Wiedza młodzieży ponadgimnazjalnej na temat antykoncepcji

Transkrypt

DOBROSTAN A ROZWÓJ I ZDROWIE DZIECI I MŁODZIEŻY
ROZDZIAŁ XII
Zakład Propedeutyki Położnictwa Katedry Zdrowia Kobiety
Wydział Nauk o Zdrowiu w Katowicach SUM
Midwifery’s Propaedeutics Department Women’s Health Institute
School of Health Sciences in Katowice Medical University of Silesia
1
Zakład Promocji Zdrowia i Pielęgniarstwa Środowiskowego
Katedra Pielęgniarstwa Wydziału Nauk o Zdrowiu w Katowicach SUM
Department of Health Promotion and Community
Nursing Department of Nursing Faculty of Health Sciences in Katowice
SUM
2
MONIKA MAZUREK1, JUSTYNA BARTULA1,
KATARZYNA LESZCZYŃSKA2, MARZENA GATNAR1,
AGNIESZKA LISIEŃSKA1, KATARZYNA STAWICKA1,
OLGA KOZYRA1, MARTA MAJCHRZAK1
Knowledge of high school students about contraception
Słowa kluczowe: antykoncepcja, seksualność, młodzież, wiedza, edukacja
Key words: contraception, sexuality, youth, knowledge, education
Podejmowanie współżycia płciowego przez dojrzewającą młodzież staje się coraz powszechniejszym zjawiskiem, zarówno w Polsce jak i na świecie. Analizując
współczynniki i ilość występowania ciąż wśród nastoletnich można stwierdzić, iż
poziom wiedzy i świadomości młodzieży szkół średnich z zakresu seksualności i
antykoncepcji jest niezadowalający. Rola pielęgniarki w temacie antykoncepcji
określona jest na podstawie Artykułu 6 Ustawy z dnia 15 lipca 2011 roku o Zawodach Pielęgniarki i Położnej (Dz. U. Nr 174, poz. 1039) według, której powyższe
zawody powinny spełniać istotną rolę w edukacji seksualnej młodzieży oraz doradztwa antykoncepcyjnego [15]. Ważną rolę w propagowaniu edukacji seksualnej
powinni pełnić pedagodzy szkolni, wychowawcy i kadra pedagogiczna [25].
Inicjacja seksualna to przekroczenie pewnej granicy dojrzałości i wstęp w dorosłe życie [9]. Życie seksualne związane jest z macierzyństwem, planowaniem potomstwa, zakładaniem rodziny, dojrzałością fizyczną a przede wszystkim emocjonalną. Wśród młodzieży prowadzącej życie seksualne, obserwuje się nastolatki nie
korzystające ze środków antykoncepcyjnych, co związane jest z brakiem edukacji
seksualnej w szkole, własnymi przekonaniami lub wiarą [10].
Według raportu opublikowanego przez Światową Organizację Zdrowia ( WHO)
z okazji Międzynarodowego Dnia Kobiet 8 marca 2014 roku, należy zwiększyć
działania mające na celu promowanie antykoncepcji i dostępność do środków zapobiegających nieplanowanej ciąży [7, 17. 19].
Celem pracy była ocena wiedzy młodzieży szkół ponadgimnazjalnych na temat
antykoncepcji. Cele szczegółowe dotyczyły oceny wiedzy uczniów szkół średnich
na temat podstawowych wiadomości o fizjologii rozrodu, dostępnych metodach i
środkach antykoncepcyjnych, ich skuteczności oraz źródłach wiedzy o antykoncepcji.
MATERIAŁ I METODY
Badanie zostało przeprowadzane w okresie od grudnia 2013 roku do stycznia
2014 roku w wybranych szkołach ponadgimnazjalnych powiatu Oświęcimskiego.
Badana grupa liczyła 600 losowo wybranych uczniów.
Kryteriami włączenia do badań było uzyskanie zgody Dyrekcji szkół ponadgimnazjalnych na przeprowadzenie badań, ukończenie 18 roku życia przez respondentów oraz dobrowolnie wyrażona chęć wypełnienia kwestionariusza. Kryteriami
wyłączenia z badania był brak uzyskanej zgody na przeprowadzenie badań, wiek
poniżej 18 roku życia oraz brak zgody na wypełnienie kwestionariusza.
Młodzież uczestnicząca w badaniu rekrutowała się z trzech typów szkół: Liceum
Ogólnokształcącego (33,33% uczniów), Technikum (33,33%uczniów) oraz Zasadniczej Szkoły Zawodowej (33,33% uczniów). Wśród badanej młodzieży było 300
dziewcząt (50%) i 300 chłopców (50%).
