Obwieszczenie Burmistrza Maista i Gminy

Transkrypt

GMINA SZCZEKOCINY
PLAN GOSPODARKI ODPADAMI
DLA GMINY SZCZEKOCINY
NA LATA 2008-2011
PROJEKT
Szczekociny, listopad 2008
2
TYTUŁ:
Zamawiający:
PLAN GOSPODARKI ODPADAMI
DLA MIASTA I GMINY SZCZEKOCINY
NA LATA 2008-2011
Gmina Szczekociny
ul. Senatorska 2
42 – 445 Szczekociny
Realizacja obowiązków
umownych ze strony Urzędu Edyta Wojciechowska
Miasta i Gminy w
Szczekocinach
Wykonawca:
IGO Sp. z o. o.
ul. Barbary 21 a
40 - 053 Katowice
umownych ze strony IGO
Sp. z o. o. w Katowicach
mgr Justyna Pogan
Zespół autorski Planu
Gospodarki Odpadami
Sfinansowane
ze środków:
mgr Justyna Pogan
mgr inŜ. Bernadeta Sordoń – Kulibaba
Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej
3
SPIS TREŚCI
1 WPROWADZENIE ...................................................................................................................................................... 6
1.1 PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA ........................................................................................................................ 6
1.2 ZAKRES OPRACOWANIA ............................................................................................................................................ 6
1.3 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY ....................................................................................................................... 7
2 ODPADY POWSTAJĄCE W SEKTORZE KOMUNALNYM .............................................................................. 10
2.1 ANALIZA STANU AKTUALNEGO GOSPODARKI ODPADAMI........................................................................................ 10
2.1.1 Stan realizacji zmian i nowych zadań ustawowych ........................................................................................ 10
2.1.2 Rodzaj, ilość i źródła powstawania odpadów komunalnych .......................................................................... 10
2.1.3.Rodzaje i ilości odpadów poddawanych poszczególnym procesom odzysku.................................................. 13
2.1.4 Rodzaje i ilości odpadów poddanych procesom unieszkodliwiania ............................................................... 13
2.1.5 Istniejący system gospodarowania odpadami komunalnymi.......................................................................... 13
2.1.6 Rodzaj, rozmieszczenie oraz moc przerobowa instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów
komunalnych ........................................................................................................................................................... 14
2.1.7 Wykaz podmiotów prowadzących działalność w zakresie zbierania, transportu, odzysku oraz
unieszkodliwiania odpadów komunalnych .............................................................................................................. 15
2.1.8 Podsumowanie i identyfikacja problemów w zakresie gospodarki odpadami................................................ 15
2.2 PROGNOZOWANE ZMIANY W GOSPODARCE ODPADAMI KOMUNALNYMI.................................................................. 16
2.3 PROGNOZA ODZYSKU I UNIESZKODLIWIANIA ODPADÓW KOMUNALNYCH ............................................................... 20
2.4 PRZYJĘTE CELE W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI................................................................... 22
2.5 DZIAŁANIA ZMIERZAJĄCE DO POPRAWY SYTUACJI W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI ......... 24
2.5.1 Zadania krótkookresowe ................................................................................................................................ 24
2.5.2 Zadania długookresowe. ................................................................................................................................ 25
2.5.3 Edukacja ekologiczna mieszkańców............................................................................................................... 25
2.6 PROPONOWANY SYSTEM GOSPODARKI ODPADAMI .................................................................................................. 28
2.6.1 Zbieranie i transport odpadów....................................................................................................................... 32
2.6.2 Odzysk i unieszkodliwianie odpadów ............................................................................................................. 32
2.6.3 Obiekty w systemie gospodarki odpadami komunalnymi ............................................................................... 33
2.7 KOSZTY FUNKCJONOWANIA SYSTEMU .................................................................................................................... 34
3 ROZPOZNANIE ŹRÓDEŁ POZYSKIWANIA ŚRODKÓW FINANSOWYCH NA REALIZACJĘ PLANU
GOSPODARKI ODPADAMI........................................................................................................................................ 36
3.1 KRAJOWE JEDNOSTKI FINANSUJĄCE ........................................................................................................................ 36
3.2 FINANSOWANIE ZE ŚRODKÓW FUNDUSZY UNII EUROPEJSKIEJ ................................................................................ 39
4 HARMONOGRAM REALIZACJI DZIAŁAŃ ORAZ SZACUNKOWE KOSZTY ZAKTUALIZOWANEGO
SYSTEMU GOSPODARKI ODPADAMI ................................................................................................................... 41
5 SYSTEM MONITORINGU I OCENY REALIZACJI ZAMIERZONYCH CELÓW ......................................... 42
6 WNIOSKI Z ANALIZY ODDZIAŁYWANIA PROJEKTU ZAKTUALIZOWANEGO PGO NA
ŚRODOWISKO .............................................................................................................................................................. 44
7 STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM................................................................................. 45
8 WYKORZYSTANE MATERIAŁY........................................................................................................................... 49
4
SPIS TABEL
Tabela 1. Powierzchnia i ludność gminy Szczekociny w roku 2002 i 2007...................................................... 7
Tabela 2 Zestawienie ilości odpadów komunalnych zmieszanych zebranych z terenu Miasta i Gminy
Szczekociny[Mg/rok] ........................................................................................................... 11
Tabela 3 Skład odpadów komunalnych wytwarzanych w 2006 r. w podziale na tereny wiejskie
i miejskie (wg Planu Gospodarki Odpadami dla powiatu zawierciańskiego) .................... 11
Tabela 4 Bilans odpadów komunalnych wytworzonych ogółem w 2006 r. i 2007 r. na terenie Miasta
i Gminy Szczekociny w podziale na 15 strumieni odpadów komunalnych [Mg/rok]........... 12
Tabela 5 Bilans odpadów ulegających biodegradacji wytworzonych w 2006 r. i 2007 r. w Mieście
i Gminie Szczekociny. ......................................................................................................... 12
Tabela 6 Wykaz przedsiębiorców posiadających zezwolenie na prowadzenie działalności
w zakresie odbioru odpadów komunalnych stałych od właścicieli nieruchomości. ........... 15
Tabela 7 Wskaźniki wytworzenia poszczególnych strumieni odpadów komunalnych na terenach
wiejskich i miejskich w latach 2008 - 2018 (wg Planu Gospodarki Odpadami
dla powiatu zawierciańskiego) [kg/M. rok] ......................................................................... 17
Tabela 8 Prognozowana ilość odpadów komunalnych wg strumieni na lata 2008 -2018 dla Miasta
i Gminy Szczekociny [Mg/rok]............................................................................................. 18
Tabela 9 Prognozowana ilość wytworzonych odpadów ulegających biodegradacji na terenie Miasta
i Gminy Szczekociny w latach 2008-2018............................................................................ 19
Tabela 10 Prognoza ilości odpadów niebezpiecznych w strumieniu odpadów komunalnych w Mieście
i Gminie Szczekociny w latach 2008-2018 .......................................................................... 19
Tabela 11 Planowany recykling i unieszkodliwianie odpadów komunalnych ulegających biodegradacji
na terenie gminy Szczekociny w latach 2008-2018 [Mg/rok]............................................. 21
Tabela 12 Rodzaje instalacji wchodzące w skład Regionu 9 .......................................................................... 33
Tabela 13 Szacunkowe koszty inwestycyjne .................................................................................................... 35
Tabela 14 Ilości odpadów komunalnych do odzysku i unieszkodliwienia w gminie Szczekociny [Mg] .......... 35
Tabela 15 Średnie, szacunkowe koszty eksploatacyjne proponowanego systemu gospodarki odpadami
w gminie Szczekociny [PLN] ............................................................................................... 36
Tabela 16 Harmonogram działań inwestycyjnych i pozainwestycyjnych w latach 2008 – 2018 ................... 41
Tabela 17 Wskaźniki monitorowania Planu Gospodarki Odpadami .............................................................. 42
SPIS RYSUNKÓW
Rys. 1. Gmina Szczekociny ................................................................................................................................ 8
Rys. 2 Rozmieszczenie zestawów pojemników do selektywnej zbiórki odpadów na terenie
gminy Szczekociny. .............................................................................................................. 14
Rys. 3 Prognoza wytwarzania odpadów ulegających biodegradacji oraz przewidywane ilości
do odzysku i składowania w latach 2008 – 2011................................................................. 22
Rys. 4 Proponowany region gospodarki odpadami komunalnymi dla gminy Szczekociny. ............................ 33
5
1 Wprowadzenie
1.1 Podstawa prawna opracowania
Podstawą opracowania aktualizacji Planu gospodarki odpadami dla gminy Szczekociny jest
umowa z dnia 26 września 2008 r. roku zawarta pomiędzy Gminą Szczekociny
reprezentowaną przez Burmistrza Miasta i Gminy Szczekociny Stanisława Wójcika
a IGO Sp. z o. o. z siedzibą w Katowicach, ul. Barbary 21a, reprezentowaną przez
Wiceprezesa IGO Sp. z o.o.
Opracowanie aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami dla gminy Szczekociny jest
realizacją obligatoryjnego obowiązku nałoŜonego m.in. na gminy zapisem ustawy
z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2007 Nr 39, poz. 251, z późn. zm.). Zgodnie
z art. 15 ust. 7a ustawy o odpadach Gminny Plan Gospodarki Odpadami obejmuje odpady
komunalne powstające na obszarze danej gminy oraz przywoŜone na jej obszar
z uwzględnieniem odpadów komunalnych ulegających biodegradacji oraz odpadów
niebezpiecznych zawartych w odpadach komunalnych.
Dokumentem nadrzędnym wobec Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Szczekociny
jest Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2010 (KPGO 2010), Plan Gospodarki Odpadami dla
województwa śląskiego i Plan Gospodarki Odpadami dla powiatu zawierciańskiego.
1.2 Zakres opracowania
Zakres opracowania zrealizowany został zgodnie z zasadami określonymi w Rozporządzeniu
Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporządzania planów gospodarki
odpadami (Dz. U. Nr 66, poz. 620) oraz Rozporządzeniu Ministra Środowiska
z dnia 13 marca 2006 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sporządzania planów
gospodarki odpadami (Dz. U. Nr 46, poz. 333)
Plan Gospodarki Odpadami dla gminy Szczekociny oprócz niniejszego rozdziału 1 składa się
z następujących części:
Rozdział 2
Opisuje aktualny stan gospodarki odpadami komunalnymi, prognozy, cele
i działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarki odpadami
komunalnymi. Uwzględniono odpady komunalne (wraz z niebezpiecznymi),
komunalne osady ściekowe oraz odpady opakowaniowe.
Rozdział 3
Prezentuje źródła pozyskiwania środków finansowych na realizację Planu
Gospodarki Odpadami z uwzględnieniem zarówno krajowych jednostek
finansujących jak i środków z funduszy Unii Europejskiej,
Rozdział 4
Przedstawia harmonogram realizacji działań oraz szacunkowe koszty
zaktualizowanego systemu gospodarki odpadami,
Rozdział 5
Mówi o organizacji i zasadach monitoringu systemu gospodarki odpadami,
Rozdział 6
W rozdziale tym przedstawiono wnioski
na środowisko projektu zaktualizowanego planu,
Rozdział 7
Zawiera streszczenie Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Szczekociny,
Rozdział 8
Przedstawia wykorzystane materiały.
6
z
analizy
oddziaływania
1.3 Ogólna charakterystyka gminy
Gmina Szczekociny jest gminą miejsko - wiejską połoŜoną w północno - wschodniej części
powiatu zawierciańskiego. Graniczy z gminą śarnowiec, Irządze, na krótkim odcinku
z gminami Kroczyce i Pilica, a takŜe z gminami Koniecpol i Lelów (powiat częstochowski)
oraz Słupia, Moskorzew, Radków i Secemin (powiat jędrzejowski i włoszczowskiego).
Zajmuje obszar 136,09 km2, co powoduje Ŝe jest jedną z większych gmin powiatu
zawierciańskiego. Część miejska obejmuje 18,00 km2, co stanowi około 13% ogólnej
powierzchni gminy.
Według danych GUS gminę Szczekociny zamieszkuje 8 250 osób (stan na 31.12.2007 r.)
w tym 3 849 to mieszkańcy miasta. Na 1 km2 powierzchni przypadają 61 osoby. W części
miejskiej gęstość zaludnienia wzrasta do 214 osób na 1 km2. W porównaniu do roku 2002
ilość osób zamieszkujących gminę Szczekociny zmniejszyła się o około 7,7%.
Powierzchnię oraz ludność gminy Szczekociny w roku 2002 i 2007 przedstawiono w tabeli 1.
Tabela 1. Powierzchnia i ludność gminy Szczekociny w roku 2002 i 2007
Gmina
Szczekociny
w tym miasto
Źródło: GUS
Powierzchnia
[km2]
136,09
18,00
Ludność
2002 r.
2007 r.
8 936
4 177
8 250
3 849
Gęstość zaludnienia
[os/km2]
2002 r.
2007 r.
66
232
61
214
Liczba
miejscowości
ogółem
w tym
wsie
36
20
Gmina Szczekociny jest jednostką samorządową, obejmującą swym zasięgiem miasto
Szczekociny oraz 18 sołectw. Są to: Bonowice, Brzostek, Bógdał, Chałupki, DruŜynowa,
Goleniowy, Grabiec, Gustawów - Małachów, Ołudza, Przyłęk, Rędziny, Rokitno, Siedliska,
Starzyny, Szyszki. Tęgobórz, Wólka Ołudzka, Wólka Starzyńska (rys. 1).
7
Rys. 1. Gmina Szczekociny
Pod względem geograficznym gmina połoŜona jest w środkowo - zachodniej części WyŜyny
Małopolskiej na obszarze trzech mezoregionów: Niecki Włoszczowskiej, Progu Lelowskiego,
które wchodzą w skład WyŜyny Przedborskiej oraz PłaskowyŜu Jędrzejowskiego
stanowiącego fragment Niecki Nidziańskiej. PrzewaŜający obszar gminy zlokalizowany jest
na dwóch z pośród trzech mezoregionach tj. Niecce Włoszczowskiej i Progu Lelowskim.
Niecka Włoszczowska przebiega środkiem gminy z południa na północ. W jej obrębie
wykształciła swe koryta rzeka Pilica. Natomiast Próg Lelowski obejmuje zachodnią
i
południową
część
gminy,
jest
pasmem
wzgórz
zbudowanych
z piaskowców i margli kredowych. Na obszarze trzeciego mezoregionu zwanego
PłaskowyŜem Jędrzejowskim zlokalizowana jest niewielka wschodnia część gminy (okolice
wsi Goleniowy i Kobylanka).
Pod względem klimatycznym gmina Szczekociny połoŜona jest w XV dzielnicy klimatycznej
tj. dzielnicy częstochowsko - kieleckiej. Średnia roczna temperatura powietrza na tym
8
obszarze wynosi 7,50C. Temperatura najniŜsza przypada na miesiąc styczeń a najwyŜsza na
lipiec. Roczna suma opadów wynosi 615 - 650 mm. Średnia długość zalegania pokryw
śnieŜnych mieści się w granicach od 60 do 80 dni. PrzewaŜają wiatry zachodnie 18,8%
z udziałem wiatrów południowo - zachodnich 17,8%.
Wody powierzchniowe na terenie gminy Szczekociny reprezentowane są przez Pilicę
i jej dopływy tj.: Krztynie, Mitręgę. Gmina w całości połoŜona jest w zlewni tej rzeki. Wody
powierzchniowe stojące to przede wszystkim dwa duŜe kompleksy stawów hodowlanych
zasilane wodami rzeki Pilica o łącznej powierzchni około 55ha.
Wody podziemne na terenie gminy zalegają w jednym Głównym Zbiorniku Wód
Podziemnych: GZWP Nr 408, które obejmuje niemal całą powierzchnię gminy.
Długość sieci wodociągowej na terenie gminy wynosi 73,6 km. Procent zwodociągowania
wynosi 50%. Natomiast długość sieci kanalizacyjnej wynosi 19,2 km. Stopień skanalizowania
kształtuje się na poziomie 29,5%. Na terenie gminy zlokalizowana jest jedna oczyszczalnia
ścieków komunalnych Komunalnego Zakładu BudŜetowego o przepustowości 288 m3/d,
obsługująca 10,2% ogółu mieszkańców oraz oczyszczalnia Spółdzielczej „Agrofirmy”
Szczekociny o przepustowości 1 100 m3/d obsługująca 29,5% mieszkańców gminy.
Tereny leśne na terenie gminy zajmują powierzchnię 3 017,1 ha, co stanowi 22,2%
powierzchni gminy. Dominującym gatunkiem jest sosna. Pomimo wartościowego pod
względem ekologicznym środowiska przyrodniczego na terenie gminy występuje niewiele
elementów objętych ochroną prawną. NaleŜą do nich pomniki przyrody
(26 drzew), uŜytki ekologiczne (7 torfowisk o łącznej powierzchni 5,02 ha) oraz Ostoja Suchy
Młyn (Natura 2000), która została zgłoszona do Komisji Europejskiej.
Według stanu na dzień 31.12.2006 r. na terenie gminy Szczekociny znajdują się 2 złoŜa
kopalin (piasków i Ŝwirów oraz surowców ilastych ceramiki budowlanej). Ponadto na terenie
gminy występują złoŜa torfów i wapienia, jako kamienia drogowego o nierozpoznanych
zasobach Kopaliny te nie odgrywają obecnie Ŝadnej roli w aspekcie gospodarczym.
Gmina ma charakter rolniczo - przemysłowy. U podstaw rolnictwa leŜą bardzo korzystne
warunki naturalne. UŜytki rolne wynoszą 9 524 ha o stanowi około 70% ogólnej powierzchni
gminy, w tym grunty orne zajmują 68,6%, łąki 23,3% a pastwiska 3,6%. W strukturze
jakościowej gleb dominują gleby średnio dobre (dominują gleby od III do V klasy).
Dominującym gatunkiem uprawianym na terenie gminy są zboŜa. DuŜym zainteresowaniem
cieszą się równieŜ kukurydza, ziemniaki oraz rośliny motylkowe. W produkcji zwierzęcej
dominuje hodowla bydła mlecznego i trzody chlewnej.
Dominującą gałęzią przemysłu na terenie gminy jest przetwórstwo rolno spoŜywcze a do
głównych zakładów naleŜą: Spółdzielcza „Agrofirma” Szczekociny (produkcja rolna,
przetwórstwo owocowo – warzywne) oraz Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska „Rokitnianka”
(przetwórstwo mleka i wyrób serów). Ponadto na terenie gminy funkcjonują drobne zakłady
prowadzące działalność produkcyjną lub usługową.
Szczekociny pełnią waŜną funkcję w zakresie komunikacji. Przez teren gminy przebiega
droga krajowa Nr 78, będąca podstawowym szlakiem komunikacji drogowej pomiędzy GOP
a wschodnią częścią Polski oraz miastami takimi jak: Kielce, Lublin, Radom. W miejskiej
części gminy droga krajowa Nr 78 łączy się z drogą krajową Nr 46 łączącą Szczekociny
z Częstochową oraz drogą wojewódzką Nr 795 relacji Szczekociny - Secemin. Sieć
komunikacyjną wraz z drogą krajową tworzą drogi powiatowe i gminne. Przez teren gminy
przebiegają takŜe dwie linie kolejowe tj.: Centralna Magistrala Kolejowa (CMK) łącząca
Górnośląski Okręg Przemysłowy z aglomeracją warszawską oraz linia relacji Kozłów Koniecpol
o
znaczeniu
lokalnym.
WaŜnym
środkiem
komunikacji
w gminie jest takŜe transport rowerowy. Na rozwój transportu rowerowego wpływ ma
atrakcyjny krajobraz i uwarunkowania terenowe WyŜyny Małopolskiej. Wpływa to równieŜ
na rozwój turystyki na tym obszarze.
9
2 Odpady powstające w sektorze komunalnym
2.1 Analiza stanu aktualnego gospodarki odpadami
2.1.1 Stan realizacji zmian i nowych zadań ustawowych
„Plan Gospodarki Odpadami dla gminy Szczekociny na lata 2004 – 2011” został
przyjęty Uchwałą nr 178/XXIII/04 Rady Miasta i Gminy Szczekociny z dnia 23 września
2004 r. Od tego czasu nastąpiły zmiany w ustawach środowiskowych m. in. w ustawie
o odpadach, o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, prawie ochrony środowiska,
ustawie o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami
oraz o opłacie produktowej i depozytowej, o zuŜytym sprzęcie elektrycznym
i elektronicznym. Część zmian jest czysto porządkowych jednak wiele nakłada nowe zadania
i obowiązki na samorządy. Z ustaw tych najwaŜniejsze zmiany i nowe zadania ustawowe
wprowadzają: ustawa o odpadach i ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Ich
stan realizacji przez gminę Szczekociny przedstawia się następująco:
•
•
•
•
•
Przyjęto gminny plan gospodarki odpadami (GPGO),
Przedstawiono pierwsze sprawozdania z realizacji planu gospodarki odpadami
za okres od uchwalenia GPGO do 31.12.2006 r.,
Uchwalono Regulamin utrzymania czystości i porządku w gminie – Uchwała z dnia
16.02.2006 r. Nr 298/XL/2006,
Określono i podano do publicznej wiadomości wymagania, jakie muszą spełniać
przedsiębiorcy ubiegający się o uzyskanie zezwoleń na odbiór odpadów komunalnych
oraz opróŜnianie zbiorników bezodpływowych i transport nieczystości ciekłych –
Zarządzenie z dnia 18.04.2006 r. Nr 24,
Utworzono ewidencję umów zawartych przez właścicieli nieruchomości
na odbieranie odpadów komunalnych oraz opróŜnianie zbiorników bezodpływowych
i transport nieczystości ciekłych.
2.1.2 Rodzaj, ilość i źródła powstawania odpadów komunalnych
Odpady komunalne wg Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku o odpadach
(Dz. U. 2007 nr. 39, poz. 251 z pózn. zm.) to odpady powstające w gospodarstwach
domowych, a takŜe odpady nie zawierające odpadów niebezpiecznych, pochodzące od innych
wytwórców, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów
powstających w gospodarstwach domowych. Odpady komunalne wytwarzane są przede
wszystkim przez gospodarstwa domowe oraz obiekty infrastruktury (handel, usługi
i rzemiosło, targowiska, szkolnictwo itp.).
Typowymi rodzajami odpadów są odpady organiczne (pochodzenia roślinnego,
zwierzęcego itp.), odpady mineralne, papier i tektura, tworzywa sztuczne, materiały tekstylne,
szkło, metale. W strumieniu odpadów komunalnych znajdują się ponadto odpady
wielkogabarytowe, odpady ulegające biodegradacji pochodzące z pielęgnacji terenów
zielonych, odpady niebezpieczne takie jak: zuŜyte baterie i akumulatory, świetlówki,
detergenty, pojemniki aerozolowe, leki, przepracowane oleje, zuŜyte urządzenia elektryczne
i elektroniczne, drewno zawierające substancje niebezpieczne itp., a takŜe odpady z remontów
i demontaŜu obiektów budowlanych w tym odpady zawierające azbest.
Ilość odpadów komunalnych zmieszanych zebranych w latach 2006 – 2007 z terenu
Miasta i Gminy Szczekociny i powiatu zawierciańskiego przedstawiono w tabeli 2.
10
Tabela 2 Zestawienie ilości odpadów komunalnych zmieszanych zebranych
z terenu Miasta i Gminy Szczekociny[Mg/rok]
Rok
2006
1019
29203
Miasto i Gmina Szczekociny
Powiat zawierciański
2007
1093
28397
Na potrzeby analizy aktualnego stanu gospodarki odpadami skonstruowane zostały
bilanse ilościowo-jakościowe. Oszacowano ilości i poszczególne strumienie odpadów
komunalnych na podstawie wskaźników KPGO 2010 oraz wskaźników emisji odpadów
komunalnych z gospodarstw domowych (wg Planu Gospodarki Odpadami dla powiatu
zawierciańskiego), które przedstawiają się następująco:
 dla terenów miejskich 335 kg/M/rok,
 dla terenów wiejskich 160 kg/M/rok.
Skład morfologiczny odpadów komunalnych wytwarzanych w gospodarstwach domowych
w podziale na tereny miejskie i wiejskie przedstawiono w tabeli 3.
Tabela 3 Skład odpadów komunalnych wytwarzanych w 2006 r. w podziale
na tereny wiejskie i miejskie (wg Planu Gospodarki Odpadami dla powiatu zawierciańskiego)
Lp
Frakcje odpadów
Skład odpadów
[%]
1
Odpady kuchenne ulegające biodegradacji
2
Odpady zielone
3
Papier i tektura
4
Odpady wielomateriałowe
5
Tworzywa sztuczne
6
Szkło
7
Metal
8
OdzieŜ, tekstylia
9
Drewno
10 Odpady niebezpieczne
11 Odpady mineralne, w tym frakcja popiołowa
12 Odpady zielone z ogrodów i parków
13 Odpady z targowisk
14 Odpady z czyszczenia ulic i placów
15 Odpady wielkogabarytowe
Razem
Skład ilościowy
odpadów
[kg/M.rok]
tereny
miejskie
29,36
1,78
17,79
3,56
12,45
7,12
4,45
0,89
1,78
0,89
8,90
3,58
0,89
2,09
4,48
tereny
wiejskie
15,98
3,55
10,65
2,66
10,65
7,10
4,44
0,89
1,78
0,89
30,18
1,87
1,88
1,25
6,25
tereny
miejskie
98,4
6,0
59,6
11,9
41,7
23,9
14,9
3,0
6,0
3,0
29,8
12,0
3,0
7,0
15,0
tereny
wiejskie
25,6
5,7
17,0
4,3
17,0
11,4
7,1
1,4
2,8
1,4
48,3
3,0
3,0
2,0
10,0
100
100
335,0
160,0
Bilans odpadów komunalnych wytworzonych w gminie Szczekociny w latach 2006 –
2007 w podziale na tereny miejskie i wiejskie przedstawiono w tabeli 4.
11
Tabela 4 Bilans odpadów komunalnych wytworzonych ogółem w 2006 r. i 2007 r. na terenie
Miasta i Gminy Szczekociny w podziale na 15 strumieni odpadów komunalnych [Mg/rok].
Lp Nazwa strumienia
2006
1 Odpady kuchenne ulegające biodegradacji
2 Odpady zielone
3 Papier i tektura
4 Odpady wielomateriałowe
5 Tworzywa sztuczne
6 Szkło
7 Metal
8 OdzieŜ, tekstylia
9 Drewno
11 Odpady mineralne, w tym frakcja popiołowa
12 Odpady zielone z ogrodów i parków
14 Odpady z czyszczenia ulic i placów
15 Odpady wielkogabarytowe
RAZEM
Razem tereny miejskie i wiejskie
Ilość odpadów komunalnych na jednego mieszkańca
w ciągu roku [kg]
2007
Tereny
miejskie
383
23
232
46
162
93
58
12
23
12
116
47
12
27
58
Tereny
wiejskie
113
25
75
19
75
50
31
6
13
6
213
13
13
9
44
1303
708
2011
335
160
Tereny
miejskie
382
23
232
46
162
93
58
12
23
12
116
47
12
27
58
Tereny
wiejskie
114
25
76
19
76
50
32
6
13
6
215
13
13
9
44
1302
711
2014
338
162
Odpady ulegające biodegradacji
Ze względu na konieczność ograniczenia ilości odpadów ulegających biodegradacji
kierowanych na składowiska odpadów i podjęcia w tym celu niezbędnych działań
organizacyjno – technicznych zbilansowano odpady ulegające biodegradacji zawarte w
odpadach komunalnych wytwarzanych na terenie Miasta i Gminy Szczekociny. Bilans ten
przedstawiono w tabeli 5.
Tabela 5 Bilans odpadów ulegających biodegradacji wytworzonych w 2006 r. i 2007 r.
w Mieście i Gminie Szczekociny.
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
Nazwa strumienia
Odpady kuchenne ulegające biodegradacji
Odpady zielone
Papier i tektura
Drewno
Odpady biodegradowalne z ogrodów i parków
Odpady biodegradowalne z targowisk
Suma
Łączna
ilość
odpadów
ulegających
biodegradacji
2006 r. [Mg]
Tereny
Tereny
miejskie wiejskie
383
23
232
23
47
12
720
113
25
75
13
13
13
252
972
2007 r. [Mg]
Tereny
Tereny
miejskie wiejskie
382
23
232
23
47
12
719
114
25
76
13
13
13
254
973
Łączna ilość odpadów ulegających biodegradacji w 2007 r. wynosiła 973 Mg, co stanowi
około 48% wszystkich wytwarzanych w 2007 r. odpadów komunalnych zbilansowanych
w tabeli 4.
12
Odpady zawierające azbest
Odpady zawierające azbest w większości pochodzą z rozbiórek i remontów obiektów
budowlanych. Są to przede wszystkim pokrycia dachowe, elewacyjne oraz rury ciśnieniowe
(wodociągowe). W gminie zinwentaryzowano szacunkowo około 3.908,59Mg (352.125 m2)
wyrobów zawierających azbest. NaleŜy podjąć działania celem wykonania pełnej
inwentaryzacji oraz opracowania Programu usuwania materiałów zawierających azbest.
W chwili obecnej dla mieszkańców gminy Szczekociny nie prowadzi się dofinansowania do
usuwania materiałów azbestowych czy teŜ transportu bądź unieszkodliwiania odpadów
zawierających azbest.
2.1.3.Rodzaje i ilości odpadów poddawanych poszczególnym procesom odzysku
Procesom odzysku poddawane są odpady pochodzące z selektywnej zbiórki.
W 2007 r. do recyklingu materiałowego przekazano następujące rodzaje odpadów,
odpowiednio w ilościach:
• opakowania z tworzyw sztucznych – 1,8 Mg
• opakowania ze szkła – 9,9 Mg
Odpady z selektywnej zbiórki poddawane są procesowi odzysku w sortowni Zakładu
Unieszkodliwiania Odpadów dla miasta Zawiercie w Zawierciu.
2.1.4 Rodzaje i ilości odpadów poddanych procesom unieszkodliwiania
Podstawową metodą unieszkodliwiania odpadów komunalnych w gminie Szczekociny
podobnie jak i w całym kraju, jest składowanie. Odpady zmieszane trafiają na następujące
składowiska odpadów komunalnych:
• Częstochowskie Przedsiębiorstwo Komunalne Sp. z o.o. w Sobuczynie
ul. Konwaliowa 1, 42-263 Wrzosowa,
• Zakład Unieszkodliwiania Odpadów dla miasta Zawiercie, ul. Podmiejska,
42-400 Zawiercie.
W 2007 roku na w/w składowiska wywieziono 1081 Mg odpadów zmieszanych, czyli
wszystkie zebrane z terenu gminy.
2.1.5 Istniejący system gospodarowania odpadami komunalnymi
Na system gospodarowania odpadami komunalnymi składają się: zbieranie, transport,
odzysk i unieszkodliwianie odpadów, w tym równieŜ nadzór nad tymi działaniami oraz nad
miejscami unieszkodliwiania odpadów.
Zbieranie zmieszanych odpadów komunalnych
Zorganizowanym odbiorem zmieszanych odpadów komunalnych w Szczekocinach
objętych jest ok. 57% mieszkańców. W gminie stosuje się zbieranie zmieszanych odpadów
komunalnych do pojemników, w które wyposaŜeni są właściciele nieruchomości.
Są to pojemniki o pojemności: 120 l, 240 l i 1100 l. Odbiór odpadów następuje na podstawie
zawartej umowy z uprawnioną firmą odbierającą odpady komunalne, posiadającą aktualne
zezwolenia w zakresie odbierania i transportu odpadów komunalnych.
13
Selektywne zbieranie odpadów
Na terenie gminy Szczekociny selektywnie zbierane są surowce wtórne ze szkła
i tworzyw sztucznych. Zbiórka odpadów realizowana jest w tzw. systemie gniazdowym. Na
terenie
gminy
ustawione
są
obecnie
cztery
zestawy
pojemników
o pojemności 1100 l w róŜnych kolorach na poszczególne rodzaje odpadów:
• kolor zielony – szkło,
• kolor Ŝółty – tworzywa sztuczne.
Pojemniki do selektywnego zbierania odpadów są ogólnodostępne. Ich rozmieszczenie
przedstawiono na rys. 2. W 2007 r. w wyniku selektywnej zbiórki zebrano: 11,7 Mg
surowców wtórnych. Wszystkie zebrane w ten sposób odpady przekazane zostały do firm
posiadających stosowne instalacje do odzysku odpadów.
Rys. 2 Rozmieszczenie zestawów pojemników do selektywnej zbiórki odpadów
na terenie gminy Szczekociny.
2.1.6 Rodzaj, rozmieszczenie oraz moc przerobowa instalacji do odzysku
i unieszkodliwiania odpadów komunalnych
Na terenie Miasta i Gminy Szczekociny nie funkcjonują instalacje do odzysku lub
unieszkodliwiania odpadów komunalnych. Odpady przekazywane są do instalacji poza
terenem gminy.
Nie wszystkie odpady trafiają na składowiska odpadów. W gminie Szczekociny obserwuje się
powstawanie tzw. „dzikich wysypisk”. NaleŜy podjąć szerokie działania edukacyjne wśród
14
mieszkańców, uświadamiające negatywny wpływ odpadów na środowisko. Corocznie w
budŜecie gminy zabezpieczane powinny być środki na usuwanie odpadów nagromadzonych
na tzw. „dzikich wysypiskach”.
2.1.7 Wykaz podmiotów prowadzących działalność w zakresie zbierania, transportu,
odzysku oraz unieszkodliwiania odpadów komunalnych
Zezwolenie na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości
z terenu gminy Szczekociny posiadają 4 podmioty gospodarcze, których wykaz
przedstawiono w tabeli 6
Tabela 6 Wykaz przedsiębiorców posiadających zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie
odbioru odpadów komunalnych stałych od właścicieli nieruchomości.
Lp
Przedsiębiorca
Termin
waŜności
decyzji
1
Remondis Sp. z o. o. Oddział w Częstochowie
ul. Radomska 12 42-200 Częstochowa
21.11.2016
2
PROFESSIONAL S. C. W. Strach, E. Strach
Ul. OkręŜna 15, 95-071 Rąbień
14.11.2016
3
SITA Częstochowa Sp. z o.o. ul. Dębowa 26/28
42-200 Częstochowa,
14.11.2016
4
"Karoń" S.C. Usługi Porządkowe Wywóz Śmieci
42-235 Konstantynów 18
09.03.2018
2.1.8 Podsumowanie i identyfikacja problemów w zakresie gospodarki odpadami
•
Zmiany i nowe zadania dla gmin i przedsiębiorców – wprowadzone ustawą
o utrzymaniu czystości i porządku w gminach zostały wdroŜone,
• Ze względu na niekompletność informacji dotyczących ilości odpadów
komunalnych do oceny stanu gospodarki odpadami zastosowano bilanse odpadów
obliczone w oparciu o wskaźniki charakterystyki jakościowo-ilościowej odpadów
komunalnych zamieszczone w Planie Gospodarki Odpadami dla powiatu
zawierciańskiego, Planie Gospodarki Odpadami dla województwa śląskiego oraz
przyjęte w KPGO 2010.
• Zorganizowanym odbiorem zmieszanych odpadów komunalnych objętych jest około
57% mieszkańców gminy Szczekociny,
• System selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych obejmuje, szkło
oraz tworzywa sztuczne, na terenie gminy znajdują się 4 zestawy pojemników
do selektywnego zbierania odpadów.
• W gminie Szczekociny nie wprowadzono:
– systemu selektywnego zbierania odpadów ulegających biodegradacji,
systemu selektywnego zbierania odpadów wielkogabarytowych,
– systemu selektywnego zbierania odpadów budowlanych – realizowany
na podstawie indywidualnych zleceń przedsiębiorstwom,
–
systemu
selektywnego
zbierania
odpadów
niebezpiecznych,
nie wybudowano Gminnego Punktu Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych
(GPZON),
15
•
Odpady komunalne wytworzone na terenie gminy Szczekociny unieszkodliwiane
są na składowiskach odpadów komunalnych:
 Częstochowskie Przedsiębiorstwo Komunalne Sp. z o.o. w Sobuczynie
ul. Konwaliowa 1, 42-263 Wrzosowa,
 Zakład Unieszkodliwiania Odpadów dla miasta Zawiercie, ul. Podmiejska,
42-400 Zawiercie.
• W gminie dochodzi do powstawania tzw. „dzikich wysypisk”, przyczyną ich
powstawania jest:
– brak systemu zorganizowanego zbierania odpadów komunalnych
od wszystkich mieszkańców gminy,
– brak dostatecznej kontroli umów zawartych na odbieranie odpadów
komunalnych od właścicieli nieruchomości,
– wzrost cen za odbieranie odpadów komunalnych od mieszkańców,
– wciąŜ niska jeszcze świadomość ekologiczna społeczeństwa.
2.2 Prognozowane zmiany w gospodarce odpadami komunalnymi
Prognozując zmiany ilości i jakości odpadów komunalnych przyjęto za „Krajowym
Planem Gospodarki Odpadami 2010” następujące załoŜenia:
• nie będą występowały istotne zmiany składu morfologicznego wytworzonych odpadów
komunalnych,
• wzrost jednostkowego wskaźnika wytworzenia odpadów kształtować się będzie
na poziomie 5% w okresach 5-letnich,
• wzrost poziomu selektywnego zbierania odpadów do 8% w 2008 r., 10% w 2010r.,
20% w 2020r. spowoduje zmiany ilości i składu odpadów niesegregowanych,
• ilość powstałych odpadów w grupie 20 wzrastać będzie średnio o 5% w okresach
5-letnich (1% w skali roku).
Prognozowaną ilość odpadów komunalnych dla Szczekocin w latach 2008 - 2018
obliczono na podstawie wskaźników charakterystyki ilościowej i jakościowej odpadów
komunalnych wg Planu Gospodarki Odpadami dla powiatu zawierciańskiego,
Planu Gospodarki Odpadami dla województwa śląskiego i KPGO 2010 oraz prognozy
demograficznej (dane z GUS). W tabeli 7 przedstawiono wskaźniki wytworzenia oraz skład
odpadów komunalnych prognozowanych na lata 2008-2018 w podziale na tereny miejskie
i wiejskie. Prognozowaną ilość poszczególnych strumieni odpadów komunalnych
wytworzonych
w
gminie
Szczekociny
dla
terenów
miejskich
i wiejskich w latach 2008-2018 przedstawiono w tabeli 8.
16
Tabela 7 Wskaźniki wytworzenia poszczególnych strumieni odpadów komunalnych na terenach wiejskich i miejskich
w latach 2008 - 2018 (wg Planu Gospodarki Odpadami dla powiatu zawierciańskiego) [kg/M. rok]
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
Nazwa strumienia
odpadów
Odpady kuchenne
ulegajace
biodegradacji
Odpady zielone
Papier i tektura
Odpady
wielomateriałowe
Tworzywa sztuczne
Szkło
Metal
OdzieŜ, tekstylia
Drewno
Odpady
niebezpieczne
Odpady mineralne, w
tym frakcja
popiołowa
Odpady zielone z
ogrodów i parków
Odpady z targowisk
Odpady z czyszczenia
ulic i placów
Odpady
wielkogabarytowe
Razem:
2008
tereny
tereny
miejskie wiejskie
2009
tereny
tereny
miejskie
wiejskie
2010
tereny
tereny
miejskie
wiejskie
2011
tereny
tereny
miejskie wiejskie
2012
tereny
tereny
miejskie
wiejskie
2015
tereny
tereny
miejskie wiejskie
2018
tereny
tereny
miejskie
wiejskie
100,3
6,1
60,8
26,1
5,8
17,4
101,3
6,1
61,4
26,3
5,9
17,6
102,3
6,2
62,0
26,6
5,9
17,7
103,4
6,3
62,6
26,9
6,0
17,9
103,0
6,2
62,4
27,2
6,0
18,1
107,5
6,5
65,2
27,9
6,2
18,6
110,8
6,7
67,2
28,8
6,4
19,2
12,2
42,6
24,3
15,2
3,0
6,1
4,3
17,4
11,6
7,2
1,4
2,9
12,3
43,0
24,6
15,4
3,1
6,1
4,4
17,6
11,7
7,3
1,5
2,9
12,4
43,4
24,8
15,5
3,1
6,2
4,4
17,7
11,8
7,4
1,5
3,0
12,5
43,9
25,1
15,7
3,1
6,3
4,5
17,9
11,9
7,5
1,5
3,0
12,5
43,7
25,0
15,6
3,1
6,2
4,5
18,1
12,1
7,5
1,5
3,0
13,0
45,6
26,1
16,3
3,3
6,5
4,7
18,6
12,4
7,8
1,6
3,1
13,4
47,0
26,9
16,8
3,4
6,7
4,8
19,2
12,8
8,0
1,6
3,2
3,04
1,45
3,07
1,46
3,10
1,48
3,13
1,49
3,1
1,5
3,3
1,6
3,4
1,6
30,4
49,3
30,7
49,7
31,0
50,2
31,3
50,7
31,2
51,3
32,6
52,8
33,6
54,3
12,2
3,0
3,1
3,1
12,4
3,1
3,1
3,1
12,5
3,1
3,1
3,1
12,6
3,1
3,1
3,2
312,2
12,6
3,1
3,1
325,9
13,1
3,3
3,3
13,5
3,4
3,4
3,4
7,1
2,0
7,2
2,1
7,3
2,1
7,4
2,1
3,1
2,1
3,3
2,2
7,9
2,3
15,3
341,7
10,2
163,2
15,5
345,2
10,3
164,8
15,6
348,6
10,4
166,5
15,8
352,1
10,5
168,2
7,3
355,5
10,4
169,7
7,7
366,3
10,9
174,8
16,9
377,4
11,3
180,0
17
Tabela 8 Prognozowana ilość odpadów komunalnych wg strumieni na lata 2008 -2018 dla Miasta i Gminy Szczekociny [Mg/rok]
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
Nazwa strumienia
odpadów
Odpady kuchenne
ulegajace
biodegradacji
Odpady zielone
Papier i tektura
Odpady
wielomateriałowe
Tworzywa sztuczne
Szkło
Metal
OdzieŜ, tekstylia
Drewno
Odpady
niebezpieczne
Odpady mineralne, w
tym frakcja
popiołowa
Odpady zielone z
ogrodów i parków
Odpady z targowisk
ulic i placów
Odpady
wielkogabarytowe
Razem:
2008
tereny
tereny
miejskie wiejskie
2009
tereny
tereny
miejskie
wiejskie
2010
tereny
tereny
miejskie
wiejskie
2011
tereny
tereny
miejskie wiejskie
2012
tereny
tereny
miejskie
wiejskie
2015
tereny
tereny
miejskie wiejskie
2018
tereny
tereny
miejskie
wiejskie
385
23
233
114
25
76
388
23
235
115
26
77
390
24
237
116
26
77
393
24
238
117
26
78
396
24
240
118
26
78
406
25
246
121
27
80
416
25
252
123
27
82
47
163
93
58
12
23
19
76
51
32
6
13
47
164
94
59
12
23
19
77
51
32
6
13
47
166
95
59
12
24
19
77
52
32
6
13
48
167
95
60
12
24
19
78
52
32
6
13
48
168
96
60
12
24
20
78
52
33
7
13
49
172
98
61
12
25
20
80
54
33
7
13
50
176
101
63
13
25
21
82
55
34
7
14
12
6
12
6
12
6
12
6
12
7
12
7
13
7
117
216
117
218
118
219
119
221
120
222
123
228
126
233
47
12
13
13
47
12
13
14
48
12
14
14
48
12
14
14
48
12
14
14
49
12
14
14
51
13
14
15
27
9
28
9
28
9
28
9
28
9
29
9
30
10
59
1311
45
716
59
1321
45
721
60
1330
45
726
60
1340
46
732
60
1350
46
737
62
1382
47
754
63
1416
48
773
18
Do odpadów ulegających biodegradacji w strumieniu odpadów komunalnych zaliczono:
1) odpady kuchenne ulegające biodegradacji,
2) odpady zielone,
3) odpady z papieru i tektury (opakowaniowe i nieopakowaniowe),
4) drewno.
5) odpady biodegradowalne z pielęgnacji parków i ogrodów,
6) odpady z targowisk.
Prognozy ilości wytwarzanych odpadów ulegających biodegradacji na terenie Miasta i Gminy
Szczekociny w latach 2008-2018 przedstawiono w tabeli 9.
Tabela 9 Prognozowana ilość wytworzonych odpadów ulegających biodegradacji na terenie
Miasta i Gminy Szczekociny w latach 2008-2018
2008
Prognozowane lata
tereny
wiejskie
7
tereny
miejskie
6
tereny
wiejskie
5
Odpady
biodegradowalne z
ogrodów i parków
Odpady
biodegradowalne z
targowisk
Łączna ilość
odpadów
ulegających
biodegradacji
tereny
miejskie
Drewno
tereny
wiejskie
4
tereny
miejskie
Papier i tektura
tereny
wiejskie
3
tereny
miejskie
Odpady zielone
2018
tereny
wiejskie
2
2015
tereny
miejskie
Odpady kuchenne
ulegajace
biodegradacji
2011
tereny
wiejskie
1
2010
tereny
miejskie
Wyszczególnienie
2009
385
114
388
115
390
116
393
117
406
121
416
123
23
25
23
26
24
26
24
26
25
27
25
27
233
76
235
77
237
77
238
78
246
80
252
82
23
13
23
13
24
13
24
13
25
13
25
14
47
13
47
13
48
14
48
14
49
14
51
14
12
13
12
14
12
14
12
14
12
14
13
15
724
256
731
257
734
259
739
261
763
269
781
276
Odpady niebezpieczne w strumieniu odpadów komunalnych
Na podstawie wskaźników zawartych w KPGO 2010 oszacowano ilość wytworzonych
odpadów niebezpiecznych w gminie w 2007 r na poziomie 17 Mg. PoniŜej w tabeli 10
przedstawiono prognozy wytwarzania odpadów niebezpiecznych w latach 2008 – 2018
Tabela 10 Prognoza ilości odpadów niebezpiecznych w strumieniu odpadów komunalnych
w Mieście i Gminie Szczekociny w latach 2008-2018
Ilość odpadów [Mg]
Prognozowane lata
2008
2009
2010
2011
2015
2018
Tereny miejskie
11,67
11,75
11,83
11,92
12,30
12,60
Tereny wiejskie
Razem
6,36
18,03
6,40
18,15
6,45
18,28
6,49
18,41
6,70
19,00
6,86
19,46
19
2.3 Prognoza odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych
W składzie odpadów ulegających biodegradacji wyróŜniamy odpady:
• zielone z ogrodów i parków,
• odpady ulegające biodegradacji wchodzące w strumień
komunalnych (w tym odpady kuchenne),
• odpady biodegradowalne z targowisk,
• papier i tektura zbierane selektywnie,
• drewno.
zmieszanych
odpadów
W Krajowym Planie Gospodarki Odpadami 2010 zgodnie z Dyrektywą Rady 1999/31/EC
w art. 5 określone zostały wymagania w zakresie deponowania na składowiskach odpadów
komunalnych ulegających biodegradacji. Ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji
przeznaczonych do składowania powinny wynosić:
• w 2010 roku – nie więcej niŜ 75%,
• w 2013 roku – nie więcej niŜ 50%,
• w 2020 roku –nie więcej niŜ 35%
masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.
Według wskaźnika w KPGO 2010 ilość wytworzonych odpadów ulegających biodegradacji
w 1995 r przypadająca na statystycznego mieszkańca wynosiła:
• tereny wiejskie: 47 kg/M. rok,
• tereny miejskie: 155 kg/ M. rok.
Liczba mieszkańców gminy Szczekociny w 1995 r. wg danych GUS wynosiła 9674 osób, w tym:
• tereny wiejskie: 5208
• tereny miejskie: 4466
Stąd ilość odpadów ulegających biodegradacji w 1995 r. na terenie gminy Szczekociny wyznaczona
została na poziomie 937 Mg (692Mg dla terenów miejskich i 245 Mg dla terenów wiejskich).
Biorąc pod uwagę przedstawione powyŜej załoŜenia określono ilości odpadów, które mogą
być deponowane na składowiskach w poszczególnych okresach oraz ilości odpadów niezbędne
do poddania dodatkowo procesom odzysku. W tym celu, wykorzystano prognozy przedstawione
w punkcie 2.2 dotyczące powstawania odpadów ulegających biodegradacji na terenie gminy.
