przewodnik dydaktyczny - Wydział Farmaceutyczny

WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY
WYDZIAŁ FARMACEUTYCZNY
PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY
DLA STUDENTÓW I ROKU
KIERUNEK FARMACJA
Rok akademicki 2016/2017
1
Opracowanie edytorskie: Oficyna Wydawnicza Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Wydrukowano w Oficynie Wydawniczej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Zam. 398/2016
nakład 270 egz.
tel. (22) 5720 327
e-mail: [email protected]
www.oficynawydawnicza.wum.edu.pl
2
Wstęp
Przewodnik dydaktyczny wprowadza studentów w tok pracy I roku na Wydziale
Farmaceutycznym Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.
Zgodnie z programem ministerialnym, studentów obowiązują następujące przedmioty: anatomia, biologia z genetyką, botanika farmaceutyczna, biofizyka, chemia
ogólna i nieorganiczna, matematyka, statystyka, przysposobienie biblioteczne, historia
farmacji, język angielski, szkolenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, wychowanie fizyczne i język łaciński.
Oddany do użytku studentów I roku przewodnik dydaktyczny szczegółowo przedstawia organizację zakładów, które prowadzą zajęcia z wyżej wymienionych przedmiotów, cele i formy nauczania, regulamin oraz piśmiennictwo w zakresie podręczników
i czasopism naukowych.
Przewodnik dydaktyczny ma pomóc studentom I roku w poznaniu ich obowiązków i warunków studiowania.
Przewodniczącą Rady Pedagogicznej I roku studiów jest Dr Zdzisława Stefanowicz
z Katedry i Zakładu Chemii Nieorganicznej i Analitycznej.
Dziekan Wydziału Farmaceutycznego
z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej
Prof. dr hab. Piotr Wroczyński
1
Spis treści
1. Władze WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO..... 3
2. Anatomia.................................................................................................. 5
3. Bezpieczeństwo i Higiena Pracy.............................................................. 7
4. Biofizyka................................................................................................... 8
5. Biologia z Genetyką................................................................................. 10
6. Botanika farmaceutyczna........................................................................ 14
7. Chemia ogólna i nieorganiczna............................................................... 18
8. Historia Farmacji..................................................................................... 22
9. Język angielski.......................................................................................... 23
10. Język łaciński............................................................................................ 25
11. Matematyka.............................................................................................. 27
12. Przysposobienie biblioteczne.................................................................. 30
13. Statystyka................................................................................................. 31
14. Wychowanie fizyczne............................................................................... 33
2
Władze WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO
REKTOR
– prof. dr hab. MIROSŁAW WIELGOŚ
PROREKTOR ds. DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZYCH
– prof. dr hab. BARBARA GÓRNICKA
PROREKTOR ds. NAUKI I WSPÓŁPRACY Z ZAGRANICĄ
– dr hab. JADWIGA TURŁO
PROREKTOR ds. KLINICZNYCH, INWESTYCJI I WSPÓŁPRACY Z REGIONEM
– dr hab. WOJCIECH BRAKSATOR
PROREKTOR ds. KADR
– prof. dr hab. ANDRZEJ DEPTAŁA
DZIEKAN WYDZIAŁU FARMACEUTYCZNEGO
Z ODDZIAŁEM MEDYCYNY LABORATORYJNEJ
– Prof. dr hab. PIOTR WROCZYŃSKI
Prodziekan ds. dydaktyczno-wychowawczych
– dr hab. JOANNA KOLMAS
Prodziekan ds. nauki
– dr hab. MARCIN SOBCZAK
Prodziekan ds. Oddziału Medycyny Laboratoryjnej
– prof. dr hab. GRAŻYNA NOWICKA
DZIEKANAT WYDZIAŁU FARMACEUTYCZNEGO
Z ODDZIAŁEM MEDYCYNY LABORATORYJNEJ
ul. Banacha 1, pok. 06 i 010, 02-097 Warszawa
tel./fax (22) 5720 787, (22) 5720 788, (22) 5720 772, (22) 5720 790,
Pracownicy Dziekanatu:
Kierownik Dziekanatu
Zastępca Kierownika
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
mgr Katarzyna Stańczyk
Wiesław Urbanik
mgr Grzegorz Wasztewicz
mgr inż. Joanna Sypuła
mgr Aneta Markucińska
Anna Ołtuszewska
mgr inż. Małgorzata Kośmider-Bucka
mgr Anna Artymiuk
mgr Beata Spychalska
mgr Małgorzata Pyzel (Analityka Medyczna)
mgr Wioleta Widłak
(Analityka Medyczna)
Godziny przyjęć Dziekanatu:
poniedziałek, czwartek
– godz. 1000 – 1400
wtorek, środa
– godz. 1000 – 1300
piątek – nieczynne
3
4
Anatomia
ZAKŁAD ANATOMII PRAWIDŁOWEJ i KLINICZNEJ CENTRUM BIOSTRUKTURY
Warszawa, ul. Chałubińskiego 5, tel. 22-628-10-41 w. 1200, bezp. tel. i fax 22-629-52-83,
[email protected]
Kierownik Zakładu: Prof. dr hab. Bogdan Ciszek
Odpowiedzialny za dydaktykę: lek med. Ewa Rzeźnicka
Godziny przyjęć zostaną podane na tablicy inf. Zakładu na początku roku akademickiego.
1. Nazwa przedmiotu
Anatomia
2. Liczba godzin
Zajęcia obejmują 30 godzin w tym; 15 h wykładów i 15 h ćwiczeń.
Wykłady i ćwiczenia odbywają się w pracowni dydaktycznej Zakładu wg grafiku podawanego do wiadomości przed rozpoczęciem zajęć.
3. Forma zaliczenia przedmiotu
Zaliczenie ćwiczeń w formie kolokwium z całego materiału ćwiczeniowego jest jednocześnie warunkiem dopuszczenia do egzaminu testowego.
Egzamin testowy obejmuje tematy ćwiczeń i wykładów. Aby uzyskać ocenę pozytywną
należy odpowiedzieć prawidłowo na 65% pytań.
W przypadku uzyskania na egzaminie oceny niedostatecznej egzamin poprawkowy odbywa
się w sesji poprawkowej.
Zgodnie z regulaminem studiów, nie zgłoszenie się na egzamin w ustalonym terminie bez
usprawiedliwienia jest równoznaczne z uzyskaniem oceny niedostatecznej, którą wpisuje się
do indeksu.
4. Cel nauczania
1/ zapoznanie studentów z ogólną budową ciała ludzkiego.
2/ umożliwienie posługiwania się prawidłową i jednoznaczną nomenklaturą medyczną przy
opisie części ciała człowieka, narządów i tkanek.
3/ przygotowanie podstaw morfologicznych do nauki o czynności poszczególnych narządów
i tkanek.
4/ zwrócenie uwagi na te elementy anatomii, których znajomość konieczna jest przy udzielaniu pierwszej pomocy przedlekarskiej.
5. Treść nauczania
Treść nauczania obejmuje zagadnienia omawiane na wykładach i poznawane praktycznie
na ćwiczeniach prowadzonych w pracowni dydaktycznej z użyciem modeli i preparatów muzealnych. W trakcie zajęć nacisk kładziony jest na interaktywne omówienie materiału z wykładów.
Elementy anatomii prawidłowej człowieka dotyczące poszczególnych układów i narządów.
Wykłady są wzbogacone obrazami radiologicznymi, USG, CT i MR oraz uzyskanymi
za pomocą niektórych technik endoskopowych. W tym celu Zakład prowadzi współpracę
z wieloma Zakładami i Klinikami. Wykłady i ćwiczenia są również wzbogacone metodami
wizualnymi przez wykorzystanie filmów i nagrań video.
5
Podane niżej programy wykładów i ćwiczeń zostały określone w ogólnym i krótkim
brzmieniu.
Program może ulegać niewielkiej modyfikacji w zależności od układu kalendarza.
Szczegółowy program wykładów i ćwiczeń zostanie podany na początku roku.
6.
1.
2.
3.
4.
5.
Tematy wykładów
Ogólna budowa tkanek. Płaszczyzny, osie ciała. Wybrane zagadnienia z układu ruchu.
Gruczoły dokrewne.
Układ limfatyczny limfa.
Skóra i narządy zmysłów.
Układ moczowy i rozrodczy.
7.
1.
2.
3.
4.
5.
Tematy ćwiczeń
Osteologia, układ mięśniowy.
Układ nerwowy. Narządy zmysłu. Powłoka wspólna.
Układ krążenia. Układ oddechowy.
Układ trawienny.
Układ moczowy. Narządy płciowe żeńskie i męskie.
8. Podręczniki i atlasy
1. Sylwanowicz W., Michajlik A., Romatowski W. „Anatomia i fizjologia człowieka”. Podręcznik dla średnich szkół medycznych, wyd. PZWL.
2. Aleksandrowicz R. „Mały atlas anatomiczny”, wyd. PZWL.
3. Sobotta „Atlas anatomii człowieka”, wyd. Urban & Partner.
Zalecane
1. Anatomia Człowieka W.Sylwanowicz (red. Sokołowska Pituchowa) PZWL.
2. Anatomia Człowieka A. Bochenek M. Reicher T I-V PZWL (wybrane rozdziały).
9. Regulamin zajęć studenckich
1. Warunkiem zaliczenia semestru i dopuszczenia do egzaminu z Anatomii jest czynny
udział w wykładach i ćwiczeniach oraz uzyskanie zaliczenia z każdego tematu ćwiczeń.
UWAGA! – na każdym ćwiczeniu obowiązuje znajomość materiału ze wszystkich poprzednio odbytych ćwiczeń.
2. Aby w pełni wykorzystać czas ćwiczeń student obowiązany jest przychodzić na zajęcia
przygotowany teoretycznie z aktualnego materiału.
3. Dopuszczalna jest usprawiedliwiona nieobecność na nie więcej niż jednym ćwiczeniu.
4. Ćwiczenia odbywają się na terenie Zakładu Anatomii Prawidłowej i Klinicznej. Wprowadzanie osób postronnych oraz wykonywanie zdjęć, nagrań lub filmów jest niedozwolone.
5. Egzamin z Anatomii odbywa się w sesji. Jest to egzamin testowy. Aby uzyskać ocenę pozytywną należy odpowiedzieć prawidłowo na 65% pytań.