W pracy wykorzystano autorski kwestionariusz ankiety zawierający 25 pytań o
charakterze zamkniętym i półotwartym. Kwestionariusz składał się z dwóch części. Pierwsza część ankiety dotyczyła danych społeczno-demograficznych, druga
zawierała pytania specjalistyczne dotyczące fizjologii cyklu płciowego oraz antykoncepcji. Udział w badaniu był dobrowolny i anonimowy.
Analizy uzyskanych wyników badań dokonano w programie Microsoft Office
Excel z wykorzystaniem arkuszy kalkulacyjnych. Wyniki zostały przedstawione w
formie wykresów i tabel.
WYNIKI
Większość respondentów stanowiła młodzież w wieku pomiędzy 18 a 19 rokiem
życia (69%). Ankietowani reprezentowali trzy typy szkół ponadgimnazjalnych:
Liceum Ogólnokształcące (33,33%), Technikum (33,33%) oraz Zasadniczą Szkołę
Zawodową (33,33%). Badana grupa była niejednorodna pod względem płci (50,0%
uczennice oraz 50,0% uczniowie).
184
Monika Mazurek, Justyna Bartula, Katarzyna Leszczyńska, Marzena Gatnar,
Agnieszka Lisieńska, Katarzyna Stawicka, Olga Kozyra, Marta Majchrzak
Rycina 1. Definicja cyklu płciowego (n= 600)
Uczennice (91%) i uczniowie (92%) wykazali się prawidłową znajomością definicji cyklu płciowego, określając go jako powtarzające się regularnie zmiany w
organizmie kobiety, zachodzące w ustalonym rytmie biologicznym pod wpływem
współdziałania układu nerwowo-hormonalnego, związane z dojrzewaniem i wydalaniem komórki jajowej ( owulacją).
Rycina 2. Definicja terminu owulacja (n= 600)
185
Nie stwierdzono różnicy ze względu na płeć ankietowanych z zakresu znajomości definicji owulacji. Zarówno respondentki (94%) jak i respondenci (90%) posiadali wiedzę na dany temat i udzielali prawidłowych odpowiedzi.
Rycina 3. Definicja antykoncepcji (n= 600)
Zdecydowana większość uczennic (100%) oraz uczniów (97%) definiowała pojęcie antykoncepcji jako zbiór metod lub środków służących zapobieganiu ciąży.
Tabela I. Źródła wiedzy na temat antykoncepcji,
można wskazać kilka odpowiedzi jednocześnie
lekarz
pielęgniarka/ położna
rodzice
rówieśnicy
znajomi
nauczyciele
środki masowego przekazu (TV, radio, Internet )
materiały dostępne
u ginekologa
186
Zasadnicza
Szkoła
Zawodowa
Razem
Chłopcy
Dziewczęta
Chłopcy
Dziewczęta
Technikum
Chłopcy
Źródła wiedzy
na temat
antykoncepcji
Dziewczęta
Liceum
43
10
25
28
39
10
16
2
13
36
33
16
40
9
17
37
44
27
6
0
18
34
31
17
54
6
21
33
44
20
2
0
14
35
37
11
161
27
108
203
228
101
59
64
72
41
55
48
339
27
7
23
1
27
0
85
Zasadnicza
Szkoła
Zawodowa
Razem
Chłopcy
Dziewczęta
Chłopcy
Dziewczęta
Technikum
Chłopcy
Źródła wiedzy
na temat
antykoncepcji
Dziewczęta
Liceum
(ulotki, broszury)
czasopisma medyczne
nie interesuję się tematem antykoncepcji
inne: jakie?
21
4
18
3
14
3
63
5
15
3
19
7
17
66
0
0
0
0
0
0
0
Źródłem wiedzy na temat antykoncepcji dla większości respondentów były
środki masowego przekazu (TV, radio, Internet) (339 osób), znajomi (228 osób),
rówieśnicy (203 osoby), lekarz (161 osób), rodzice (108 osób) i nauczyciele (101
osób). Co dziesiąta osoba wskazała ulotki i broszury dostępne u ginekologa (85
osób) oraz czasopisma medyczne (63 osoby). Źródłem, z którego ankietowani korzystali najmniej były porady położnej lub pielęgniarki (27 osób).
Rycina 4. Najskuteczniejsza metoda antykoncepcyjna (n= 600)
187
Zdaniem ponad połowy badanych (uczennic i uczniów) najskuteczniejszą metodą zapobiegania ciąży były tabletki antykoncepcyjne (48% kobiety i 45% mężczyźni), wkładka wewnątrzmaciczna (22% kobiety i 13 mężczyźni) oraz prezerwatywa
(9% kobiety i 21 mężczyźni). Podobna pod względem liczebności (12%kobiet i
17% mężczyzn) grupa respondentów nie wiedziała jaką metodę antykoncepcji zastosowałaby celem zabiegania ciąży.