W wyniku przeprowadzonych analiz w tabeli 11 przedstawiono planowany recykling
i unieszkodliwianie odpadów komunalnych ulegających biodegradacji by wypełnić wymagania w/w
Dyrektywy. Z przedstawionych w tabeli 11 danych wynika, Ŝe w gminie Szczekociny
naleŜy poddać recyklingowi organicznemu następujące ilości odpadów ulegających biodegradacji:
w roku 2008 – 207 Mg, w roku 2011 – 375 Mg, w 2015 – 603 Mg, w 2018 – 687 Mg.
Jednocześnie do składowania nie moŜe zostać dopuszczonych: w 2008 r. więcej niŜ 773 Mg,
w 2011 r. więcej niŜ 625 Mg, w 2015 r. więcej niŜ 429 Mg a w 2018 r. 371 Mg odpadów
ulegających biodegradacji.
20
Tabela 11 Planowany recykling i unieszkodliwianie odpadów komunalnych ulegających biodegradacji na terenie gminy Szczekociny w latach 2008-2018 [Mg/rok]
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Nazwa strumienia
odpadów
Odpady kuchenne
ulegajace biodegradacji
Odpady zielone
Papier i tektura
Drewno
Odpady
biodegradowalne z
ogrodów i parków
Odpady
biodegradowalne z
targowisk
Łączna ilość odpadów
ulegajacych
biodegradacji
Dopuszczalne
składowanie
Dodatkowy konieczny
recykling
2008
tereny
tereny
miejskie
wiejskie
2009
tereny
tereny
miejskie
wiejskie
2010
tereny
tereny
miejskie wiejskie
2011
tereny
tereny
miejskie wiejskie
2012
tereny
tereny
miejskie wiejskie
2015
tereny
tereny
miejskie wiejskie
2018
tereny
tereny
miejskie wiejskie
385
23
233
23
114
25
76
13
388
24
237
23
115
26
77
13
390
24
237
24
116
26
77
13
393
24
238
24
117
26
78
13
396
24
240
24
118
26
78
13
406
25
246
25
121
27
80
13
416
25
252
25
123
27
82
14
47
13
47
13
48
14
48
14
48
14
49
14
51
14
12
13
12
14
12
14
12
14
12
14
12
14
13
15
724
256
731
257
734
259
739
261
745
263
763
269
781
276
571
202
545
193
519
184
462
163
404
143
317
112
274
97
153
54
185
65
215
76
277
98
341
120
446
157
508
179
Prognoza wytwarzania odpadów ulegających biodegradacji oraz przewidywane ilości do odzysku i składowania w latach 2008 – 2011 przedstawiono
na rys. 3.
21
Ilość odpadów [Mg]
800
700
600
500
400
300
200
100
0
2008
2009
2010
2011
Rok
Dopuszczalne składow anie
Konieczny dodatkow y recykling
Rys. 3 Prognoza wytwarzania odpadów ulegających biodegradacji oraz przewidywane ilości
do odzysku i składowania w latach 2008 – 2011
2.4 Przyjęte cele w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi
Do nadrzędnych celów w zakresie gospodarki odpadami naleŜy:
1) ochrona środowiska,
2) zrównowaŜony rozwój,
3) zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego.
Osiąganie celów nadrzędnych wymaga realizacji wyznaczonych celów pośrednich.
Cele krótkookresowe na lata 2008-2011
• Wspieranie działań zwiększenia świadomości ekologicznej mieszkańców w zakresie
prawidłowego funkcjonowania gospodarki odpadami komunalnymi,
• Objęcie zorganizowanym systemem zbierania i odbierania wszystkich rodzajów
odpadów komunalnych 100% mieszkańców gminy Szczekociny, najpóźniej do końca
2009 r,
• Wspieranie działań w zakresie rozbudowy systemu selektywnej zbiórki odpadów:
• odpadów zielonych z parków i ogrodów,
• papieru i tektury,
• odpadów opakowaniowych ze szkła,
• tworzyw sztucznych i metali,
• opadów niebezpiecznych w strumieniu odpadów komunalnych (w tym:
zuŜytych baterii i akumulatorów, zuŜytego sprzętu elektrycznego i
elektronicznego, przeterminowanych leków, chemikaliów),
• odpadów wielkogabarytowych i odpadów budowlano-remontowych,
• Wyeliminowanie praktyk nielegalnego składowania odpadów.
Cele długookresowe na lata 2012 – 2018
• kontynuowanie działań podnoszenia świadomości ekologicznej mieszkańców,
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY SZCZEKOCINY
NA LATA 2008 - 2011
• kontynuowanie selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych,
• doskonalenie regionalnych systemów gospodarki odpadami komunalnymi .
• Selektywne zbieranie i odbieranie odpadów ulegających biodegradacji,
• Ograniczenie masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych
do składowania – do dnia 31 grudnia 2010 r. – nie więcej niŜ 75% wagowo całkowitej
masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, w stosunku do masy tych
odpadów wytworzonych w 1995 r.
• kontynuowanie selektywnego zbierania odpadów ulegających biodegradacji,
• ograniczenie masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych
do składowania:
- w 2013 r. nie więcej niŜ 50%;
- w 2020 r. nie więcej niŜ 35%
• Wprowadzenie i rozwój selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych
występujących
w strumieniu odpadów komunalnych.
• Edukacja ekologiczna mieszkańców w zakresie zagroŜeń, jakie stwarza
niekontrolowane przedostawanie się odpadów niebezpiecznych do środowiska.
• Osiągnięcie minimalnych wskaźników selektywnego zbierania odpadów
niebezpiecznych występujących w strumieniu odpadów komunalnych: 32,5% w 2008
r., 50% w 2010 r.
• kontynuowanie selektywnego zbierania odpadów niebezpiecznych,
niebezpiecznych występujących w strumieniu odpadów komunalnych: 80% w 2015
r., 90% w 2018 r.
Odpady zbierane selektywnie
• Doskonalenie systemu selektywnego zbierania,
• Osiągnięcie odpowiednich poziomów selektywnego gromadzenia: 8% w 2009r.,
10% w 2010 r.
Cele długookresowe na lata 2012-2018
20% w 2018 r.
Odpady wielkogabarytowe
Cel krótkookresowy na lata 2012 – 2018
23
NA LATA 2008 - 2011
•
Wprowadzenie i doskonalenie systemu selektywnego zbierania w celu osiągnięcia
odpowiednich limitów odzysku na poziomie 35% w 2008 r, 50% w 2010 r.
Cel długookresowy na lata 2012 – 2018
• Kontynuowanie systemu selektywnego zbierania w celu osiągnięcia odpowiednich
limitów odzysku na poziomie 70% w 2015 r, 90% w 2018 r.
2.5 Działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarki odpadami
komunalnymii
Zapobieganie i minimalizacja wytwarzania odpadów są priorytetem w ustanowionej
w prawie wspólnotowym hierarchii postępowania z odpadami. Stanowiąc jednocześnie cel,
dla osiągnięcia, którego kraje członkowskie Unii Europejskiej mają obowiązek podejmować
odpowiednie działania. Osiągnięcie tego celu uzaleŜnione jest od wielu czynników, które nie
dotyczą bezpośrednio gospodarowania odpadami, lecz powiązane są np. ze wzrostem
gospodarczym, stopniem wdraŜania przez przedsiębiorców najlepszych dostępnych technik
(BAT), czy zamoŜnością społeczeństwa. Decyzje o zapobieganiu powstawania odpadów
zapadają juŜ na etapie fazy projektowej wyrobu, a takŜe na etapie jego wytwarzania,
uŜytkowania oraz związane są z ostatecznym zagospodarowaniem odpadów powstających z
tych wyrobów po zakończeniu ich cyklu Ŝycia.
2.5.1 Zadania krótkookresowe
Zadania, których realizacja zapewni poprawę sytuacji w zakresie gospodarowania
odpadami komunalnymi realizowane będą przez okres najbliŜszych 4 lat (2008-2011) i
obejmą następujące przedsięwzięcia:
• rozbudowanie istniejącego systemu selektywnego odbierania odpadów i osiągnięcie
odpowiednich poziomów selektywnej zbiórki;
• utworzenie organizacyjnych struktur ponadgminnych, zarządzających gospodarką
odpadami komunalnymi w ramach regionalnych systemów;
• podpisanie stosownych umów z organizacjami odzysku, co pozwoli na sfinansowanie
części kosztów selektywnej zbiórki odpadów;
• składanie w terminach przewidzianych ustawą o obowiązkach przedsiębiorców w
zakresie produktowej i opłacie depozytowej, sprawozdań marszałkowi województwa i
WFOŚiGW, które umoŜliwi gminie uzyskanie środków finansowych pochodzących z
opłat produktowych za opakowania; gospodarowania niektórymi odpadami oraz o
opłacie
• inwentaryzacja i likwidacja ”dzikich wysypisk”,
• konsekwentne korzystanie z narzędzi administracyjnych, w które ustawodawca
wyposaŜył gminy (decyzje administracyjne);
• umoŜliwienie właścicielom nieruchomości wyposaŜenia w urządzenia do zbierania
odpadów
na dogodnych (ratalnych) warunkach finansowych;
• współpraca z firmami specjalistycznymi zajmującymi się odzyskiem i recyklingiem
odpadów niebezpiecznych, zuŜytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego,
odpadów budowlanych, wielkogabarytowych, róŜnego rodzaju opakowań oraz
recyklingiem organicznym;
• Opracowanie i realizacja Programu usuwania materiałów zawierających azbest na
terenie Miasta i Gminy Szczekociny,
• intensywne działania edukacyjne.
24
NA LATA 2008 - 2011
2.5.2 Zadania długookresowe.
Zadania długookresowe, których realizacja zapewni poprawę w zakresie
gospodarowania odpadami komunalnymi, w tym zadania strategicznie na okres, co najmniej 8
lat (2012-2018) obejmą:
• kontynuację realizacji tych zadań krótkookresowych, które tego wymagają (większość
zadań);
• działania zmierzające do zapobiegania powstawania odpadów i ograniczania ich
negatywnego wpływu na środowisko;
• wspieranie wdraŜania niskoodpadowych technologii odzysku i unieszkodliwiania
odpadów, w tym pozwalającej na odzysk energii zawartej w odpadach w procesach
termicznego
i biochemicznego przekształcania;
• utrwalanie nabytych postaw ekologicznych mieszkańców poprzez ciągłe kampanie
edukacyjne.
2.5.3 Edukacja ekologiczna mieszkańców
Na terenie gminy Szczekociny jednostkami biorącymi udział w kształtowaniu
świadomości ekologicznej społeczeństwa są: Urząd Miasta i Gminy Szczekociny,
Nadleśnictwo Koniecpol, szkoły, Zarząd Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego,
organizacje pozarządowe a takŜe Starostwo Powiatowe w Zawierciu.
Działalność władz gminy jak i powiatu polega przede wszystkim na wspieraniu edukacji
ekologicznej w szkołach, publikowaniu materiałów informacyjnych, prelekcjach. Dzieci i
młodzieŜ uczestniczą w konkursach, olimpiadach ekologicznych. Dwa razy w roku
organizowana jest ogólnopolska akcja „Sprzątania świata”.
W 2007 r. Komenda Hufca ZHP Szczekociny oraz Miejsko - Gminny Ośrodek Kultury
w Szczekocinach zorganizowali VII edycję konkursu ekologicznego pod hasłem „Integracja
człowieka w środowisko naturalne, ochrona przyrody”. Konkurs ten zorganizowany był z
okazji Dnia Ziemi. W konkursie uczestniczyli uczniowie ze szkół podstawowych oraz
gimnazjów.
Starostwo Powiatowe w ramach środków z Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej organizuje konkurs: „Ekologiczne sołectwo”. Konkurs ten
przeznaczony
jest dla sołectw i osiedli z terenu powiatu zawierciańskiego i ma na celu zwiększenie
świadomości ekologicznej mieszkańców powiatu, kształtowanie postaw proekologicznych
oraz zachowanie wartości środowiska przyrodniczego, a tym samym środowiska
kulturowego. Jego celem jest takŜe aktywizacja lokalnej społeczności oraz poprawa zdolności
adaptacyjnych mieszkańców do zmian społeczno - gospodarczych. Konkurs ten jest celowym
działaniem zmierzającym do poprawy stanu środowiska oraz zdrowia społeczeństwa. Wspiera
działania prowadzone w ramach Programu Odnowy Wsi Województwa Śląskiego.
Na terenie gminy Szczekociny publikowane jest czasopismo informacyjne Miasta i
Gminy Szczekociny „Echo Szczekocin”, w którym zamieszczane są informacje dotyczące
ochrony środowiska i gospodarki odpadami.
DuŜą rolę w edukowaniu społeczeństwa w zakresie ekologii, odgrywa na skalę
ponadlokalną a często województwa, działalność Zarządu Zespołu Parków Krajobrazowych
Województwa Śląskiego, której przejawem jest organizacja szkoleń dla zorganizowanych
grup zarówno młodzieŜy jak i przedstawicieli instytucji zaangaŜowanych w ochronę
środowiska, w tym m.in. ośrodków naukowych, słuŜb ochrony przyrody oraz władz i
25
NA LATA 2008 - 2011
samorządów lokalnych. Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego posiada
sześć ośrodków edukacyjnych w województwie śląskim. Jeden z nich zlokalizowany jest na
terenie powiatu zawierciańskiego tj. Ośrodek Edukacyjno - Naukowy w Smoleniu. W
ośrodku organizowane są pogadanki o tematyce ekologicznej dla dzieci i młodzieŜy, zajęcia
dla nauczycieli, konkursy. Zespół Parków Krajobrazowych współpracuje m.in. ze szkołami,
urzędami miast i gmin w organizacji „Dnia Ziemi”, Sprzątania Świata” i doŜynek.
DuŜy udział w działalności promocyjnej i edukacyjnej adresowanej do mieszkańców
gminy Szczekociny a takŜe innych gmin powiatu zawierciańskiego mają organizacje
pozarządowe takie jak Polski Klub Ekologiczny - Okręg Górnośląski Koło Miejskie w
Zawierciu
(ul.
Długa
19,
42 - 400 Zawiercie, www.polskiklubekologiczny.org). Jednostka ta prowadzi działalność
wydawniczą, edukacyjną, informacyjną a takŜe organizuje konferencje, szkolenia i seminaria,
współpracuje ze szkołami, instytucjami rządowymi i samorządowymi. Organizacja ta
publikuje miesięcznik „Biuletyn Ekologiczny”, który jest współfinansowany ze środków
WFOŚiGW, Funduszu Inicjatyw Obywatelskich, Urzędu Miejskiego w Katowicach. Ponadto
Okręg Górnośląski Polskiego Klubu Ekologicznego jest głównym organizatorem i
realizatorem całorocznego programu edukacyjnego dla młodzieŜy pod nazwą „Rozpal
niepokój o Ziemię”. Wcześniej Program ten obejmował całe województwo śląskie. Obecnie
organizowane są jedynie raz w miesiącu (czwartek) wykłady na Uniwersytecie Śląskim w
ramach Centrum Studiów nad Człowiekiem i Środowiskiem. Ponadto Koło Polskiego
Związku Wędkarskiego w Szczekocinach wspólnie ze stowarzyszeniem „TROĆ”
zorganizowało akcję „TYDZIEŃ CZYSTOŚCI WÓD”. Zarząd koła PZW w Szczekocinach
poprzez tę akcję apeluje do mieszkańców o niezanieczyszczanie rzek, które są dobrem
wspólnym.
Tłem do edukacji ekologicznej jest równieŜ odpowiednio ukierunkowany rozwój
ruchu turystycznego i związanego z nim zaplecza. DuŜą rolę w tym zakresie odgrywa
działalność Polskiego Towarzystwa Turystyczno - Krajoznawczego.
WdroŜenie planu gospodarki odpadami jest procesem społecznym. Dlatego działania
związane z podnoszeniem świadomości ekologicznej są waŜnym czynnikiem warunkującym
uzyskanie akceptacji dla rozwiązań zaproponowanych w planach gospodarki odpadami.
Dzięki wysokiej świadomości społeczeństwo moŜe brać aktywny udział w strategii
zagospodarowania odpadów. Dlatego waŜne jest, aby kontynuować działania takie jak:
„Sprzątanie Świata”, „Dzień Ziemi”, poruszać tematy gospodarki odpadami na łamach
czasopisma
„ECHO
SZCZEKOCIN”
a takŜe wprowadzić nowe, których celem będzie zmiana dotychczasowego postępowania
mieszkańców gminy w sferze konsumpcji i postępowania z odpadami.
Prowadzona edukacja ekologiczna społeczeństwa na terenie gminy powinna docierać
do wszystkich grup społecznych i wiekowych. W związku z tym waŜne jest znalezienie
odpowiednich środków przekazu tak, aby w najprostszy i najskuteczniejszy sposób
przekazywać informację ekologiczną. W zaleŜności od formy i treści przekazu, moŜna
wyróŜnić następujące grupy, do których powinny być kierowane odpowiednio przygotowane
informacje:
• pracownicy administracji publicznej,
• nauczyciele i dziennikarze,
• dzieci i młodzieŜ,
• dorośli mieszkańcy,
• przedsiębiorcy.
26
NA LATA 2008 - 2011
PoniŜej przedstawiono przykładowe działania w zakresie edukacji ekologicznej.
Edukację ekologiczną najłatwiej prowadzić wśród dzieci i młodzieŜy w trakcie zajęć
szkolnych. Natomiast dla skutecznego wdroŜenia załoŜeń niniejszego dokumentu kluczowe
znaczenie ma odpowiednie przygotowanie pracowników administracji państwowej,
samorządowej, nauczycieli oraz pracowników firm zajmujących się zbieraniem i
unieszkodliwianiem
odpadów
a takŜe ogólnodostępna akcja informacyjna dla społeczeństwa.
Do głównych celów edukacji ekologicznej w zakresie gospodarki odpadami na terenie
gminy naleŜą m. in:
• podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa,
• rozpowszechnianie zasad prawidłowego postępowania z odpadami głównie w
zakresie przydomowego kompostowania, selektywnej zbiórki a takŜe nie pozbywania
się odpadów na dzikich wysypiskach,
•
•
•
•
rozwijanie umiejętności selektywnego zbierania surowców wtórnych „u źródła”
tj. w gospodarstwach domowych,
zachęcanie do dbania o ład, porządek i czystość w obejściach gospodarskich,
informowanie o korzyściach dla środowiska związanych z prowadzeniem racjonalnej
gospodarki odpadami,
informowanie o oddziaływaniu odpadów na środowisko (wody, powietrze,
powierzchnię ziemi).
ZałoŜone cele mogą być realizowane poprzez:
• działania popularyzacyjne (dostarczenie ulotek i broszurek informacyjnych do
kaŜdego gospodarstwa domowego, plakaty rozwieszone w często odwiedzanych przez
mieszkańców miejscach gminy np. w przedszkolach, szkołach, w okolicy kościoła i
sklepów,
publikacje
w prasie lokalnej, konkursy, informacje przekazywane w trakcie ogłoszeń
parafialnych, festynów),
• zachęty ekonomiczne (przekazanie sadzonek drzew lub krzewów np. jako nagrody
za segregację odpadów niebezpiecznych takich jak baterie, świetlówki, opakowania
po aerozolach oddawane do Gminnego Punktu Zbierania Odpadów Niebezpiecznych,
który powstanie na terenie gminy),
• działania edukacyjne (prowadzenie zajęć dydaktycznych w szkołach, organizowanie
seminariów tematycznych, szkolenie pracowników administracji samorządowej
oraz przedsiębiorców),
• wzmoŜone kontrole w szczególności w zakresie właściwego zbierania odpadów
i prawidłowego postępowania z nimi,
• działania informacyjne (udostępnianie informacji o gospodarce odpadami).
Materiały informacyjne takie jak np. plakaty, ulotki, informacje prasowe powinny zawierać
następujące informacje:
w zakresie selektywnej zbiórki odpadów:
 wyszczególnione rodzaje odpadów powstające w strumieniu odpadów komunalnych,
 informacje o korzyściach wynikający z selektywnej zbiórki odpadów,
27
NA LATA 2008 - 2011
 informacje na temat odpadów jakie naleŜy wrzucać a jakich nie do określonego koloru
pojemnika na papier, plastik, szkło, odpady ulegające biodegradacji,
 informacje na temat odpadów wielkogabarytowych i moŜliwości ich oddania na
terenie gminy,
 informacje na temat odpadów zuŜytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego
i moŜliwości ich oddania na terenie gminy,
 informacje na temat odpadów remontowo - budowlanych i moŜliwości ich oddania
na terenie gminy,
 informacje na temat zuŜytych baterii i moŜliwości ich oddania na terenie gminy,
 informacje na temat przeterminowanych leków i moŜliwości ich oddania
na terenie gminy,
w zakresie przydomowego kompostowania odpadów:
 charakterystykę odpadów ulegających biodegradacji powstających w gospodarstwach
domowych,
 informacje o korzyściach wynikających z przydomowego kompostowania,
w zakresie gromadzenia odpadów na dzikich wysypiskach:
 głównie informacje na temat zanieczyszczenia wody i gleby jakie powodują te
odpady.
Wskazane jest równieŜ organizowanie seminariów, spotkań, pogadanek itp. dla
mieszkańców gminy na temat segregacji odpadów, przydomowego kompostowania oraz
problemu dzikich wysypisk. Uczestnictwo w takich spotkaniach miałoby charakter
nieobowiązkowy, uczestnikami mogliby być wszyscy mieszkańcy gminy. O powodzeniu tego
typu przedsięwzięć decyduje przede wszystkich odpowiednio przygotowana i
przeprowadzona kampania informacyjna. Dodatkowo jako zachętę do uczestnictwa moŜna na
koniec kaŜdego spotkania rozlosować np. przydomowe kompostowniki.
Ponadto powinny być prowadzone działania w zakresie wdraŜania zasad „Czystszej
Produkcji” w procesach produkcyjnych (zapobieganie powstawania zanieczyszczeń „u
źródła”, minimalizacja ilości powstawania odpadów, ścieków, gazów i pyłów oraz
oszczędzanie
energii,
wody,
paliw
i innych zasobów naturalnych).
2.6 Proponowany system gospodarki odpadami
Na system gospodarki odpadami składają się m. in.: zbieranie, transport, odzysk,
recykling i unieszkodliwianie odpadów. System gospodarki odpadami komunalnymi w
gminie Szczekociny opierał się będzie na następujących zasadach:
• ustawowej realizacji zadań gminy w sposób uzasadniony ekonomicznie,
• realizacji zadań w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi wspólnie
z podmiotami, które dostosowały swoją działalność do zmian wprowadzonych
w ustawie
z dnia 13 września 1996 o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2005
nr 236, poz. 2008 – tekst jednolity, z póŜn. zm. Dz. U. z 2006 r. nr 144, poz. 1042).
Gmina zapewni objęcie wszystkich mieszkańców zorganizowanym systemem odbierania
wszystkich rodzajów odpadów komunalnych z uwzględnieniem podziału na tereny wiejskie
i miejskie, a więc:
1) odpadów ulegających biodegradacji w tym zielonych, np. z pielęgnacji ogrodów
i zieleni komunalnej,
2) papieru i tektury nieopakowaniowej,
28
NA LATA 2008 - 2011
3) opakowań z papieru i tektury,
4) tworzyw sztucznych nieopakowaniowych,
5) opakowań z tworzyw sztucznych,
6) tekstyliów,
7) szkła nieopakowaniowe,
8) opakowań ze szkła,
9) metali,
10) opakowań z blachy stalowej,
11) opakowań z aluminium,
12) odpadów mineralnych,
13) drobnej frakcji popiołowej,
14) wielkogabarytowych, np. mebli, sprzętu elektrycznego i elektronicznego,
15) budowlanych z remontów mieszkań i budynków,
16) niebezpiecznych, np. zuŜytych baterii, akumulatorów, pozostałości farb i
lakierów, opakowań po środkach ochrony roślin i nawozach.
Przy czym zorganizowanym systemem odbioru nie muszą być objęte odpady
kuchenne ulegające biodegradacji oraz zielone np. z pielęgnacji ogrodów, zieleni komunalnej
z terenów wiejskich i miejskich z zabudową jednorodzinną (preferowane zagospodarowanie i
kompostowanie przydomowe).
Właściciele/zarządcy nieruchomości zobowiązani są do selektywnego zbierania
i przekazywania następujących strumieni odpadów komunalnych:
• odpady ulegające biodegradacji, do których zalicza się m.in.: odpady powstające w
procesie przygotowania posiłków, odpady zielone z pielęgnacji ogrodów, z
porządkowania terenów zielonych (parków, cmentarzy, ogródków działkowych i
przydomowych), Na terenach wiejskich i miejskich z zabudową jednorodzinną
moŜliwe jest przydomowe kompostowanie,
• odpady opakowaniowe, do których zalicza się: opakowania z papieru, opakowania
ze szkła, opakowania z tworzyw sztucznych, z blachy stalowej, z blachy aluminiowej,
• odpady niebezpieczne w strumieniu odpadów komunalnych, do których zalicza się
m.in: zuŜyte baterie, akumulatory, świetlówki, opakowania po środkach ochrony
roślin
i nawozach, opakowania po aerozolach, pozostałości farb, lakierów,
rozpuszczalników, środków do impregnacji drewna, olejów mineralnych i
syntetycznych, benzyn, leków,
• odpady tekstylne, do których zalicza się m.in.: szmaty, odzieŜ, obuwie
niezanieczyszczone substancjami niebezpiecznymi,
• odpady wielkogabarytowe, do których zalicza się m.in.: stare meble, zuŜyty sprzęt
gospodarstwa domowego, tzw. sprzęt AGD, zuŜyty sprzęt elektryczny i elektroniczny,
• odpady budowlane, do których zalicza się m.in.: gruz betonowy, ceglany,
ceramiczny, asfaltowy,
Gmina poprzez podmioty prowadzące działalność w zakresie odbierania odpadów
komunalnych, które są obowiązane do selektywnego ich odbierania oraz do ograniczania
ilości odpadów ulegających biodegradacji kierowanych do składowania, zapewni warunki
funkcjonowania systemu selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych tak, aby
29
NA LATA 2008 - 2011
było moŜliwe ograniczenie składowania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji
(tereny miejskie). Wydając zezwolenia na odbiór odpadów od właścicieli nieruchomości,
poprzez określenie szczegółowych zasad odbioru i postępowania, zobowiązuje
przedsiębiorców do odbierania takŜe wszystkich odpadów zebranych selektywnie, w tym,
powstających w gospodarstwach domowych odpadów wielkogabarytowych, niebezpiecznych,
zuŜytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, odpadów budowlanych z remontów,
odpadów
zielonych
z pielęgnacji ogrodów i odpadów.
Zakłada się następujące systemy zbierania odpadów komunalnych na terenie Miasta i Gminy
Szczekociny:
Zbieranie odpadów zmieszanych
Odpady zmieszane zbierane będą analogicznie jak dotychczas do pojemników będących
na wyposaŜeniu firm wywozowych i zlokalizowanych w dotychczasowych miejscach.
Stosować się będzie pojemniki o róŜnych pojemnościach tj: 120 l, 240 l i 1100 l. Odbiór
odpadów następuje na podstawie zawartej umowy z uprawnioną firmą odbierającą odpady
komunalne, posiadającą aktualne zezwolenia w zakresie odbierania i transportu odpadów
komunalnych.
W miarę rozwoju selektywnej zbiórki naleŜy weryfikować ilość pojemników do zbiórki
odpadów zmieszanych. W zabudowie wielorodzinnej odpady wywoŜone będą co najmniej 1
raz
w tygodniu, w zabudowie jednorodzinnej co najmniej raz na 1 miesiąc.
Selektywna zbiórka odpadów
Segregacja odpadów powinna objąć swym zasięgiem wszystkie strumienie odpadów z
gospodarstw domowych, jednostek usługowo-handlowych, zakładów przemysłowych,
lecznictwa i szkolnictwa. Konieczne jest prowadzenie działań edukacyjnych i informacyjnych
wśród mieszkańców, celem zwiększenia ilości surowców pozyskiwanych z selektywnej
zbiórki. Działania te powinny być kontynuowane takŜe podczas działania systemu.
• Selektywna zbiórka opakowań i surowców wtórnych
Selektywna zbiórka odpadów odbywać się będzie w systemie gniazdowym. Proponuje się
zwiększenie ilości zestawów pojemników na selektywną zbiórkę z obecnych 4 do około 22.
Tak, aby jeden zestaw pojemników przypadał na jedno sołectwo. KaŜdy zestaw pojemników
powinien składać się z pojemnika na tworzywa sztuczne, szkło białe, szkło kolorowe oraz
papier i tekturę. Dopuszcza się stosowanie jednego pojemnika na szkło białe i kolorowe.
KaŜdy pojemnik powinien posiadać odpowiednią kolorystykę i oznaczenie: kolor Ŝółty na
tworzywa sztuczne, biały na szkło białe, zielony na szkło kolorowe oraz niebieski na papier i
tekturę.
•
Selektywna zbiórka odpadów ulegających biodegradacji
W aspekcie realizacji celów planu tj. zmniejszenia ilości odpadów ulegających biodegradacji
w strumieniu odpadów komunalnych niezwykle istotnym zagadnieniem jest ich właściwe
zagospodarowywanie. Z uwagi na specyfikę zabudowy gminy Szczekociny (znaczna
przewaga zabudowy jednorodzinnej) po zgłoszeniu podmiotowi uprawnionemu i zapisaniu
tego faktu w umowie, właściciel nieruchomości na terenach z zabudową jednorodzinną moŜe
umieszczać odpady ulegające biodegradacji w przydomowym kompostowniku. Celowym
byłoby podjęcie działań edukacyjnych uświadamiających mieszkańcom zalety
30
NA LATA 2008 - 2011
przydomowego kompostowania. W celu zapewnienia skuteczności realizacji przedsięwzięcia
naleŜy z wyprzedzeniem przeprowadzić akcję edukacyjną w zakresie selektywnej zbiórki ze
szczególnym uwzględnieniem problematyki dotyczącej kompostowania odpadów ulegających
biodegradacji.
W posesjach jednorodzinnych, gdzie nie jest moŜliwe wykorzystanie bioodpadów we
własnym zakresie proponuje się w okresie wiosenno – jesiennym stosowanie worków do
zbierania odpadów pochodzących z pielęgnacji zieleni tj. liści, trawy, gałęzi itp.
•
Selektywna zbiórka odpadów wielkogabarytowych
Odpady wielkogabarytowe zbierane będą okresowo w sposób „akcyjny” (dwa razy do roku)
wg ustalonego harmonogramu. Harmonogram zbiórki umieszczany powinien być na stronie
internetowej Urzędu Miejskiego w Szczekocinach, wywieszany na tablicach ogłoszeń w
sołectwach a takŜe w placówkach publicznych, oświatowych i handlowych na terenie gminy.
•
Selektywna zbiórka zuŜytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego
ZuŜyty sprzęt elektryczny i elektroniczny zbierany będzie jak dotychczas w punkcie zbiórki
zuŜytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego funkcjonującego na terenie Komunalnego
Zakładu BudŜetowego przy ul. Przemysłowej 2 w Szczekocinach.
Ponadto zgodnie z art. 42 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r o zuŜytym sprzęcie
elektrycznym
i elektronicznym (Dz. U. nr 180, poz. 1495) w zbiórkę zuŜytego sprzętu włączone są
placówki handlu detalicznego i hurtowego. Przy sprzedaŜy urządzeń i artykułów
gospodarstwa domowego sprzedawcy detaliczni i hurtowi są zobowiązani do nieodpłatnego
przyjęcia tego samego rodzaju zuŜytego sprzętu na zasadzie 1:1.
•
Selektywna zbiórka odpadów niebezpiecznych
Przy zbieraniu odpadów niebezpiecznych wytwarzanych w grupie odpadów komunalnych
przewiduje się regularny, bezpłatny odbiór odpadów przez specjalistyczny samochód
(Mobilny Punkt Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych) wyposaŜony w specjalne, atestowane
pojemniki
na odpady. Samochód taki obsługiwałby dany teren gminy wg ustalonego harmonogramu
zbiórki (średnio 2 razy w roku). Zebrane w ten sposób odpady przekazywane byłyby
bezpośrednio po przeprowadzonej zbiórce do unieszkodliwienia
Do MPZON-u powinny trafiać: zuŜyte baterie i akumulatory, przeterminowane leki, oleje
odpadowe, zuŜyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, przeterminowane środki ochrony roślin
itp.
•
Selektywna zbiórka odpadów budowlanych
Odpady budowlane zbierane będą do kontenera/pojemnika/worka dostarczonego przez
uprawniony podmiot a następnie odbierane na indywidualne zgłoszenie.
•
Selektywna zbiórka odpadów tekstylnych.
Odpady tekstylne zbierane będą do worków dostarczonych przez podmiot uprawniony
w uzgodnionym kolorze. Odpady tekstylne, odbierane będą np. w cyklu kwartalnym.
31
NA LATA 2008 - 2011
2.6.1 Zbieranie i transport odpadów
Osiągnięcie zakładanych celów w zakresie zbierania odpadów komunalnych wymaga
realizacji następujących działań:
• kontrolowania poprzez gminę stanu zawieranych umów przez właścicieli
nieruchomości
z podmiotami prowadzącymi działalność w zakresie odbierania odpadów
komunalnych,
co skutkować powinno objęciem stosownymi umowami lub decyzjami 100%
mieszkańców gmin;
• kontrolowania przez gminę sposobów i zakresu wypełniania przez podmioty
posiadające zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odbierania odpadów
komunalnych od właścicieli nieruchomości – ustaleń zawartych w w/w zezwoleniach
dotyczących metod oraz miejsc prowadzenia odzysku unieszkodliwiania odpadów;
• doskonalenie systemów ewidencji wytwarzanych, poddawanych odzyskowi oraz
unieszkodliwianiu odpadów komunalnych.
2.6.2 Odzysk i unieszkodliwianie odpadów
Maksymalizacja odzysku odpadów wg „KPGO 2010” wymaga:
• zapewnienia, Ŝe odpowiednia przepustowość instalacji będzie dostępna, aby
przetworzyć wszystkie selektywnie zebrane odpady, poprzez odpowiednie
monitorowanie zrealizowanych i planowanych inwestycji,
• stymulowania rozwoju rynku surowców wtórnych i produktów zawierających surowce
wtórne poprzez wspieranie współpracy organizacji odzysku, przemysłu i samorządu
terytorialnego oraz konsekwentne egzekwowanie obowiązków w zakresie odzysku
i recyklingu,
• promowania produktów wytwarzanych z materiałów odpadowych poprzez
odpowiednie działania promocyjne i edukacyjne jak równieŜ zamówienia publiczne,
• wydawania pozwoleń tylko na budowę instalacji realizujących załoŜenia planów
gospodarki odpadami odpowiedniego szczebla i których celowość została
potwierdzona analizą koszty-korzyści,
• zachęcania inwestorów publicznych i prywatnych do udziału w realizacji inwestycji
strategicznych zgodnie z planami gospodarki odpadami,
• wspierania i promocji badań nad technologiami odzysku i unieszkodliwiania
odpadów.
Gmina Szczekociny prowadzić będzie docelowo system zbierania odpadów
komunalnych
z uwzględnieniem wszystkich elementów – rozwój istniejącego systemu selektywnej zbiórki
odpadów opakowaniowych zuŜytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz
wprowadzenie
zbiórki
odpadów
wielkogabarytowych
odpadów
budowlanych,
niebezpiecznych, tekstylnych, odpadów ulegających biodegradacji wraz z propagowaniem ich
przydomowego kompostowania. Odzysk i unieszkodliwianie odpadów komunalnych
odbywać się będzie w obiektach zlokalizowanych najbliŜej na terenie województwa
śląskiego.
Krajowy Plan Gospodarki Odpadami (KPGO 2010) zakłada funkcjonowanie gospodarki
odpadami komunalnymi w systemie rozwiązań regionalnych, w których są uwzględnione
wszystkie niezbędne elementy tej gospodarki w danych warunkach lokalnych. Istotnym jest,
by planowane instalacje spełniały kryteria BAT, a stosowane technologie były sprawdzone
poprzez
wieloletnie
32
NA LATA 2008 - 2011
i liczne doświadczenia. Podstawą gospodarki odpadami komunalnymi powinny stać się
Zakłady Zagospodarowania Odpadów (ZZO) spełniające w zakresie technicznym kryteria
najlepszej dostępnej techniki i winny zapewnić, co najmniej następujący zakres usług:
• mechaniczno-biologiczne przekształcanie zmieszanych odpadów komunalnych,
• składowanie przetworzonych zmieszanych odpadów komunalnych,
• kompostowanie odpadów zielonych,
• sortowanie poszczególnych frakcji odpadów komunalnych zbieranych selektywnie
(opcjonalnie),
• zakład demontaŜu odpadów wielkogabarytowych (opcjonalnie),
• zakład przetwarzania zuŜytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (opcjonalnie).
Zakłada się tworzenie rejonów gospodarki odpadami, które winny obsługiwać
co najmniej 150 tys. mieszkańców.
2.6.3 Obiekty w systemie gospodarki odpadami komunalnymi
W celu określenia systemu gospodarki odpadami komunalnymi w WPGO województwo
śląskie podzielono na 11 regionów gospodarki odpadami. Gmina Szczekociny
przyporządkowana została do Regionu 9. Do Regionu tego oprócz gminy Szczekociny
wchodzić będą: Poraj, śarki, Niegowa Koziegłowy, Myszków, Mierzęcice, Siewierz oraz
pozostałe
gminy
powiatu
zawierciańskiego
tj. Zawiercie, Irządze, Poręba, Włodowice, Kroczyce, Pilica, śarnowiec, Ogrodzieniec i Łazy.
Gminy wchodzące w skład Regionu 9 pokazano na rys. 4.
Rys. 4 Proponowany region gospodarki odpadami komunalnymi dla gminy Szczekociny.
W regionie tym załoŜono funkcjonowanie następujących obiektów (tabela 12).
Tabela 12 Rodzaje instalacji wchodzące w skład Regionu 9
Nr na
Rodzaj
Nazwa i adres instalacji
Podstawa prawna
Rok zamknięcia
Pojemność [Mg]
33
NA LATA 2008 - 2011
mapie
na rys.
3
20.
instalacji
Składowisko
21.
Składowisko
12.
Sortownia
4.
Kompostownia
działalności
lub kody
przetwarzanych
odpadów
Po 2018
lub zdolność
przerobowa
[Mg/rok]
320100
Nie posiada
2007
0
Pozwolenie
zintegrowane do
2014r.
200101, 200102,
200139, 200303,
200108, 200201,
190801, 190805
200108, 200201
3400
Składowisko odpadów Zakład
Unieszkodliwiania Odpadów
dla miasta Zawiercie przy ul.
Podmiejskiej w Zawierciu,
Miejskie Składowisko
Odpadów Komunalnych,
Poręba, ul. Partyzantów
Sortownia odpadów
komunalnych, Zawiercie ul.
Krzywa
Pozwolenie
zintegrowane do
2014r.
Kompostownia pryzmowa,
EKO 2000, Ogrodzieniec, ul.
Kościuszki
Pozwolenie na
wytw. odpadów do
2007r.
400
Eksploatacja Miejskiego Składowiska Odpadów Komunalnych w Porębie odbywała
się w latach 1995 – 2007. Składowisko odpadów zostało zamknięte na podstawie decyzji
Wojewody Śląskiego znak ŚR-II-6627/7/07 z dnia 17.09.2007 r. Rekultywacja składowiska
została zakończona 12.06.2008 r. W latach 2008 – 2011 planowana jest rozbudowa
składowiska. Obecnie trwają prace mające na celu pozyskanie dokumentów dla ustalenia
warunków zabudowy dla nowej kwatery składowiska.
Od 2007 r. rozpoczęła działalność kompostownia pryzmowa, znajdująca się w Zakładzie
Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych dla Miasta Zawiercie przy ul. Podmiejskiej
w Zawierciu.
2.7 Koszty funkcjonowania systemu
Na sumaryczne koszty funkcjonowania systemu gospodarki odpadami składają się
nakłady inwestycyjne na zakup pojemników do selektywnej zbiórki odpadów oraz koszty
eksploatacyjne tj. koszty zbiórki i odzysku lub unieszkodliwiania odpadów.
Koszty inwestycyjne
PoniŜej przedstawiono szacunkową analizę kosztów inwestycyjnych niezbędnych
dla wdroŜenia projektowanego systemu gospodarki odpadami komunalnymi w gminie
Szczekociny.
Dla oszacowania kosztów związanych z zakupem pojemników do selektywnej zbiórki
odpadów przyjęto następujące zasady:
• Częstotliwość odbioru odpadów z selektywnej zbiórki – raz na miesiąc,
• Rozmieszczenie punktów, w których umieszczone są pojemniki do selektywnej
zbiórki odpadów w ilości 22 „gniazd”,
• Wymiana w ciągu 4 lat około 5% zuŜytych pojemników do selektywnej zbiórki
odpadów.
34
NA LATA 2008 - 2011
PoniŜej w tabeli 13 przedstawiono szacunkowe koszty inwestycyjne wraz
z terminem ich realizacji.
Tabela 13 Szacunkowe koszty inwestycyjne
Lp
Przedmiot inwestycji
Czas realizacji
1.
Pojemniki do selektywnej zbiórki
odpadów
2.
Worki do zbiórki odpadów
z pielęgnacji zieleni
3.
GPZON
Razem
2008-2011
2008-2011
2012-2018
2008-20011
Koszt łączny
[tys. PLN]
20
78
137
300
535
Koszty eksploatacyjne
Koszty eksploatacyjne systemu zaleŜne są od ilości odpadów:
• zebranych z terenu gminy,
• przeznaczonych do odzysku i unieszkodliwienia poza składowaniem,
• przeznaczonych do unieszkodliwienia poprzez składowanie.
Ilości odpadów przeznaczonych do odzysku i unieszkodliwienia w gminie Szczekociny w
latach 2008 – 2018 przedstawiono w tabeli 14.
Tabela 14 Ilości odpadów komunalnych do odzysku i unieszkodliwienia w gminie Szczekociny
[Mg]
Wyszczególnienie
Surowce wtórne do
odzysku
Odpady ulegające
biodegradacji
Odp
wielkogabarytowe
do odzysku lub
unieszkodliwiania
niebezpieczne do
odzysku lub
unieszkodliwienia
RAZEM (odpady
do odzysku i
unieszkodliwiania
poza
składowaniem)
Składowanie zmieszane
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
63
63
64
64
89
97
111
124
133
143
152
206
250
290
375
55
62
69
76
90
91
98
26
31
42
49
11
12
14
15
16
17
17
6
7
9
11
461
547
576
603
632
657
687
301
352
405
499
616
719
770
819
871
908
954
1727
1690
1651
1572
1471
1383
1350
1318
1282
1263
1235
PoniŜej w tabeli 15 zestawiono jednostkowe koszty zbierania odpadów zmieszanych,
surowców wtórnych, odpadów wielkogabarytowych, odpadów niebezpiecznych oraz frakcji
organicznej,
a takŜe koszty odzysku lub unieszkodliwiania odpadów przy zastosowaniu róŜnych
technologii.
35
NA LATA 2008 - 2011
Tabela 15 Średnie, szacunkowe koszty eksploatacyjne proponowanego systemu gospodarki
odpadami w gminie Szczekociny [PLN]
Rok
Wyszczególnienie
Zbieranie
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
- surowce wtórne
- odpady
wielkogabarytowe
- odpady niebezpieczne
- odpady ulegające
biodegradacji
- odpady zmieszane
9402
9467
9536
9604
13308
14623
16588
18579
19975
21393
22838
10314
12817
15257
20269
4765
5415
6025
6643
7923
8046
8639
2070
2564
3528
4183
2367
2775
3207
3571
3814
4066
4273
1171
1535
1921
2379
24890
29670
31425
33081
34779
36478
38447
60443
60629
60719
59254
55913
53783
52641
52068
51296
51154
50623
6268
Sortowanie
26816
Kompostowanie
Odzysk lub
unieszkodliwianie odpadów 4244
wielkogabarytowych
Odzysk lub
unieszkodliwianie odpadów 3749
niebezpiecznych
224504
Składowanie
6454
33011
6647
38926
6846
51424
11534
66834
12673
79301
14376
83562
16721
87468
17978
94852
19967
98588
21315
102983
5256
7236
8590
9973
11204
12466
13897
16567
17005
18260
4911
6146
7613
7640
8756
9900
10940
11441
11949
12308
278811
330263
369451 353135 331991 337440 329543 333423 328397 327200
432383
502466
571137
635304 651603 656456 677516 686451 709833 718179 731708
8226
53
8201
61
8178
70
koszty - odzysk
RAZEM
liczba mieszkańców
Na 1 mieszkańca/rok
8155
78
8652
75
8628
76
8614
79
8597
80
8580
83
8563
84
3 Rozpoznanie źródeł pozyskiwania środków finansowych na realizację
Planu Gospodarki Odpadami
3.1 Krajowe jednostki finansujące
Z punktu widzenia potrzeb inwestorów realizujących inwestycje w gospodarce
odpadami na największe zainteresowanie zasługuje oferta następujących krajowych jednostek
finansujących:
• Ekologicznych funduszy celowych, a przede wszystkim Narodowego Funduszu
Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz wojewódzkich funduszy ochrony
środowiska
i gospodarki wodnej,
• Fundacji EkoFundusz,
• Banku Ochrony Środowiska S. A.
Jednostki te dysponują atrakcyjnymi dla inwestorów formami finansowania w postaci dotacji
(poza BOŚ S. A.) oraz niskooprocentowanych poŜyczek i kredytów, charakteryzującymi się
ponadto innymi formami preferencji jak np. częściowe umarzanie poŜyczek, karencja w
spłacie kapitału zaciągniętego kredytu.
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przy finansowaniu
inwestycji w 2008 r. kieruje się generalną zasadą wspomagania przede wszystkim inwestycji
realizowanych z udziałem bezzwrotnych środków Unii Europejskiej, w celu osiągnięcia przez
Polskę efektów ekologicznych określonych w Traktacie Akcesyjnym. Stosując tę zasadę,
Narodowy Fundusz określił listę programów priorytetowych planowanych do finansowania w
2008 r. Program priorytetowy dotyczący gospodarki odpadami – Ochrona powierzchni ziemi
36
8548
86
NA LATA 2008 - 2011
zawiera przedsięwzięcia z zakresu gospodarki odpadami komunalnymi ze szczególnym
uwzględnieniem odpadów opakowaniowych, pouŜytkowych i niebezpiecznych. Są to m. in.:
• Kompleksowe systemy gospodarowania odpadami komunalnymi od projektu do
realizacji, uwzględniające, co najmniej: działania prewencyjne, selektywne zbieranie,
przygotowanie odpadów do odzysku lub unieszkodliwiania oraz o ile wynika to z
planów gospodarki odpadami instalacje do odzysku, w tym recyklingu oraz
unieszkodliwiania.
• Budowa:
 Punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych, w szczególności
odpadów niebezpiecznych oraz unieszkodliwianie,
 Instalacji umoŜliwiających przygotowanie odpadów do procesów odzysku,
w tym recyklingu,
 Instalacji do odzysku, w tym recyklingu poszczególnych rodzajów odpadów
komunalnych,
 Instalacji do termicznego przekształcania odpadów komunalnych z odzyskiem
energii,
 Instalacji do unieszkodliwiania odpadów komunalnych w procesach innych niŜ
składowanie.
• Dostosowanie, w tym likwidacja istniejących składowisk odpadów do
obowiązujących przepisów.
• Racjonalizacja gospodarki zasobami i odpadami przez wsparcie dla wdroŜenia
nowych technologii w zakresie ograniczania materiałochłonności i ilości
wytwarzanych odpadów innych niŜ komunalne.
• Wsparcie dla przedsiębiorców i gmin w zakresie unieszkodliwiania odpadów
niebezpiecznych, zawierających azbest.
• Zagospodarowanie odpadów opakowaniowych i pouŜytkowych.