6. Termin poprawkowy jest wyznaczony w sesji poprawkowej. Jest to egzamin testowy.
7. We wszystkich pomieszczeniach Zakładu obowiązuje bezwzględne przestrzeganie zasad
higieny (czystość!!) oraz zasad BHP.
8. Przypomina się, że na terenie Zakładu i całego gmachu obowiązuje zakaz palenia tytoniu.
6
Bezpieczeństwo i Higiena Pracy
ZAKŁAD MEDYCYNY SPOŁECZNEJ I ZDROWIA PUBLICZNEGO
(we współpracy z DZIAŁEM OCHRONY PRACY I ŚRODOWISKA)
Kierownik Zakładu: Prof. dr hab. Longina Kłosiewicz-Latoszek
Odpowiedzialny za dydaktykę – Dr inż. Irena Kosińska
Program nauczania obejmuje 4 godziny wykładów.
CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU
Celem nauczania jest zapoznanie studentów z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz bezpieczeństwem pożarowym w trakcie studiów w Warszawskim Uniwersytecie Medycznym, ze szczególnym uwzględnieniem zagrożeń związanych z odbywaniem zajęć praktycznych (laboratoryjnych) na kierunku farmacja.
Przedmiot realizowany jest w ramach Rozporządzenia MNiSzW z dnia 5 lipca 2007 roku w sprawie
bezpieczeństwa i higieny pracy w uczelniach (Dz. U. Nr 128, poz. 897).
Tematyka wykładów:
1. Regulacje prawne z zakresu ochrony pracy (prawa i obowiązki studentów w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy).
2. Zagrożenia zdrowia studentów na stanowiskach pracy./nauki w trakcie studiów (fizyczne,
chemiczne i biologiczne) i ochrona przed zagrożeniami. Procedura poekspozycyjna w narażeniu na HIV, WZWB, WZWC.
3. Postępowanie w razie wypadków i w sytuacjach zagrożeń (pożar, wybuch, awaria, zagrożenie terrorystyczne, powódź itp.), zasady ewakuacji z budynków.
4. Zasady udzielania pomocy przedlekarskiej.
5. Zasady ergonomii na stanowiskach pracy.
Po zakończeniu wykładów – sprawdzian pisemny (test na ocenę).
Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest obecność na wykładach, rozwiązani ankiety i zaliczenie testu.
Literatura obowiązkowa
1. Marcinkowski J. (Red.): Higiena, profilaktyka i organizacja w zawodach medycznych,
PZWL, Warszawa 2004.
2. Rączkowski B.: BHP w praktyce, poradnik. ODDK Gdańsk, 2006.
Literatura uzupełniająca
1. Kodeks pracy. Praca zbiorowa, Wydawnictwo LexisNxis 2009.
7
Biofizyka
ZAKŁAD BIOANALIZY I ANALIZY LEKÓW
02-097 Warszawa, ul. Banacha 1, tel.: 5720947; 5720961
Kierownik Zakładu: Prof. dr hab. Piotr Wroczyński
Kierownik Pracowni: dr Marek Wasek
Odpowiedzialni za dydaktykę: dr Marek Wasek
Przyjęcia w sprawach studenckich: każdy piątek od 10- 12 ( pracownia biofizyki)
Roczny wymiar zajęć: semestr letni – 30 godzin
• Wykład z biofizyki – 10 godzin.
• Ćwiczenia laboratoryjne – 20 godz.
Miejsce wykładów: aula wykładowa na Wydziale Farmaceutycznym.
Miejsce ćwiczeń laboratoryjnych: Pracownia Biofizyki, blok 3, sala 01.
CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU
Celem nauczania jest zaznajomienie studentów z najważniejszymi zagadnieniami biofizyki będącej podstawą nauk ścisłych, a więc również nauk farmaceutycznych. Ćwiczenia laboratoryjne nauczają studentów ścisłego rozumowania, umiejętności posługiwania się podstawowymi przyrządami pomiarowymi, poprawnego przeprowadzenia doświadczeń, wyciągnięcia
logicznych wniosków i właściwego matematycznego zapisu wyników.
PROGRAM NAUCZANIA
1. TEMATY WYKŁADÓW Z BIOFIZYKI
• Metodyka pomiarów wielkości fizycznych. Rachunek niepewności pomiarów. Niepewności typu A i typu B – 1 godz.
• Biofizyka zmysłów słuchu i wzroku – 1 godz.
• Biofizyka układu krążenia krwi – 1 godz.
• Wpływ promieniowania elektromagnetycznego i magnetycznego na organizm żywy.
O szkodliwości promieniowania jonizującego i niejonizującego (podstawy dozymetrii jądrowej, hormeza radiacyjna) – 2 godz.
• Podstawy biofizyczne metod diagnostycznych in vivo. Pomiar sygnałów bioelektrycznych (EEG, EKG, wektokardiografia wysokie rozdzielczości). Metody transmisyjne (ultrasonografia, metody fotodynamiczne, jądrowy rezonans magnetyczny,
rentgenodiagnostyka, CT). Metody emisyjne (SPECT, PET, scyntygrafia) – 3 godz.
• Lasery. Promieniowanie laserowe (wpływ promieniowania laserowego na tkanki,
układ optyczny oka, zdolność rozdzielcza oka). Biofizyczne podstawy terapii izotopowej. Terapia hadronowa– 2 godz.
Sposób zaliczenia wykładów – 30 pytań testowych.
8
2. TEMATY ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH
Ćwiczenia laboratoryjne trwają 3 godz. i odbywają się raz w tygodniu w grupach
ok. 20 osób i trzyosobowych zespołach ćwiczeniowych.
W ramach minimum programowego proponujemy wykonanie 7 ćwiczeń laboratoryjnych
z biofizyki. Tematyka ćwiczeń z podziałem na godziny zawarta jest w Tabeli 1.
TABELA 1.
L.p
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Liczba
godzin
2
Rachunek niepewności pomiarów. Niepewności typu A i typu B.
3
Pomiary temperatury metodami elektrycznymi.
3
Obserwacje i pomiary mikroskopowe.
3
Refrakcja molekularna.
3
Wyznaczanie współczynnika dyfuzji przez błonę
Reometria cieczy newtonowskich i nienewtonowskich. Wyznaczanie charakte- 3
rystyki lepkościowo-temperaturowej gliceryny wiskozymetrem rotacyjnym.
3
Badanie własności i absorpcji światła z wykorzystaniem lasera.
Temat ćwiczeń
METODY I ORGANIZACJA PRACY
3. ĆWICZENIA LABORATORYJNE.
Studenci wykonują ćwiczenia w zespołach trzyosobowych. Przed przystąpieniem do zajęć
asystenci sprawdzają teoretyczne przygotowanie studentów za pomocą kartkówki. Na pierwszych zajęciach studenci otrzymują instrukcje do wszystkich wykonywanych doświadczeń.
Zawarte są w nich podstawy teoretyczne, sposób wykonywania ćwiczeń, ich przebieg, sposób
prezentacji i obliczenia wyników końcowych. Po wykonaniu ćwiczenia studenci opracowują
w ciągu tygodnia sprawozdanie. Wynik kartkówki, ocena praktycznego przebiegu ćwiczenia
oraz ocena sprawozdania stanowią podstawę do wystawienia oceny końcowej z wykonanego
ćwiczenia.
FORMY KONTROLI I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA.
Szczegółowe warunki zaliczenia przedmiotu oraz terminy wykonywanych ćwiczeń, kolokwium końcowego podane są na tablicy ogłoszeń Pracowni.
Wszystkie materiały (wykłady, instrukcje ćwiczeń, programy obliczeniowe) podane
będą w formie skryptu w wersji elektronicznej.
LITERATURA OBOWIĄZKOWA.
1. Biofizyka. Podręcznik dla studentów pod redakcją Feliksa Jaroszyka, Wydawnictwo lekarskie PZWL, Warszawa.
2. Materiały do ćwiczeń z biofizyki i fizyki pod redakcją Bolesława Kędzi, PZWL Warszawa.
9
Biologia z Genetyką
ZAKŁAD BIOLOGII FARMACEUTYCZNEJ
I BIOTECHNOLOGII ROŚLIN LECZNICZYCH
02-097 Warszawa, ul. Banacha 1, tel. 5720983, 5720984
Kierownik Zakładu: Dr hab. n. farm. Agnieszka Pietrosiuk
Konsultacje studenckie: poniedziałek 12.00-13.00.
Osoby odpowiedzialne za dydaktykę:
Dr hab. n. farm. Agnieszka Pietrosiuk
Mgr Dorota Gajdzis-Kuls
Roczny wymiar wykładów i ćwiczeń: 60 godz. (wykłady 15 godz., ćwiczenia 39 godz., seminaria 6 godz.).
Miejsce wykładów: sala wykładowa na Wydziale Farmaceutycznym.
Miejsce ćwiczeń: pracownia dydaktyczna Zakładu Biologii Farmaceutycznej i Biotechnologii
Roślin Leczniczych, ul. Banacha 1, gmach III, piętro 3.
Liczba punktów ECTS = 4
CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU
Celem nauczania biologii i genetyki jest zapoznanie studentów z wybranymi zagadnieniami z cytologii, genetyki i parazytologii. Poznanie zagadnień z biologii i genetyki jest niezbędne do zrozumienia innych przedmiotów realizowanych w czasie studiów w modułach
programowych, tj.: Biomedyczne i Humanistyczne Podstawy Farmacji; Biofarmacja i Skutki
Działania Leków.
PROGRAM NAUCZANIA
Tematy wykładów
1. Cel i formy nauczania biologii z genetyką. Zasadnicze różnice w budowie komórek Procaryota i Eucaryota.
2. Budowa błon biologicznych. Podstawowe składniki lipidowe i rodzaje białek błonowych.
3. Sortowanie białek w komórce. Udział retikulum endoplazmatycznego i aparatu Golgiego
w modyfikacji i sortowaniu białek.
4. Mechanizm transportu pęcherzykowego: kompleksy opłaszczające, adaptyny. Endocytoza, fagocytoza i egzocytoza, endosomy, lizosomy.
5. Cytoszkielet.
6. Substancja pozakomórkowa.
7. Adhezja komórek i typy połączeń międzykomórkowych.
8. Podstawy transportu substancji przez błony: dyfuzja bierna, dyfuzja ułatwiona, transport
aktywny.
9. Jądro komórkowe. Struktura kwasów nukleinowych.
10.Przyczyny mutacji genowych spontanicznych i indukowanych. Wybrane mutageny chemiczne i fizyczne wpływające bezpośrednio na DNA.
