej (nie znalazła chętnych do skorzystania z ich usług
bądź nie pobiera opłat od znajomych, rodziny itp.). Nie moŜna więc stwierdzić, iŜ na terenie
gminy rozwinięta jest właśnie ta forma działalności.
Tab. nr 21. Wykaz gospodarstw agroturystycznych
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
Nazwisko rolnika
Słaby B.
Zielonka A.
KoŜuch Z.
Stawiarska L.
Stępniewski J.
Madej K.
Cierpikowski W.
Lelito J.
Stasicka D.
Ditteria D.
Jędruch L.
Lach T.
RAZEM
Miejscowość
Czarnów
Krzeszów
Krzeszów
Leszczyniec
Leszczyniec
Lipienica
Pisarzowice
Pisarzowice
Pisarzowice
Przedwojów
Rędziny
Szarocin
Liczba pokoi
Liczba miejsc
5
8
5
1
3
2
1
3
4
4
3
2
20
16
10
10
9
10
2
6
8
9
8
6
116
6. Na podstawie zebranych danych dot gospodarki gminy dokonano analizy sytuacji i moŜliwości rozwoju poszczególnych rodzajów działalności gospodarczej. Ocenę taką przedstawia
n.w. zestawienie.
Tab. nr 22 Analiza sytuacji i moŜliwości rozwoju poszczególnych rodzajów działalności
gospodarczej
Liczba zatrudnionych
Rolnictwo
średnia
Leśnictwo
mała
Górnictwo
mała
Przemysł
mała
Drobna przedsiębior- średnia
czość
Turystyka
bardzo mała
Rodzaje działalności
Dochodowość
Stabilność
mała
średnia
bardzo duŜa
średnia
średnia
średnia
duŜa
duŜa
średnia
duŜa
MoŜliwość
rozwoju
bardzo mała
mała
mała
średnia
duŜa
mała
średnia
średnia
Liczba zatrudnionych - liczba osób, u których istotna część dochodów pochodzi z danej działalności
gospodarczej.
Dochodowość - zarówno z punktu widzenia pracowników jak i budŜetu gminy.
Stabilność - prawdopodobieństwo utrzymania danego rodzaju działalności gospodarczej na nie mniejszym niŜ
obecnym poziomie.
MoŜliwość rozwoju - prawdopodobieństwo tworzenia się nowych podmiotów, powstawania nowych miejsc
pracy, zwiększania dochodowości w ramach danej działalności gospodarczej.
10. UWARUNKOWANIA ZWIĄZANE Z ISTNIEJĄCYM STANEM ZAINWESTOWANIA ORAZ
ROZWOJEM STRUKTURY FUNKCJONALNO - PRZESTRZENNEJ
1. Na dotychczasowe zagospodarowanie przestrzenne gminy Kamienna Góra składają się
51
następujące podstawowe elementy struktury funkcjonalno - przestrzennej:
• kompleksy leśne oraz zespoły zieleni urządzonej;
• kompleksy łąkowo - pastwiskowe i grunty orne;
• kompleksy wód otwartych;
• zespoły zabudowy mieszkaniowej, usługowej i zagrodowej;
• obiekty przemysłowe oraz produkcyjno - usługowe;
• sieć dróg wojewódzkich, gminnych i lokalnych oraz sieć szlaków turystycznych;
• sieci i urządzenia techniczne, towarzyszące istniejącej zabudowie;
• tereny powierzchniowej eksploatacji surowców;
• pozostałości dawnej działalności górniczej.
2. Układ przestrzenny terenów zainwestowanych tworzy 21 następujących jednostek osadniczych. Są to:
1. Czadrów - długa, luźno zabudowana wieś łańcuchowa połoŜona w południowo - zachodniej
części gminy w dolinie rzeki Zadrny, na wysokości ok. 450-460 m n.p.m.; przylega
bezpośrednio do miasta Kamiennej Góry i jest z nią funkcjonalnie powiązana; we wsi zlokalizowane są m.in.: szkoła, kościół, ferma drobiu, tartak, warsztat samochodowy, produkcja
mebli, usługi stolarskie, transportowe, budowlane oraz dwa bary i sklepy spoŜywcze;
2. Czarnów - rozproszona wieś połoŜona na wysokości ok. 610-740 m n.p.m., w północno zachodniej części gminy, na zboczach Rudaw Janowickich; we wsi zlokalizowane są m.in.:
gospodarstwo agroturystyczne „Czartak", wyciąg narciarski oraz Świątynia Hary Kryszna;
3. Dębrznik - wieś połoŜona w północnej części gminy w ObniŜeniu Lesku, na wysokości ok.
430-440 m n.p.m.; graniczy z gminą Marciszów; zabudowa ciągnie się po obu brzegach
rzeki Bóbr; we wsi zlokalizowane są m.in.: świetlica, produkcja stolarska, PPHU „INFO",
usługi transportowe oraz sklep spoŜywczy;
4. Dobromyśl - mała wieś połoŜona w północno - wschodniej części gminy, na wysokości ok.
510-540 m n.p.m.; graniczy z gminą Lubawka; we wsi znajduje się leśniczówka;
5. Gorzeszów - wieś połoŜona w północno - wschodniej części gminy, przy drodze prowadzącej do Kamiennej Góry, na wysokości ok. 470-490 m n.p.m.; zabudowania ciągną się
wzdłuŜ Kochanówki - prawego dopływu Zadrny; we wsi zlokalizowane są m.in.: szkoła, biblioteka, świetlica, OSP i sklep spoŜywczy; w pobliŜu wsi w Zaworach znajduje się rezerwat
„Głazy Krasnoludków" oraz w samej wsi pomnik przyrody Diabelska Maczuga, a takŜe wiele
innych interesujących skałek;
6. Janiszow - wieś łańcuchowa połoŜona w środkowej części gminy, ciągnąca się głównie
wzdłuŜ lewego brzegu Bobru; od południa graniczy z miastem Kamienną Górą i jest z nim
funkcjonalnie powiązana; we wsi zlokalizowane są m.in.: kościół, świetlica, OSP, młyn gospodarczy, usługi transportowe i budowlane oraz sklep spoŜywczy;
7. Jawiszów - wieś łańcuchowa połoŜona w południowej części gminy przy drodze prowadzącej do Chełmska Śląskiego; wieś rozciąga się wzdłuŜ Zadrny u północno - zachodniego
krańca Zaworów; we wsi zlokalizowane są m.in.: firma „HEKPOL", przetwórstwo tworzyw
sztucznych, przetwórstwo mięsne, usługi transportowe oraz sklep spoŜywczy;
8. Kochanów - niewielka wieś łańcuchowa połoŜona u północno - zachodniego podnóŜa
Zaworów, na wschodnim krańcu gminy; we wsi zlokalizowane są m.in.: kościół, mechanika
pojazdowa, usługi transportowe i sklep spoŜywczy;
9. Krzeszów - największa wieś w gminie, połoŜona w jej południowo - wschodniej części nad
rzeką Zadrną, w strukturze funkcjonalno - przestrzennej dominantę stanowi zabytkowy zespół pocysterski; wieś jest silnym ośrodkiem usługowym, stanowiącym zaplecze dla sąsiednich wsi; znajdują się tu m.in.: szkoła podstawowa, dom kultury, biblioteka, urząd
pocztowy, posterunek policji, ośrodek zdrowia i lecznica zwierząt, liczne zakłady produkcyjno - usługowe, pensjonat, restauracje, bary i sklepy;
10. Krzeszówek - niewielka luźno zabudowana wieś łańcuchowa połoŜona na wysokości ok.
460-470 m n.p.m., w południowo - wschodniej części gminy; we wsi dominuje Kopalnia
Piasku Kwarcowego „Krzeszówek", ponadto znajduje się tu kościół i sklep spoŜywczo przemysłowy;
52
11. Leszczyniec - duŜa uprzemysłowiona wieś połoŜona u podnóŜa Rudaw Janowickich, w
południowo - zachodniej części gminy; we wsi dominują Zakłady Porcelany Elektrotechnicznej POŁAM, ponadto znajdują się tu: szkoła podstawowa, 2 kościoły, biblioteka, ośrodek
zdrowia, urząd pocztowy, OSP, tartak, mechanika pojazdowa oraz dwa bary i sklepy
spoŜywcze;
12. Lipienica - niewielka wieś łańcuchowa połoŜona u podnóŜa Gór Kruczych, w południowo wschodniej części gminy; graniczy z gminą Lubawka; wieś funkcjonalnie jest związana z
Krzeszowem; znajdują się tu m.in.: leśniczówka, świetlica, usługi budowlane i transportowe
oraz sklep spoŜywczo - przemysłowy;
13. Nowa Białka - zanikowa wieś połoŜona w południowo - zachodniej części gminy, granicząca
z gminą Lubawka;
14. Ogorzelec - dość duŜa wieś połoŜona pomiędzy Rudawami Janowickimi, a Wzgórzami
Bramy Lubawskiej, w południowo - zachodniej części gminy; graniczy z miastem Kowary;
we wsi dominują Ogorzeleckie Zakłady Chemiczne oraz Kopalnia Ogorzelec; znajdują się tu
ponadto: szkoła podstawowa, świetlica, stacja PKP, ślusarstwo, usługi transportowe, bar i
sklep spoŜywczy;
15. Olszyny - długa, luźno zabudowana wieś łańcuchowa połoŜona w dolinie Zadrny, w południowo - zachodniej części gminy; graniczy z Chełmskiem Śląskim i jest z nim funkcjonalnie
powiązana; we wsi zlokalizowane są m.in.: skup metali kolorowych, produkcja wafli i sklep
spoŜywczy;
16. Pisarzowice - duŜa wieś, połoŜona w malowniczej dolinie śywicy u podnóŜa Rudaw Janowickich w zachodniej części gminy; graniczy z miastem Kamienną Górą i jest z nim funkcjonalnie związana; we wsi dominuje Zakład Wydobycia i Przemiału Dolomitu; we wsi zlokalizowane są takŜe m.in.: szkoła, kościół, dom kultury, biblioteka, punkt lekarski, urząd
pocztowy, OSP, gospodarstwo agroturystyczne, mała gastronomia i sklepy spoŜywcze;
17. Przedwojów - wieś łańcuchowa połoŜona w północnej części Gór Kruczych, w środkowej
części gminy; od północy graniczy z miastem Kamienną Górą i jest z nim funkcjonalnie
związana; we wsi zlokalizowane są m.in.: szkoła, kościół, gospodarstwo agroturystyczne,
tartak, warsztat samochodowy, betoniarstwo nagrobkowe, bar uniwersalny i sklep spoŜywczy;
18. Ptaszków - rozproszona wieś połoŜona na prawym brzegu Bobru, w północno - wschodniej
części gminy; graniczy z miastem Kamienną Górą i jest z nim funkcjonalnie związana; we
wsi zlokalizowane są m.in.: szkoła, świetlica, OSP, pensjonat, motel, bar, stacja benzynowa,
mechanika pojazdowa, usługi budowlane i transportowe oraz sklepy spoŜywcze;
19. Raszów - łańcuchowa wieś malowniczo połoŜona w dolinie Bystrka, u podnóŜa Rudaw
Janowickich, w północnej części gminy; graniczy z miastem Kamienną Górą i jest z nim
funkcjonalnie związana; we wsi zlokalizowane są m.in.: szkoła, kościół, usługi instalatorskie, budowlane i transportowe, produkcja garmaŜeryjna, kamieniarstwo, bar uniwersalny i
sklep spoŜywczy;
20. Rędziny - łańcuchowa wieś, malowniczo połoŜona w dolinie Bystrka, u podnóŜa Rudaw
Janowickich, w północno - zachodniej części gminy; we wsi dominuje Kopalnia Dolomitu
Rędziny; ponadto znajdują się tu m.in.: schronisko młodzieŜowe „Dolomit", leśniczówka,
kościół, warsztat samochodowy, usługi transportowe, gastronomiczne, ślusarstwo i bar
uniwersalny;
21. Szarocin - dość duŜa wieś łańcuchowa połoŜona w dolinie Świdnika w południowo - zachodniej części gminy; we wsi zlokalizowane są m.in.: szkoła, świetlica, Dom Pomocy
Społecznej, leśniczówka, gospodarstwo agroturystyczne, usługi budowlane i transportowe
oraz sklepy spoŜywcze.
3. Zgodnie z ustaleniami miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego sieć osadnicza terenu gminy będzie rozwijać się na terenach leŜących w strefie rozwoju osadnictwa, zaś
związane z tym procesy nie stworzą w praktyce Ŝadnego zagroŜenia dla stanu środowiska
przyrodniczego i walorów krajobrazowych. Zasadnicze przemiany układów przestrzennych
poszczególnych jednostek urbanistycznych, jakie tworzą tę sieć wiąŜą się z zakładanymi w ww.
53
planach zabiegami modernizacyjnymi w obrębie istniejącej zabudowy oraz uzupełnieniem
jeszcze istniejących tu luk. Największe rezerwy pod rozwój budownictwa mieszkaniowego i
mieszkaniowo - usługowego przewidziany jest w Raszkowie, Krzeszowie i Czadrowie. Rozwój
przemysłu i eksploatacji surowców zakłada się w ustabilizowanych, juŜ istniejących ośrodkach
ich koncentracji, przy zachowaniu odpowiednich norrą ochrony i respektowaniu przepisów o
ochronie środowiska. Udokumentowaną bazą surowca przewidzianą do eksploatacji jest złoŜe
porfiru Chełmczyk. Największym przedsięwzięciem jest planowana na północnym i zachodnim
obrzeŜu m. Kamiennej Góry budowa południowego odcinka przyszłej autostrady A3 Szczecin Lubawka - Praga. Znacznie mniejsze w skali planowane zadania inwestycyjne obejmują
następujące tereny:
• tereny pól golfowych wraz z zapleczem rekreacyjno - usługowym (hotel, pole namiotowe i
campingowe) w Janiszowie;
• tereny sportów letnich i zimowych wraz z zapleczem rekreacyjno - usługowym (zabudowa
pensjonatowa, parkingi) w Ogorzelcu, po obu stronach Przełęczy Kowarskiej;
• tereny wypoczynku i rekreacji nad wodą wraz z towarzyszącą zabudową turystyczno rekreacyjną na terenie kopalni piasku kwarcowego w Krzeszówku, (przejmowanie terenu na
ww. cele następować będzie etapowo zgodnie z projektem rekultywacji);
• tereny sportów zimowych wraz z zapleczem hotelowo - gastronomicznym w masywie
Rudaw Janowickich (Rędziny i Czarnów).
Niewielki w skali program turystyczno-sportowy, związany m.in. z planowaną modernizacją,
rozbudową i budową obiektów turystyczno - rekreacyjnych i usługowych przede wszystkim w
Czarnowie, Krzeszowie, Czadrowie, Dębrzniku, Pisarzowicach, Rędzinach i Szarocinie.
4. Od 10.10.1984 r. dla 21 jednostek wiejskich gminy Kamienna Góra wydano 229 pozwoleń
na budowę, z których 7 utraciło swoją waŜność. Największy ruch budowlany obserwuje się w
Krzeszowie - 48 pozwoleń i w dalszej kolejności: w Raszkowie - 25 pozwoleń, w Pisarzowicach
- 25 pozwoleń, Czadrowie - 20 pozwoleń i w Raszowie - 20 pozwoleń. Znikomy ruch
inwestycyjny występuje w Rędzinach, Gorzeszowie i w Dobromyślu, gdzie wydano w ciągu
ostatnich 3 lat po 1 pozwoleniu na budowę. W większości wydane pozwolenia dotyczyły budowy lub modernizacji obiektów mieszkalnych, mieszkalno - gospodarczych, garaŜy oraz
przyłączy gazowych i wodociągowych. Większymi w skali przedsięwzięciami są budowy stawów
rybnych wraz towarzyszącymi usługami w Raszkowie i Lipienicy.
5. Dla terenu gminy Kamienna Góra istnieją duŜe moŜliwości terenowe dla podjęcia działalności budowlanej związane z zasobami gruntów, które otrzymały zgodę na ich wyłączenie z
uŜytkowania rolnego i leśnego. Zgodnie z obowiązującymi miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego na cele nierolnicze i nieleśne na terenie gminy zostały wyraŜone następujące zgody:
• zgoda MRiGś z dn. 20.12.91 r. - 202,00 ha gruntów rolnych, w tym: ki. III - 37,00 ha i ki. IV165,00 ha,
• zgoda Woj. Jeleniogórskiego z dn. 30.12.91 r. - 133,00 ha gruntów rolnych,
• zgoda MRiGś z dn. 06.10.93 r. - 8,21 ha gruntów rolnych,
• zgoda MOŚZNiL z dn. 19.10.93 r. - 0,54 ha gruntów rolnych i 2,01 ha gruntów leśnych
(eksploatacja amfibolitu i tereny mieszkaniowe),
• zgoda Woj. Jeleniogórskiego z dn. 29.10.93 r. - 0,36 ha gruntów rolnych (usługi komunikacji),
• zgoda Woj. Jeleniogórskiego z dn. 31.08.94 r. - 1,15 ha gruntów rolnych (bazy technicznej
obsługi rolnictwa),
• zgoda MOŚZNiL z dn. 13.12.94 r. - 0,69 ha gruntów rolnych (cele przemysłu),
• zgoda Woj. Jeleniogórskiego z dn. 27.12.94 r. - 0,25 ha gruntów rolnych (cele przemysłu),
• zgoda MOŚZNiL z dn. 27.07.97 r. - 9,75 ha gruntów leśnych (eksploatacja melafiru),
• zgoda Woj. Jeleniogórskiego z dn. 22.04.98 r. - 99,44 ha gruntów rolnych (usługi sportu i
rekreacji i wypoczynku nad wodą) oraz 2,63 ha gruntów rolnych (cele produkcyjno - usługowe).
54
11. UWARUNKOWANIA ZWIĄZANE ZE STRUKTURA WŁADANIA GRUNTAMI
1. Z ogólnej powierzchni gminy wynoszącej 15810,6940 ha największy udział posiadają indywidualne gospodarstwa rolne, zajmujące powierzchnię 6717,2991 ha, następnie grunty skarbu
Państwa, będące we władaniu nadleśnictw zajmujące 5020,2312 ha oraz na trzecim miejscu
grunty Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa zajmujące 2142,0038 ha. Grunty rolne stanowiące mienie komunalne zajmują zaledwie 469,0038 ha, co stanowi 2,96 % ogólnej powierzchni gminy.