• Zbieranie i demontaŜ pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz gospodarowanie
odpadami powstałymi w wyniku demontaŜu pojazdów wycofanych z eksploatacji.
Warunkiem finansowania przez Narodowy Fundusz zadań w ramach programu jest
konieczność ich określenia w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami oraz w planach
niŜszego szczebla – (wojewódzkich, powiatowych, gminnych). Uzyskanie dofinansowania na
inwestycje
z listy programów priorytetowych i zawartych w planach gospodarki odpadami jest ponadto
warunkowane udokumentowaniem przez inwestora moŜliwości pełnego pokrycia kosztów
zadania oraz wywiązywaniem się przez niego z obowiązku uiszczania opłat i kar,
stanowiących przychody Narodowego Funduszu. Stosowane przez Narodowy Fundusz
dofinansowanie inwestycji ma formę poŜyczki lub dotacji. O formie dofinansowania decyduje
Zarząd Funduszu. Narodowy Fundusz przeznacza równieŜ środki na kredyty bankowe
(współpracę w tym zakresie prowadzi z Bankiem Ochrony Środowiska S. A.). Procedura
ubiegania się o środki Narodowego Funduszu rozpoczyna się od złoŜenia wniosku o
dofinansowanie wraz z odpowiednimi załącznikami. Załącznikiem do umowy jest m. in.
harmonogram
rzeczowo
–
finansowy.
Udzielenie dofinansowania następuje
na podstawie umowy cywilno – prawnej, mającej formę pisemną.
Wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej, analogicznie jak
Narodowy Fundusz, udzielają dofinansowania przedsięwzięć proekologicznych w formie
nisko oprocentowanych poŜyczek i dotacji, głównie inwestycyjnych, przynoszących efekt
ekologiczny. KaŜdy z funduszy wojewódzkich posiada własne programy priorytetowe
37
NA LATA 2008 - 2011
określające typy zadań dofinansowania oraz zasady udzielania poŜyczek i dotacji. Informacje
w tym zakresie znajdują się na stronach internetowych poszczególnych funduszy. Adres
strony dla województwa śląskiego: http://www.wfosigw.katowice.pl/. Dofinansowanie moŜe
nastąpić, jeśli wnioskodawca wywiązuje się z obowiązku wnoszenia opłat za korzystanie ze
środowiska oraz administracyjnych kar pienięŜnych stanowiących dochody Funduszu, a
takŜe,
gdy
wywiązuje
się
z
innych
zobowiązań
w stosunku do Funduszu. Formalnym wystąpieniem o finansowanie zadania ze środków
wojewódzkiego funduszu jest złoŜenie wniosku o dofinansowanie zawierającego
harmonogram rzeczowo-finansowy zadania z kompletem wymaganych dokumentów,
wynikających
ze stosowanych przez fundusz wymagań. Wojewódzkie fundusze stosują takŜe częściowe
umorzenia poŜyczek. Środki wojewódzkich funduszy udzielane przedsiębiorcom stanowią
pomoc publiczną i podobnie jak Narodowy Fundusz mogą zawierać z bankami umowy o
wspólnym finansowaniu przedsięwzięć słuŜących ochronie środowiska.
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach,
wspomaga osiąganie długoterminowych celów środowiskowych województwa śląskiego,
przeznaczając środki finansowe na realizację przedsięwzięć priorytetowych.
Przedsięwzięciami
priorytetowymi
w Gospodarce odpadami w roku 2008 są m. in.:
• Ograniczanie obciąŜenia środowiska odpadami:
 Realizacja inwestycji zgodnych z Krajowym Planem Gospodarki Odpadami.
 Działania związane z minimalizacją powstawania odpadów.
 Działania systemowe związane z wykorzystaniem odpadów.
 Działania systemowe związane z unieszkodliwianiem odpadów (z wyłączeniem
budowy, rozbudowy i modernizacji składowisk odpadów).
• Zapewnienie bezpiecznego dla środowiska składowania odpadów:
 Budowa, rozbudowa i modernizacja składowisk odpadów w ramach Planu Gospodarki
Odpadami dla Województwa Śląskiego.
 Usuwanie i unieszkodliwianie azbestu.
 Likwidacja
zagroŜeń
środowiskowych
powodowanych
zdeponowaniem
niebezpiecznych odpadów.
 Zamykanie składowisk odpadów.
Fundacja EkoFundusz – powołana w 1992 roku przez Ministra Finansów, zarządza
środkami finansowymi pochodzącymi z tzw. ekokonwersji, czyli zamiany części
zagranicznego długu Polski, wobec następujących krajów: USA, Szwajcaria, Włochy,
Francja,
Szwecja
i Norwegia, na przedsięwzięcia w dziedzinie ochrony środowiska. Finansowaniem są objęte
projekty ujęte w pięciu sektorach. Sektor dotyczący gospodarki odpadami obejmuje projekty
gospodarki odpadami komunalnymi oraz odpadami niebezpiecznymi. Zgodnie z przyjętymi
dla tego sektora zasadami, pomoc finansowa EkoFunduszu moŜe być udzielana na
następujące typy zadań inwestycyjnych:
1) organizacja kompleksowych systemów zbiórki, recyklingu i zagospodarowania odpadów
komunalnych obsługujących 50-250 tys. mieszkańców,
2) unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych,
3) budowa instalacji do recyklingu odpadów komunalnych i niebezpiecznych,
4) modernizacje technologii przemysłowych prowadzące do eliminacji powstawania odpadów
niebezpiecznych (tzw. „czyste technologie").
W zakresie działania EkoFunduszu znajdują się równieŜ projekty związane z likwidacją
zagroŜenia dla środowiska powodowanego wyrobami zawierającymi azbest (fabryki
38
NA LATA 2008 - 2011
produkujące w przeszłości wyroby azbestowe, tereny zanieczyszczone odpadami
azbestowymi, budowa składowisk odpadów azbestowych).
Formą finansowania stosowaną przez EkoFundusz jest dotacja. Wysokość dotacji jest
uzaleŜniona od rodzaju projektu, które dla sektora V - „racjonalizacja gospodarki odpadami
i rekultywacja gleb zanieczyszczonych" są klasyfikowane jako innowacyjne i techniczne, oraz
typu wnioskodawcy - samorządy, przedsiębiorcy, inne podmioty. Wysokość dotacji dla
projektów technicznych realizowanych przez przedsiębiorców - do 30 %, samorządy oraz
podmioty powiązane z samorządami - w zaleŜności od dochodu na l mieszkańca - od 30 do 60
%, inne podmioty do 50%. Dofinansowanie moŜe być udzielone na zadania będące w fazie
realizacji,
o stopniu zaawansowania w dniu złoŜenia wniosku nieprzekracząjącym 60%. Procedura
rozpatrywania i zgłaszania wniosków jest dwustopniowa. Pierwszym etapem jest Ankieta
projektu. Jeśli zgłoszone w Ankiecie zadanie jest ocenione pozytywnie wnioskodawca
przedkłada
Wniosek
o przyznanie dotacji. Wnioski inwestorów o finansowanie są oceniane w EkoFunduszu pod
kątem ekologicznym, technologicznym, ekonomicznym i organizacyjnym, zgodnie z
przyjętymi procedurami. Uzyskanie dotacji jest uzaleŜnione od pozytywnych wyników tych
ocen, posiadania przez inwestora wiarygodności finansowej oraz udokumentowania pełnego
finansowania projektu.
Dofinansowania w formie kredytu na realizację przedsięwzięć związanych w szerokim
aspekcie z ochroną środowiska w tym równieŜ z gospodarką odpadami udziela Bank
Ochrony Środowiska S.A., który powstał w 1991 roku, a spółką giełdową jest od roku 1995.
Głównym udziałowcem Banku jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki
Wodnej, który posiada 83,29 % udziałów. Pozostałe akcje naleŜą do grupy wojewódzkich
funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej oraz innych drobnych akcjonariuszy.
Przedmiotem kredytowania jest m.in.
• usuwanie wyrobów zawierających azbest,
• wymiana powierzchni dachowych azbestowych lub elewacyjnych płyt azbestowych,
• demontaŜ, transport i utylizacja wyrobów azbestowych.
Kredyt przeznaczony jest dla wszystkich ubiegających się.
Warunki kredytowania:
• kwota kredytu nie wyŜsza niŜ 100.000 zł i nie przekraczająca:
 80% kosztu całkowitego inwestycji dla samorządów,
 70% kosztu całkowitego zadania dla przedsiębiorców i osób fizycznych,
• okres kredytowania: do 5 lat,
• okres karencji: do 6 miesięcy od daty zakończenia inwestycji,
• okres realizacji inwestycji: do 6 miesięcy od daty postawienia przez Bank kredytu
do dyspozycji kredytobiorcy,
 okres wykorzystania kredytu: nie dłuŜszy niŜ okres realizacji zadania,
• prowizja: 1,5 % kwoty udzielonego kredytu, lecz nie mniej niŜ 100 zł.
3.2 Finansowanie ze środków funduszy Unii Europejskiej
Program Operacyjny „Infrastruktura i środowisko" (priorytet: gospodarka
odpadami
i ochrona powierzchni ziemi) obejmuje swoim obszarem duŜe projekty o znaczeniu
regionalnym
i minimalnej wartości 5 mln EUR. Z tej przyczyny optymalnym rozwiązaniem dla
39
NA LATA 2008 - 2011
dofinansowania zadań związanych z gospodarką odpadami są Regionalne Programy
Operacyjne.
W Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Śląskiego na lata 2007 – 2013
dofinansowanie zadań gospodarki odpadami (priorytet 5.2.) moŜe obejmować następujące
rodzaje projektów:
1.
Rozwój selektywnej zbiórki odpadów wraz z akcją promocyjnoedukacyjną.
2.
Budowa i rozwój zakładów odzysku i unieszkodliwiania odpadów (za
wyjątkiem składowisk odpadów).
3.
Kompleksowe oczyszczanie terenu z odpadów zawierających azbest, a
takŜe usuwanie azbestu z budynków uŜyteczności publicznej wraz z
zapewnieniem bezpiecznego unieszkodliwiania odpadów
4.
Rekultywacja obszarów zdegradowanych oraz likwidacja składowisk
odpadów, w tym dzikich wysypisk na cele przyrodnicze.
W ramach pierwszego typu projektu wspierane będą przedsięwzięcia realizujące
kompleksowe podejście do kwestii selektywnej zbiórki odpadów. Dofinansowane będą
przedsięwzięcia zmierzające do powstania systemu selektywnej zbiórki obejmującego zbiórkę
odpadów,
ich segregację i przekazanie do unieszkodliwiania lub odzysku, a takŜe akcje promocyjnoedukacyjne z tym związane (do 10% kosztów kwalifikowalnych w ramach projektu). W
ramach trzeciego typu projektu wsparcie uzyskają projekty związane z oczyszczaniem z
odpadów azbestowych terenów, a takŜe budynków uŜyteczności publicznej za wyjątkiem
budynków stanowiących siedzibę administracji publicznej.
W ramach czwartego typu projektu wspierane będą projekty zmierzające do rekultywacji
obszarów zdegradowanych oraz likwidacji składowisk odpadów oraz „dzikich wysypisk” na
cele przyrodnicze.
Dofinansowanie inwestycji z zakresu gospodarki odpadami komunalnymi ze środków
Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego (RPO WSL) na lata 20072013 będzie moŜliwe w przypadku, kiedy przedsięwzięcia te będą wynikać z Wojewódzkiego
Planu Gospodarki Odpadami oraz planów niŜszego szczebla, zgodnych z Planem
Wojewódzkim. O środki na realizację zadań dotyczących gospodarki odpadami z RPO WSL
będą mogły ubiegać się:
1. Jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia.
2. Podmioty, w których większość udziałów lub akcji posiadają jednostki samorządu
terytorialnego lub ich związki i stowarzyszenia.
3. Podmioty działające na zlecenie jednostek samorządu terytorialnego, wybrane zgodnie
z prawem zamówień publicznych.
4. Jednostki zaliczane do sektora finansów publicznych posiadające osobowość prawną
(niewymienione wyŜej).
5. Porozumienia podmiotów wymienionych w pkt 1-4 reprezentowane przez lidera.
6. Podmioty działające w oparciu o umowę/ porozumienie zgodne z zapisami ustawy
o partnerstwie publiczno – prywatnym.
W dniu 29 lipca 2008 roku Zarząd Województwa Śląskiego przyjął kolejną wersję
Szczegółowego opisu priorytetów Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa
Śląskiego na lata 2007 – 2013 (Uszczegółowienie RPO WSL).
Wsparcie dla projektów, jest moŜliwe do wysokości 85% kosztów kwalifikowalnych
projektu. Tryb naboru projektów odbywał się będzie drogą konkursu, którego termin
przewidziany jest od 7 lipca 2009 do 7 września 2009.
40
NA LATA 2008 - 2011
4 Harmonogram realizacji działań oraz szacunkowe koszty
zaktualizowanego systemu gospodarki odpadami
Wprowadzenie w Ŝycie przyjętego w zaktualizowanym planie systemu gospodarki
odpadami komunalnymi wiązać się będzie z koniecznością ponoszenia kosztów niezbędnych
do realizacji przedsięwzięć przedstawionych w Gminnym Planie Gospodarki Odpadami.
Szacunkowe koszty realizacji zadań GPGO przyjęto na podstawie:
• kosztów jednostkowych zamieszczonych w KPGO,
• jednostkowych wskaźników kosztów wyliczonych na podstawie analizy rynku.
Wykaz planowanych zadań pozainwestycyjnych i inwestycyjnych w gospodarce odpadami
dla Miasta i Gminy Szczekociny przedstawiono w tabeli 16.
Lp.
Tabela 16 Harmonogram działań inwestycyjnych i pozainwestycyjnych w latach 2008 – 2018
Okres realizacji
Łączne
Jednostka
nakłady
Nazwa przedsięwzięcia
odpowiedzial
finansowe
rozpoczęcie zakończenie
na
[tys. PLN]
Działania inwestycyjne
1.
2.
3.
6.
7.
8.
Rozwój selektywnej zbiórki
surowców wtórnych (zakup
dodatkowych pojemników)
2008
2011
Wprowadzenie selektywnej zbiórki
2008
2011
odpadów ulegających biodegradacji
(zakup worków)
Kontynuowanie selektywnej zbiórki
odpadów ulegających biodegradacji
2012
2018
(zakup worków)
Utworzenie Gminnego Punktu
Zbierania Odpadów
2008
2011
Niebezpiecznych (GPZON)
Działania pozainwestycyjne
Sprawozdanie z realizacji Planu
2010,2012,2014,2016,2018
Gospodarki Odpadami
Aktualizacja Planu Gospodarki
2012,2016
Odpadami
Obsługa selektywnej zbiórki, w tym
Zadanie ciągłe
Gmina,
Przedsiębiorcy
20
78
Gmina,
Przedsiębiorcy
137
Gmina,
Przedsiębiorcy
300
Gmina
50
Gmina
20
Gmina,
938*
41
NA LATA 2008 - 2011
9.
11.
12.
13.
14.
15.
surowce wtórne, odpady ulegające
biodegradacji, odpady
wielkogabarytowe, odpady
niebezpieczne
Współdziałanie na rzecz tworzenia
struktur ponadgminnych dla
realizacji regionów gospodarki
odpadami komunalnymi
Propagowanie przydomowego
kompostowania odpadów na
terenach miejskich z zabudową
jednorodzinną
Program informacyjno – edukacyjny
(związany z wdroŜeniem GPGO)
BieŜąca likwidacja „dzikich
wysypisk”
Opracowanie „Programu usuwania
materiałów zawierających azbest”
wraz z inwentaryzacją
Realizacja „Programu usuwania
materiałów zawierających azbest”
Zadanie ciągłe
Przedsiębiorcy
2490**
Gmina,
-
2008
2018
Gmina,
Przedsiębiorcy
110
2009
2018
Gmina
100
Gmina
110***
Zadanie ciągłe
2008
2009
Zadanie ciągłe
Gmina,
Przedsiębiorcy
50
Gmina,
Przedsiębiorcy
Koszty wg
opracowanego
„Programu”
*nakłady finansowe w latach 2008-2011
** nakłady finansowe w latach 2012-2018
*** nakłady finansowe w latach 2008-2018
5 System monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów
Aktualizacja Planu Gospodarki Odpadami
Ustawa o odpadach wymaga, aby plany gospodarki odpadami aktualizowane były nie
rzadziej niŜ raz na 4 lata. JeŜeli z powodu sytuacji lokalnej uchwalony plan będzie wymagał
modyfikacji - przed upływem ustawowych 4 lat winno być przeprowadzone stosowne
postępowanie w celu jego aktualizacji.
Raporty z wykonania Planu Gospodarki Odpadami
WdraŜanie Planu Gospodarki Odpadami będzie podlegało ocenie w zakresie: określenia
stopnia wykonania przedsięwzięć/działań, określenia stopnia realizacji przyjętych celów,
oceny rozbieŜności pomiędzy przyjętymi celami i działaniami, a ich wykonaniem, analizy
przyczyn tych rozbieŜności. Organ wykonawczy gminy przygotowuje co 2 lata sprawozdanie
z realizacji planu gospodarki odpadami i przedkłada je Radzie Miasta i Gminy.
Wskaźniki monitorowania Planu Gospodarki Odpadami
Podstawą właściwego systemu oceny realizacji Planu jest dobry system
sprawozdawczości, oparty na wskaźnikach (miernikach) stanu środowiska i zmiany wpływu
na
środowisko,
a
takŜe
na wskaźnikach świadomości społecznej. W tabeli 17 przedstawiono istotne wskaźniki
monitorowania, przy czym lista ta nie jest wyczerpująca i powinna być sukcesywnie
modyfikowana.
Tabela 17 Wskaźniki monitorowania Planu Gospodarki Odpadami
42
NA LATA 2008 - 2011
Lp.
1
2
3
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
Wskaźnik charakteryzujący gospodarkę odpadami – sektor
komunalny
Ilość wytworzonych odpadów komunalnych [Mg/rok]
Ilość zebranych odpadów komunalnych [Mg/rok]
Ilość mieszkańców objętych zorganizowaną zbiórką [%]
Ilość zebranych odpadów komunalnych na 1 mieszkańca na
rok [kg/M/rok]
Udział odpadów z sektora komunalnego składowanych na
składowiskach [%]
Ilość odpadów komunalnych ulegających biodegradacji
składowanych na składowiskach w [Mg]
Ilość zebranych odpadów ulegających biodegradacji [Mg]:
Odsetek odpadów komunalnych zebranych selektywnie [%]
Wydzielenie odpadów niebezpiecznych z odpadów
komunalnych [%] w stosunku da całkowitej ich ilości w
zmieszanych odpadach komunalnych
Poziom selektywnego zbierania odpadów (surowców
wtórnych) [%] w stosunku do całkowitej ilości wytwarzanych
odpadów komunalnych
Ilość odzyskiwanych surowców wtórnych [Mg] w tym:
 tworzywa sztuczne
 papier i tektura
 szkło
 blacha stalowa i aluminium
Poziom selektywnego zbierania odpadów wielkogabarytowych
[%] w stosunku do całkowitej ilości wytwarzanych odpadów
wielkogabarytowych
Czynne składowiska odpadów komunalnych [szt./ha]
Nieczynne składowiska odpadów komunalnych [szt./ha], w
tym:
 zrekultywowane
 do rekultywacji
 w trakcie rekultywacji
Obiekty gospodarki odpadami komunalnymi:
 linie do segregacji (szt./(Mg/rok)
 kompostownie [szt./(Mg/rok)]
 linie do demontaŜu odpadów wielkogabarytowych
 linie do przekształcania gruzu budowlanego
Stan istniejący
(rok 2007)
2014
1093
57
132*
98,9
973
1,1
-
1,1
1,9
9,9
0
-
* bez względu na miejsce zamieszkania (tereny miejskie, tereny wiejskie)
W oparciu o analizę powyŜszych wskaźników moŜliwa będzie ocena efektywności
realizacji Planu Gospodarki Odpadami, a w oparciu o tę ocenę następna aktualizacja planu.
Istnieje moŜliwość korygowania zaprojektowanego zestawu wskaźników w trakcie
prowadzenia monitoringu, w zaleŜności od bieŜących potrzeb. Dane analizowane na bieŜąco
pozwolą na rozpoznanie trudności i ewentualnych opóźnień w realizacji konkretnych
przedsięwzięć, szczególnie inwestycyjnych oraz na ocenę zaangaŜowania poszczególnych
ogniw odpowiedzialnych za ich wykonanie. Elementem wspomagającym system
sprawozdawczości oparty na wskaźnikach środowiskowych moŜe być komputerowy system
gospodarki odpadami. Opracowany i wdroŜony system byłby nie tylko narzędziem do
gromadzenia informacji dotyczących gospodarowania odpadami, ale bardzo uŜytecznym
dla
potrzeb
kontroli
narzędziem
i kształtowania gospodarki odpadami. Właściwe ukierunkowanie systemu przepływu
43
NA LATA 2008 - 2011
informacji
z przedsiębiorstw do bazy, dawałby aktualny obraz skuteczności wdraŜania i stopnia realizacji
w czasie zamierzonych w planie celów. Natomiast cykliczna aktualizacja danych (w cyklu
półrocznym i rocznym) stworzyłaby korzystne warunki do prowadzenia stałego bilansu
odpadów komunalnych wytwarzanych na terenie gminy i poddawanych procesom odzysku
i unieszkodliwiania w obiektach zlokalizowanych na terenie województwa śląskiego.
6 Wnioski z analizy oddziaływania projektu zaktualizowanego PGO
na środowisko
Przedstawione poniŜej wnioski wynikają z analizy oddziaływania na środowisko
zamierzeń zaktualizowanego planu gospodarki odpadami dla gminy Szczekociny.
Oddziaływanie na środowisko projektowanego systemu gospodarki odpadami rozpatrywano
w
aspekcie
zaspokojenia
w pierwszym rzędzie potrzeb gminy, a następnie stopniowego wdroŜenia zgodnie z planem
gospodarki odpadami dla województwa śląskiego – rozwiązań w skali regionalnej oraz
hierarchii działań, czyli wdroŜenia w pierwszej kolejności procesów odzysku, a następnie
unieszkodliwiania, traktując składowanie odpadów jako rozwiązanie ostateczne.
1. W zaktualizowanym GPGO moŜna zaobserwować generalną tendencję w kierunku
rozwiązań problemów zagospodarowania odpadów z uwzględnieniem ich odzysku
i unieszkodliwiania, poza składowaniem. Ustalone cele GPGO są, zatem zgodne
z wymogami prawa polskiego i Unii Europejskiej.
2. NajwaŜniejszym zagroŜeniem dla środowiska związanym z realizacją GPGO będzie
nieterminowe realizowanie zapisanych w nim działań. Dotyczy to przede wszystkim
realizacji zadań w zakresie zbierania odpadów i ich odzysku lub unieszkodliwiania.
Przy załoŜeniu stałego generowania odpadów komunalnych, konieczne jest
podniesienie efektywności ich selektywnego zbierania, bowiem w przeciwnym razie
odpady te trafią na składowiska, których pojemność nie przewiduje przyjmowania
wszystkich odpadów. MoŜe wystąpić sytuacja, Ŝe odpady będą usuwane do
środowiska w sposób niekontrolowany. Jest to największe zagroŜenie, dlatego
bezwzględnie naleŜy dąŜyć do ograniczenia ilości odpadów składowanych.
3. Niezbędne jest wprowadzanie mechanizmów wspomagających funkcjonowanie
istniejących i nowo tworzonych systemów zbierania odpadów oraz ich odzysku i
unieszkodliwiania. Ponadto, naleŜy prowadzić ciągłe akcje edukacyjno – informacyjne
dotyczące konieczności włączenia się mieszkańców w system selektywnego zbierania
odpadów, ze szczególnym uwzględnieniem wydzielania odpadów niebezpiecznych ze
strumienia odpadów komunalnych. NaleŜy uświadamiać zagroŜenia dla zdrowia, jakie
wiąŜe
się
z oddziaływaniem niewłaściwie zagospodarowanych odpadów niebezpiecznych.
4. Pozytywnym efektem zamierzeń planu gospodarki odpadami dla środowiska będzie
stopniowe zmniejszanie się ilości odpadów komunalnych kierowanych do
składowania. Przy pełnej realizacji działań przewidywanych niniejszym planem
powinna nastąpić redukcja ilości składowanych odpadów od 83 % w roku 2008 do 75
% w roku 2011. Zdecydowane zmniejszenie ilości deponowanych w środowisku
odpadów komunalnych oznacza zmniejszenie uciąŜliwości dla środowiska,
ograniczenie terenu przeznaczonego na składowanie odpadów i moŜliwość
wydłuŜenia w czasie eksploatacji składowisk.
44
NA LATA 2008 - 2011
5. Do racjonalnych działań zmniejszających obciąŜenie dla środowiska (odcieki, gazy,
odory)
w ramach planu gospodarki odpadami naleŜy likwidacja „dzikich wysypisk”.
Jest to problem bardzo trudny i tylko radykalna zmiana świadomości ekologicznej
społeczeństwa moŜe spowodować, Ŝe zlikwidowane i zrekultywowane „dzikie
wysypiska” nie powstaną na nowo.
6. Wzrost ilości odpadów komunalnych poddawanych procesom odzysku
i unieszkodliwiania (innym niŜ składowanie) spowoduje zmianę składu
deponowanych odpadów. Szczególne znaczenie będzie tu miała redukcja ilości
składowanych odpadów ulęgających biodegradacji. Zmiany składu odpadów wyraŜać
się będą znacznym zmniejszeniem zawartości w odpadach substancji organicznych
powodujących największe zagroŜenie dla środowiska (zanieczyszczone odcieki i gazy
składowiskowe).
Poprzez
te działania zmniejszy się potencjalnie negatywny wpływ składowiska na środowisko.
7. Podstawową barierą w osiągnięciu zakładanych w planie poziomów odzysku
i unieszkodliwiania odpadów moŜe okazać się nieefektywna selektywna zbiórka
odpadów. Dotyczy to głównie odpadów pochodzących od mieszkańców, a zwłaszcza
odpadów ulegających biodegradacji, surowców wtórnych i odpadów niebezpiecznych.
Z tego względu jako priorytetowe zadanie przyjmuje się opracowanie i weryfikację
programów selektywnej zbiórki tych odpadów oraz szerokie akcje szkoleń i
podnoszenia świadomości ekologicznej społeczności lokalnej. śeby osiągnąć
zakładane zwielokrotnienie poziomu wzrostu ilości surowców wtórnych
odzyskiwanych w wyniku selektywnej zbiórki naleŜy przystąpić do intensywnych
działań gdyŜ w innym przypadku istnieje ryzyko nie wypełnienia przyjętych załoŜeń
planu, a w konsekwencji pozytywne efekty dla środowiska nie zostaną osiągnięte.
7 Streszczenie w języku niespecjalistycznym
Opracowanie aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami dla gminy Szczekociny jest
realizacją obligatoryjnego obowiązku nałoŜonego m.in. na gminy zapisem ustawy
z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2007 Nr 39, poz. 251, z późn. zm.). Zgodnie
z art. 15 ust. 7a ustawy o odpadach Gminny Plan Gospodarki Odpadami obejmuje odpady
komunalne powstające na obszarze danej gminy oraz przywoŜone na jej obszar
z uwzględnieniem odpadów komunalnych ulegających biodegradacji oraz odpadów
niebezpiecznych zawartych w odpadach komunalnych.
Odpady komunalne
Stan aktualny
45
NA LATA 2008 - 2011
Z terenu Miasta i Gminy Szczekociny w 2007 r. zebrano 1093 Mg odpadów komunalnych.
Zorganizowanym odbiorem zmieszanych odpadów komunalnych objęte jest około 57%
mieszkańców. Aktualnie podstawowym sposobem unieszkodliwiania odpadów komunalnych
jest ich składowanie. Na terenie gminy Szczekociny nie funkcjonują instalacje do odzysku lub
unieszkodliwiania odpadów komunalnych. Odpady przekazywane są do instalacji poza
terenem gminy.
Selektywna zbiórka obejmuje odpady opakowaniowe ze szkła i tworzyw sztucznych.
Zbiórka odpadów realizowana jest w tzw. systemie gniazdowym. Na terenie gminy ustawione
są obecnie cztery zestawy pojemników o pojemności 1100 l w róŜnych kolorach na
poszczególne rodzaje odpadów:
Prognozowane zmiany w gospodarce odpadami komunalnymi
Prognozy wytwarzania odpadów w latach 2008 – 2018 w podziale na tereny miejskie
i wiejskie przedstawiono w poniŜszej tabeli [Mg/rok].
Lp
Nazwa strumienia
odpadów
Odpady kuchenne
1
ulegajace biodegradacji
2
Odpady zielone
3
Papier i tektura
Odpady
4
wielomateriałowe
5
Tworzywa sztuczne
6
Szkło
7
Metal
8
OdzieŜ, tekstylia
9
Drewno
Odpady mineralne, w
11
tym frakcja popiołowa
Odpady zielone z
12
ogrodów i parków
14
ulic i placów
Odpady
15
wielkogabarytowe
Razem:
Suma ( tereny miejskie i
wiejskie)
2008
tereny
tereny
miejskie wiejskie
2011
tereny
tereny
miejskie wiejskie
2015
tereny
tereny
miejskie wiejskie
2018
tereny
tereny
miejskie wiejskie
385
23
233
114
25
76
393
24
238
117
26
78
406
25
246
121
27
80
416
25
252
123
27
82
47
163
93
58
12
23
12
19
76
51
32
6
13
6
48
167
95
60
12
24
12
19
78
52
32
6
13
6
49
172
98
61
12
25
12
20
80
54
33
7
13
7
50
176
101
63
13
25
13
21
82
55
34
7
14
7
117
216
119
221
123
228
126
233
47
12
13
13
48
12
14
14
49
12
14
14
51
13
14
15
27
9
28
9
29
9
30
10
59
1311
45
716
60
1340
46
732
62
1382
47
754
63
1416
48
773
2027
2072
2136
2189
Projektowany system gospodarki odpadami
Na system gospodarki odpadami składają się m. in.: zbieranie, transport, odzysk,
recykling i unieszkodliwianie odpadów. System gospodarki odpadami komunalnymi w
gminie Szczekociny opierał się będzie na następujących zasadach:
• ustawowej realizacji zadań gminy w sposób uzasadniony ekonomicznie,
• realizacji zadań w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi wspólnie
z podmiotami, które dostosowały swoją działalność do zmian wprowadzonych
w ustawie
z dnia 13 września 1996 o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2005
nr 236, poz. 2008 – tekst jednolity, z póŜn. zm. Dz. U. z 2006 r. nr 144, poz. 1042).
46
NA LATA 2008 - 2011
Gmina poprzez podmioty prowadzące działalność w zakresie odbierania odpadów
komunalnych, które są obowiązane do selektywnego ich odbierania oraz do ograniczania
ilości odpadów ulegających biodegradacji kierowanych do składowania, zapewni warunki
funkcjonowania systemu selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych tak, aby
było moŜliwe ograniczenie składowania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji
(tereny miejskie). Wydając zezwolenia na odbiór odpadów od właścicieli nieruchomości,
poprzez określenie szczegółowych zasad odbioru i postępowania, zobowiązuje
przedsiębiorców do odbierania takŜe wszystkich odpadów zebranych selektywnie, w tym,
powstających w gospodarstwach domowych odpadów wielkogabarytowych, niebezpiecznych,
zuŜytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, odpadów budowlanych z remontów,
odpadów zielonych z pielęgnacji ogrodów i odpadów.
Na terenie gminy Szczekociny zbierane będą następujące rodzaje odpadów:
• odpady zmieszane,
• opakowania i surowce wtórne,
• odpady ulegające biodegradacji (system workowy, kompostowanie przydomowe),
• odpady wielkogabarytowe,
• zuŜyty sprzęt elektryczny i elektroniczny,
• odpady niebezpieczne,
• odpady tekstylne.
Przyjęte cele w gospodarce odpadami
• Wspieranie działań zwiększenia świadomości ekologicznej mieszkańców w zakresie
prawidłowego funkcjonowania gospodarki odpadami komunalnymi,
• Objęcie zorganizowanym systemem zbierania i odbierania wszystkich rodzajów
odpadów komunalnych 100% mieszkańców gminy Szczekociny, najpóźniej do końca
2009 r,
• Wspieranie działań w zakresie rozbudowy systemu selektywnej zbiórki odpadów:
• odpadów zielonych z parków i ogrodów,
• papieru i tektury,
• odpadów opakowaniowych ze szkła,
• tworzyw sztucznych i metali,
• opadów niebezpiecznych w strumieniu odpadów komunalnych (w tym:
zuŜytych baterii i akumulatorów, zuŜytego sprzętu elektrycznego i
elektronicznego, przeterminowanych leków, chemikaliów),
• odpadów wielkogabarytowych i odpadów budowlano-remontowych,
• Wyeliminowanie praktyk nielegalnego składowania odpadów.
• kontynuowanie działań podnoszenia świadomości ekologicznej mieszkańców,
• kontynuowanie selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych,
• doskonalenie regionalnych systemów gospodarki odpadami komunalnymi .
47
NA LATA 2008 - 2011
•
•
Selektywne zbieranie i odbieranie odpadów ulegających biodegradacji,
Ograniczenie masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych
do składowania – do dnia 31 grudnia 2010 r. – nie więcej niŜ 75% wagowo całkowitej
masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, w stosunku do masy tych
odpadów wytworzonych w 1995 r.
• kontynuowanie selektywnego zbierania odpadów ulegających biodegradacji,
• ograniczenie masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych
do składowania:
- w 2013 r. nie więcej niŜ 50%;
- w 2020 r. nie więcej niŜ 35%
• Wprowadzenie i rozwój selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych
występujących
• Edukacja ekologiczna mieszkańców w zakresie zagroŜeń, jakie stwarza
niekontrolowane przedostawanie się odpadów niebezpiecznych do środowiska.
niebezpiecznych występujących w strumieniu odpadów komunalnych: 32,5% w 2008
r., 50% w 2010 r.
• kontynuowanie selektywnego zbierania odpadów niebezpiecznych,
niebezpiecznych występujących w strumieniu odpadów komunalnych: 80% w 2015
r., 90% w 2018 r.
• Doskonalenie systemu selektywnego zbierania,
10% w 2010 r.
Cele długookresowe na lata 2012-2018
20% w 2018 r.
Cel krótkookresowy na lata 2012 – 2018
• Wprowadzenie i doskonalenie systemu selektywnego zbierania w celu osiągnięcia
odpowiednich limitów odzysku na poziomie 35% w 2008 r, 50% w 2010 r.
Cel długookresowy na lata 2012 – 2018
• Kontynuowanie systemu selektywnego zbierania w celu osiągnięcia odpowiednich
limitów odzysku na poziomie 70% w 2015 r, 90% w 2018 r.
48
NA LATA 2008 - 2011
Podstawą właściwego systemu oceny realizacji zaktualizowanego Planu jest dobry
system sprawozdawczości, oparty na wskaźnikach (miernikach) stanu środowiska i zmiany
wpływu na środowisko, a takŜe na wskaźnikach świadomości społecznej. W oparciu o analizę
zaproponowanych w Planie wskaźników moŜliwa będzie ocena efektywności realizacji Planu
Gospodarki Odpadami a w oparciu o tę ocenę następna aktualizacja planu. Ustawa o
odpadach wymaga, aby plany gospodarki odpadami aktualizowane były nie rzadziej niŜ raz
na 4 lata. Organ wykonawczy gminy przygotowuje co 2 lata sprawozdanie z realizacji planu
gospodarki odpadami i przedkłada je Radzie Miasta i Gminy.
8 Wykorzystane materiały
1) Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2010” M. P. z dnia 29 grudnia 2006 r.,
2) Uchwała Rady Ministrów Nr 233 z dnia 29 grudnia 2006 r. w sprawie „Krajowego
planu gospodarki odpadami 2010” (M. P. Nr 90, poz. 946) z załącznikiem.,
3) Kałduński A., Wytyczne oraz wzór sprawozdania z realizacji gminnego planu
gospodarki odpadami, NFOŚiGW, Gdańsk 2006 r.,
4) Stan realizacji zadań wynikających z KPGO dla administracji szczebla powiatowego
i gminnego (zał. 5 sprawozdania z realizacji KPGO).,
5) Sieja L., Krajowy Plan Gospodarki Odpadami – główne problemy z aktualizacją,
skutki dla gmin i zakładów unieszkodliwiania odpadów. Mat. XVII Międzynarodowej
Konferencji Szkoleniowej „Budowa bezpiecznych składowisk odpadów” ABRYS,
Łódź 2007.,
6) Poradnik gospodarowania odpadami, Red. Skalmowski K., Verlag Dashofer,
Warszawa 2007r.,
7) GUS: Dane statystyczne.
8) Sprawozdanie z realizacji gminnego planu gospodarki odpadami, Szczekociny, 2007r.,
9) Plan Gospodarki Odpadami dla powiatu zawierciańskiego na lata 2008 – 2011 projekt
49
NA LATA 2008 - 2011
Gmina Szczekociny
PROGRAM OCHRONY
ŚRODOWISKA DLA GMINY
SZCZEKOCINY NA LATA 2008-2011
PROJEKT
50
NA LATA 2008 - 2011
TYTUŁ:
Zamawiający:
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA
DLA GMINY SZCZEKOCINY
NA LATA 2008-2011
Gmina Szczekociny
ul. Senatorska 2
42 – 445 Szczekociny
umownych ze strony Urzędu Edyta Wojciechowska
Miasta i Gminy w
Szczekocinach
Wykonawca:
IGO Sp. z o. o.
ul. Barbary 21 a
40 - 053 Katowice
umownych ze strony IGO
Sp. z o. o. w Katowicach
mgr Justyna Pogan
Zespół autorski Programu
Ochrony Środowiska
Sfinansowane
ze środków:
mgr inŜ. Bernadeta Sordoń – Kulibaba
mgr Justyna Pogan
mgr inŜ. Jarosław Broda
mgr inŜ. Halina Musiał
Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej
51
NA LATA 2008 - 2011
SPIS TREŚCI
1. WPROWADZENIE ....................................................................................................................................................55
1.1. CEL I ZAKRES PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY SZCZEKOCINY...................................55
1.2. UWARUNKOWANIA PRAWNE .................................................................................................................57
1.3. METODYKA PRAC ..................................................................................................................................61
2. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY SZCZEKOCINY ............................................................................61
3. ZAGADNIENIA O CHARAKTERZE SYSTEMOWYM.......................................................................................64
3.1. ASPEKTY EKOLOGICZNE W POLITYCE SEKTOROWEJ .............................................................................64
3.1.1. Stan wyjściowy
64
3.1.2. Cel średniookresowy do 2015 r.
64
3.1.3. Kierunki działań na lata 2008 - 2011
64
3.2. AKTYWIZACJA RYNKU DO DZIAŁAŃ NA RZECZ OCHRONY ŚRODOWISKA .............................................64
64
65
65
3.3. ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM .............................................................................................................65
65
66
66
3.4. EDUKACJA EKOLOGICZNA SPOŁECZEŃSTWA ........................................................................................67
67
69
3.4.3. Kierunki działań na lata 2008 – 2011
70
3.5. ASPEKTY EKOLOGICZNE W PLANOWANIU I ZAGOSPODAROWANIU PRZESTRZENNYM ..........................70
70
71
71
4. OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO ............................................................................................71
4.1. ZASOBY PRZYRODNICZE........................................................................................................................71
71
74
74
4.2. LASY......................................................................................................................................................75
75
76
76
4.3. GLEBY ...................................................................................................................................................77
77
82
82
4.4. KOPALINY .............................................................................................................................................82
82
83
83
5. ZRÓWNOWAśONE WYKORZYSTANIE SUROWCÓW, MATERIAŁÓW, WODY I ENERGII ................83
5.1. MATERIAŁOCHŁONNOŚĆ, WODOCHŁONNOŚĆ I ENERGOCHŁONNOŚĆ ...................................................83
83
84
84
52
NA LATA 2008 - 2011
5.2. ENERGIA ODNAWIALNA ........................................................................................................................84
84
89
89
5.3. KSZTAŁTOWANIE ZASOBÓW WODNYCH ORAZ OCHRONA PRZED POWODZIĄ ........................................90
90
94
94
6. POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO ....................................95
6.1. ZASOBY WODNE I GOSPODARKA WODNO - ŚCIEKOWA ..........................................................................95
95
6.1.1.1. Wody powierzchniowe................................................................................................ 95
6.1.1.2. Wody podziemne....................................................................................................... 100
6.1.1.3. Gospodarka wodno - ściekowa.................................................................................. 102
107
107
6.2. POWIETRZE ATMOSFERYCZNE .............................................................................................................108
108
111
111
6.3. GOSPODARKA ODPADAMI ...................................................................................................................112
6.4. HAŁAS. ................................................................................................................................................115
115
117
117
6.5. POLA ELEKTROMAGNETYCZNE ...........................................................................................................117
117
119
119
6.6. POWAśNE AWARIE PRZEMYSŁOWE .....................................................................................................119
119
120
120
7. PRIORYTETY EKOLOGICZNE...........................................................................................................................120
8. OCENA REALIZACJI PROGRAMU....................................................................................................................122
9. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA ..................................................................................................................................123
10. NAKŁADY NA REALIZACJĘ PROGRAMU DLA GMINY SZCZEKOCINY .............................................129
WYKAZ MATERIAŁÓW ...........................................................................................................................................134
SPIS TABEL
Tabela 1. Powierzchnia i ludność gmin Szczekociny w roku 2002 i 2007 ............................................ 62
Tabela 2. UŜytki ekologiczne na terenie gminy..................................................................................... 72
Tabela 3. Tereny zieleni miejskiej w latach 2002, 2006 i 2007 ............................................................ 74
Tabela 4. Powierzchnia gruntów leśnych w gminie Szczekociny w roku 2002, 2006 i 2007................ 75
Tabela 5. Struktura własności gruntów leśnych na terenie gminy Szczekociny.................................... 76
Tabela 6. Struktura uŜytków rolnych .................................................................................................... 78
Tabela 7. Zawartość badanych substancji w glebie.............................................................................. 80
Tabela 8. Obszary zagroŜone osuwiskami wzdłuŜ śebrówki i Krztyni.................................................. 82
Tabela 9. ZłoŜa kopalin na terenie gminy Szczekociny......................................................................... 83
Tabela 10. Istniejące obiekty piętrzące na terenie gminy Szczekociny ................................................. 89
53
NA LATA 2008 - 2011
Tabela 11. Zbiorcze zestawienie moŜliwości wykorzystania źródeł energii odnawialnej
na terenie gminy Szczekociny .................................................................................... 89
Tabela 12. Dane dotyczące zbiorników małej retencji na terenie gminy Szczekociny.......................... 90
Tabela 13. Tereny o znaczeniu społecznym, gospodarczym i kulturowym wzdłuŜ rzeki Pilicy............. 93
Tabela 14. Tereny szczególnie zagroŜone powodzią wzdłuŜ rzeki Krztyni ........................................... 93
Tabela 15. Tereny szczególnie zagroŜone powodzią wzdłuŜ rzeki śebrówki ........................................ 94
Tabela 16. Punkty pomiarowo kontrolne na terenie gminy Szczekociny wraz z oceną
jakości wód powierzchniowych w latach 2006 - 2007............................................... 97
Tabela 17. Ocena rzek pod kątem zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych
na terenie gminy Szczekociny w 2006 r. .................................................................... 98
Tabela 18. Punkt pomiarowo kontrolny zlokalizowany poza granicami gminy Szczekociny
wraz z oceną jakości wód powierzchniowych w latach 2006 - 2007....................... 100
Tabela 19. Punkty monitoringu wód podziemnych na terenie gminy Szczekociny wraz
z jakością wody w latach 2006 - 2007 ..................................................................... 102
Tabela 20. Ujęcia wód podziemnych na terenie gminy Szczekociny................................................... 102
Tabela 21. Infrastruktura sieci wodociągowej na terenie gminy Szczekociny w 2002 i 2007 roku.... 104
Tabela 22. ZuŜycie wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności w gminie Szczekociny
w roku 2006 i 2007 .................................................................................................. 104
Tabela 23. ZuŜycie wody na potrzeby przemysłu w gminie Szczekociny w roku 2006 i 2007............. 104
Tabela 24. Długość sieci kanalizacyjnej na terenie gminy Szczekociny w roku 2002 i 2007 ............. 105
Tabela 25. Oczyszczalnie ścieków komunalnych na terenie gminy Szczekociny................................. 106
Tabela 26. Ilość wytworzonych ścieków oraz ilość ścieków oczyszczonych w latach 2006 - 2007 w
gminie Szczekociny .................................................................................................. 107
Tabela 27. Emisja zanieczyszczeń do powietrza z głównych źródeł zlokalizowanych na terenie gminy
Szczekociny .............................................................................................................. 109
Tabela 28. StęŜenie roczne SO2 i NO2 w latach 2006 – 2007 na stanowisku Starzyn nr 89 ............... 109
Tabela 29. Wynikowe klasy dla powiatu zawierciańskiego w tym gminy Szczekociny dla
poszczególnych zanieczyszczeń z uwzględnieniem kryteriów dla ochrony zdrowia
i ochrony roślin........................................................................................................ 110
Tabela 30. Prognozy wytwarzania odpadów w latach 2008 – 2018 w podziale na tereny miejskie
i wiejskie w Mg ........................................................................................................ 113
Tabela 31. Wykaz stacji BTS na terenie gminy Szczekociny ............................................................... 119
Tabela 32. Priorytety ekologiczne....................................................................................................... 121
Tabela 33. Wskaźniki monitorowania Programu................................................................................ 122
Tabela 34. Harmonogram rzeczowo – finansowy realizacji działań Programu dla gminy Szczekociny
................................................................................................................................. 130
SPIS RYSUNKÓW
Rysunek 1. Gmina Szczekociny............................................................................................................. 62
Rysunek 2. Leśna ścieŜka edukacyjno - przyrodnicza .......................................................................... 68
Rysunek 3. Granice Ostoi Suchy Młyn ................................................................................................. 73
Rysunek 4. Struktura uŜytkowania gruntów na terenie gminy Szczekociny.......................................... 77
Rysunek 5. Lokalizacja punktów badania uŜytków rolnych na terenie gminy Szczekociny
w 2007 r..................................................................................................................... 79
Rysunek 6. Strefy energetyczne wiatru w Polsce.................................................................................. 85
Rysunek 7. Lokalizacja zbiornika Szczekociny (AGROFIRMA)........................................................... 91
Rysunek 8. Lokalizacja zbiornika Szczekociny - Tartaczna.................................................................. 91
Rysunek 9. Przebieg trasy spływu kajakowego na terenie gminy Szczekociny na rzece Pilicy............ 96
Rysunek 10. Lokalizacja punktów pomiarowych wód powierzchniowych w 2007 r.
na terenie gminy Szczekociny oraz jakość wód w tych punktach .............................. 99
Rysunek 11. Lokalizacja punktów pomiarowych wód podziemnych na terenie
gminy Szczekociny oraz jakość wód w tych punktach ............................................. 101
Rysunek 12. Lokalizacja sieci wodociągowej i ujęć wód podziemnych na terenie gminy.................. 103
Rysunek 13. Orientacyjna lokalizacja sieci kanalizacyjnej na terenie gminy .................................... 105
54
NA LATA 2008 - 2011
1. Wprowadzenie
W celu realizacji polityki ekologicznej państwa na poziomie gminy, organ wykonawczy gminy
zobligowany jest do sporządzenia gminnego Programu ochrony środowiska zgodnie z art. 17 ust. 1
ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r., nr 25, poz. 150 - tekst
jednolity) i jego aktualizacji, co 4 lata.
W świetle ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2007 r., nr 39, poz. 251) Plan
gospodarki odpadami jest integralną częścią Programu ochrony środowiska.
Program ochrony środowiska podlega opiniowaniu przez organ wykonawczy jednostki wyŜszego
szczebla. Uchwalany jest przez Radę Miasta i Gminy. Zgodnie z art. 18, ust. 2 ustawy Prawo ochrony
środowiska z realizacji zadań programu organ wykonawczy gminy, co 2 lata sporządza raporty.
W dniu 23 września 2004 r. uchwałą Nr 177/XXIII/2004 Rada Miasta i Gminy Szczekociny
przyjęła „Program ochrony środowiska dla gminy Szczekociny na lata 2004 - 2011”, który jest
przedmiotem niniejszej aktualizacji.