Rycina 5. Możliwość zajścia w ciążę podczas pierwszego stosunku płciowego
bez stosowania antykoncepcji (n = 600)
Zarówno dziewczęta ( 92%) jak i chłopcy (92%) posiadali świadomość, że rozpoczynając współżycie płciowe istnieje ryzyko zajścia w ciążę podczas pierwszego
stosunku płciowego.
Rycina 6. Rozpoczęcie współżycia płciowego
188
przez młodzież ponadgimnazjalną (n = 600)
Rozpoczęcie współżycia płciowego deklarowała ponad połowa (63% chłopców
i 51% kobiet) badanej młodzieży ponadgimnazjalnej.
Rycina 7. Wiek inicjacji seksualnej młodzieży ponadgimnazjalnej
(n = 600)
W przypadku dziewcząt okresem, w którym rozpoczynały współżycie seksualne, był to 16 -17 rok życia, natomiast chłopcy inicjowali współżycie później, pomiędzy 18 a 19 rokiem życia (53%). Z uzyskanych danych wynika, że 6% dziewcząt
i 4% chłopców podjęło współżycie w wieku poniżej 15 lat. Literatura medyczna[22]
donosi, że niski wiek w momencie podjęcia życia seksualnego, szczególnie przez
dziewczęta, może powodować późniejsze problemy psychiczne w postaci niskiej
samooceny, depresji, prób samobójczych, a także wchodzenie w inne ryzykowne
zachowania, w tym podejmowanie współżycia z wieloma partnerami.
Rycina 8. Stosowanie antykoncepcji podczas inicjacji seksualnej (n=600)
189
Zdecydowana większość respondentów (77% kobiet i 64% mężczyzn) podczas
inicjacji seksualnej korzystała z antykoncepcji, zabezpieczając się w ten sposób
przed niepożądaną ciążą oraz chorobami przenoszonymi drogą płciową.
Tabela II. Środki antykoncepcyjne stosowane podczas inicjacji seksualnej
przez młodzież ponadgimnazjalną
Środki antykoncepcyjne
stosowane podczas inicjacji seksualnej
Prezerwatywa
Tabletki antykoncepcyjne
Tabletki antykoncepcyjne oraz prezerwatywa
Kalendarzyk małżeński
Nie określono
Suma [%]
72
3
2
2
21
Ze środków antykoncepcyjnych stosowanych podczas inicjacji seksualnej
młodzież najczęściej wskazywała na prezerwatywę (72%), tabletki antykoncepcyjne (3%) oraz metodę mieszaną prezerwatywę i tabletki antykoncepcyjne (2%).
Rycina 9. Osoba odpowiedzialna za antykoncepcję
Uczennice szkół ponadgimnazjalnych, które rozpoczęły współżycie płciowe, o
użyciu środków antykoncepcyjnych najczęściej zadecydowały wspólnie z partnerem (36%) lub decyzję taką podejmował wyłącznie partner (35%). W przypadku
podjęcia współżycia płciowego przez uczniów, to oni sami (29%) lub wspólnie z
partnerką (27%) decydowali o zastosowanej metodzie antykoncepcyjnej.
190
Tabela III. Cel stosowania środków antykoncepcyjnych przez młodzież
Dziewczęta
Chłopcy
Dziewczęta
Chłopcy
zapobieganie ciąży
uregulowanie cyklu
miesiączkowego
uregulowanie zaburzeń
miesiączkowych
( zmniejszenie bolesności
i obfitości krwawienia)
opinia znajomych
nie stosuję środków
antykoncepcyjnych
inne: jakie?
Chłopcy
Cel stosowania środków
antykoncepcyjnych przez
młodzież ponadgimnazjalną
Zasadnicza
Szkoła
Zawodowa
Technikum
Dziewczęta
Liceum
Suma
%
33
44
43
47
35
40
242
2
0
8
0
6
0
16
4
0
3
0
8
0
15
0
0
2
1
0
0
3
9
16
17
21
17
21
101
1
0
0
0
0
0
1
Zdecydowana większość respondentów biorących udział w badaniu, stosowała
środki antykoncepcyjne celem zapobiegania ciąży (242 osoby), uregulowania cyklu miesiączkowego (16 osób) i zaburzeń miesiączkowych (15 osób).