11.Podstawy mechanizmów regulacji cyklu komórkowego. Wybrane białka biorące udział
w regulacji cyklu komórkowego i konsekwencje mutacji kodujących je genów.
12.Starzenie się i śmierć komórek. Nekroza i apoptoza.
13.Parazytologia – leki przeciwpasożytnicze.
10
Tematy ćwiczeń
1. Porównanie budowy komórki roślinnej i zwierzęcej.
2. Substancje zapasowe komórki roślinnej, struktury komórkowe, w których występują;
Reakcje mikrochemiczne stosowane do wykrywania substancji zapasowych.
3. Elementy substancji pozakomórkowej w tkankach zwierzęcych.
4. Struktury komórkowe w mikroskopie elektronowym,
5. Podziały komórkowe
a) mitoza
b) mejoza
c) struktura chromosomów
d) przykłady kariotypów roślinnych.
6. Wpływ związków chemicznych na podziały komórkowe
a) hamowanie mitozy w stadium metafazy (c-mitoza)
b) hamowanie cytokinezy (statmodiereza)
c) zmiany w strukturze chromosomów (aberracje chromosomowe)
d) mutacje chromosomowe liczbowe u roślin (euploidy).
7. Mutageneza środowiskowa. Określanie wpływu wybranych mutagenów środowiskowych na podziały komórkowe i na chromosomy.
8. Prawidłowy i nieprawidłowy kariotyp człowieka
a) chromosomy człowieka; zróżnicowanie ich budowy morfologicznej,
b) aberracje chromosomów płciowych i autosomów jako przyczyna chorób genetycznych.
9. Nowotwory różnych narządów człowieka. Zmiany cytologiczne w komórce nowotworowej.
10. Morfotyczne elementy krwi człowieka.
11. Pasożytnicze pierwotniaki – morfologia, fizjologia, chorobotwórczość
a) Wiciowce – Mastigophora (Flagellata)
c) Korzenionóżki – Rhizopoda
d) Zarodnikowce – Sporozoa
e) Orzęski – Ciliata
f) Robaki płaskie
a) Przywry wnętrzniaki – Trematoda (Digenea)
b) Tasiemce – Cestoidea
12. Pasożytnicze robaki obłe
a) Nicienie – Nematoda
13. Pasożytnicze owady i pajęczaki – Insecta i Arachnida
Omówienie budowy, rozwoju, chorobotwórczości i metod wykrywania pasożytów.
Profilaktyka.
Tematy seminariów
1. Cytologia – cykl życiowy komórki.
2. Parazytologia:
a) klasyfikacja pasożytów na podstawie różnych kryteriów
b) rodzaje współżycia organizmów zwierzęcych
c) metody wykrywania i zwalczania pasożytów
d) drogi i źródła inwazji pasożytów
e) mechanizmy oddziaływania pasożytów na żywiciela
f) morfologiczne i fizjologiczne cechy adaptacyjne pasożytów
g) profilaktyka chorób pasożytniczych.
11
METODY ORGANIZACJI PRACY
Wykłady (15 godzin dydaktycznych) odbywają się w semestrze zimowym w wymiarze
jednej godziny tygodniowo.
Ćwiczenia laboratoryjne są obowiązkowe i odbywają się w semestrze zimowym w wymiarze trzech godzin tygodniowo.
Większość ćwiczeń stanowią ćwiczenia mikroskopowe. Materiał ćwiczeniowy do realizacji poszczególnych tematów stanowią gotowe preparaty mikroskopowe i wykonywane przez
studentów oraz prezentacje multimedialne. Część preparatów została uzyskana dzięki uprzejmości różnych placówek badawczych. Praca studenta przy mikroskopach jest indywidualna.
Student zobowiązany jest do:
• samodzielnego przygotowania się do poszczególnych zajęć;
• posiadania na zajęciach instrumentarium (mikroskopowe szkiełka podstawowe i nakrywkowe, żyletka, igła preparacyjna, ściereczka, ołówek, gumka) oraz fartucha laboratoryjnego;
• prowadzenia w trakcie zajęć dokumentacji swojej pracy w zeszycie (80-100) o gładkich kartkach. Dokumentację stanowią: temat ćwiczeń i wykonane samodzielnie rysunki z objaśnieniami oglądanych w mikroskopie preparatów.
FORMY KONTROLI I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA
Warunkiem zaliczenia ćwiczeń jest:
• obecność na wszystkich zajęciach (w przypadku nieobecności studenta na ćwiczeniach wymagane jest przedłożenie zwolnienia lekarskiego);
• znajomość całości przerobionego materiału oraz aktywny udział w ćwiczeniach i seminariach;
• uzyskanie dostatecznej liczby punktów z pracy na ćwiczeniach, z seminariów, kartkówek, dwóch zadań pisemnych obejmujących (1) materiał ćwiczeniowy z cytologii
z genetyką oraz (2) materiał ćwiczeniowy z parazytologii połączony z rozpoznawaniem pasożytów człowieka pod mikroskopem (terminy zadań i egzaminów zatwierdzane są przez Radę Pedagogiczną na początku roku akademickiego).
Szczegółowy regulamin pracowni oraz system punktowy oceny pracy studenta podawany
jest do wiadomości na pierwszych ćwiczeniach i wywieszony na tablicy ogłoszeń Zakładu.
Egzamin z biologii z genetyką jest testowy i odbywa się w sesji zimowej w terminie zatwierdzonym przez Radę Pedagogiczną.
LITERATURA OBOWIĄZKOWA
1. Alberts B., Bray D., Hopkin Ḳ¸ Johnson A., Lewis J., Raff M., Roberts K., Walter P. Podstawy biologii komorki. PWN Warszawa 2007.
2. Seminaria z cytofizjologii (red. J. Kawiak, M. Zabla) Elsevier & Partner 2014.
3. Kadłubowski R., Kurnatowska A. Zarys parazytologii lekarskiej. PZWL Warszawa 1999.
4. Reinhard E.; opracowanie Dingermann T., Kreis W., Rimpler H., Zuendorf I.” Biologia
Farmaceutyczna” MedPharm Polska 2012.
LITERATURA ZALECANA
1. Stevens A., Lowe J. Histologia człowieka. PZWL, Wyd. Medyczne Słowiński Verlag 2000.
2. Zabel M. (red.) Histologia. Podręcznik dla studentów medycyny i stomatologii. Urban &
Partner Wrocław 2008.
3. Brown T.A. Genomy. PWN Warszawa 2009.
4. Passarge E. Genetyka. Ilustrowany przewodnik. PZWL Warszawa 2004
5. Węgleński P. ( red.). Genetyka molekularna PWN Warszawa 2008.
6. Kilarski W. Strukturalne podstawy biologii komórki. PWN Warszawa 2003.
12
7. Kłyszejko-Stefanowicz L. Cytobiochemia. PWN Warszawa 2002.
8. Buczek A. Choroby pasożytnicze; epidemiologia, diagnostyka, objawy. Koliber, Lublin 2005.
9. Buczek A. Atlas pasożytów człowieka. Koliber, Lublin 2005.
10.Deryło A. (Redaktor naukowy) Parazytologia i akaroentomologia medyczna. PWN
Warszawa 2002.
13
Botanika farmaceutyczna
ZAKŁAD BIOLOGII FARMACEUTYCZNEJ I
BIOTECHNOLOGII ROŚLIN LECZNICZYCH
02-097 Warszawa, ul. Banacha 1, tel. 5720983, 5720984
Kierownik Zakładu: Dr hab. n. farm. Agnieszka Pietrosiuk
Konsultacje studenckie: poniedziałek 12.00-13.00.
Osoby odpowiedzialne za dydaktykę:
Dr hab. n. farm. Agnieszka Pietrosiuk
Dr n. farm. Anita Śliwińska
Roczny wymiar wykładów i ćwiczeń: 90 godz. dydaktycznych (wykłady 30 godz., ćwiczenia
56 godz., seminaria 4 godz.).
Miejsce wykładów: sala wykładowa na Wydziale Farmaceutycznym
Miejsce ćwiczeń: pracownia dydaktyczna Zakładu Biologii Farmaceutycznej i Biotechnologii
Roślin Leczniczych, ul. Banacha 1, gmach III, piętro 3.
Liczba punktów ECTS = 6
CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU
Celem nauczania botaniki farmaceutycznej jest przygotowanie studentów do zrozumienia
treści nauczania przekazywanych na wyższych latach studiów z przedmiotów: farmakognozja,
leki pochodzenia naturalnego, bromatologia, farmakologia, toksykologia, farmacja stosowana.
Studiowanie systematyki, morfologii, anatomii i chemotaksonomii, a także biotechnologii
roślin stanowiących źródła leku naturalnego oraz omówienie roślin leczniczych i użytkowych
(rośliny jadalne, rośliny stosowane jako przyprawy i używki), a także roślin działających halucynogennie, teratogennie, toksycznie pozwoli studentom zdobyć wiedzę związaną z lekiem
naturalnym i szeroko pojętą ochroną zdrowia człowieka i jego środowiska naturalnego. Ponadto studenci poznają tematykę naukową Zakładu w trakcie tzw. ćwiczeń otwartych, podczas których mają możliwość obejrzenia aparatury Zakładu i dyskusji naukowej z asystentami.
Umiejętności nabywane przez studentów w czasie zajęć z botaniki farmaceutycznej to:
1. posługiwanie się mikroskopem świetlnym,
2. wykonywanie preparatów anatomicznych i rozpoznawanie pod mikroskopem roślinnych
struktur komórkowych i tkanek w celu identyfikacji substancji roślinnych.
3. dokumentowanie obserwacji mikroskopowych w formie odręcznych rysunków,
4. określanie przynależności roślin występujących we florze Polski do poszczególnych grup
systematycznych na podstawie cech morfologicznych.
5. posługiwanie się kluczami do oznaczania roślin w celu ich identyfikacji (określanie gatunku).
6. posługiwanie się nazewnictwem roślin i substancji leczniczych ze szczególnym uwzględnieniem gatunków opisanych w Farmakopei Polskiej wyd. IX i X.
PROGRAM NAUCZANIA
Tematyka wykładów
1. Cel nauczania botaniki farmaceutycznej. Zasady i metody klasyfikacji roślin, Jednostki
systematyczne (takson) różnej rangi. Zasady nomenklatury botanicznej. Farmakopea Polska wyd. IX.