2. Najwięcej gruntów ogółem naleŜących do indywidualnych gospodarstw rolnych występuje
we wsi Raszów i Krzeszów, a najmniej w Krzeszówku i Nowej Białce. Natomiast udział procentowy w stosunku do powierzchni danej wsi największy jest w Janiszowie (62,9%), Raszowie (61,1 %) oraz w Pisarzowicach (56%).
3. Najwięcej gruntów ogółem naleŜących do Skarbu Pastwa i będących we władaniu nadleśnictw występuje we wsi Krzeszów, a najmniej we wsi Janiszów. Natomiast udział procentowy
w stosunku do powierzchni danej wsi największy jest w Czarnowie (65,2%), Nowej Białce
(61,5%) oraz w Dobromyślu (58%).
5
4. Najwięcej gruntów ogółem naleŜących do Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa występuje we wsi Jawiszow i Kochanów. We wsiach tych występuje równieŜ największy udział
procentowy w stosunku do powierzchni danej wsi . Najmniej gruntów AWRSP jest we wsi
Czarnów, natomiast we wsi Nowa Białka grunty te w ogóle nie występują
5. Najwięcej gruntów ogółem naleŜących do mienia komunalnego występuje we wsi Przedwojów. We wsi tej występuje równieŜ największy udział procentowy w stosunku do powierzchni
wsi (10,19%). Najmniej gruntów komunalnych jest we wsi Nowa Białka i Krzeszówek.
6. Szczegółową charakterystykę stanu władania na terenie gminy Kamienna Góra
przedstawia poniŜsze zestawienie.
Tab. nr 23. Stan władania dla terenu gminy Kamienna Góra wg stanu w grudniu 1998 r.
Lp.
Jednostka
osadnicza
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
113.
14.
Czad rów
Czarnów
Dębrznik
Dobromyśl
Gorzeszów
Janiszów
Jawiszow
Kochanów
Krzeszów
Krzeszówek
Lipienica
Leszczyniec
Nowa Białka
Ogorzelec
Powierz,
ogółem
659,7826
548,7401
639,6922
638,7941
759,5386
590,1268
775,9464
742,8799
1917,2055
233,9892
519,6484
713,9594
299,3400
750,6587
Skarb Państwa
Nadleśnictwo
23,9500
357,700
207,6600
370,7500
146,0184
4,1100
105,3200
218,3257
825,0686
16,6000
129,4300
329,3900
184,1800
419,5200
AWRSP
34,0214
1,6365
70,2091
88,5100
249,5826
26,9985
386,2802
304,8179
91,4404
59,3200
145,1456
47,4145
—
94,7310
Mienie
gminne
22,9658
8,9043
17,3608
8,7000
19,1200
16,7410
22,4494
15,5537
36,7726
5,6800
8,9200
23,1352
3,3500
18,2427
Indywidualne
gospodarst
wa rolne
271,5838
130,8449
255,9408
165,5111
323,2376
371,3273
203,5854
195,3871
660,0000
109,0092
230,4565
289,3249
109,5400
167,4750
Pozostali
uŜytkownicy
307,2616
49,6544
88,5215
5,3230
21,5800
170,9500
58,3114
8,7955
303,9239
43,3800
5,6963
24,6948
2,2700
50,6900
55
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
X
Olszyny
Pisarzowice
Przedwojów
Ptaszków
Raszów
Rędziny
Szarocin
Ogółem
gmina :
909,4942
1360,6260
997,8856
524,6296
790,7876
768,9060
668,0653
15810,6940
197,5500
412,8600
285,9100
17,2000
262,9481
311,3004
194,4400
5020,2312
239,9900
72,9300
116,6020
36,0675
15,1900
10,3400
50,7766
2142,0038
17,1400
38,6664
101,7439
29,9156
20,4834
15,5400
17,7180
469,1028
436,3107
761,8768
479,5764
297,3145
483,1747
389,8156
386,0068
6717,2991
18,5035
74,2928
14,0533
144,1320
8,9914
41,9160
19,1239
1462,0593
12. UWARUNKOWANIA ZWIĄZANE ZE STANEM UKŁADU KOMUNIKACJI
12.1. Komunikacja drogowa
1. Gmina Kamienna Góra posiada dość dobrze rozwiniętą sieć dróg publicznych, zwłaszcza w
części południowo - wschodniej. Część zachodnią gminy zajmują Rudawy Janowickie i część
Grzbietu Lasockiego, stąd mniejsza ilość dróg w tamtym rejonie.
2. Osią komunikacyjną w kierunku wschód - zachód jest droga wojewódzka nr 367 Jelenia Góra
- Kowary - Kamienna Góra - (Droga nr 371) - Kamienna Góra - Wałbrzych, IV ki. technicznej.
Prowadzi ona zarówno ruch tranzytowy jak i lokalny. Na wielu odcinkach nie spełnia
wymaganych parametrów, a w rejonie Leszczyńca i Ogorzelca niesie zagroŜenie bezpieczeństwa ruchu.
3. Droga krajowa nr 371 Bolków - Lubawka IV ki. technicznej przebiega przez Kamienną Górę i
przecina gminę w kierunku północ - południe. Przenosi ona ruch tranzytowy i lokalny.
4. Droga wojewódzka nr 368 Ogorzelec - Przełęcz Okraj - granica państwa, V ki. technicznej.
Znaczna jej część biegnie poza granicami gminy Kamienna Góra.
5. Drogi powiatowe i gminne przenoszą ruch lokalny i doprowadzają go w duŜej części do dróg
wojewódzkich i drogi krajowej. Nie wymagają zmian w swym przebiegu, poza lokalnymi poszerzeniami korony, szerokości pasa jezdni, wyprostowaniem łuków poziomych i poprawieniem
nawierzchni asfaltowych. Niestety na wielu odcinkach drogi te nie spełniają parametrów technicznych. Na terenie gminy poza lokalizacją w Ptaszkowie brak jest stacji paliwowych i wyspecjalizowanych stacji obsługi technicznej pojazdów.
6. Na terenie gminy przebiegać ma planowana do realizacji w okresie perspektywicznym r. 2010
- 2015, autostrada A - 3 Szczecin - Gorzów Wielkopolski - Legnica - Lubawka (granica państwa)
- Praga. Autostrada ta przebiegać będzie w obszarze gminy w kierunku północ -południe, po
zachodniej stronie miasta Kamiennej Góry. Ze względu na silne oddziaływanie autostrady na
środowisko przyrodnicze i kulturowe przyjęto cztery strefy zagroŜeń autostrady:
A - do 30 m od osi autostrady
B - do 150 m od osi autostrady
C - do 800 m od osi autostrady
D - do 1500 m od osi autostrady
Strefa A i B to obszary zagroŜeń bezpośrednich pracami budowlanymi (pas drogowy autostrady, obiekty inŜynierskie, miejsca obsługi podróŜnych).
Dla ustalenia przebiegu ww. autostrady wydane zostało w 1998 r. wskazanie lokalizacyjne
przez Ministra Administracji i Spraw Wewnętrznych.
7. W układzie dróg krajowych przewiduje się modemizację drogi nr 371 Bolków - Lubawka, w
ramach której zakłada się wykonanie w I etapie odcinka Kamienna Góra - Lubawka i w II eta
pie Kamienna Góra - Marciszów. Z modernizacją tej drogi przemawiają następujące uwarun
56
kowania:
• droga nr 371 stanowi część waŜnej drogi międzyregionalnej o silnym stopniu urbanizacji i
uprzemysłowienia;
• rozbudowa przejścia granicznego w Lubawce wpłynie na skalę ruchu tranzytowego;
• droga nr 371 jest drogą alternatywną dla autostrady A - 3;
• dopuszczenie w przyszłości ruchu tranzytowego na przejściu granicznym w Lubawce
spowoduje przejęcie części ruchu z Jakuszyc i Kudowy.
12.2. Komunikacja kolejowa
Przez teren gminy przebiegają linie kolejowe:
• Nr 298 o państwowym znaczeniu: Kamienna Góra - Sędzisław nie zelektryfikowana.
• Nr 299 o państwowym znaczeniu: Kamienna Góra - Lubawka - Granica Państwa nie zelektryfikowana.
• Nr 308 Kamienna Góra - Jelenia Góra przez Pisarzowice, Ogorzelec, Kowary. Wyłączona
obecnie z ruchu linia przebiegająca na obrzeŜach Rudawskiego Parku Krajobrazowego, ze
względu na potrzeby turystyczne regionu oraz ochronę środowiska, wymaga modernizacji i
elektryfikacji.
• Nr 330 Kamienna Góra - Krzeszów. Obecnie nie jest przewidziana przez PKP do ponownego uruchomienia.
12.3. Komunikacja zbiorowa
Ruch lokalny, poprzez stosunkowo gęstą sieć linii autobusowych na terenie gminy, obsługiwany
jest przez odział kamiennogórski PKS, sp. z o.o. Wraz ze wzrostem środków transportu
komunikacji zbiorowej obsługiwanych przez innych przewoźników, nie obserwuje się potrzeby
tworzenia nowych linii autobusowych. Prywatni kierowcy wykorzystują do celów przewozowych
własne samochody przewoŜące jednorazowo około 10 osób. Ich działanie skupia się głównie w
rejonie Kamiennej Góry i nastawione jest na przewóz osób do pobliskich miejscowości.
13. UWARUNKOWANIA ZWIĄZANE ZE STANEM SIECI URZĄDZEŃ INFRASTRUKTURY
TECHNICZNEJ
1. Abonenci telefoniczni Janiszowa, Raszowa, Czadrowa, Dębrznika i Raszkowa obsługiwani
są przez telefoniczną centralę CA w Kamiennej Górze. Pozostali abonenci gminy Kamiennej
Góry podłączeni są do centrali wiejskich w Pisarzowicach, Leszczyńcu, Przedwojowie i Krzeszowie.
• Centrala w Pisarzowicach typu AG o pojemności 50 NN obsługuje miejscowości: Rędziny,
Czarnów.
• Centrala w Leszczyńcu typu AG o pojemności 50 NN obsługuje miejscowości: Ogorzelec,
Szarocin.
• Centrala w Przedwojowie typu AG o pojemności 25 NN
• Centrala w Krzeszowie typu SPC - 100 M.W. obsługuje miejscowości: Jawiszów, Gorzeszów, Kochanów, Lipienica, Krzeszówek.
2. Pojemność istniejących central jest niewystarczająca i nie zabezpiecza istniejących potrzeb
w zakresie instalowania telefonów. Na odcinkach od centrali do abonentów istnieją rozwiązania
z przed dwudziestu i więcej lat. Stare linie są przeciąŜone i w obecnych warunkach podłączenie
nowych abonentów jest niemoŜliwe. Planowany rozwój central telefonicznych i sieci
światłowodowych powinny w zupełności zabezpieczyć planowane potrzeby w zakresie
telefonizacji gminy. W roku 1999 zamierzona jest rozbudowa sieci i centrali w Kamiennej Górze
i Krzeszowie, natomiast w roku 2000 w Leszczyńcu i Pisarzowicach.
57
1. Z pośród 20 wiosek gminy 18 objętych jest bądź w całości, bądź w części zbiorowym systemem zaopatrzenia w wodę, są to: Dębrznik, Ptaszków, Janiszów, Przedwojów, Pisarzowice,
Rędziny, Raszów, Ogorzelec, Leszczyniec, Czadrów, Krzeszów, Lipienica, Krzeszówek, Gorzeszów, Dobromyśl, Kochanów, Jawiszów, Olszyny. Jedynie Czarnów i Szarocin nie objęte
systemem zbiorowym, zasilane są w wodę z przydomowych studni kopanych, stanowiących
indywidualne źródła poboru wody. Część gospodarstw posiada wodociągi zagrodowe, na bazie
urządzeń hydroforowych.
2. Na terenie gminy Kamienna Góra znajduje się 25 punktów poboru wody, z czego 14 znajduje
się we władaniu MPWiK, oraz gminy.
• Ujęcie wód podziemnych w Janiszowie (Qd = 8640,00 m3/d) stanowi główne źródło poboru
wody dla miasta Kamienna Góra. Zaopatruje ono takŜe wieś Janiszów.
• Ujęcie w Krzeszowie tzw. „Betlejem" (Qd = 1632,00 m3/d) stanowi źródło zaopatrzenia w
wodę dla Krzeszowa, Krzeszówka, Gorzeszowa, Dobromyśla, Kochanowa, Czadrowa, Lipienicy, Jawiszowa, Olszyn. Krzeszów oraz wyŜej wymienione wsie wspomagane są przez
ujęcie wód podziemnych w Krzeszówku (Qd = 720 m3/d) oraz przez rurociąg 0 250 podłączony do magistrali wałbrzyskiej w Gorzeszowie.
• Ujęcia wody w Gorzeszowie (Qd = 1440,00 m3/d) naleŜące do Wałbrzyskiego PWiK zasilają w wodę magistralą 0 400 Wałbrzych.
• Leszczyniec posiada wodociąg grawitacyjny (Qd = 240 - 360 m3/d). Na sieci znajduje się
zbiornik podziemny o V = 40 m3. System ten zaopatruje w wodę około 70% wsi.
• Dębrznik zaopatrywany jest w wodę z ujęć w Marciszowie naleŜących do Wałbrzyskiego
PWiK.
• Przedwojów posiada wodociąg wiejski zasilany z ujęcia typu drenaŜowego (Qd = 120 m3/d)
zlokalizowanego u podnóŜa góry Długosz.
• Raszów i Pisarzowice posiadają własne ujęcie wód powierzchniowych, dla Raszowa Qd =
112,00 m3/d. Z ujęcia w Pisarzowicach korzystają takŜe niektórzy mieszkańcy Rędzin około
10% mieszkańców wsi.
• Ptaszków zasilane są w oparciu o wodociąg komunalny w Kamiennej Górze naleŜący do
MPWiK.
• Ujęcie w Ogorzelcu zasila część mieszkańców Ogorzelca.
12.3. Odprowadzenie i unieszkodliwienie ścieków
1. Od stycznia 1996 r. ścieki miejsko - przemysłowe w ilości około 10.000 m3/d są oczyszczane
mechanicznie w nowej oczyszczalni w Kamiennej Górze. W czasie długiego cyklu budowlanego
dokonano zmniejszenia przepustowości z 24.000 do 20.000 m3/d i zmieniono technologię
usuwania związków biogennych. Z miejscowości naleŜących do gminy Kamienna Góra jedynie
część Ptaszkowa podłączona jest do oczyszczalni w Kamiennej Górze.
2. Ścieki bytowo - gospodarcze odpływające z budynków Przedwojowa w ilości 190 m3/d
oczyszczane są w oczyszczalni mechaniczno - biologicznej typu Bioblok PS-150 o przepustowości 190 m3/d.
3. Ścieki bytowo - gospodarcze odpływające z budynków Krzeszowa w ilości 300 m3/d
oczyszczane są w oczyszczalni mechaniczno - biologicznej z osadem czynnym o przepustowości 600 m3/d i odprowadzane do Zadrny - prawobrzeŜnego dopływu Bobru. Obecnie korzysta
z oczyszczalni około 70% mieszkańców Krzeszowa oraz kilka budynków wielorodzinnych
osiedla mieszkaniowego naleŜącego do dawnego PGR w Czadrowie. Docelowo oczyszczalnia
ma oczyszczać ścieki z Krzeszowa, Czadrowa i Lipienicy.
58
4. Ścieki bytowo - gospodarcze z osiedla mieszkaniowego i z kilku budynków gminnych w
Ogorzelcu w ilości 55 m3/d oczyszczane są w oczyszczalni mechaniczno - biologicznej z osadem czynnym o przepustowości 60 m3/d i odprowadzone do potoku Świdnik - lewobrzeŜnego
dopływu Bobru.
5. Ścieki bytowo - gospodarcze z innych wiosek gminy gromadzone są w suchych ustępach, w
zbiornikach bezodpływowych lub osadnikach przepływowych z odpływem do grunt lub pobliskich cieków wodnych i rowów melioracyjnych.
13.4. Gazownictwo
1. Przez obszar gminy przebiegają magistrale gazowe Dn 500 i Dn 300 mm wysokiego ciśnienia relacji tłoczenia gazu w Sobięcinie koło Wałbrzycha - Kamienna Góra - Jelenia Góra oraz
gazociąg w.c. Dn 100 w kierunku Lubawki stanowiący odgałęzienie od gazociągu. Na terenie
Zakładów Chemicznych w Ogorzelcu znajduje się przemysłowa stacja redukcyjno-pomiarowa
dwustopniowa, z której gaz jest rozprowadzany na potrzeby zakładu gazociągiem niskiego
ciśnienia.
2. Mieszkańcy gminy nie posiadają gazu przewodowego za wyjątkiem Przedwojowa, gdzie
zlokalizowana jest dwustopniowa stacja redukcyjno-pomiarowa zasilana z gazociągu Dn 100.
Niektóre gospodarstwa domowe posiadają gaz propan - butan w butlach do przygotowania
posiłków i ogrzewania mieszkań.
3. Program rozwoju gazyfikacji południowej części gminy opracowało biuro projektów gazownictwa GAZOPROJEKT z Wrocławia. Zakłada się zgazyfikowanie następujących wsi gminy
Kamienna Góra: Czadrów, Dobromyśl, Gorzeszów, Jawiszów, Kochanów, Krzeszów, Krzeszówek, Lipienica, Olszyny. W celu realizacji inwestycji którą podzielono na dwa etapy naleŜy w
pierwszej części do roku 2000 wybudować:
• gazociąg wysokiego ciśnienia - 4,2 km podłączony do gazociągu Dn 500 p.nom 1,6 MPa
wysokiego ciśnienia relacji Wałbrzych - Ścięgny (po remoncie przewidziana jest zmiana p.
nom 6,3 MPa);
• gazociąg średniego ciśnienia - 10,72 km w Krzeszowie i Czadrowie;
• stację red - pom. I stopnia w Krzeszowie o przepustowości 2000 m3/h;
•
• 4990 przyłączy z reduktorami w Krzeszowie i Czadrowie.
Na okres docelowy (do 2020 roku) naleŜy:
• wymienić stację I stopnia na większą 4000 m3/h;
• wybudować 26320 m gazociągu śr/c na terenie pozostałych miejscowości;
• wybudować 794 przyłączy z reduktorami na terenie pozostałych miejscowości.
4. W programie zaopatrzenia w gaz przewiduje się, Ŝe domowi odbiorcy gazu będą z niego
korzystać do gotowania posiłków oraz grzania wody do celów sanitarnych. Na omawianym
terenie przewidziano takŜe do ogrzania 100% mieszkań będących poza zasięgiem ogrzewania
z kotłowni.