W 2008 r. przystąpiono do opracowania aktualizacji Programu ochrony środowiska i Planu
gospodarki odpadami dla gminy Szczekociny w oparciu o umowę zawartą dnia 26 września 2008 r.
pomiędzy Gminą Szczekociny z siedzibą w Szczekocinach przy ul. Senatorskiej 2 a IGO Sp. z o. o.
w Katowicach.
1.1. Cel i zakres programu ochrony środowiska dla gminy Szczekociny
Nadrzędny cel „Programu ochrony środowiska dla gminy Szczekociny na lata
2008 - 2011” został określony, jako:
ZrównowaŜony rozwój gminy przyjaznej dla społeczeństwa i środowiska
przyrodniczego
Cel ten jako wartość nadrzędną wskazuje człowieka, co jest zgodne z załoŜeniami Polityki
ekologicznej państwa.
PowyŜszy cel jest zgodny z celem nadrzędnym zdefiniowanym w „Programie ochrony
środowiska dla powiatu zawierciańskiego”. Cel ten brzmi: ZrównowaŜony rozwój powiatu
przyjaznego dla ludzi i środowiska przyrodniczego”.
Cel ten zgodny jest równieŜ z misją sformułowaną w „Strategii rozwoju Miasta i Gminy
Szczekociny”, która brzmi: Gmina Szczekociny – gminą dbającą o środowiska naturalne, atrakcyjną
pod względem turystycznym, kulturowym i gospodarczym”.
Szczegółowe cele i kierunki działań proponowane w Programie ochrony środowiska obejmują
cele i kierunki o charakterze systemowym, ochronę dziedzictwa przyrodniczego, racjonalne
wykorzystanie materiałów, wody i energii oraz dalszą poprawę jakości środowiska i bezpieczeństwa
ekologicznego.
W celu realizacji wszystkich zagadnień ekologicznych w gminie niezbędne jest podjęcie działań
o charakterze systemowym. W tym zakresie cele szczegółowe i kierunki działań wyznaczono dla:
• Aspektów ekologicznych w polityce sektorowej.
• Aktywizacji rynku do działań na rzecz ochrony środowiska.
• Zarządzania środowiskiem.
• Edukacji ekologicznej.
• Aspektów ekologicznych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
55
NA LATA 2008 - 2011
W zakresie ochrony dziedzictwa przyrodniczego cele szczegółowe i kierunki działań
wyznaczono dla ochrony:
• Zasobów przyrodniczych.
• Lasów.
• Gleb.
• Kopalin.
Dla zrównowaŜonego wykorzystania materiałów, wody i energii cele szczegółowe i kierunki
działań wyznaczono w zakresie:
• Materiałochłonności, wodochłonności i energochłonności.
• Energii odnawialnej.
• Kształtowania zasobów wodnych i ochrony przed powodzią.
W zakresie poprawy jakości i bezpieczeństwa ekologicznego, cele szczegółowe i podejmowane
działania, przedstawiono dla:
• Jakości wody.
• Jakości powietrza atmosferycznego.
• Gospodarki odpadami.
• Hałasu.
• Promieniowania elektromagnetycznego.
• PowaŜnych awarii.
Zarówno cele szczegółowe jak i główne kierunki działań zostały zdefiniowane
z zachowaniem ścisłej relacji z celami i priorytetami przyjętymi w dokumentach
i opracowaniach takich jak:
Projekt Polityki ekologicznej państwa na lata 2007 - 2010 z uwzględnieniem perspektywy
na lata 2011 - 2014. Aktualizacja 2008 r.
Program ochrony środowiska dla województwa śląskiego do roku 2004 oraz cele
długoterminowe do roku 2015.
Program ochrony środowiska dla powiatu zawierciańskiego.
Strategia rozwoju powiatu zawierciańskiego.
Strategia rozwoju Miasta i Gminy Szczekociny.
„Program ochrony środowiska dla gminy Szczekociny na lata 2008 - 2011” uwzględnia
wymagania ustawy – Prawo ochrony środowiska zarówno w zakresie zawartości jak i w zakresie
metodyki jego konstruowania. Dokument posiada strukturę podobną do projektu „Polityki
ekologicznej państwa na lata 2007 – 2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011 - 2014”
(aktualizacji z 2008 r.)oraz Programu ochrony środowiska dla powiatu zawierciańskiego
na lata 2008 - 2011. Wprowadzone zmiany gwarantują łatwość aktualizacji.
„Program ochrony środowiska dla gminy Szczekociny na lata 2008 - 2011” obejmuje
następujące rozdziały:
1. Wprowadzenie.
2. Ogólną charakterystykę gminy Szczekociny.
3. Zagadnienia o charakterze systemowym:
a. Aspekty ekologiczne w polityce sektorowej,
b. Aktywizacja rynku do działań na rzecz ochrony środowiska,
c. Zarządzanie środowiskiem,
d. Edukacja ekologiczna społeczeństwa,
e. Aspekty ekologiczne w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
4. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego:
a. Zasoby przyrodnicze,
b. Lasy,
c. Gleby,
d. Kopaliny.
5. ZrównowaŜone wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii:
56
NA LATA 2008 - 2011
a. Materiałochłonność, wodochłonność i energochłonność,
b. Energia odnawialna,
c. Kształtowanie zasobów wodnych oraz ochrona przed powodzią.
6. Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego:
a. Zasoby wodne i gospodarka wodno - ściekowa,
b. Powietrze atmosferyczne,
c. Gospodarka odpadami,
d. Hałas,
e. Pola elektromagnetyczne,
f. PowaŜne awarie.
7. Priorytety ekologiczne.
8. Ocenę realizacji programu.
9. Źródła finansowania.
10.Nakłady na realizację programu ochrony środowiska dla gminy Szczekociny.
11.Wykaz materiałów.
1.2. Uwarunkowania prawne
Podstawowymi aktami prawnymi, które miały wpływ na treść „Programu ochrony środowiska
dla gminy Szczekociny na lata 2008 - 2011” były następujące ustawy:
• Ustawa Prawo ochrony środowiska,
• Ustawa o ochronie przyrody,
• Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych,
• Ustawa o lasach,
• Ustawa Prawo wodne,
• Ustawa Prawo geologiczne i górnicze,
• Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków,
• Ustawa o odpadach,
• Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym,
• Ustawa o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie.
Do sformułowania programu ochrony środowiska dla gminy Szczekociny tj. celów
ekologicznych i kierunków działań oraz konkretnych przedsięwzięć zmierzających do poprawy stanu
środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego, ochrony dziedzictwa przyrodniczego i racjonalnego
wykorzystania zasobów przyrody posłuŜyła analiza zewnętrznych i wewnętrznych uwarunkowań
prawnych.
„Programu ochrony środowiska dla gminy Szczekociny na lata 2008 - 2011” powinien być zgodny
przede wszystkim:
– z ustaleniami i rekomendacjami wynikającymi z „Polityki ekologicznej państwa
na lata 2007 - 2010 z uwzględnieniem perspektyw na lata 2011 - 2014” - projekt oraz
aktualizacją niniejszego dokumentu z 2008 r.,
– z ustaleniami i rekomendacjami wynikającymi z „Programu ochrony środowiska
dla województwa śląskiego do 2004 r. oraz celami długoterminowymi do roku 2015”,
– z ustaleniami i rekomendacjami wynikającymi z „Programu ochrony środowiska dla
powiatu zawierciańskiego”,
– ze Strategią Rozwoju Powiatu Zawierciańskiego,
– ze „Strategią rozwoju Miasta i gminy Szczekociny”.
Zakres merytoryczny Programu określają Wytyczne sporządzania programów ochrony środowiska
na szczeblu regionalnym i lokalnym (MŚ grudzień 2002 r.).
57
NA LATA 2008 - 2011
Polityka ekologiczna państwa
Polityka ekologiczna państwa oparta jest na konstytucyjnej zasadzie zrównowaŜonego rozwoju,
dlatego zasada ta musi być uwzględniona we wszystkich dokumentach strategicznych
oraz programach opracowywanych na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym. W praktyce
zasada zrównowaŜonego rozwoju powinna być stosowana wraz z wieloma zasadami pomocniczymi
i konkretyzującymi tj.: zasadą prewencji, zasadą „zanieczyszczający płaci”, zasadą integracji, zasadą
skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej, zasadą uspołecznienia.
Zasada prewencji (zapobiegania) oznacza przede wszystkim zapobieganie powstawania
zanieczyszczeń, recykling a takŜe wprowadzanie pro – środowiskowych systemów zarządzania
środowiskiem.
Zasada „zanieczyszczający płaci” wskazuje jednostki uŜytkujące środowisko jako podmioty
odpowiedzialne za skutki zanieczyszczeń i innych zagroŜeń środowiska.
Zasada integracji oznacza uwzględnienie w politykach sektorowych celów ekologicznych na równi
z celami gospodarczymi i społecznymi.
Zasada skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej oznacza potrzebę minimalizacji
nakładów na jednostkę uzyskanego efektu ekologicznego.
Zasada uspołecznienia oznacza dostęp ludności do informacji o środowisku.
W polityce ekologicznej zostały określone działania pozwalające na osiągnięcie celów
wyznaczonych:
W zakresie zadań systemowych:
– Zapewnienie włączenia celów ochrony środowiska do ustaleń zawartych we wszystkich
dokumentach strategicznych i przeprowadzenia oceny skutków ekologicznych ich realizacji
przed ich zatwierdzeniem.
– Uruchomienie mechanizmów prawnych, ekonomicznych i edukacyjnych umoŜliwiających
rozwój proekologicznych towarów oraz kształtujących świadome postawy konsumenckie
zgodne z zasadą zrównowaŜonego rozwoju.
– Upowszechnienie idei systemu zarządzania środowiskiem (SZŚ) i wdroŜenie tych systemów
w gałęziach przemysłu o znaczącym oddziaływaniu na środowisko oraz wzrost świadomości
konsumentów – rozpoznawalność logo EMAS, znaku normy PN-EN ISO 14001, Czystej
Produkcji, Odpowiedzialność i Troska.
– Stałe podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa, zagwarantowanie szerokiego
dostępu do informacji o środowisku i jego ochronie oraz rozwój współpracy
z pozarządowymi organizacjami ekologicznymi.
– Stworzenie systemu prewencyjnego, mającego na celu zapobieganie szkodom w środowisku
i sygnalizującego moŜliwości wystąpienia szkody oraz zapewniającego, Ŝe koszty szkód
w środowisku oraz koszty zapobiegania powstaniu tych szkód ponosić będą sprawcy.
– Integracja problematyki środowiskowej i planowania przestrzennego.
W zakresie ochrony zasobów naturalnych:
– Ochrona i wzrost róŜnorodności biologicznej, wraz z umoŜliwieniem zrównowaŜonego
rozwoju gospodarczego kraju.
– Rozwijanie zróŜnicowanej i wielofunkcyjnej gospodarki leśnej.
– Racjonalizacja gospodarowania zasobami wód powierzchniowych i podziemnych w taki
sposób, aby uchronić gospodarkę narodową od deficytów wody i zabezpieczyć przed
skutkami powodzi.
– Ograniczenie negatywnego oddziaływania procesów gospodarczych na środowisko glebowe.
– Rekultywacja terenów zdegradowanych.
– Optymalizacja wykorzystania oraz zrównowaŜone uŜytkowanie zasobów kopalin i wód
podziemnych a takŜe ich ochrona przed ilościową i jakościową degradacją.
W zakresie zrównowaŜonego wykorzystania materiałów, wody i energii:
– Eliminowanie nieuzasadnionego wykorzystania wód podziemnych na cele przemysłowe.
58
NA LATA 2008 - 2011
– Wprowadzenie w przemyśle i energetyce nowoczesnych technologii pozwalających na wzrost
efektywności energetycznej oraz wzrost wykorzystania surowców.
– Zwiększenie udziału energii pozyskanej z odnawialnych źródeł, tak aby w 2010 r. wynosił
co najmniej 7,5%.
– Zapewnienie efektywnej ochrony przed powodzią i suszą.
W zakresie poprawy jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego:
– Dalsza poprawa stanu zdrowotnego obywateli w wyniku wspólnych działań sektora ochrony
środowiska z sektorem zdrowia oraz skuteczny nadzór nad wszystkimi instytucjami
będącymi potencjalnymi źródłami awarii przemysłowych.
– Poprawę jakości powietrza atmosferycznego poprzez spełnianie standardów emisyjnych
z instalacji, redukcję emisji z obiektów energetycznych.
– Osiągnięcie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych.
– Zmniejszenie ilości powstających odpadów oraz ich odzysk.
– Wykonanie wiarygodnej oceny naraŜenia społeczeństwa na ponadnormatywny hałas
i oddziaływanie pól elektromagnetycznych oraz podjęcie kroków do zmniejszenia tych
zagroŜeń.
– Zmniejszenie ryzyka wystąpienia powaŜnych awarii przemysłowych oraz ograniczanie
skutków tych awarii w odniesieniu do ludzi, środowiska oraz wartości materialnych.
Cele polityki ekologicznej państwa w powiązaniu ze specyfikacją regionu śląskiego, powiatu
zawierciańskiego i gminy Szczekociny wyznaczają konkretne działania dla „Programu ochrony
środowiska dla gminy Szczekociny na lata 2008 - 2011”.
Strategia Rozwoju Powiatu Zawierciańskiego
„Strategia Rozwoju Powiatu Zawierciańskiego” jest dokumentem strategicznym określającym
priorytety i cele w obszarach takich jak: gospodarka i infrastruktura techniczna, edukacja,
społeczeństwo i infrastruktura społeczna, rolnictwo i przemysł przetwórczy, turystyka i organizacja
czasu wolnego oraz inne w tym relacja władza - społeczeństwo w ramach, których określono kierunki
działań zmierzające do realizacji poszczególnych celów w tym takŜe poprawy środowiska.
Są to m.in.:
– Opracowanie „małej” strategii w zakresie budowy i rozbudowy dróg.
– Opracowanie projektów wykonawczych w zakresie budowy i modernizacji sieci
wodociągowych oraz kanalizacji.
– Rewitalizacja terenów poprzemysłowych dla celów zagospodarowania przez przemysły
alternatywne (elektryczny, samochodowy).
– Budowa nowych dróg tranzytowych i lokalnych wg opracowanej Strategii Drogowej Powiatu.
– Budowa nowych obwodnic: Szczekociny - Zawiercie - Poręba - Lotnisko,
Zawiercie - Kroczyce.
– Kontynuowanie programu utwardzania dróg gruntowych w powiecie.
– Poprawa stanu istniejących dróg oraz chodników, ścieŜek pieszo - rowerowych
i dydaktycznych.
– Zwiększenie częstości przeglądu stanu technicznego dróg i oznakowania.
– Wprowadzenie okresowych analiz natęŜenia ruchu drogowego oraz optymalizacja organizacji
ruchu.
– Budowa sieci dróg lokalnych i ścieŜek rowerowych pod kątem intensyfikacji turystyki.
– Poprawa połączeń komunikacyjnych pomiędzy gminami oraz gminami i powiatem.
– Zadrzewienie pasów przydroŜnych.
– Modernizacja i rozbudowa sieci energetycznych.
– Opracowanie programu i wniosków do budowy wodociągów i kanalizacji na terenach
wiejskich - z moŜliwością wykorzystania środków z funduszu SAPARD.
– Rozbudowa sieci gazowych, wod. - kan.
– Budowa oczyszczalni ścieków i wysypisk śmieci.
59
NA LATA 2008 - 2011
– Podniesienie standardu mieszkań komunalnych m.in. poprzez doprowadzenie kanalizacji,
wody i centralnego ogrzewania.
– Budowa i modernizacja urządzeń melioracyjnych na terenach wiejskich.
– Rozbudowa sieci cieplnych w miastach.
– Eksponowanie
istniejących
zabytków
powiatu,
jako
atrakcji
turystycznej
i ich zagospodarowanie.
– Wprowadzenie nowych kierunków w zakresie specjalizacji rolnictwa ekologicznego.
– Tworzenie klas w liceach profilowanych - zgodnie z potrzebami powiatu (turystyka, ekologia,
handel, rachunkowość, edukacja rolnicza).
– Współpraca partnerska między gminami i miastami w zakresie organizacji imprez kulturalno oświatowo - sportowych.
– Powołanie Centrum Powiadamiania Ratunkowego koordynującego działania w przypadku
zagroŜeń (wspólny numer telefonu bezpłatnego).
– Tworzenie instytucjonalnych form szkolenia mieszkańców wsi (oświata rolnicza)
na odpowiednio wysokim poziomie, w tym: podnoszenie poziomu agrotechnicznego
i efektywności produkcji rolnej.
– Prowadzenie kursów i szkoleń dla rolników w zakresie działalności agroturystycznej.
– Propagowanie sprawdzonych wzorców europejskich w zakresie kultury upraw rolnych.
– Dokonanie odpowiedniej klasyfikacji gruntów - z zachowaniem pomników przyrody i stref
ochronnych.
– Zalesienie terenów zdegradowanych przez przemysł.
– Likwidacja nieuŜytków. Zalesienie gruntów V i VI klasy.
– Rekultywacja gruntów.
– Rewitalizacja (likwidacja zanieczyszczeń azbestem) terenów w Ogrodzieńcu.
– Wykorzystanie wyjątkowych walorów ekologicznych w miejscowościach oddalonych
od szlaków komunikacyjnych.
– Szkolenie i dokształcanie dla potrzeb turystyki i agroturystyki.
– Wprowadzanie zmian w planach przestrzennego zagospodarowania pod kątem tworzenia
kompleksów turystyczno - rekreacyjnych.
Strategia Rozwoju Powiatu Zawierciańskiego została uzupełniona i wzbogacona następującymi
długofalowymi koncepcjami rozwijania poszczególnych sfer funkcjonowania Powiatu:
– Strategia Rozwoju Turystyki,
– Program Działania na rzecz Osób Niepełnosprawnych,
– Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych,
– Strategia Bezpieczeństwa Powiatu,
– Planu Rozwoju Lokalnego na lata 2007 - 2013.
Kierunki te posłuŜyły do sprecyzowania kierunków działań w „Programie ochrony środowiska
dla gminy Szczekociny na lata 2008 - 2011”.
Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Szczekociny
„Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Szczekociny” jest dokumentem strategicznym określającym
koncepcję funkcjonowania gminy w dłuŜszym okresie czasu, tj. w perspektywie do roku 2015.
W dokumencie tym wyznaczone zostały cele strategiczne, operacyjne, szczegółowe oraz zadania
przewidziane do realizacji. Cele strategiczne określone w przedmiotowym dokumencie są następujące:
– Tworzenie warunków rozwoju gospodarczego gminy, w tym określono m. in. zadanie
takie jak: ujęcie w planie przestrzennego zagospodarowania gminy terenów, które mogą
być przeznaczone na cele strefy przemysłowej, budownictwa przemysłowego.
– Rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich, w tym określono m. in. zadania takie jak:
wprowadzenie do gospodarstw ekologicznych bądź integrowanych metod produkcji
rolniczej oraz ich promocja, prowadzenie melioracji i konserwacji urządzeń
melioracyjnych na uŜytkach zielonych celem ich właściwego zagospodarowania.
– Rozwój infrastruktury technicznej, w tym określono m. in. zadania takie jak: budowa
i modernizacja dróg, budowa sieci wodociągowej, budowa sieci gazowej.
60
NA LATA 2008 - 2011
–
Aktywna ochrona środowiska w tym cele operacyjne i szczegółowe to:
rozwój inwestycji sprzyjających ochronie środowiska (rozbudowa sieci
kanalizacyjnej, doskonalenie gospodarki odpadami),
edukacja ekologiczna mieszkańców (programy edukacyjne dla dorosłych,
programy edukacyjne dla dzieci i młodzieŜy, organizacja imprez promujących
działania sprzyjające ochronie środowiska naturalnego).
– Bezpieczeństwo publiczne, w tym określono m. in. zadanie takie jak: budowa wałów
przeciwpowodziowych.
– Rozwój kultury i oświaty.
– Rozwój turystyki wiejskiej.
Cele te posłuŜyły do sprecyzowania kierunków działań określonych w „Programie ochrony
środowiska dla gminy Szczekociny na lata 2008 - 2011”.
1.3. Metodyka prac
Metodologia opracowania Programu ochrony środowiska polegała na:
– ocenie aktualnego stanu środowiska przyrodniczego w gminie Szczekociny,
zawierającej charakterystyki poszczególnych komponentów środowiska,
– określeniu kreatywnej części Programu poprzez wyznaczenie celów głównych
i sformułowaniu kierunków działań pozwalających na realizację wyznaczonych celów,
– określeniu uwarunkowań realizacji Programu w zakresie rozwiązań prawno instytucjonalnych, źródeł finansowania,
– określeniu zasad monitoringu.
Źródłem informacji dla Programu były materiały uzyskane z Urzędu Miasta i Gminy
Szczekociny, Starostwa Powiatowego w Zawierciu, Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony
Środowiska w Katowicach, Głównego Urzędu Statystycznego, Urzędu Marszałkowskiego
Województwa Śląskiego a takŜe prace instytutów i placówek naukowo - badawczych z zakresu
ochrony środowiska i gospodarki odpadami, dostępna literatura fachowa oraz „Program ochrony
środowiska dla powiatu zawierciańskiego na lata 2008 - 2011”, „Program ochrony środowiska dla
gminy Szczekociny na lata 2004 - 2011”. Ponadto do podmiotów gospodarczych z terenu gminy
rozesłano ankiety uwzględniające szeroką problematykę ochrony środowiska i gospodarki odpadami.
Dane uzyskane w wyniku ankietyzacji zostały uwzględnione w treści przedmiotowego dokumentu.
Zgromadzone informacje na bieŜąco weryfikowano poprzez konsultacje z pracownikami Urzędu
Miasta i Gminy Szczekociny, Starostwa Powiatowego w Zawierciu, oraz pracownikami podmiotów
gospodarczych.
Jako punkt odniesienia dla niniejszego dokumentu przyjęto aktualny stan środowiska oraz stan
infrastruktury ochrony środowiska na dzień 31.12.2006 r. a tam gdzie było to moŜliwe na dzień
31.12.2007 r.
Na podstawie stanu aktualnego oraz analizy zadań zdefiniowanych w Programie z 2004 r.
(niektóre zadania pozostają nadal aktualne i zostały przeniesione do niniejszego dokumentu)
oraz celów i kierunków zadań określonych w Polityce ekologicznej państwa i Programie ochrony
środowiska dla powiatu zawierciańskiego zdefiniowano cele i kierunki niniejszego dokumentu.
Następnie, zgodnie z wymogami ustawy Prawo ochrony środowiska i „Wytycznymi
do sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym”,
przeprowadzono szereg konsultacji.
2. Ogólna charakterystyka gminy Szczekociny
Gmina Szczekociny jest gminą miejsko - wiejską połoŜoną w północno - wschodniej części
powiatu zawierciańskiego. Graniczy z gminą śarnowiec, Irządze, na krótkim odcinku z gminami
Kroczyce i Pilica, a takŜe z gminami Koniecpol i Lelów (powiat częstochowski) oraz Słupia,
Moskorzew, Radków i Secemin (powiat jędrzejowski i włoszczowski). Zajmuje obszar 136,09 km2,
co powoduje, Ŝe jest jedną z większych gmin powiatu zawierciańskiego. Część miejska obejmuje
18,00 km2, co stanowi około 13% ogólnej powierzchni gminy.
61
NA LATA 2008 - 2011
Według danych GUS gminę, Szczekociny zamieszkuje 8 250 osób (stan na 31.12.2007 r.)
w tym 3 849 to mieszkańcy miasta. Na 1 km2 powierzchni przypadają 61 osoby. W części miejskiej
gęstość zaludnienia wzrasta do 214 osób na 1 km2. W porównaniu do roku 2002 ilość osób
zamieszkujących gminę Szczekociny zmniejszyła się o około 7,7%.
Powierzchnię oraz ludność gminy Szczekociny w roku 2002 i 2007 przedstawiono w tab. 1.
Tabela 1. Powierzchnia i ludność gmin Szczekociny w roku 2002 i 2007
Gmina
Szczekociny
w tym miasto
Źródło: GUS
Powierzchnia
[km2]
136,09
18,00
Ludność
2002 r.
2007 r.
8 936
4 177
8 250
3 849
Gęstość zaludnienia
[os/km2]
2002 r.
2007 r.
66
232
61
214
Liczba
miejscowości
ogółem
w tym
wsie
36
20
Gmina Szczekociny jest jednostką samorządową, obejmującą swym zasięgiem miasto
Szczekociny oraz 18 sołectw. Są to: Bonowice, Brzostek, Bógdał, Chałupki, DruŜynowa, Goleniowy,
Grabiec, Gustawów - Małachów, Ołudza, Przyłęk, Rędziny, Rokitno, Siedliska, Starzyny, Szyszki,
Tęgobórz, Wólka Ołudzka, Wólka Starzyńska (rys. 1).
Rysunek 1. Gmina Szczekociny
62
NA LATA 2008 - 2011
Pod względem geograficznym gmina połoŜona jest w środkowo - zachodniej części WyŜyny
Małopolskiej na obszarze trzech mezoregionów: Niecki Włoszczowskiej, Progu Lelowskiego, które
wchodzą w skład WyŜyny Przedborskiej oraz PłaskowyŜu Jędrzejowskiego stanowiącego fragment
Niecki Nidziańskiej. PrzewaŜający obszar gminy zlokalizowany jest na dwóch z pośród trzech
mezoregionach tj. Niecce Włoszczowskiej i Progu Lelowskim. Niecka Włoszczowska przebiega
środkiem gminy z południa na północ. W jej obrębie wykształciła swe koryta rzeka Pilica. Natomiast
Próg Lelowski obejmuje zachodnią i południową część gminy jest pasmem wzgórz zbudowanych
z piaskowców i margli kredowych. Na obszarze trzeciego mezoregionu zwanego PłaskowyŜem
Jędrzejowskim zlokalizowana jest niewielka wschodnia część gminy (okolice wsi Goleniowy
i Kobylanka).
Pod względem klimatycznym gmina Szczekociny połoŜona jest w XV dzielnicy klimatycznej
tj. dzielnicy częstochowsko - kieleckiej. Średnia roczna temperatura powietrza na tym obszarze
wynosi 7,50C. Temperatura najniŜsza przypada na miesiąc styczeń a najwyŜsza na lipiec. Roczna
suma opadów wynosi 615 - 650 mm. Średnia długość zalegania pokryw śnieŜnych mieści
się w granicach od 60 do 80 dni. PrzewaŜają wiatry zachodnie 18,8% z udziałem wiatrów południowo
- zachodnich 17,8%.
i jej dopływy tj.: Krztynie, Mitręgę. Gmina w całości połoŜona jest w zlewni tej rzeki. Wody
powierzchniowe stojące to przede wszystkim dwa duŜe kompleksy stawów hodowlanych zasilane
wodami rzeki Pilica o łącznej powierzchni około 55ha.
Wody podziemne na terenie gminy zalegają w jednym Głównym Zbiorniku Wód Podziemnych:
GZWP Nr 408, który obejmuje niemal całą powierzchnię gminy.
Długość sieci wodociągowej na terenie gminy wynosi 73,6 km. Procent zwodociągowania
wynosi 50%. Natomiast sieć kanalizacyjna ma długość 19,2 km. Stopień skanalizowania kształtuje
się na poziomie 29,5%. Na terenie gminy zlokalizowana jest jedna oczyszczalnia ścieków
komunalnych Komunalnego Zakładu BudŜetowego o przepustowości 288 m3/d, obsługująca 10,2%
ogółu mieszkańców oraz oczyszczalnia Spółdzielczej „Agrofirmy” Szczekociny o przepustowości
1 100 m3/d obsługująca 29,5% mieszkańców gminy.
Tereny leśne na terenie gminy zajmują powierzchnię 3 017,1 ha, co stanowi 22,2% powierzchni
gminy. Dominującym gatunkiem jest sosna.
Pomimo wartościowego pod względem ekologicznym środowiska przyrodniczego na terenie
gminy występuje niewiele elementów objętych ochroną prawną. NaleŜą do nich pomniki przyrody
(26 drzew), uŜytki ekologiczne (7 torfowisk o łącznej powierzchni 5,02 ha) oraz Ostoja Suchy Młyn
(Natura 2000), która została zgłoszona do Komisji Europejskiej.
Według stanu na dzień 31.12.2006 r. na terenie gminy Szczekociny znajdują
się 2 udokumentowane złoŜa kopalin (piasków i Ŝwirów oraz surowców ilastych ceramiki
budowlanej). Ponadto na terenie gminy występują złoŜa torfów i wapienia, jako kamienia drogowego
o nierozpoznanych zasobach. Kopaliny te nie odgrywają obecnie Ŝadnej roli w aspekcie
gospodarczym.
Gmina ma charakter rolniczo - przemysłowy.
U podstaw rolnictwa leŜą bardzo korzystne warunki naturalne. UŜytki rolne wynoszą 9 524 ha
co stanowi około 70% ogólnej powierzchni gminy, w tym grunty orne zajmują 68,6%, łąki 23,3%
a pastwiska 3,6%. W strukturze jakościowej gleb dominują gleby średnio dobre (dominują gleby
od III do V klasy). Dominującym gatunkiem uprawianym na terenie gminy są zboŜa. DuŜym
zainteresowaniem cieszą się równieŜ kukurydza, ziemniaki oraz rośliny motylkowe. W produkcji
zwierzęcej dominuje hodowla bydła mlecznego i trzody chlewnej.
Dominującą gałęzią przemysłu na terenie gminy jest przetwórstwo rolno spoŜywcze a do głównych
zakładów naleŜą: Spółdzielcza „Agrofirma” Szczekociny (produkcja rolna, przetwórstwo owocowo –
warzywne) oraz Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska „Rokitnianka” (przetwórstwo mleka i wyrób
serów). Ponadto na terenie gminy funkcjonują drobne zakłady prowadzące działalność produkcyjną
lub usługową.
Szczekociny pełnią waŜną funkcję w zakresie komunikacji. Przez teren gminy przebiega droga
krajowa Nr 78, będąca podstawowym szlakiem komunikacji drogowej pomiędzy GOP a wschodnią
częścią Polski oraz miastami takimi jak: Kielce, Lublin, Radom. W miejskiej części gminy droga
63
NA LATA 2008 - 2011
krajowa Nr 78 łączy się z drogą krajową Nr 46 łączącą Szczekociny z Częstochową oraz droga
wojewódzką Nr 795 relacji Szczekociny - Secemin. Sieć komunikacyjną wraz z drogą krajową tworzą
drogi powiatowe i gminne. Przez teren gminy przebiegają takŜe dwie linie kolejowe tj.: Centralna
Magistrala Kolejowa (CMK) łącząca Górnośląski Okręg Przemysłowy z aglomeracją warszawską
oraz linia relacji Kozłów - Koniecpol o znaczeniu lokalnym. WaŜnym środkiem komunikacji
w gminie jest takŜe transport rowerowy. Na rozwój transportu rowerowego wpływ ma atrakcyjny
krajobraz i uwarunkowania terenowe WyŜyny Małopolskiej. Wpływa to równieŜ na rozwój turystyki
na tym obszarze.
3. Zagadnienia o charakterze systemowym
3.1. Aspekty ekologiczne w polityce sektorowej
Aby zachować zasoby cenne przyrodniczo, poprawić jakość środowiska i bezpieczeństwo
ekologiczne oraz rozwijać gospodarczo i społecznie gminę Szczekociny naleŜy kierować się zasadą
zrównowaŜonego rozwoju. Tak, więc kryteria rozwoju zrównowaŜonego powinny być uwzględniane
we wszystkich dokumentach strategicznych sektorów gospodarczych zwłaszcza w transporcie,
energetyce, przemyśle, gospodarce komunalnej, rolnictwie, turystyce i rekreacji, gdyŜ sektory
te wykazują największą presję na środowisko. Ponadto dokumenty te, zgodnie z art. 40 ustawy Prawo
ochrony środowiska powinny być poddawane tzw. strategicznym ocenom oddziaływania
na środowisko w celu sprawdzenia, czy rozwiązania w nich zawarte nie spowodują zagroŜenia
dla środowiska teraz i w przyszłości.
Cel
Zapewnienie włączenia celów ochrony środowiska do sektorowych dokumentów strategicznych
oraz przeprowadzenie oceny skutków ich realizacji na środowisko przed ich zatwierdzeniem
Do realizacji powyŜszego celu w najbliŜszych latach niezbędne będzie prowadzenie działań
edukacyjnych związanych z obowiązkiem wykonywania strategicznych ocen oddziaływania
na środowiska a takŜe uświadomienie korzyści wynikających z ich przeprowadzenia. Konieczne
będzie równieŜ wzmocnienie współpracy komórki odpowiedzialnej za ochronę środowiska Urzędu
Miasta i Gminy Szczekociny z instytucjami odpowiedzialnymi za przygotowanie i wdraŜanie
tych dokumentów.
Kierunki działań
• Wzmocnienie współpracy komórki odpowiedzialnej za ochronę środowiska
z instytucjami odpowiedzialnymi za przygotowanie gminnych dokumentów
strategicznych.
• Wykonywanie ocen oddziaływania na środowisko dla dokumentów strategicznych.
• Upowszechnienie dorobku oraz korzyści wynikających z przeprowadzenia ocen
oddziaływania na środowisko planowanych przedsięwzięć.
• Szkolenia dla projektodawców dokumentów strategicznych oraz dla osób oceniających.
3.2. Aktywizacja rynku do działań na rzecz ochrony środowiska
64
NA LATA 2008 - 2011
Zgodnie z załoŜeniami „Polityki ekologicznej państwa na lata 2003 - 2006 z uwzględnieniem
perspektyw na lata 2007 - 2010” prace dla aktywizacji mechanizmów rynkowych do wspierania
działań w zakresie ochrony środowiska miały być wdroŜone do 2006 r. Miało to doprowadzić
do rozwoju produkcji urządzeń słuŜących ochronie środowiska, produkcji towarów przyjaznych
środowisku oraz tworzenia nowych miejsc pracy, zwłaszcza w turystyce, leśnictwie, ochronie
przyrody, odnawialnych źródeł energii i wykorzystania odpadów. Jednak w latach 2003 - 2006
nie udało się zrealizować tych celów, dlatego są one aktualne w latach następnych.
Cel
Wprowadzenie mechanizmów zapewniających ekonomizację ochrony środowiska oraz rozwój
świadomych postaw konsumenckich zgodnie z zasadą rozwoju zrównowaŜonego
Obecnie konieczne jest zintensyfikowanie prac w zakresie moŜliwości aktywizacji rynku
do działań na rzecz ochrony środowiska.
Kierunki działań
• Wspieranie powstawania tzw. zielonych miejsc pracy.
• Działania prowadzące do upowszechniania i promocji wśród mieszkańców gminy
produktów ekologicznych.
• Działania edukacyjne w zakresie kształtowania zrównowaŜonego konsumpcjonizmu.
• Eliminacja z rynku wyrobów szkodliwych dla środowiska np. torb foliowych.
• Zastosowanie systemu „zielonych zamówień” w przetargach organizowanych przez
instytucje korzystające ze środków publicznych.
3.3. Zarządzanie środowiskiem
System zarządzania środowiskiem (SZŚ) zapewnia włączenie środowiska i jego ochrony
do celów strategicznych firm oraz przypisanie tych zagadnień do kompetencji zarządu.
Systemy te są dobrowolnym zobowiązaniem się przedsiębiorstw, placówek sektora finansów,
jednostek administracji publicznej i innych do podejmowania działań mających na celu zmniejszenie
oddziaływań na środowisko, związanych z prowadzoną działalnością. Posiadane przez daną firmę
prawidłowo funkcjonującego SZŚ gwarantuje, iŜ firma ta działa zgodnie ze wszystkimi przepisami
ochrony środowiska.
Najpopularniejszym systemem wśród polskich firm jest PE - EN ISO 14001. Norma ta pozwala
zbudować System Zarządzania Środowiskowego w oparciu o tzw. podejście procesowe. Jednym
z najwaŜniejszych elementów jest uwzględnienie ciągłego doskonalenia w działaniach danego
przedsiębiorstwa czy organizacji. Podstawowym kryterium, na którym opiera się działania w zakresie
Systemu Zarządzania Środowiskowego jest identyfikacja aspektów Środowiskowych. Zalety
wdroŜenia Systemu Zarządzania Środowiskowego wg ISO 14001 to m.in.:
– Spełnienie wymogów prawnych dotyczących ochrony środowiska.
– Zmniejszenie ryzyka środowiskowego przez uprzednie zidentyfikowanie zagroŜeń
i przygotowanie się na wypadek ich zaistnienia.
– Zmniejszenie kosztów działania poprzez:
poprawę efektywności zuŜycia surowców nieodnawialnych, optymalizacja doboru
surowców, materiałów i produktów (np. surowce wtórne),
polepszenie efektywności wykorzystywania zasobów infrastrukturalnych,
zagospodarowanie odpadów.
65
NA LATA 2008 - 2011
–
Zdobycie przewagi nad konkurencją, poprzez dostosowanie proekologiczne, zanim
ustawodawstwo będzie stawiało ostrzejsze wymagania.
Znacznie trudniejszym do wprowadzenie jest system zarządzania środowiskowego zgodnie z normą
europejską EMAS. W 2004 r. w ustawie o krajowym systemie ekozarządzania i audytu zdefiniowano
ramy organizacyjne tego systemu w Polsce. Reguluje on zasady wdroŜenia systemów zarządzania
środowiskowego wraz ze ściśle określonymi wymogami badania i minimalizacji zanieczyszczeń.
Organizacja, która chce zarejestrować się w systemie EMAS musi wdroŜyć system zarządzania
środowiskowego zgodnie z wymaganiami normy ISO 14001, opublikować deklarację środowiskową
zweryfikowaną przez niezaleŜnego, akredytowanego weryfikatora środowiskowego, aktywnie
włączyć pracowników w proces zarządzania środowiskowego oraz postępować zgodnie z prawem.
Zalety wdroŜenia Systemu Ekozarządzania i Audytu EMAS to m.in.:
– Ograniczenie zuŜycia surowców, wody i energii.
– Minimalizację kosztów.
– Recykling oraz zmniejszanie ilości odpadów, ścieków i emisji gazów.
– Redukcję opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska.
– Minimalizację wystąpienia awarii środowiskowych.
– Redukcję kosztów usuwania potencjalnych zanieczyszczeń.
– Przystosowanie i utrzymanie zgodności z coraz bardziej rygorystycznymi wymaganiami
prawa.
– Zwiększenie pozycji konkurencyjnej na rynku.
– Zwiększenie wartości rynkowej organizacji.
– ObniŜenie wysokości stawek ubezpieczeniowych.
– Poprawę bezpieczeństwa pracy.
– Wzrost świadomości ekologicznej pracowników.
– Poprawę wizerunku organizacji z uwagi na kompleksowe podejście do zagadnień
środowiskowych świadczące o dobrym zarządzaniu.
– Nawiązanie otwartego dialogu z lokalną społecznością, organami administracji publicznej
i innymi zainteresowanymi stronami.
Według danych ankietowych na terenie gminy Szczekociny obecnie brak jest przedsiębiorstw
i organizacji posiadających system zarządzania środowiskiem.
DuŜy nacisk w perspektywie średniookresowej musi być połoŜony na tworzenie warunków
sprzyjających wdraŜaniu systemów zarządzania środowiskowego i kształtowanie zachowań
konsumentów w zakresie świadomego wyboru wyrobów i usług wytwarzanych z poszanowaniem
i troską o środowisko i jego jakość. WaŜne jest takŜe rozpowszechnianie wśród społeczeństwa wiedzy
na temat tych systemów a takŜe stworzenia korzyści ekonomicznych dla firm i instytucji będących
w systemie.
Cel
Upowszechnianie oraz wspieranie wdraŜania systemów zarządzania środowiskowego głównie
EMAS w gałęziach przemysłu o znaczącym oddziaływaniu na środowisko, w sektorze małych
przedsiębiorstw i administracji publicznej
Cel moŜe być osiągnięty, jeŜeli podjęte zostaną działania ukierunkowane na stymulowanie
organizacji do wzięcia udziału w programach szkolno - informacyjnych w zakresie systemu
zarządzania środowiskiem w tym systemu EMAS.
Kierunki działań
66
NA LATA 2008 - 2011
• Wprowadzanie „zielonych zamówień” promujących w przetargach firmy posiadające
certyfikaty zarządzania środowiskowego przez uzyskanie dodatkowych punktów przez
te firmy.
• Promowanie i wdraŜanie systemu zarządzania środowiskowego.
• Zachęcanie do udziału w programach szkolno - informacyjnych dotyczących systemu
EMAS, PN - EN ISO 14001, zasad Czystej Produkcji, Odpowiedzialność i Troska.
3.4. Edukacja ekologiczna społeczeństwa
Edukacja ekologiczna jest jednym z podstawowych warunków realizacji Programu ochrony
środowiska. Świadome wspólnoty społeczne podejmują liczne lokalne akcje proekologiczne
oraz sprawują społeczną kontrolę nad działaniami przedsiębiorstw i instytucji. Dlatego konieczne
jest zapewnienie mieszkańcom gminy szerokiego dostępu do informacji o środowisku i jego ochronie
oraz o działaniach instytucji w sektorze ochrony środowiska.
Kierunki edukacji ekologicznej wyznacza Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej „Przez
edukację do zrównowaŜonego rozwoju”. Wskazuje ona na konieczność włączania treści dotyczących
ochrony środowiska do programów edukacji formalnej a takŜe wspieranie edukacji nieformalnej.
Na terenie gminy Szczekociny jednostkami biorącymi udział w kształtowaniu świadomości
ekologicznej społeczeństwa są: Urząd Miasta i Gminy Szczekociny, Nadleśnictwo Koniecpol, szkoły,
Zarząd Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego, organizacje pozarządowe a takŜe Starostwo
Powiatowe w Zawierciu.
Działalność władz gminy jak i powiatu polega przede wszystkim na wspieraniu edukacji
ekologicznej w szkołach, publikowaniu materiałów informacyjnych, prelekcjach. Dzieci i młodzieŜ
uczestniczą w konkursach, olimpiadach ekologicznych. Dwa razy w roku organizowana
jest ogólnopolska akcja „Sprzątania świata”. Na spotkaniach z mieszkańcami pracownicy Urzędu
Miasta i Gminy apelują aby dbać o otoczenie. Ponadto ośrodki doradztwa rolniczego prowadzą
działalność informacyjną i szkoleniową w zakresie upraw ekologicznych.
W 2007 r. Komenda Hufca ZHP Szczekociny oraz Miejsko - Gminny Ośrodek Kultury
w Szczekocinach zorganizowali VII edycję konkursu ekologicznego pod hasłem „Integracja człowieka
w środowisko naturalne, ochrona przyrody”. Konkurs ten zorganizowany był z okazji Dnia Ziemi.
W konkursie uczestniczyli uczniowie szkół podstawowych oraz gimnazjów.
Na terenie gminy Szczekociny publikowane jest czasopismo informacyjne Miasta i Gminy
Szczekociny „Echo Szczekocin”, w którym zamieszczane są informacje dotyczące ochrony
środowiska i gospodarki odpadami a takŜe informacje o realizowanych przedsięwzięciach
w tym równieŜ takich, które przyczyniają się do poprawy stanu środowiska przyrodniczego.
Starostwo Powiatowe w ramach środków z Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej organizuje konkurs: „Ekologiczne sołectwo”. Konkurs ten przeznaczony
jest dla sołectw i osiedli z terenu powiatu zawierciańskiego i ma na celu zwiększenie świadomości
ekologicznej mieszkańców powiatu, kształtowanie postaw proekologicznych oraz zachowanie
wartości środowiska przyrodniczego, a tym samym środowiska kulturowego. Jego celem jest takŜe
aktywizacja lokalnej społeczności oraz poprawa zdolności adaptacyjnych mieszkańców do zmian
społeczno - gospodarczych. Konkurs ten jest celowym działaniem zmierzającym do poprawy stanu
środowiska oraz zdrowia społeczeństwa. Wspiera działania prowadzone w ramach Programu Odnowy
Wsi Województwa Śląskiego.
Nadleśnictwo Koniecpol zarządzające większością lasów państwowych na terenie gminy
utworzyło m.in. ścieŜki przyrodniczo - dydaktyczne, arboretum edukacyjne oraz izbę edukacyjną.
Pracownicy Nadleśnictwa w ramach realizacji zadań edukacyjnych w przedszkolach, szkołach
oraz własnych obiektach edukacyjnych upowszechniają wiedzę o środowisku przyrodniczo - leśnym
w aspekcie wielofunkcyjnej gospodarki leśnej, poszerzają wiedzę z zakresu znajomości rodzimej
przyrody i jej ochrony oraz kształtują właściwe postawy społeczne aktywizujące do działań na rzecz
ochrony przyrody i środowiska.
67
NA LATA 2008 - 2011
W kompleksie leśnym połoŜonym na południe od miasta wytyczona jest Leśna Edukacyjna ŚcieŜka
Rowerowa (rys. 2) wzdłuŜ, której moŜna podziwiać liczne pomniki przyrody. W lasach moŜna takŜe
spotkać rośliny objęte ochroną ścisłą.
Rysunek 2. Leśna ścieŜka edukacyjno - przyrodnicza
DuŜą rolę w edukowaniu społeczeństwa w zakresie ekologii, odgrywa na skalę ponadlokalną
a często województwa, działalność Zarządu Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa
Śląskiego, której przejawem jest organizacja szkoleń dla zorganizowanych grup zarówno młodzieŜy
jak i przedstawicieli instytucji zaangaŜowanych w ochronę środowiska, w tym m.in. ośrodków
naukowych, słuŜb ochrony przyrody oraz władz i samorządów lokalnych. Zespół Parków
Krajobrazowych Województwa Śląskiego posiada sześć ośrodków edukacyjnych w województwie
śląskim. Jeden z nich zlokalizowany jest na terenie powiatu zawierciańskiego tj. Ośrodek Edukacyjno
- Naukowy w Smoleniu. Ośrodek ten połoŜony jest w gminie Pilica w Parku Krajobrazowym Orlich
Gniazd. Na terenie ośrodka istnieje moŜliwość skorzystania z noclegu. Baza noclegowa to 4 domki
typu „Brda” 10-cio osobowe oraz 1 domek 3 - osobowy. W ośrodku organizowane są pogadanki
o tematyce ekologicznej dla dzieci i młodzieŜy, zajęcia dla nauczycieli, konkursy. Ponadto Zespół
Parków Krajobrazowych współpracuje m.in. ze szkołami, urzędami miast i gmin w organizacji „Dnia
Ziemi”, Sprzątania Świata” i doŜynek. Corocznie organizowany jest równieŜ jeden z waŜniejszych
elementów programu edukacyjno - szkoleniowego Zespołu Parków Krajobrazowych tj. Sympozjum
Jurajskie, które kierowane jest do przedstawicieli władz i samorządów lokalnych, przedstawicieli
ośrodków naukowych, słuŜb ochrony przyrody z kraju i za granicy jak i innych osób interesujących
się lub zajmujących ochroną przyrody. W maju 2007 r. zorganizowano XVII Sympozjum pod nazwą:
„Geopark Jurajski - szansa czy zagroŜenie dla gmin z terenu WyŜyny Krakowsko-Częstochowskiej?”.
DuŜy udział w działalności promocyjnej i edukacyjnej adresowanej do mieszkańców gminy
Szczekociny a takŜe innych gmin powiatu zawierciańskiego mają organizacje pozarządowe takie jak
Polski Klub Ekologiczny - Okręg Górnośląski Koło Miejskie w Zawierciu (ul. Długa 19,
42- 400 Zawiercie, www.polskiklubekologiczny.org). Jednostka ta prowadzi działalność wydawniczą,
edukacyjną, informacyjną a takŜe organizuje konferencje, szkolenia i seminaria, współpracuje
ze szkołami, instytucjami rządowymi i samorządowymi. Organizacja ta publikuje miesięcznik
„Biuletyn Ekologiczny”, który jest współfinansowany ze środków WFOŚiGW, Funduszu Inicjatyw
68
NA LATA 2008 - 2011
Obywatelskich, Urzędu Miejskiego w Katowicach. Ponadto Okrąg Górnośląski Polskiego Klubu
Ekologicznego jest głównym organizatorem i realizatorem całorocznego programu edukacyjnego
dla młodzieŜy pod nazwą „Rozpal niepokój o Ziemię”. Wcześniej Program ten obejmował całe
województwo śląskie. Natomiast obecnie organizowane są jedynie raz w miesiącu (czwartek) wykłady
na Uniwersytecie Śląskim w ramach Centrum Studiów nad Człowiekiem i Środowiskiem.
