Najczęstsze urazy i dolegliwości mogące wystąpić wśród uczniów

Najczęstsze urazy
i dolegliwości mogące wystąpić wśród uczniów
Każdy człowiek, któremu powierza się bezpieczeństwo, zdrowie i życie drugiego człowiek,
powinien nieustannie zdawać sobie sprawę z odpowiedzialności jaka spoczywa na nim.
Odpowiedzialność jest tym większa, im młodszy jest podopieczny.
Wobec powyższego faktu należy być świadomym, iż w tak ogromnym zbiorowisku
jakim jest szkoła, nietrudno o wypadek. Nauczyciel sprawujący opiekę nad dziećmi powinien
pamiętać, że pierwsza pomoc to jedynie doraźna, czasowa pomoc, zanim dotrze fachowa i
wykwalifikowana siła medyczna. Udzielający pomocy nauczyciel powinien kierować się
następującymi zasadami:
- Ocenić sytuację i zabezpieczyć teren;
- Ocenić stan poszkodowanego dziecka;
- Wezwać pomoc lub wyspecjalizowaną służbę medyczną, jeśli zaistnieje taka potrzeba;
- Zabezpieczyć poszkodowanego przed możliwością dodatkowego urazu lub uszkodzenia,
pamiętając o ewakuowaniu z miejsca wypadku tylko w wyjątkowych sytuacjach, gdy istnieje
bezpośrednie zagrożenie dla poszkodowanego;
- Przystąpić do akcji ratowniczej.
Należy pamiętać, że dla poszkodowanego dziecka istotne jest, aby:
- zapewnić mu komfort psychiczny,
- mieć z nim ciągły kontakt słowny (mówić do poszkodowanego bez względu na jego
świadomość),
- być przy nim, aż opiekę przejmie fachowa służba medyczna.
PIERWSZA POMOC PRZEDMEDYCZNA POLEGA NA WYELIMINOWANIU
DZIAŁANIA CZYNNIKA USZKADZAJĄCEGO ORAZ NA POBIEŻNEJ OCENIE
STANU POSZKODOWANEO
Ocena taka opiera się na:
- Sprawdzeniu stanu przytomności poszkodowanego dziecka;
- Zatamowaniu krwotoku zewnętrznego, jeśli wystąpił;
- Sprawdzeniu drożności w jamie ustnej, ewentualnym usunięciu z niej zbędnych
przedmiotów;
- Skontrolowaniu czynności życiowych (oddechu, krążenia przez sprawdzenie tętna).
Jeśli nie ma czynności życiowych lub zanikają, to przywracamy je, bezzwłocznie wykonując
sztuczne oddychanie, bądź masaż serca. Pamiętając, że należy je kontrolować co minutę.
- W dalszej kolejności sprawdzamy, czy nie został uszkodzony kręgosłup oraz pozostałe
części ciała, zaczynając od głowy, poprzez klatkę piersiową, brzuch, miednicę, kończyny
górne, a kończąc na kończynach dolnych.
- Jeśli kręgosłup dziecka nie uległ uszkodzeniu, a dziecko nadal jest nieprzytomne, układamy
jego ciało w pozycji bocznej ustalonej, po uprzednim zabezpieczeniu występujących urazów.
- Następnie okrywamy dziecko, chroniąc je przed nadmierną utratą ciepła.
- Towarzyszymy dziecku do chwili przybycia wyspecjalizowanej i fachowej służby
medycznej, której zdajemy ustny raport o stanie poszkodowanego.
1
STŁUCZENIA
Stłuczenia należą do najczęściej występujących urazów tkanek miękkich u dzieci. Powstają
one przy uderzeniu lub upadku na twarde podłoże.
 Udzielenie pierwszej pomocy polega na zastosowaniu zimnych okładów i
unieruchomieniu. Urazy takie na ogół nie pozostawiają następstw.
SKRĘCENIE STAWU
Staw ulega uszkodzeniu, kiedy dochodzi do przekroczenia granic jego prawidłowej
ruchomości. Następuje wtedy chwilowe przemieszczenie powierzchni stawu względem
siebie, równocześnie ulegają naciągnięciu lub naderwaniu więzadła i torebka stawowa. Kiedy
uraz przestaje działać, stosunki topograficzne w stawie wracają do stanu prawidłowego. Temu
urazowi towarzyszy uszkodzenie naczyń krwionośnych, których objawem jest krwiak i
obrzęk.
 Pierwsza pomoc polega na unieruchomieniu kończyny i zastosowaniu zimnych
okładów (najlepiej lodem). Nie należy samodzielnie nastawiać uszkodzonego stawu.