5. W Czadrowie istnieją lokalne kotłownie dostarczające ciepłą wodę oraz ciepło do ogrzania
mieszkań wielorodzinnych. W opracowanej koncepcji kotłownie te zostały przewidziane do
zasilania gazem. Wielkość wskaźnika zapotrzebowania na ogrzanie wynosi:
• bud. wielorodzinne - 1219 m3/odb/rok;
• dud. jednorodzinne - 2705 m3/odb/rok.
ZuŜycie gazu przez innych odbiorców i kotłownie na omawianym terenie wyniesie 1795,2 tyś
m3/rok = 811 m3/h
Tab. 24. Zestawienie przewidywanego poboru gazu na rok 2020.
59
miejscowość
Czadrów
Dobromyśl
Gorzeszów
Jawiszów
Kochanów
Krzeszów
Krzeszówek
Lipienica
Olszyny
razem
roczny ogólny pobór
szczytowy pobór gazu
liczba mieszkańców kogazu tyś m3/rok
m3/h
rzystająca z gazu
1729,1
1097
1006
104,4
61
90
306,8
156
269
382,2
194
265
250,4
126
206
1898,1
811
1592
106,5
59
70
163,1
92
180
444,9
222
362
5385,6
2297
1. Źródłem zasilania w energię elektryczną odbiorców gminy jest GPZ 110/20 kV w Kamiennej
Górze oraz GPZ 110/20 kV w Lubawce i GPZ 110/20 kV w Marciszowie. PowyŜsze GPZ - ty
włączone są w elektroenergetyczny system linii 110 kV relacji Kamienna Góra - Marciszów,
Kamienna Góra - Lubawka i Kamienna Góra - Boguszów Gorce. Istniejące GPZ - ty pokrywają
w zupełności zapotrzebowanie na energię elektryczną istniejących odbiorców komunalnobytowych i przemysłowych gminy Kamienna Góra.
2. Przez obszar gminy przebiega magistralna linia 220 kV relacji GPZ 400/220/100 kV w Mikułowej - GPZ 220/110 KV w Boguszowie Gorcach oraz linia napowietrzna 110 kV relacji Boguszów Gorce - Mieroszów. Długość odcinka biegnącego przez obszar gminy wynosi około 3
km.
3. Sieć rozdzielcza średniego napięcia pracuje na napięciu 20 kV . Wykonana jest głównie jako
napowietrzna, częściowo jako kablowa.
14. SYNTEZA UWARUNKOWAŃ ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO IDENTYFIKACJA GŁÓWNYCH PROBLEMÓW ROZWOJU GMINY
1. Z analizy uwarunkowań zreferowanych w rozdziałach 1-13 wynikają następujące generalne
konkluzje:
• gmina Kamienna Góra posiada atrakcyjne połoŜenie pod względem geograficznym - występują tu zróŜnicowane formy terenu takie jak: pasma górskie o odmiennym charakterze
oraz rozległe śródgórskie obniŜenia;
• z bogactwem środowiska przyrodniczego (cenne elementy przyrody nieoŜywionej i oŜywionej) związane jest występowanie licznych obszarów objętych ochroną lub proponowanych do ochrony;
• ze zróŜnicowanymi utworami geologicznymi związane jest występowanie na terenie gminy
licznych surowców mineralnych takich jak: amfibolity, dolomity, kruszywa kwarcowe i Ŝwiry,
które dały podstawę do podjęcia eksploatacji i uruchomienia kopalni w Ogorzelcu, Rędzinach, Krzeszówku i na terenie Krzeszowa (na granicy gminy kopalnia Borówno);
• na terenie gminy występują bogate zasoby wód podziemnych - występują tu aŜ trzy główne
zbiorniki wód podziemnych, które podlegają najwyŜszej ochronie;
• w gminie występują liczne zasoby cennych dóbr kultury, w tym unikalny w skali ponadregionalnej zespół krzeszowski;
• gmina nie posiada naturalnych uwarunkowań sprzyjających rozwojowi rolnictwa: niska
klasa gleb, pagórkowate ukształtowanie terenu, niekorzystne warunki klimatyczne, skrócony okres wegetacji;
• gleby na terenie gminy są silnie zakwaszone - 76% powierzchni uŜytków rolnych wymaga
potrzeby wapnowania;
60
•
•
•
•
•
•
•
stan sanitarny środowiska naleŜy uznać za zadawalający; jakość wód płynących ulega
ciągłej poprawie, jedynie pod względem zawartości bakterii grupy coli typu fekalnego wody
nie odpowiadają normom; jakość wód podziemnych jest bardzo wysoka, zaliczana do ki. Ib;
stan aerosanitarny jest dobry, nie występują tu przekroczenia dopuszczalnych stęŜeń
zanieczyszczeń; jedynie na terenach przyległych do miasta Kamiennej Góry mogą występować przekroczenia normy zapylenia; na terenie gminy nie ma zlokalizowanych obiektów
szczególnie uciąŜliwych dla środowiska - stan czystości wód i powietrza kształtują więc
obiekty połoŜone poza jej granicami; zagroŜeniem dla stanu środowiska są dzikie wysypiska odpadów, które na terenie gminy zajmują powierzchnię 2,6 ha;
z ogólnej powierzchni gminy 15811 ha największy udział mają indywidualne gospodarstwa
rolne - 42%; grunty stanowiące mienie komunalne stanowią zaledwie 3% ogólnej powierzchni;
układ przestrzenny gminy historycznie rozwinięty na kierunkach wschód - zachód (trasa
Jelenia Góra - Wałbrzych) oraz północ - południe (trasa Bolków - Lubawka) jest zdolny do
dalszego rozwoju;
na terenie gminy funkcjonuje zróŜnicowana działalność gospodarcza: rolnictwo i leśnictwo,
drobna działalność gospodarcza oraz przemysł; dobrze funkcjonuje przemysł, szczególnie
przemysł wydobywczy oraz drobna przedsiębiorczość, natomiast produkcja rolna znajduje
się na niskim poziomie; bardzo słabo rozwinięta jest działalność turystyczna.
w zakresie zaopatrzenia w sieci i urządzenia infrastruktury technicznej występują znaczne
dysproporcje w poszczególnych jednostkach osadniczych (pełne wyposaŜenie w podstawowe media posiada jedynie Przedwojów; dobre warunki w tym zakresie posiada równieŜ
Krzeszów posiadający podstawowe media poza gazem przewodowym); wszystkie jednostki
cechuje bardzo zły stan telekomunikacji;
połoŜenie gminy w pobliŜu przejścia granicznego w Lubawce, w tym proj. przejścia towarowego moŜe spowodować znaczne zwiększenie ruchu tranzytowego przez teren gminy;
szansą na przywrócenie wielu miejsc pracy w Kamiennej Górze jest powstanie Wolnej
Strefy Ekonomicznej w Kamiennej Górze; po dopełnieniu niezbędnych formalności pod
koniec roku 1998 pojawiła się wreszcie szansa, Ŝe strefa ta zacznie funkcjonować i przynosić wymierne korzyści tak dla miasta jak i gminy.
2. Oceny przydatności terenów gminy dla inwestowania dokonano biorąc pod uwagę następujące uwarunkowania: uwarunkowania sprzyjające rozwojowi gminy:
• połoŜenie gminy w obszarze o szczególnych walorach przyrodniczo - krajobrazowych,
sprzyjające rozwojowi turystyki, sportu i rekreacji (turystyka wędrówkowa, lotniarstwo,
sporty zimowe, rekreacja nad wodą);
• występowanie licznych obiektów zabytkowych, w tym cennych w skali regionalnej i krajowej
sprzyjające rozwojowi turystyki;
• realizacja waŜniejszych lokalizacji w budowie lub w przygotowaniu (tereny stawów rybnych i
stadniny koni w Ptaszkowie, tereny stawów rybnych w Lipienicy);
• istnienie duŜych zasobów terenów mających zgodę na zmianę uŜytkowania, umoŜliwiające
szybkie wprowadzenie nowych inwestycji;
• istnienie duŜych zasobów terenów w dyspozycji Agencji Rolnej Własności Skarbu Państwa,
łatwych do pozyskania przez inwestorów i samorząd lokalny;
• występowanie terenów korzystnie skomunikowane z zewnętrznym układem komunikacyjnym (przebieg tranzytowych dróg o znaczeniu regionalnym, połoŜenie przygraniczne);
• występowanie naturalnych zasobów surowcowych, w oparciu o które funkcjonuje przemysł
wydobywczy, dający relatywnie wysokie dochody pracownikom oraz spore wpływy dla budŜetu gminy;
• występowanie rezerwowej bazy surowcowej udokumentowanych złóŜ surowców mineralnych (złoŜe Chełmczyk);
• ulokowanie na terenie gminy dobrze prosperujących przedsiębiorstw np. Petri Parts;
• ulokowanie w mieście Kamiennej Górze Wolnej Strefy Ekonomicznej;
61
•
ulokowanie w mieście Kamiennej Górze siedziby starostwa (powstanie centrum administracyjnego warunkującego rozwój sektora usług nierynkowych jak i rynkowych).
uwarunkowania przyrodnicze, kulturowe i formalno - prawne ograniczające moŜliwości inwestowania w części terenów gminy - związane są z występowaniem:
• terenów zbiorników i cieków wodnych wraz z dolinami i terenami zrodliskowymi, w tym
tereny zalewowe;
• terenów lasów oraz zespołów zieleni wysokiej, w tym: zadrzewień śródpolnych oraz szpalerów stanowiących obudowę biologiczną cieków i zbiorników wodnych;
• terenów i obiektów przyrodniczych objętych ochroną w formie rezerwatu i pomników przyrody;
• terenów z cennymi stanowiskami flory i fauny oraz obiektów przyrody nieoŜywionej wskazanych do ochrony w formie rezerwatów, uŜytków ekologicznych, pomników przyrody lub
stanowisk dokumentacyjnych;
• stanowisk archeologicznych;
• stref ochrony konserwatorskiej;
• bardzo małych zasobów terenów komunalnych w dyspozycji gminy;
• terenów wartościowych kompleksów gleb wysokich klas bonitacyjnych;
• obszarów i terenów górniczych;
• stref ochronnych od ujęć wody i cmentarzy;
• stref ochrony pośredniej od ujęć wody;
• korytarzy od linii wysokiego napięcia;
• korytarzy od gazociągów średniego i wysokiego ciśnienia.
3. Główne problemy rozwoju gminy są następujące:
• zbyt małe postępy w powstrzymywaniu dekapitalizacji zabudowy;
• brak pełnego wyposaŜenia w komplet usług podstawowych w kaŜdej jednostce;
• występowanie dysproporcji w uzbrojeniu technicznym w poszczególnych jednostkach
osadniczych;
• niezadowalający stan rozwoju części elementów infrastruktury technicznej (ze szczególnym
uwzględnieniem stanu telefonizacji);
• brak odpowiednio ukierunkowanej reklamy i promocji dla rozwoju turystyki w wyspecjalizowanych ośrodkach np. Krzeszowie;
• niska rentowność (lub nierentowność) większości z funkcjonujących na terenie gminy gospodarstw rolnych (wynikająca zarówno z niskiej dochodowości rolnictwa w Polsce jak i
rozdrobnienia gospodarstw rolnych, braku specjalizacji, specyfiki terenu - ostrego klimatu,
niekorzystnego ukształtowania powierzchni, itp.) przy dość duŜej ilości mieszkańców
utrzymujących się z prowadzenia tego typu działalności;
• zbyt mała liczba miejsc pracy na terenie gminy oraz w jej bezpośrednim otoczeniu (będąca
między innymi skutkiem relatywnie niskiego poziomu przedsiębiorczości lokalnej);
• zbyt słabo rozwinięta funkcja turystyczna;
• niezadowalający stopień realizacji zadań wynikających ze „Strategii rozwoju społeczno gospodarczego Kamiennej Góry".
62
CZĘŚĆ I A
UWARUNKOWANIA ROZWOJU
– „Zmiana studium…”
63
1.
Dotychczasowe przeznaczenia, zagospodarowania i uzbrojenia terenu
Obszar objęty „Zmianą studium...” jest zlokalizowany w obrębie wsi Ogorzelec,
w południowo – zachodniej części gminy Kamienna Góra. Zajmuje powierzchnię ok. 145
ha, co stanowi 0,09% powierzchni gminy. Około 116 ha (ok. 80% powierzchni
opracowania) zajmują lasy, natomiast powierzchnię niemalŜe 28 ha zajmują tereny
rolnicze (ok. 19 % powierzchni opracowania).
Północną i północno – zachodnią granicę obszaru opracowania stanowi droga
wojewódzka nr 367 relacji Jelenia Góra – Kowary – Kamienna Góra - Wałbrzych. Od
północnego - wschodu znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie z czynną kopalnią
amfibolitu „Ogorzelec”. Pozostałe granice opracowania stanowią lasy z niewielkimi
obszarami rolniczymi.
W północnej części obszaru objętego „Zmianą studium…” przebiega korytarz
gazociągu wysokiego ciśnienia g 300 w/c, wzdłuŜ drogi wojewódzkiej nr 367. Ponadto
w obszarze znajduje się sieć elektroenergetyczna średniego napięcia wraz z trafostacją
na potrzeby istniejącej kopalni.
2.
Stan ładu przestrzennego i wymogów jego ochrony
Obszar zmiany studium obejmuje obszar górzysty zwany Wzgórzami Bramy
Lubawskiej, stanowiący część wschodnich podnóŜy Karkonoszy i Lasockiego Grzbietu
na bezimiennym wzgórzu o wysokości ok. 767 m n.p.m., Gorze Pliszka (786 m n.p.m.)
oraz części góry Gęślik (820 m n.p.m.). Morfologia terenu jest bardzo urozmaicona.
Deniwelacje rzędu 100 m mają miejsce na odcinku nawet 250 – 300 m. Niemal cały
obszar opracowania stanowią lasy (ok. 80 %). Pozostały obszar stanowią tereny rolnicze.
Nie występuje zabudowa kubaturowa.
Znajdujący się w bezpośrednim sąsiedztwie obszaru niniejszego opracowania
czynny kamieniołom eksploatujący złoŜe amfibolitu „Ogorzelec”, Zakłady Chemiczne
oraz hałda odpadów we wsi Ogorzelec są elementami przestrzeni całkowicie
przekształconej antropogenicznie, w sposób istotny ingerującymi w krajobraz naturalny.
3.
Stan środowiska
3.1. Stan rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej
Lasy zajmują około 80 % powierzchni opracowania. Stanowią je głównie lasy iglaste
(świerk) z domieszką drzew liściastych (jawor, buk) oraz liczne przerzedzenia
w drzewostanie zajmuje podszyt jarzębinowy. Lasy te porastają strome zbocza i partie
szczytowe grzbietów górskich na którym zalega złoŜe amfibolit.
Około 19 % powierzchni opracowania stanowią tereny rolnicze o niskiej klasie
bonitacyjnej (IVa, IVb, V, VI), gleby brunatne kwaśne o składzie glin pylastych, silnie
szkieletowe. Ze względu na słabe warunki glebowe, znaczące spadki terenu oraz
posiadają one ograniczone, a nawet niekorzystne moŜliwości dla rozwoju produkcji
rolnej.
Warunki klimatyczne są tu bardzo zróŜnicowane, charakteryzują się duŜą ilością
dni z przymrozkiem (40 – 210 dni), długim okresem zalegania pokrywy śnieŜnej (90-120
dni) oraz krótki okresem wegetacyjnym (140 – 150 dni w roku).
3.2. Stan wielkości i jakości zasobów wodnych
Cały obszar objęty „Zmianą studium...” naleŜy do dorzecza Bobru. Odwadnianie
terenu przebiega do rzeki Bóbr. Rzeka cechują się bardzo duŜymi wahaniami stanów
64
i przepływów charakterystycznymi dla rzek górskich, które przy wysokich stanach
wylewają zalewając przyległe tereny teras zalewowych. Maksymalne stany wód wiąŜą się
z nawalnymi letnimi i długotrwałymi jesiennymi opadami oraz topnieniem pokrywy
śnieŜnej na wiosnę. Do Bobru uchodzi kilka kilometrów na południe od Kamiennej Góry
rzeczka Świdnik, płynąca przez Ogorzelec z SW na NE. Obszar objęty „Zmianą
studium…” leŜy w zlewni III rzędu (Świdnika), przy czym wody, głównie opadowe,
z części zachodniej złoŜa spływają do bezimiennego cieku, dopływu Świdnika,
opływającego górę od zachodu (zlewnia IV rzędu). Ani Świdnik ani tym bardziej jego
dopływy nie są obserwowane, przez IMiGW, nie istnieją więc dane dotyczące ich
przepływów.
Warunki hydrograficzne i hydrogeologiczne są korzystne. Spągowa granica
udokumentowanego złoŜa przebiega powyŜej ewentualnego zwierciadła wód
podziemnych – szczelinowych występujących w masywie skalnym. Czwartorzędowe
utwory nadkładowe złoŜa z uwagi na niewielka miąŜszość nie tworzą horyzontów
wodnych. Dopływ wód do przyszłego wyrobiska eksploatacyjnego będzie pochodził
z opadów atmosferycznych i infiltracji wód opadowych z terenów przyległych.
3.3. Ochrona środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego
Obszar „Zmiany studium…” nie jest objęty Ŝadną formą ochrony przyrody.
Zlokalizowany jest poza granicami parków narodowych, krajobrazowych, ani ich otulin.
Nie objęty jest takŜe systemem ochrony siedlisk Natura 2000. Nie występują tu cenne
obiekty przyrodnicze, faunistyczne, florystyczne i biocenotyczne.
W sąsiedztwie obszaru opracowania na otaczających łąkach stwierdzono obecność
tylko nielicznych gatunków roślin chronionych (naparstnicy, storczyka szerokolistnego,
arniki górskiej), które występują bardzo licznie, a działalność i rozwój kamieniołomu
moŜe naruszyć w przyszłości jedynie pojedyncze stanowiska, nie zagraŜając ich
populacji.
4.
Stan dziedzictwa
współczesnej
kulturowego
i
zabytków
oraz
dóbr
kultury
W obszarze „Zmiany studium…” nie udokumentowano występowania obiektów
zabytkowych ani stanowisk archeologicznych.
5.