Organizowane są równieŜ róŜne projekty jak np. „Plantacja roślin energetycznych szansą
dla rolnictwa”. W ramach tego projektu organizowane są seminaria, szkolenia poświęcone zakładaniu
plantacji, uprawy roślin oraz ich zbioru a takŜe kampania edukacyjna skierowana do uczniów
i studentów. Ponadto Koło Polskiego Związku Wędkarskiego w Szczekocinach wspólnie
ze stowarzyszeniem „TROĆ” zorganizowało akcję „TYDZIEŃ CZYSTOŚCI WÓD”. Ponadto Zarząd
koła PZW w Szczekocinach apeluje równieŜ do mieszkańców o niezanieczyszczanie rzek, które
są wspólnym dobrem.
Tłem do edukacji ekologicznej jest równieŜ odpowiednio ukierunkowany rozwój ruchu turystycznego
i związanego z nim zaplecza. DuŜą rolę w tym zakresie odgrywa działalność Polskiego Towarzystwa
Turystyczno - Krajoznawczego.
Działania prowadzone w zakresie edukacji ekologicznej na terenie gminy muszą docierać
do wszystkich grup społecznych i wiekowych, dlatego waŜne jest znalezienie odpowiednich środków
przekazu. W zaleŜności od formy i treści przekazu, moŜna wyróŜnić następujące grupy, do których
powinny być kierowane odpowiednio przygotowane informacje:
– pracownicy administracji publicznej,
– nauczyciele i dziennikarze,
– dzieci i młodzieŜ,
– dorośli mieszkańcy,
– przedsiębiorcy.
WaŜnym elementem realizacji polityki ekologicznej jest takŜe współpraca instytucji publicznych
z organizacjami pozarządowymi.
Najłatwiej edukację ekologiczną prowadzić wśród dzieci i młodzieŜy w trakcie zajęć szkolnych.
Bardzo waŜne są wówczas zajęcia terenowe oparte na bezpośrednim kontakcie ucznia
z przedstawioną problematyką, co pomaga wykształcić umiejętność wnikliwej obserwacji,
spostrzegawczości, kojarzenia i wyciągania wniosków. NaleŜy takŜe uwraŜliwić dzieci i młodzieŜ
szkolną na zaistniałe zagroŜenia środowiska naturalnego na tle problemów społecznych gminy jako
obszaru rozwoju osadnictwa, przemysłu i drobnej działalności rzemieślniczo - usługowej a takŜe
komunikacji, turystyki i rolnictwa oraz obszaru o wartościach zasobnych przyrodniczo.
Natomiast dla skutecznego wdroŜenia załoŜeń niniejszego dokumentu kluczowe znaczenie
ma takŜe odpowiednie przygotowanie pracowników administracji państwowej, samorządowej,
nauczycieli oraz pracowników firm a takŜe ogólnodostępna akcja informacyjna dla społeczeństwa.
NaleŜy wśród mieszkańców gminy wzbudzić zainteresowanie stanem środowiska i moŜliwościami
jego poprawy a takŜe wywołać poczucie odpowiedzialności i zaangaŜowania w procesy decyzyjne.
Edukacja mieszkańców moŜe być prowadzona poprzez druk ulotek i broszurek informacyjnych
dostarczanych do kaŜdego gospodarstwa domowego, plakaty rozwieszone w często odwiedzanych
przez mieszkańców miejscach gminy np. w przedszkolach, szkołach, w okolicy kościołów i sklepów,
publikacje w prasie lokalnej, konkursy, informacje przekazywane w trakcie ogłoszeń parafialnych
i festynów. DuŜą rolę odgrywają równieŜ zachęty ekonomiczne np. w postaci sadzonek drzew
lub krzewów.
Jednym z waŜnych elementów w realizacji celów „Programu ochrony środowiska dla gminy
Szczekociny na lata 2008 - 2011” jest edukacja ekologiczna społeczeństwa gminy. Stałe podnoszenie
świadomości ekologicznej, jako element wzmacniający poziom akceptacji działań proekologicznych
podejmowanych przez instytucje publiczne wynika bezpośrednio z Polityki ekologicznej państwa.
Edukacja ekologiczna ma na celu zapewnienie rozwoju społeczeństwa realizującego zasady
zrównowaŜonego rozwoju i posiadającego umiejętność oceny stanu bezpieczeństwa ekologicznego.
69
NA LATA 2008 - 2011
Natomiast prawo do informacji o środowisku jest jednym z najwaŜniejszych instrumentów ochrony
środowiska i elementem, dzięki któremu społeczeństwo ma moŜliwość wpływania na procesy
podejmowania decyzji, których skutki mają znaczenie dla środowiska.
Cel
Podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców gminy oraz zagwarantowanie
szerokiego dostępu do informacji o środowisku i jego ochronie
Kierunki działań
• Aktywna edukacja ekologiczna dzieci i młodzieŜy w formalnym systemie kształcenia.
• Wspieranie merytoryczne i finansowe działań z zakresu edukacji ekologicznej
prowadzonej w szkołach oraz promowanie aktywnych form edukacji ekologicznej dzieci
i młodzieŜy np. poprzez organizowanie konkursów, sesji popularno - naukowych
związanych z tematyką środowiskową czy teŜ włączanie się w akcję „Sprzątania
Świata”.
• Doskonalenie współpracy władz gminnych z pozarządowymi organizacjami
ekologicznymi, szkołami, przedsiębiorcami w celu efektywnego wykorzystania
róŜnorodnych form edukacji ekologicznej.
• Promocja działań proekologicznych, poprzez stwarzanie atrakcyjnego systemu zachęt
i nagród finansowych dla podmiotów i instytucji, które podejmują działania na rzecz
poprawy stanu środowiska.
• Współdziałanie władz gminy z mediami, organizacjami pozarządowymi w zakresie
prezentacji stanu środowiska oraz działań podejmowanych na rzecz jego ochrony.
• WdroŜenie mechanizmów ułatwiających dostęp do informacji o środowisku oraz udział
przedstawicieli władz gminy w szkoleniach z zakresu publicznego dostępu do informacji
o środowisku.
• Podnoszenie świadomości ekologicznej rolników.
3.5. Aspekty ekologiczne w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
Krajowe przepisy dotyczące konieczności przedstawiania zagadnień dotyczących ochrony
środowiska w planie zagospodarowania przestrzennego zawarte są w ustawie z dnia 27 marca 2003 r.
o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2003 r., nr 80, poz. 717) a takŜe
w ustawach ustanawiających samorządy poszczególnych szczebli i określających ich kompetencje,
w tym w zakresie gospodarki przestrzennej tj. w ustawie z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie
wojewódzkim (Dz. U. z 2001 r., nr 142, poz. 1590 z późn. zm.) i w ustawie z dnia 8 marca 1990 r.
o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r., nr 142, poz. 1591 z późn. zm.).
Planowanie przestrzenne jest waŜnym instrumentem ochrony środowiska. Zapewnia takŜe
warunki utrzymania równowagi przyrodniczej w procesie organizacji przestrzeni dla potrzeb
społeczeństwa i prognozowania rozwoju gospodarczego.
Obecnie na terenie gminy Szczekociny obowiązują dwa miejscowe plany zagospodarowania
przestrzennego wykonane w 2007 r. tj.:
– dla terenów:
Miasta Szczekociny (teren ograniczony ulicami: Krakowską, Polną, StraŜacką;
teren działek nr ewid. 2338/4, 2338/5); Miejscowości Grabice (działki nr ewid.
338/1 i 338/2); Miejscowości Małachów (działki nr ewid. 43/2, 44÷51),
Miasta Szczekociny (teren działek nr ewid. 172, 175, 176 i 229).
Plany te obejmują tylko niewielki procent ogólnej powierzchni gminy Szczekociny.
70
NA LATA 2008 - 2011
Dla całości gminy opracowane zostało jedynie „Studium
zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Szczekociny”.
uwarunkowań
i
kierunków
Cel
Integracja problematyki środowiskowej z gminnymi planami zagospodarowania
przestrzennego
W najbliŜszych latach w ramach zadań własnych gmina powinna opracować miejscowe plany
zagospodarowania przestrzennego. Plany te powinny odnosić się do lokalizacji obiektów mogących
oddziaływać na środowisko i do planów ratowniczych wokół tych obiektów, wskazywać
i uwzględniać obiekty objęte i przewidziane do objęcia róŜnymi formami ochrony przyrody oraz inne
obszary o szczególnych walorach przyrodniczych. Ponadto powinny takŜe uwzględniać działania
na rzecz optymalizacji potrzeb transportowych, wykorzystywania odnawialnych źródeł energii
czy teŜ zachowania proporcji pomiędzy obszarami zainwestowanymi i biologicznie czynnymi.
Kierunki działań
• Opracowanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
• Uwzględnienie w miejscowych planach zagospodarowania wymagań dotyczących ochrony
środowiska i identyfikacji konfliktów środowiskowych oraz przestrzennych i sposobów
zarządzania nimi.
• WdraŜanie wytycznych dotyczących wyznaczania korytarzy ekologicznych dla potrzeb
opracowań ekofizjograficznych i ich zagospodarowanie zgodnie z wymogami ochrony
róŜnorodności biologicznej.
• Uwzględnienie w planach zagospodarowania przestrzennego wyników monitoringu
środowiska, w szczególności w zakresie powietrza, wód i hałasu.
4. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego
4.1. Zasoby przyrodnicze
Podstawowym aktem prawnym regulującym tę dziedzinę jest ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r.
o ochronie przyrody (Dz. U. nr 92, poz. 880 z późniejszymi zmianami). Ustawa ta określa cele, zasady
i formy ochrony przyrody. Formami ochrony przyrody są:
• parki narodowe,
• rezerwaty przyrody,
• parki krajobrazowe,
• obszary chronionego krajobrazu,
• obszary Natura 2000,
• pomniki przyrody,
• stanowiska dokumentacyjne,
• uŜytki ekologiczne,
• zespoły przyrodniczo-krajobrazowe,
• ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów.
Pomimo wartościowego pod względem ekologicznym środowiska przyrodniczego na terenie
gminy występuje niewiele elementów objętych ochroną prawną. NaleŜą do nich pomniki przyrody,
71
NA LATA 2008 - 2011
uŜytki ekologiczne oraz Ostoja Suchy Młyn (Natura 2000), która została zgłoszona do Komisji
Europejskiej.
Pomniki przyrody to:
– 2 lipy drobnolistne - park pałacowy w Siedliskach,
– 5 lip drobnolistnych - obok plebani w Goleniowych,
– dąb szypułkowy - ferma trzody chlewnej w Tęgoborzu,
– wielogatunkowa grupa 11 drzew w skład, której wchodzą gatunki takie jak: lipa
drobnolistna, dąb szypułkowy, jesion wyniosły, klon pospolity, buk pospolity, choina
kanadyjska, klon jawor - park pałacowy w Siedliskach,
– wiąz szypułkowy - ferma trzody chlewnej w Tęgoborzu,
– lipa drobnolistna - park pałacowy w Szczekocinach,
– wiąz szypułkowy - park pałacowy w Szczekocinach,
– jesion wyniosły - park pałacowy w Szczekocinach,
– daglezja zielona - oddział 226 d, Leśnictwo Bronowice, Nadleśnictwo Koniecpol,
– modrzew europejski - oddział 226 d, Leśnictwo Bronowice, Nadleśnictwo Koniecpol,
– dąb szypułkowy - oddział 226 d, Leśnictwo Bronowice, Nadleśnictwo Koniecpol.
Do uŜytków ekologicznych naleŜy 7 torfowisk będących własnością Skarbu Państwa. UŜytki
te przedstawiono w tab. 2.
Tabela 2. UŜytki ekologiczne na terenie gminy
Nazwa uŜytku
Pow.
[ha]
Białe Błota
2,47
Mokradło
0,49
Stawki
0,41
Smuga
0,74
Kaczeniec
0,45
Jeziorka
0,31
Powiat
gmina
nadleśnictwo
Zawierciański
Szczekociny
Koniecpol
Zawierciański
Szczekociny
Koniecpol
Zawierciański
Szczekociny
Koniecpol
Zawierciański
Szczekociny
Koniecpol
Zawierciański
Szczekociny
Koniecpol
Zawierciański
Szczekociny
Koniecpol
Bagienko
0,15
Zawierciański
Szczekociny
Koniecpol
Źródło: Wojewódzki Konserwator Przyrody
Rok utworzenia
podst. prawna
Typ, przedmiot ochrony
Rozporządzenie Wojewody Nr
8/03 z 17.06.03, Dz. Urz. Nr
55/03 z 4.07.03 poz. 1689
9/03 z 26.06.03, Dz. Urz. Nr
55/03 z 4.07.03 poz. 1690
10/03 z 26.06.03 Dz. Urz. Nr
55/03 z 4.07.03 poz. 1691
11/03 z 26.06.03, Dz. Urz. Nr
55/03 z 4.07.03 poz. 1692
12/03 z 26.06.03, Dz. Urz. Nr
55/03 z 4.07.03 poz. 1693
Torfowisko
13/03 z 26.06.03, Dz. Urz. Nr
55/03 z 4.07/03 poz. 1694
16/03 z 24.07.03, Dz. Urz. Nr
72/03 z 31.07.03 poz. 2047
Torfowisko
Torfowisko
Torfowisko
Torfowisko
Torfowisko
Torfowisko
Łączna powierzchnia powyŜszych uŜytków wynosi 5,02 ha co stanowi 0,04% ogólnej powierzchni
gminy.
Na terenie gminy Szczekociny zlokalizowany jest fragment Ostoi Suchy Młyn. Ostoja
ta została zgłoszona, jako obszar Natura 2000 do Komisji Europejskiej tak, więc do chwili wytyczenia
faktycznych granic bądź teŜ odrzucenia wniosku przez Komisję do obszaru tego stosuje się przepisy
takie jak dla obszarów chronionych. Granice obszaru przedstawiono na rys. 3.
72
NA LATA 2008 - 2011
Rysunek 3. Granice Ostoi Suchy Młyn (źródło http://natura2000.mos.gov.pl/natura2000/dane/mapy/PLH240016_1.jpg)
Ogólna powierzchnia Ostoi wznosi 518,07 ha. Jest to torfowisko niskie w obrębie doliny Pilicy
(w jej górnym biegu). Jest to ostatni, niezmeliorowany odcinek górnego biegu rzeki, zmiany
antropogeniczne w samej dolinie są nieznaczne. Dolina jest płaska, bez wyraźnej strefy krawędziowej,
a jej duŜe fragmenty są zabagnione. Rzeka płynie w głębokim, naturalnie wyŜłobionym korycie
i silnie meandruje. Do krawędzi doliny dochodzą duŜe kompleksy leśne, które w dwóch miejscach,
wąskimi pasami, oddzielają dolinę od rozległych torfowisk niskich: Białe Błota i Goleniowy.
Jest to jedno z 3 istniejących w Polsce stanowisk języczki syberyjskiej Ligularia sibirica. Obszar
charakteryzuje się ponadto cenną ichtiofauną. Łącznie w obszarze odnotowano 5 gatunków
z Załącznika II Dyrektywy Rady92/43/EWG. Występuje tu mozaika siedlisk przyrodniczych,
charakterystycznych dla terenów podmokłych i nadrzecznych - stwierdzono tu 7 rodzajów siedlisk
z Załącznika I Dyrektywy Rady92/43/EWG.
Tereny zieleni miejskiej w gminie Szczekociny obejmują około 33,9 ha, tj. niespełna 0,25 %
powierzchni gminy. Na tereny te składają się: park spacerowo - wypoczynkowy, zieleńce, zieleń
osiedlowa, zieleń uliczna oraz Ŝywopłoty, które znajdują się w gestii samorządu. W porównaniu
do roku 2002 obszary te nie uległy zmianie - tab. 3.
73
NA LATA 2008 - 2011
Tabela 3. Tereny zieleni miejskiej w latach 2002, 2006 i 2007
TERENY ZIELENI -Wyszczególnienie
Jednostka
Tereny zieleni wg lokalizacji
Parki spacerowo - wypoczynkowe
obiekty
ha
Zieleńce
obiekty
ha
Zieleń uliczna
ha
2002 r.
2006 r.
2007 r.
1
9,2
2
3,7
0,8
1
9,2
2
3,7
0,8
1
9,2
2
3,7
0,8
1,4
ha
14,3
ha
b. d.
obiekty
b. d.
ha
Tereny zieleni w gestii samorządów miast
1
Parki spacerowo - wypoczynkowe
obiekty
9,2
ha
2
Zieleńce
obiekty
3,7
ha
1,4
Tereny zieleni osiedlowej
ha
30
śywopłoty
m
Nasadzenia i ubytki wg lokalizacji
b. d.
Nasadzenia drzewa ogółem
szt.
3
Ubytki drzewa ogółem
szt.
Źródło: GUS
1,4
14,3
3
4,5
1,4
14,3
3
4,5
1
9,2
2
3,7
1,4
30
1
9,2
2
3,7
1,4
30
15
0
250
43
Tereny zieleni osiedlowej
Parki, zieleńce i tereny zieleni osiedlowej
Cmentarze
ZagroŜeniem dla przyrody gminy Szczekociny jest ruch turystyczny, szczególnie związany
z wypoczynkiem sobotnio - niedzielnym. Skutkami pojawiającymi się w związku z penetracją
turystyczną terenu jest: niszczenie roślinności w wyniku palenia ognisk i biwakowania, zaśmiecanie
terenu. NaleŜy podkreślić, Ŝe w zakresie proekologicznego rozwoju ruchu turystycznego szereg
działań podejmuje Towarzystwo Miłośników Ziemi Zawierciańskiej (TMZZ).
Polityka ekologiczna państwa w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu ma na celu
zahamowanie strat róŜnorodności biologicznej na poziomie wewnątrzgatunkowym (genetycznym),
gatunkowym i ponadgatunkowym (ekosystemów i krajobrazu).
Ochrona róŜnorodności biologicznej związana jest z ochroną zasobów przyrody, niezaleŜnie
od formalnego statusu ochronnego tych terenów i sposobu ich uŜytkowania.
Cel
Ochrona i wzrost róŜnorodności biologicznej i krajobrazowej, wraz z umoŜliwieniem
zrównowaŜonego rozwoju gospodarczego gminy, który w sposób niekonfliktowy współistnieje
z róŜnorodnością biologiczną
Priorytetowym zadaniem w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu będzie powstrzymanie procesu
zmniejszania się róŜnorodności biologicznej.
Podstawą wszelkich działań w zakresie ochrony przyrody będzie inwentaryzacja przyrodnicza
województwa w celu typowania kolejnych obszarów do objęcia ochroną, kontynuowana w ramach
działań Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody oraz w ramach wykonywanych opracowań
ekofizjograficznych w gminie, które wspomagają takŜe typowanie obszarów cennych przyrodniczo.
WaŜnym zadaniem gminy będzie równieŜ zapewnienie odpowiednich warunków ochrony walorów
przyrodniczych, kulturowych i krajobrazowych, przy jednoczesnym zapewnieniu moŜliwości
74
NA LATA 2008 - 2011
wypoczynku i rekreacji dla mieszkańców i turystów. Na terenach tych rekreacja i turystyka powinny
rozwiać się w sposób zorganizowany, a rozwój infrastruktury związanej z turystyką musi spełniać
wymogi ochrony środowiska.
Problematyka ochrony środowiska jest uwzględniona w dokumentach strategicznych np.: Strategia
Rozwoju Turystyki w Powiecie Zawierciańskim z 2004 r.
Kierunki działań
• Współpraca organów samorządu terytorialnego w sprawach ocen oddziaływania na
środowisko i ochrony przyrody z mającą powstać w 2009 r. Generalną Dyrekcją
Ochrony Środowiska.
• Egzekwowanie
wymogów
ochrony
środowiska
w
miejscowych
planach
zagospodarowania przestrzennego.
• Wzmacnianie roli opracowań ekofizjograficznych przy uzgadnianiu miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego.
• Utrzymanie róŜnorodności siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków,
• Tworzenie nowych obszarów i obiektów prawnie chronionych.
• Właściwy rozwój i obsługa ruchu turystycznego, w tym: przestrzeganie wymagań
ochrony środowiska w odniesieniu do nowo powstających obiektów turystycznych
i rekreacyjnych, selektywny dostęp do terenów cennych przyrodniczo oraz ochrona
tych terenów, rozwój ścieŜek rowerowych.
• Prowadzenie szkoleń i edukacji (formalnej i nieformalnej) w zakresie ochrony przyrody
i róŜnorodności biologicznej, promowanie istniejących form ochrony przyrody i miejsc
cennych przyrodniczo w tym tworzenie ścieŜek przyrodniczo dydaktycznych.
• Ochrona i rozbudowa istniejącej zieleni urządzonej, wzmocnienie roli rekreacyjnej
terenów zielonych.
4.2. Lasy
Grunty leśne na terenie gminy Szczekociny zajmują 3 017,1 ha z czego lasy stanowią 98%
(2 971,5 ha). Powierzchnię gruntów leśnych w latach 2002, 2006 i 2007 na terenie gminy Szczekociny
przedstawiono w tab. 4.
Tabela 4. Powierzchnia gruntów leśnych w gminie Szczekociny w roku 2002, 2006 i 2007
Grunty leśne [ha]
Udział gruntów leśnych w
powierzchni gmin %
2002 r. 2006 r.
2007 r.
2002 r.
2006 r.
2007 r.
3 149
3 017,1
3 017,1
23,1
22,2
22,2
Źródło: GUS, Program ochrony środowiska dla powiatu zawierciańskiego na lata 2004 - 2011
W porównaniu do 2002 r. powierzchnia terenów leśnych gminy Szczekociny zmniejszyła
się o 131,9 ha co spowodowało zmniejszenie lesistości gminy z 23,1% do 22,2%.
Wg Krajowego Programu Zwiększania Lesistości (aktualizacja 2003) wskaźnik zalesienia
w 2020 roku powinien wynosić 30 %, a po 2050 roku 33 %. Zgodnie z załoŜeniami krajowego
„Programu Zwiększania Lesistości” w województwie śląskim w latach 2001 - 2020 planowane
jest zalesienie około 27,2 tys. ha gruntów. Gmina Szczekociny posiada wskaźnik lesistości, poniŜej
30% dlatego waŜne jest, aby zalesiać nowe tereny gminy.
Strukturę własności gruntów leśnych na terenie gminy Szczekociny przedstawiono w tab. 5.
75
NA LATA 2008 - 2011
Tabela 5. Struktura własności gruntów leśnych na terenie gminy Szczekociny
Wyszczególnienie
Grunty leśne ogółem, w tym
- publiczne Skarbu Państwa, w tym
- w zarządzie Lasów Państwowych
- prywatne, w tym
- osób fizycznych
- wspólnot gruntowych
Źródło: GUS
Powierzchnia
[ha]
3 017,1
1 921,1
1 784,1
1 096,0
1 015,0
22,0
% ogólnej
powierzchni
[%]
100
63,7
36,3
-
Lasy podlegają pod Nadleśnictwo Koniecpol i wchodzą w skład Regionalnej Dyrekcji Lasów
Państwowych w Katowicach. Lasy Obrębu Szczekociny leŜą w Małopolskiej Krainie Przyrodniczej
(dzielnicy WyŜyny Środkowo - Małopolskiej), w zlewni rzek: Krztyni oraz Pilicy. W Obrębie
Szczekociny lasy gminy naleŜą do następujących leśnictw: Dębowiec, Małachów, Siedliska
oraz Zawada (jeden oddział 252), Biała Wielka (oddział 287, 288 oraz część 283 i 289).
Największe skupiska terenów leśnych występują w północnej części gminy. Najobficiej
porastają okolice Przyłęku, Wólki Starzyńskiej i Brzostka oraz rozległe tereny pomiędzy Bógdałem
a Starzynami. DuŜe powierzchnie leśne występują równieŜ w południowej części miasta tj. Lasy
Gąszcze a takŜe na jego północnych obrzeŜach. Na południu gminy lasy otaczają od północy
i wschodu wieś Podlas, występują teŜ w okolicach Rokitna, Ołudzy i Wólki Ołudzkiej
oraz w sąsiedztwie drogi krajowej Nr 78 na południe od Grabca i Bonowic. W strukturze drzewostanu
dominującym gatunkiem jest sosna.
Lasy w gminie Szczekociny to lasy zdrowe, wolne od szkodników i emisji przemysłowej.
Pewne zagroŜenie stanowią natomiast turyści, poniewaŜ oprócz funkcji gospodarczej lasy
te są miejscem masowego wypoczynku a takŜe pełnią funkcję lasów krajobrazowych (połoŜone
w zasięgu Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego). Szczególne walory
przyrodniczo - turystyczne ze względu na połoŜenie w granicach Jury Krakowsko - Częstochowskiej
ma południowo - zachodnia część Obrębu Szczekociny. Ponadto lasy połoŜone w granicach miasta
Szczekociny są celem wycieczek dla grzybiarzy, wędkarzy i zbieraczy runa leśnego. Na tych terenach
zlokalizowane są równieŜ przyrodniczo - dydaktyczne ścieŜki rowerowe. W kompleksie leśnym
połoŜonym na południu miasta wytyczona jest Leśna Edukacyjna ŚcieŜka Rowerowa.
Obecnie na terenie powiatu a więc i gminy Szczekociny brak jest aktualnych uproszczonych
planów urządzania lasów dla lasów niestanowiących własności skarbu państwa. Natomiast trwają
działania zmierzające do opracowania niniejszych planów. Starostwo wystąpiło o środki
dofinansowujące wydatki na ten cel z WFOŚiGW.
Cel
Prowadzenie racjonalnej gospodarki leśnej oraz zwiększenie lesistości gminy
W lasach Skarbu Państwa działalność gospodarczą regulują plany urządzania lasów, natomiast w
przypadku lasów niestanowiących własność Skarbu Państwa uproszczone plany urządzania lasów
i inwentaryzacja lasów.
76
NA LATA 2008 - 2011
Kierunki działań
• Realizacja przez Lasy Państwowe „Krajowego programu zwiększenia lesistości”.
• Opracowanie uproszczonych planów urządzania lasów oraz realizacja gospodarki leśnej
w oparciu o niniejsze plany.
• Uwzględnianie w gminnych planach zagospodarowania przestrzennego gruntów
do zalesiania, z uwzględnieniem warunków przyrodniczo – krajobrazowych.
• Sukcesywne zalesianie gruntów nieprzydatnych rolniczo.
• Zachowanie róŜnorodności biologicznej środowiska leśnego.
• BieŜąca obserwacja środowiska leśnego w celu przeciwdziałania zagroŜeniom ze strony
czynników abiotycznych (szkody przemysłowe, poŜary) i biotycznych (choroby drzew,
działalność szkodników).
• Podnoszenie świadomości i wiedzy ekologicznej społeczeństwa w zakresie leśnictwa
w tym właścicieli lasów w zakresie wzbogacania i racjonalnego uŜytkowania zasobów
leśnych w ramach nadzoru nad gospodarką leśną.
4.3. Gleby
W strukturze gruntów gminy Szczekociny przewaŜają uŜytki rolne. Na rys. 4 przedstawiono strukturę
uŜytkowania gruntów na terenie gminy.
Rysunek 4. Struktura uŜytkowania gruntów na terenie gminy Szczekociny
Źródło: Urząd Miasta i Gminy Szczekociny, *-GUS
UŜytki rolne stanowią w gminie około 70% powierzchni, z czego grunty orne zajmują
prawie 69 % - tab. 6.
77
NA LATA 2008 - 2011
Tabela 6. Struktura uŜytków rolnych
Rodzaje uŜytków rolnych
Grunty orne
Łąki trwałe
Grunty inne
Pastwiska trwałe
Razem
Źródło: Urząd Miasta i Gminy Szczekociny
Powierzchnia
Procentowy udział
[ha]
w powierzchni uŜytków rolnych
[%]
6 533
68,6
2 220
23,3
427
4,5
344
3,6
9 524
100,0
W strukturze jakościowej gleb dominują gleby średnio dobre (dominują gleby od III do V klasy).
W części południowo - zachodniej występują utwory nawiane, pyły i lessy. Zajmują one około 10%
powierzchni. W dolinach rzeki Pilicy i jej dopływach występują utwory organogeniczne. DuŜy obszar
gminy pokrywają utwory pochodzenia lodowcowego. Piaski i gliny zawałowe oraz piaski wodnolodowcowe. Największą powierzchnię zajmują wapienie kredowe, z których w procesie wietrzenia
wytworzyły się rędziny o róŜnej głębokości warstwy wietrzeniowej. Występują zwykle w duŜych
i zwartych obszarach na całym terenie gminy. Są to gleby średnie i cięŜkie, próchniczne, o średniej
i dobrej gruzełkowatej strukturze. Wartość uŜytkowa tych gleb jest zróŜnicowana a bonitacyjnie
zaliczane są do klas II - V. Mimo przewagi gleb dobrej jakości stopień kultury występujących
na terenie gminy gleb jest średni. Najkorzystniejsze warunki glebowe występują na północnych
i południowych końcach gminy tj. w okolicach wsi Starzyny, Przyłęk, Brzostek, DruŜykowa, Ołudza,
Nowa Ołudza, Wólka Ołudzka) a takŜe w jej części środkowej (Siedliska, Goleniowy, Kobylanka).
W 2007 r. na terenie gminy Szczekociny prowadzone były badania uŜytków rolnych
na zlecenie Zarządu Powiatu przez Okręgową Stację Chemiczno - Rolniczą w Gliwicach.
W 33 próbach gleby oznaczono pH, zawartość makroskładników (P, K, Mg), metali cięŜkich (Pb, Cd,
Ni, Cr, Hg), mikroelementów (Zn, Cu, Fe, Mn, B) oraz azotu mineralnego (z poziomu 0-30, 30-60
i 60-90 cm). Ponadto zawartość metali cięŜkich (Pb, Cd, Ni, Cr, Hg) oznaczono w 13 próbkach
materiału roślinnego. Lokalizację punktów pomiarowy przedstawiono na rys. 5.
78
NA LATA 2008 - 2011
Rysunek 5. Lokalizacja punktów badania uŜytków rolnych na terenie gminy
Szczekociny
w 2007 r.
Zawartość poszczególnych substancji w glebie przedstawiono w tab. 7.
79
NA LATA 2008 - 2011
Tabela 7. Zawartość badanych substancji w glebie
Nr punktu
pomiarowego
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
Zawartość azotu mineralnego
[kg N/ha]
0-30 cm
30-60 cm
60-90 cm
wysoka
b. niska
niska
b. niska
b. niska
b. niska
b. wysoka
wysoka
b. niska
b. wysoka
b. wysoka
średnia
b. niska
średnia
średnia
b. niska
b. niska
niska
b. wysoka
niska
średnia
niska
b. niska
b. niska
średnia
b. wysoka
b. wysoka
średnia
b. niska
b. niska
b. wysoka
średnia
średnia
b. wysoka
b. wysoka
średnia
b. niska
b. niska
b. wysoka
wysoka
b. wysoka
b. wysoka
b. niska
wysoka
b. niska
b. wysoka
b. wysoka
b. wysoka
b. wysoka
b. niska
b. niska
b. niska
b. niska
b. niska
b. niska
wysoka
b. wysoka
b. wysoka
b. wysoka
średnia
b. wysoka
b. wysoka
b. wysoka
b. niska
b. niska
b. niska
b. wysoka
b. wysoka
b. wysoka
niska
b. niska
b. niska
b. niska
b. niska
wysoka
średnia
średnia
b. wysoka
wysoka
b. wysoka
b. wysoka
b. wysoka
wysoka
średnia
b. niska
b. niska
średnia
b. niska
b. niska
b. niska
średnia
wysoka
b. wysoka
wysoka
b. niska
b. wysoka
niska
niska
średnia
Cu
Zn
Mn
Fe
B
Pb
Cd
Ni
Cr
Hg
niska
niska
niska
wysoka
średnia
niska
średnia
niska
niska
średnia
niska
niska
średnia
niska
niska
niska
niska
niska
niska
niska
niska
niska
niska
niska
średnia
niska
niska
średnia
średnia
średnia
niska
niska
niska
średnia
średnia
wysoka
wysoka
średnia
średnia
wysoka
wysoka
wysoka
wysoka
wysoka
średnia
średnia
wysoka
średnia
wysoka
wysoka
średnia
średnia
średnia
średnia
niska
średnia
średnia
wysoka
średnia
wysoka
wysoka
wysoka
wysoka
średnia
średnia
średnia
średnia
średnia
średnia
średnia
średnia
średnia
średnia
średnia
średnia
średnia
średnia
średnia
średnia
średnia
średnia
średnia
średnia
średnia
średnia
niska
średnia
średnia
średnia
średnia
wysoka
średnia
średnia
niska
średnia
średnia
średnia
średnia
niska
średnia
niska
średnia
średnia
niska
niska
niska
średnia
niska
niska
średnia
średnia
niska
niska
średnia
średnia
niska
średnia
niska
średnia
średnia
średnia
średnia
średnia
niska
niska
średnia
niska
niska
niska
średnia
średnia
niska
niska
niska
średnia
średnia
niska
niska
niska
średnia
niska
niska
niska
niska
niska
niska
średnia
średnia
wysoka
niska
średnia
niska
średnia
średnia
niska
średnia
niska
średnia
niska
niska
wysoka
średnia
średnia
średnia
wysoka
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
dopuszczalna
Źródło: „Stan właściwości agrochemicznych gleb i zanieczyszczeń metalami cięŜkimi gruntów na uŜytkach rolnych Starostwa Powiatowego Zawiercie w gminie Szczekociny”,
Gliwice 2007 r.
80
NA LATA 2008 - 2011
W badanych próbkach gleby nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych norm zawartości metali
cięŜkich. Ocena zawartości metali cięŜkich w glebach została dokonana w oparciu o załącznik
do Rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości
ziemi gruntów naleŜących do grupy B (Dz. U. z 2002 r., nr 165, poz. 1359). Badania wykonane przez
Okręgową Stację Chemiczno - Rolniczą w Gliwicach w roku 2007, na terenie gminy Szczekociny
objęły równieŜ badanie odczynu pH, badania zawartości fosforu, potasu i magnezu oraz badania
mikroelementów a takŜe zawartość azotu mineralnego w celu określenia odpowiedniego nawoŜenia.
Przebadane uŜytki rolne naleŜą do kategorii agronomicznej od bardzo lekkiej do cięŜkiej z przewagą
lekkiej i średniej. Analiza odczynu i zasobności gleby wykazała duŜe zróŜnicowanie kwasowości
gleby od bardzo kwaśnych do obojętnych w związku z tym wykazano potrzeby wapnowania uŜytków
rolnych. Wyniki badań pozwalają na określenie odpowiednich dawek i rodzajów koniecznych
do stosowania nawozów. Na uŜytkach rolnych naleŜy gospodarować zgodnie z zasadami „Dobrej
Praktyki Rolniczej”. Szczegółowe wyniki badań załączone do sporządzonego opracowania „Stan
właściwości agrochemicznych gleb i zanieczyszczeń metalami cięŜkimi gruntów na uŜytkach rolnych
Starostwa Powiatowego Zawiercie w gminie Szczekociny” moŜe być podstawą do opracowania
planów nawozowych wszystkim zainteresowanym rolnikom. Opracowanie to wino słuŜyć
na przestrzeni kilku lat bardziej racjonalnemu wykorzystaniu uzyskanych danych, tak w zakresie
nawoŜenia, jak i w doradztwie rolniczym ze szczególnym uwzględnieniem ekonomiki rolnictwa
i ochrony środowiska.
Badania materiału roślinnego w większości wskazują równieŜ na dopuszczalny poziom ołowiu,
kadmu, niklu chromu i rtęci. Tylko w jednej próbce nr RI/17/4 M-85 gdzie uprawiany jest tytoń
stwierdzono trzykrotne przekroczenie dopuszczalnej zawartości kadmu (wartość dopuszczalna ≤ 0,5
a wynik analizy 1,569).
Zanieczyszczenia gleb
Zjawisko zanieczyszczenia gleb na terenie gminy moŜe odnosić się głównie do obecności
metali cięŜkich (kadm, ołów, nikiel, miedź, cynk) i ropopochodnych. Zanieczyszczenia te występują
przede wszystkim:
– na terenach i w otoczeniu duŜych zakładów przemysłowych,
– wokół dzikich wysypisk odpadów,
– w sąsiedztwie dróg o duŜym natęŜeniu ruchu pojazdów.
Na terenach rolniczych mogą występować zanieczyszczenia chemicznymi środkami
do produkcji rolnej w wyniku ich niewłaściwego stosowania.
Od połowy roku 2007 decyzje dotyczące rekultywacji terenów zanieczyszczonych zgodnie
z ustawą o szkodach w środowisku i ich naprawie (Dz. U. z 2007 r., nr 75, poz. 493) wydaje
wojewoda. Natomiast zadaniem starosty, związanym z zanieczyszczeniem gleb zgodnie z art. 30,
ust. 2, pkt. 2 Prawa ochrony środowiska jest prowadzenie bazy danych zawierającej wyniki badań
jakości gleby i ziemi.
Zanieczyszczenia powierzchni ziemi na terenie gminy związane są z nielegalną eksploatacją
surowców mineralnych, po której powstają wyrobiska słuŜące, jako dzikie wysypiska odpadów.
Do największych naleŜy wyrobisko po eksploatacji glin połoŜone w Szczekocinach przy byłej
cegielni. Obecnie teren ten jest własnością osoby prywatnej (po przetargu, przed podpisaniem aktu
notarialnego). Odpady nielegalnie deponowane są równieŜ w wyrobisku po dawnej kamionce
na działce będącej własnością osoby prywatnej przy ulicy od Goleniowa na Przybyszów. Natomiast
wyrobisko po eksploatacji piasku z wydm w rejonie Grabca zostało zrekultywowane poprzez
zalesienie.
Na terenie gminy Szczekociny wzdłuŜ rzeki śebrówki i Krztyni występuj obszary zagroŜone
osuwiskami. Dane dotyczące zagroŜenia osuwiskami przedstawiono w tab. 8.
81
NA LATA 2008 - 2011
Tabela 8. Obszary zagroŜone osuwiskami wzdłuŜ śebrówki i Krztyni
Rzeka
Km rzeki
Stopień zagroŜenia
śebrówka
5,4 – 5,5
Niski
Krztynia
1,7 – 1,9
Niski
Krztynia
3,7 – 3,8
Niski
Potencjalne
zjawisko
geodynamiczne
Podcięcie erozyjne,
obryw, zsuw
obryw, zsuw
obryw, zsuw
Obiekty zagroŜone
Łąka, budynek
Pola upr., łąka
Droga, budynki
Cel
Ograniczenie negatywnego oddziaływania procesów gospodarczych na środowisko
oraz sukcesywna rekultywacja terenów zdegradowanych i zdewastowanych
Głównymi zadaniami w zakresie ochrony gleb będą działania prewencyjne (badania gleb, wspieranie
dobrych praktyk rolniczych przeciwdziałających erozji gleb) oraz restrykcyjne przestrzeganie ochrony
gruntów w sferze działalności gospodarczej. Z drugiej jednakŜe strony naleŜy podejmować działania
rekultywacyjne, przywracające walory przyrodnicze lub gospodarcze gruntów.
Kierunki działań
• Koordynowanie działań dotyczących upowszechniania zasad Dobrych Praktyk
Rolniczych.
• Promocja rolnictwa ekologicznego.
• Rekultywacja gleb zdegradowanych.
• Likwidacja dzikich wysypisk.
• Zadrzewianie z miarę potrzeb terenów zrekultywowanych.
• Ochrona gleb przed wpływem antropogenicznym poprzez kontrolę systemu
transportowego i przemysłowego.
• Ochrona gleb o wysokich klasach bonitacyjnych przed wykorzystaniem na cele
nierolnicze.
• Rozwój monitoringu gleb.
4.4. Kopaliny
Według stanu na dzień 31.12.2006 r. na terenie gminy Szczekociny znajdują się 2 złoŜa kopalin
(tab. 9). Ponadto na terenie gminy występują złoŜa torfów i wapienia, jako kamienia drogowego
o nierozpoznanych zasobach. Kopaliny te nie odgrywają obecnie Ŝadnej roli w aspekcie
gospodarczym.
82
NA LATA 2008 - 2011
Tabela 9. ZłoŜa kopalin na terenie gminy Szczekociny
Nazwa złoŜa
Stan
Zasoby
zagospodarowania
Bilansowe
Przemysłowe
złoŜa
geologiczne
Piaski i Ŝwiry [tys. Mg]
ZłoŜe, z którego
44
Brzostek
wydobycie zostało
zaniechane
44
Razem
Surowce ilaste ceramiki budowlanej [tys. m3]
ZłoŜe, z którego
41
Szczekociny
wydobycie zostało
zaniechane
41
Razem
Źródło: Bilans Zasobów Kopalin i wód podziemnych w Polsce wg stanu na 31.12.2006 r.
Wydobycie
-
-
W porównaniu do 2001 r. nie wystąpiły zmiany w ilości oraz zasobach bilansowych złóŜ na terenie
gminy Szczekociny.
Cel
Zapewnienie ochrony złóŜ o udokumentowanych zasobach oraz obszarów perspektywicznych
w kontekście przyszłej eksploatacji
Do osiągnięcia określonego celu istotna jest inwentaryzacja złóŜ, a takŜe odpowiednie zapisy
w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego uwzględniające złoŜa perspektywiczne.
WaŜne jest równieŜ promowanie substytutów kopalin. Natomiast tereny poeksploatacyjne powinny
być na bieŜąco poddawane procesowi rekultywacji.
Kierunki działań
• Ochrona zasobów perspektywicznych i udokumentowanych kopalin dzięki
zamieszczeniu odpowiednich zapisów w miejscowych planach zagospodarowania
przestrzennego.
• Kontynuacja badań geologicznych związanych z poszukiwaniem, rozpoznawaniem
i dokumentowaniem złóŜ kopalin.
5. ZrównowaŜone wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii
5.1. Materiałochłonność, wodochłonność i energochłonność
Przedsięwzięcia ograniczające materiałochłonność, wodochłonność i energochłonność
są w gestii przede wszystkim przedsiębiorców. Działania prowadzące do zrównowaŜonego
wykorzystania surowców są korzystne zarówno ze względów ochrony środowiska, jak i ekonomii
prowadzonych procesów technologicznych. Oprócz minimalizacji oddziaływania na środowisko
wytwórcy z sektora gospodarczego mają szansę ponosić niŜsze opłaty za gospodarcze korzystanie
ze środowiska, oraz redukować koszty energii i surowców stosowanych w produkcji.
Podejmowanedziania powinny być tak realizowane, aby nie pogorszyć dostępności do poszczególnych
zasobów dla ludności i nie ograniczyć moŜliwości rozwoju gospodarczego.
83
NA LATA 2008 - 2011
W ostatnich latach wzrosła efektywność wykorzystania energii a takŜe zmniejszyło się zuŜycie
wody. Było to moŜliwe dzięki inwestycjom w przemyśle, transporcie i gospodarce komunalnej a takŜe
wdroŜeniu wodo-oszczędnych technologii w zakładach przemysłowych.
5.1. 2. Cel średniookresowy do 2015 r.
Cel
Wzrost efektywności wykorzystania surowców w gospodarce, zwiększenie efektywności
energetycznej gospodarki, zapobieganie i ograniczanie powstawania odpadów
i ich negatywnego oddziaływania na środowisko
Działania umoŜliwiające osiągnięcie niniejszego celu są w gestii przedsiębiorców, niemniej
jednak gmina moŜe wyrazić swoją opinię odnośnie wykorzystywania wody, energii itp.
Kierunki działań
• Działania edukacyjno – promocyjne mające na celu promowanie oszczędzania wody.
• Opiniowanie wniosków pod kątem efektywnego wykorzystania materiałów, wody
i energii.
• Modernizacja instalacji elektrycznych, stosowanie energooszczędnych źródeł światła.
• Modernizacja systemów grzewczych, termomodernizacja obiektów.
• Modernizacja procesów przemysłowych pozwalająca na osiągnięcie normatywów
najlepszych dostępnych technik.
• Promowanie działań pozwalających na ograniczenie wykorzystywania surowców, wody
i energii.
• Wspieranie
i
intensyfikacja
stosowania
zamkniętych
obiegów
wody
w przedsiębiorstwach.
• Propagowanie stosowania substytutów zasobów nieodnawialnych.
• Propagowanie i edukacja w zakresie energii ze źródeł odnawialnych.
5.2. Energia odnawialna
Wykorzystanie energii stanowi jedną z podstawowych przesłanek rozwoju gospodarczego,
społecznego i poprawy jakości Ŝycia. Zapotrzebowanie na energię nieustannie rośnie a problem
zaspokajania potrzeb energetycznych jest stale aktualny.
Alternatywę dla tradycyjnych nośników energii (paliwa kopalne) stanowią odnawialne źródła energii
(OZE). Są to źródła wykorzystujące w procesie przetwarzania energię występującą w róŜnych
postaciach, w szczególności promieniowania słonecznego, energii wiatru, wody a takŜe biomasy.
Źródła te są praktycznie niewyczerpalne, gdyŜ ich zasoby uzupełniane są nieustannie w procesach
naturalnych. Wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych moŜe w znacznym stopniu
przyczynić się do poprawy jakości powietrza atmosferycznego oraz ograniczenia zuŜycia krajowych
zasobów surowców.
Ponadto rozwój energii odnawialnej stanowi jeden z priorytetów krajowej polityki ekologicznej
(Polityka energetyczna Polski do 2025 r.). Jej podstawowym celem w tym zakresie jest zwiększenie
udziału energii ze źródeł odnawialnych w bilansie paliwowo - energetycznym kraju do 7,5%
w 2010 r. i do 14% w 2020 r. w strukturze zuŜycia nośników pierwotnych. Dodatkowo Polska
powinna osiągnąć cele wyznaczone przez Dyrektywę 2003/30/WE w sprawie wspierania uŜycia
w transporcie biopaliw - zapewnienie ich udziału w odniesieniu do paliw uŜywanych w transporcie
na poziomie 5,75% oraz Dyrektywę 2001/77/WE w sprawie wspierania produkcji na rynku
84
NA LATA 2008 - 2011
wewnętrznym energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych - zapewnienie, Ŝe udział energii z tych
źródeł w wytwarzaniu energii elektrycznej wyniesie w 2010 r. 7,5%.
Energia wiatru
Na podstawie analizy mapy kierunków i sił wiatru Instytutu Meteorologii i Gospodarki
Wodnej (rys. 6) moŜna stwierdzić, Ŝe gmina Szczekociny nie posiada moŜliwości pozyskiwani energii
odnawialnej z tego źródła. Gmina połoŜona jest w strefie niekorzystnej, w której średnioroczna
prędkość wiatru wynosi ok. 3,5 m/s. Natomiast uŜyteczna prędkość wiatru dla potrzeb
energetycznych wynosi, co najmniej 4 m/s.
Rysunek 6. Strefy energetyczne wiatru w Polsce (źródło: mapa opracowana przez H. Lorenc)
Objaśnienia:
Strefy:
I – wybitnie korzystna
II – korzystna
III – dość korzystna
IV – niekorzystna
V – wybitnie niekorzystna
VI – tereny wyłączone - wysokie partie gór
•
•
•
•
•
Przy lokalizacji inwestycji wykorzystujących siłę wiatru znaczenie mają równieŜ:
odległość od osad ludzkich - zgodnie z przepisami nie moŜe być mniejsza, niŜ 0,5 km;
ograniczenia wynikające z hałasu, jaki powodują turbiny,
ukształtowanie terenu - najlepszy jest teren płaski, trawiasty,
bliskość dróg dojazdowych - ze względów ekonomicznych,
bliskość przyłączy energetycznych średniego - 15 kV (moŜliwość bezpośredniego podłączenia
turbiny o mocy max 6 MW) i wysokiego napięcia - 110 kV (budowa stacji przekaźnikowej),
moŜliwość sprzedaŜy energii.