Jak najszybciej należy poszkodowanego umieścić pod opieką lekarza.
KRWAWIENIA
Uszkodzenia skóry i tkanek miękkich leżących głębiej wiążą się z krwawieniem. Ranę należy
zdezynfekować i nałożyć na ranę opatrunek uciskający bezpośrednio miejsce krwawienia.
 Przy krwotokach z ran, robimy mocny ucisk bezpośrednio na ranę jałowym tamponem
z gazy do ustania krwotoku. Następnie zabezpieczamy ranę sterylnym opatrunkiem.
KRWAWIENIE Z NOSA
Krwawienie z nosa – uraz bardzo często zdarzający się w szkole.
 Pierwsza pomoc polega na umyciu pod bieżącą wodą i uciśnięciu przedsionka nosa.
Głowę pochylamy lekko w dół.
W przypadku dużego krwawienia na kark kładziemy zimny okład.
ZWICHNIĘCIE STAWU
Zwichnięcie w stawie występuje, gdy siła działającego urazu przerywa więzadła i torebkę
stawową. W tej chwili biegun kości, który przesuwał się w panewce stawu wydostaje się poza
naturalną jej granicę przez otwór w torebce i umieszcza się bezpośrednio pod mięśniami i
skóra. Powstaje krwiak i obrzęk.
 Pierwsza pomoc przy zwichnięciach polega na unieruchomieniu kończyny i oziębieniu
(najlepiej lodem). Unieruchomioną kończynę pozostawia się w takim ustawieniu w
jakim znalazła się po wypadku. Natychmiast transportujemy poszkodowanego do
lekarza.
ZŁAMANIA
Złamanie – każde przerwanie ciągłości kości. W chwili uszkodzenia kości, uszkodzeniu ulega
także okostna. Z przerwanych naczyń krwionośnych okostnej, otaczających tkanek miękkich i
2
jamy szpikowej wypływa krew – co powoduje obrzęk i ból oraz znaczne upośledzenie
ruchomości. Wyróżniamy złamania zamknięte – złamanie bez rozerwania skóry i złamania
otwarte – z przerwaniem skóry.
 Przy udzielaniu pierwszej pomocy w przypadku złamania, należy pamiętać iż każdy
ruch w okolicy urazu może spowodować przemieszczenie odłamków kostnych i
dalsze uszkodzenia. Złamaną kończynę należy zabezpieczyć, unieruchamiając dwa
sąsiadujące ze złamaniem stawy (poniżej złamania i powyżej złamania). Używamy do
tego sztywnego i odpowiednio długiego przedmiotu (np. kij).
OMDLENIA
Sytuacja bardzo niebezpieczna, wymagająca szczególnej uwagi i umiejętności. Szybkie
podjęcie właściwych decyzji może uratować życie. Osoba nieprzytomna z zachowaną
czynnością oddechową ma również zachowane krążenie.
PROCEDURA POSTĘPOWANIA:
1. Oceń sytuację. Podtrzymaj dziecko, aby nie upadło.
2. Dziecko przytomne z objawami osłabienia:
 posadź dziecko i poproś, aby się pochyliło ku przodowi. Cały czas obserwuj,
czy nie występuje pogorszenie stanu poszkodowanego. Rozluźnij kołnierzyk i
poleć dziecku rozpiąć pasek lub guzik od spodni. Uwolnienie brzucha pomoże
w oddychaniu torem brzusznym.
3. Dziecko nieprzytomne:
 ułóż dziecko delikatnie, chroniąc głowę,
 skontroluj czynności życiowe. Jeśli oddech zachowany – unieś nogi i jeśli to
możliwe – ręce dziecka,
 jeśli odzyska przytomność, rozmawiaj z dzieckiem, poleć, aby leżało kilka
minut. Następnie powoli posadź dziecko. Po kolejnych kilku minutach może
wstać przy twojej asekuracji. Jeśli nie ma objawów wskazujących na
możliwość ponownego omdlenia, dziecko może pozostać pod twoją opieką.
UWAGA!
Jeśli po upływie 2 minut od czasu omdlenia dziecko nie odzyskało
przytomności, postępuj jak z nieprzytomnym. Skontroluj czynności życiowe i
ułóż w pozycji bocznej. Wezwij zespół ratownictwa medycznego. Co 1 minutę
kontroluj czynności życiowe.
UKĄSZENIA I UZĄDLENIA
UKĄSZENIA- powstałą ranę należy przemywać gorącą wodą z mydłem przez 10- 15 minut.
Gdy rana jest głęboka przemywamy ja bieżącą wodą lub wodą utlenioną. Po czym ranę
osłaniamy jałowym opatrunkiem.