Warunki i jakość Ŝycia mieszkańców, w tym ochrony ich zdrowia
W obszarze objętym „Zmianą studium…” brak jest zabudowy kubaturowej oraz
skupisk ludzkich, jednakŜe w jego sąsiedztwie znajdują się zabudowania wsi Ogorzelec.
Zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U.94.27.96
z dnia 1 marca 1994 r. z późn. zm.), w zakładach górniczych występują następujące zagroŜenia
naturalne, które podlegają zaliczeniu do poszczególnych kategorii zagroŜeń: wstrząsy
sejsmiczne, wibracje, hałas oraz zapylenie pyłami wiąŜące się z robotami strzałowymi oraz
pracą urządzeń w wyrobisku górniczym, transportem i przeróbką kopaliny.
W celu zmniejszenia zasięgu negatywnego wpływu tych uciąŜliwości naleŜy stosować
odpowiednie urządzenia i metody prowadzenia prac poprzez.:
−
−
−
−
−
wyznaczenie stref zagroŜenia wokół miejsc wykonywania robót strzałowych,
regularne prowadzenie pomiarów natęŜenia zapylenia, hałasu i wibracji,
stosowanie instalacji zmniejszających zapylenie,
utwardzenie dróg technologicznych,
zraszanie miejsc szczególnego pylenia itd.
65
Eksploatacja złoŜa nie powinna powodować przekroczenia standardów jakości
środowiska na terenie zabudowy wsi Ogorzelec.
6.
ZagroŜenia bezpieczeństwa ludności i jej mienia
W strefie oddziaływania projektowanej kopalni na środowisko o promieniu ok. 300m
od granic obszaru eksploatacji złoŜa, nie występują Ŝadne obiekty kubaturowe. Znaleźć
się tu moŜe droga wojewódzka relacji Wałbrzych - Jelenia Góra, jednakŜe
z uwagi na fakt iŜ przebiega ona znacznie poniŜej spągowej granicy złoŜa i osłonięta jest
kompleksem leśnym nie przewiduje się zagroŜenia dla bezpieczeństwa ludności i ich
mienia. Strefa oddziaływania w swej północnej części pokryje się z terenem górniczym
„Ogorzelec II”.
7.
Stan prawny gruntów
Strukturę władania gruntami przedstawia poniŜsza Tabela 1.
Tabela 1
Właściciel
Skarb Państwa – Lasy Państwowe
Skarb Państwa – Agencja Nieruchomości Rolnych
Gmina Kamienna Góra
Przedsiębiorstwo WielobranŜowe Kopalnia „Ogorzelec” Sp. z o.o.
Własność prywatna
Razem
Powierzchnia
[ha]
115,76
1,67
1,15
15,49
10,63
144,70
Udział
[%]
80,00
1,15
0,80
10,70
7,35
100,00
Opracowanie własne na podstawie wypisów z ewidencji gruntów.
8.
Występowanie obiektów i terenów chronionych na podstawie przepisów
odrębnych
8.1. Obiekty i tereny chronione na podstawie ustawy z dnia 3 lutego 1995r.
o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. Nr 16, poz. 78 ze zmianami).
Zgodnie z zapisami ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych, ochrona gruntów
rolnych polega na:
− ograniczaniu przeznaczania ich na cele nierolnicze lub nieleśne,
− zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów rolnych oraz szkodom w produkcji
rolniczej, powstającym wskutek działalności nierolniczej,
− rekultywacji i zagospodarowaniu gruntów na cele rolnicze,
− zachowaniu torfowisk i oczek wodnych jako naturalnych zbiorników wodnych.
Natomiast ochrona gruntów leśnych polega na:
− ograniczaniu przeznaczania ich na cele nieleśne lub nierolnicze,
− zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów leśnych oraz szkodom
w drzewostanach i produkcji leśnej, powstającym wskutek działalności nieleśnej,
− przywracaniu wartości uŜytkowej gruntom, które utraciły charakter gruntów leśnych
wskutek działalności nieleśnej,
− poprawianiu ich wartości uŜytkowej oraz zapobieganiu obniŜania ich produkcyjności.
Zmiana przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne
dokonana moŜe być wyłącznie w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.
Przy dokonywaniu zmiany przeznaczenia naleŜy kierować się zasadami zrównowaŜonego
66
rozwoju, ograniczając w miarę moŜliwości zmianę przeznaczenia gruntów do terenów
o małej przydatności dla gospodarki rolnej i leśnej, zapewniając jednocześnie ochronę rolniczej
i leśnej przestrzeni produkcyjnej.
Dla obszaru objętego „Zmianą studium…” ok. 19 % powierzchni opracowania - terenu
przeznaczony pod lokalizacje powierzchniowej eksploatacji złoŜa, stanowią tereny rolnicze
o klasie bonitacyjnej IV, V, VI (z czego ok. 22 ha będzie wymagać zgody na zmianę
przeznaczenia zgodnie z przepisami ustawy ochronie gruntów leśnych i leśnych). Pozostały
obszar w granicach opracowania stanowią lasy (ok. 115 ha), które na potrzeby eksploatacji
złoŜa będą wymagać zmiany przeznaczenia na cele nieleśne.
Tabela 2
UŜytkowanie
grunty rolne klasy IV klasy bonitacyjnej
grunty rolne klasy V klasy bonitacyjnej
grunty rolne VI klasy bonitacyjnej
grunty leśne
inne
Razem
Powierzchnia [ha]
22,3
1,5
4,5
115,3
1,1
144,70
Udział [%]
15,4
1,0
3,1
79,7
0,8
100,00
Opracowanie własne na podstawie wypisów z ewidencji gruntów.
8.2. Obiekty i tereny chronione na podstawie ustawy z dnia 28 września
1991r. o lasach (Dz. U. Nr 101, poz. 444 ze zmianami).
Obszar objęty „Zmianą studium...” w 80 % powierzchni zajmują tereny leśne, zaliczanie do
lasów ochronnych.. Zasady zachowania, ochrony i powiększania zasobów leśnych oraz zasady
gospodarki leśnej w powiązaniu z innymi elementami środowiska i z gospodarką narodową
regulują przepisy ustawy o lasach. Przepisy te mają zastosowanie do lasów, bez względu na
formę ich własności, z wyłączeniem lasów:
− będących w zarządzie parków narodowych (nie dotyczy obszaru objętego zmianą studium),
− wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa,
− będących w uŜytkowaniu wieczystym na mocy odrębnych przepisów.
9.
Występowanie obszarów naturalnych zagroŜeń geologicznych
Oprócz czynników naturalnych (obszarach powierzchniowych ruchów masowych, erozji
gleb, czy działalności wód gruntowych i powierzchniowych) są takŜe wywołane działalnością
człowieka. Człowiek stał się czynnikiem geologicznym, na przykład w przypadku górnictwa,
którego postęp technologiczny w litosferze, hydrosferze i atmosferze moŜe być porównywalny
z oddziaływaniem czynników naturalnych. Dlatego głównym zadaniem geologii środowiska jest
wywaŜenie proporcji między pozyskiwaniem kopalin i ich uŜytkowaniem a ochroną środowiska
geologicznego.
Działalność kopalni odkrywkowej oraz prowadzenie robót strzałowych moŜe powodować
drgania sejsmiczne uzaleŜnione od wielkości stosowanego ładunku, rodzaju urabianej skały, jej
stopnia zawodnienia oraz częstości wykonywania strzelania.
10. Występowanie udokumentowanych złóŜ kopalin oraz zasobów wód
podziemnych
Rejon Ogorzelca (Sudety Zachodnie, jednostka leszczyńska) jest uwaŜany za obszar
najlepszych perspektyw zasobowych amfibolitów, będących cenną kopaliną do produkcji
kruszyw łamanych z uwagi na wyjątkowo dobre właściwości mechaniczne. ZłoŜe amfibolitu
usytuowane w granicach obszaru objętego studium jest połoŜone w SE części okrywy granitu
karkonoskiego, w której wydzielono jednostkę Kowar (karkonoską), jednostkę Niedamirowa
67
i jednostkę leszczyńską. Seria Leszczyńca jest złoŜonym kompleksem magmowym (intruzywno
- emzywno - ekstruzywnym), datowanym przez róŜnych badaczy na okres od prekambru do
syluru. Skały tej serii uwaŜa się ostatnio za nasunięte na staropaleozoiczną serię Niedamirowa.
W obrębie serii wyróŜnia się trzy kompleksy:
− intruzywny, z gnejsami homblendowymi i chlorytowymi oraz amfibolitami i gabrami,
− intruzywno - wulkaniczny (seria mieszana - gnejsy, amfibolity i łupki chlorytowe),
− wulkaniczny, tj. dajki, efuzywy i ekstruzje (łupki chlorytowe i inne oraz amfibolity).
Całość stanowi prawdopodobnie fragment górnej części kompleksu ofiolitowego,
gómodewońskiego. Kompleksy serii Leszczyńca uległy metamorfizmowi hydrotermalnemu
i regionalnemu wysokociśnieniowemu. ZłoŜe buduje wzgórze Pliszka - fragment grzbietu
ciągnącego się od wzgórza Ptasiak w Leszczyńcu, poprzez Suszynę, Zieloną Skałę, wspomnianą
Pliszkę i dalej w kierunku SSW. Grzbiet ten jest wychodnią amfibolitów epidotowoaktynolitowych, miejscami zoizytowych pośród gnejsów chlorytowych i lokalnie
homblendowych. Kontakty amfibolitów z gnejsami moŜna aktualnie obserwować w sąsiednio
połoŜonym kamieniołomie „Ogorzelec”. Skały amfibolitowe w złoŜu „Ogorzelec I” naleŜą do
opisywanych we współczesnej literaturze metabazytów jednostki Leszczyńca. Wśród
metabazytów spotyka się wtrącenia felzytowych metawulkanitów oraz gnejsy paczyńskie,
występujące w postaci niewielkich intruzji w obrębie metabazytów. Metabazyty potocznie
nazywane są amfibolitami.
Marszałek Województwa Dolnośląskiego Decyzją Nr ZM/0724/14/DMG/7511/55/
2005/2006 z dnia 16.01.2006r. udzielił Koncesji Nr 1/P/2006 dla Przedsiębiorstwa
WielobranŜowego Kopalnia „Ogorzelec” Spółka z o.o., 58-400 Kamienna Góra, Ogorzelec 116,
na poszukiwanie i rozpoznanie złoŜa amfibolitu „Ogorzelec III”. Działalność objęta koncesją
prowadzona była na obszarze gminy Kamienna Góra, powiat kamiennogórski, województwo
dolnośląskie, w granicach działek nr: 318/158, 318/159, 318/164 i 361/163 obręb Ogorzelec.
Powierzchnia obszaru koncesyjnego wynosiła 29,85 ha. Kopalina objęta koncesją to amfibolit.
W trakcie prac dokumentacyjnych zmieniono, po konsultacji z organami administracji
geologicznej nazwę „Ogorzelec III” na „Ogorzelec I”, co miało charakter porządkowy i nie wiązało
się ze zmianą lokalizacji. Decyzją Nr DM-G.7514-10/07 Dyrektora Wydziału Geologii Urzędu
Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego z dnia 02.03.2007r., została zatwierdzona
Dokumentacja Geologiczna ZłoŜa Amfibolitu „Ogorzelec I” zawierającej zestawienie bilansowych
zasobów geologicznych złoŜa w kat. C1 i C2 wg stanu na dzień 31.12.2006r. w ilości: 20 443
tyś. ton w kat C1 oraz 27251tys.ton w kat.C2. Zasoby złoŜa ustalono wg Kryteriów
bilansowości złóŜ kopalin, ustalonych przez Ministra Środowiska rozporządzeniem z dnia 18
grudnia 2001 r. (Dz. U. nr 153, póz. 1774 z późniejszymi zmianami), zmienionych decyzją nr
5/2006 z dnia 21.12.2006r Marszałka Województwa Dolnośląskiego dla udokumentowania
złoŜa „Ogorzelec I”. Dokumentacja wykonana została w oparciu o wyniki prac geofizycznych
oraz prac geologicznych wykonanych na podstawie koncesji poszukiwawczej nr 1/P/2006
z dnia 16.01.2006r.
Obszar objęty „Zmianą studium…” nie znajduje się w zasięgu Głównych Zbiorników Wód
Podziemnych oraz ich obszarów ochronnych.
11. Występowanie terenów
przepisów odrębnych
górniczych
wyznaczonych
na
podstawie
Zgodnie z zapisami ustawy Prawo górnicze i geologiczne ochronie podlegają złoŜa
kopalin, wód podziemnych i innych składników środowiska w związku z wykonywaniem
prac geologicznych i wydobywaniem kopalin.
Obszar „Zmiany studium…” znajduje się w zasięgu terenu górniczego „Ogorzelec II”
ustanowionego decyzją nr DGwk/AG/487-1515/2000 Ministra Ochrony Środowiska
z dnia 09.03.2000r. zmieniającą koncesję Nr 72/92 z dnia 30.06.1992 r.
68
12. Stan komunikacji i infrastruktury technicznej
Obszar objęty „Zmianą studium…” wyposaŜony w nieliczne drogi nieutwardzone stanowiace
własność Gminy Kamienna Góra znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie drogi wojewódzkiej nr
367relacji Wałbrzych – Kamienna Góra – Kowary – Jelenia Góra. Jest nieznacznie wyposaŜony
w infrastrukturę techniczną. WzdłuŜ drogi wojewódzkiej nr 367, przebiega korytarz
gazociągu wysokiego ciśnienia DN300w/c. Ponadto w północnej części obszaru objętego
„Zmianą studium…” znajduje się sieć elektroenergetyczna średniego napięcia wraz
z trafostacją na potrzeby sąsiadującej kopalni „Ogorzelec”. Obszar nie jest wyposaŜony
w urządzenia i sieci infrastruktury wodno – ściekowej oraz gospodarki odpadami.
13. Zadania słuŜące realizacji ponadlokalnych celów publicznych
Dla obszaru objętego „Zmianą studium…” brak jest programów słuŜących realizacji
inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym (krajowym i wojewódzkim).
69
CZĘŚĆ I I
KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO
70
1. CELE ROZWOJU PRZESTRZENNEGO
Celem strategicznym rozwoju przestrzennego gminy Kamienna Góra, jako elementu programu
jej zrównowaŜonego rozwoju (ekorozwoju) jest uzyskanie takiej funkcjonalno - przestrzennej
struktury tej jednostki, która w harmonijny, zrównowaŜony sposób wykorzysta jej walory i zasoby przyrodnicze oraz kulturowe dla poprawy warunków Ŝycia mieszkańców. Cel ten będzie
realizowany przez następujące cele bezpośrednie:
• kompleksową ochronę przyrody i krajobrazu oraz poprawę stanu środowiska w obszarze
gminy;
• ochronę dziedzictwa kulturowego, słuŜącą utrwalaniu toŜsamości jednostek osadniczych
gminy i utrzymaniu ich, jako głównych elementów struktury przestrzennej;
• rozwój głównych gałęzi gospodarki przy wykorzystaniu w maksymalnym stopniu własnego
potencjału i naturalnych predyspozycji dla rozwoju zwłaszcza, tzw. "małej" przedsiębiorczości oraz turystki i rekreacji;
• uzyskanie wysokich standardów i ładu w zagospodarowaniu przestrzennym gminy oraz
harmonizację całego układu przestrzennego;
• pełne wykorzystanie powiązań komunikacyjnych gminy dla jej rozwoju oraz ich rozbudowa
w powiązaniu z budową autostrady A3, modernizacją drogi krajowej Nr 371 oraz utworzeniem w Lubawce towarowego przejścia granicznego.
2. ZASADY ROZWOJU PRZESTRZENNEGO
1. W modelowym ujęciu docelowego rozwoju przestrzennego gminy przyjmuje się, Ŝe głów
nymi elementami jej struktury funkcjonalno - przestrzennej będą:
• spójny system istniejących i projektowanych przyrodniczych terenów chronionych;
• spójny system ochrony wartościowych elementów środowiska kulturowego;
• kompleksy leśne, kompleksy łąkowo - pastwiskowe i grunty orne;
• kompleksy wód otwartych;
• rozbudowywany system terenów zainwestowania wiejskiego;
• obiekty przemysłowe, produkcyjno - usługowe i usługowe, w tym obiekty dla obsługi turystyki;
• nowe tereny turystyki, wypoczynku i rekreacji w Czarnowie, Janiszowie, Krzeszowie, Krzeszówku, Leszczyńcu, Ogorzelcu, Pisarzowicach i w Rędzinach;
• nowe tereny usług i działalności gospodarczej w Krzeszowie, Pisarzowicach, Przedwojo-wie
i Ptaszkowie oraz docelowo w Jawiszowie;
• tereny powierzchniowej eksploatacji surowców;
• sieć szlaków turystycznych, pieszych i rowerowych oraz ścieŜek dydaktycznych;
• sieć dróg krajowych, wojewódzkich, powiatowych, gminnych i lokalnych;
• sieci i urządzenia techniczne, towarzyszące istniejącej zabudowie;
2. Rozwój przestrzenny terenów gminy będzie miał miejsce przy bezwzględnym przestrzeganiu
przyjętych w studium zasad ochrony przyrody i krajobrazu oraz zachowaniu właściwych
standardów funkcjonalnych, technicznych i estetycznych zabudowy oraz będzie obejmował:
• utrzymanie istniejącej zabudowy oraz budowę nowych obiektów mieszkalnych, usługowych,
gospodarczych i produkcyjnych;
• rozbudowę bazy noclegowej i gastronomicznej dla aktywizacji funkcji turystycznej;
• rozbudowę istniejącego układu szlaków pieszych z wytrasowaniem i oznakowaniem szlaków rowerowych i ścieŜek dydaktycznych wraz z zagospodarowaniem głównych punktów
widokowych i miejsc odpoczynku;
• rozbudowę istniejącego układu dróg krajowych, wojewódzkich, powiatowych, gminnych i
lokalnych (z istniejącymi i projektowanymi parkingami) oraz gospodarczych dróg leśnych, z
moŜliwością ich rozbudowy w zaleŜności od potrzeb;
• utrzymanie i przeprowadzenie gruntownej modernizacji oraz budowy i rozbudowy sieci
infrastruktury technicznej, towarzyszącej istniejącej i projektowanej zabudowie;
71
•
prowadzenie racjonalnej gospodarki zasobami złóŜ surowców mineralnych w istniejących
kopalniach przy zastosowaniu bieŜącej, sukcesywnej rekultywacji.
