Pokrycia z miedzi

Pokrycia z miedzi
Miedź jest najbardziej trwałym materiałem na
pokrycia dachowe. Jej trwałość szacuje się na 100 do
300 lat. Pokrywa dachy i elewacje wielu
zabytkowych budynków, wykonano z niej między
innymi Statuę Wolności. Kompletne pokrycia z miedzi
układa się (i zawsze tak było) jedynie na budynkach
reprezentacyjnych i zabytkowych. Na pozostałych
pokrywa się nią wyeksponowane fragmenty dachów i
elewacji: wieżyczki, lukarny itp.
Miedź to metal półszlachetny, czyli ulegający korozji, ale bardzo powolnej. Ten nieuchronny proces
jest spowalniany przez patynę - zielonkawy osad powstający na powierzchni blachy. Pokrycia dachowe
z miedzi są bardzo drogie (1 m² blachy w arkuszach kosztuje 60 zł*), ale wystarczają nie na jedno czy
dwa, lecz na kilka pokoleń. Mówi się, że zwracają się w ciągu 50 lat.
Technika
Obok pokryć, z miedzi wykonuje się orynnowanie, obróbki blacharskie i ozdoby dachowe. Na pokrycia
jest przeznaczona blacha o grubości 0,6 mm (1 m² waży ok. 5 kg). Układa się ją w formie:
•
•
•
płaskich arkuszy i taśm
płaskich w elementów małoformatowych (łuska)
blachodachówki
Blacha płaska. Pasy blachy układa się na dachu poziomo. Spaja się je przez falcowanie, czyli przez
zawinięcie brzegu jednego arkusza w drugi. W poziomie arkusze są łączone na tak zwany rąbek leżący
(płaski), w pionie - na rąbek stojący lub przy użyciu drewnianej listwy. Do podłoża blacha jest
przymocowana za pośrednictwem tak zwanych żabek. Dzięki nim mocowanie jest ruchome:
amortyzuje rozszerzanie i kurczenie się blachy spowodowane zmianami temperatury. Żabki przybija się
gwoździami do podłoża.
Elementy małoformatowe to płytki w kształcie rybiej łuski, łupka
naturalnego, prostokąta lub rombu (patrz zdjęcia obok) układane jedna na
drugiej na zakład i mocowane do podłoża, a dokładnie do łat za pomocą
miedzianych gwoździ. Ten system jest wykorzystywany do krycia drobnych i
skomplikowanych fragmentów dachu - takich, które trudno byłoby pokryć blachą
płaską
o
większym
wymiarze,
szczególnie
kopuł
i wieżyczek. Łuska to system krycia bardzo stary, materiałochłonny i
pracochłonny, ale nadal stosunkowo popularny, głównie ze względu na walory
estetyczne.
Blachodachówka to blacha tłoczona we wzór dachówki ceramicznej, podobnie
jak niezwykle popularne blachodachówki z blachy stalowej powlekanej. Mocuje
się ją gwoździami miedzianymi bezpośrednio do łat nabitych na kontrłaty. W Polsce blachodachówkę
miedzianą oferuje Huta Metali Nieżelaznych Szopienice. Jest to jednak pokrycie niezwykle drogie (1
m² kosztuje 114 zł netto) i kupowane niezwykle rzadko.
Podłoże
Bez względu na formę, pokrycia miedziane układa się na pełnym deskowaniu z drewna lub sklejki
drewnianej. Miedzi sprzyja drewno iglaste, choć kontakt z nią mogą mieć prawie wszystkie gatunki, za
wyjątkiem drewna o bardzo kwaśnym odczynie (np. cedru). Do impregnacji drewna można używać
tylko środków niedziałających agresywnie na miedź. Jeżeli deskowanie jest wykonane z drewna
liściastego, powinno się na nim ułożyć materiał oddzielający deskowanie od pokrycia: zbrojoną folię
paroprzepuszczalną lub specjalną matę. Niewskazana jest tu papa, ponieważ według niektórych
specjalistów wywołuje ona tzw. bitumiczną korozję miedzi.