Tabela IV. Osoby, do których zwrócili się respondenci o pomoc
w doborze środka antykoncepcyjnego
lekarz
pielęgniarka
położna
rodzice
partner
znajomi
nikt
Inna osoba, kto?
Chłopcy
Zasadnicza Szkoła
Zawodowa
Dziewczęta
Chłopcy
Dziewczęta
Technikum
Chłopcy
Liceum
Dziewczęta
Do kogo zwróciła się
młodzież
o poradę
w doborze środka
antykoncepcyjnego?
Razem
20
2
22
1
22
2
69
10
2
9
0
6
0
27
5
11
2
12
0
7
11
2
40
0
2
13
5
20
0
7
21
12
38
0
10
15
11
12
0
5
13
6
41
0
36
84
38
163
0
191
Respondentki najczęściej prosiły o pomoc w doborze środka antykoncepcyjnego
lekarza (64 osoby), partnera (39 osób), położną lub pielęgniarkę (25 osób) i znajomych (18 osób). Najmniej dziewcząt skorzystało z pomocy rodziców (17 osób).
Ankietowani chłopcy w zdecydowanej większości wyboru środka antykoncepcyjnego dokonywali po konsultacji z partnerką ( 45 osób), znajomymi (20 osób) i
rodzicami (19osób). Najmniej mężczyzn (2 osoby) zwracało się o poradę do położnej lub pielęgniarki
Tabela V. Czym kierowała się młodzież przy doborze środka antykoncepcyjnego
Dziewczęta
Chłopcy
Dziewczęta
Chłopcy
Zasadnicza
Szkoła
Zawodowa
Chłopcy
ceną
skutecznością
dostępnością
wygodą stosowania
zaleceniami lekarza
wpływem na zdrowie
nie stosuję antykoncepcji
Technikum
Dziewczęta
Czym kierowała się
młodzież przy doborze
środka antykoncepcyjnego
Liceum
Razem
8
28
3
6
11
6
6
11
24
3
12
3
0
17
10
29
13
16
9
14
12
18
33
16
19
1
0
21
9
22
5
9
17
17
15
11
25
13
18
2
0
21
67
161
53
80
43
37
92
Motywem wyboru środka antykoncepcyjnego przez młodzież w zdecydowanej
większości była jego skuteczność (161 osób), wygoda stosowania (80 osób), cena
(67 osób), dostępność (53 osoby), zalecenia lekarza (43 osoby) i wpływ na zdrowie
(37 osób).
Rycina 10. Wydana kwota na zakup preparatów antykoncepcyjnych
192
Zarówno dziewczęta (36%) jak i chłopcy (48%) miesięcznie na zakup środków
antykoncepcyjnych przeznaczają kwoty poniżej 30 zł. Jedynie 25% uczennic oraz
18% uczniów przeznacza na antykoncepcję do 70 zł. Tylko nieliczne osoby wydają
na ten cel kwoty powyżej 70 zł (dziewczęta 4%, chłopcy 2%).
Tabela VI. Miejsce zakupu środków antykoncepcyjnych
przez młodzież ponadgimnazjalną
apteka
sklep/stacja
benzynowa
z Internetu
od znajomych
nie kupuję środków
antykoncepcyjnych
Chłopcy
Zasadnicza
Szkoła
Zawodowa
Dziewczęta
Chłopcy
Dziewczęta
Chłopcy
Liceum Technikum
Dziewczęta
Miejsce zakupu
środków antykoncepcyjnych przez
młodzież
ponadgimnazjalną
Suma
26
27
29
27
30
20
159
11
18
9
34
6
29
107
0
0
3
3
0
1
0
0
0
0
0
0
3
4
10
18
24
22
22
21
117
Dziewczęta kupujące preparaty antykoncepcyjne w zdecydowanej większości
zakupu dokonują w aptekach (85 osób) i w sklepie lub na stacji benzynowej (26
osób). Chłopcy równie często dokonują zakupu środków antykoncepcyjnych w
sklepie lub na stacji benzynowej (81osób ) i w aptekach (74 osoby).
Rycina 11. Ocena wiedzy młodzieży ponadgimnazjalnej
na temat antykoncepcji
193
Zarówno dziewczęta jak i chłopcy ocenili swój poziom wiedzy na temat antykoncepcji jako bardzo dobry (dziewczęta 36%, chłopcy 32%) oraz dobry (dziewczęta 48%, chłopcy 55%). Odsetek respondentów oceniający swoją wiedzę jako dostateczną to 14% uczennic oraz 11% uczniów. Natomiast respondenci oceniający swoją
wiedzę jako niedostateczną stanowili 2% ogółu młodzieży ponadgimnazjalnej.