3. Długofalowa realizacja ww. załoŜeń doprowadzi do uporządkowania struktury funkcjonalno przestrzennej oraz poprawy standardów zamieszkiwania, pracy i wypoczynku. Dzięki aktywnemu porządkowaniu istniejącej zabudowy i wyposaŜeniu jej w sprawne systemy obsługi
technicznej oraz przy odpowiednim wkomponowaniu jej w spójny system ochrony środowiska
przyrodniczego i kulturowego, gmina uzyska nowoczesną zindywidualizowaną strukturę.
3. KIERUNKI OCHRONY ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
1. Zgodnie z przyjętymi celami rozwoju przestrzennego gminy Kamienna Góra zasadniczą rolę
w jego ukierunkowaniu pełnić będą przyjęte kierunki ochrony środowiska przyrodniczego. Jej
przedmiotem są:
• istniejące formy geomorfologiczne, geologiczne i gleby;
• zasoby wodne;
• ekosystemy nieleśne, flora i fauna;
• ekosystemy leśne;
• tereny zieleni urządzonej;
2. Zakłada się utrzymanie istniejącego systemu ochrony przyrody, na który składają się;
Rudawski Park Krajobrazowy, rezerwat „Głazy Krasnoludków", pomnik przyrody „Diabelska ma
czuga" oraz pomniki przyrody oŜywionej. Jednocześnie zakłada się powiększenie poszczególnych komponentów ww. systemu poprzez:
• utworzenie projektowanego Parku Krajobrazowego Gór Kruczych i Zaworów;
• objęcie ochroną w formie pomników przyrody lub stanowisk dokumentacyjnych 8 obiektów
geologicznych i geomorfologicznych;
• objęcie ochroną w formie rezerwatów lub uŜytków ekologicznych 17 obszarów florystycznych;
• objęcie ochroną w formie rezerwatów lub uŜytków ekologicznych 9 obszarów faunistycznych.
3. W obszarze Rudawskiego Parku Krajobrazowego, głównym kompleksie terenów chronionych
gminy, zabroniona jest działalność powodująca zanieczyszczenie środowiska (gleby,
wody, powietrza), niszczenia roślin i zwierząt oraz przekształcania naturalnej rzeźby terenu.
Na terenie Parku zabrania się:
• naruszania kształtu form przestrzennych głównych elementów krajobrazu;
• eksploatacji surowców-mineralnych, za wyjątkiem złoŜa Rędziny oraz udokumentowanych
(w przyszłości), złóŜ kopalin podstawowych;
• realizacji inwestycji szczególnie szkodliwych dla środowiska oraz mogących pogorszyć stan
środowiska, za wyjątkiem inwestycji dla potrzeb lokalnych oraz obsługi ruchu turystycznego;
• budowy obiektów i ciągów komunikacyjnych, zwłaszcza o znaczeniu ponadlokalnym, wiąŜących się z duŜą dewastacją terenu;
• składowania odpadów przemysłowych, wysypywania, zakopywania i wylewania odpadów
lub innych nieczystości, innego zanieczyszczenia wód i gleby oraz powietrza;
• zalesiania tzw. „nieuŜytków", tj. łąk i pastwisk cennych pod względem przyrodniczym bez
uzgodnienia z organami ochrony przyrody;
• naruszania stosunków wodnych oraz regulacji rzek i potoków niekorzystnie wpływających
na cenne ekosystemy przyrodnicze;
• wykonywania melioracji wodnych bez uzgodnienia z organami ochrony przyrody;
• zabijania, niszczenia i uszkadzania wszystkich gatunków fauny i flory, z wyjątkiem gatunków
uniemoŜliwiających prowadzenie racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej i rybackiej oraz
zagraŜających zdrowiu, Ŝyciu lub warunkom higienicznym Ŝycia człowieka i zwierząt hodowlanych;
72
•
•
niszczenia śródpolnych zadrzewień i zakrzewień jako naturalnej ostoi i miejsca Ŝerowania
róŜnych gatunków fauny;
dokonywania zmian w obiektach objętych ochroną konserwatorską bez uzgodnień z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków.
4. Celem ochrony cennych terenów i obiektów geologicznych oraz geomorfologicznych
jest zachowanie ich w istniejącej postaci, uformowanej przez naturę. Dla realizacji ww.
celu zakłada się w szczególności:
• zachowanie wszystkich naturalnych form skalnych i odsłonięć geologicznych;
• przeciwdziałanie liniowej erozji powierzchniowej na szlakach pieszych, drogach
gospodarczych i rynnach zrywkowych;
• likwidację miejsc nielegalnego składowania śmieci w nieczynnych kamieniołomach i
ich rekultywację o kierunku leśnym oraz eliminację „dzikich" wysypisk śmieci na
terenach leśnych, w dolinach rzek i na terenach otwartych;
• ochronę udokumentowanych zasobów złóŜ surowców mineralnych w istniejących,
czynnych kopalniach przy prowadzeniu bieŜącej, sukcesywnej rekultywacji oraz
uwzględnieniu racjonalnej gospodarki tymi zasobami;
• zachowanie formy ochronnej dla złoŜa dolomitu „Czarnów".
5. Dla ochrony środowiska glebowego na terenie gminy zakłada się zachowanie
występują
cych tu jednostek podziałowych gleb i przeciwdziałanie ich degradacji. Dla realizacji tego
celu
zakłada się w szczególności:
• stosowanie w zaleŜności od potrzeb wapnowania podstawowego lub zachowawczego
dla podniesienia Ŝyzności uŜytków rolnych;
• zwiększenie naturalnej retencji leśnej i glebowej;
• zalesienie gleb niskiej jakości oraz zagroŜonych erozją lub naraŜonych na erozję,
dopuszcza się zalesienie gleb niskiej jakości na terenach połoŜonych poza wyznaczoną
granicą rolno - leśną;
• likwidację miejsc nielegalnego składowania śmieci.
6. Celem ochrony zasobów wodnych jest zachowanie struktury ich układu
hydrograficznego, ukształtowanej w wyniku oddziaływania naturalnych procesów obiegu
wody. Wskazany cel osiągnięty będzie poprzez realizację następujących zadań:
• pełną ochronę przed zanieczyszczeniem wód Bobru - głównej arterii wodnej regionu i
doprowadzenie do uzyskania docelowo I klasy czystości wód;
• kompleksowe uporządkowanie gospodarki wodno - ściekowej w całym obszarze
zlewni Bobru oraz likwidację lokalnych źródeł zanieczyszczeń wód na terenie gminy;
• ochronę źródeł i stref źródliskowych rzek i potoków oraz ujęć wodnych;
• wspomaganie naturalnych procesów wzbogacania, retencji oraz samooczyszczania
się rzek i potoków na terenie gminy.
7. Nadrzędnym celem ochrony ekosystemów leśnych jest przywrócenie i odtworzenie ich
pierwotnego i naturalnego charakteru. Elementami realizacji tego celu są w szczególności:
• ochrona naturalnej róŜnorodności biologicznej ekosystemów leśnych, zbliŜonych do
naturalnych lub słabo zmienionych;
• wspomaganie naturalnych procesów regeneracyjnych w obszarach leśnych z duŜym
udziałem zbiorowisk autogenicznych;
• odtworzenie zbiorowisk leśnych mieszanych, z większym udziałem gatunków
liściastych, szczególnie buka, a takŜe jawora, dębu i lipy, jako gatunków ginących;
• powstrzymanie procesów degradacji stosunków wodnych w lasach, z odtwarzaniem śródleśnych zbiorników retencyjnych, wykorzystujących istniejące naturalne cieki wodne;
73
•
•
właściwe kształtowanie strefy ekotonowej na granicy las-woda, las-pole, las-łąka, z wykorzystaniem na granicy lasu pasa ochronnego, o szerokości około 20-30 m, złoŜonego z roślin zielnych, krzewinek, krzewów itp.;
zachowanie w dolinach rzek naturalnych formacji roślinnych, takich jak olsy i lasy łęgowe.
8. Celem ochrony ekosystemów nieleśnych i flory jest zachowanie pełnej róŜnorodności świata
roślin, a w szczególności gatunków naleŜących do roślin zagroŜonych wskutek róŜnorakiej
działalności człowieka. Dla zapewnienia skutecznej ochrony ekosystemów nieleśnych i róŜnorodności florystycznej zakłada się następujące działania:
• zapewnienie trwałej ochrony najcenniejszym fragmentom ekosystemów nieleśnych z populacjami rzadkich i zagroŜonych gatunków roślin poprzez utworzenie rezerwatów lub uŜytków ekologicznych;
• zapewnienie czynnej ochrony ekosystemów łąkowych i pastwiskowych poprzez zachowanie
dotychczasowych form ich uŜytkowania (koszenie, wypas);
• prowadzenie stałej kontroli stanu najbardziej zagroŜonych gatunków w objętych ochroną
obiektach.
9. Celem ochrony fauny jest zachowanie rzadkich gatunków chronionych zwierząt, zwłaszcza
zagroŜonych w Polsce, poprzez ochronę ich biotopów i nisz ekologicznych, a takŜe najcenniejszych pod względem składu gatunkowego i bioróŜnorodności zoocenoz. Dla realizacji ww.
celu przyjmuje się następujące zadania:
• ochronę naturalnych ostoi zwierząt leśnych tj. tzw. zwierzyny łownej i łączących je korytarzy
ekologicznych;
• zachowanie lub przywrócenie utraconej bioróŜnorodności środowiska przyrodniczego, poprzez utrzymanie lub wzbogacenie róŜnorodności siedlisk;
• minimalizację negatywnych z punktu widzenia funkcjonowania zoocenoz, wpływów antropogenicznych, w tym m.in.: regulacji niektórych odcinków rzek i potoków oraz prowadzenia
prac melioracyjnych, szczególnie o charakterze wyłącznie odwadniającym.
10. Zakładane w studium kierunki rozwoju przestrzennego terenów zainwestowanych gminy
oraz kierunki rozbudowy i modernizacji komunikacji oraz sieci infrastruktury technicznej nie
doprowadzą do pogorszenia istniejącego stanu środowiska przyrodniczego. Przyjęta skala
rozwoju przestrzennego poszczególnych jednostek osadniczych gminy, jako ośrodków koncentracji planowanych inwestycji mieszkalnych, usługowych oraz produkcyjno-usługowych, nie
stwarza Ŝadnych zagroŜeń, gdyŜ będzie realizowana z pełnym respektowaniem obowiązują
cych norm i przepisów w dziedzinie ochrony środowiska.
4. KIERUNKI OCHRONY ŚRODOWISKA KULTUROWEGO
1. Zgodnie z przyjętymi celami rozwoju przestrzennego gminy, w jego ukierunkowaniu równie
waŜną rolę jak ochrona środowiska przyrodniczego pełnić będzie ochrona środowiska kulturowego. Przedmiotem ochrony w tym zakresie są:
• pojedyncze obiekty i zespoły obiektów zabytkowych, a zwłaszcza zespół klasztorny w
Krzeszowie;
• zabytkowe załoŜenia parkowo - pałacowe;
• cmentarze i tereny zieleni urządzonej;
• zabytkowe aleje;
• stanowiska archeologiczne;
• historycznie ukształtowane układy zabudowy wiejskiej.
Celem ochrony wartościowych dóbr kultury jest utrwalenie jej toŜsamości i odrębności kulturowej oraz ochrona i rehabilitacja historycznie ukształtowanych zespołów zabytkowych lub
pojedynczych obiektów. Dla ochrony tych wartości ustala się działania i zasady przedstawione
poniŜej.
74
2. Na terenie gminy ochroną prawną objęte są następujące obiekty i obszary:
• 23 obiekty wpisane do rejestru zabytków;
• obszar strefy ścisłej ochrony konserwatorskiej „A" w Krzeszowie, która obejmuje wpisane do
rejestru zabytków składniki zespołu klasztornego, tj. kościół klasztorny p.w. Matki BoŜej
Łaskawej wraz z przylegającymi od wschodu Mauzoleum Piastów i kaplicą Marii Magdaleny
z Grobem Pańskim, kościół pomocniczy p.w. św. Józefa, budynek klasztoru, Dom Gościnny,
budynki gospodarcze przylegające do muru klasztornego oraz zespół kaplic Kalwarii; na
terenie strefy ścisłej ochrony konserwatorskiej, wymogi konserwatorskie mają charakter
nadrzędny nad wszelką działalnością inwestycyjną i gospodarczą, zaś ich wdraŜanie
powinno prowadzić do zachowania historycznego układu przestrzennego, konserwacji zachowanych głównych zabytkowych składników załoŜenia, dostosowanie nowej zabudowy do
historycznie ukształtowanej kompozycji przestrzennej całego kompleksu w zakresie gabarytów zabudowy, kształtu dachu, proporcji, podziałów architektonicznych, stosowanych
materiałów, planowego usuwania elementów dysharmonizujących itp.;
• obszar strefy ochrony konserwatorskiej „B" w Krzeszowie, mniej rygorystycznej w ustalaniu
wymogów konserwatorskich, znajdującej się poza strefą „A"; działalność inwestycyjną na
terenach strefy „B" ogranicza wymóg zachowania zasadniczych elementów historycznego
rozplanowania przestrzennego terenów, restauracji i modernizacji obiektów o wartościach
kulturowych oraz dostosowanie nowej zabudowy do historycznie ukształtowanej architektury; nakłada to obowiązek konsultowania wszelkiej działalności inwestycyjnej ze słuŜbami
konserwatorskimi.
3. Poza ww. strefami wyznaczonymi dla zespołu krzeszowskiego, na terenie gminy postuluje
się wyznaczyć strefy ścisłej ochrony konserwatorskiej „A" i „B" przy cennych zespołach zabytkowych. Są to następujące obszary:
• obszar strefy „A", w Krzeszówku przy kościele filialnym p.w. św. Wawrzyńca, obejmujący
zespół kościelny z cmentarzem i plebanią wraz najbliŜszym otoczeniem;
• obszar strefy „A" w Kochanowie dla kościoła p.w. św. Mateusza wraz z najbliŜszym otoczeniem;
• obszar strefy „B", obejmujący zabytkowy zespół zabudowy zachowany w pobliŜu zespołu
klasztornego w Betlejem, a w szczególności letni pawilon, tzw. „Pawilon na wodzie", zlokalizowane tutaj kaplice zespołu kalwarii oraz pawilony i budynek pensjonatowy.
4. Ze względu na wybitne, unikalne walory historyczne, zabytkowe, kulturowe i krajobrazowe
załoŜenia krzeszowskiego i jego najbliŜszych okolic, jako nową szerszą formę ochrony proponuje się utworzyć rezerwat kulturowy, który obejmowałby teren Krzeszowa wraz z zespołem
kaplic Kalwarii i Górą św. Anny z ruinami kościoła. W obrębie rezerwatu kulturowego powinien
znaleźć się równieŜ zespół kościelny w Krzeszówku.
5. Proponuje się równieŜ wyznaczyć strefy ochrony krajobrazu kulturowego, integralnie związanego z zespołami zabytkowymi, stanowiące jego otoczenie lub o historycznie ukształtowanym
charakterystycznym wyglądzie, powstałym wskutek działalności ludzkiej. Dotyczy to Cza-drowa,
Gorzeszowa, Jawiszowa, Kochanowa, Krzeszowa i Krzeszówka.
6. Jako tereny do badań archeologicznych postuluje się obszar w obrębie Krzeszowa i Krzeszówka. MoŜliwość pojawienia się znalezisk archeologicznych występuje równieŜ na terenie
Jawiszowa, Kochanowa i Przedwojowa, gdzie zaleca się ustalenie obserwacji archeologicznej
przy pracach ziemnych.
7. Istniejący rejestr i spis zabytków wymaga aktualizacji i rozszerzenia. Jako obiekty postulowane do wpisania do rejestru zabytków proponuje się w pierwszej kolejności:
• zespół pałacowy w Kochanowie, XIX/XX w.;
• kamienny most w Krzeszowie z figurą św. Jana Nepomucena;
• kaplica ś. Anny w Krzeszowie;
75
• Kościół p.w. św. Józefa Oblubieńca w Przedwojowie.
Proponuje się równieŜ, po zakończeniu eksploatacji złoŜa ilastego „Krzeszów I" wpisać do
rejestru zabytków, piec cegielniany. NaleŜy równieŜ rozwaŜyć moŜliwość utworzenia na tym
terenie skansenu, który stanowiłby zaplecze dydaktyczno - rekreacyjne dla turystów odwiedzających połoŜony obok zespół klasztorny.
5. KIERUNKI ROZWOJU STRUKTURY FUNKCJONALNO - PRZESTRZENNEJ ORAZ
ZASADY KSZTAŁTOWANIA ŁADU PRZESTRZENNEGO
5.1. Kierunki rozwoju zabudowy mieszkaniowej i usługowej
1. Zakłada się utrzymanie wykształconej dotychczas struktury osadniczej gminy oraz wyodrębnienie w niej następujących ośrodków usługowo - dyspozycyjnych, o istotnej roli dla obsługi
mieszkańców:
• Krzeszowa, jako ośrodka o znaczeniu ponadlokalnym;
• Leszczyńca, Ogorzelca i Pisarzowic jako ośrodków wspomagających obsługę w zachodniej
części gminy;
• Czadrowa, Przedwojowa, Ptaszkowa i Jawiszowa, jako ośrodków funkcjonalnie powiązanych z miastem Kamienną Górą.
MoŜliwe modyfikacje tego układu, mogą wiązać się z rozwojem turystyki oraz z aktywizacją
terenów połoŜonych przy głównych ciągach komunikacyjnym przechodzącym przez gminę o
relacji Jelenia Góra - Wałbrzych i Bolków - Lubawka. Wskazane jest dąŜenie do wzbogacenia
oferty usługowej ww. ośrodków, uatrakcyjniających warunki zamieszkania, produkcji oraz wypoczynku.