W przypadku ukąszenia przez żmiję, pierwsza pomoc polega na natychmiastowym nałożeniu
opaski uciskowej ponad miejsce ukąszenia tak, aby opaska nie hamowała odpływu krwi z żył
głębokich, a jedynie zaciskała powierzchowne naczynia krwionośne i chłonne. W przypadku
narastania obrzęku ponad założoną opaską należy założyć wyżej drugą opaskę, gdyż
przesuwanie tej samej opaski nie jest wskazane Następnie należy rozciąć ranę (podłużnie do
3
osi kończyny) na głębokość 1 cm i rozchylić na podobną szerokość, po czym odsysać (bańką
lub kieliszkiem) jad z rany przez około 30 minut. Przez cały czas akcji ratunkowej
poszkodowany powinien leżeć w celu zwolnienia krążenia krwi, a co zatem idzie zwolnienia
szybkości wchłaniania się jadu.
UŻĄDLENIA- ulgę w cierpieniu sprawia okład z roztworu sody oczyszczonej lub amoniaku;
obrzęk i ból łagodzi również okład z plasterków cebuli. Jeżeli poszkodowany jest uczulony na
jad danego owada wymaga bezzwłocznej interwencji lekarskiej.
Kleszcza ze skóry dziecka usuwamy przez wyrwanie go w całości zdecydowanym
szarpnięciem pęsetą, następnie dezynfekujemy miejsce na skórze.
ZATRUCIA
Ratowanie zatrutego dziecka, które nie utraciło przytomności zależy w znacznym stopniu od
wywiadu i poznania okoliczności zatrucia, stąd zebranie rzetelnych informacji na miejscu
wypadku i przekazanie ich lekarzowi jest bardzo istotne. Jeśli dziecko jest nieprzytomne,
należy ułożyć je w pozycji bocznej ustalonej, chronić jego ciało przed oziębieniem i
kontrolować czynności życiowe; bezzwłocznie przekazać pod opiekę lekarską.
Nauczyciel jest bezwzględnie zobligowany, do udzielenia pierwszej pomocy przedmedycznej
w nagłym wypadku każdemu dziecku, jednakże zawsze powinien mieć na uwadze własne
bezpieczeństwo, dlatego musi stosować wszelkie środki ostrożności.
PROCEDURA POSTĘPOWANIA:
1. Oceń sytuację. Sprawdź, czy nie będziesz narażony na kontakt z substancją toksyczną.
Zabezpiecz miejsce zdarzenia i siebie.
2. Skontroluj czynności życiowe dziecka.
3. Wezwij zespół ratownictwa medycznego.
4. Przytomne dziecko zachęcaj do wymiotów, jeśli trucizna została spożyta i wiesz, że
nie jest to substancja drażniąca.
5. Przy spożyciu kwasów i ługów – zakaz prowokowania wymiotów.
6. Jeśli wiesz, jak trucizna dostała się do organizmu poszkodowanego, przekaż
informację podmiotom ratunkowym.
7. Zabezpiecz i przekaż opakowanie, resztki substancji lub wskaż jej źródło.
8. W przypadku utraty przytomności, ułóż chore dziecko w pozycji bocznej –
szczególnie jeśli wymiotuje. Pozycja na boku pozwoli ewakuować treść żołądkową na
zewnątrz i umożliwi swobodne oddychanie. Każdorazowo po wystąpieniu wymiotów
skontroluj drożność dróg oddechowych i oceń oddech.
9. Jeśli dziecko nie oddycha rozpocznij resuscytację.
10. Nie wykonuj oddechu zastępczego bez zabezpieczenia, np. maską foliową lub
Pocket-Mask, jeśli substancja trująca może znajdować się na ustach dziecka.
4
UWAGA!
Nie podawaj niczego do jedzenia lub picia.
EPILEPSJA
Epilepsja jest chorobą, która w typowym przebiegu przejawia się naprzemiennymi
napięciami i rozluźnieniem mięśni, tzn. drgawkami i przebiega z utratą przytomności.
 Pierwsza pomoc
– nie powstrzymujemy drgawek na siłę
– staramy się ochronić głowę chorego przed urazami (np. uklęknąć za głową chorego i
przytrzymać ją mocno między kolanami)
– jeśli chory wymiotuje, układamy go na boku (pamiętajmy o ochronie głowy)
– rozluźniamy pasek i kołnierzyk, aby ułatwić oddychanie
– nie wkładamy niczego między zęby
– zachowujemy spokój, pogotowie wzywamy tylko wtedy, kiedy napad nie mija po 2–3
minutach.