2. Źródła pozyskiwania materiału roślinnego – roślin leczniczych, z których uzyskuje się
surowce lecznicze. Uprawy i zbiór ze stanowisk naturalnych. Poszukiwania nowych gatunków i odmian roślin leczniczych. Systemy ochrony roślin.
3. Taksonomiczny przegląd grzybów i roślin leczniczych dostarczających surowców farma14
kopealnych: diagnostyczne cechy morfologiczne, anatomiczne, chemiczne i ekologiczne.
Kolejno omawiane rośliny okrytozalążkowe, rośliny nagozalążkowe, rośliny zarodnikowe
i grzyby. Wśród roślin okrytozalążkowych są gatunki należące do rodzin: Amborellaceae,
Nymphaeaceae, Illiciaceae, Magnoliaceae, Aristolochiaceae, Ranunculaceae, Berberidaceae,
Papaveraceae, Caryophyllaceae, Amarantaceae, Aizoaceae, Cactaceae, Droseraceae, Polygonaceae, Loranthaceae, Santalaceae, Casuarinaceae, Fagaceae, Betulaceae, Juglandaceae,
Salicaceae, Cannabaceae, Urticaceae, Guttiferae, Euphorbiaceae, Hammamelidaceae, Linaceae, Brassicaceae, Rosaceae, Saxifragaceae, Crassulaceae, Vitaceae, Geraniaceae, Malvaceae, Rhamnaceae, Lythraceae, Apiaceae, Araliaceae, Ericaceae, Styracaceae Primulaceae,
Boraginaceae, Lamiaceae, Verbenaceae, Oleaceae, Plantaginaceae, Scrophulariaceae, Pedaliaceae, Solanaceae, Caprifoliaceae, Valerianaceae, Gentianaceae, Rubiaceae, Apocynaceae,
Menyanthaceae, Campanulaceae, Asteraceae, Liliaceae sensu lato, Amaryllidaceae, Iridaceae, Zingiberaceae, Poaceae.
Wsród roślin nagozalążkowych są gatunki lecznicze z rodzin.: Ginkgoaceae, Pinaceae, Cupressaceae, Taxaceae.
Rośliny zarodnikowe: widłaki, skrzypy, paprocie. Krótka charakterystyka grzybów: grzyby
trujące, zagadnienie mykotoksyn, grzyby – producenci leków.
4. Kierunki rozwoju biotechnologii roślin: mikrorozmnażanie, biosynteza i biotransformacja wtórnych metabolitów in vitro.
Tematyka ćwiczeń
1. Morfologia grzybów (Mycota) z klasy Ascomycetes
2. Struktury tkankowe o znaczeniu diagnostycznym.
3. Morfologia i anatomia organów (liście, łodygi, korzenie, kłącza, kwiaty, owoce
i nasiona).
4. Oznaczanie roślin leczniczych w pracowni. Zasady posługiwania się kluczem
do oznaczania roślin.
5. Podstawy biotechnologii roślin leczniczych.
6. Zajęcia w Ogrodzie Botanicznym UW – poznanie roślin leczniczych i użytkowych,
polskich i obcych.
Tematy seminariów
1. Cechy morfologiczne, anatomiczne i chemiczne gatunków leczniczych i użytkowych z rodzin obcych naszej florze: Myristicaceae, Monimiaceae, Lauraceae, Menispermaceae, Piperaceae, Theaceae, Mimosaceae, Punicaceae, Loganiaceae, Myrtaceae, Apocynaceae, Lobeliaceae, Sterculiaceae, Dioscoreaceae.
2. Owoce: powstawanie, budowa i klasyfikacja. Owoce charakterystyczne dla wybranych rodzin.
METODY ORGANIZACJI PRACY
Wykłady odbywają się w semestrze zimowym i letnim w wymiarze jednej godziny dydaktycznej tygodniowo (30 wykładów).
Ćwiczenia laboratoryjne są obowiązkowe i odbywają się w semestrze zimowym i letnim
w wymiarze dwóch godzin tygodniowo. Większość ćwiczeń to ćwiczenia mikroskopowe. Praca przy mikroskopach jest indywidualna.
Student zobowiązany jest do:
• samodzielnego przygotowania się do każdych zajęć;
• posiadania na zajęciach instrumentarium (mikroskopowe szkiełka podstawowe i nakrywkowe, żyletka, igła preparacyjna, ściereczka, ołówek, gumka) oraz fartucha laboratoryjnego;
• prowadzenia w trakcie zajęć dokumentacji swojej pracy w zeszycie (80-100) o gładkich kartkach. Dokumentację stanowią: temat ćwiczeń i wykonane samodzielnie
15
i starannie rysunki z czytelnymi objaśnieniami oglądanych w mikroskopie preparatów. Tematy kolejnych ćwiczeń wskazane przez osobę prowadzącą ćwiczenia należy
bezbłędnie przepisać z Suplementu do skryptu „Materiały do ćwiczeń z botaniki farmaceutycznej” do zeszytu przed ćwiczeniami. Po wykonaniu i obejrzeniu preparatów
mikroskopowych należy wykonać rysunki szczegółowe i/lub schematyczne zgodnie
z poleceniem prowadzącego i przedstawić je do zaliczenia. Studenci proszeni są o zachowanie porządku na stanowisku pracy.
FORMY KONTROLI I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA
W semestrze zimowym sprawdzianem wiadomości są:
• trzy kartkówki z wiadomości teoretycznych dotyczących materiału przerabianego
na ćwiczeniach;
• zadanie praktyczne połączone ze sprawdzianem znajomości polskich i łacińskich
nazw gatunków, rodzin i surowców, uwzględniającym materiał ćwiczeniowy i wykładowy.
W semestrze letnim sprawdzianem wiadomości są:
• dwa zadania praktyczne, które wymagają znajomości budowy anatomicznej wegetatywnych organów rośliny, umiejętnego formułowania diagnozy, dokładnego jej
uzasadnienia oraz wykonania rysunków schematycznego i szczegółowego analizowanego organu i objaśnienia poszczególnych tkanek;
• trzy kartkówki z wiadomości teoretycznych obejmujących materiał przerabiany
na ćwiczeniach z włączeniem seminariów;
• dwa sprawdziany ze znajomości polskich i łacińskich nazw gatunków, rodzin i surowców uwzględniający materiał ćwiczeniowy i wykładowy.
Warunkiem zaliczenia ćwiczeń w każdym semestrze jest:
• obecność na wszystkich zajęciach (w przypadku nieobecności studenta na ćwiczeniach wymagane jest przedłożenie zwolnienia lekarskiego);
• znajomość całości przerobionego materiału oraz aktywny udział w ćwiczeniach i seminariach;
• uzyskanie dostatecznej liczby punktów z pracy na ćwiczeniach, z seminariów, kartkówek, zadań praktycznych, i sprawdzianów ze znajomości polskich i łacińskich nazw
gatunków, rodzin i surowców (terminy zadań ustalone są przez Radę Pedagogiczną).
Szczegółowy regulamin pracowni oraz system punktowy oceny pracy studentów podawany jest do wiadomości na pierwszych ćwiczeniach i wywieszony na tablicy ogłoszeń Zakładu.
Egzamin z botaniki farmaceutycznej odbywa się w sesji letniej, w terminie zatwierdzonym
przez Radę Pedagogiczną. Obejmuje on część praktyczną z anatomii i systematyki roślin oraz
test z całego materiału. Egzamin poprawkowy odbywa się we wrześniu.
LITERATURA OBOWIĄZKOWA
Bukowiecki H., Furmanowa M. Botanika farmaceutyczna. PZWL 1972.
1. Reinhard E.; opracowanie Dingermann T., Kreis W., Rimpler H., Zuendorf I.” Biologia
farmaceutyczna” MedPharm Polska 2012.
2. Michalska Z. Materiały do ćwiczeń z botaniki farmaceutycznej. Warszawa, skrypt WUM 2012.
3. Broda B. Zarys botaniki farmaceutycznej. PZWL Warszawa 2005.
4. Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B. Rośliny Polskie. PWN Warszawa 1986.
5. Malepszy S.(pod.red.). Biotechnologia roślin. PWN Warszawa 2009.
6. Olszowska O., Józefowicz J. Gajdzis-Kuls D. Botanika Farmaceutyczna. Suplement do skryptu: „Materiały do ćwiczeń z botaniki farmaceutycznej” wraz z tematami ćwiczeń dla studentów I roku Wydziału Farmaceutycznego, kierunek Farmacja WUM Warszawa 2013/2014.
16
LITERATURA ZALECANA
1. Kohlmünzer S. Farmakognozja. PZWL Warszawa 2007.
2. Słownik botaniczny (red. Alicja i Jerzy Szweykowscy) Wiedza Powszechna, Warszawa 2003.
3. Szweykowska A., Szweykowski J. Botanika. PWN Warszawa 2006.
4. Ben-Erik van Wyk, Wink M. Rośliny lecznicze świata. MedPharm Polska 2008.
5. Lamer-Zarawska E., Kowal-Gierczak B., Niedworok J. (red.) Fitoterapia i leki roślinne.
PZWL 2007.
6. Frohne D. Leksykon roślin leczniczych. Przewodnik naukowy. MedPharm Polska 2010.
7. Strzelecka H., Kowalski J. (pod red.). Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa. PWN
Warszawa 2000.
8. Strasburger E. (i in.). Botanika. PWLiR.
9. Borkowski B. Zarys farmakognozji. PZWL Warszawa 1974.
10.Malepszy S. (red) Biotechnologia roślin. PWN Warszawa 2009.
11.Zenkteler M. (pod red.). Hodowla komórek i tkanek roślinnych. PWN Warszawa 1984.
12.Rutkowski L. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wyd. 2. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.
13.Flora ojczysta. System identyfikacji gatunków i atlas. Komputerowy program edukacyjny,
płyta CD. Cortex Nova 2004.
17
Chemia ogólna i nieorganiczna
KATEDRA I ZAKŁAD CHEMII NIEORGANICZNEJ I ANALITYCZNEJ
02-907 Warszawa, ul. Banacha 1, tel. 22 5720 784
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. chem. Wacław L. Kołodziejski
Godziny przyjęć w sprawach studenckich: 14.00–14.45
Odpowiedzialni za dydaktykę:
prof. dr hab. Wacław Kołodziejski
dr Zdzisława Stefanowicz
dr hab. Ewa Olędzka
Roczny wymiar wykładów i ćwiczeń: 180 godz. (wykł. 60, sem. 30 godz., ćwicz. 90 godz.).