2. W studium wyznacza się następujące rodzaje terenów budowlanych:
• tereny zabudowy mieszkaniowej z usługami towarzyszącymi (M) - uŜytkowanie dopuszczalne funkcji dodatkowych, takich jak:
• usługi publiczne;
• usługi turystyki i inne związane z działalnością gospodarczą;
• obsługa komunikacji;
• infrastruktura techniczna;
• tereny usług publicznych i komercyjnych (UP) obejmujące m.in. usługi zdrowia, oświaty,
kultury, sportu, administracji, handlu, gastronomii, rzemiosła - uŜytkowanie dopuszczalne
funkcji dodatkowych, takich jak:
• mieszkalnictwo;
• usługi turystyki i inne związane z działalnością gospodarczą;
• obiekty infrastruktury technicznej
• tereny działalności gospodarczej, produkcji i usług (P - U) - uŜytkowanie dopuszczalne:
• mieszkalnictwo;
• infrastruktura techniczna
• tereny obsługi i produkcji rolnej (RPO) oraz leśnej (RLU)- uŜytkowanie dopuszczalne
funkcji dodatkowych, takich jak:
• działalność gospodarcza;
• infrastruktura techniczna
• tereny zieleni urządzonej: cmentarnej (ZC), parkowej (ZP), ogrodów działkowych (ZD);
• tereny powierzchniowej eksploatacji surowców (PE);
• tereny obsługi komunikacji samochodowej i lotnictwa sanitarnego (KS, KL);
• tereny obsługi kolei (KK);
• tereny urządzeń infrastruktury technicznej (EE, EG, EC, WZ, NO);
76
3. Szczegółowe zasady urbanistyczno - architektoniczne kształtowania zabudowy w poszczególnych ośrodkach osadniczych gminy określone zostaną w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego i będą podporządkowane przyjętym w studium generalnym kierunkom
rozwoju przestrzennego gminy. Ich stosowanie ma prowadzić do poprawy ładu przestrzenne
go regionu, rozumianego zarówno jako dąŜenie do uzyskania pozytywnych walorów estetycznych, funkcjonalności, logiki i czytelności struktur przestrzennych jak i zharmonizowania ich z
walorami naturalnymi otoczenia. Zakłada się w związku z tym:
• utrzymanie oraz przeprowadzenie gruntownej modernizacji istniejącej zabudowy mieszkalnej, usługowej i inwentarskiej, przy utrzymaniu lub przeprowadzeniu nieznacznych zmian jej
istniejących gabarytów oraz ukierunkowaniu modernizacji na uzyskanie wysokich standardów funkcjonalnych, technicznych i estetycznych;
• budowę nowych obiektów mieszkalnych, usługowych i gospodarczych przede wszystkim w
obrębie istniejących ciągów zabudowy, a takŜe w obrębie obszarów rozwoju osadnictwa, z
zaleceniem ograniczania do minimum dojazdów i ciągów infrastruktury do siedlisk połoŜonych poza ww. ciągami;
• wprowadzanie nowych zespołów zabudowy w taki sposób, by nie prowadziło to do pogorszenia lokalnych walorów estetycznych i krajobrazowych oraz gruntownych zmian historycznie ukształtowanego krajobrazu poszczególnych jednostek osadniczych;
• preferowanie indywidualnych rozwiązań architektonicznych dla nowych zespołów zabudowy,
uwzględniających specyfikę terenu gminy i lokalne tradycje budowania;
• zakaz budowy obiektów kubaturowych w strefach ochrony bezpośredniej od ujęć wodnych i
cmentarzy, a takŜe w strefach korytarzy od gazociągów i linii energetycznych; jednocześnie
dopuszcza się moŜliwość lokalizacji obiektów kubaturowych w przypadku rezygnacji ze strefy
korytarza od nieczynnego gazociągu wzdłuŜ drogi Kowary - Wałbrzych (po dokonaniu
odpowiednich uzgodnień z Zakładem Gazowniczym S.A. w Zgorzelcu);
• wyłączenie spod zabudowy mieszkaniowej i przemysłowo - gospodarczej oraz infrastruktury
technicznej, terenów najbardziej naraŜonych na zalania powodziowe (tereny, które najbardziej ucierpiały podczas powodzi, głównie w 1997 r.); jednocześnie naleŜy przeprowadzić
prace zabezpieczające przed zalaniem terenów, poprzez wprowadzenie rozwiązań hydrotechnicznych i ekologicznych
4. Przy modernizacji istniejącej oraz realizacji nowej zabudowy na terenie gminy, przyjmuje się
następujące zasady jej przeprowadzenia:
• uzyskana będzie poprawa standardu zamieszkiwania i obsługi oraz poprawa walorów architektoniczno - estetycznych w wystroju zewnętrznym obiektów;
• wyeliminowane zostaną zagroŜenia dla stanu czystości wód, gleby i powietrza;
• uporządkowane będzie jej najbliŜsze otoczenie;
• wprowadzenie nowych obiektów lub rozbudowa istniejących przeprowadzona będzie przy ich
pełnym zharmonizowaniu z otoczeniem (m.in. przy zastosowaniu stromych dachów o spadku
35° - 45° oraz wystroju zewn ętrznego nawiązującego do lokalnych tradycji budowania).
5.2. Kierunki rozwoju rolnictwa
1. Rozwój rolnictwa w obszarze gminy wiąŜe się z potrzebą głębokiej restrukturyzacji jego form
organizacyjnych, struktury władania, a takŜe z potrzebą rewizji tradycyjnych form i kierunków
funkcjonowania rolnictwa. O kierunkach rozwoju rolnictwa decydować powinno
uwzględnienie naturalnych predyspozycji terenu oraz warunków ekonomicznych produkcji
rolnej, przy czym decydujące znaczenie ma polityka rolna państwa, określająca m. in.
mechanizmy ustalania cen na produkty rolne i środki produkcji dla rolnictwa oraz poziom
opłacalności poszczególnych form produkcji. Analizy uwarunkowań środowiskowo
ekonomicznych gminy pozwalają na przyjęcie załoŜeń, Ŝe preferowanym kierunkiem rozwoju
rolnictwa powinna być hodowla bydła.
77
2. Zakłada się pełne zagospodarowanie niewykorzystywanych uŜytków rolnych oraz obiektów
hodowlano - produkcyjnych i zapobieganie zaawansowanemu procesowi degradacji gleb
oraz dekapitalizacji obiektów. Działania w tym zakresie powinny obejmować szeroką
informację o obiektach i warunkach ich nabycia/dzierŜawy.
3. Obok uprawiania tradycyjnych form rolnictwa zakłada się wprowadzenie form alternatywnych
i komplementarnych. Takimi formami gospodarowania, dobrze wkomponowanymi w warunki
naturalne gminy, a ponadto w znacznym stopniu podnoszącymi dochodowość gospodarstw,
moŜe być uprawianie rolnictwa ekologicznego i prowadzenie gospodarstw agroturystycznych. Zakłada się wprowadzenie funkcji agroturystycznej w zasadzie we wszystkich
wsiach gminy, a w szczególności połoŜonych na obrzeŜu Rudaw Janowickich, Gór Kruczych
i Zaworów.
5.3. Kierunki rozwoju przemysłu i eksploatacji surowców
W rozwoju przemysłu i eksploatacji surowców istotne znaczenie dla gospodarki gminy ma
utrzymanie istniejących zakładów przemysłowych oraz wydobycia surowców mineralnych. W
szczególności zakłada się:
• utrzymanie istniejących zakładów przemysłowych w Krzeszowie, Leszczyńcu, Pisarzowicach i Ogorzelcu oraz prowadzenie na ich terenach działalności zgodnie z wymogami
ochrony środowiska;
• kontynuację wydobycia surowców mineralnych ze złóŜ „Borówno", „Krzeszówek", „Ogorzelec" i „Rędziny" wraz z prowadzeniem bieŜącej rekultywacji zgodnie z opracowanymi
projektami rekultywacji;
• rekultywację i etapowe przekształcanie terenów złoŜa „Krzeszówek" w kierunku wodno rekreacyjnym z towarzyszącymi usługami sportu i turystyki oraz zielenią urządzoną, zakłada
się, Ŝe kopalnia „Krzeszówek" przekazywać będzie sukcesywnie tereny połoŜone w
granicach obszaru i terenu górniczego, w tym tereny poprzemysłowe pod działalność nie
związaną z eksploatacją surowców, osobom fizycznym, prawnym lub Gminie Kamienna
Góra;
• gruntowne przekształcenie i rehabilitację terenów cegielni w Krzeszowie w kierunku rekreacyjno - turystycznym z urządzoną zielenią towarzyszącą;
• uruchomienie eksploatacji porfiru z udokumentowanego złoŜa „Chełmczyk";
• moŜliwość przebranŜowienia obiektów obsługi i produkcji rolniczej na róŜne formy działalności gospodarczej i usługowej;
• wyznaczenie w Krzeszowie, Pisarzowicach, Przedwojowie i Ptaszkowie strefy rozwoju usług
i działalności gospodarczej (strefa ta ukierunkowana będzie m.in. na lokalizację róŜnego
rodzaju przedsiębiorstw, obiektów związanych z działalnością turystyczną, usług komercyjnych, itp.); docelowo zakłada się wyznaczenie podobnej strefy w Jawiszowie i Olszynach;
• wyjaśnienie wartości i przydatności przemysłowej (w trakcie przeprowadzonego rozpoznania geologicznego) występujących licznie na terenie gminy surowców mineralnych (rozpoznanych), które mogą stanowić perspektywę dla potrzeb przemysłu.
5.4. Kierunki rozwoju turystyki, wypoczynku i rekreacji
1. Warunki naturalne i kulturowe terenów gminy predysponują ją do rozwoju funkcji turystyczno - wypoczynkowej. Zakłada się tu stworzenie komplementarnej, zindywidualizowanej oferty
gminnej w dziedzinie rozwoju turystyki, uzupełniającej oferty głównych ośrodków turystycznych
Sudetów Zachodnich i Środkowych, takich jak: Karpacz, Szklarska Poręba i Wałbrzych.
Wskazanie szczegółowych rozwiązań dla rozwoju turystyki jako funkcji gminy dotychczas słabo
rozwiniętej, wymaga opracowania specjalnego programu turystycznego zagospodarowania
gminy.
78
2. Zakłada się, Ŝe główne kierunki napływu ruchu turystycznego na tereny gminy, powiązane z
istniejącym układem komunikacyjnym oraz połoŜeniem ośrodków generujących ten ruch pozostaną nie zmienione. Najistotniejsze znaczenie dla rozrządu ruchu w obszarze gminy posiadają Krzeszów oraz ośrodki połoŜone na obrzeŜu Rudawskiego Parku Krajobrazowego, takie
jak: Leszczyniec, Ogorzelec i Pisarzowice.
3. Na terenie gminy podstawową formą aktywności turystycznej będzie turystyka pielgrzymkowa związana z zespołem klasztornym w Krzeszowie oraz turystyka krajoznawcza, obejmująca turystykę pieszą, narciarstwo śladowe i zjazdowe, turystykę rowerową, prowadzoną po
wyznaczonych i oznakowanych trasach, a takŜe wypoczynek pobytowy. Uzupełniającą formą
będzie rekreacja i wypoczynek nad wodą oraz zwiedzanie po specjalnie oznakowanych ścieŜkach dydaktycznych. Zakłada się w obszarze gminy realizację następujących zadań szczegółowych:
• racjonalne sterowanie turystyką pielgrzymkową związaną z corocznymi świętami kościelnymi oraz stworzenie dla tej formy turystyki bazy noclegowej i gastronomicznej;
• rozwój funkcji letniskowej z wypoczynkiem pobytowym w miejscowościach: Czarnów, Leszczyniec, Pisarzowice, Rędziny, Kochanów, Dobromyśl, Nowa Białka i Ogorzelec;
• rozbudowę gospodarstw agroturystycznych w zasadzie we wszystkich miejscowościach na
terenie gminy, a w szczególności leŜących na obrzeŜu Rudaw Janowickich, Gór Kruczych i
Zaworów;
• wytrasowanie i zagospodarowanie ścieŜek dydaktycznych, poprowadzonych szlakiem ukazującym zróŜnicowanie budowy geologicznej oraz ślady eksploatacji rozmaitych rud i minerałów, o następującym przebiegu: Mały Wołek - Wołek - Dziczą Góra - Bielec - Wilkowyja Jagoda - Wielka Kopa;
• utrzymanie w odpowiednim stanie szlaków turystycznych, a w szczególności specjalnej ich
kategorii tzw. szlaków magistralnych, które ze względu na swe znaczenie powinny być priorytetowo traktowane w zakresie konserwacji i modernizacji; dotyczy to dwóch szlaków tranzytowych: Głównego Szlaku Sudeckiego im Mieczysława Orłowicza i Międzynarodowego
Górskiego Szlaku Eisenach - Budapeszt;
• przygotowanie odpowiedniej infrastruktury oraz stworzenie podstaw organizacyjnych dla
uprawiania turystyki rowerowej; ścieŜki rowerowe poprowadzone będą po szlakach pieszych
i drogach kołowych o małym natęŜeniu ruchu; ponadto zakłada się realizację szlaku
pieszego i rowerowego o przebiegu po linii zdemontowanego toru kolejowego (dawnej
bocznicy), łączącego kompleks wodno - rekreacyjny w Krzeszówku z Krzeszowem; lokalizację szlaku pieszego i rowerowego na podtorzu zlikwidowanej Zarządzeniem nr 1
Dyrektora Generalnego PKP linii kolejowej Krzeszów - Chełmsko Śląskie naleŜy rozpocząć
min. 35 m od ostatniego rozjazdu stacji Krzeszów;
• odpowiednie przygotowanie sieci uŜytkowanych w lecie szlaków pieszych i rowerowych dla
wykorzystania ich w okresie zimowym do uprawiania narciarstwa śladowego, głównie w
rejonie Pisarzowic, Ogorzelca, Leszczyńca i Rędzin;
• utworzenie ośrodków sportów zimowych w rejonie: Ogorzelca (po obu stronach Przełęczy
Kowarskiej), Rędzin (na wschodnich stokach Bielca) oraz w Czarnowie;
• utworzenie ośrodków turystyki, wypoczynku i rekreacji w Czarnowie, Leszczyńcu, Pisarzowicach, Rędzinach, Ogorzelcu i w Krzeszowie (kierunek Grzędy);
• utworzenie specjalistycznych ośrodków sportowych w Krzeszowie oraz na terenach poeksploatacyjnych w Krzeszówku, obejmujących rekreację nad wodą oraz sporty wodne;
• rozwój hippiki i skikrejningu na terenach wokół Krzeszowa, a takŜe w innych miejscowościach znajdujących się na obrzeŜu Rudaw Janowickich, Gór Kruczych i Zaworów;
• lokalizację pól golfowych wraz z zapleczem usług turystyki w Janiszowie;
• lokalizację wiat ochronnych, zagospodarowanie węzłów szlaków pieszych oraz punktów
widokowych w obszarze Rudawskiego Parku Krajobrazowego;
• rozbudowę sieci schronisk o lokalizację nowego obiektu na Przełęczy Rędzińskiej;
• utworzenie parkingów widokowo - rekreacyjnych na Przełęczy Rędzińskiej i Przełęczy Kowarskiej.
79
•
uzupełnienie istniejącej sieci obiektów z bazą turystyczną i gastronomiczną w miarę za
chodzących potrzeb, głównie w Krzeszowie;
6. KIERUNKI MODERNIZACJI I ROZBUDOWY UKŁADU KOMUNIKACJI
1. Zasadniczym elementem przyszłego układu komunikacji drogowej będzie autostrada A - 3
Szczecin - Gorzów Wielkopolski - Lubawka (granica państwa) - Praga. Autostrada przebiegać
będzie na obszarze gminy w kierunku północ - południe, po zachodniej stronie miasta
Kamiennej Góry. Drogą alternatywną dla autostrady A - 3 będzie droga krajowa nr 371 Bolków Lubawka. W ramach przewidywanej modernizację tej drogi zakłada się wykonanie w I etapie
odcinka Kamienna Góra - Lubawka i w II etapie Kamienna Góra - Marciszów. Ww. droga
docelowo powinna przejąć funkcję międzynarodowej trasy E65 (nr 3) Świnoujście -Szczecin Legnica - Praga.
2. Dla pozostałego układu drogowego wśród podstawowych zadań w zakresie modernizacji na
terenie gminy zakłada się:
• modernizację dróg wojewódzkich, szczególnie drogi nr 367 Jelenia Góra - Wałbrzych IV kl.
technicznej, nie spełniającej na wielu odcinkach wymaganych parametrów, a w rejonie
Leszczyńca i Ogorzelca stwarzającą zagroŜenie bezpieczeństwa ruchu;
• modernizację dróg powiatowych polegającą na lokalnych poszerzeniach korony, szerokości
pasa jezdni, wyprostowaniem łuków poziomych i poprawieniem nawierzchni asfaltowych; w
pierwszej kolejności powinny być poddane modernizacji drogi prowadzące ruch turystyczny
do Krzeszowa;
• pełną modernizację wszystkich dróg gminnych z wykonaniem remontów lub połoŜeniem
nawierzchni bitumicznej, budową poboczy oraz infrastruktury towarzyszącej;
• budowę w miarę zachodzących potrzeb, stacji paliwowych i wyspecjalizowanych stacji obsługi technicznej pojazdów oraz parkingów.
3. Podstawowe zadania w zakresie rozwoju połączeń kolejowych obejmą:
• elektryfikację i modernizację linii o państwowym znaczeniu: Kamienna Góra - Sędzisław i
Kamienna Góra - Lubawka - granica państwa;
• docelowo przywrócenie wyłączonej obecnie z ruchu linii nr 308 na odcinku Kamienna Góra Mysłakowice, przebiegającej częściowo na obrzeŜach Rudawskiego Parku Krajobrazowego
oraz linii nr 330 Kamienna Góra - Krzeszów włącznie.
7. KIERUNKI MODERNIZACJI I ROZBUDOWY UKŁADU SIECI I URZĄDZEŃ INFRA
STRUKTURY TECHNICZNEJ
Realizacja programu rozbudowy i modernizacji sieci telekomunikacyjnych zapewni pełne pokrycie potrzeb mieszkańców gminy na usługi telekomunikacyjne. Program ten obejmuje w
pierwszej kolejności:
• rozbudowę centrali telefonicznej w Kamiennej Górze o 1700 NN, do której przyłączone
zostaną następujące miejscowości: Dębrznik, Janiszów, Ptaszków i Raszów;
• budowę kontenerowej centrali telefonicznej o pojemności 600 NN na terenie miasta Kamienna Góra, która obsługiwać będzie mieszkańców Czadrowa;
• wymianę centrali telefonicznej w Krzeszowie na urządzenie o pojemności 600 NN, do której
przyłączona zostanie Lipienica;
w drugiej kolejności:
• wymianę centrali telefonicznej w Przedwojowie na obiekt o pojemności 300 NN;
• rozbudowę centrali telefonicznej w Krzeszowie o dalsze 160 NN, do której przyłączone
będą miejscowości: Dobromyśł, Gorzeszów, Jawiszów, Kochanów i Krzeszowek;
80
•
budowę wyniesionych modułów central telefonicznych w:
Pisarzowicach, o pojemności 280 NN, do której będą przyłączone: Pisarzowice, Czarnów i Rędziny;
- Leszczyńcu, o pojemności 250 NN, do której przyłączone będą; Leszczyniec, Ogorzelec i Szarocin.
