CZŁOWIEK JEST ISTOTĄ SPOŁECZNĄ, TEN ZAŚ, KTO NIE ŻYJE W

CZŁOWIEK JEST ISTOTĄ SPOŁECZNĄ, TEN
ZAŚ, KTO NIE ŻYJE W SPOŁECZEŃSTWIE
JEST BESTIĄ ALBO BOGIEM – Arystoteles
Czy można żyć poza społeczeństwem?
„To, co przynosimy na świat z naszego ewolucyjnego dziedzictwa,
stanowi matrycę kształtującą rozwój. Ludzie w momencie narodzin
są szlachetnymi dzikusami”
Jean Jacques Rousseau
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Chłopiec Heski – (1341r.)
Chłopiec Islandzki
Chłopcy Litewscy
Klemens z Overdyke
Dziewczynka z Songi
Victor – dziki chłopiec z Aveyron
Amala i Kamala
Kacper Hauser
Anny i Isabelle
Genie
Oxana Malaya
Eryk
Człowiek jest istotą społeczną, gdyż:
- jego rozwój jest nierozerwalnie związany ze
społeczeństwem
- realizuje swoje potrzeby żyjąc w społeczeństwie
- kształtuje swoją wiedzę o świecie dzięki innym
ludziom
- społeczeństwo umożliwia mu przeżycie w
początkowym okresie jego życia
- poprzez swoją działalność oddziałuje na otaczającą
go rzeczywistość
Człowiek jako twórca i wytwór
społeczeństwa
• istota ludzka musi zaspokajać swoje podstawowe potrzeby życiowe (jedzenie,
ubranie, mieszkanie)
• rozum, mowa i inne zdolności mogą rozwijać się tylko poprzez życie w
społeczeństwie
• cała wiedza odosobnionych jednostek ginęła by wraz z ich śmiercią
• nie powstałaby i nie rozwinęłaby się kultura
• bez umiejętności mowy, nie bylibyśmy w stanie tak szybko się uczyć, dzielić
się doświadczeniami i współpracować
• „dzikie dzieci” nie miały możliwości rozwinięcia swojego umysłu i jaźni w
takim stopniu jak ich rówieśnicy wychowujący się w rodzinie, szkole, wsi,
narodzie, państwie
• człowiek żyjący w odosobnieniu nie jest w stanie rozwinąć swojej osobowości
jako istota społeczno-moralna
Osobowość
to zbiór unikatowych względnie trwałych cech
indywidualnych (motywy działania, intelekt,
temperament, charakter, tożsamość, wartości).
Osobowość społeczna stanowi względnie autonomiczna i dynamiczną całość
cech psychicznych, uformowaną w procesie życia jednostki, posiadającą
swoistą strukturę i rządzącą się własnymi prawami. Znaczy to, że:
1.
Osobowość jest złożonym systemem cech wzajemnie się przenikających i warunkujących,
których istotę można zrozumieć jedynie wówczas, gdy będzie się je analizować na tle
całokształtu życia psychicznego i systemu działań jednostki.
2.
Osobowość jest całością zorganizowaną, a więc posiadającą swoistą strukturę, w której
ramach wszystkie cechy psychiczne są od siebie zależna, ale nie wszystkie jednakowo
ważne; pewne z nich są dominujące, bardziej aktywne i wywierają decydujący wpływ na
zachowanie jednostki.
3.
Cechy składające się na strukturę osobowości nadają całej osobowości charakter dynamiczny
i aktywny
4.
Aktywność osobowości skierowana jest na realizację określonych celów i ideałów,
ukształtowanych na podłożu przyswojonych przez jednostkę wartości społecznych
5.
Osobowość jako całość jest tworem ukształtowanym na podłożu życia jednostkowego,
osobistych doświadczeń nagrodzonych w toku pracy i współżycia z innymi ludźmi,
rozbudzonych potrzeb oraz przyswojonych ideałów i wzorów życia.