Miejsce wykładów – sale wykładowe w gmachu Wydz. Farm. ul. Banacha 1,
ćwiczeń i seminariów – w Zakładzie Chemii Nieorganicznej i Analitycznej.
Punkty ECTS – 13
CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU
Program przerabiany jest w czasie 30 tygodni dydaktycznych (cały rok akademicki).
Wykłady z chemii ogólnej i nieorganicznej obejmują wiedzę z podstaw chemii i przygotowują do zrozumienia zagadnień chemicznych omawianych w trakcie studiów farmaceutycznych.
Wykłady z chemii analitycznej jakościowej przygotowują do przewidzianych w programie
zajęć laboratoryjnych.
Zajęcia laboratoryjne z chemii analitycznej jakościowej dają możliwość poznania właściwości wielu substancji nieorganicznych, reakcji zachodzących między nimi w roztworach
wodnych, uczą dokonywania obserwacji objawów reakcji, wyciągania wniosków i prawidłowego opisu w dzienniku laboratoryjnym.
Celem zajęć laboratoryjnych jest też opanowanie praktycznych umiejętności przeprowadzania reakcji chemicznych, zapoznanie się z techniką i metodyką pracy analitycznej, przyswojenie zasad bhp i wykształcenie dobrych nawyków w pracy laboratoryjnej.
PROGRAM NAUCZANIA
1. Tematy wykładów z chemii ogólnej i nieorganicznej – prof. dr hab. W.L. Kołodziejski
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Mechaniczno-kwantowa teoria atomu, orbitale atomowe.
Układ okresowy pierwiastków a budowa atomu. Izotopy promieniotwórcze.
Wiązania chemiczne w ujęciu klasycznym.
Wiązania chemiczne a orbitale molekularne.
Oddziaływania między cząsteczkowe. Elementy krystalografii.
Elementy termodynamiki chemicznej, równowaga chemiczna.
Układ okresowy pierwiastków a okresowość właściwości chemicznych.
Przegląd poszczególnych grup pierwiastków:
wodór, helowce, fluorowce, tlenowce, azotowce, węglowce, borowce, berylowce, litowce,
pierwiastki grup przejściowych.
18
2. Tematy wykładów z chemii analitycznej jakościowej – dr M. Warowna-Grześkiewicz
1. Chemia analityczna jakościowa w ujęciu klasycznym – rys historyczny, podstawowe pojęcia.
2. Prawo działania mas. Stała równowagi reakcji. Teoria elektrolitów mocnych Debye’a
i Hückela. Aktywność jonów. Wytrącanie osadów. Iloczyn rozpuszczalności. Wytrącanie
frakcjonowane, wpływ wspólnego jonu i innych jonów na rozpuszczalność osadów. Roztwory koloidalne. Współstrącanie.
3. Analiza systematyczna kationów. Oddzielenie grupy kationów tworzących nierozpuszczalne chlorki. Wybór optymalnych warunków strącania. Reakcje analityczne kationów
srebra, ołowiu i rtęci jedno wartościowej. Analiza systematyczna I grupy kationów.
4. Elektrolity słabe. Prawo rozcieńczeń Ostwalda. Iloczyn jonowy wody, definicja pH wg
Sørensena. Oznaczanie kwasowości roztworów, wskaźniki barwne. pH nasyconego roztworu siarkowodoru. Zależność stężenia jonów siarczkowych od pH roztworu.
5. Minimalne stężenie jonów S2- wytrącające osady kationów II i III gr analitycznej.
Wybór optymalnego pH do wytrącenia siarczków II gr. Własności siarczków. Reakcje
z HC1 i HNO3. Reakcje siarczków kwasotwórczych z zasadami. Tok systematycznej analizy II grupy wg Freseniusa
6. Roztwory buforowe. pH w buforze amonowym. pH roztworu siarczku amonu. Warunki
wytrącania osadu i tok systematycznej analizy III gr kationów.
7. pH roztworu węglanu amonu. Warunki wytrącania osadu i tok systematycznej analizy
IV grupy. Kationy V grupy analitycznej wg Freseniusa.
8. Potencjał termodynamiczny. Przewidywanie przebiegu reakcji na podstawie wartości
∆G0 Potencjały ogniw elektrochemicznych. Równanie Nernsta. Tablice potencjałów
standartowych półogniw. Reakcje utleniania i redukcji anionów na przykładzie redukcji
KMnO4 i I2 oraz utleniania roztworów KI.
9. Podział anionów według Bunsena. Omówienie poszczególnych grup.
10.Identyfikacja prostych związków chemicznych. Wykrywanie związków rozpuszczających
się w wodzie. Postępowanie z substancjami nierozpuszczalnymi.
3. Tematy ćwiczeń laboratoryjnych
1. Analiza kationów
1.1.I grupa kationów /srebro, ołów, rtęć (I)/,
– próby wstępne /mogą polegać na kontrolowanym przerobieniu reakcji poszczególnych jonów lub na identyfikacji jonów danej grupy/.
– analiza mieszaniny kationów I grupy.
1.2.IIa grupa kationów /rtęć (II), ołów, miedź, bizmut, kadm/
IIb grupa kationów /arsen, antymon, cyna/
– próby wstępne IIa i IIb
– analiza mieszaniny kationów grupy IIa i IIb .
1.3.III grupa kationów /glin, chrom, żelazo (II) i (III), nikiel, kobalt, mangan, cynk/
– próby wstępne,
– analiza mieszaniny kationów grupy III,
1.4.IV i V grupa kationów /wapń, stront, bar, magnez, sód, potas, amon/
– próby wstępne,
– analiza mieszaniny kationów grupy IV i V.
19
2. Analiza anionów
2.1. I grupa anionów /Cl- Br-, I- ,CN-, SCN-, [Fe(CN)6]4-, [Fe(CN)6]3-, C1O-/
– próby wstępne,
– analiza mieszaniny anionów I grupy.
2.2.II grupa anionów /S2-, NO2-, CH3COO-/
- próby wstępne,
– analiza mieszaniny anionów II grupy.
2.3.III grupa anionów /CO32-, SO32-,C2O42-,BO2-, winiany/
– próby wstępne,
– analiza mieszaniny anionów grupy III.
2.4.IV grupa anionów /PO43-, AsO33-, AsO43-, S2O32-, CrO42-, /
– próby wstępne,
– analiza mieszaniny anionów IV grupy.
2.5.V grupa anionów / NO3-, C1O3-, C1O4-, MnO4-/ i VI grupa anionów /SO42-, F-/
– próby wstępne,
– analiza mieszaniny anionów V i VI grupy.
2.6.próby wstępne anionów grup I-VI.
3. Identyfikacje substancji chemicznych
– 8 identyfikacji pojedynczych substancji /w tym co najmniej 5 trudno rozpuszczalnych w wodzie/.
4. Tematy seminariów:
1. Zasady pracy laboratoryjnej, bhp.
2. Przypomnienie materiału m.in.: nomenklatura zw. nieorganicznych, kompleksów, rodzaje
roztworów, zapis reakcji, reakcje redoks.
3. Obliczenia chemiczne związane ze stechiometrią reakcji.
4. Stężenia roztworów wyrażone w % i w mol/dm3 – obliczenia.
5. Obliczenia pH roztworów mocnych kwasów i zasad.
6. Strącanie osadów – iloczyn rozpuszczalności, obliczenia.
7. Przygotowanie do wykonania zaplanowanych analiz.
METODY ORGANIZACJI PRACY
Ćwiczenia laboratoryjne odbywają się raz w tygodniu dla każdej grupy ćwiczeniowej.
W I semestrze zajęcia trwają 5 godzin, a w II – 3 godziny. Studenci I roku podzieleni są na
4 duże (ok 40-osobowe) grupy odbywające razem zajęcia w laboratorium. Każda duża grupa
rozdzielona jest pod opiekę między trzy osoby, prowadzące taką małą grupę studentów przez
cały semestr lub rok. Prowadzący ćwiczenia mają godziny konsultacyjne dla studentów (poza
godzinami ćwiczeniowymi).
FORMY KONTROLI I OCENY WYNIKÓW NAUCZANIA
Studenci są oceniani na podstawie pisemnych kolokwiów (po 3 w każdym semestrze)
z określonego materiału, pisemnych lub ustnych sprawdzianów przed przystąpieniem do analiz (po 6 w każdym semestrze) oraz wykonanych analiz przewidzianych w programie. Kolokwia obejmują: kolokwium wejściowe z wybranych zagadnień chemii ogólnej z zakresu programu liceum oraz 5 kolokwiów z chemii analitycznej jakościowej i obliczeń chemicznych.
20
Warunkiem zaliczenia pracowni z chemii analitycznej jakościowej, jest przystąpienie do obowiązujących kolokwiów i sprawdzianów oraz wykonanie wszystkich przewidzianych w programie analiz.
Warunkiem zaliczenia przedmiotu „chemia ogólna i nieorganiczna” jest zaliczenie pracowni z chemii analitycznej jakościowej i zdanie końcowego egzaminu z materiału realizowanego na pracowni oraz z wykładów z chemii ogólnej i nieorganicznej. Szczegółowe kryteria
oceniania studentów zawarte są w „Regulaminie pracowni z chemii analitycznej jakościowej”
udostępnianym studentom I roku na pierwszych zajęciach.
PIŚMIENNICTWO I MATERIAŁY OBOWIĄZKOWE
1. Kołodziejski W.: „Wykłady z chemii ogólnej i nieorganicznej” – materiały w formacie pdf
dostępne na stronie internetowej Katedry i Zakładu Chemii Nieorganicznej i Analitycznej.
2. Bielański A.: Podstawy chemii nieorganicznej, Wyd.6, PWN Warszawa 2016.
3. Żołnowski M.: „Nieorganiczna chemia analityczna” cz. 1 „Kationy” – Skrypt, Warszawski
Uniwersytet Medyczny 2011.
4. Żołnowski M.: „Reakcje anionów” – skrypt, Warszawski Uniwersytet Medyczny 2011.
3. Żołnowski M.: „Zwięzły opis chemii wybranych pierwiastków: – skrypt, Warszawski Uniwersytet Medyczny 2011.