Wymienione moduły central będą połączone kablami światłowodowymi z kablem światłowodowym Kamienna Góra - Lubawka.
-
Dobrze rozwinięty system zaopatrzenia w wodę mieszkańców gminy Kamienna Góra wymaga
rozbudowy, a w niektórych fragmentach przebudowy dla osiągnięcia jednakowego poziomu
obsługi odbiorców na całym obszarze gminy. Osiągnięcie tego celu wymaga przeprowadzenia
następujących działań inwestycyjnych i modernizacyjnych:
• przebudowy systemu wodociągowego funkcjonującego w rejonie Krzeszowa w oparciu o
zasoby ujęcia „Betlejem", dla poprawy układu zasilania i uzyskania jego funkcjonalnej
spójności;
• budowy ujęcia i sieci wodociągowej dla wsi Czarnów z wykorzystaniem wód z potoku
przepływającego przez tę wieś;
• budowy ujęcia wody i sieci wodociągowej dla wsi Rędziny w oparciu o zasoby potoku
Opatówka i jego hydrauliczne powiązanie z systemem wodociągowym Pisarzowic dla
podwyŜszenia pewności zasilania odbiorców;
• doprowadzenia wody do nieobjętej dotychczas systemem wodociągowym części Ptaszkowa;
• przejęcia przez gminę ujęcia wody zaopatrującego osiedle mieszkaniowe w Ogorzelcu na
potrzeby komunalne i budowę sieci wodociągowej, która będzie zaopatrywać w wodę całą
miejscowość;
• rozbudowę i modernizację ujęcia wody i sieci wodociągowej w Leszczyńcu tak, aby zasięg
oddziaływania systemu wodociągowego obejmował wszystkich mieszkańców;
• budowę sieci wodociągowej w Szarocinie w powiązaniu z systemem wodociągowym Leszczyńca lub z wykorzystaniem rozpoznanych zasobów w rejonie Szarocina - Białki.
Zakłada się, Ŝe poza istniejącymi lub realizowanymi systemami opierającymi się na wysokosprawnych wiejskich oczyszczalniach ścieków w Przedwojowie i Krzeszowie, rozwój obiektów
gospodarki ściekowej na terenie gminy Kamienna Góra odbywać się będzie głównie w oparciu
o układy lokalne bądź indywidualne o rozwiązaniach dostosowywanych do warunków miejscowych. O wyborze rozwiązań decydować będą takie czynniki jak:
• układ terenu;
• warunki geologiczne;
• charakter zabudowy;
• stosunki własnościowe;
• inicjatywy lokalne.
RóŜnorodności tych rozwiązań w ujęciu przestrzennym towarzyszy wymóg wysokiej sprawności
technologicznej. Rozwiązania te stosowane będą przede wszystkim w miejscowościach, w
których charakter zabudowy decyduje o ich opłacalności. NaleŜą do nich: Czarnów, Rędziny,
Raszów, Dębrznik, Krzeszówek, Dobromyśl, Kochanów, Jawiszów, Olszyny, Gorzeszów i Lipienica.
Dla wsi o zwiększonym odpływie ścieków sanitarnych i bardziej zwartej zabudowie, do których
naleŜą: Ogorzelec, Leszczyniec, Szarocin, Pisarzowice, i Czadrów alternatywą dla rozwiązań
lokalnych i indywidualnych jest budowa zbiorczych systemów kanalizacji i oczyszczalni ścieków.
81
Zakłada się, Ŝe Ptaszków i Janiszów, z uwagi na opłacalność takiego rozwiązania, zostaną
przyłączone do miejskiego układu kanalizacyjnego Kamiennej Góry.
7.4.
Zaopatrzenie w gaz
Zakłada się wykorzystanie sprzyjających warunków istniejących na terenie gminy Kamienna
Góra do rozwoju zbiorczych systemów zaopatrzenia w gaz przewodowy przez podjęcie budowy
układu rurociągów zasilających wysokiego ciśnienia, stacji redukcyjno-pomiarowych i gazociągów rozdzielczych średniego ciśnienia doprowadzających gaz do odbiorców. „Północny"
system zaopatrzenia w gaz obejmować będzie następujące miejscowości: Ptaszków, Raszów,
Rędziny, Pisarzowice, Szarocin, Leszczyniec i Ogorzelec. System „Południowy" powiązany z
odbiorcami na terenie gminy Lubawka zasili odbiorców w: Czadrowie, Krzeszowie, Krzeszówku, Dobromyślu, Gorzeszowie, Jawiszowie i Kochanowie.
7.5. Ciepłownictwo
Dominującymi nośnikami energii wykorzystywanymi do ogrzewania budynków będą na terenie
gminy paliwa stałe oraz lokalnie stosowane układy wykorzystujące gaz bezprzewodowy lub olej
opałowy. Radykalna zmiana nastąpi po zrealizowaniu programu gazyfikacji gminy. W
miejscowościach objętych tym programem gaz będzie podstawowym paliwem, które zaspokoi
wszystkie potrzeby w tym grzewcze.
Alternatywą, która moŜe mieć zastosowanie, są rozwiązania lokalne z zastosowaniem paliw
uznawanych za ekologiczne oraz wykorzystanie odnawialnych źródeł energii takich jak woda,
wiatr, słońce do produkcji energii elektrycznej wykorzystywanej m.in. do celów grzewczych.
Zapewnienie dostawy energii elektrycznej odbiorcom na terenie gminy Kamienna Góra o parametrach zgodnych z normami, związane jest z potrzebą budowy nowych stacji transformatorowych 20/0,4 kV oraz linii 20 kV zasilających te stacje transformatorowe. Poprawa warunków
zasilania odbiorców oraz zapewnienie dostawy energii elektrycznej dla planowanych obiektów,
w ujęciu kierunkowym wymagać będzie budowy na terenie gminy 17 stacji transformatorowych
20/0,4 kV oraz ok. 11.000 m. linii energetycznych 20 kV. Wymaganym działaniem równoległym
jest modernizacja istniejącej sieci niskiego napięcia.
7.7. Gospodarka odpadami
1. Zakłada się, Ŝe odpady komunalne z terenu gminy składowane będą na wysypisku w Lubawce, administrowanym przez UMiG Lubawka. Docelowo gospodarka odpadami powinna być
rozwiązana na szczeblu powiatowym i obejmować cały region kamiennogórski, w tym gminę
Kamienną Górę.
2. Dla prowadzenia prawidłowej gospodarki odpadami komunalnymi w obszarze gminy przyjmuje się następujące działania;
• opracowanie programu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie gminy;
• prowadzenie edukacji ekologicznej z zakresu racjonalnego postępowania z odpadami w
szkołach, na łamach lokalnej prasy, w formie ulotek, broszur;
• stworzenie warunków do selektywnej zbiórki, segregacji i składowania odpadów przydatnych do wykorzystania;
• współdziałanie z jednostkami organizacyjnymi i osobami podejmującymi zbieranie i zagospodarowywanie odpadów.
8. ZAŁOśENIA AKTYWIZACJI GOSPODARCZEJ GMINY
1. Zakłada się następujące kierunki rozwoju gospodarczego:
82
• zwiększanie zatrudnienia mieszkańców gminy w ramach działalności pozarolniczej, które
osiągnięte będzie m.in. poprzez:
-,.; ,
7
- rozwój miejsc pracy w Specjalnej Strefife Ekonomicznej Małej Przedsiębiorczości S.A. w
Kamiennej Górze; zgodnie z planami do końca 2000 roku powinno znaleźć tam zatrudnienie około 1500 osób, z czego znaczna część mogłaby być mieszkańcami gminy;
warunkiem wykorzystania szansy związanej z funkcjonowaniem strefy jest podjęcie
odpowiednich działań zmierzających do uzyskania łatwego i szybkiego dostępu do informacji o poszukiwaniu pracowników przez firmy rozpoczynające działalność na obszarze strefy oraz ułatwienie mieszkańcom gminy dostosowania kwalifikacji do wymagań pracodawców;
- rozwój lokalnej przedsiębiorczości; przygotowanie atrakcyjnej oferty dla inwestorów;
- wprowadzenie do zarządzania gminą elementów zarządzania przez jakość (TQM) np.
poprzez wdroŜenie systemu zarządzania jakością zgodnego z normami ISO serii 9000;
• dostosowanie rolnictwa do warunków rozwijającej się gospodarki rynkowej oraz integrowania się Polski z UE:
- zwiększanie powierzchni gospodarstw;
specjalizację gospodarstw rolnych (np. w kierunku hodowli bydła);
- tworzenie organizacji producentów rolnych;
• rozwój działalności turystycznej osiągnięty m.in. poprzez:
aktywne wykorzystanie walorów turystycznych Krzeszowa oraz Rudaw Janowickich;
- wzbogacenie produktu turystycznego (np. poprzez stworzenie nowych miejsc rekreacyjnych takich jak kąpieliska, ścieŜki do wędrówek pieszych, ścieŜki dydaktyczne,
ścieŜki rowerowe, muzea, organizowanie cyklicznych imprez rekreacyjno - promocyjnych na terenie gminy itp.);
rozwój agroturystyki;
• przeprowadzenie dokładnej rewizji, a następnie uaktualnienie przyjętej listy celów, projektów
i zadań strategicznych w „Strategii rozwoju społeczno gospodarczego gminy Kamienna
Góra" dla uwzględnienia zmian, które nastąpiły w sytuacji gminy od czasu przyjęcia
strategii; naleŜy ponadto uwzględnić strategie rozwoju sąsiednich gmin.
2. Szczególne znaczenie dla aktywizacji gospodarczej gminy posiadać będzie rozwój lokalnej
przedsiębiorczości, osiągnięty m.in. poprzez:
• tworzenie instrumentów wspierających powstające podmioty (np. wprowadzenie ulg podatkowych, zapewnienie doradztwa ekonomicznego i prawnego, ułatwienie dostępu do informacji o procedurze zakładania firmy, utworzenie Ośrodka Wspierania Przedsiębiorczości
oraz inkubatora przedsiębiorczości) w formie zorganizowanego kompleksu gospodarcze
go, zorientowanego na wspomaganie przedsiębiorstw poprzez dostarczanie odpowiedniej
do potrzeb powierzchni na działalność gospodarczą obsługi biurowej, usług wspierających
biznes oraz pomocy w pozyskiwaniu środków finansowych; rozwiązaniem alternatywnym
jest podjęcie współpracy z jednym z istniejących juŜ w sąsiednich gminach Ośrodkiem
Wspierania Przedsiębiorczości np. z Stowarzyszeniem Wspierania Przedsiębiorczości i
rozwoju rynku pracy w rejonie miasta Kowary i gminy Mysłakowice z siedzibą w Kowarach;
3. Dla przygotowania atrakcyjnej oferty dla inwestorów, którzy zdecydują się realizować swoje
przedsiębiorstwa na terenie gminy, powinny być przeprowadzone następujące działania:
• zidentyfikowanie i przygotowanie odpowiednich terenów pod potencjalne inwestycje
(ukierunkowane na inwestorów, którzy nie mogą ulokować się na terenie Specjalnej
Strefy Ekonomicznej np. duŜe przedsiębiorstwa, firmy związane z działalnością
turystyczną itp.);
• przygotowanie pracowników Urzędu Gminy do sprawnej i kompetentnej obsługi
potencjalnych inwestorów (wyznaczenie i przeszkolenie osób odpowiedzialnych za
obsługę inwestorów, zapewnienie im odpowiednich warunków pracy oraz wyposaŜenie
w odpowiednie materiały promocyjne);
83
•
•
prowadzenie systematycznej działalności promocyjnej ukierunkowanej na pozyskanie inwestorów;
kontynuowanie działań zorientowanych na rozwój infrastruktury technicznej oraz tzw. „infrastruktury otoczenia biznesu" (np. instytucji finansowych).
84
CZĘŚĆ II A
KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO – „Zmiana studium…”
85
1. Kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu
terenów
Istotne znaczenie dla rozwoju i gospodarki gminy Kamienna Góra ma rozwój przemysłu
i eksploatacji surowców. Po przeprowadzeniu analiz uwarunkowań rozwoju oraz struktury
własności dla obszaru objętego „Zmianą studium…” dopuszcza się lokalizację funkcji związanej
z eksploatacją odkrywkową złóŜ na terenach rolniczych i leśnych w obszarze występowania
nowo udokumentowanego złoŜa amfibolitu „Ogorzelec I” w kategorii C1 i C2, surowca do
produkcji kruszyw łamanych. W wyniku eksploatacji przewiduje się powstanie wyrobiska
górniczego wraz ze zwałowiskiem nadkładu. Największy wpływ eksploatacji złoŜa na środowisko
zaznaczy się w rzeźbie terenu. Kierunek rekultywacji zostanie ustalony w odrębnej procedurze
planistycznej.
Zgodnie z przepisami art. 9 ust. 5 ustawy z dnia 27 marca o planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym: „studium nie jest aktem prawa miejscowego”. Dlatego
zapisane w studium kierunki zagospodarowania przestrzennego stanowią wytyczne do
określenia w planach miejscowych przeznaczenia terenów, ich warunków zabudowy
i zagospodarowania oraz innych ustaleń zgodnie z art. 15 ust. 2 ww. ustawy. Ustalenia
studium nie rodzą bezpośrednich skutków prawnych i nie stanowią podstawy do wydawania
pozwoleń na budowę.
2. Kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz uŜytkowania terenów,
w tym tereny wyłączone spod zabudowy
Określa się następujące kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania
terenów:
a.
Teren powierzchniowej eksploatacji surowców, oznaczony na rysunku „Zmiany
studium…” symbolem PE, w granicach którego:
−
dopuszcza się eksploatację złóŜ, po uprzednim sporządzeniu miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego oraz uzyskaniu stosownych decyzji (koncesji),
dopuszcza się lokalizację obiektów i urządzeń związanych z eksploatacją złoŜa
i działalnością kopalni (m.in. budowę zakładu przeróbczego) itd.
dopuszcza się moŜliwość lokalizacji napowietrznych i podziemnych sieci i urządzeń
infrastruktury technicznej oraz dróg, zgodnie z przepisami odrębnymi i w sposób nie
kolidujący z przeznaczeniem podstawowym terenu,
dopuszcza się utrzymanie i modernizację istniejących urządzeń i sieci infrastruktury
technicznej;
ustala się obowiązek przeprowadzenia procesu rekultywacji po zakończeniu prac
eksploatacyjnych złoŜa, kierunek rekultywacji naleŜy ustalić zgodnie z przepisami
odrębnymi,
dopuszcza się utrzymanie dotychczasowego uŜytkowania.
−
−
−
−
−
b. Tereny leśne, oznaczone na rysunku „Zmiany studium…” symbolem ZL,
w granicach których:
−
−
−
zakazuje się lokalizacji wszelkiej zabudowy kubaturowej, z zastrzeŜeniem ustaleń o
których mowa w pkt. 9.2.
kolidujący z przeznaczeniem podstawowym terenu;
technicznej;
86
c.
Tereny rolnicze, oznaczone na rysunku „Zmiany studium…” symbolem R,
w granicach których:
−
zakazuje się lokalizacji wszelkiej zabudowy, w tym równieŜ zabudowy związanej
z produkcją rolnicza,
dopuszcza się zalesianie gruntów rolnych,
kolidujący z przeznaczeniem podstawowym terenu,
technicznej.
−
−
−
3. Obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody,
krajobrazu kulturowego i uzdrowisk
W celu ochrony środowiska i jego zasobów naleŜy podjąć następujące działania,
minimalizujące uciąŜliwości poprzez:
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
poprawnie poprowadzoną i rozłoŜoną w czasie politykę proekologiczną gminy,
ochronę ekosystemów wodno – łąkowo – leśnych,
ochronę istniejących drzewostanów,
racjonalną gospodarkę leśną przy jednoczesnym dopuszczeniu wyrębu drzewostanu na
potrzeby eksploatacji złoŜa,
zapewnienie odpowiedniej droŜności sieci melioracyjnej (urządzeń melioracji wodnych) na
terenach na których ona występuje,
sortowanie składowanych na wysypisku odpadów komunalnych przy jednoczesnym
uwzględnieniu ich wstępnego sortowania na obszarze gminy,
stosowanie technologii grzewczych minimalizujących negatywny wpływ na środowisko,
w tym odnawialnych źródeł energii,
stosowanie środków ochrony czynnej na terenach zainwestowanych, przez które
przebiegają najbardziej obciąŜone ruchem drogi,
ochronę zasobów surowców naturalnych oraz eliminację nieuprawnionego korzystania
z ich zasobów,
zachowanie priorytetu ochrony środowiska przyrodniczego oraz środowiska Ŝycia
człowieka,
prowadzenie gospodarki zmierzającej do rekultywacji terenów zdewastowanych
i nieuŜytków w kierunku leśnym przez sukcesywne zalesianie najsłabszych gruntów
rolnych,
prowadzenie gospodarki zmierzającej do wzbogacenia i zwiększenia róŜnorodności
istniejącego drzewostanu, z uwzględnieniem typów siedlisk.
Eksploatacja złoŜa nie powinna powodować przekroczenia standardów jakości
środowiska na terenie zabudowy wsi Ogorzelec.
Degradacja powierzchni terenu w wyniku prac eksploatacyjnych złóŜ będzie
miała zasięg lokalny. Jej przejawem będzie wyrobisko poeksploatacyjne oraz
zwałowiska
nadkładu.
Dotychczasowa
eksploatacja
górnicza
prowadzona
w bezpośrednim sąsiedztwie obszaru objętego „Zmianą studium...” nie stanowiła
istotnego zagroŜenia dla elementów środowiska. Dominującą formą jej oddziaływania
jest oddziaływanie bezpośrednie, objawiające się w postaci zajmowania terenów
uŜytkowanych przyrodniczo, pod działalność górniczą.
Oddziaływanie górnictwa odkrywkowego na środowisko moŜna podzielić na dwa
zasadnicze rodzaje: oddziaływanie bezpośrednie oraz oddziaływanie pośrednie.
87
Oddziaływanie bezpośrednie polega na planowanym zajęciu określonej
powierzchni terenu, o istniejącym juŜ zagospodarowaniu lub określonej funkcji
przyrodniczej i przeznaczeniu ich pod budowę lub rozbudowę zakładu górniczego.