DYSKUSJA
Antykoncepcja umożliwia człowiekowi podejmowanie decyzji posiadania potomstwa w warunkach optymalnych dla dziecka i dla rodziny, zwiększa odpowiedzialność za wychowanie i przygotowanie dzieci do życia w rodzinie, ma pozytywny wpływ na współżycie uczuciowe w rodzinie, na zdrowie kobiety i na współżycie
płciowe w małżeństwie. Antykoncepcja pozwala planować zalecane przez lekarzy
odpowiednie odstępy pomiędzy porodami, uczy jakich metod i środków stosować,
aby zabezpieczyć partnerów przed nieplanowana ciążą [92].
Środki masowego przekazu takie jak Internet, telewizja czy prasa są ogólnodostępnym źródłem informacji, z którego korzysta młodzież w kwestii antykoncepcji.
Z przeprowadzonych badań wynika, że nastolatki wiedzę na temat antykoncepcji
najchętniej uzyskują z mediów (339 osób). Podobne wyniki uzyskał Nowosielski i
wsp. [18] przeprowadzając badania na Śląsku, Dzióbek I. i wsp. [4] badający młodzież na Pomorzu i Włoskowicz E. [22] podający dane z Lubelszczyzny, w których
także pogląd młodzieży na antykoncepcję kreują media (Śląsk 520 osób, Pomorze
71%, Lublin 23%). Uzyskane wyniki przez Połocką - Molińską i Moś [20] na północy Polski wskazują, że informacje na temat antykoncepcji uczniowie w większości uzyskują od rodziców (29%) i rówieśników (27%). Również w badaniach
Krauss i wsp. [12] w poszczególnych państwach Europy tendencja do uzyskiwania
wiedzy od znajomych była znacznie wyższa niż w badaniach własnych (Francja
69%, Wielka Brytania 68%).
Zarówno w badaniach własnych jak i zgromadzonych wynikach z innych rejonów Polski pracownicy ochrony zdrowia wymieniani byli przez młodzież zazwyczaj
na ostatnim miejscu. Liczba uczniów uzyskujących informacje od lekarza w badaniach własnych wynosi 161, natomiast z porady położnej/ pielęgniarki korzystało 27
ankietowanych. Odsetek osób korzystających z wiedzy pracowników ochrony
zdrowia u Połockiej - Molińskiej i Moś [20] wynosił 16%, z danych Włoskowicza
[22] 19%, natomiast u Nowosielskiego i wsp. [18] w badaniach prowadzonych na
Śląsku 29%.
Wiedza badanej młodzieży na temat cyklu płciowego kobiety był zadowalający i
wynosił 91%. Analizując wyniki badań przeprowadzonych przez Połocką - Molińską i Moś [20] w Bydgoszczy poziom wiedzy młodzieży na ten temat był również
pozytywny i wynosił 57%.
Za najskuteczniejsze środki antykoncepcyjne respondenci uznali tabletki antykoncepcyjne ( 46%), wkładki wewnątrzmaciczne (18%) oraz prezerwatywę
(15%). Podobne wyniki uzyskał Nowosielski i wsp. wykazując, że uczniowie województwa Śląskiego również uważali środki hormonalne za najskuteczniejszą z me194
tod antykoncepcji (64%). W dalszej kolejności młodzież wymieniała prezerwatywę
(48%) oraz stosunek przerywany (9%) [18].
Po przeanalizowaniu badań własnych wiedza młodzieży szkół ponadgimnazjalnych w temacie możliwości zajścia w ciążę podczas pierwszego stosunku płciowego, jest na wysokim poziomie. Zarówno dziewczęta jak i chłopcy w równym stopniu
wykazali się wiedzą z tego zakresu (92%). Równie zadowalającą wiedzę na temat
fizjologii cyklu płciowego (74%) posiadała młodzież w badaniach Połockiej – Molińskiej i Moś [20].
W badaniach własnych 57% ankietowanych rozpoczęło współżycie seksualne,
większość stanowili chłopcy 63%, natomiast 51% to dziewczęta. W badaniach przeprowadzonych przez Kościołek i wsp. [11] na Śląsku i w województwie Mazowieckim liczba młodzieży, która rozpoczęła współżycie seksualne była porównywalna z
wynikami uzyskanymi badań własnych i wynosiła 52%. Podobne wyniki przedstawiono w raporcie przygotowanym przez Durex Global Sex Survey w 2008 roku
[16], z którego wynikało, że 57% dziewcząt oraz 67% chłopców do 20 roku życia
rozpoczęło współżycie seksualne.