85
NA LATA 2008 - 2011
Projektowanie farmy wiatrowej wymaga takŜe kompromisu pomiędzy oszczędnością
powierzchni a opłacalnością produkcji. Zakłada się, Ŝe na 1 MW zainstalowanej mocy naleŜy
przeznaczyć ok. 10 ha.
Energia biogazu
Biogaz powstaje w wyniku fermentacji odpadów organicznych. Powstały biogaz składa
się głównie z metanu (40 - 70%) i dwutlenku węgla (40 - 50%), zawiera równieŜ gazy takie jak: azot,
siarkowodór, tlenek węgla, amoniak i tlen. Do celów energetycznych wykorzystuje się biogaz
powstający w wyniku fermentacji:
– odpadów organicznych na składowiskach odpadów (biogaz składowiskowy),
– odpadów zwierzęcych w gospodarstwach rolnych (biogazownie rolnicze),
– osadów ściekowych w oczyszczalniach ścieków (biogaz z oczyszczalni ścieków).
Powstały biogaz o zawartości metanu powyŜej 40% moŜe być wykorzystywany do celów
uŜytkowych, głównie do celów energetycznych lub w innych procesach technologicznych.
Biogaz składowiskowy
Proces fermentacji na terenie składowisk zachodzi w sposób niekontrolowany. Zawartość
metanu w gazie wysypiskowym zaleŜy od sposobu odgazowania wysypiska. Przy naturalnym
wypływie gazu zawiera 60 - 65% metanu, przy aktywnym odgazowaniu oraz przy dobrym
uszczelnieniu złoŜa zawartość metanu wynosi 45 - 50%, natomiast przy aktywnym odgazowaniu
oraz przy złym uszczelnieniu złoŜa dochodzi do zasysania powietrza atmosferycznego i zawartość
metanu spada do 25 - 45%. Szacuje się, Ŝe jego energetyczne wykorzystanie jest ekonomicznie
opłacalne dla składowiska, na których łączna masa zdeponowanych odpadów wynosi co najmniej
0,5·106 Mg. NajwaŜniejszym czynnikiem rzutującym na sposób zagospodarowania biogazu
jest potencjał gazowy składowiska. Ilość wytwarzanego gazu składowiskowego waha się w granicach
od 60 d0 180 m3/Mg deponowanych odpadów. Potencjał gazowy złoŜa moŜna określić poprzez:
– jednostkowe wskaźniki produkcji biogazu, studium literaturowe,
– modelowe obliczenia zasobności gazowej,
– próbne pompowanie i badanie biogazu.
Dla warunków krajowych moŜna przyjąć, Ŝe z 1 Mg odpadów powstanie około 120 m3 biogazu.
Na terenie gminy Szczekociny nie ma moŜliwości wykorzystania biogazu składowiskowego
poniewaŜ brak jest składowiska odpadów.
Biogazownie rolnicze
Biogaz moŜna uzyskać równieŜ w wyniku beztlenowej fermentacji odchodów zwierzęcych
a takŜe innych odpadów roślinnych. Zawartość metanu w biogazie rolniczym zaleŜy przede wszystkim
od rodzaju zastosowanych odchodów zwierzęcych (gnojowica trzody - 70 - 80%, gnojowica bydła
55 - 60%, pomiot kurzy - 60 - 80%). Instalacje do odzysku biogazu mają uzasadnienie w duŜych
gospodarstwach hodowlanych.
Na terenie gminy Szczekociny gospodarstwem takim jest Spółdzielcza „Agrofirma”
Szczekociny (1 000 ha pola). W sezonie przerabiają około 40 ton jabłek na dobę. Na terenie
gospodarstwa hoduje się równieŜ około 800 sztyk bydła, 2 000 kurcząt w jednym miocie oraz 60 000
kur niosek. Z hodowli powstaje 34 tys. pomiotu kurzego, 8 - 9 Mg gnojowicy na dzień oraz obornik.
Ponadto powstają odpady z produkcji roślinnej, przetwórstwa warzyw i owoców a takŜe osad
ściekowy z zakładowej oczyszczalni ścieków. Dzięki budowie biogazowni odpady te mogłyby zostać
zutylizowane a powstały biogaz wykorzystany do produkcji energii.
86
NA LATA 2008 - 2011
Biogaz z oczyszczalni ścieków
W średnich i duŜych oczyszczalniach ścieków jedną z podstawowych metod zagospodarowania
osadów ściekowych jest ich fermentacja w wydzielonych komorach fermentacyjnych. Warunkiem
pozyskiwania biogazu jest obecność zamkniętej komory fermentacyjnej. Wytworzony w tym procesie
biogaz charakteryzuje się zawartością metanu w przedziale 55 - 65%.
Na terenie gminy Szczekociny zlokalizowane są dwie oczyszczalnia ścieków komunalnych
o łącznej przepustowości 1 388 m3/d (oczyszczalnia Komunalnego Zakładu BudŜetowego - 288 m3/d,
oczyszczalnia Spółdzielczej „Agrofirmy” Szczekociny - 1 100 m3/d). Oczyszczalnie
te nie są wyposaŜona w zamkniętą komorę fermentacyjną, dlatego brak jest moŜliwości pozyskiwania
energii z osadów ściekowych. Ponadto proces utylizacji osadów ściekowych przez ich fermentację
jest opłacalny przy obciąŜeniu powyŜej 5 tys. m3/d. W 2007 r. w oczyszczalni Spółdzielczej
„Agrofirmy” Szczekociny powstało 310 Mg osadów ściekowych, które odzyskano w procesie R10
(rozprowadzanie na powierzchni ziemi w celu nawoŜenia lub ulepszenia gleby).
Energia biomasy
Biomasę określa się, jako masę materii organicznej, zawartą w organizmach zwierzęcych
lub roślinnych. Jest ona największym potencjalnym źródłem energii odnawialnej. W celach
energetycznych wykorzystuje się m. in. pozostałości organiczne takie jak: odpady leśne, z przemysłu
leśnego, odpady i pozostałości rolnicze a takŜe rośliny uprawiane wyłącznie dla ich potencjału
energetycznego np. takie jak: wierzba wiciowa, ślazowiec pensylwański, topinambur, róŜa
bezkolcowa. Biomasa do celów energetycznych moŜe być spalana bezpośrednio w kotłowniach
(często po uprzednim zgranulowaniu lub zbrykietowaniu) lub przetworzona na inne paliwo ciekłe
np. estry oleju rzepakowego, alkohol lub gazowe np. gaz drzewny.
Zgodnie z „Programem wykorzystania odnawialnych źródeł energii na terenach
nieprzemysłowych województwa śląskiego” na terenie województwa śląskiego na cele energetyczne
moŜna uprawiać następujące gatunki roślin:
– wierzbę z rodzaju - Salix viminalis var. Gigantea,
– ślazowiec pensylwański - Sida hermaphrodita Rusby,
– topinambur (słonecznik bulwiasty) - Helianthus Ruberosus L.,
– topolę - Populus L.,
– robinię akacjową - Robina pseudacacia L.,
– trawy a w tym: miskant olbrzymi (Miscanthus sinesis gigantea), miskant cukrowy
(Miscanthus sacchariflorus), spartina preriowa (Spartima pretinata), palczatka Gerarda
(Andropogan gerardi).
Produktywność z 1 ha roślin energetycznych jest uzaleŜniona od wielu czynników. NajwaŜniejsze
z nich to:
– stanowisko uprawowe (rodzaj gleby, poziom wód gruntowych, przygotowanie agrotechniczne,
pH, zasobność itp.),
– dobór klonu, genotypu, odmiany do konkretnych warunków uprawy,
– sposób i ilość rozmieszczenia sadzonek na powierzchni 1 hektara.
Obecnie najpowszechniej uprawianą rośliną na cele energetyczne jest wierzba krzewiasta w róŜnych
odmianach. Wierzbę z rodzaju Salix viminalis moŜna uprawiać na wielu rodzajach gleb,
od bielicowych gleb piaszczystych do gleb organicznych dobrze uwodnionych. Optymalny poziom
wód gruntowych przeznaczonych pod uprawę wierzby wynosi: dla gleb piaszczystych 1,0 - 1,3 m,
dla gleb gliniastych 1,6 - 1,9 m. Wierzba wiciowa polecana jest w przydomowych korzeniowych
oczyszczalniach ścieków, do obsadzania składowisk odpadów, na terenach przemysłowych skaŜonych
metalami cięŜkimi, przy rekultywacji gleb, przy drogach szybkiego ruchu, budynkach mieszkalnych
i inwentarskich.
Do zagospodarowania gruntów porolniczych z przeznaczeniem na cele energetyczne moŜna
wykorzystać topolę (Populus tremula). Gatunek ten wykazuje takŜe odporność na przemysłowe
zanieczyszczenia powietrza i dlatego jest przydatny do sadzenia w miastach i okręgach
przemysłowych. Nadaje się równieŜ do umacniania skarp i brzegów rzek.
87
NA LATA 2008 - 2011
Ślazowiec pensylwański nie ma wymagań w stosunku do gleb i klimatu. Natomiast na glebach
ubogich wytwarza mniejszą masę naziemną niŜ na glebach Ŝyznych. Ponadto przy niedostatkach
opadów plony są znacznie niŜsze.
Trawa z rodzaju Miscanthusa nie ma duŜych wymagań odnośnie jakości gleby. Mogą to być gleby V
i VI klasy, a takŜe nieuŜytki. Średnia roczna ilość opadów, niezbędna do prawidłowego jej wzrostu
i rozwoju, powinna wynieść 600 mm, a średnia temperatura roku ok. 8°C. Wadą tej rośliny jest słaba
odporność na mrozy, zwłaszcza w pierwszym roku uprawy. Natomiast zaletą zdolność
do kumulowania metali cięŜkich (kadm, ołów, cynk).
Oprócz wyŜej wymienionych roślin do celów energetycznych i gospodarczych mogą być uprawiane
inne rośliny np. takie jak topinambur, zwany słonecznikiem bulwiastym. Topinambur najlepiej udaje
się na glebach średnio zwięzłych, przewiewnych, o duŜej zasobności składników pokarmowych
i dostatecznej wilgotności. Zaletą tej rośliny jest moŜliwość samo odnawiania się. Zaschnięte części
nadziemne, mogą słuŜyć do bezpośredniego spalania lub teŜ produkcji brykietów. ŚwieŜa masa części
nadziemnych, zbierana nawet kilkakrotnie w sezonie wegetacyjnym, moŜe posłuŜyć jako surowiec
do produkcji biogazu.
Plantacje roślin energetycznych na terenie gminy Szczekociny mogą być zakładane na terenach
rolniczych lub nieuŜytkach. Ponadto oprócz plantacji roślin energetycznych w celu wykorzystania
biomasy moŜliwe jest instalowanie odpowiednio przygotowanych kotłów na biomasę.
Energia promieniowania słonecznego
Energia promieniowania słonecznego jest podstawowym źródłem energii na ziemi.
Promieniowanie słoneczne wykorzystywane jest do produkcji energii elektrycznej i cieplnej.
Do tego celu wykorzystywane są ogniwa fotowoltaiczne (np. do zasilania znaków drogowych)
i kolektory słoneczne. Przy odpowiednio dostosowanym typie systemów i urządzeń do charakteru,
struktury i rozkładu promieniowania słonecznego w czasie moŜliwe jest pozyskiwanie energii przy
bardzo róŜnych warunkach nasłonecznienia. Energia ta wykorzystywana jest najczęściej przez
indywidualnych inwestorów na własne potrzeby.
Gmina Szczekociny tak jak cały powiat zawierciański zlokalizowana jest w regionie, w którym
nasłonecznienie jest umiarkowane. Tak, więc źródło to stwarza moŜliwości pozyskiwania energii
odnawialnej, jednak w skali indywidualnych inwestorów.
Energia geotermalna
Energia geotermalna to energia zgromadzona w gruntach, skałach i wodach wypełniających
pory i szczeliny skalne.
Powiat zawierciański połoŜony jest w części północnej monokliny śląsko - krakowskiej gdzie
wody triasowe występują w warunkach subartezyjskich i artezyjskich a ich temperatury w partiach
spągowych zbiornika mogą osiągać wartości 200C. Stosując pompy ciepła moŜliwe jest pozyskanie
z jednego ujęcia średniej mocy termicznej rzędu 0,8 MW i energii cieplnej około 7,6 TJ/rok.
Na terenie gminy Szczekociny obecnie brak jest tego typu instalacji. Jednak działania
podejmowane w innych gminach powiatu mogą wskazywać potencjalne moŜliwości wykorzystania
energii geotermalnej w przyszłości.
Energia wód śródlądowych
Energia wód powierzchniowych wykorzystywana jest do produkcji energii elektrycznej
w elektrowniach wodnych. Istniejące obiekty piętrzące na terenie gminy Szczekociny zestawiono
w tab. 10.
88
NA LATA 2008 - 2011
Tabela 10. Istniejące obiekty piętrzące na terenie gminy Szczekociny
Nazwa
obiektu/
Miejscowość
Lokalizacja
rzeka
(dorzecze)
Rodzaj
obiektu
Przepły
w Qśr
[m3/s]
Przyłęk
Spad
Hmax
[m]
Parametry energetyczne
Potencjał
Potencjał techniczny
energetyczny
Moc
Energia
Moc
Energia
N
A
N
A
[kW]
[MWh/rok] [kW]
[MWh/rok]
152,1
1 332,0
108,5
769,9
Pilica
Młyn
6,2
2,5
(Wisła)
(nieuŜywany)
Źródło: „Program wykorzystania odnawialnych źródeł energii na terenach nieprzemysłowych województwa
śląskiego” 2006 r.
Na terenie gminy funkcjonuje młyn u Pani Niwińskiej, w Szczekocinach (pozwolenie wydane
jest przez dawnego Wojewodę Częstochowskiego). Młyn ten wykorzystywane jest do pozyskiwania
energii. Tak więc moŜna stwierdzić, Ŝe na terenie gminy istnieją warunki umoŜliwiające
wykorzystanie wód śródlądowych do celów energetycznych.
Ograniczeniem, które musi być uwzględnione przy lokalizacji elektrowni wodnych są wymogi
wynikające z regulacji prawnych dotyczących obszarów wyznaczonych w ramach sieci ekologicznej
Natura 2000 oraz z programów restytucji wędrownych ryb dwuśrodowiskowych.
Zbiorcze zestawieni moŜliwości wykorzystania energii odnawialnej na terenie gminy przedstawiono
w tab. 11.
Tabela 11. Zbiorcze zestawienie moŜliwości wykorzystania źródeł energii odnawialnej na
terenie gminy Szczekociny
Rodzaj energii odnawialnej
Energia wiatru
Energia biogazu
składowiskowego
rolniczego
z oczyszczalni ścieków
Energia biomasy
Energia promieniowani słonecznego
Energia geotermalna
Energia wód śródlądowych
MoŜliwość wykorzystania na
terenie gminy Poręba
Brak
Brak
Tak
Brak
DuŜa
DuŜa
Tak
Tak
Cel
Zwiększenie ilości energii pozyskanej z alternatywnych źródeł
Kierunki działań
• Rozpoznanie praktycznych moŜliwości, w tym podłoŜa ekonomicznego wykorzystania
energii odnawialnej na terenie gminy.
• Propagowanie energii ze źródeł odnawialnych.
• Zwiększenie wykorzystania biomasy, biogazu rolniczego, wód geotermalnych.
89
NA LATA 2008 - 2011
5.3. Kształtowanie zasobów wodnych oraz ochrona przed powodzią
W Programie małej retencji dla Województwa Śląskiego (Uchwała nr II/43/1/2006 z dnia
16 stycznia 2006 r. Sejmiku Województwa Śląskiego) z aneksem z dnia 28 sierpnia 2006 r.
(Uchwała Sejmiku Województwa Śląskiego nr II/51/2/2006) ujęto działania na rzecz poprawy, stanu,
odbudowy oraz powiększenia zasobów wodnych kraju i elementów ochrony przeciwpowodziowej.
Jako priorytetowe kierunki działań z zakresu małej retencji przyjęto:
– odbudowę, modernizację i budowę urządzeń piętrzących w celu wykorzystania wody
do nawodnień, spowolnienia odpływu wód powierzchniowych oraz ochrony gleb torfowych,
– uzupełnienie i modernizację obiektów melioracyjnych pod kątem zachowania równowagi
ekologicznej biotopów,
– odbudowę, modernizację i budowę budowli piętrzących i stopni przeciwerozyjnych
dla podniesienia poziomu wody gruntowej na obszarach przyległych,
– odbudowę, modernizację i budowę nowych sztucznych zbiorników wodnych o pojemności
do 5 mln m3 na rzekach i potokach,
– odbudowę, modernizację i budowę nowych stawów rybnych,
– piętrzenie istniejących małych jezior i magazynowanie dodatkowych zasobów wody
z jednoczesnym podniesieniem walorów krajobrazowych i estetycznych środowiska
przyrodniczego.
W Programie tym ujęto równieŜ gminę Szczekociny. Dane dotyczące zbiorników
oraz ich lokalizację przedstawiono w tab. 12 i na rys. 7 i 8.
Tabela 12. Dane dotyczące zbiorników małej retencji na terenie gminy Szczekociny
Nazwa
zbiornika/
lokalizacja
Rzeka/
ciek/
potok
Zlewnia
elementarna
Typ
obiektu
Dane techniczne
Pojemność
Średnia
Powierzchnia
[tys. m3]
głębokość/
zalewu
wysokość
[ha]
zapory
[m]
600,0
1,5
40,0
Szczekociny
Pilica
Wisła
Zasilanie
(AGROFIRMA)/
niezaleŜne
Szczekociny –
rys. 7
Szczekociny/
Pilica
Wisła
Zasilanie
60,0
Szczekociny –
niezaleŜne
Tartaczna –
rys. 8
Źródło: Program małej retencji dla województwa śląskiego
1,1
5,5
Cel budowy/
funkcje
Retencja wód
powierzchniowych,
rekreacja
Retencja wód
powierzchniowych,
rekreacja
Zbiorniki te wykonano w 2007 r.
90
NA LATA 2008 - 2011
Rysunek 7. Lokalizacja zbiornika Szczekociny (AGROFIRMA)
Rysunek 8. Lokalizacja zbiornika Szczekociny - Tartaczna
ZagroŜenia powodziowe
91
NA LATA 2008 - 2011
Powodzie mogą być wynikiem normalnych zjawisk przyrodniczych, którym człowiek
nie moŜe zapobiec, albo jako wynik działalności człowieka poprzez zakłócenie normalnych zjawisk
przyrodniczych a takŜe jako wynik awarii technicznych urządzeń. Główną przyczyną powodzi
jest większy opad wody w stosunku do moŜliwości infiltracyjnych gleby w jednostce czasu.
Przyczyny naturalnych wezbrań są następujące:
– wezbrania nawalne - pochodzące z gwałtownych deszczy (30 - 40 mm) w krótkim okresie
czasu; niedające się przewidzieć,
– wezbrania rozlewne - pochodzące z deszczy głównie w miesiącach letnich przy opadach
trwających 3 - 5 dni; moŜliwe do przewidzenia,
– wezbrania zatorowe - wynikające z zatkania profilu rzecznego tzw. śryŜem i lodem dennym,
ma to miejsce w okresie wiosennym po mroźnej zimie (śryŜ - są to kryształki lodu zbite
w gąbczastą masę tworzącą się w wodzie o temp. < 00C),
– roztopy - w wyniku topnienia śniegu i lodu, które mogą być:
• solarne - przy dodatnich temp. w ciągu dnia i mroźnej temp. w ciągu nocy,
• adekwatno - opadowe - przy topnieniu śniegu z opadami deszczu.
Wezbrania prowadzące do powodzi mogą być wynikiem działalności człowieka, do których głównie
naleŜą:
– awarie zapór wodnych, którym towarzyszy gwałtowny spływ wody na tereny leŜące poniŜej
zapory,
– zalanie polderów, co ma miejsce w czasie sztormu (polder - osuszony, depresyjny teren
przymorski lub przy obwałowaniach rzek),
– regulacje rzek polegające na skróceniu koryta rzeki, aby poprawić jej spławność przez
likwidację licznych meandrów zmniejszając w ten sposób pojemność rzeki a takŜe
jej zdolność infiltracyjną,
– wylesianie znacznych obszarów, które mają duŜą zdolność zatrzymywania wody z opadów
głównie przez system korzeniowy.
Przed skutkami powodzi moŜna zabezpieczyć się poprzez:
• unikanie zabudowy na terenach zalewowych,
• pogłębianie koryta rzeki,
• budowę wałów p - powodziowych,
• dbałość o stan wałów p - powodziowych ich szczelności i wytrzymałości,
• rozszerzenie odległości między wałami przeciwpowodziowymi,
• właściwe utrzymanie wałów i koryta rzeki poprzez usuwanie krzewów, drzew i innych
przeszkód utrudniających spływ wody,
• dbałość o czystość międzywałów,
• zwiększenie retencji przez zalesianie (retencja lasu jest 10 x większa niŜ pola ornego),
• budowa zbiorników retencyjnych szczególnie w górnych odcinkach rzek a w dolnych
budowę polderów i zbiorników wodnych (zbiorniki retencyjne moŜna wykorzystać
do wytwarzania energii elektrycznej i sportów wodnych),
• świadome przerywanie wałów i kierowanie wezbranych wód na przyległe tereny chroniąc
niŜej połoŜone tereny zaludnione i waŜne obiekty przemysłowe uzyskując w ten sposób
wytłumienie naporu fali powodziowej (waŜna tu jest ścisła koordynacja działań w czasie),
• budowę wrót i śluz do wprowadzania i odprowadzania wód, co pozwala złagodzić siłę
naporu wód i tak nią pokierować, aby omijała zagroŜone tereny,
• stworzenie sprawnych i odpowiedzialnych słuŜb znających swoje obowiązki
i kompetencje,
• rozbudowę sieci wodowskazów, aby informacja o nadchodzącej fali powodziowej była
pełna,
• tzw. „małą retencję”, tj. budowę stawów, zastawek piętrzących i małych zbiorników,
co przyczyni się takŜe do rozwoju agroturystyki,
• budowę tzw. „zbiorników suchych” poniŜej zbiornika retencyjnego w celu okresowego
hamowania odpływu i łagodzenia kształtu fali powodziowej.
92
NA LATA 2008 - 2011
Przez teren gminy Szczekociny przepływa rzeka Pilica. Jej zlewnia administrowana jest przez RZGW
w Warszawie. Rzeka ta stwarza potencjalne zagroŜenie powodziowe. W gminie zlokalizowany
jest wodowskaz sygnalizacyjny. W 2006 r. opracowano uzupełnienie „Studium dla potrzeb ochrony
przeciwpowodziowej – etap I”. W uzupełnieniu tym uwzględniono takŜe gminę Szczekociny.
Na jej terenie nie wyznaczono jednak obszarów potencjalnego zagroŜenia powodzią. Oznaczono
natomiast tereny o znaczeniu społecznym, gospodarczym i kulturowym zlokalizowane wzdłuŜ rzeki
Pilicy, które mogą być zalane – tab. 13.
Tabela 13. Tereny o znaczeniu społecznym, gospodarczym i kulturowym wzdłuŜ rzeki Pilicy
Kilometr rzeki
Tereny o znaczeniu społecznym, gospodarczym
i kulturowym
Opis
Brzeg
Gospodarstwa rolne
Prawy
Tereny zabudowy letniskowej
Lewy
Gmina
280+866
Szczekociny
281+413
Szczekociny
282+065
282+439
Młyn
Prawy
Szczekociny
282+487
Szczekociny
282+681
283+625
Zabudowa zagrodowa
Lewy
Szczekociny
283+858
Zabudowa zagrodowa
Prawy
Szczekociny
284+041
Zabudowa zagrodowa
Lewy
Szczekociny
284+185
Prawy
Szczekociny
284+487
286+288
Planowany obszar pod zbiornik
Lewy, prawy
Szczekociny
289+475
retencyjny
289+711
Prawy
Szczekociny
289+935
289+935
Zabudowa zagrodowa
Prawy
Szczekociny
291+000
291+000
Prawy
Szczekociny
291+792
292+647
Młyn zboŜowy
Lewy
Szczekociny
293+262
Młyn zboŜowy
Lewy
Miasto Szczekociny
293+437
Zabudowa mieszkaniowa
Lewy
Szczekociny
293+495
Oczyszczalnia ścieków
Lewy
Miasto Szczekociny
293+873
Przepompownia ścieków
Lewy
Miasto Szczekociny
293+873
Tereny zabudowy mieszkaniowej i
Lewy
Miasto Szczekociny
294+638
usługowej
295+087
Zabudowa mieszkaniowa
Prawy
Miasto Szczekociny
295+856
Przepompowania ścieków
Lewy
Miasto Szczekociny
295+948
Zakład naprawy kotłów
Prawy
Miasto Szczekociny
296+079
Zespół pałacowo - parkowy
Lewy
Miasto Szczekociny
296+174
297+104
Magazyny rolnicze
Lewy
Miasto Szczekociny
297+212
Magazyn środków chemicznych
Lewy
Miasto Szczekociny
297+348
Strefa obserwacji
Lewy
Miasto Szczekociny
299+230
archeologicznych
301+578
Teren planowany pod składowisko
Lewy
Miasto Szczekociny
302+225
Źródło: Studium dla potrzeb ochrony przeciwpowodziowej – etap I (uzupełnienie do Studium dla obszarów
nieobwałowanych naraŜonych na niebezpieczeństwo powodzi – etap I)
Tereny szczególnie zagroŜone powodzią (zalew wodą 0,5%) wzdłuŜ rzeki Krztyni przedstawiono
w tab. 14.
Tabela 14. Tereny szczególnie zagroŜone powodzią wzdłuŜ rzeki Krztyni
93
NA LATA 2008 - 2011
Km biegu rzeki
8,2 – 6,5
6,2 - 2
4-2
Brzeg
Prawy/Lewy
P/L
L
P
Nazwa miejscowości
Grabiec
Bonowice, Domki
Stara Wieś, Szczekociny
Tereny szczególnie zagroŜone powodzią (zalew wodą 0,5%) wzdłuŜ rzeki śebrówki przedstawiono
w tab. 15.
Tabela 15. Tereny szczególnie zagroŜone powodzią wzdłuŜ rzeki śebrówki
Km biegu rzeki
1-0
Brzeg
Prawy/Lewy
P/L
Nazwa miejscowości
Stara Wieś
Zasady dotyczące gospodarowania wodami określone w Ramowej Dyrektywie Wodnej traktują
wodę, jako dobro dziedziczone. Dlatego dobro to musi być chronione, co narzuca na uŜytkowników
wód, obowiązek zrównowaŜonego korzystania z ich zasobów. Tak, więc istotną rolę głównie
w podejściu społecznym odgrywa efektywna ochrona przed powodzią.
Cel
Racjonalizacja gospodarowania zasobami wód powierzchniowych i podziemnych
tak, aby uchronić gospodarkę od deficytu wody i zabezpieczyć przed skutkami powodzi
DuŜe znaczenie w zakresie ochrony przed powodzią ma przede wszystkim przebudowa i rozbudowa
wałów przeciwpowodziowych. W planowaniu ochrony przeciwpowodziowej oraz w działaniach
operacyjnych na szczeblu lokalnym niezbędne jest równieŜ utrzymanie systemów melioracji
szczegółowej w odpowiednim stanie (droŜność). W tym celu konieczne jest prowadzenie bieŜących
konserwacji kanałów deszczowych oraz rowów melioracyjnych, umoŜliwiających swobodny spływ
wód.
Kierunki działań
• BieŜąca kontrola systemu obiektów urządzeń zabezpieczających przed powodzią.
• BieŜąca konserwacja cieków wodnych.
• Opracowanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego z uwzględnieniem
obszarów zagroŜonych powodzią.
• Modernizacja systemów melioracyjnych.
• Ochrona Głównego Zbiornika Wód Podziemnych.
• Działania edukacyjno – promocyjne mające na celu promowanie oszczędzania wody.
94
NA LATA 2008 - 2011
6. Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego
6.1. Zasoby wodne i gospodarka wodno - ściekowa
6.1.1.1. Wody powierzchniowe
i jej dopływy takie jak: Krztynia i Mitręga. Gmina w całości połoŜona jest w zlewni tej rzeki. Wody
powierzchniowe stojące to przede wszystkim dwa duŜe kompleksy stawów hodowlanych zasilane
wodami rzeki Pilica o łącznej powierzchni około 60 ha. Hydrografię gminy wraz z punktami
pomiarowymi i klasą jakości wód przedstawia rys. 10.
Zasoby wód powierzchniowych płynących gminy Szczekociny:
– Pilica jest najdłuŜszym, lewym dopływem Wisły o długości 319 km i powierzchni zlewni
9,245 tys. km2. Wypływa ze źródła krasowego zlokalizowanego na wysokości 348 m n.p.m.
w południowo - zachodnia część miasta Pilica. Następnie rzeka płynie przez miasto Pilicę
oraz miejscowości Dobrą, Sławniów, Wierbkę, Kleszczowę Dolną, Kleszczowę Górną
w gminie Pilica dalej przez Wolę Libertowską, śarnowiec i Łany Wielkie w gminie śarnowiec
gdzie zmienia swój bieg i kierując się ku północy wypływając na teren powiatu
jędrzejowskiego, po czym przepływa przez teren gminy Szczekociny i ponownie opuszcza
powiat zawierciański wypływając na teren powiatu częstochowskiego. Przez teren gminy
Szczekociny Pilica przepływa na odcinku około 20 km. Na obszarze tym do rzeki wpada
Krztynia, która około 4 km powyŜej ujścia przyjmuje wody śebrówki.
Od 2006 r. na rzece Pilicy organizowany jest spływ kajakowy przez Ochotniczą StraŜ PoŜarną
w Szczekocinach. Wodowanie zaczyna się koło Zespołu Pałacowego z XVIII w. przy moście.
Następnie pokonuje się most, próg betonowy dopływając do młyna. W miejscu tym trzeba
przenieść kajak, po czym moŜna płynąć do Młyna w Przyłęku a następnie do spalonego młyna
przy wiadukcie kolejowym w miejscowości Przyłęk, gdzie kończy się spływ. Trwa on około
4 godzin. Trasę spływu przedstawiono na rys. 9. Przed zorganizowaniem spływu rzekę
oczyszczono z niebezpiecznych przedmiotów.
95
NA LATA 2008 - 2011
Rysunek 9. Przebieg trasy spływu kajakowego na terenie gminy Szczekociny na rzece
Pilicy
96
NA LATA 2008 - 2011
– Krztynia jest lewym dopływem Pilicy o długości 24,8 km i powierzchni zlewni obejmującej
394 km2. Wypływa na wysokości 337 m n.p.m. w okolicach Siamoszyc w gminie Kroczyce.
Następnie rzeka ta przepływa przez znaczny obszar powiatu od Siamoszyc przez Przyłubsko,
Pradła (gmina Kroczyce), Zawadę (gmina Irządze), Grabiec i Bonowice (gmina Szczekociny)
dopływając do Pilicy. Przez teren gminy Szczekociny Krztynia przepływa na odcinku około
8 km.
– śebrówka jest prawobrzeŜnym dopływem Krztyni o długości 22,9 km. Wypływa ze źródła
na wysokości 325 m n.p.m. w okolicach wsi Siadcza w gminie Pilica. Następnie płynie przez
Dwór, Wierzbicę dalej przez Otolę i Jeziorowice (gmina śarnowiec), gminę Szczekociny
kończąc swój bieg w dolinie Krztyni we wschodniej części Bonowic. Przez teren gminy
Szczekociny śebrówka przepływa na odcinku około 11 km.
Obszar zlewni Pilicy administrowana jest przez RZGW w Warszawie.
Ponadto wody powierzchniowe reprezentują równieŜ zbiorniki wód stojących (kompleks stawów
hodowlanych „Szczekociny”). Kompleks ten składa się z dwóch obiektów rybnych: „Szczekociny”
o powierzchni 36 ha i „Czarny Las” o powierzchni 24,76 ha będących własnością Spółdzielczej
„Agrofirma” Szczekociny. Ponadto w niektórych miejscowościach gminy znajdują się niewielkie
zbiorniki wodne.
Stan wód powierzchniowych
Lokalizacje punktów pomiarowo – kontrolnych na terenie gminy Szczekociny wraz z jakością
wody w tych punktach przedstawiono w tab. 16.
Tabela 16. Punkty pomiarowo kontrolne na terenie gminy Szczekociny wraz z oceną jakości
wód powierzchniowych w latach 2006 - 2007
Nazwa punktu
pomiarowo kontrolnego
Nazwa rzeki
kilometr
Pilica Szczekociny
Pilica
285,0
Pilica
280,9
Krztynia
0,5
śebrówka
0,5
Ocena jakości wód powierzchniowych
2006 r.
2007 r.
1
2
1
RYBY
DIAG
RYBY2
DIAG
III
N
N
Pilica poniŜej
Szczekocin
N
N
Krztynia ujście do
Pilicy - Tęgobórz
N
śebrówka ujście do
Krztyni
Źródło: WIOŚ Katowice
Objaśnienia:
1
– ocena wg rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie klasyfikacji
dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu
oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód (Dz. U. nr 32, poz. 284, utraciło moc z dniem
1 stycznia 2005 r.), DIAG – monitoring diagnostyczny (ocena na podstawie 43 wskaźników jakości wody)
2
– ocena wg rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 4 października 2002 r. w sprawie wymagań, jakim
powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem Ŝycia ryb w warunkach naturalnych
(Dz. U. nr 176, poz. 1455)
W 2006 r. na terenie gminy Szczekociny badano wody rzek: Pilica, Krztynia i śebrówka
(tab. 16). Badania te prowadzone były pod kątem bytowania ryb w warunkach naturalnych.
W Ŝadnym z tych punktów nie prowadzono monitoringu diagnostycznego.
Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, Ŝe w Ŝadnym z punktów zlokalizowanych
na terenie gminy (2006 r.) woda nie spełniała Rozporządzenia Ministra Środowiska
z dnia 4 października 2002 roku w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe
będące środowiskiem Ŝycia ryb w warunkach naturalnych (Dz. U. nr 176, poz.1455). We wszystkich
97
NA LATA 2008 - 2011
punktach warunki rozporządzenia przekraczały azotyny. Ponadto w punkcie Pilica poniŜej Szczekocin
przekroczony był równieŜ tlen rozpuszczony i fosfor ogólny a w punkcie Krztynia ujście do Pilicy
azot amonowy.
W 2006 r. na terenie gminy Szczekociny w punkcie pomiarowym Krztynia ujście do Pilicy
prowadzono takŜe monitoring wód wraŜliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł
rolniczych według Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 roku w sprawie
kryteriów wyznaczania wód wraŜliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych
(Dz. U. nr 241, poz. 2093), gdzie za wody zanieczyszczone uznane zostały takie, w których zawartość
azotanów wynosi powyŜej 50 mg NO3/l, natomiast przy zawartości azotanów od 40 - 50 mg NO3/l
wody uznaje się za zagroŜone zanieczyszczeniem. Zgodnie z tym rozporządzeniem prowadzono
monitoring we wszystkich punktach pomiarowych zlewni Wisły. Na podstawie uzyskanych wyników
moŜna stwierdzić, Ŝe Krztynia w punkcie pomiarowym zlokalizowanym na terenie gminy w 2006 r.
nie naleŜała do rzek zagroŜonych zanieczyszczeniem ani zanieczyszczonych związkami azotu
ze źródeł rolniczych (tab. 17).
Tabela 17. Ocena rzek pod kątem zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych na
terenie gminy Szczekociny w 2006 r.
Lp.
Nazwa punktu pomiarowego
1. Pilica w Łanach*
2. Krztynia ujście do Pilicy
Źródło: WIOŚ
* - punkt zlokalizowany poza giną Szczekociny
Km
Średnioroczne
stęŜenie azotanów
w mg NO3/dm3
Maksymalne
stęŜenie azotanów
w mg NO3/dm3
293,0
0,5/276,9
11,75
8,875
16,0
14,0
W 2007 r. badania prowadzone były według monitoringu określonego na lata 2007 - 2009 przez
Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Katowicach. Ich wyniki słuŜą do opracowania
rocznych ocen jakości wód na terenie województwa śląskiego.
W latach 2007 - 2009 wprowadzone zostaną zmiany dotyczące badań jakości wód w rzekach,
tak by do 2009 r. system monitoringu odpowiadał w pełni wymaganiom Ramowej Dyrektywy
Wodnej.
W 2007 r. na terenie gminy Szczekociny, jakość wód powierzchniowych badana
była w 2 punktach pomiarowo - kontrolnych. Punkty te zlokalizowane są na rzekach: Pilica
i Krztynia. Lokalizację punktów pomiarowych wraz z oceną jakości wód w 2007 r. przedstawiono
w tab. 18 i na rys. 10.
98
NA LATA 2008 - 2011
Rysunek 10. Lokalizacja punktów pomiarowych wód powierzchniowych w 2007 r. na
terenie gminy Szczekociny oraz jakość wód w tych punktach
Zgodnie z monitoringiem na lata 2007 - 2009 na terenie województwa śląskiego badania prowadzone
były wg programu monitoringu obejmującego monitoring diagnostyczny i operacyjny. Na terenie
gminy Szczekociny w 2007 r. jedynie wody Pilicy badane były w ramach monitoringu
diagnostycznego. Natomiast zarówno wody Pilicy jak i Krztyni badane były pod kątem bytowania ryb.
Nie prowadzono monitoringu operacyjnego.
Punkt pomiarowo - kontrolny na rzece Pilica (gmina Szczekociny) jest pierwszym punktem
pomiarowym na omawianej rzece zlokalizowanym po około 34 km od źródła. Kolejny punkt
zlokalizowany jest po około 15 km w Łąkietkach (powiat częstochowski).
W 2007 r. wody w punkcie w Szczekocinach zostały zakwalifikowane do wód zadawalającej jakości
(III klasa). Natomiast wskaźniki takie jak: barwa, fosfor ogólny, liczba bakterii grupy coli
występowały w klasie IV (wody niezadawalającej jakości) a ChZTCr w klasie V (wody złej jakości).
Zanieczyszczenia te mogą wskazywać na wprowadzanie związków biogennych wraz z opadami
atmosferycznymi oraz przez mieszkańców wraz ze ściekami i nawozami mineralnymi.
Zanieczyszczenia bakteriologiczne wskazują na dopływ ścieków socjalno - bytowych. Wody
te nie spełniają takŜe wymagań rozporządzenia odnośnie wymagań wód będących środowiskiem Ŝycia
ryb w warunkach naturalnych. Przekroczone były wskaźniki takie jak: tlen rozpuszczony, azotyny
i fosfor ogólny. Natomiast w punkcie w Łąkietkach wody badane były tylko pod kątem bytowania ryb.
Badania wykazały równieŜ w tym punkcie przekroczenia wartości dopuszczalnych wskaźników takich
jak: azotyny i fosfor ogólny.
W punkcie pomiarowym na rzece Krztynia wody badane były jedynie pod kątem bytowania
ryb. Zarówno w 2006 jak i w 2007 r. wody nie spełniły wymagań określonych w rozporządzeniu.
Przekroczone były wartości dopuszczalne azotynów. W 2007 r. wody rzek na terenie gminy nie były
badane pod kątem zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych.
Gęstość sieci monitoringu na terenie gminy jak i całego powiatu zawierciańskiego jest relatywnie
niewielka. Ponadto w porównaniu do roku 2002 ilość punktów pomiarowych zlokalizowanych
na terenie gminy zmniejszyła się z 3 do 2. Zlikwidowano punkty pomiarowe na rzece śebrówka –
99
NA LATA 2008 - 2011
ujście do Krztyni (Szczekociny). W 2007 r. zaprzestano badań w punkcie Pilica poniŜej Szczekocin
(280,9 km rzeki) i rozpoczęto w punkcie Pilica Szczekociny (285,0 km rzeki).
Wody wypływające z terenu gminy monitorowane były takŜe w 1 punkcie zlokalizowanym
tuŜ poza jego granicami. Punkt ten zlokalizowany jest na rzece Pilica. Lokalizację punktu
pomiarowego wraz z oceną jakości wód w latach 2006 - 2007 przedstawiono w tab. 18.
Tabela 18. Punkt pomiarowo kontrolny zlokalizowany poza granicami gminy Szczekociny
wraz z oceną jakości wód powierzchniowych w latach 2006 - 2007
Nazwa punktu
pomiarowo kontrolnego
Nazwa rzeki
kilometr
Lokalizacja
gmina
Ocena jakości wód powierzchniowych
2006 r.
2007 r.
DIAG1
RYBY2
DIAG1
RYBY2
N
Pilica
Lelów
Pilica powyŜej dop.
270,4
spod Nakła Łąkietka
Objaśnienia:
1
– ocena wg rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie klasyfikacji
dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu
oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód (Dz. U. nr 32, poz. 284, utraciło moc
z dniem 1 stycznia 2005 r.), DIAG - monitoring diagnostyczny (ocena na podstawie 43 wskaźników jakości
wody)
2
– ocena wg rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 4 października 2002 r. w sprawie wymagań, jakim
powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem Ŝycia ryb w warunkach naturalnych
(Dz. U. nr 176, poz. 1455)
6.1.1.2. Wody podziemne
Gmina Szczekociny zgodnie z regionalizacją hydrogeologiczną Głównych Zbiorników Wód
Podziemnych zaproponowaną przez Kleczkowskiego (1990 r.) znajduje się w obrębie jednostki
prowincji hydrogeologicznej Niecka Miechowska (NM). Podstawową strukturą wodonośną
jest Główny Zbiornik Wód Podziemnych Nr 408 zalegający w podłoŜu niemal całej gminy
co obrazuje rys. 11. Jest to zbiornik kredowy połoŜony w północnej części niecki o całkowitej
powierzchni 4 080 km2. Z uwagi na budowę geologiczną całą Nieckę Miechowską rozciągającą
się od Bełchatowa po Kraków uznaje się za monolityczną strukturę o charakterze szczelinowo porowym, zbudowaną z węglanowych osadów górnej kredy, jednak stwierdzony wyraźny wododział
hydrogeologiczny dzieli ją na dwie części (GZWP nr 408 - część północna, GZWP Nr 409 - południa).
Zasoby dyspozycyjne wynoszą 514 tys. m3/d. W obrębie gminy Szczekociny znajduje
się jego niewielki południowy fragment. Zbiornik naleŜy do przeciętnie zasobnych, wykazując
znaczne zróŜnicowanie wodonośności.
Stan wód podziemnych
Na terenie gminy Szczekociny jakość wód podziemnych w 2007 r. badana jest w ramach
państwowego monitoringu środowiska w 4 punktach rozmieszczonych na GZWP 408 (3 punkty
w regionalnym monitoringu województwa śląskiego, 1 w ramach sieci krajowej - monitoring
diagnostyczny). Ilość punktów w porównaniu do 2001 r. zwiększyła się z 3 do 4 punktów.
Sieć rozszerzono o punkt Goleniowy (sieć krajowa).
W latach 2007 - 2009 w ramach podsystemu monitoringu jakości wód podziemnych badania
prowadzone będą w odniesieniu do jednolitych części wód podziemnych.
Lokalizację punktów pomiarowych na terenie gminy Szczekociny wraz z jakością wody
w tych punktach przedstawiono na rys. 11.
100
NA LATA 2008 - 2011
Rysunek 11. Lokalizacja punktów pomiarowych wód podziemnych na terenie gminy
Szczekociny oraz jakość wód w tych punktach
Punkty pomiarowe na terenie gminy wraz z jakością wód podziemnych zestawiono w tab. 19.
101
NA LATA 2008 - 2011
Tabela 19. Punkty monitoringu wód podziemnych na terenie gminy Szczekociny wraz z
jakością wody w latach 2006 - 2007
Numer
punktu
Nazwa punktu/
Nr GZWP
Gmina
Rodzaj
monitoringu
JCWPd
K214/R
Szczekociny
408
Szczekociny
408
Rokitno
408
Goleniowy
Szczekociny
R
Szczekociny
K215/R
K216/R
2032/K
97
Stratygrafia
ujętej
warstwy
Cr3
Typ wody
Klasa jakości
2006 r.
2007 r.
HCO3-Cl - Ca
III
III
R
97
Cr3
HCO3-Ca-Mg
II
II
Szczekociny
R
97
Cr3
HCO3 - Ca
III
III
Szczekociny
MD
97
Cr3
HCO3 - Ca
IV
II
Objaśnienia:
0895/K – punkty w sieci krajowej
0005/R – punkty w sieci regionalnej
MD – Monitoring diagnostyczny
R – Regionalny monitoring województwa śląskiego
JCWPd – Jednolita Część Wód Podziemnych
Poziomy wodonośne:
Cr – Kredowe
Na terenie gminy Szczekociny zaznacza się pewne zróŜnicowanie wód podziemnych głównie
pod względem typu hydrochemicznego, lecz takŜe i jakości. Na stanowisku pomiarowo - kontrolnym
nr 214 w 2007 r. stwierdzono wody III (zadawalającej jakości) klasy, typu węglanowo - chlorowo wapniowego. Na stanowisku nr 215 badania potwierdziły wody klasy II (dobrej jakości) typu
węglanowo - wapniowo - magnezowego. Natomiast wody w punkcie nr 216 to wody zaliczone
do III klasy a w punkcie 2032 do klasy II typu węglanowo - wapniowego. Zmiany jakości wód
podziemnych na przestrzeni lat 2006 - 2007 są niewielkie. Tylko w jednym punkcie zaobserwowano
zmianę jakości wód. Był to punkt Goleniowy, w którym jakość wody polepszyła się z klasy IV
(2006 r.) na klasę II (2007 r.).
6.1.1.3. Gospodarka wodno - ściekowa
Zaopatrzenie w wodę
W gminie Szczekociny zaopatrzenie w wodę oraz gospodarka ściekowa prowadzona jest przez
Komunalny Zakłady BudŜetowy.
Woda do celów komunalnych pobierana jest z 5 ujęć wód podziemnych (tab. 20).
Tabela 20. Ujęcia wód podziemnych na terenie gminy Szczekociny
Lokalizacja ujęcia
Zasoby
dyspozycyjne
[m3/h]
Wydajność ujęć
[m3/d]
st. podstawowa
Rejon
obsługiwany
Wólka Starzyńska
56
900
Ołudza
Rokitno
b.d.
b.d.
100
600
Siedliska
b.d.
230
Spółdzielcza „Agrofirma”
Szczekociny
Źródło: Ankiety
35
b. d.
Starzyn, Wólka Starzyńska, Szczekociny,
Bógdał
Ołudza, Podrajce, Nowa Ołudza
Rokitno, Kaszczor, Podkaszczor, Kresy,
Kopaliny, Zachojnie Prawe i Lewe
Siedliska, Małachów, Tęgobórz, Grabiec,
Bonowice
Osiedle 3 maja, ul. Parkowa i Jana Pawła II
102
NA LATA 2008 - 2011
Woda pobierana z wyŜej wymienionych studni ze względu na dobrą jakość podawana jest do sieci
wodociągowej bez uzdatniania.
Nadzór nad jakością wody przeznaczonej do spoŜycia prowadzi Państwowy Powiatowy Inspektor
Sanitarny w Zawierciu w 2007 r. - w oparciu o Ustawę o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę
i zbiorowym odprowadzaniu ścieków z dnia 7 czerwca 2001 r. (Dz. U. z 2006 r., nr 123, poz. 858 tekst jednolity) oraz rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody
przeznaczonej do spoŜycia przez ludzi (Dz. U. z 2007 r., nr 61, poz. 417).
Lokalizacje ujęć wody i sieci wodociągowej na terenie gminy prowadzonych przez Komunalny
Zakłady BudŜetowy przedstawiono na rys.12.
Rysunek 12. Lokalizacja sieci wodociągowej i ujęć wód podziemnych na terenie gminy
103
NA LATA 2008 - 2011
Pozostałe tereny obecnie zaopatrywane są w wodę z lokalnych, zagrodowych studni kopanych
lub wierconych. Własne ujęcia wód posiadają takŜe zakłady pracy m.in. Spółdzielcza „Agrofirma”
Szczekociny, która w niewielkim zakresie zaopatruje ul. Parkową, Jana Pawła II i Osiedle 3-go maja.