5. Kocjan R.: Chemia analityczna”, tom I i II. Wyd. 2, PZWL Warszawa 2014.
6. Chreptowicz T.: Pomocnicze materiały multimedialne do analizy kationów wg Freseniusa
– materiały udostępniane na płycie CD.
7. Chreptowicz T.: „Wykłady z chemii analitycznej jakościowej” – materiały w formacie ppt
dostępne w Katedrze i Zakładzie Chemii Nieorganicznej i Analitycznej.
8. Galus Z.: „Ćwiczenia rachunkowe z chemii analitycznej”, Wyd. 10, PWN Warszawa 2016.
PIŚMIENNICTWO UZUPEŁNIAJĄCE
1. Cotton F.A., Wilkinson G., Gaus P.L.: Chemia nieorganiczna, PWN Warszawa 2002.
2. Lipiec T., Szmal S.: Chemia analityczna z elementami analizy instrumentalnej, PZWL
Warszawa, 1998.
3. Minczewski J., Marczenko Z.: Chemia analityczna, T. 1 – 2., Wyd. 9, PWN Warszawa, 2016.
4. Pajdowski L.: Chemia ogólna, Wyd. 10, PWN Warszawa 1999.
5. Sołoniewicz R.: Zasady nowego słownictwa związków nieorganicznych, WNT 1995.
6. Atkins P., Jones L.; Chemia ogólna, PWN Warszawa, 2016.
7. Nomenklatura chemii nieorganicznej (zalecenia 1990). K. Dyrek, A. Samotus, Z. Stasicka
(red.), Wiad. Chem. Biblioteka, 1998. ISBN 83-229-1879-8. [org. ang. Nomenclature of
Inorganic Chemistry. Recommendations 1990. Blackwell, 1990].
21
Historia Farmacji
ZAKŁAD BIOANALIZY I ANALIZY LEKÓW
02-097 Warszawa, ul. Banacha 1, tel./fax 22 5720 976,
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. Piotr Wroczyński
Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: dr hab. Iwona Arabas
Godziny przyjęć w sprawach studenckich: poniedziałek godz. 12.00–14.00
Roczny wymiar wykładów: 15 godzin.
Miejsce wykładów: sale wykładowe Wydziału Farmaceutycznego.
Liczba punktów ECTS: 1
CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU
Celem nauczania jest zapoznanie studentów z zagadnieniami związanymi z dziejami szeroko rozumianej dziedziny, jaką jest farmacja. Przedmiotem historii farmacji są więc zarówno
dzieje aptekarstwa, czyli praktycznie wykonywanego zawodu, jak i powstanie dróg, które doprowadziły do odkrycia leków, czyli dzieje farmacji naukowej na przestrzeni lat.
PROGRAM NAUCZANIA
Tematy wykładów obejmują następujące zagadnienia:
I Źródła historyczne.
II Dzieje terapii farmakologicznej
1. Początki stosowania leków
2. Medycyna i farmacja w czasach Hipokratesa i Galena
3. Wkład medycyny arabskiej do rozwoju nauki o leku
4. Alchemia i jatrochemia
5. Początki leku wyizolowanego
6. Początki syntezy organicznej. Narodziny przemysłu farmaceutycznego
7. Początki chemioterapii. Sulfonamidy. Antybiotyki
8. Wprowadzenie do lecznictwa witamin i hormonów.
III Dzieje aptekarstwa
1. Powstanie zawodu aptekarskiego
2. Rozwój aptekarstwa w Polsce od XIII do XVIII w.
3. Kodeksy leków – farmakopee
4. Organizacja aptekarstwa w XIX w. i w pierwszej połowie XX w.
IV. Dzieje nauczania farmacji
1. Nauczanie farmacji w Europie. Pierwsze szkoły farmaceutyczne
2. Nauczanie farmacji w Polsce
3. Dzieje Warszawskiego Wydziału Farmaceutycznego. Sylwetki wybitnych nauczycieli.
FORMY KONTROLI I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA
Zaliczenie z całości materiału.
LITERATURA ZALECANA
1. Rembieliński R., Kuźnicka B.: Historia Farmacji, wyd. III rozsz., Warszawa 1987.
2. Brzeziński T.: Historia medycyny, Warszawa 1988.
22
Język angielski
STUDIUM JĘZYKÓW OBCYCH
02-109 Warszawa, ul. Księcia Trojdena 2a, tel. (22) 5720 863, www.sjo.wum.edu.pl
e-mail: [email protected]
Kierownik Studium Języków Obcych: dr Maciej Ganczar
Godziny przyjęć w sprawach studenckich
Godziny przyjęć w sprawach studenckich oraz dyżury lektorów podane są do wiadomości
zainteresowanych na stronie internetowej WUM w zakładce Studium Języków Obcych oraz
na tablicy ogłoszeń w Studium Języków Obcych.
Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: mgr Jolanta Budzyńska
Roczny wymiar zajęć: 60 godzin ćwiczeń (po 30 godzin w I i II semestrze)
Miejsce zajęć: SJO, Centrum Dydaktyczne (ul. Księcia Trojdena 2a).
Liczba punktów ECTS – 3
Cel nauczania i zakres przedmiotu
Celem lektoratu jest nauka języka specjalistycznego, czyli kształcenie sprawności językowych pozwalających na:
• umiejętność udzielania pacjentom informacji o produktach leczniczych w języku
angielskim,
• rozumienie i relacjonowanie tekstów i wypowiedzi o tematyce specjalistycznej,
• umiejętność formułowania własnych wypowiedzi w języku angielskim na tematy zawodowe.
Wymogiem wstępnym jest znajomość języka angielskiego na poziomie B1+ w odniesieniu
do skali Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego (ESOKJ). Absolwent farmacji
powinien posługiwać się językiem obcym na poziomie biegłości C1 wg skali ESOKJ oraz językiem obcym specjalistycznym z zakresu farmacji.
Program nauczania
‒‒ Słowotwórstwo medyczne w języku angielskim.
‒‒ Praca farmaceuty: opis zawodu.
‒‒ Układy: budowa i funkcje.
‒‒ Choroby i ich objawy.
‒‒ Leki: grupy, postacie, drogi podania, reakcje niepożądane.
‒‒ Ulotka informacyjna dla pacjenta.
‒‒ Pytania pacjenta i odpowiedzi farmaceuty dotyczące leku.
‒‒ Artykuł z pisma specjalistycznego dla farmaceutów.
Metody organizacji pracy
Lektorat języka angielskiego obowiązuje wszystkich studentów I roku Wydziału Farmacji.
Ćwiczenia odbywają się w wymiarze rocznym 60 godzin (w semestrach: zimowym i letnim, po 30 godzin lekcyjnych w każdym semestrze; 1 ćwiczenia 90-minutowe tygodniowo).
23
Forma kontroli i ocena wyników nauczania
Podstawę zaliczenia każdego semestru stanowią: udział we wszystkich zajęciach (30h/
semestr), pozytywna ocena z testu pisemnego oraz prezentacja opracowanego samodzielnie
tekstu o tematyce specjalistycznej. Student ma obowiązek zgłosić się na testy pisemne w wyznaczonym terminie – w przypadku niestawienia się w wyznaczonym terminie, bądź niezaliczenia testu, studentowi przysługują dwa terminy poprawkowe.
Ocena końcowa po 60 godzinach ćwiczeń: zal. (ocena) / nzal.
Piśmiennictwo
Zajęcia prowadzone są w systemie autorskim, z wykorzystaniem podręczników oraz materiałów własnych opracowanych na podstawie podręczników specjalistycznych, artykułów
z czasopism specjalistycznych i bieżącej prasy oraz źródeł internetowych.
24
Język łaciński
STUDIUM JĘZYKÓW OBCYCH
Studium Języków Obcych, Centrum Dydaktyczne, ul. Księcia Trojdena 2a, 02-109 Warszawa,
[email protected], tel. 22 5720863, www.sjo.wum.edu.pl
Kierownik jednostki: dr Maciej Ganczar
Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: mgr Beata Olędzka
Forma prowadzonych zajęć:
Ćwiczenia – 60 godzin (po 30 godzin w I i II semestrze)
Liczba punktów ECTS: 2
Forma zaliczenia przedmiotu:
1. Lektorat kończy się zaliczeniem na ocenę.
1. Przedmiotem nauczania jest język specjalistyczny, dostosowany do potrzeb zawodowych
przyszłych absolwentów.
2. Podstawę zaliczenia przedmiotu stanowią: udział w zajęciach, pozytywne oceny uzyskane
z kolokwiów cząstkowych oraz pisemnego sprawdzianu końcowego.
3. W przypadku nieobecności:
– dwie nieobecności w semestrze – obie należy zaliczyć w terminie do dwóch tygodni
od daty nieobecności
– trzy nieobecności w semestrze – student zobowiązany jest napisać podanie do kierownika SJO z prośbą o umożliwienie odrobienia i zaliczenia trzeciej nieobecności
w trybie indywidualnym
– cztery i więcej nieobecności w semestrze – student zobowiązany jest do powtarzania
semestru (w wypadku pobytu w szpitalu student może ubiegać się o zgodę na zaliczanie nieobecności w sesji poprawkowej).
4. Student ma obowiązek zgłosić się na pisemny sprawdzian zaliczający semestr w wyznaczonym terminie. W przypadku niestawienia się, bądź niezaliczenia sprawdzianu, studentowi przysługuje jeden termin poprawkowy ustalony przez prowadzącego. Sprawdzian
poprawkowy należy zaliczyć nie później niż przed rozpoczęciem sesji egzaminacyjnej.
W przypadku niezaliczenia poprawy studentowi przysługuje drugi termin poprawkowy
zgodnie z regulaminem studiów. Student otrzymuje wpis do indeksu od wykładowcy i potwierdza go u kierownik lub zastępcy kierownika SJO.
5. Student ubiegający się o zwolnienie z lektoratu (przepisanie oceny) powinien złożyć stosowne podanie do kierownika SJO w pierwszym tygodniu zajęć.
Kryteria oceniania:
2,0 (ndst)
poniżej 60%
3,0 (dost)
60%-69,99%
3,5 (ddb)
70%-79,99%
4,0 (db)
80%-85,99%
4,5 (pdb)
86%-90,99%
5,0 (bdb)
91%-100%
25
Cele kształcenia:
Nauka języka łacińskiego ma zapewnić studentowi opanowanie podstaw gramatyki
w stopniu pozwalającym na prawidłowe posługiwanie się terminami medycznymi i farmaceutycznymi oraz opanowanie określonego słownictwa w zakresie botaniki, chemii i farmakologii. Wiadomości nabyte podczas lektoratu są przydatne w późniejszej praktyce farmaceutycznej, zwłaszcza w prawidłowym realizowaniu i rozumieniu recept.