Według danych uzyskanych z badań, na współżycie seksualne decydowały się
dziewczęta, gdzie wiek inicjacji seksualnej wynosił 16 - 17 lat (55%). Chłopcy
rozpoczynali współżycie płciowe w wieku pomiędzy 18 a 19 rokiem życia (53%).
Według Kościołek i wsp. [11], Folwarcznego i wsp. [6] i Caus i wsp. [2] wiek
inicjacji seksualnej w Polsce był pomiędzy 18 a 19 rokiem życia zarówno w przypadku dziewcząt jak i chłopców. badań Tishchenko i Surmach [21] wiek inicjacji
wśród młodych dziewcząt z Białorusi także był wyższy niż w odniesieniu do badań
własnych i zawierał się w przedziale pomiędzy 17 a 18 rokiem życia (44%). Według
raportu Durexa z 2008 roku [16] średni wiek inicjacji seksualnej w Polsce wynosi
18 lat. Na świeci tendencja ta zaniża się do 17 roku życia [3].
Inicjację seksualną poniżej 15 roku życia w badaniach własnych podjęło 6%
dziewcząt. Autorzy Currie i wsp. [3] opisują podobny wiek inicjacji seksualnej
dziewcząt w Grenlandii 71% , w Danii 38% oraz w Anglii i Szwecji 32%.
Wśród młodzieży, która rozpoczęła współżycie seksualne zdecydowana większość (69%) korzystała ze środków antykoncepcyjnych, co wskazuje na dużą świadomość nastolatków jeżeli chodzi o ochronę przed nieplanowaną ciążą. Respondentki (77%) wykazały się większą odpowiedzialnością w porównaniu do chłopców
(64%).
Należy zwrócić uwagę na fakt, że 31% nastolatków z Ukrainy według badań
Krauss i wsp. [12] w nieznacznym stopniu stosowała środki antykoncepcyjne (37%).
Z danych zgromadzonych przez Tishcheko i Surmach [21] Białoruś, odsetek młodzieży nie stosującej żadnych środków antykoncepcyjnych był podobny do wyników badań własnych i wynosił 33%. Kraje Europy środkowej według Kraussa
[12] cechuje wysoka świadomość związana z odpowiedzialnością seksualną wobec
partnera. Zdecydowana większość młodzieży ponadgimnazjalnej (92%) deklarowała
stosowanie środków antykoncepcyjnych podczas pierwszego stosunku, używając
prezerwatywy (72%), ale jest duży odsetek młodzieży, która nie zabezpiecza się
podczas stosunku płciowego (37%).
195
W badaniach przeprowadzonych na Śląsku[18] z prezerwatywy korzystało 75%
osób a w bydgoskich gimnazjach [20] 67% dziewcząt i 85% chłopców. Niemal
połowa badanych przez Filipp i wsp. [5] Warszawiaków (45%) oraz prawie taka
sama ilość młodzieży badanej przez Włoskowicza [22] w Lublinie (41%) także
deklarowała korzystanie z tej metody antykoncepcyjnej.
Podobne wyniki badań uzyskał Matsumoto i wsp. [13] w Japonii (58%), gdzie
przeważająca liczba młodych ludzi korzystała z doustnych środków antykoncepcyjnych. Większość młodzieży europejskiej [8] 75% niemieckiej, 63% włoskiej, 62%
francuskiej, 55% hiszpańskiej i rosyjskiej oraz 54% finlandzkiej [14] deklaruje
używanie doustnych środków antykoncepcyjnych[12, 13, 21].
Brak systematyczności w stosowaniu środków antykoncepcyjnych lub nie korzystanie z nich w ogóle jest zachowaniem ryzykownym, powodującym zagrożenie
dla życia i zdrowia pod postacią nieplanowanej ciąży lub chorób przenoszonych
drogą płciową.
Najczęściej doboru metody antykoncepcyjnej dokonywała młodzież samodzielnie (163 osoby), po konsultacji z partnerem (84 osoby), korzystając z porady
lekarza (69 osób), rodziców (36 osób) oraz położnej lub pielęgniarki (27 osób).
Natomiast w badaniach przeprowadzonych przez Połocką - Molińską i Moś [20]
większość młodzieży porady na temat środków antykoncepcyjnych uzyskiwała od
rodziców (32%) oraz pedagogów szkolnych (30%). Z publikacji autorów fińskich,
wynika że ponad połowa młodzieży swoje wzorce dotyczące antykoncepcji otrzymuje od pracowników ochrony zdrowia, co jest pozytywnym zjawiskiem (53%) [1,
14].