Woda na terenie gminy rozprowadzana jest siecią wodociągową o łącznej długości 73,6 km
(2007 r.). W porównaniu do roku 2002 długość sieci zwiększyła się o 27,6 km. Do budynków
mieszkalnych wodę doprowadza 1 459 przyłączy wodociągowych i w porównaniu do roku 2002 ilość
ta zwiększyła się o 593 sztuki. Infrastrukturę sieci wodociągowej przedstawiono w tab. 21.
Tabela 21. Infrastruktura sieci wodociągowej na terenie gminy Szczekociny w 2002 i 2007
roku
Długość sieci
wodociągowej
[km]
Liczba przyłączy
[szt.]
ZuŜycie wody z wodociągów w
%
gospodarstwach domowych
zwodociągowania
ogółem [tys. m3]
na 1 mieszkańca
[m3]
Lata
2002 r. 2007r. 2002 r. 2007 r. 2002 r. 2007 r. 2002 r. 2007 r. 2002 r. 2007 r.
46,0
73,6
866
1 459
81,5
26,46
9,0
3,2
50,0
50,0
Źródło: Ankiety, GUS, Program ochrony środowiska dla powiatu zawierciańskiego na lata 2004 - 2011
Stopień zwodociągowania gminy wynosi 50% i jest to najmniejszy procent zwodociągowania
w powiecie zawierciańskim.
Stan techniczny sieci wodociągowej oraz przyłączy na terenie gminy w przewaŜającej mierze
jest dobry. Do wymiany są odcinki wykonane z rur azbestowo - cementowych o długości 2,2 km
w Rokitnie (Zachojnie Lewe i Prawe) oraz 41 sztuk przyłączy o długości 410 m.
Rejony pozbawione dostępu do sieci wodociągowej to: Goleniowy, Chałupki, Wólka Ołudzka,
Brzostek, Przyłęk, Szyszki - Łąkietka, Rokitno.
ZuŜycie wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności w gminie Szczekociny w roku
2006 i 2007 przedstawiono w tab. 22.
Tabela 22. ZuŜycie wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności w gminie Szczekociny
w roku 2006 i 2007
Rok
Ogółem
Przemysł
2006
2007
408,3
409,0
162,0
167,0
Eksploatacja
sieci
wodociągowej
tys. m3
246,3
242,0
Gospodarstwa
domowe
116,0
107,0
Źródło: GUS
ZuŜycie wody w zakładach przemysłowych w roku 2006 i 2007 przedstawiono w tab. 23.
Tabela 23. ZuŜycie wody na potrzeby przemysłu w gminie Szczekociny w roku 2006 i 2007
Rok
Ogółem
Pobór wód
Podziemnych
Powierzchniowych
tys. m3
2006
2007
162
167
193
193
0
0
Źródło: GUS
104
NA LATA 2008 - 2011
Największą część wody na terenie gminy zuŜywa Spółdzielcza „Agrofirma” Szczekociny, która
w latach 2006 - 2007 pobrała z własnego ujęcia odpowiednio w 2006 r. 147,6 tys. m3 wody
a w 2007 r.148 tys. m3. Ponadto do największych odbiorców wody na terenie giny naleŜą:
P.P.H.U. Agjat S.J.,
Z.P.CH.R. „Galmet”,
Bradex S.J.,
Spółdzielnia Kółek Rolniczych,
Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska ROKITNIANKA.
Gospodarka ściekowa
Sieć kanalizacyjna na terenie gminy Szczekociny obejmuje jedynie jej część miejską (rys. 13).
Stopień skanalizowania wynosi 29,5%. Infrastrukturę kanalizacyjną tworzy 19,2 km sieci sanitarnej
i w porównaniu do roku 2002 jest dłuŜsza o 7,3 km. Infrastrukturę sieci kanalizacyjnej przedstawiono
w tab. 24.
Rysunek 13. Orientacyjna lokalizacja sieci kanalizacyjnej na terenie gminy
Tabela 24. Długość sieci kanalizacyjnej na terenie gminy Szczekociny w roku 2002 i 2007
Długość sieci
Liczba przyłączy
% skanalizowania
kanalizacyjnej
[szt.]
[km]
2002 r.
2007r.
2002 r.
2007 r.
2002 r.
2007 r.
11,9
19,2
314
b. d.
19,8
29,5
Źródło: Ankiety, GUS, Program ochrony środowiska dla powiatu zawierciańskiego na lata 2004 - 2011
Mimo budowy nowych odcinków sieci kanalizacyjnej długość ta nadal jest niewystarczająca
i nie obejmuje ogółu mieszkańców gminy. Dlatego waŜne jest, aby w najbliŜszych latach
kontynuować budowę zbiorczej sieci kanalizacyjnej, którą ścieki odprowadzane byłyby
105
NA LATA 2008 - 2011
do oczyszczalni ścieków. Natomiast w miejscach gdzie jest to ekonomicznie uzasadnione naleŜy
budować przydomowe oczyszczalnie ścieków.
Ścieki komunalne na terenie gminy oczyszczane są w 2 mechaniczno - biologicznych oczyszczalniach
ścieków o łącznej przepustowości 1 388 m3/d. Dane dotyczące oczyszczalni
oraz obsługiwanych rejonów, liczby ludności przedstawiono w tab. 25.
Tabela 25. Oczyszczalnie ścieków komunalnych na terenie gminy Szczekociny
Lokalizacja
oczyszczalni
Rodzaj
oczyszczalni
Przepustowość
oczyszczalni
[m3/d]
Rejon obsługiwany
przez oczyszczalnię
Odbiornik
ścieków
Pilica
Ludność
obsługiwana
przez
oczyszczalnię
845
% ludności
obsługiwana
przez
oczyszczalnię
10,2
Szczekociny
mechaniczno biologiczna
288
Szczekociny
mechaniczno biologiczna
1 100
ul. Lelowskiej,
Śląskiej i Osiedla
Podlasie
ul. Grochowskiego,
Głowackiego,
Kościelna,
Krakowska, Mostowa,
Nadrzeczna,
Paderewskiego,
Parkowa,
Pasierbińskiego, Plac
N.M.P, Plac
Kościuszki, Polna
(część), Saneckiego,
Senatorska,
Spacerowa,
Spółdzielców,
StraŜacka, Słoneczna,
Wesoła, Wodzickiego,
Łostowska, Zielona,
Ściegiennego,
Łąkowa, śeromskiego
Pilica
2 200
26,7
Podmiot
obsługujący
oczyszczalnię
Komunalny
Zakład
BudŜetowy
Agrofirma
Źródło: Ankiety
Oczyszczalnia
administrowana
przez
Spółdzielczą
„Agrofirmę”
Szczekociny
składa
się z przepompowni ścieków z kratą, dwóch piaskowników pionowych, miernika przepływu ścieków,
dwóch komór „HEKTOBLOK”, dwóch zagęszczaczy osadów, poletka filtracyjnego osadu, stawów
stabilizacyjnych. Oczyszczalnia posiada punkt zlewu ścieków, gdzie dostarczane są ścieki wozami
asenizacyjnymi. Obecnie jest w trakcie modernizacji i rozbudowy. Oczyszczalnia ta modernizowana
jest ze względu na zuŜycie techniczne, gospodarkę osadową oraz redukcję ładunków zanieczyszczeń
biodegradowalnych. Niezbędna jest rozbudowa o staw biologiczny nr 2 i modernizacja osadników
wstępnych, stacji odwadniania osadu, sieci wodno - kanalizacyjnej, cieplnej i technologicznej,
instalacji wentylacyjnej i elektrycznej. Modernizacja i rozbudowa jest niezbędna z uwagi na dalszą
rozbudowę sieci kanalizacyjnej wraz z 4 przepompowniami ścieków w mieście Szczekociny,
w rejonie ulic: Leśnej, śarnowieckiej, Dębowej, cz. ul. StraŜackiej, Śląskiej, nowo projektowanych
terenów zabudowy mieszkaniowej z usługami w rejonie pomiędzy ulicami Jana Pawła II, Spacerowej,
Krakowskiej i Leśnej a takŜe przy ulicy Zielonej oraz części śeromskiego, Al. Zwycięstwa
i w ul. Tartacznej. W 2006 r. zmodernizowano budynek krat przyjmowania ścieków.
Oczyszczalnia Komunalnego Zakładu BudŜetowego składa się z komory „Miniblok M-9” - 2szt.,
studzienki na osad nadmierny, przepompowni ścieków sanitarnych wraz z rurociągiem tłocznym
i kanałem odprowadzającym ścieki. Oczyszczalnia ta wymaga modernizacji w celu osiągnięcia
lepszych wskaźników zanieczyszczeń w odprowadzanych ściekach do rzeki Pilicy. Niezbędna
jest modernizacja tej oczyszczalni ze względu na zuŜycie techniczne, gospodarkę osadową
oraz redukcję ładunków zanieczyszczeń biodegradowalnych.
Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska „Rokitnianka” posiada zakładową oczyszczalnię ścieków, z której
oczyszczone ścieki odprowadzane są do rzeki Pilicy. Ponadto na terenie gminy istnieją 2 przydomowe
oczyszczalnie ścieków w Rokitnie i Szyszkach. Pozostali mieszkańcy odprowadzają ścieki
indywidualnie do zbiorników bezodpływowych, korzystając z obsługi taboru asenizacyjnego.
106
NA LATA 2008 - 2011
Firmy asenizacyjne wywoŜące nieczystości z terenu gminy Szczekociny to:
– Spółdzielcza „Agrofirma” Szczekociny, ul. Parkowa 2,
– Komunalny Zakład BudŜetowy w Szczekocinach, ul. Przemysłowa 2,
– Firma Professional S.C. Wiesław Strach i ElŜbieta Strach Wywóz nieczystości stałych
i płynnych, ul. OkręŜna 15, 95 - 071 Rąbień,
– Zakład Produkcyjno - Handlowo - Usługowy „WELMET” Zasada Zdzisław, Zawadka 2,
42 – 446 Irządze.
W 2007 r. z terenu gminy Szczekociny odprowadzono 453,2 tys. m3 ścieków, w tym 216 tys. m3
to ścieki przemysłowe, które w całości zostały poddane oczyszczeniu. Łącznie oczyszczono około
50% ogólnej ilości ścieków wytworzonych. Ilość wytworzonych ścieków oraz ilość ścieków
oczyszczonych w latach 2006 i 2007 przedstawiono w tab. 26.
Tabela 26. Ilość wytworzonych ścieków oraz ilość ścieków oczyszczonych w latach 2006 2007
w gminie Szczekociny
Rok
Ilość ścieków ogółem
w tym przemysłowych
2006
405,4
207
453,2
216
2007
Ilość ścieków oczyszczanych
w tym przemysłowych
3
tys. m
207
189
225
216
Źródło: GUS
Głównym emitorem ścieków pochodzących z przemysłu jest Spółdzielcza „Agrofirma” Szczekociny,
która w 2007 r. odprowadziła 170 tys. m3 ścieków a w 2006 r. 161 tys. m3.
Do 2015 r. całkowity ładunek azotu i fosforu w ściekach komunalnych powinien
być zredukowany do 75% w skali kraju. Zakończyć naleŜy równieŜ program budowy, rozbudowy
i modernizacji systemów kanalizacyjnych i oczyszczalni ścieków w aglomeracjach o RLM od 2 000
do 15 000. Natomiast do końca 2010 r. aglomeracje o wielkości 15 000 - 100 000 RLM powinny
zostać wyposaŜone w biologiczne oczyszczalnie ścieków z podwyŜszonym usuwaniem biogenów
a takŜe sieć kanalizacyjną.
Cel
Osiągnięcie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych gminy
W celu osiągnięcia dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych istotne znaczenie
mają inwestycje dotyczące budowy i rozbudowy systemów kanalizacyjnych oraz budowa
i modernizacja oczyszczalni ścieków.
Kierunki działań
• Modernizacja oczyszczalni ścieków Spółdzielczej „Agrofirmy” Szczekociny
i Komunalnego Zakładu BudŜetowego.
• Rozbudowa sieci kanalizacyjnej.
• Rozbudowa sieci wodociągowej.
• Budowa kanalizacji deszczowej i separatorów a takŜe połączenie budowy systemów
podczyszczających z budową i modernizacją dróg.
107
NA LATA 2008 - 2011
• Wspieranie budowy przydomowych oczyszczalni ścieków, w miejscach, w których
jest to uzasadnione ekonomicznie i technicznie.
• BieŜąca kontrola sprawności systemów odprowadzania ścieków oraz stanu technicznego
zbiorników bezodpływowych.
• Wspieranie działań inwestycyjnych, mających na celu ograniczenie i eliminację ładunku
zanieczyszczeń odprowadzanych w ściekach do środowiska wodnego a w szczególności
substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego.
• Rozwój współpracy ze wszystkimi instytucjami wpływającymi na jakość wód, wspieranie
edukacji ekologicznej w zakresie racjonalnej gospodarki wodami i jej ochrony przed
zanieczyszczeniami.
• Racjonalne dawkowanie i przestrzeganie kalendarza stosowania nawozów sztucznych
i środków ochrony roślin.
• Promowanie proekologicznych zasad uprawy, chowu i produkcji rolnej.
• Wprowadzanie odpowiednich zapisów do miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego chroniących obszary szczególnie wraŜliwe przed ingerencją mogącą
spowodować pogorszenie jakości wody.
• Kształtowanie świadomości ekologicznej na temat zasad korzystania z zasobów
środowiska wodnego.
6.2. Powietrze atmosferyczne
Zanieczyszczenia powietrza oddziałują bezpośrednio na zdrowie ludzi oraz na stan środowiska
przyrodniczego. Ponadto wpływają na zmiany klimatu oraz wywołują niekorzystne procesy
w ochronnej warstwie ozonowej. WaŜną cechą zanieczyszczeń powietrza jest moŜliwość
ich przenoszenia na znaczne odległości. Ochrona powietrza, zgodnie z polskimi przepisami, polega
na zapobieganiu powstawaniu zanieczyszczeń, ograniczaniu lub eliminowaniu wprowadzanych
do powietrza substancji zanieczyszczających w celu zmniejszenia stęŜeń do dopuszczalnego poziomu,
względnie utrzymania ich na poziomie dopuszczalnych wielkości.
Emisja zanieczyszczeń
Głównym źródłem zanieczyszczeń do powietrza na terenie gminy Szczekociny jest emisja
antropogeniczna obejmująca:
• emisję przemysłową (głównie w części miejskiej),
• emisję niską (kotłownie, indywidualne paleniska domowe i prywatne zakłady),
• emisję komunikacyjną,
• emisję niezorganizowaną np. oczyszczalnie ścieków itp.
Największe zanieczyszczenia przemysłowe pochodzą ze Spółdzielni Agrofirmy” Szczekociny
oraz Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej Rokitnianka. Wielkość emisji z tych zakładów
przedstawiono w tab. 27.
108
NA LATA 2008 - 2011
Tabela 27. Emisja zanieczyszczeń do powietrza z głównych źródeł zlokalizowanych na
terenie gminy Szczekociny
Nazwa substancji
Spółdzielcza Agrofirma
Szczekociny
Okręgowa Spółdzielnia
Mleczarska
„Rokitnianka”
2007 r.
2006 r.
2007 r.
[Mg/rok]
43,1
50
50
13,9
13
13
69,7
7,3
13
13
27,6
14,5
1,1
0,001
18,0
-
2006 r.
SO2
NO2
CO
CO2
pył
pył zawieszony
sadza
benzo(a)piren
NH3
Źródło: Ankiety
44,4
14,3
71,8
7,5
28,5
13,4
1,1
0,001
16,9
Wpływ na jakości powietrza atmosferycznego ma takŜe niska emisja z indywidualnych
gospodarstw (brak centralnego systemu zaopatrzenia w ciepło), które w przewaŜającej ilości
wykorzystują, jako źródło energii, węgiel kamienny, często gorszego gatunku. Lokalne systemy
grzewcze i piece domowe praktycznie nie posiadają urządzeń ochrony powietrza. Wielkość emisji
z tych źródeł jest trudna do oszacowania i wykazuje zmienność sezonową (związaną z okresem
grzewczym). Spala się w nich takŜe róŜnego rodzaju materiały odpadowe, w tym odpady komunalne,
które mogą być źródłem emisji dioksyn, poniewaŜ proces spalania jest niepełny i zachodzi w niŜszych
temperaturach.
Wielkość emisji niskiej pozostaje w pewnej relacji ze stopniem zgazyfikowania. Na terenie
gminy brak jest sieci gazowej.
Oprócz emisji niskiej i przemysłowej na stan powietrza atmosferycznego na terenie gminy
wpływ ma równieŜ emisja komunikacyjna, której największe stęŜenia lokują się wzdłuŜ głównych
ciągów komunikacyjnych, szczególnie w rejonie drogi krajowej nr 78. UciąŜliwości związane
z emisją zanieczyszczeń z komunikacji nasilają się zwłaszcza w okresie letnim, z uwagi
na obecność turystów. Zanieczyszczenia komunikacyjne (tlenek i dwutlenek węgla, tlenki azotu,
węglowodory, pyły z metalami cięŜkimi) pogarszają jakość powietrza atmosferycznego
oraz wpływają na wzrost stęŜenia ozonu w troposferze. Istotne znaczenie ma równieŜ zapylenie
powstające na skutek ścierania się opon i nawierzchni dróg.
Na terenie gminy Szczekociny (Starzyn nr 89) WIOŚ prowadzi pomiary SO2 oraz NO2 metodą
pasywną polegającą na kontaktowym pochłanianiu tych związków przez specjalne próbniki
eksponowane w okresie miesięcznym. Ich wyniki przedstawiono w tab. 28.
Tabela 28. StęŜenie roczne SO2 i NO2 w latach 2006 – 2007 na stanowisku Starzyn nr 89
Lokalizacja punktu pomiarowego
StęŜenie roczne SO2
2006 r.
StęŜenie roczne NO2
2007 r.
2006 r.
2007 r.
12,3
12,5
3
µg/m
Starzyny nr 89
13,8
8,9
Nie stwierdzono przekroczeń wartości dopuszczalnych.
109
NA LATA 2008 - 2011
Ocena jakości powietrza
Zgodnie art. 89 znowelizowanej ustawy - Prawo ochrony środowiska Wojewódzki Inspektor
Ochrony Środowiska zobowiązany jest do wykonywania rocznej oceny jakości powietrza w danej
strefie oraz sklasyfikowania stref, w których poziom:
1) choćby jednej substancji przekracza poziom dopuszczalny powiększony o margines tolerancji,
2) choćby jednej substancji mieści się pomiędzy poziomem dopuszczalnym a poziomem
dopuszczalnym powiększonym o margines tolerancji,
3) substancji nie przekracza poziomu dopuszczalnego.
W 2007 r. wykonano szóstą roczną ocenę jakości powietrza w województwie śląskim. Strefy
wydzielone zostały zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z 6 marca 2008 r. w sprawie
stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz. U. nr 52, poz. 310).
Powiat zawierciański a w tym gmina Szczekociny pod kątem oceny jakości powietrza
ze względu na zawartość dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenków azotu, tlenku węgla, benzenu,
pyłu zawieszonego PM10 oraz zawartego w tym pyle ołowiu, arsenu, kadmu, niklu i benzo(a)pirenu
zaliczany jest do strefy tarnogórsko - będzińskiej obejmującej powiaty: tarnogórski, będziński
i zawierciański. Natomiast dla celów oceny jakości powietrza pod kątem zawartości ozonu do strefy
śląskiej. Roczną ocenę jakości powietrza dokonano w oparciu o wyniki przeprowadzonych w 2007 r.
badań w punktach pomiarowych poszczególnych stref.
Ocenę powietrza atmosferycznego realizowano zgodnie z rozporządzeniem Ministra
Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu
(Dz. U. 2008 nr 47, poz. 281).
Wynikowe klasy dla powiatu zawierciańskiego w tym gminy Szczekociny dla poszczególnych
zanieczyszczeń z uwzględnieniem kryteriów dla ochrony zdrowia i ochrony roślin przedstawiono
w tab. 29.
Tabela 29. Wynikowe klasy dla powiatu zawierciańskiego w tym gminy Szczekociny
dla poszczególnych zanieczyszczeń z uwzględnieniem kryteriów dla ochrony zdrowia i ochrony roślin
Nazwa substancji
Pył zawieszony PM10
Dwutlenek siarki
Dwutlenek azotu
Tlenki azotu
Tlenek węgla
Benzen
Ozon
Ołów
Kadm
Nikiel
Arsen
Benzo(a)piren
Symbol klasy wynikowej w 2007
roku dla poszczególnych
zanieczyszczeń dla obszaru całego
powiatu wg kryteriów określonych
w celu ochrony zdrowia
C
A
A
A
A
C
A
A
A
A
C
Symbol klasy wynikowej w 2007
roku dla poszczególnych
zanieczyszczeń dla obszaru całego
powiatu wg kryteriów określonych w
celu ochrony roślin
A
A
C
-
Z przeprowadzonej oceny jakości powietrza wynika, Ŝe poziomy rocznych i 24 godzinnych stęŜeń
pyłu PM10 oraz benzo(a)pirenu kształtowały się powyŜej poziomu dopuszczalnego, co zadecydowało
o klasyfikacji wynikowej C tych zanieczyszczeń. StęŜenia pozostałych zanieczyszczeń tj. dwutlenku
siarki, dwutlenku azotu, tlenku węgla, benzenu oraz metali: ołowiu, kadmu, niklu i arsenu
nie przekraczały wartości dopuszczalnych, dlatego teŜ klasą wynikową dla wymienionych
zanieczyszczeń jest klasa A. Klasyfikację pod kątem dotrzymania dopuszczalnych poziomów ozonu
(parametr AOT40) uzyskano na podstawie analizy wyników z punktów pomiarowych usytuowanych
110
NA LATA 2008 - 2011
w obrębie strefy śląskiej. W ocenie rocznej jakości powietrza ze względu na ochronę zdrowia ludzi
dla ozonu uzyskano klasę C.
Klasa A świadczy o dobrym stanie jakości powietrza, co wskazuje na potrzebę dalszego utrzymywania
stęŜeń zanieczyszczeń w powietrzu na tym samym lub lepszym poziomie. Natomiast Klasa C oznacza,
Ŝe naleŜy opracować i realizować program poprawy powietrza (POP).
Główną przyczyną wystąpienia przekroczeń pyłu zawieszonego PM10 i benzo(a)pirenu w okresie
zimowym jest emisja z indywidualnego ogrzewania budynków a w okresie letnim bliskość drogi
z intensywnym ruchem pojazdów. Priorytetem, zatem powinna stać się realizacja „Programu
ograniczania niskiej emisji dla gminy Szczekociny” oraz ograniczenie emisji zanieczyszczeń
komunikacyjnych pochodzących ze spalania paliw w silnikach samochodowych.
Podstawowym celem polityki ekologicznej w zakresie ochrony powietrza w perspektywie
średniookresowej jest osiągnięcie takiego jego stanu, który nie będzie zagraŜał zdrowiu ludzi
i środowisku oraz będzie spełniał wymagania prawne w zakresie jakości powietrza i norm emisyjnych.
Do 2010 r. emisja głównych zanieczyszczeń emitowanych w Polsce do atmosfery powinna
kształtować się następująco: dla SO2 – 1 397 t/rok, dla NH3 – 468 tys. t/rok, dla NOx – 879 t/rok, dla
lotnych związków organicznych – 800 t/rok. Ponadto emisja gazów cieplarnianych (CO2, CH4, N2O)
powinna się zmniejszyć o 6% w 2012 r. w stosunku do emisji tych gazów w 1988 r.
Cele ilościowe wynikają z programów krajowych, zobowiązań przyjętych w Traktacie Akcesyjnym
i ratyfikowanych umów międzynarodowych.
Cel
Spełnienie wymagań prawnych w zakresie jakości powietrza oraz standardów emisyjnych
z instalacji, wymaganych przepisami prawa
W zakresie ochrony powietrza w latach 2008 - 2011 konieczne będzie realizowanie zarówno
działań organizacyjno – instytucjonalnych jak i inwestycyjnych. Niezbędne jest dalsze ograniczanie
niskiej emisji ze źródeł komunalnych, która jest jednym z istotnych źródeł przyczyniającym
się do występowania przekroczeń poziomów dopuszczalnych dla pyłu PM10. Zmniejszeniu wielkości
emisji słuŜyć będzie realizacja „Programu ograniczania niskiej emisji dla gminy Szczekociny”
i wsparcie dla rozwoju odnawialnych źródeł energii.
Za przekraczanie dopuszczalnych norm jakości powietrza w duŜej mierze odpowiedzialny jest
transport samochodowy. NaleŜy promować rozwiązania ograniczające emisję z transportu, takie jak
kompleksowe i zintegrowane planowanie rozwoju systemu transportu w mieście, budowa obwodnicy
drogowej miasta oraz zintegrowany system kierowania ruchem ulicznym (upłynnienie ruchu),
wprowadzanie środków transportu, które są mniej emisyjne (transport publiczny, kolej, rower) jak i
działań edukacyjnych.
Kierunki działań
• WdraŜanie programu ochrony powietrza, zgodnie z wynikami rocznej oceny jakości
powietrza w strefach.
• Opracowanie „Programu ograniczenia niskiej emisji dla gminy Szczekociny”.
• Budowa centralnego zaopatrzenia w ciepło na terenie gminy.
• Wspieranie rozwiązań pozwalających na unikanie lub zmniejszanie wielkości emisji
z transportu oraz mających na celu wdroŜenie europejskich standardów emisji
ze środków transportu i zapewnienie wysokiej jakości paliw.
• Budowa obwodnicy.
• Wspieranie rozwoju odnawialnych źródeł energii (biomasa, biogaz, energia geotermalna)
oraz technologii zwiększających efektywne wykorzystanie energii i zmniejszających
materiałochłonność gospodarki.
111
NA LATA 2008 - 2011
•
•
•
Zwiększenie świadomości społeczeństwa w zakresie potrzeb i moŜliwości ochrony
powietrza, w tym oszczędności energii, modernizacji ogrzewania i stosowania
odnawialnych źródeł energii.
Modernizacja nawierzchni dróg.
Budowa ścieŜek rowerowych.
6.3. Gospodarka odpadami
Opracowanie aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami dla gminy Szczekociny jest realizacją
obligatoryjnego obowiązku nałoŜonego m.in. na gminy zapisem ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r.
o odpadach (Dz. U. z 2007 Nr 39, poz. 251, z późn. zm.). Zgodnie z art. 15 ust. 7a ustawy o odpadach
Gminny Plan Gospodarki Odpadami obejmuje odpady komunalne powstające na obszarze danej
gminy oraz przywoŜone na jej obszar z uwzględnieniem odpadów komunalnych ulegających
biodegradacji oraz odpadów niebezpiecznych zawartych w odpadach komunalnych.
Odpady komunalne
Stan aktualny
Z terenu Miasta i Gminy Szczekociny w 2007 r. zebrano 1093 Mg odpadów komunalnych.
Zorganizowanym odbiorem zmieszanych odpadów komunalnych objęte jest około 57% mieszkańców.
Aktualnie
podstawowym
sposobem
unieszkodliwiania
odpadów
komunalnych
jest ich składowanie. Na terenie gminy Szczekociny nie funkcjonują instalacje do odzysku
lub unieszkodliwiania odpadów komunalnych. Odpady przekazywane są do instalacji poza terenem
gminy.
Selektywna zbiórka obejmuje odpady opakowaniowe ze szkła i tworzyw sztucznych. Zbiórka
odpadów realizowana jest w tzw. systemie gniazdowym. Na terenie gminy ustawione są obecnie
cztery zestawy pojemników o pojemności 1100 l w róŜnych kolorach na poszczególne rodzaje
odpadów:
Prognozowane zmiany w gospodarce odpadami komunalnymi
Prognozy wytwarzania odpadów w latach 2008 – 2018 w podziale na tereny miejskie
i wiejskie przedstawiono w tab. 30.
112
NA LATA 2008 - 2011
Tabela 30. Prognozy wytwarzania odpadów w latach 2008 – 2018 w podziale na tereny
miejskie
i wiejskie w Mg
Lp
Nazwa strumienia odpadów
Odpady kuchenne ulegajace
biodegradacji
2
Odpady zielone
3
Papier i tektura
4
Odpady wielomateriałowe
5
Tworzywa sztuczne
6
Szkło
7
Metal
8
OdzieŜ, tekstylia
9
Drewno
10
Odpady niebezpieczne
Odpady mineralne, w tym
11
frakcja popiołowa
Odpady zielone z ogrodów
12
i parków
13
Odpady z targowisk
Odpady z czyszczenia ulic i
14
placów
15
Razem:
Suma ( tereny miejskie i
wiejskie)
1
2008
tereny
tereny
miejskie
wiejskie
2011
tereny
tereny
miejskie
wiejskie
2015
tereny
tereny
miejskie wiejskie
2018
tereny
tereny
miejskie
wiejskie
385
23
233
47
163
93
58
12
23
12
114
25
76
19
76
51
32
6
13
6
393
24
238
48
167
95
60
12
24
12
117
26
78
19
78
52
32
6
13
6
406
25
246
49
172
98
61
12
25
12
121
27
80
20
80
54
33
7
13
7
416
25
252
50
176
101
63
13
25
13
123
27
82
21
82
55
34
7
14
7
117
216
119
221
123
228
126
233
47
12
13
13
48
12
14
14
49
12
14
14
51
13
14
15
27
59
1311
9
45
716
28
60
1340
9
46
732
29
62
1382
9
47
754
30
63
1416
10
48
773
2027
2072
2136
2189
Projektowany system gospodarki odpadami
Na system gospodarki odpadami składają się m. in.: zbieranie, transport, odzysk, recykling
i unieszkodliwianie odpadów. System gospodarki odpadami komunalnymi w gminie Szczekociny
opierał się będzie na następujących zasadach:
– ustawowej realizacji zadań gminy w sposób uzasadniony ekonomicznie,
– realizacji zadań w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi wspólnie z podmiotami,
które dostosowały swoją działalność do zmian wprowadzonych w ustawie z dnia 13 września
1996 o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2005 r., nr 236, poz. 2008 –
tekst jednolity, z późn. zm. Dz. U. z 2006 r., nr 144, poz. 1042).
Gmina poprzez podmioty prowadzące działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych,
które są obowiązane do selektywnego ich odbierania oraz do ograniczania ilości odpadów ulegających
biodegradacji kierowanych do składowania, zapewni warunki funkcjonowania systemu selektywnego
zbierania i odbierania odpadów komunalnych tak, aby było moŜliwe ograniczenie składowania
odpadów komunalnych ulegających biodegradacji (tereny miejskie). Wydając zezwolenia na odbiór
odpadów od właścicieli nieruchomości, poprzez określenie szczegółowych zasad odbioru i
postępowania, zobowiązuje przedsiębiorców do odbierania takŜe wszystkich odpadów zebranych
selektywnie, w tym, powstających w gospodarstwach domowych odpadów wielkogabarytowych,
niebezpiecznych, zuŜytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, odpadów budowlanych z
remontów, odpadów zielonych z pielęgnacji ogrodów i odpadów.
Na terenie gminy Szczekociny zbierane będą następujące rodzaje odpadów:
– odpady zmieszane,
– opakowania i surowce wtórne,
– odpady ulegające biodegradacji (system workowy, kompostowanie przydomowe),
– odpady wielkogabarytowe,
113
NA LATA 2008 - 2011
–
–
–
zuŜyty sprzęt elektryczny i elektroniczny,
odpady niebezpieczne,
odpady tekstylne.
Przyjęte cele w gospodarce odpadami
Cele krótkookresowe na lata 2008 - 2011
– Wspieranie działań zwiększenia świadomości ekologicznej mieszkańców w zakresie
prawidłowego funkcjonowania gospodarki odpadami komunalnymi.
– Objęcie zorganizowanym systemem zbierania i odbierania wszystkich rodzajów odpadów
komunalnych 100% mieszkańców gminy Szczekociny, najpóźniej do końca 2009 r.
– Wspieranie działań w zakresie rozbudowy systemu selektywnej zbiórki odpadów:
odpadów zielonych z parków i ogrodów,
papieru i tektury,
odpadów opakowaniowych ze szkła,
tworzyw sztucznych i metali,
opadów niebezpiecznych w strumieniu odpadów komunalnych (w tym: zuŜytych baterii
i akumulatorów, zuŜytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, przeterminowanych
leków, chemikaliów),
odpadów wielkogabarytowych i odpadów budowlano - remontowych.
– Wyeliminowanie praktyk nielegalnego składowania odpadów.
Cele długookresowe na lata 2012 - 2018
– Kontynuowanie działań podnoszenia świadomości ekologicznej mieszkańców.
– Kontynuowanie selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych.
– Doskonalenie regionalnych systemów gospodarki odpadami komunalnymi.
– Selektywne zbieranie i odbieranie odpadów ulegających biodegradacji.
– Ograniczenie masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych
do składowania - do dnia 31 grudnia 2010 r. - nie więcej niŜ 75% wagowo całkowitej masy
odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, w stosunku do masy tych odpadów
wytworzonych w 1995 r.
– Kontynuowanie selektywnego zbierania odpadów ulegających biodegradacji,
– Ograniczenie masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych
do składowania:
w 2013 r. nie więcej niŜ 50%;
w 2020 r. nie więcej niŜ 35%
– Wprowadzenie i rozwój selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych występujących
– Edukacja ekologiczna mieszkańców w zakresie zagroŜeń, jakie stwarza niekontrolowane
przedostawanie się odpadów niebezpiecznych do środowiska.
– Osiągnięcie minimalnych wskaźników selektywnego zbierania odpadów niebezpiecznych
występujących w strumieniu odpadów komunalnych: 32,5% w 2008 r., 50% w 2010 r.
114
NA LATA 2008 - 2011
–
–
Kontynuowanie selektywnego zbierania odpadów niebezpiecznych.
Osiągnięcie minimalnych wskaźników selektywnego zbierania odpadów niebezpiecznych
występujących w strumieniu odpadów komunalnych: 80% w 2015 r., 90% w 2018 r.
– Doskonalenie systemu selektywnego zbierania.
– Osiągnięcie odpowiednich poziomów selektywnego
10% w 2010 r.
– Osiągnięcie odpowiednich poziomów selektywnego
20% w 2018 r.
gromadzenia:
gromadzenia:
8%
w
2009r.,
15% w 2015r.,
Cel krótkookresowy na lata 2012 - 2018
– Wprowadzenie i doskonalenie systemu selektywnego zbierania w celu osiągnięcia
odpowiednich limitów odzysku na poziomie 35% w 2008 r., 50% w 2010 r.
Cel długookresowy na lata 2012 - 2018
– Kontynuowanie systemu selektywnego zbierania w celu osiągnięcia odpowiednich limitów
odzysku na poziomie 70% w 2015 r., 90% w 2018 r.
Podstawą właściwego systemu oceny realizacji zaktualizowanego Planu jest dobry system
sprawozdawczości, oparty na wskaźnikach (miernikach) stanu środowiska i zmiany wpływu
na środowisko, a takŜe na wskaźnikach świadomości społecznej. W oparciu o analizę
zaproponowanych w Planie wskaźników moŜliwa będzie ocena efektywności realizacji Planu
Gospodarki Odpadami a w oparciu o tę ocenę następna aktualizacja planu. Ustawa o odpadach
wymaga, aby plany gospodarki odpadami aktualizowane były nie rzadziej niŜ raz na 4 lata. Organ
wykonawczy gminy przygotowuje co 2 lata sprawozdanie z realizacji planu gospodarki odpadami
i przedkłada je Radzie Miasta i Gminy.
6.4. Hałas
Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 208 r., nr 25,
poz. 155 - tekst jednolity) za hałas uznaje się dźwięki o częstotliwościach od 16 Hz do 16 000 Hz.
Ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska
głównie poprzez utrzymaniu poziomu hałasu poniŜej poziomu dopuszczalnego lub na tym poziomie,
a w przypadku przekroczenia na zmniejszeniu tego poziomu, do co najmniej dopuszczalnego. Ocenę
stanu akustycznego środowiska dokonuje się obowiązkowo dla:
– aglomeracji o liczbie mieszkańców powyŜej 100 tys. (nie dotyczy gminy; ocena w gestii
starosty; oceny dokonywane w formie map akustycznych opracowanych i aktualizowanych
w cyklach pięcioletnich). Na terenie powiatu zawierciańskiego brak aglomeracji o takiej
liczbie mieszkańców.
– terenów poza aglomeracjami, na których eksploatacja obiektów moŜe powodować
przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu (w gestii zarządców, właścicieli dróg, linii
kolejowych, lotnisk). Zarządcy dróg, linii kolejowych powinni dokonać oceny akustycznej
dla dróg, po których przejeŜdŜa ponad 6 000 000 pojazdów rocznie i linii kolejowych,
po których przejeŜdŜa ponad 60 000 pociągów rocznie. Od 1 stycznia 2011 r. ilość
ta zmniejsza się do 3 000 000 w przypadku dróg i do 30 000 w przypadku linii kolejowych.
115
NA LATA 2008 - 2011
Wojewódzki inspektor ochrony środowiska dokonuje oceny stanu akustycznego na terenach
niewymienionych powyŜej.
Hałas działa niekorzystnie na organizm ludzki i jest jedną z najpowszechniejszych uciąŜliwości
głównie w aglomeracjach miejskich.
WyróŜniamy hałas komunikacyjny (drogowy, kolejowy, lotniczy) oraz hałas przemysłowy.
Na terenie gminy Szczekociny głównym źródłem hałasu jest komunikacja drogowa. Hałas
przemysłowy ma znacznie mniejsze znaczenie na terenie gminy i stanowi źródła punktowe.
Hałas komunikacyjny
Hałas komunikacyjny jest najpowszechniejszym i najbardziej uciąŜliwy źródłem hałasu.
Decyduje przede wszystkim o parametrach klimatu akustycznego na terenach zurbanizowanych.
Koncentruje się wzdłuŜ szlaków komunikacyjnych tak więc ma charakter liniowy. Na poziom tego
hałasu wpływ ma przede wszystkim natęŜenie ruchu, złoŜoność układu drogowego a takŜe stan
nawierzchni dróg.
Przez teren gminy Szczekociny przebiega droga krajowa Nr 78, która jest podstawą dla ruchu
tranzytowego oraz zapewnia sprawną komunikację. W Szczekocinach droga ta łączy się z drogą
krajową Nr 46. Ponadto sieć dróg uzupełniają drogi: powiatowe i gminne.
Długość dróg na terenie gminy Szczekociny wynosi odpowiednio:
- krajowe - 14,561 km,
- powiatowe - 44,3 km,
- gminne - 137,035 km.
Najbardziej naraŜonym na uciąŜliwości związane z hałasem komunikacyjnym jest centrum
Szczekocin (największy lokalny węzeł komunikacyjny). Na hałas naraŜone są takŜe miejscowości
o zabudowie przydroŜnej, zwłaszcza leŜące przy najbardziej uczęszczanych szlakach
komunikacyjnych. Hałas o znaczeniu lokalnym generowany jest takŜe przez transport kolejowy.
Stanowi on uciąŜliwość dla mieszkańców terenów odległych nawet o 1 km, jednak jest mniej
uciąŜliwy niŜ hałas drogowy. Największa uciąŜliwość akustyczna występuje w pasie 300 m od linii
kolejowej. Centralna Magistrala Kolejowa przebiega zachodnim i północno - zachodnim skrajem
gminy w okolicach Siedlisk, Przyłęku i Brzostka. Lokalna linia kolejowa relacji Kozłów - Koniecpol
przebiega przez teren miasta Szczekociny a następnie w pobliŜu Bogdału i wzdłuŜ wschodnich
obrzeŜy Starzyn. Naturalną barierę akustyczną na terenie gminy stanowią w niektórych rejonach
tereny leśne (np. pomiędzy Bógdołem a Starzynami). Na ograniczenie zagroŜenia hałasem
spowodowanym transportem kolejowym wpływa odpowiednie zagospodarowanie terenu wzdłuŜ
magistrali (nasypy ziemne, zalesienia).
W ostatnich latach na terenie gminy nie prowadzono badań poziomu hałasu komunikacyjnego.
Hałas przemysłowy
Hałas przemysłowy generowany jest przez zakłady produkcyjne i usługowe. Obejmuje dźwięki
emitowane przez maszyny i urządzenia, procesy technologiczne, a takŜe instalacje i wyposaŜenie
małych zakładów rzemieślniczych i usługowych. Do tego rodzaju hałasu zalicza się takŜe dźwięki
emitowane przez urządzenia obiektów handlowych np.: wentylatory, urządzenia klimatyzacyjna.
Hałas ten ma charakter lokalny i występuje głównie na terenach sąsiadujących z zakładami
przemysłowymi. Poziom hałasu jest kształtowany indywidualnie dla kaŜdego obiektu i zaleŜy
od wykorzystywanych maszyn i urządzeń, zastosowanej izolacji hal produkcyjnych
oraz prowadzonych procesów technologicznych.
Na terenie gminy Szczekociny jest wiele róŜnorodnych podmiotów prowadzących działalność
gospodarczą. Jednak emitowany hałas nie stanowi duŜego zagroŜenia.
116
NA LATA 2008 - 2011
Politykę Unii Europejskiej w zakresie walki z hałasem określa dyrektywa 2002/49/WE
w sprawie oceny i zarządzania hałasem w środowisku. Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska
ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska
poprzez utrzymaniu poziomu hałasu poniŜej poziomu dopuszczalnego lub na tym poziomie,
a w przypadku przekroczenia na zmniejszeniu tego poziomu, do co najmniej dopuszczalnego. Ponadto
problem zagroŜenia hałasem naleŜy integrować z aspektami planowania przestrzennego
w opracowywaniu lub wprowadzaniu zmian do miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego.
W gminie Szczekociny w ochronie przed hałasem waŜne będą działania ograniczające przede
wszystkim hałas komunikacyjny.
Cel
Ocena poziomu zagroŜenia ponadnormatywnym hałasem oraz zmniejszenie zagroŜenia emisją
hałasu dla mieszkańców gminy przede wszystkim pochodzącą ze źródeł komunikacyjnych
Kierunki działań
• Prowadzenie monitoringu hałasu komunikacyjnego przez zarządców dróg w miejscach
potencjalnego występowania największych uciąŜliwości.
• Wprowadzenie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów
dotyczących standardów akustycznych dla poszczególnych terenów.
• Budowa ekranów akustycznych oraz zwiększenie ilości izolacyjnych pasów zieleni.
• BieŜąca modernizacja stanu technicznego nawierzchni dróg.
• Modernizacja budynków mieszkalnych pod kątem zabezpieczeń akustycznych.
• Kontrola jednostek emitujących hałas oraz egzekwowanie przestrzegania
dopuszczalnego poziomu hałasu w środowisku.
• Budowa obwodnicy.
6.5. Pola elektromagnetyczne
Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska, ochrona przed polami elektromagnetycznymi
polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu środowiska poprzez utrzymanie poziomów
pól elektromagnetycznych poniŜej poziomów dopuszczalnych lub na tych poziomach oraz przez
zmniejszenie poziomów tych pól do wartości dopuszczalnych, w przypadku ich przekroczenia.
Oceny poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku i obserwacji zmian dokonuje
Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska
(art. 123, ust. 1). Monitoring ten, zgodnie z art. 26 ust. 1, pkt. 5 ustawy Prawo ochrony środowiska,
obejmuje uzyskiwane na podstawie badań monitoringowych informacje w zakresie promieniowania
jonizującego i pól elektromagnetycznych. Badania te powinny być przeprowadzane cyklicznie,
przy zastosowaniu ujednoliconych metod zbierania, gromadzenia i przetwarzania danych.
Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska prowadzi równieŜ, aktualizowany corocznie, rejestr
zawierający informacje o terenach, na których stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych poziomów
pól elektromagnetycznych (art. 124 POŚ).
Zmiana pola elektromagnetycznego wzbudza we wszystkich organizmach przepływ prądów
elektrycznych. Ma to znaczenie dla organizmu człowieka, w ciele którego płyną prądy związane
z funkcjonowaniem m.in. serca czy mózgu. KaŜde zakłócenie tych prądów, moŜe prowadzić
do zaburzeń pracy układu krąŜenia czy mózgu. Przy małych i średnich częstotliwościach pola
117
NA LATA 2008 - 2011
elektromagnetycznego mogą wystąpić tzw. efekty nietermiczne a ze wzrostem częstotliwości efekty
termiczne (wzrost temperatury ciała, lokalne nagrzewanie powierzchni ciała), prowadzone są równieŜ
badania nad wpływem promieniowania elektromagnetycznego na powstawanie nowotworów
u człowieka.
Promieniowanie elektromagnetyczne ze względu na graniczną wielkość energii, która potrzebna
jest do jonizacji cząstek materii dzieli się na jonizujące i niejonizujące:
– promieniowanie
jonizujące
występuje
w
wyniku
uŜytkowania
substancji
promieniotwórczych w energetyce jądrowej, ochronie zdrowia, przemyśle, badaniach
naukowych,
– promieniowanie niejonizujące związane jest ze zmianami pola elektromagnetycznego
wytwarzanego przez źródła energetyczne i radiokomunikacyjne. Do źródeł tych zalicza się
m.in. urządzenia nadawcze (radio - telewizyjne, telekomunikacyjne - bazowe stacje telefonii
komórkowej, radiolokacyjne - radiolinie,), jak równieŜ urządzenia przemysłowe i linie
o napięciu znamionowym 110 kV, 220 kV i 400 kV oraz stacje elektroenergetyczne
400/220/110 kV. Dla człowieka w zakresie promieniowania elektromagnetycznego istotne
są mikrofale, radiofale i fale o bardzo niskiej częstotliwości (VLF), a takŜe fale
o ekstremalnie niskiej częstotliwości (FW). WaŜną cechą pól elektromagnetycznych
jest to, iŜ ich natęŜenie spada wraz z rosnącą odległością od źródła, które je wytwarza.
Do źródeł promieniowania elektromagnetycznego zaliczyć moŜna: linie elektroenergetyczne,
stacje elektroenergetyczne, stacje nadawcze radiowo - telewizyjne.
Sieci i urządzenia wysokiego napięcia
Stacje elektroenergetyczne i linie przesyłowe w gminie Szczekociny:
– Linia 110 kV relacji Sędziszów - Szczekociny,
– Linia 110 kV relacji Secemin - Szczekociny,
– Linia 110 kV relacji Koniecpol - Szczekociny,
– Linia 110 kV relacji Zawada - Szczekociny.
Wszystkie cztery linie łączy GPZ Szczekociny 110/15 kV zlokalizowany przy ul. Włoszczowskiej,
działka nr 325, 2121.
Za linie oraz GPZ odpowiada:
ENION GRUPA TAURON S. A.
Oddział w Częstochowie
Rejon Wysokich Napięć
Ul. Fabryczna 12
42 – 263 Poczesna
Instalacje radiokomunikacyjne
Za stacje bazowe telefonii komórkowej na terenie gminy Szczekociny odpowiedzialne są:
– ERA GSM - PTC Sp. z o. o., 02-222 Warszawa, Al. Jerozolimskie 181,
– PLUS GSM - Polkomtel S. A. 02-222 Warszawa, Al. Jerozolimskie 81,
– IDEA - PTK ”CENTERTEL” Sp. z o.o., 01-230 Warszawa ul. Skierniewicka 10a.
W tab. 31 przedstawiono wykaz stacji bazowych telefonii komórkowej (BTS) na terenie gminy
Szczekociny.
118
NA LATA 2008 - 2011
Tabela 31. Wykaz stacji BTS na terenie gminy Szczekociny
Nazwa Operatora
Data waŜności
pozwolenia
Lokalizacja
POLKOMTEL S. A.
POLKOMTEL S. A.
POLKOMTEL S. A.
POLKOMTEL S. A.
POLKOMTEL S. A.
POLKOMTEL S. A.
POLSKA TELEFONIA CYFROWA Sp. z o. o.
18-06-2016
17-04-2015
18-06-2016
27-02-2017
28-02-2018
31-01-2009
4-10-2014
Szczekociny, Senatorska 2
Rokitno, dz. nr 675/2 672/2
Rokitno 34
Przyłek, dz. 1048/2
Przyłęk, dz. nr 548/6
Bógdał, dz. nr 303
Szczekociny, Lelowska 34
13-02-2016
Rokitno, dz. 672/2
27-11-2016
Rokitno, dz. 502 i 503
POLSKA TELEFONIA KOMÓRKOWA
CENTERTEL Sp. z o. o.