Socjalizacja
proces, który kształtuje osobowość człowieka i
przystosowuje go do życia w społeczeństwie. W
czasie jego trwania jednostka przyswaja sobie
obowiązujące w otoczeniu społecznym
umiejętności niezbędne do życia, ideały,
reguły i normy postępowania, wartości symbole
i role społeczne.
Mechanizmy socjalizacji
• Naśladowanie – związane z obserwowaniem
zachowań a następnie odwzorowywaniem ich
• Identyfikacja – odnoszenie się do wzorów
osobowych, autorytetów, idoli
• Internalizacja – przyswajanie elementów kultury, które w tym
procesie przekształcają się w prywatne, indywidualne przekonania,
poglądy, motywacje, aspiracje, predyspozycje, kanony moralne itp.
• Wychowanie – stosowanie tzw. wzmocnień pozytywnych i
negatywnych (nagród i kar) by nauczyć tych sposobów zachowań i
umiejętności, które są oczekiwane od jednostki w danej zbiorowości
Socjalizacja pierwotna
składowa procesu socjalizacji, zachodząca w grupie pierwotnej, najczęściej
na obszarze rodziny. W socjalizacji pierwotnej na jednostkę mają wpływ
znaczący inni, przeważnie rodzice. Charakteryzuje się ona silnym
emocjonalnym oddziaływaniem znaczących innych na jednostkę. Reguły
działania przyswaja ona na zasadzie naśladownictwa i obserwacji oraz w
mniejszym stopniu poprzez werbalny przekaz symboliczny. Socjalizacja
pierwotna kończy się w momencie pojawienia się uogólnionego innego. W
tym momencie rozpoczyna się etap socjalizacji wtórnej
Socjalizacja wtórna
składowa procesu socjalizacji obejmująca proces profesjonalizacji
lub etatyzacji, kiedy w toku wzrastania jednostki do życia
społecznego wchodzi ona do kolejnych wtórnych grup społecznych
(instytucje religijne, zakłady pracy, partie polityczne itd.).
Socjalizacja wtórna rozpoczyna się od momentu pojawienia się w
socjalizacji uogólnionego innego.
Rola społeczna
Zbiór praw i obowiązków wiążących każdego, kto
zajmuje daną pozycję społeczną, bez względu
na cechy osobiste
ELEMENTY KONSTRUOWANIA ROLI:
• zachowania nakazane
• zachowania zakazane
• margines swobody
Więzi społeczne
relacje i zależności wiążące jednostkę ze
zbiorowościami i grupami społecznymi i
innymi jednostkami.
Typy więzi społecznych:
• naturalne – ich źródłem jest wspólne
pochodzenie lub pokrewieństwo członków
grupy. Ten typ więzi nigdy nie wygasa.
• Zrzeszeniowe – powstają w wyniku
dobrowolnego zrzeszania się ludzi w
różnych organizacjach.
• Stanowione – są narzucone z wewnątrz lub
ustanowione siłą.
Kontrola społeczna
system nakazów, zakazów i sankcji, które służą
grupie lub społeczności do utrzymania
konformizmu ich członków wobec przyjętych
norm i wartości.
Formy kontroli:
• formalna - spisana w regulaminach
poszczególnych organizacji,
stowarzyszeń, a tym bardziej w
państwowych kodeksach prawnych,
• nieformalna - wszelkie wzory
zachowań przekazywane w
stosunkach osobistych i wszystkie
reakcje i sankcje stosowane
spontanicznie i na zasadach
zwyczaju
KONFORMIZM
zmiana zachowania lub opinii danej osoby
spowodowana rzeczywistym lub wyobrażonym
naciskiem ze strony jakiejś osoby lub grupy
osób.
Czynniki powodujące nasilenie lub
osłabienie konformizmu
•
•
•
•
•
poczucie bezpieczeństwa jednostki
sankcje
jednomyślność grupy
osobowość jednostki
skład grupy