Ankietowani pytani o ocenę własnego poziomu wiedzy na temat antykoncepcji,
w większości ocenili go jako dobry (52%) i bardzo dobry (34%). Pobodnie przedstawiały się wyniki Vogt i wsp. [23, 24, 26], w których młodzież oceniła swoją
wiedzę jako zadowalającą (54%). Odmienne wyniki badań uzyskał Tishchenko i
Surmach na Białorusi [21], z których wynika, że znaczna część młodzieży oceniła
swoją wiedzę na temat antykoncepcji jako niewystarczającą (48%).
Zainteresowanie młodzieży erotyką i życiem seksualnym ma zapewne związek
z wcześniejszym dojrzewaniem płciowym, które obecnie rozpoczyna się już od 10
roku życia, większą świadomością młodzieży co do swojej seksualności i atrakcyjności względem rówieśników, co sprawia że temat ten będzie na pewno wielokrotnie wykorzystywany w badaniach naukowych.
WNIOSKI
1. Wiedza młodzieży szkół ponadgimnazjalnych na temat antykoncepcji jest zadowalająca.
2. Uczniowie wybranych szkół powiatu oświęcimskiego posiadają wiedzę na
temat fizjologii cyklu płciowego kobiety, potrafią zdefiniować termin medyczny
antykoncepcja oraz korzystają z różnych środków antykoncepcyjnych.
196
3. Zdaniem ankietowanych najskuteczniejszym środkiem antykoncepcyjnym jest
zastosowanie dwóch środków antykoncepcyjnych: tabletki hormonalnej i prezerwatywy.
4. Źródłem wiedzy na temat antykoncepcji dla większości młodzieży są środki
masowego przekazu.
PIŚMIENNICTWO
1. Baldwin B.S. i wsp.: Who is using emergency contraception? Awareness and
Use of Emergency Contraception Among California Women and Teens. Women’s Health Issues 2008; 18:360-368.
2. Caus I. i wsp.: Edukacja rodzinna w zakresie antykoncepcji. Zdrowie Publiczne
2002; 01: 23-26.
3. Currie C. i wsp.: Social determinants of health and well-being among young
people. Health behavior in school-aged children (HBSC) study. International report from the 2009/2010.
4. Dzióbek I., i wsp.: Znajomość metod antykoncepcji wśród studentek Wydziału
Nauk o Zdrowiu PAM w Szczecinie. W: Pielęgniarstwo a edukacja zdrowotna.
Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego. Rzeszów 2010: 37-43.
5. Filipp E. i wsp: Metody planowania rodziny u nastolatek. Ginekologia praktyczna 2005; 13; (4): 46-52.
6. Folwarczny W. i wsp.: Antykoncepcja awaryjna - świadomość młodych kobiet z
terenu Górnego Śląska. Ginekologia Polska 2009; 11: 828-832.
7. Glenn T.: WHO issues new guidance on how to provide contraceptive information
and
service
(online).
Dostępne
http://www.who.int/mediacentre/news/releases/
2014/guidancecontraceptive/en/. Pobrane 28.03.2014.
8. Grove D., Hopper J.D.: Doctor contraceptive - prescribing behavior and women’s attitudes towards contraception: two European surveys. Journal of Evaluation in Clinical Practice 2011; 17: 493-502.
9. Izdebski Z., Jaczewski A.: Tajemnice inicjacji seksualnej. Wydawnictwo DZG
UNIPAR; Warszawa 2002; 12.
10. Jarząbek G. i wsp.: Biomechanizmy seksualności dziewcząt. Ginekologia Wieku
Rozwojowego 2009; 17; (2): 269- 274.
11. Kościołek A. i wsp.: Zachowania seksualne wśród młodzieży ponadgimnazjalnej, a system moralności seksualnej. Zdrowie Publiczne 2011; 121; (1): 16- 21.
12. Krauss H. I wsp.: Sexual Initiation of youths In selected European countries
compared with their sexual and contraceptive knowledge. Annals of Agricultural
and Environmental Medicine 2012; 19; (3): 587 - 592.
197
13. Matsumoto Y. I. wsp.: Perception of oral contraceptives among women of reproductive age in Japan: A comparison with the USA and France. Obstetrics & Gynecology 2011; 07; (37): 887-892.
14. Merkh D.R. I wsp.:Young unmarried men’s understanding of female hormonal
contraception. Contraception 2009; 79: 228-235.
15. Mielcarek M.: Publikacje dla pielęgniarek i położnych (online). Dostępne
http://www.pielegniarki.info.pl/ article/view/id/4038. Pobrane 28.03.2014.
16. Munch
D.:
Sexology
http://www.berlin.de/sexology/
27.11.2013.
information
(online).