Wyeksploatowanie złoŜa w granicach koncesyjnych spowoduje wyłączenie i całkowite
przekształcenie terenów rolniczych i leśnych. Włączenie pod eksploatację terenów
rolnych i leśnych związane będzie z wyłączeniem gleb z ich uŜytkowania a nawet
całkowitym ich przekształceniem.
Oddziaływanie pośrednie jest ubocznym, niezamierzonym, negatywnym skutkiem
działalności produkcyjnej. Główne oddziaływania objawiają się w postaci:
zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego w wyniku emisji gazów i pyłów w trakcie
strzelań oraz pylenia w trakcie urabiania i transportu surowca do zakładu
przeróbczego, zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych, uciąŜliwości
akustycznej wskutek stosowania strzelniczej techniki oraz pracy maszyn i urządzeń
górniczych.
O przestrzennym zasięgu oddziaływaniu projektowanej eksploatacji złoŜa na
środowisko zadecyduje przede wszystkim: stosowanie techniki strzelniczej, zasięg
emisji pyłu, zasięg emisji hałasu związanej z urabianiem i transportem.
O jakości powietrza atmosferycznego na tym obszarze decydować będzie równieŜ
wielkość emisji pyłów i gazów wytwarzanych przez zakłady produkcyjno – usługowych
czy gospodarstwa domowe. Część zanieczyszczeń nad ten obszar dostaje się równieŜ
wraz z wiatrami terenów przyległych (zanieczyszczenia transgraniczne). WzdłuŜ drogi
wojewódzkiej nr 367 koncentruje się emisja spalin i hałasu (pojazdy samochodowe).
4. Obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr
kultury współczesnej
W granicach obszaru objętego „Zmianą studium…” nie występują zabytki,
udokumentowane stanowiska archeologiczne oraz inne dobra kultury współczesnej.
jednakŜe w przypadku wystąpienia zabytków archeologicznych naleŜy poinformować
o tym fakcie właściwe słuŜy ochrony zabytków, zgodnie z przepisami odrębnymi.
5. Kierunki rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej.
Określa się następujące kierunki rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury
technicznej:
a.
dla dróg gminnych:
−
−
naleŜy indywidualnie dostosować klasy dróg w zaleŜności od lokalnych potrzeb,
dopuszcza się modernizację dróg istniejących oraz wykonanie nowych dróg w zaleŜności
od lokalnych potrzeb;
b. dla ścieŜek rowerowych:
−
dopuszcza się utrzymanie istniejących ścieŜek rowerowych, z zastrzeŜeniem zachowania
wymogów bezpieczeństwa w przypadku eksploatacji złoŜa,
c. piesze szlaki turystyczne:
−
−
dopuszcza się utrzymanie istniejących pieszych szlaków turystycznych, z zastrzeŜeniem
zachowania wymogów bezpieczeństwa w przypadku eksploatacji złoŜa,
wnosi się o zmianę przebiegu pieszych szlaków turystycznych poza granice obszaru
związanego z działalnością kopalni odkrywkowej;
88
d. infrastruktura techniczna:
−
−
−
dopuszcza się rozbudowę, przebudowę i modernizację istniejących i projektowanych
lokalnych systemów infrastruktury technicznej,
dopuszcza sie rozbudowę sieci elektroenergetycznej na wniosek inwestorów poprzez:
budowę dodatkowych stacji transformatorowych, budowę linii zasilających średniego
i niskiego napięcia oraz przełoŜenie lub skalowanie istniejącej linii SN 20KV,
dopuszcza się przebudowę i modernizację urządzeń i sieci gazociągu wysokiego ciśnienia
DN300w/c z zachowaniem odpowiednich stref kontrolowanych zgodnie z przepisami
odrębnymi,
e. gospodarka odpadami:
−
naleŜy zapewnić racjonalną gospodarkę odpadami w ramach działalności kopalni zgodnie
z obowiązującymi w tym zakresie przepisami odrębnymi,
f. gospodarka wodno - ściekowa:
−
naleŜy zapewnić racjonalną gospodarkę wodno - ściekową w ramach działalności kopalni
zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami odrębnymi.
6. Obszary na których
o znaczeniu lokalnym.
rozmieszczone
będą
inwestycje
celu
publicznego
Dla obszaru objętego „Zmianą studium...” brak jest programów słuŜących
realizacji inwestycji celu publicznego o znaczeniu lokalnym.
7. Obszary na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego
o znaczeniu ponadlokalnym, zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania
przestrzennego województwa i ustaleniami programów, o których mowa w art.
48 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
Zgodnie z ustaleniami Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa
Dolnośląskiego (Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego Nr 4 poz. 100 z 20
stycznia 2003 r.) oraz wnioskami instytucji (Zarząd Województwa Dolnośląskiego,
Wojewoda Dolnośląski) dla obszaru objętego „Zmianą studium...” brak jest programów
słuŜących realizacji inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym (krajowym
i wojewódzkim).
8. Obszary dla których obowiązkowe jest sporządzenie miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odrębnych, w tym
obszary wymagające przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości, a takŜe
rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzedaŜy powyŜej 400 m2
oraz obszary przestrzeni publicznej
8.1. Dla obszaru objętego „Zmianą studium...” w przypadku uzyskania
odpowiednich pozwoleń (koncesji) na eksploatację złoŜa, ustalenia granic terenu
górniczego obowiązuje sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego. Ponadto obszar oznaczony na rysunku „Zmiany studium…”
symbolem PE wymaga uzyskania zgody na zmianę przeznaczenia gruntów
rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne w rozumieniu przepisów
o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz ustawy o planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym.
89
8.2. W granicach „Zmiany studium...” nie wyznacza się obszarów przestrzeni
publicznej w rozumieniu przepisów art. 2 pkt 6 ustawy o planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym),
8.3. W granicach „Zmiany studium...” nie wyznacza się obszarów wymagających
przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości,
8.4. W granicach „Zmiany studium...” nie wyznacza się obszarów rozmieszczenia
obiektów handlowych o powierzchni sprzedaŜowej powyŜej 400 m2, dla których
istnieje obowiązek sporządzenia planu miejscowego,
9. Kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej
9.1. Dopuszcza się przeznaczanie pod zalesienie terenów rolniczych, oznaczonych na
rysunku „Zmiany studium…” symbolem [R] zgodnie z przepisami odrębnymi.
9.2. Na terenach leśnych oznaczonych na rysunku „Zmiany studium…” symbolem
ZL:
−
−
−
−
dopuszcza się lokalizację urządzeń i obiektów związanych z gospodarką leśną,
z wyłączeniem zabudowy kubaturowej, przy zastrzeŜeniu, Ŝe priorytetem
będzie ochrona istniejącego drzewostanu (wykorzystanie przestrzeni leśnych
nie zadrzewionych),
nakazuje się dąŜenie do uzupełnienia drzewostanu i zalesiania obszarów
przeznaczonych w studium pod funkcję leśne,
nakazuje się wyłączenie z zadrzewiania terenów w bezpośrednim sąsiedztwie
cieków wodnych,
nakazuje się ograniczenie do niezbędnego minimum przeznaczanie gruntów
leśnych i rolnych na cele nierolnicze i nieleśne.
10. Obszary naraŜone na niebezpieczeństwo powodzi i osuwania się mas
ziemnych
W granicach obszaru objętego „Zmianą studium…” nie stwierdzono występowania
obszarów naraŜonych na niebezpieczeństwo powodzi i osuwania się mas ziemnych.
11. Obiekty lub obszary, dla których wyznacza się filar ochronny
W granicach obszaru objętego „Zmianą studium…” nie stwierdzono występowania
obszarów, dla których wyznacza się w złoŜu filar ochronny.
12. Obszary pomników zagłady i stref ochronnych oraz obowiązujące na nich
ograniczenia prowadzenia działalności gospodarczej.
W granicach obszaru objętego „Zmianą studium…” nie występują pomniki
zagłady.
13. Obszary wymagające przekształceń, rehabilitacji lub rekultywacji
W granicach obszaru objętego „Zmianą studium…” teren oznaczony na rysunku
studium symbolem PE, po zakończeniu prac eksploatacyjnych surowców będzie
wymagał przeprowadzenia procesów rekultywacji.
14. Granice terenów zamkniętych i ich stref ochronnych.
W granicach obszaru objętego „Zmianą studium…” nie występują tereny
zamknięte w rozumieniu przepisów odrębnych oraz ich strefy ochronne.
90
CZĘŚĆ III.
POLITYKA PRZESTRZENNA
91
1. CELE POLITYKI PRZESTRZENNEJ
1. Przyjęcie zasady zrównowaŜonego rozwoju jako podstaw strategii rozwoju całego regionu
uznaje się za podstawową zasadę słuŜącą ukierunkowaniu długookresowej polityki rozwoju
przestrzennego gminy. WiąŜe się z tym przyjęcie następujących jej celów w obszarze gminy:
• rozbudowę systemu terenów chronionych i wkomponowanie ich ochrony w procesy społeczno - gospodarczego rozwoju i zagospodarowania przestrzennego gminy z eliminacją
uciąŜliwych wpływów na stan środowiska;
• pełną ochronę dziedzictwa kulturowego, połączoną z utrwalaniem korzystnych cech historycznie wykształconej, wartościowej struktury funkcjonalno - przestrzennej gminy;
• efektywny rozwój gminy dostosowany do zróŜnicowanych przestrzennie uwarunkowań,
połączony z przeprowadzeniem kompleksowej restrukturyzacji jego struktury funkcjonalno przestrzennej;
• poprawę ładu przestrzennego oraz sprawnego funkcjonowania układu komunikacyjnego i
sieci infrastruktury technicznej gminy;
• wykorzystanie szczególnego połoŜenia gminy przy waŜnym dla integracji Polski z Europą
korytarzu komunikacyjnym o znaczeniu ponadregionalnym, łączącym Skandynawię, północno - zachodnie regiony Polski z Sudetami i Europą Południową
2. Realizacja ww. celów powinna doprowadzić do mierzalnej poprawy:
• ładu ekologicznego, związanego z poprawą stanu środowiska przyrodniczego gminy,
wzmocnieniem jego kondycji i walorów uŜytkowych oraz zapewnieniem stabilnej równowagi;
• ładu społecznego, polegającego na powszechnej poprawie warunków Ŝycia, w tym m.in.
wysokiej dostępności do usług i miejsc pracy oraz odpoczynku;
• ładu ekonomicznego, związanego z ekonomizacją kosztów utrzymania gminy, tworzeniem
udogodnień dla rozwoju i działalności gospodarczej, przy minimalizacji obciąŜeń dla środowiska i infrastruktury;
• ładu estetyczno - funkcjonalnego, związanego z poprawą strony estetycznej i technicznej
terenów mieszkaniowych, zagrodowych oraz produkcyjno-usługowych.
3. Przyjęte wyŜej cele polityki przestrzennej gminy będą wprowadzone w miejscowe plany
zagospodarowania przestrzennego oraz przy podejmowaniu decyzji dotyczących jego zagospodarowania i rozwoju przestrzennego. Ich wdroŜenie obejmuje takŜe:
• prowadzenie stałego monitoringu zmian w zagospodarowaniu przestrzennym;
• okresową aktualizację studium;
• przenoszenie przyjętych w studium rozwiązań do opracowań regionalnych (strategii rozwoju
i planu zagospodarowania przestrzennego województwa) i prac nad koncepcją polityki
przestrzennego zagospodarowania kraju.
2. INSTRUMENTY WDRAśANIA USTALEŃ STUDIUM
Ustalanie przeznaczenia terenów i zasad jego zagospodarowania naleŜą do zadań własnych władz
samorządowych, zaś podstawę do podejmowania decyzji stanowią miejscowe plany zagospodarowania
przestrzennego, opracowane z uwzględnieniem przyjętych w studium kierunków zagospodarowania i
zasad prowadzenia polityki przestrzennej gminy. W przypadku braku planów, przy respektowaniu
obowiązujących przepisów prawa ustalanie przeznaczenia terenów i zasad jego zagospodarowania będzie
przedmiotem decyzji administracyjnych.
3. ZESTAWIENIE
OBSZARÓW
OBJĘTYCH
OBOWIĄZKIEM
OPRACOWANIA
MIEJSCOWYCH PLANÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
Zakłada się, Ŝe dla właściwego przygotowania procesów inwestycyjnych w głównych miejscach
ich koncentracji na terenie gminy obowiązkowo naleŜy sporządzić plany miejscowe za-
92
gospodarowania przestrzennego dla terenów:
• terenu górniczego złoŜa dolomitu „Rędziny" w Rędzinach;
• terenu górniczego złoŜa amfibolitu „Ogorzelec" w Ogorzelcu;
• terenu górniczego złoŜa pisaków fornierskich „Krzeszówek" w Krzeszówku;
• terenu górniczego złoŜa melafiru „Borówno" w Czarnym Borze.
PowyŜsze zestawienie nie obejmuje innych terenów, dla których opracowane będą plany miejscowe zagospodarowania przestrzennego, w miarę zachodzących potrzeb.
4. WNIOSKI DO STRATEGII I PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO
Wśród zasadniczych elementów przyszłej struktury funkcjonalno - przestrzennej gminy, które
powinny być traktowane jako składowe strategii rozwojowej całego regionu Dolnośląskiego,
wymienić naleŜy:
• spójny system przyrodniczych terenów chronionych, istniejący i projektowany, w tym: Rudawski Park Krajobrazowy oraz przewidziany do utworzenia Park Krajobrazowy Gór Kruczych i Zaworów wraz z cennymi zespołami przyrodniczymi wskazanymi do ochrony w formie rezerwatów przyrody;
• kompleksowo ujęty system ochrony dóbr kultury, w tym klasztorny zespół krzeszowski oraz
jego najbliŜsze okolice, który ze względu na wybitne, unikalne walory historyczne, zabytkowe, kulturowe i krajobrazowe, powinien być objęty ochroną w formie rezerwatu kulturowego;
• Krzeszów, jako ośrodek ponadlokalny z wyspecjalizowaną funkcją usług i turystyki, ze
względu na jego walory zabytkowe i krajobrazowe;
• istniejące i projektowane tereny powierzchniowej eksploatacji surowców ze wskazaniem
sukcesywnego prowadzenia zabiegów rekultywacyjnych;
• podstawowy układ komunikacyjny gminy w docelowym ujęciu z przebiegiem autostrady A 3
- jako stałego elementu rządowego programu budowy autostrad oraz modernizacją drogi
krajowej nr 371
5. ZASADY PROMOCJI ROZWOJU GMINY
1.
•
•
•
•
Przyjmuje się, Ŝe celami promocji gminy Kamienna Góra są:
rozwój gospodarczy gminy, na którym korzysta ogół mieszkańców;
wspomaganie przyjętej strategii rozwoju oraz polityki rozwoju przestrzennego;
zaspokojenie skojarzonych potrzeb gminy i inwestorów;
określenie korzyści, jakie odniosą inwestorzy z inwestowania na terenie gminy.
2. Dla skutecznej promocji niezbędne jest zaprogramowanie wieloletniego programu kampanii
promocyjnej. Jej podstawowym elementem powinno być sformułowanie atrakcyjnego wizerun
ku gminy z uwzględnieniem takich elementów istotnych dla właściwej jego percepcji, przez
potencjalnych inwestorów, jak:
• połoŜenie (odległość od głównych szlaków komunikacyjnych, bliskość głównych ośrodków
przemysłowych, usytuowanie w kraju);
• zasoby (dostępność lokalnych surowców, kwalifikacje, dostępność i koszt siły roboczej);
• posiadane nieruchomości w tym grunty (rodzaj dostępnych nieruchomości zabudowanych i
niezabudowanych, ich jakość i ceny, działki i budynki naleŜące do jednego właściciela lub
takie, które łatwo połączyć);
• sektory rynkowe i potencjalny popyt (wielkość lokalnego i regionalnego rynku, łatwego do
obsługi, rozwijające się sektory regionalnej i ogólnokrajowej gospodarki oraz jej przedstawiciele);
• moŜliwości i kierunki rozwoju bazujące na własnych zasobach;
• lokalne firmy, ich znaczenie i moŜliwość współpracy;
• lokalny poziom cen;
• dostępność usług (wyposaŜenie terenu w infrastrukturę, dostępność telekomunikacyjna,
93
•
•
•
•
moŜliwość skorzystania na miejscu ze specjalistycznych usług);
walory krajobrazowe i kulturowe gminy;
styl Ŝycia mieszkańców (istniejące standardy obiektów, moŜliwości zakupu domów czy
mieszkań itp.);
organizacja obsługi inwestorów (szybkość obsługi, kompleksowość, negocjacyjność);
konkurencja (jak wygląda teren na tle regionu, czy i jakie firmy konkurencyjne prowadzą
działalność w sąsiedztwie);
3. Budowanie toŜsamości lokalnej jest podstawą dla pomyślnego przeprowadzenia działań
promocyjnych i podstawowym warunkiem skuteczności całej kampanii. Między innymi polega
ona na:
• pozyskaniu własnej opinii publicznej na rzecz proponowanych kierunków rozwoju gminy i jej
odpowiednim kształtowaniu;
• opracowaniu logo lub hasła promocyjnego, wyraźnie wyróŜniającego gminę z jej otoczeniem, pozwalającego na łatwą identyfikację;
• organizowaniu akcji, imprez, konkursów itp. aktywizujących mieszkańców gminy i sprzyjających poczuciu przynaleŜności do lokalnej społeczności;
• badaniu, czy decyzje władz gminy odzwierciedlają potrzeby i oczekiwania mieszkańców.
4. WaŜnym elementem zarządzania kampanią promocyjną jest utworzenie specjalnej komórki
organizacyjnej (lub co najmniej odpowiednio przygotowanego pracownika gminy), której pod
stawowym celem jest opracowanie planów rocznego i wieloletnich działalności promocyjnej,
inspirowanie działań modyfikujących program, monitorowanie jego realizacji, wyszukiwanie
instrumentów i środków pomocowych.
94

Wprowadzenie A – „Zmiana studium...”

Transkrypt

Podobne dokumenty

Informacje o pracodawcy: Świat Lnu Sp. z oo

Treść ogłoszenia - BIP Gmina Kamienna Góra

Kolej Karkonoska Jacek Chorągwicki ul

REGULAMIN KONKURSU PLASTYCZNEGO pod tytułem

Strona 1 z 1 PLANOWANIE PRZESTRZENNE II (REGIONALNE