Tematy zajęć:
1. Alfabet. Wymowa. Iloczas. Akcent. Ćwiczenia w czytaniu i poprawnym akcentowaniu.
Deklinacja I, rzeczowniki greckie w deklinacji I. Nazwy rodzin roślin.
2. Związek zgody i rządu. Przyimki i przedrostki.
3. Czasownik. Podział na koniugacje. Indicativus, imperativus, infinitivus praesentis activi.
Czasownik posiłkowy “esse”. Szyk wyrazów w zdaniu łacińskim. Orzeczenie imienne.
4. „De plantis” – tłumaczenie. Przysłowia.
5. Deklinacja II. Rzeczowniki greckie w deklinacji II. Ablativus loci. Zaimki pytajne.
6. „De sirupis”, „De oleis et unguentis” – praca z tekstem.
7. Indicativus, infinitivus praesentis passivi. Participium perfecti passivi. Przysłowia.
8. „De medicamentis ophtalmicis”, „De acidis” – praca z tekstem.
9. „De remediis”. Zaimki dzierżawcze. Przysłowia.
10.Deklincja III – podział na typy odmian, końcówki rodzajowe.
11. Deklinacja III – typ spółgłoskowy. Nazwy nowotworów i stanów zapalnych. „De seminibus”.
12.Deklinacja III – typ samogłoskowy. Rzeczowniki pochodzenia greckiego na –sis. Przymiotniki deklinacji III.
13.Deklinacji III – typ mieszany. „De aquis mineralibus”. Przysłowia.
14.Test sprawdzający materiał I semestru.
15.Poprawa testu. Participium praesentis activi. Ablativus temporis. Ablativus i genetivus qualitatis.
16.Powtórzenie Deklinacji III. „De remediis cardiacis”.
17.Wstęp do języka greckiego. Ważniejsze terminy medyczne greckie i łacińskie.
18. Ważniejsze przyrostki używane w terminologii medycznej. Tworzenie wyrazów pochodnych.
19.Coniunctivus praesentis activi et passivi. Czasownik „fio, fieri”. „De analysi chemica”.
20.Deklinacja IV. „De fructibus”. Przysłowia.
21.Stopniowanie przymiotników – regularne i nieregularne.
22.Ablativus comparationis. Genetivus partitivus.
23.Tworzenie i stopniowanie przysłówków.
24.Deklinacja V. „De elementis solidis”. Przysłowia.
25.Recepta złożona „De elementis fluidis”.
26.Liczebniki główne, porządkowe i przysłówkowe. „De elementis mollibus”.
27.Tłumaczenie recept. Skróty recepturowe.
28.Tłumaczenie recept. Nazwy związków chemicznych.
29.Test zaliczający materiał z całego roku.
30.Poprawa testu.
Literatura obowiązkowa:
1. Cygan Beata: Język łaciński dla studentów farmacji. Gdańsk: GUMed 2007.
Literatura dodatkowa:
1. Materiały przygotowane przez lektora.
26
Matematyka
ZAKŁAD CHEMII FIZYCZNEJ – PRACOWNIA MATEMATYCZNA
02-097 Warszawa, ul. Banacha 1, pokój 28, tel. (22) 5720 963.
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. Iwona Wawer
Kierownik Pracowni: dr Jerzy Chmaj
Konsultacje i godziny przyjęć w sprawach studenckich podane na tablicy ogłoszeń Pracowni (przy sekretariacie Zakładu Chemii Fizycznej).
Odpowiedzialny za dydaktykę: dr Jerzy Chmaj
Roczny wymiar zajęć dla studentów;
I semestr: wykłady 15 godz., ćwiczenia 15 godz.
II semestr: wykłady 15 godz., ćwiczenia 15 godz.
Miejsce wykładów i ćwiczeń: sale wykładowe i seminaryjne Wydziału Farmaceutycznego,
ul. Banacha 1.
Liczba punktów ECTS – 4
CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU
Matematyka jest jednym z podstawowych narzędzi opisu zjawisk przyrodniczych,
a w szczególności fizycznych, chemicznych i biologicznych. Użycie języka matematyki,
tj. ustalenie modelu matematycznego zjawiska, umożliwia w konsekwencji zastosowanie metod matematycznych do badania zjawiska, rozwiązanie zagadnień z nim związanych jak również poprawną i ścisłą interpretację otrzymanych wyników. Program matematyki obejmuje
pojęcia rachunku różniczkowego i całkowego.
PROGRAM NAUCZANIA
I semestr
Wykłady
• Funkcje. Podstawowe pojęcia. Funkcje liniowa i kwadratowa.
• Funkcje wielomianowe i wymierne. Potęgi i pierwiastki.
• Funkcja potęgowa i wykładnicza. Logarytm. Własności logarytmów.
• Funkcja logarytmiczna. Funkcje trygonometryczne – definicje i własności.
• Wykresy funkcji trygonometrycznych. Funkcje złożone. Funkcje różnowartościowe.
• Funkcje odwrotne. Funkcje cyklometryczne. Wykresy.
• Ciągi liczbowe. Granica ciągu. Działania na granicach. Twierdzenie o trzech ciągach.
• Ciągi ograniczone i monotoniczne. Liczba e. Logarytm naturalny. Granica funkcji.
• Granice jednostronne. Twierdzenia o obliczaniu granic.
• Granice niewłaściwe i w nieskończoności. Ciągłość funkcji.
• Punkty nieciągłości. Twierdzenia o funkcjach ciągłych.
• Pochodna funkcji. Obliczanie pochodnych funkcji.
• Interpretacja geometryczna pochodnej. Różniczkowalność. Różniczka i zastosowania.
• Pochodna logarytmiczna. Pochodne funkcji uwikłanych. Pochodne wyższych rzędów.
• Całka nieoznaczona. Definicja. Twierdzenia o całkach. Techniki całkowania.
27
Ćwiczenia
• Funkcja liniowa. Wartość bezwzględna.
• Funkcja kwadratowa. Wielomiany.
• Funkcje wymierne. Potęgi.
• Funkcje wykładnicze. Logarytmy.
• Funkcja logarytmiczna.
• Funkcje trygonometryczne.
• Funkcje złożone i odwrotne. Funkcje cyklometryczne.
• Granice ciągu.
• Granice funkcji.
• Granice niewłaściwe i w nieskończoności.
• Ciągłość funkcji.
• Pochodne funkcji.
• Całki nieoznaczone.
II semestr
Wykłady
• Całkowanie funkcji wymiernych. Całka oznaczona − definicja. Całka jako pole.
• Własności całki. Twierdzenie Podstawowe Rachunku Całkowego.
• Obliczanie pól figur płaskich. Całki niewłaściwe.
• Zastosowania pochodnych. Twierdzenie Lagrange’a. Ekstrema.
• Wypukłość funkcji. Punkty przegięcia. Asymptoty. Badanie funkcji.
• Badanie funkcji c.d. Funkcje wielu zmiennych. Pojęcia wstępne.
• Pochodne cząstkowe. Różniczka zupełna i zastosowania.
• Równania różniczkowe I-go rzędu.
• Metody rozwiązywania równań różniczkowych.
• Liczby zespolone.
• Równania różniczkowe liniowe II-go rzędu.
Ćwiczenia
• Całki nieoznaczone.
• Całki funkcji wymiernych.
• Całki oznaczone i zastosowania.
• Całki niewłaściwe.
• Ekstrema funkcji. Wypukłość funkcji. Punkty przegięcia.
• Asymptoty wykresu funkcji. Reguła de l’Hôpitala.
• Badanie funkcji.
• Badanie funkcji c.d. Pochodne cząstkowe.
• Różniczka zupełna i zastosowania.
• Równania różniczkowe.
FORMY KONTROLI I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA
Kontrola i ocena wyników nauczania w każdym semestrze prowadzona jest w formie 3 kolokwiów, tj. pisemnych sprawdzianów. 1-sze i 2-gie kolokwium (śród-semestralne) obejmują
część materiału, a 3-cie (końcowe) – całość materiału w semestrze. Nadto oceniane mogą być
kartkówki, tj. krótkie sprawdziany pisemne, odpowiedzi ustne i prace domowe.
Uwaga. Terminy kolokwiów zostaną ustalone na początku każdego semestru przez Radę
Pedagogiczną w porozumieniu z przedstawicielami studentów.
28
WARUNKI ZALICZENIA PRZEDMIOTU
Kolokwia w semestrze
Kolokwium 1 (śród-semestralne z części materiału).
Kolokwium 2 (śród-semestralne z części materiału).
Praca w semestrze (kartkówki, aktywność, prace domowe).
Kolokwium semestralne (z całości materiału w semestrze).
Razem:
Punktacja
0 ÷ 20 pkt
0 ÷ 20 pkt
0 ÷ 10 pkt
0 ÷ 50 pkt
0 ÷ 100 pkt
Uwaga 1. Kolokwiów śród-semestralnych poprawiać nie można.
Uwaga 2. Przedmiot w semestrze zalicza uzyskanie minimum 50 pkt, a w tym co najmniej
25 pkt za kolokwium semestralne. Zaliczenie roczne przedmiotu uzyskuje się
po zaliczeniu I i II semestru.
SKALA OCEN
ZALICZENIA ROCZNEGO PRZEDMIOTU
Ocena
Liczba punktów w %
Nie zaliczony
0 ÷ 49
3
50 ÷ 59
3½
60 ÷ 69
4
70 ÷ 79
4½
80 ÷ 89
5
90 ÷ 100
Literatura zalecana
1. Chmaj J.: Rachunek różniczkowy i całkowy. Teoria, przykłady, ćwiczenia. Wyd. II. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2000 – podręcznik obowiązkowy.
2. Chmaj J.: Matematyka dla studentów. Kolokwia – zadania, rozwiązania, odpowiedzi. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2000.