ECE6/html/gss2004result.pdf.
Dostępne
Pobrane
17. Nowicka M., Jakimiuk A.: Antykoncepcja młodocianych. Ginekologia po dyplomie 2007; 07: 28- 41.
18. Nowosielski K. i wsp.: Seksualność młodych dorosłych województwa śląskiego.
Ginekologia Praktyczna 2005; 02; (83): 32- 39.
19. Olejek A.: Dobór metod antykoncepcyjnych w zależności od wieku i ewentualnych przeciwwskazań. Lekarz 2011;03: 11-13.
20. Połocka - Molińska M., Moś K.: Wiedza i stosowanie środków antykoncepcyjnych wśród młodzieży szkół średnich. Polska Medycyna Rodzinna 2004; 01;
(06): 463- 473.
21. Tishchenko E., Surmach M.: Peculiarities of sexual behavior of the young women living In Belarus. Problemy Higieny i Epidemiologii 2012; 01; (91): 17- 21.
22. Włoskowicz M.: Regulacja poczęć oraz oczekiwania prokreacyjne studentów
uczelni lubelskich. Położna Nauka I Praktyka 2011; 03; (15): 36-40.
23. Vogt C., Schaefer M.: Disparities in knowledge and interest about benefits and
risks of combined oral contraceptives. The European Journal of Contraception
and Reproductive Health Care 2011; 06; (16): 183-193.
24. Nowe
przepisy
dotyczące
zajęć
WDŻ.
(online).
Dostępne
http://www.kuratorium. waw.pl/files/f-4745-3-nowy_wdz.pdf. Pobrane 28. 03.
2014.
25. Nowe przepisy dotyczące zajęć WDŻ (online). Dostępne http://www.kuratorium.
waw.pl/files/f-4745-2nowy_wdz .pdf. Pobrane 28. 03. 2014.
26. Małopolskie Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Oświęcimiu- strona oficjalna
(online). Dostępne http://oswiecim.mcdn.edu.pl/. Pobrane 28.03.2014.
STRESZCZENIE
Znaczna część młodzieży w okresie dorastania rozpoczyna swoje życie seksualne.
Celem pracy była ocena wiedzy młodzieży szkół ponadgimnazjalnych na temat
antykoncepcji. W badaniu, zastosowano autorski kwestionariusz ankiety, skierowany do 600 uczniów szkół średnich powiatu oświęcimskiego. Pond połowa ankieto198
wanych (57%) była po inicjacji seksualnej. Za najskuteczniejszą metodę antykoncepcji młodzież uważała tabletki antykoncepcyjne (46%) oraz prezerwatywę 45%.
Źródłem wiedzy, z którego najczęściej korzystała młodzież były media (339 osób).
Zdecydowana większość ankietowanych swój poziom wiedzy na temat antykoncepcji oceniła jako bardzo dobry (34%) i dobry (52%). Poziom wiedzy nastolatków na
temat antykoncepcji jest zadowalający. Uczniowie wybranych szkół powiatu oświęcimskiego posiadają wiedzę na temat fizjologii cyklu płciowego kobiety, potrafią
zdefiniować termin medyczny antykoncepcja oraz korzystają z różnych środków
antykoncepcyjnych. Zdaniem ankietowanych najskuteczniejszym środkiem antykoncepcyjnym jest zastosowanie dwóch środków antykoncepcyjnych: tabletki hormonalnej i prezerwatywy. Źródłem wiedzy na temat antykoncepcji dla większości
młodzieży są środki masowego przekazu.
ABSTRACT
A large part of young people in adolescence starts your sex life. The aim of the
study was to assess the state of the art high school students about contraception. In
this study, the author used a questionnaire sent to 600 high school students the district of Auschwitz. Pond half of respondents (57%) was the sexual initiation. The
most effective method of contraception youth thought the pill (46%). The source of
knowledge, which benefited the most were youth media (339 people). The vast majority of respondents their level of knowledge about contraception evaluated as very
good (34%) and good (52%). The level of knowledge of teenagers on contraception
is high. In order to protect young people most use of condoms, and the information
derives mainly from the media.
Artykuł zawiera 27181znaki ze spacjami + grafika
199

Wiedza młodzieży ponadgimnazjalnej na temat antykoncepcji

Transkrypt

Podobne dokumenty

Dobra (anty)koncepcja

egzamin sprawnościowy do klasy sportowej

Ulotka.a4-O.edukacji.seksualnej.w.polskiej.szkole

Regulamin rozgrywania zawodów Hip Hop

08. Światopogląd a zdrowie