Folia czy mata powinna oddzielać miedź nie tylko od podłoża, lecz także od wszelkich materiałów
powodujących przyspieszoną korozję miedzi, np. od główek stalowych gwoździ mocujących deskowanie. Podobnie, gdy np. miedziane obróbki blacharskie, opierzenia murów, parapety itp. stykają
się z podłożem betonowym i blacha mogłaby się ścierać. Dodatkowa korzyść ze stosowania warstwy
oddzielającej to tłumienie hałasu spowodowanego gradem, deszczem i wiatrem.
Sąsiedztwo
Miedź - w niewielkim stopniu - ale jednak poddaje się korozji. Proces ten ulega przyspieszeniu w
kontakcie z niektórymi metalami. Jedyne bezpieczne sąsiedztwo dla miedzi to stal nierdzewna i ołów,
pod pewnymi warunkami także cyna i elementy stalowe cynowane. Zdecydowanie niekorzystne
działanie mają cynk i jego stopy (np. tytan-cynk), stal ocynkowana, aluminium oraz elementy
miedziowane galwanicznie. Dlatego niezwykle ważne jest, by blachę mocować elementami
miedzianymi bądź ze stali nierdzewnej, oraz by pokryciu towarzyszyły takież obróbki i rynny. Jeżeli
kontakt miedzi z "niebezpiecznymi" metalami jest nieunikniony, przyspieszonej korozji można zapobiec
oddzielając oba metale materiałem nie przewodzącym prądu.
W Polsce można kupić blachę i taśmę miedzianą produkowaną między innymi przez: Hutę Metali
Nieżelaznych Szopienice oraz Walcownię Metali Nieżelaznych Gliwice-Łabędy. Ponadto działają firmy,
niekiedy niewielkie, które zajmują się prefabrykacją pokryć, rynien i akcesoriów miedzianych, takie jak
lubuski Alpodach. Są też przedstawicielstwa dużych producentów zachodnich, takich jak KM Europa.
Trzeba jednak pamiętać, że jest to rynek bardzo niewielki, o stałej liczbie uczestników, ani malejący,
ani powiększający się. Miedź układa się tam, gdzie wymiana pokrycia jest kłopotliwa i trud-na do
przeprowadzenia, na przykład na wieżach - tu koszt zorganizowania remontu (koszty rusztowań) jest
tak wysoki, że wydatek poniesiony na drogie, ale trwałe i amortyzujące się po 50 latach miedziane
pokrycie okazuje się relatywnie niski. Stąd też potencjalni odbiorcy pokryć miedzianych to zarządcy i
właściciele nieruchomości zabytkowych oraz inwestorzy ambitni, ceniący sobie wysoki poziom
architektoniczny.
Fot.: Symulacja komputerowa dachu pokrytego czterema rodzajami miedzi, kolejno:
miedzią nie spatynowaną, z naturalną patyną, oksydowaną i ocynowaną.
W sprzedaży
Nic tak nie kojarzy się z miedzianym pokryciem dachu jak zielona patyna, którym pokrywa się ono
kilka miesięcy po ułożeniu. Mimo tego na pozór oczywistego skojarzenia, pokrycie miedziane wcale nie
musi być zielone, a patyna nie zawsze powstaje w sposób naturalny. Obok klasycznej blachy
miedzianej, początkowo jasnobrązowej, potem z zielonym nalotem producenci oferują blachę
oksydowaną (kolor brązowy) i ocynowaną (kolor matowoszary). Można też kupić materiał wstępnie
patynowany. Taka fabrycznie wytworzona patyna ma te same właściwości co osad naturalny, tak
samo skutecznie chroni przed postępem korozji.
autor: Agnieszka Wysocka
zdjecia: Alpodach, KM Europa
data publikacji: 15.05.2003
ze strony www.e-dach.pl