POLSKA TELEFONIA KOMÓRKOWA
CENTERTEL Sp. z o. o.
Źródło: Urząd Komunikacji Elektronicznej
09-07-2016
Wólka Starzyńska, RG 593/2
20-11-2016
Goleniowy
31-12-2017
Wólka Starzyńska, dz. nr 793/794
6.5. 2. Cel średniookresowy do 2015 r.
Cel
Ocena poziomu zagroŜenia nadmiernym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych oraz
minimalizacja oddziaływania tych pól na zdrowie człowieka i środowisko
Odpowiednia lokalizacja urządzeń emitujących pola elektromagnetyczne oraz budowa systemu
monitoringu promieniowania elektromagnetycznego pozwala na ochronę przed negatywnymi
skutkami oddziaływań na organizmy Ŝywe.
Działaniem pozwalającym na minimalizację oddziaływania pól elektromagnetycznych
jest ustalenie ich źródeł, monitoring pól elektromagnetycznych (systematyczny pomiar
pól i ewidencja źródeł w bazie GIS) oraz wprowadzenie do miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego zapisów poświęconych ochronie przed tymi polami. WaŜna jest równieŜ edukacja
społeczeństwa odnośnie skali zagroŜenia emisja pól, szczególnie w pobliŜu stacji bazowych telefonii
komórkowej.
Kierunki działań
• PołoŜenie nacisku na lokalizację „niekonfliktową” nowych źródeł pól
elektromagnetycznych.
• Wprowadzenie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów
poświęconych ochronie przed polami elektromagnetycznymi z wyznaczeniem stref
ograniczonego uŜytkowania wokół niektórych źródeł promieniowania.
• Edukacja ekologiczna obejmująca skalę zagroŜenia emisją pól elektromagnetycznych.
6.6. PowaŜne awarie przemysłowe
Zgodnie z Prawem ochrony środowiska przez powaŜną awarię rozumie się zdarzenie,
w szczególności emisję, poŜar lub eksplozję, powstałe w trakcie procesu przemysłowego,
magazynowania lub transportu, w których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji,
prowadzące do natychmiastowego powstania zagroŜenia Ŝycia lub zdrowia ludzi lub środowiska
119
NA LATA 2008 - 2011
lub powstania takiego zagroŜenia z opóźnieniem. Natomiast przez powaŜną awarię przemysłową
rozumie się powaŜną awarię w zakładzie. Do ochrony przed powaŜnymi awariami zobowiązani
są zarówno prowadzący zakłady stwarzające zagroŜenie wystąpienia awarii, jak i dokonujący
przewozu substancji niebezpiecznych oraz organy administracyjne.
Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie
(Dz. U. z 2007 r., nr 75, poz. 493) określa zasady odpowiedzialności za zapobieganie szkodom
w środowisku i ich naprawy. Zgodnie z tą ustawą za szkody odpowiada jej sprawca. Natomiast
w przypadku, kiedy nie moŜna ustalić podmiotu korzystającego ze środowiska lub nie moŜna wszcząć
wobec niego postępowania egzekucyjnego oraz wystąpiła konieczności natychmiastowego podjęcia
działań z uwagi na zagroŜenie dla Ŝycia lub zdrowia ludzi działania zapobiegawcze podejmuje
Wojewoda.
Główny Inspektor Ochrony Środowiska zobowiązany jest do prowadzenia w formie
elektronicznej rejestr szkód i zagroŜeń.
PowaŜne awarie mogą wystąpić wskutek stacjonarnych procesów przemysłowych na terenie
konkretnego zakładu a takŜe w dowolnym miejscu w trakcie magazynowania, transportu
i przepakowywania.
O zakwalifikowaniu danego zakładu do zakładu o duŜym lub zwiększonym ryzyku wystąpienia
powaŜnych awarii przemysłowych decyduje rodzaj i ilość substancji niebezpiecznej w tym zakładzie
(rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 31 stycznia 2006 r. - Dz. U. nr 30, poz. 208). Obecnie na
terenie gminy Szczekociny brak jest zakładów o duŜym lub zwiększonym ryzyku wystąpienia
powaŜnych awarii.
ZagroŜenie dla środowiska na terenie gminy moŜe wynikać jedynie z powodu transportu
materiałów niebezpiecznych, w tym m.in. paliw płynnych (głównie drogą krajową nr 78).
Dla zwiększenia nadzoru przestrzegania przepisów w zakresie drogowego przewozu materiałów
niebezpiecznych prowadzone są akcje kontroli tych przewozów koordynowane przez policję,
przy udziale Państwowej StraŜy PoŜarnej, Inspekcji Transportu Drogowego i Inspekcji Ochrony
Środowiska.
Cel
Zapobieganie powaŜnym awariom oraz ograniczenie ich skutków
Trasy do przewozów materiałów niebezpiecznych powinny być uzgadniane
wraz z uwzględnieniem zagroŜenia dla mieszkańców i środowiska. Konieczne jest równieŜ
wyznaczanie miejsc bezpiecznego parkowania samochodów przewoŜących materiały niebezpieczne
oraz miejsc do tymczasowego magazynowania odpadów powstałych w czasie usuwania skutków
kolizji podczas transportu materiałów niebezpiecznych.
Kierunki działań
• Wykreowanie prawidłowych zachowań mieszkańców gminy w sytuacjach wystąpienia
awarii przemysłowej lub zagroŜenia w wyniku transportu materiałów niebezpiecznych.
• BieŜące przekazywanie informacji o ryzyku wystąpienia zagroŜenia.
• Wyznaczenie miejsc do parkowania samochodów przewoŜących materiały niebezpieczne.
• Wyznaczenie miejsc magazynowania odpadów powstających podczas usuwania skutków
kolizji w trakcie transportu materiałów niebezpiecznych.
7. Priorytety ekologiczne
120
NA LATA 2008 - 2011
Realizacja „Programu ochrony środowiska dla gminy Szczekociny na lata 2008 - 2011” pozwoli
w perspektywie długoterminowej na zrównowaŜony rozwój gminy, bezpiecznej i przyjaznej
mieszkańcom i środowisku przyrodniczemu.
NajwaŜniejsze działania (priorytety ekologiczne), których realizacja moŜe mieć znaczący wpływ
na poprawę stanu środowiska przyrodniczego miasta zestawiono w tab. 32.
Tabela 32. Priorytety ekologiczne
Główne elementy ochrony
środowiska
Ochrona powietrza
atmosferycznego
Ochrona wód powierzchniowych i
podziemnych
Podstawowe zadania
Opracowanie „Programu
ograniczenia niskiej emisji na
terenie gminy Szczekociny”
Budowa kanalizacji w
nieskanalizowanych obszarach
Budowa przydomowych
oczyszczalni ścieków,
w miejscach gdzie nie ma
moŜliwości podłączenia do
zbiorowego systemu
odprowadzania ścieków
Budowa kanalizacji deszczowej
Modernizacja oczyszczalni
ścieków
Ochrona przed powodzią
Ochrona przed potencjalnym
zagroŜeniem powodzią
Gospodarka odpadami
Rozwój selektywnej zbiórki
odpadów
Edukacja ekologiczna
mieszkańców
Utworzenie Gminnego Punktu
Zbierania Odpadów
Niebezpiecznych (GPZON)
Inwentaryzacja materiałów
zawierających azbest wraz z
opracowaniem programu usuwania
materiałów zawierających azbest i
jego realizacja
Utrzymanie róŜnorodności siedlisk
przyrodniczych i siedlisk gatunków
Właściwy rozwój i obsługa ruchu
turystycznego, w tym budowa tras
rowerowych
Ochrona gleb i gruntów przed
zanieczyszczeniami
Ochrona przyrody
Ochrona gleb i powierzchni ziemi
Ochrona lasów
Ochrona zasobów złóŜ kopalin
Ochrona przed hałasem
Ochrona przed promieniowaniem
elektromagnetycznym
Ochrona gruntów leśnych
Zwiększenie lesistości
Poszukiwanie, rozpoznawanie i
dokumentowanie złóŜ
Budowa obwodnicy drogowej
Modernizacja dróg
Budowa ekranów akustycznych
Obszary działań
Obszar gminy
Obszar gminy
Obszar gminy
Obszar gminy
Oczyszczalnia ścieków
Komunalnego Zakładu
BudŜetowego i Spółdzielczej
„Agrofirmy” Szczekociny
Obszar gminy
Obszar gminy
Obszar gminy
Obszar gminy
Obszar gminy
Obszar gminy
Obszar gminy
Obszar gminy, tereny
komunikacyjne, dzikie wysypiska
Obszar gminy
Obszar gminy
Obszar gminy
Obszar gminy
Obszar gminy
Obszar gminy
Obszar gminy
121
NA LATA 2008 - 2011
PowaŜne awarie
Działania zapobiegające
powstawaniu powaŜnych awarii
w trakcie transportu materiałów
niebezpiecznych np. modernizacja
dróg
Szybkie usuwanie skutków
powaŜnych awarii
Edukacja dzieci, młodzieŜy i osób
dorosłych
Obszar gminy
Obszar gminy
Obszar gminy
8. Ocena realizacji programu
Podstawą właściwego systemu oceny realizacji Programu ochrony środowiska jest dobry
system sprawozdawczości, który powinien opierać się na wskaźnikach stanu środowiska i presji
na środowisko a takŜe reakcji działań zapobiegawczych. W tab. 33 umieszczono wskaźniki
monitorowania Programu przyjmując, Ŝe lista ta nie jest wyczerpująca i będzie sukcesywnie
modyfikowana. Do określenia niniejszych wskaźników posłuŜyły dane udostępniane
przez Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska (WIOŚ), główny urząd statystyczny (GUS)
oraz informacje uzyskane z Urzędu Miasta i Gminy w Szczekocinach.
Określenie wskaźników wymaga posiadania informacji dotyczących monitoringu środowiska
i wykazu wydatków poniesionych na poprawę stanu środowiska. Informacje te powinny
być opracowywane co 2 lata.
W oparciu o analizę omawianych wskaźników będzie moŜna oceniać skuteczność realizacji Programu
ochrony środowiska a wnioski z tej oceny będą brane pod uwagę przy aktualizacji niniejszego
Programu. Aktualizacja to powinna być wykonywana, co 4 lata.
Tabela 33. Wskaźniki monitorowania Programu
Lp.
Wskaźnik
1.
Jakość wód
powierzchniowych
2.
Jakość wód
podziemnych
3.
Jakość powietrza
4.
Lesistość
Wymiar wskaźnika
Stan wyjściowy
2006 r.
2007 r.
WSKAŹNIKI STANU ŚRODOWISKA
Wartość wskaźników zanieczyszczeń wody*
Klasy jakości wód*
Pył zawieszony PM10*
Dwutlenek siarki*
Dwutlenek azotu*
Tlenki azotu*
Tlenek węgla*
Benzen*
Ozon*
Ołów*
Kadm*
Nikiel*
Arsen*
Benzo(a)piren*
Udział lasów w powierzchni gminy ogółem
[%]^
3 punkty pomiarowe:
- Pilica poniŜej
Szczekocin (N)
- Krztynia ujście do
Pilicy – Tęgobórz (N)
- śebrówka ujście do
Krztyni (N)
4 punkty pomiarowe:
- K214R – III
- K215R – II
- K216R – III
- 2032/K - IV
2 punkty pomiarowe:
- Pilica poniŜej
Szczekocin (N)
- Pilica Szczekociny
(N, III)
C
A
A
A
A
A
A
-
C
A
A
A
A
C
A
A
A
A
C
22,2
22,2
4 punkty pomiarowe:
- K214R – III
- K215R – II
- K216R – III
- 2032/K - II
122
NA LATA 2008 - 2011
5.
Powierzchnie chronione
Pomniki przyrody [szt]**
26
26
94,4
27,3
71,8
20,5
1,1
28,5
13,4
0,001
16,9
4083 00
162 000
246 300
116 000
b.d.
46,0
11,9
Brak
93,1
26,9
69,7
20,3
1,1
27,6
14,5
0,001
18
409 000
167 000
242 000
107 000
3,2
73,6
19,2
Brak
8 312
8 250
19,8
b. d.
29,5
3 045
17,9425
13,86106
WSKAŹNIKI PRESJI NA ŚRODOWISKO
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Emisja zanieczyszczeń
do powietrza
z zakładów
przemysłowych
zlokalizowanych na
terenie gminy
Szczekociny
Wody
11.
12.
13.
14.
15.
Poziom hałasu
komunikacyjnego
Uwarunkowania
społeczne
i ekonomiczne
SO2 [Mg/rok]**
NO2 [Mg/rok]**
CO [Mg/rok]**
CO2 [Mg/rok]**
Sadza [Mg/rok]**
Pył [Mg/rok]**
Pył zawieszony [Mg/rok]**
Benzo(a)piren [Mg/rok]**
NH3 [Mg/rok]**
ZuŜycie wody ogółem [M3/rok], w tym^:
Przemysł
Eksploatacja sieci wodociągowej
Gospodarstwa domowe
ZuŜycie wody w m3 na 1 mieszkańca
Długość sieci wodociągowej [km]**
Długość sieci kanalizacyjnej [km]**
Liczba
punktów
kontrolnych
gminy
z przekroczeniami norm hałasu [szt.]*
Liczba mieszkańców gminy Szczekociny
[szt.]^
WSKAŹNIKI REAKCJI DZIAŁAŃ ZAPOBIEGAWCZYCH
1.
2.
Kanalizacja
3.
Wydatki
Stopień skanalizowania [%]**
Ludność obsługiwana przez oczyszczalnie
ścieków [szt.]**
z GFOŚiGW [tys. zł]
Źródło:
* - WIOŚ
^ - GUS
** - informacje ankietowe
9. Źródła finansowania
Realizacja zadań Programu ochrony środowiska wymaga zabezpieczenia i uzyskania środków
budŜetowych jak i pozabudŜetowych. WdraŜanie Programu powinno być moŜliwe między innymi
dzięki stworzeniu sprawnego systemu finansowania ochrony środowiska, w którym podstawowymi
źródłami finansowania są fundusze ekologiczne, programy pomocowe, środki własne inwestorów oraz
budŜet powiatu. Do instrumentów finansowych powiatu w zakresie ochrony środowiska naleŜą:
• opłaty za korzystanie ze środowiska,
• kary za korzystanie ze środowiska,
• inne.
Jednostki organizacyjne, instytucje i podmioty realizujące zadania inwestycyjne w zakresie
ochrony środowiska i przyrody oraz zadania w zakresie edukacji ekologicznej, mogą uzyskać pomoc
finansową ze środków funduszy strukturalnych, funduszy celowych, fundacji oraz banków.
Formą dofinansowania zaleŜną od rodzaju zadania, moŜe być dotacja, preferencyjny kredyt
lub poŜyczka.
Gmina Szczekociny moŜe ubiegania się o pomoc w finansowaniu zadań w zakresie ochrony
środowiska z:
– Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, który jest największą
instytucją finansującą przedsięwzięcia ochrony środowiska w Polsce. Celem działalności
NFOŚiGW jest finansowe wspieranie inwestycji ekologicznych o znaczeniu i zasięgu
ogólnopolskim i ponadregionalnym oraz zadań lokalnych, istotnych z punktu widzenia potrzeb
123
NA LATA 2008 - 2011
–
–
–
–
środowiska. Do priorytetowych programów przewidzianych do finansowania na 2008 r. naleŜy
ochrona:
• wód i gospodarka wodna,
• powierzchni ziemi, gospodarowanie odpadami i zasobami,
• powietrza,
• przyrody i krajobrazu oraz kształtowanie postaw ekologicznych.
Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach, który
udziela pomocy finansowej na realizację zadań z ochrony środowiska i gospodarki wodnej
zgodnych z kierunkami Polityki Ekologicznej Państwa, Strategii Rozwoju Województwa
Śląskiego oraz zobowiązań międzynarodowych Polski i obowiązujących przepisów prawa.
Wojewódzki Fundusz zwykle współfinansuje zadania inwestycyjne w wysokości
nieprzekraczającej 50% udokumentowanych kosztów realizacji zadania. Podstawową formą
działalności WFOŚiGW jest udzielanie poŜyczek na korzystnych warunkach oprocentowania
i spłat oraz dofinansowania niektórych zadań w formie dotacji. Do planowanych przedsięwzięć
priorytetowych dofinansowywanych w 2008 r. naleŜą:
• ochrona zasobów wodnych,
• gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi,
• ochrona powietrza i ochrona przed hałasem,
• ochrona przyrody i krajobrazu,
• edukacja ekologiczna,
• zapobieganie powaŜnym awariom,
• zarządzanie środowiskiem w regionie.
Banku Ochrony Środowiska S. A., który istnieje od 1991 roku. BOŚ jest uniwersalnym
bankiem komercyjnym, specjalizującym się w finansowaniu przedsięwzięć słuŜących
ochronie środowiska i współpracuje z organizacjami zajmującymi się finansowaniem ochrony
środowiska, tj. NFOŚiGW, WFOŚiGW oraz innymi funduszami pomocowymi. Bank
współfinansuje szerokie spektrum zadań z zakresu: ochrony wody i gospodarki wodnej,
ochrony atmosfery, ochrony powierzchni ziemi.
EkoFunduszu, którego zadaniem jest dofinansowanie przedsięwzięć w dziedzinie ochrony
środowiska, które mają nie tylko istotne znaczenie w skali regionu czy kraju, ale takŜe
wpływają na osiągnięcie celów ekologicznych uznanych za priorytetowe przez społeczność
międzynarodową w skali europejskiej, a nawet światowej. EkoFundusz wyklucza moŜliwość
dofinansowania przedsięwzięć, których celem jest rozwiązywanie jedynie lokalnych
problemów. Zadaniem EkoFunduszu jest ponadto ułatwienie transferu na polski rynek
najlepszych technologii z krajów-donatorów, a takŜe stymulowanie rozwoju polskiego
przemysłu ochrony środowiska.
Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych działającego na podstawie ustawy z dnia
3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z dnia 22 lutego 1995 r.).
Fundusz ten przeznacza środki finansowe na ochronę, rekultywację i poprawę jakości gruntów
rolnych oraz na wypłatę odszkodowań przewidzianych ustawą.
124
NA LATA 2008 - 2011
Unijne fundusze na ochronę środowiska
Fundusze strukturalne
w latach 2007-2013
Unii
Europejskiej
w
zakresie
ochrony
środowiska
dostępne
Fundusze unijne są narzędziem realizacji polityki regionalnej UE. Do ich zadań naleŜy
wspieranie restrukturyzacji i modernizacji gospodarek wszystkich członkowskich krajów poprzez
zwiększanie ich spójności gospodarczej oraz społecznej. Fundusze te skierowane są przede wszystkim
na
wspieranie
regionów
oraz
dziedzin
gospodarki
słabiej
rozwiniętych,
które
bez dodatkowych nakładów finansowych nie są w stanie dorównać do średniego poziomu
reprezentowanego przez inne kraje UE. Jednym z elementów przyznawania funduszy są szeroko
rozumiane aspekty ochrony środowiska.
W Unii Europejskiej istnieją 4 fundusze strukturalne, przy czym działania z zakresu ochrony
środowiska są realizowane w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (ERDF),
a takŜe Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2007 - 2013
oraz Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007 - 2013
(priorytet V). Beneficjentami tych programów są samorządy, stowarzyszenia, instytucje naukowe
oraz przedsiębiorstwa.
Decyzją z dnia 7 grudnia 2007 r. Komisja Europejska zatwierdziła Program Operacyjny
Infrastruktura i Środowisko na lata 2007 - 2013. Wielkość środków unijnych zaangaŜowanych
w realizację programu wynosi prawie 28 miliardów euro, co stanowi ok. 42 % całości środków
polityki spójności w Polsce.
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko składa się z 5 priorytetów. Dzięki
priorytetom I-V w Polsce m.in. poprawi się jakość wody, sposób gospodarowania odpadami
oraz zabezpieczenie przeciwpowodziowe, a obszarom zdegradowanym przywrócona zostanie wartość.
Wsparcie dostaną równieŜ organizacje działające na rzecz ochrony przyrody.
Priorytet I – Gospodarka wodno-ściekowa
BENEFICJENCI:
Jednostki samorządu terytorialnego i ich związki, podmioty świadczące usługi wodno-ściekowe
w ramach realizacji obowiązków własnych gmin.
Rodzaje projektów: budowa, rozbudowa lub modernizacja oczyszczalni ścieków komunalnych
oraz systemów kanalizacji sanitarnej w aglomeracjach powyŜej 15 tys. RLM
Priorytet II – Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi:
BENEFICJENCI:
Jednostki samorządu terytorialnego i ich związki, podmioty świadczące usługi z zakresu zadań
własnych jednostek samorządu terytorialnego.
Rodzaje projektów: kompleksowe systemy gospodarowania odpadami komunalnymi,
dostosowanie istniejących składowisk odpadów do obowiązujących przepisów, przygotowanie
dokumentacji (studium wykonalności, dokumentacja techniczna i przetargowa), rekultywacja
terenów powojskowych oraz zdegradowanych przez przemysł i górnictwo, projekty związane
z zabezpieczeniem/stabilizacją osuwisk
Priorytet III – Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagroŜeniom środowiska
BENEFICJENCI:
Regionalne zarządy gospodarki wodnej, jednostki samorządu terytorialnego i ich związki,
podmioty świadczące usługi z zakresu zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego, PGL
Lasy Państwowe i jego jednostki organizacyjne, Wojewódzkie Zarządy Melioracji i Urządzeń
Wodnych.
125
NA LATA 2008 - 2011
Rodzaje projektów: Projekty dotyczące modernizacji (rehabilitacji) istniejącej infrastruktury
lub budowy nowych obiektów w celu zapewnienia właściwego poziomu bezpieczeństwa zarówno
budowli hydrotechnicznych, jak równieŜ bezpieczeństwa powodziowego, projekty planów
postępowania
w
sytuacji
zagroŜenia
powodziowego,
realizacja
przedsięwzięć
przeciwpowodziowych, projekty w zakresie zapobiegania i przeciwdziałania powaŜnym awariom,
projekty prowadzące do wzrostu dyspozycyjnych zasobów wodnych, projekty uwzględniające
zwiększenie małej retencji na obszarze zlewni oraz monitorowanie stanu środowiska,
przygotowanie dokumentacji niezbędnej do wnioskowania i realizacji przedsięwzięcia
(w tym dokumentacja techniczna dla projektów), projekty związane z budową i doskonaleniem
stanowisk do analizowania i prognozowania zagroŜeń naturalnych i stwarzanych powaŜnymi
awariami, w tym wyposaŜenie w specjalistyczny sprzęt, zakupy specjalistycznego sprzętu
niezbędnego do skutecznego prowadzenia akcji ratowniczych oraz usuwania skutków zagroŜeń
naturalnych i powaŜnych awarii oraz wsparcie techniczne krajowego systemu reagowania
kryzysowego w tym równieŜ ratowniczo - gaśniczego w zakresie ratownictwa ekologicznego
i chemicznego, W zakresie monitoringu środowiska wyodrębnione zostały następujące obszary
wsparcia: monitoring wód, monitoring powietrza oraz monitoring hałasu. Wspierane
będą projekty o charakterze powtarzalnym - realizowane z wykorzystaniem standardowych metod,
narzędzi oraz technologii.
Priorytet IV – Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska:
BENEFICJENCI:
Małe, średnie i duŜe przedsiębiorstwa za wyłączeniem przedsiębiorstw wymienionych w art. 35,
ust. 3 pkt b w rozporządzeniu Rady (WE) Nr 1198/2006 z dnia 27 lipca 2006 r. w sprawie
Europejskiego Funduszu Rybackiego (EFR) oraz przedsiębiorstw objętych rozporządzeniem Rady
nr 1698/2005 z dnia 20 września 2005 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich
przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW).
Rodzaje projektów: zastępowanie surowców pierwotnych surowcami wtórnymi z odpadów,
ograniczanie ilości wytwarzanych odpadów, graniczenie energochłonności procesu produkcyjnego
z wyłączeniem produkcji energii w wysokosprawnej kogeneracji, Ograniczenie wodochłonności
procesu produkcyjnego, inwestycje w urządzenia ograniczające emisje do środowiska
(tzw. urządzenia „końca rury”), których zastosowanie jest niezbędne dla spełnienia zaostrzających
się standardów emisyjnych lub granicznych wielkości emisji, budowa lub modernizacja
oczyszczalni lub podczyszczalni ścieków przemysłowych, Inwestycje mające na celu
zmniejszenie zuŜycia wody oraz ilości substancji niebezpiecznych odprowadzanych wraz
ze ściekami poprzez np. przebudowa ciągu technologicznego ograniczająca ilość produkowanych
ścieków i/lub ładunków zanieczyszczeń odprowadzanych do odbiornika, konwersja instalacji
spalania paliw na rozwiązania przyjazne środowisku, modernizacja urządzeń lub wyposaŜenie
instalacji spalania paliw w urządzenia lub instalacje do ograniczenia emisji zanieczyszczeń
gazowych i pyłowych, Budowa, rozbudowa lub modernizacje instalacji do odzysku,
w tym recyklingu lub unieszkodliwiania odpadów pouŜytkowych lub niebezpiecznych,
ze szczególnym uwzględnieniem obiektów, które mogą pełnić funkcje usługowe, zgodnie
z krajowym i wojewódzkimi planami gospodarki odpadami, dla połoŜonych w pobliŜu jednostek
gospodarczych, które nie mogą uniknąć wytwarzania podobnych typów odpadów, Budowa,
rozbudowa lub modernizacja instalacji do przekształcania odpadów w celu ułatwienia
magazynowania i transportu odpadów oraz przygotowania ich do odzysku lub unieszkodliwiania,
budowa, rozbudowa lub modernizacja instalacji do zbierania lub magazynowania odpadów,
w szczególności odpadów niebezpiecznych.
Priorytet V – Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych:
BENEFICJENCI:
Parki narodowe, parki krajobrazowe i ich zespoły, wojewodowie, ogrody botaniczne, ogrody
zoologiczne, urzędy morskie, inne jednostki rządowe, samorządowe, organizacje pozarządowe,
regionalne dyrekcje lasów państwowych, nadleśnictwa oraz inne jednostki organizacyjne lasów
państwowych, instytucje naukowe oraz jednostki badawczo-rozwojowe, w tym szkoły wyŜsze
126
NA LATA 2008 - 2011
oraz ich jednostki organizacyjne, inne podmioty sprawujące nadzór lub zarządzające ochroną
obszarów chronionych, grupy wyŜej wymienionych podmiotów ze wskazaniem beneficjenta
wiodącego
Rodzaje projektów: Projekty mające na celu przywracanie właściwego stanu siedlisk
przyrodniczych i ostoi gatunków na obszarach chronionych wraz z zachowaniem zagroŜonych
wyginięciem gatunków oraz róŜnorodności biologicznej, przywrócenie droŜności korytarzy
ekologicznych umoŜliwiających przemieszczanie się zwierząt i funkcjonowanie populacji w skali
kraju, opracowanie krajowych programów ochrony wybranych gatunków lub siedlisk
przyrodniczych, ogólnopolskie lub ponadregionalne projekty szkoleniowe lub programy
edukacyjne dla wybranych grup społecznych i zawodowych mające na celu kształtowanie
świadomości w zakresie
zrównowaŜonego
rozwoju,
organizacja ogólnopolskich
i ponadregionalnych konkursów i festiwali ekologicznych, budowanie sieci partnerstwa na rzecz
ochrony środowiska, moderowanie platform dialogu społecznego jako elementu integrującego
społeczeństwo, zwłaszcza organizacje społeczne w procesie podejmowania decyzji.
Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2007 - 2013
Celem głównym Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007 2013 (z dnia 28 sierpnia 2007 ) jest: stymulowanie dynamicznego rozwoju, przy wzmocnieniu
spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej regionu.
Rozwój rozumiany jest, jako proces zachodzący na wielu komplementarnych płaszczyznach,
w tym środowiskowej: zmniejszenie obciąŜeń i polepszenie jakości środowiska
przyrodniczego, zachowanie bioróŜnorodności.
Do osiągnięcia celu głównego Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa
Śląskiego na lata 2007 - 2013 prowadzić będzie realizacja 10 priorytetów, z których kaŜdy
jest zorientowany na osiągnięcie jednego z dziesięciu celów szczegółowych Programu. Cele
szczegółowe Programu są równocześnie celami głównymi priorytetów.
Cel główny Priorytetu
Priorytet
1.Wzrost konkurencyjności regionalnej gospodarki opartej na
wiedzy
2.Stworzenie warunków do rozwoju społeczeństwa
informacyjnego w regionie
3.Wzrost konkurencyjności turystycznej regionu
Badania i rozwój technologiczny (B+R),
innowacje i przedsiębiorczość
Społeczeństwo informacyjne
4.Wzrost znaczenia kultury, jako czynnika rozwoju społeczno gospodarczego
5.Ochrona oraz poprawa jakości środowiska
Kultura
6.Wzrost konkurencyjności przestrzeni miejskiej województwa
ZrównowaŜony rozwój miast
7.Ukształtowanie efektywnego i zintegrowanego systemu
transportowego
8.Stworzenie warunków do rozwoju społeczeństwa o wysokich
kwalifikacjach zawodowych, poszukiwanych na rynku pracy
Transport
9.Poprawa stanu zdrowia mieszkańców regionu
Zdrowie i rekreacja
10.Skuteczna absorpcja środków w ramach
Regionalnego Programu Operacyjnego
Województwa Śląskiego
Pomoc techniczna
Turystyka
Środowisko
Infrastruktura edukacyjna
W ramach realizacji Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata
2007-2013 zostanie zaangaŜowane 1712,98 mln EUR, ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego. W niniejszym Programie przyjęto wkład Europejskiego Funduszu Rozwoju
127
NA LATA 2008 - 2011
Regionalnego w odniesieniu do publicznych wydatków kwalifikowalnych. Wielkość środków
prywatnych zaangaŜowanych we współfinansowanie Programu została wstępnie oszacowana
na poziomie 341,82 mln EUR.
Dofinansowanie projektów w ramach priorytetów Regionalnego Programu Operacyjnego
Województwa Śląskiego na lata 2007 - 2013 wynosi do 85% kosztów kwalifikowalnych,
za wyjątkiem Priorytetu X Pomoc techniczna, gdzie dofinansowanie wynosi do 100% kosztów
kwalifikowalnych projektu.
Dodatkowo, w ramach Priorytetu V Środowisko - Działanie 5.2. Gospodarka odpadami i 5.5.
Dziedzictwo przyrodnicze, przewiduje się moŜliwość finansowania kosztów kwalifikowalnych
Europejskiego Funduszu Społecznego ze środków EFRR (cross - financing) do 10% wartości kosztów
kwalifikowalnych projektu. W montaŜu finansowym dopuszczany jest równieŜ wkład EBI oraz wkład
WFOŚ.
W kontrakcie wojewódzkim dla Województwa Śląskiego podpisanym w dniu 6 lutego 2008 r.
przewidziano 51 mln euro z budŜetu państwa na realizację projektów objętych pomocą publiczną oraz
570 mln euro z Europejskiego Funduszu Społecznego na realizację Programu Operacyjnego Kapitał
Ludzki.
Priorytet V. Środowisko
Głównym celem Priorytetu V. Środowisko jest ochrona oraz poprawa jakości środowiska. Realizacja
celu głównego będzie się odbywać poprzez następujące cele szczegółowe:
– poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych,
– ograniczenie ilości odpadów deponowanych i zdeponowanych w środowisku,
– poprawa jakości powietrza,
– doskonalenie systemu zarządzania środowiskiem,
– ochrona dziedzictwa przyrodniczego i kształtowanie postaw ekologicznych społeczeństwa.
Inwestycje w zakresie środowiska wspierane będą w ramach następujących działań:
5.1 Gospodarka wodno - ściekowa,
5.2 Gospodarka odpadami,
5.3 Czyste powietrze i odnawialne źródła energii,
5.4 Zarządzanie środowiskiem,
5.5 Dziedzictwo przyrodnicze.
W ramach gospodarki wodno-ściekowej preferowane będą projekty realizujące kompleksowe
podejście do kwestii gospodarki wodno-ściekowej, przyczyniające się do poprawy stanu wód
powierzchniowych i podziemnych na terenie województwa śląskiego. Realizacja działania będzie
równieŜ miała pozytywny wpływ na województwa ościenne. Obszarem realizacji projektów
z gospodarki wodno-ściekowej są aglomeracje w granicach od 2000 do 15000 RLM, ujęte
w Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych.
Z uwagi na duŜą gęstość zaludnienia, a takŜe przemysłowy charakter województwa śląskiego
konieczne jest zainicjowanie działań zmierzających do racjonalizacji gospodarki odpadami
a w szczególności do ograniczenia ilości deponowanych w środowisku odpadów. W ramach
gospodarki odpadami preferowane będą projekty przyczyniające się do wdroŜenia kompleksowych
systemów gospodarowania odpadami np. związane z wprowadzaniem systemów selektywnej zbiórki
odpadów. Wsparcie uzyskają równieŜ działania zmierzające do likwidacji istniejących składowisk
odpadów.
W zakresie inwestycji mających na celu poprawę jakości powietrza szczególne znaczenie
ma ograniczenie „niskiej emisji”. Z tego teŜ względu w ramach projektów przekształcania istniejących
systemów ogrzewania obiektów uŜyteczności publicznej w systemy bardziej przyjazne środowisku
wspierane będą jedynie projekty kompleksowej termomodernizacji tzn. wraz z wymianą źródła ciepła.
Z uwagi na dominującą monokulturę węglową w produkcji energii wsparcie uzyskają takŜe projekty
z zakresu odnawialnych źródeł energii za wyjątkiem źródeł wykorzystujących energię wiatrową.
W ramach działania związanego z zarządzaniem środowiskiem realizowane będą projekty
zmierzające do utworzenia ogólnodostępnych baz informacji o stanie środowiska.
128
NA LATA 2008 - 2011
10. Nakłady na realizację programu dla gminy Szczekociny
Nakłady na realizację zadań określonych w „Programie ochrony środowiska dla gminy
Szczekociny na lata 2008 - 2011” zestawione zostały w harmonogramie rzeczowo - finansowym
(tab. 34).
W harmonogramie tym wyodrębniono zadania własne gminy - finansowane z budŜetu
i GFOŚiGW oraz zadania koordynowane - finansowane ze źródeł zewnętrznych.
129
NA LATA 2008 - 2011
Tabela 34. Harmonogram rzeczowo – finansowy realizacji działań Programu dla gminy Szczekociny
Rodzaj
działania
Opis przedsięwzięcia
Lata
realizacji
P
Sprawozdanie z realizacji „Programu ochrony środowiska dla gminy
Szczekociny”
Aktualizacja „Programu ochrony środowiska dla gminy
Szczekociny”
P
OGÓŁEM
POWIETRZE ATMOSFERYCZNE
Działania własne
Opracowanie Programu ograniczenia niskiej emisji na terenie gminy
P
Szczekociny
Termomodernizacja budynku administracyjnego Urzędu Miasta i
I
Gminy w Szczekocinach
I
I
I
Modernizacja dróg gminnych w m. Rokitno (Podlas, Kopaliny,
Kresy), Ołudza, Szyszki, Szczekociny ul. Jana Pawła II, Grabiec
Modernizacja dróg dojazdowych do pól i łąk w m. Przyłęk, Ołudza,
Grabiec
Budowa dróg i chodników w Osiedlu Polna w Szczekocinach – etap
III
Modernizacja oświetlenia ulicznego na terenie Gminy Szczekociny
I
OGÓŁEM
Działania koordynowane
Wymiana instalacji spalin na kotłowni centralnej na dwustopniową o
I
wyŜszej skuteczności
OGÓŁEM
OCHRONA WÓD POWIERZCHNIOWYCH I PODZIEMNYCH
Działania własne
Rozbudowa sieci kanalizacyjnej – 10,2 km
I
I
Budowa sieci wodociągowej Wólka Ołudzka
Jednostki realizujące
Źródła finansowania
2010
Szacunkowe
koszty
w tyś. PLN
10
UMiG Szczekociny
GFOŚiGW
2012
30
UMiG Szczekociny
GFOŚiGW
40
2009
30
UMiG Szczekociny
GFOŚiGW
2008 - 2009
UMiG Szczekociny
BudŜet
2008
300 w tym:
2008 r. – 45
2009 r. 255
330
UMiG Szczekociny
BudŜet
2008
290,07
UMiG Szczekociny
2008 - 2010
4 319,12 w tym:
UMiG Szczekociny
BudŜet
Inne
BudŜet
Środki strukturalne
2008 r. – 49,619
2009 r. – 2 360,586
2010 r. – 1 908,915
2008
2008 – 2009
25
5 294,19
200
UMiG Szczekociny
BudŜet
Szczekociny
Środki własne
Inne środki
Środki własne
Inne środki
Środki własne
Inne środki
200
2010 - 2015
9 020
UMiG Szczekociny
2008 - 2010
1 640
UMiG Szczekociny
130
NA LATA 2008 - 2011
I
I
Budowa sieci wodociągowej Starzyny, Wólka Starzyńska, Brzostek,
Przyłęk, Szyszki - Łąkietka
Budowa sieci wodociągowej wraz z przyłączami w m. Szczekociny
(ul. Śląska, Polna, śeromskiego, Włoszczowska, Paderewskiego,
Pasierbińskiego, Nadrzeczna, Saneckiego, Senatorska, Spacerowa)
OGÓŁEM
Modernizacja oczyszczalni ścieków Spółdzielcza „Agrofirma”
I
Szczekociny
Modernizacja oczyszczalni ścieków Komunalnego Zakładu
I
BudŜetowego
Utrzymanie w sprawności urządzeń oczyszczalni ścieków
I
OGÓŁEM
OCHRONA PRZYRODY
Działania własne
Utrzymanie i pielęgnacja terenów zieleni miejskiej
P
OGÓŁÓEM
OCHRONA LASÓW
P
Opracowanie uproszczonych planów urządzania lasów gminnych
2008 - 2010
13 603,896
UMiG Szczekociny
2008 - 2010
6 165,608
UMiG Szczekociny
Środki własne
Inne środki
BudŜet
Środki strukturalne
30 429,504
2008 - 2011
1 854,596
Szczekociny
Komunalny Zakład
BudŜetowy
OSM „Rokitnianka”
Środki własne
Inne środki
BudŜet
2008 - 2011
250
2008 - 2011
6
2 110,596
2008 - 2011
b. d.
b. d.
UMiG Szczekociny
BudŜet
2008 - 2011
60 zł za 1 ha
Starostwo powiatowe
Środki własne
I
Zalesianie terenów o niskich klasach bonitacyjnych i gruntów
porolnych
2008 - 2011
b. d.
ARiMR, gmina, właściciele
gruntów
PFOŚiGW
WFOŚiGW
BudŜet państwa
Środki własne
I
Podnoszenie świadomości i wiedzy ekologicznej społeczeństwa w
zakresie leśnictwa w tym właścicieli lasów w zakresie wzbogacania i
racjonalnego uŜytkowania zasobów leśnych
2008 - 2011
b. d.
Nadleśnictwa, gmina,
właściciele gruntów
Środki własne
Inne fundusze
Środki własne
Inne środki
Środki własne
Inne środki
OGÓŁEM
OCHRONA PRZED HAŁASEM
Działania własne
Modernizacja dróg gminnych
I
I
OGÓŁEM
Nasadzenia i odnowa zieleni ochronnej przy drogach gminnych
b. d.
2008 - 2011
b. d.
UMiG Szczekociny
2008 - 2011
b. d.
UMiG Szczekociny
b. d.
131
NA LATA 2008 - 2011
Identyfikacja oraz przygotowanie rejestru terenów wokół dróg i linii
P
kolejowych z przekroczeniami dopuszczalnego poziomu hałasu,
terenów zagroŜonych hałasem oraz obszarów ograniczonego
uŜytkowania
BieŜące informowanie społeczeństwa o stanie klimatu akustycznego
P
P
Podejmowanie działań ograniczających hałas ze źródeł
przemysłowych
OGÓŁEM
EDUKACJA EKOLOGICZNA
Działania własne
Działania edukacyjne w zakresie ochrony środowiska i gospodarki
P
odpadami
OGÓŁEM
Prowadzone działania podnoszące świadomość ekologiczną np.
P
konkursy, seminaria, publikacje o tematyce środowiskowej
OGÓŁEM
INNE DZIAŁANIA
Działania własne
WdroŜenie szeroko pasmowego Internetu dla Gminy Szczekociny –
P
„Rozwój Społeczeństwa Informacyjnego w Zagłębiu Dąbrowskim”
Opracowanie miejscowych planów zagospodarowania
P
przestrzennego
2008 - 2011
b. d.
Wojewoda/WIOŚ
Środki własne
Inne fundusze
2008 - 2011
b. d.
2008 - 2011
b. d.
Władze
województwa/Powiat/Gminy
Przedsiębiorcy/WIOŚ/Zarząd
powiatu/Gminy
Środki własne
Inne fundusze
Środki własne
Inne fundusze
UMiG Szczekociny
GFOŚiGW
Powiat
Gminy
Szkoły
Nadleśnictwa
Zespół Parków
Krajobrazowych
Województwa Śląskiego
Organizacje pozarządowe:
Polski Klub Ekologiczny
Towarzystwie Miłośników
Ziemi Zawierciańskiej
Polskie Towarzystwo
Turystyczno Krajoznawcze
Środki własne
GFOŚiGW
PFOŚiGW
WFOŚIGW
Inne fundusze
b. d.
2008 - 2011
20
20
2008 - 2011
b. d.
b. d.
2008
5
UMiG Szczekociny
BudŜet
2009 - 2011
b. d.
UMiG Szczekociny
BudŜet
132
NA LATA 2008 - 2011
OGÓŁEM
5
GOSPODARKA ODPADAMI
Zadania dotyczące gospodarki odpadami ujęte zostały w „Planie Gospodarki Odpadami dla gminy Szczekociny na lata 2008 – 2011”
I – działania inwestycyjne
P – działania pozainwestycyjne
133
NA LATA 2008 - 2011
Wykaz skrótów
WIOŚ – Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
POŚ - Prawo Ochrony Środowiska
EMAS - Eco - Management and Audit Scheme (Europejski system ekozarządzania i audytu)
SZŚ - System Zarządzania Środowiskowego
GFOŚiGW - Gminny Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
WFOŚiGW - Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
NFOŚiGW - Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
MŚ – Minister Środowiska
GOP – Górnośląski Okręg Przemysłowy
GZWP – Główny Zbiornik Wód Podziemnych
GUS – Główny Urząd Statystyczny
RZGW – Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej
ChZTCr – chemiczne zapotrzebowanie tlenu metodą dwuchromianową
RLM – RównowaŜna Liczba Mieszkańców
BTS – Stacja Bazowa Telefonii Komórkowej
GPZ – Główny Punkt Zasilający
JCWPd - Jednolita Część Wód Podziemnych
TMZZ – Towarzystwo Miłośników Ziemi Zawierciańskiej
CMK – Centralna Magistrala Kolejowa
ZHP – Związek Harcerstwa Polskiego
NM – Niecka Miechowska
P.P.H.U. – Przedsiębiorstwo Produkcyjno – Handlowo – Usługowe
Z.P.CH.R. – Zakład Pracy Chronionej
Wykaz materiałów
1.
Uchwała sejmu RP. z 8 maja 2003 r. w sprawie przyjęcia „Polityki ekologicznej państwa na lata
2003 - 2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007 - 2010”. M. P. nr 33, poz. 433.
2.
Polityka ekologiczna państwa z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011 - 2014 - Projekt”.
134
NA LATA 2008 - 2011
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
Ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. z 2008 r. nr 25,
poz. 150 - tekst ujednolicony) wraz z rozporządzeniami wykonawczymi.
Program ochrony środowiska województwa śląskiego do 2004 roku oraz cele długoterminowe do
roku 2015, Katowice 2002 r.
Arcadis Ekokonrem Sp. Z o.o. : Zaworska - Matuga W. i inni: Program ochrony środowiska dla
powiatu zawierciańskiego na lata 2004 - 2011, Zawiercie grudzień 2003 r.
powiatu zawierciańskiego na lata 2004 - 2011 - załącznik Stan środowiska powiatu
zawierciańskiego w roku 2002, Zawiercie grudzień 2003 r.
gminy Szczekociny na lata 2004 - 2011, Zawiercie, listopad 2003 r.
Bujakowski W. i inni: Program wykorzystania odnawialnych źródeł energi na terenach
nieprzemysłowych województwa śląskiego, Kraków - Katowice 2006 r.
Lokalny plan rozwoju powiatu zawierciańskiego, załącznik do Uchwały Nr XXXV/ 389/05
Strategia rozwoju powiatu zawierciańskiego, Zawiercie grudzień 2000 r.
Strategia rozwoju turystyki w powiecie zawierciańskim, Zawiercie wrzesień 2004 r.
Magorska A. i inni: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta
i Gminy Szczekociny, tom I, 2001 r.
Magorska A. i inni: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta
i Gminy Szczekociny, tom II, 2001 r.
Umińska K: Opracowanie ekofizjograficzne dla miejscowego plany zagospodarowania
przestrzennego dla miasta Szczekociny oraz miejscowości: Małachów i Grabiec, Szczekociny,
czerwiec 2006 r.
Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla terenów miasta Szczekociny (teren
ograniczony ulicami: Krakowską, Polną, StraŜacką; teren działek nr ewid. 2338/4 i 2338/5),
miejscowości Grabiec(działki nr ewid. 338/1 i 338/2), miejscowości Małachów (działka
nr ewid. 43/2; 44 - 51), Szczekociny 2007 r.
Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla terenów miasta Szczekociny (tereny
działek nr ewid. 172, 175, 176 i 229), Szczekociny 2007 r.
Strategia rozwoju Miasta i Gminy Szczekociny, Szczekociny 2000 r.
Studium dla potrzeb ochrony przeciwpowodziowej – etap I (Uzupełnienie do Studium dla
obszarów nieobwałowanych naraŜonych na niebezpieczeństwo powodzi – Etap I), województwo
śląskie, powiat zawierciański, miasto Szczekociny
Limit wydatków na wieloletnie programy inwestycyjne w latach 2008 - 2010, aktualizacja uchwała nr 155/XXI/08 RMiG Szczekociny z dnia 30 maja 2008 r., załącznik nr 5a
do uchwały nr 117/XVI/2007 Rady Miasta i Gminy Szczekociny z dnia 28 grudnia 2007 r.
w sprawie budŜetu na 2008 r.
Wykaz inwestycji realizowanych w 2008 r. Aktualizacja - uchwała nr 155/XXI/08 RMiG
Szczekociny z dnia 30 maja 2008 r.
Wydatki GFOŚiGW na 2008 r.
WIOŚ: Informacje o stanie środowiska w województwie śląskim w 2007 r.
WIOŚ: Raport o stanie środowiska w województwie śląskim w 2006 r.
PPIS w Zawierciu: Ocena stanu bezpieczeństwa sanitarnego powiatu zawierciańskiego
za 2007 r., Zawiercie 2008 r.
Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce wg stanu na 31.12.2006 rok, Państwowy
Instytut Geologiczny, Warszawa, 2007 r.
Urząd Miasta i Gminy Szczekociny: Ankieta
„Ankietyzacja” przedsiębiorstw gminy Szczekociny
Strony internetowe Ministerstwa Środowiska
Strony internetowe GUS
135
NA LATA 2008 - 2011
136

Obwieszczenie Burmistrza Maista i Gminy

Transkrypt

Podobne dokumenty

Wersja PDF - Zespół Szkół Szczekociny

Zarząd Spółdzielczej Agrofirmy Szczekociny działając na podstawie

Kierunek studiów: GOSPODARKA ODPADAMI NAZWA

harmonogram imprez na 2015

XVI Turniej Jednego Wiersza „O Laur Wespazjana Kochowskiego”

ZALACZNIK_1_ANEKS II (ZASOBY ARCHEOLOGICZNE TEKST

Szybka pozyczka szczekociny - Ile pieniedzy potrzebujesz? Mozesz

program spotkania sprawozdania w odpadach 2 03 2016 w 1.2