ZADŁAWIENIE
Zadławienie to niedrożność światła dróg oddechowych. Niedrożność może być całkowita lub
niecałkowita. W przypadku dostania się ciała obcego do dróg oddechowych następuje
naturalny odruch kaszlu, który jest odruchem obronnym, mającym na celu usunięcie ciała
obcego.
 Postępowanie w przypadku zadławienia
1. Jeżeli poszkodowany ma objawy częściowej niedrożności dróg oddechowych:
- zachęcaj go do kaszlu i nie rób nic więcej
2. Jeżeli poszkodowany ma objawy całkowitej niedrożności, ale jest przytomny:
- zastosuj do 5 uderzeń w okolicę międzyłopatkową zgodnie z zasadami:
Ciężka niedrożność: nie może mówić, może kiwać głową, nie może oddychać/świsty
oddechowe/cisza/ próby kaszlu/ nieprzytomny
a) stań z boku i nieco za poszkodowanym
5
b) podłóż jedną˛ dłoń na klatce piersiowej poszkodowanego i pochyl go do przodu tak, aby
przemieszczone ciało obce mogło
przedostać się do ust, a nie przesuwało się w głąb dróg oddechowych
c) wykonaj do 5 energicznych uderzeń nadgarstkiem drugiej ręki w okolicę
międzyłopatkową
- po każdym uderzeniu sprawdź, czy ciało obce przypadkiem nie wydostało się i czy drogi
oddechowe są nadal niedrożne. Celem jest zlikwidowanie niedrożności energicznym
uderzeniem, co nie oznacza konieczności wykonywania wszystkich 5 prób
3. Jeżeli 5 uderzeń w okolicę międzyłopatkową nie spowoduje usunięcia ciała obcego,
zastosuj
5 uciśnięć nadbrzusza zgodnie z zasadami:
a) stań za poszkodowanym i obejmij go ramionami na wysokości nadbrzusza
b) pochyl go do przodu
c) zaciśnij pięść i umieść ją pomiędzy pępkiem i wyrostkiem mieczykowatym
d) wolną ręką złap za zaciśniętą pięść i silnie pociągnij do wewnątrz i ku górze
e) powtórz tę czynność do 5 razy
4. Jeżeli te czynności nie spowodują usunięcia ciała obcego z dróg oddechowych, kontynuuj
uderzenia w okolicę międzyłopatkową w połączeniu z uciśnięciami nadbrzusza.
5. Jeżeli poszkodowany straci przytomność:
- bezpiecznie ułóż go na ziemi
- natychmiast wezwij fachową pomoc
- rozpocznij resuscytację krążeniowo - oddechową
6
ALERGIE
Odczyny alergiczne są wywoływane przez ponowny kontakt z daną substancją i w wyniku
pierwszego kontaktu dochodzi do wytworzenia nadwrażliwości, natomiast drugi kontakt
skutkuje reakcją uczuleniową.
Procedura postępowania:
1. Oceń sytuację i skontroluj czynności życiowe.
2. Jeśli występuje kontakt z substancją uczulającą, usuń ją.
3. Nie wcieraj substancji w skórę!
4. Jeśli dziecko spożyło substancję, na którą jest uczulone, możesz polecić dziecku
sprowokowanie wymiotów.
5. Wymiotów nie wolno prowokować u nieprzytomnych.
6. Wystąpienie objawów uczulenia jest wskazaniem do porady lekarskiej.
7. Wystąpienie objawów ostrej reakcji uczuleniowej przebiegającej z obrzękiem w
obrębie ust, języka oraz zaburzeniami oddychania powinny skutkować
natychmiastowym wezwaniem zespołu ratownictwa medycznego.
8. W przypadku utraty przytomności, ułóż chore dziecko w pozycji bocznej.
9. Jeśli dziecko nie oddycha – rozpocznij resuscytację/
OPARZENIA
Oparzenia są urazami, które bez względu na czynnik wywołujący powodują uszkodzenie
tkanek. Do uszkodzenia takiego dochodzi, gdy czynnik wywołujący oddziałuje na tkanki
wystarczająco długo lub z wystarczającą do uszkodzenia intensywnością.
Pomoc polega na: miejsca poparzone na skórze dziecka chłodzimy strumieniem bieżącej
wody tak długo, aż poczuje wyraźną ulgę; w przypadku wystąpienia pęcherzy nie
przekuwamy i nie zdzieramy ich; oparzenia powierzchowne zabezpiecza się opatrunkiem
jałowym. Jeśli oparzenia są rozległe i przylgnie do skóry odzież, nie ściągamy jej. Podajemy
płyny do picia już przy oparzeniu II stopnia. Każde oparzenie należy skonsultować z
lekarzem.
7