3. Chmaj J.: Matematyka. Kolokwia I i II semestr – zestawy, rozwiązania, odpowiedzi. Materiały przygotowane do druku.
29
Przysposobienie biblioteczne
BIBLIOTEKA GŁÓWNA WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO
02-091 Warszawa, ul. Żwirki i Wigury 63, informacja tel. (22) 116 60 03, 116 60 08
e-mail: [email protected]; www.biblioteka.wum.edu.pl
Dyrektor Biblioteki: mgr Irmina Utrata
e-mail: [email protected]
Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: mgr Irmina Utrata
godziny przyjęć: wt., czw. 10.00-15.00.
Cel nauczania i zakres przedmiotu: przygotowanie do samodzielnego i efektywnego korzystania z usług i zasobów Biblioteki Uczelnianej oraz kształtowanie umiejętności wyszukiwania informacji o zbiorach bibliotecznych z wykorzystaniem warsztatu informacyjnego
biblioteki. Uświadomienie korzyści wynikających z sięgania po zasoby i usługi bibliotek naukowych oraz uświadomienie potrzeby ustawicznego kształcenia i rozwoju zawodowego.
Treści programowe:
1. Organizacja systemu biblioteczno-informacyjnego Uczelni.
2. Zakres działania jednostek usługowych Biblioteki Głównej.
3. Charakterystyka zbiorów Biblioteki Głównej – rodzaje gromadzonych dokumentów i ich
wartość informacyjna.
4. Wyszukiwanie informacji z wykorzystaniem katalogów w wersji tradycyjnej i online
5. Charakterystyka zasobów i rodzaj usług świadczonych przez biblioteki naukowe na terenie Warszawy.
6. Strona www biblioteki – serwis informacyjny prezentujący zasoby i usługi Biblioteki
Uczelnianej.
Metody organizacji pracy: szkolenie online.
Formy kontroli i ocena wyników nauczania: podstawą zaliczenia przedmiotu jest uzyskanie z testu wielokrotnego wyboru 67% poprawnych odpowiedzi.
30
Statystyka
ZAKŁAD CHEMII FIZYCZNEJ – PRACOWNIA MATEMATYCZNA
02-097 Warszawa, ul. Banacha 1, pokój 28, tel. (22) 5720 963.
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. Iwona Wawer
Kierownik Pracowni: dr Jerzy Chmaj
Konsultacje i godziny przyjęć w sprawach studenckich podane na tablicy ogłoszeń Pracowni (przy sekretariacie Zakładu Chemii Fizycznej).
Odpowiedzialny za dydaktykę: dr Jerzy Chmaj.
Roczny wymiar zajęć dla studentów: 15 godz. wykłady, 15 godz. seminaria, 15 godz. ćwiczenia. Całość zajęć odbywa się w II-gim semestrze.
Miejsce ćwiczeń: sale wykładowe i seminaryjne Wydziału Farmaceutycznego, ul. Banacha 1.
Liczba punktów ECTS – 3
CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU
Rozważane pojęcia i metody statystyki są ściśle powiązane z konkretnymi zagadnieniami pochodzącymi z nauk farmaceutycznych, medycznych, chemicznych i biologicznych. Nauczanie statystyki ma za zadanie przygotować studentów do wykorzystania nabytej wiedzy
do badań statystycznych obserwacji i pomiarów, a także interpretacji wyników tych badań.
Metody statystyki są szczególnie przydatne w pracy laboratoryjnej i badawczej na wyższych
latach studiów. Program statystyki obejmuje pojęcia rachunku prawdopodobieństwa będące
podstawą statystyki oraz pojęcia i metody statystyki.
PROGRAM NAUCZANIA
Wykłady
• Zdarzenia i prawdopodobieństwo.
• Zmienne losowe. Dystrybuanta zmiennej losowej.
• Wartość przeciętna i wariancja.
• Podstawowe rozkłady zmiennych losowych (dwumianowy, Poissona, normalny).
• Centralne Twierdzenie Graniczne. Rozkłady: χ2, t – Studenta, F – Snedecora.
• Podstawowe pojęcia statystyki. Estymacja punktowa parametrów.
• Przedziały ufności (estymacja przedziałowa).
• Testowanie hipotez – podstawowe pojęcia.
• Testowanie hipotez – zastosowania.
• Ogólne pojęcie regresji. Regresja liniowa.
• Analiza korelacji. Współczynnik korelacji.
Ćwiczenia i seminaria
• Obliczanie prawdopodobieństw (zastosowania kombinatoryki).
• Obliczanie prawdopodobieństwa warunkowego i zupełnego. Wzór Bayesa.
• Zdarzenia niezależne.
• Rozkład i dystrybuanta zmiennej losowej.
• Wyznaczanie wartości przeciętnej i wariancji.
• Obliczanie prawdopodobieństw w rozkładach dwumianowym i Poissona.
31
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Rozwiązywanie zagadnień związanych z rozkładem normalnym.
Zastosowania twierdzeń granicznych Poissona i Moivre’a-Laplace’a.
Zastosowania Centralnego Twierdzenia Granicznego.
Statystyka opisowa. Organizacja danych. Szereg rozdzielczy. Wyznaczanie średniej,
mediany, mody i wariancji z próby.
Wyznaczanie przedziałów ufności dla wartości przeciętnej, wariancji i odchylenia
standardowego.
Testowanie hipotez o wartości przeciętne, wariancji i odchyleniu standardowym.
Testowanie hipotez o dwóch wartościach przeciętnych i dwóch wariancjach.
Wyznaczanie prostej regresji. Wyznaczanie wartości prognozowanej.
Badanie korelacji zmiennych losowych na podstawie prób.
Testy zgodności.
FORMY KONTROLI I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA
Kontrola i ocena wyników nauczania prowadzona jest w formie 3 kolokwiów. Kolokwia
1-sze i 2-gie (śród-semestralne) obejmują część materiału, a 3-cie (końcowe) – całość materiału w semestrze. Nadto oceniane mogą być kartkówki, odpowiedzi ustne i prace domowe.
Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest uzyskanie co najmniej 50% możliwych do uzyskania w semestrze punktów w tym co najmniej 50% pkt za kolokwium semestralne.
Obecność na ćwiczeniach jest obowiązkowa.
Uwaga! Szczegółowe warunki zaliczenia przedmiotu podane są do wiadomości studentów na
tablicy ogłoszeń Pracowni.
Literatura obowiązkowa
1. J. Chmaj: Statystyka – ćwiczenia. Materiały przygotowane do druku.
2. J. Chmaj: Tablice statystyczne. Materiały przygotowane do druku.
Literatura zalecana
1. Jóźwiak J., Podgórski J.: Statystyka od podstaw. Wyd. V. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1997.
2. J.S. Milton, J.C. Arnold: Introduction to Probability and Statistics. Fourth edition,
McGRAW-HILL 2003.
32
Wychowanie fizyczne
STUDIUM WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I SPORTU WUM
02-109 Warszawa, ul. Księcia Trojdena 2c, tel.: (22) 57 20 528 oraz 57 20 529,
[email protected]
Kierownik Studium: mgr Jerzy Chrzanowski
Przyjmuje: poniedziałek 1000–1200, wtorek 1000–1200;
Sekretariat Studium czynny w sprawach studenckich: poniedziałek, wtorek, czwartek, piątek
w godz. 900 – 1500 środa dniem bez interesanta, e-mail: [email protected],
Zastępca kierownika ds. dydaktycznych: mgr Bożena Glinkowska
Przyjmuje: poniedziałek 1600–1800; piątek 1200–1400
Roczny wymiar zajęć: 60 godzin ćwiczeń
Punkty ECTS – 2
CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU
Kultura fizyczna, jako ogół uznawanych wartości i utrwalonych zachowań w odniesieniu
do ludzkiego ciała, harmonijny rozwój organizmu, wzmacnianie układu ruchowego – stabilizacja budowy ciała, stymulacja układu krążeniowo – oddechowego i nerwowego, hartowanie
organizmu na bodźce fizyczne i psychiczne ( m.in. odporność na stres), zapoznanie z zasadami i metodologią programów profilaktycznych w stopniu umożliwiającym czynny udział
w ich projektowaniu, wdrażaniu i realizacji.
PROGRAM NAUCZANIA
Zadaniem przedmiotu jest tworzenie warunków do doskonalenia sprawności fizycznej
i umiejętności ruchowych studenta w nawiązaniu do jego możliwości fizycznych i zdrowotnych oraz wyposażenie w wiedzę z zakresu kultury fizycznej i wybranych zagadnień z fizjologii wysiłku sportowego i rehabilitacji ruchowej. Rozwój cech motorycznych: siły, szybkości,
wytrzymałości, koordynacji ruchowej, zwinności i gibkości. Poznanie nowych i atrakcyjnych
form aktywności ruchowej, w tym „sportów całego życia” ( indywidualnych i zespołowych),
zapewniających aktywne uczestnictwo w kulturze fizycznej.
METODY ORGANIZACJI PRACY
Ćwiczenia – zajęcia praktyczne, na które, każdy student ma obowiązek zapisania się drogą
elektroniczną, poprzez Internet, po zapoznaniu się z Ogólnymi Zasadami Rejestracji na Zajęcia z Wychowania Fizycznego!!! Zajęcia praktyczne w I i II semestrze, odbywają się przez
15 tygodni dydaktycznych w wymiarze 2 godzin tygodniowo.
Studenci mogą wybrać interesującą ich formę zajęć, aktualny plan, wykaz obiektów oraz
system zapisów – za pośrednictwem strony internetowej: http://www.zapisywf.wum.edu.pl/
33
FORMY KONTROLI I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA
1. Student przestrzega regulamin obiektu, w którym odbywają się ćwiczenia z wychowania
fizycznego i posiada regulaminowy strój sportowy.
2. Studenci zwolnieni przez lekarza z zajęć wychowania fizycznego ze względu na stan zdrowia są obowiązani zgodnie z kwalifikacją lekarską uczestniczyć w zajęciach rehabilitacji
ruchowej w Studium Wychowania Fizycznego WUM.
3. Podstawowym kryterium zaliczenia przedmiotu przez studenta jest 80% frekwencja na zajęciach (nie mniej niż 12 zajęć w semestrze), oraz zaliczenie sprawdzianów w wybranych
dyscyplinach rekreacyjno-sportowych.
PIŚMIENNICTWO OBOWIAZKOWE
Zgodne z programem nauczania wybranej dyscypliny sportowej lub rekreacyjnej – prezentowane na pierwszych zajęciach.
PIŚMIENNICTWO ZALECANE
Zgodne z programem nauczania wybranej dyscypliny sportowej lub rekreacyjnej – prezentowane na pierwszych zajęciach.
34