Diagnozowanie jako sytuacja społeczna Stronnicze spostrzeganie

Diagnozowanie jako sytuacja społeczna
Stronnicze spostrzeganie innych
Atrybucja zachowania
Proces poszukiwania przyczyny (intencji) zachowania nazywa się atrybucją.
Atrybucja sytuacyjna – przyczyny zachowania dopatrujemy się w środowisku, sytuacji lub
interakcji między ludźmi. Drugi rodzaj atrybucji to atrybucja dyspozycyjna – przypisywanie
zachowań danej osoby jej stanowi biologicznemu lub cechom osobowości, umiejętnościom,
potrzebom i uznanym przez nią wartościom. Można poszukiwać stałych i zmiennych
determinant zachowania. Można zastanawiać się nad stopniem kontrolowania zachowania i
swobodą wyboru.
Proces atrybucji – proces porównania aktualnego zachowania z jakimś kryterium:
• dlaczego coś się wydarzyło zamiast się nie wydarzyć?
• dlaczego dokonano wyboru działania X a nie innego działania?
• dlaczego ktoś zrobił to, co zrobił, a nie to, co powinien był zrobić?
• dlaczego wydarzyło się X a nie to, co się normalnie w tej sytuacji zdarza?
Teoria atrybucji przyczynowej Harolda Kelleya
Spójność – stopień podobieństwa zachowania X w tej sytuacji, ale przy innych okazjach.
Wybiórczość – stopień podobieństwa zachowania X w tej sytuacji do zachowania w innych
sytuacjach.
Zgodność – stopień podobieństwa zachowania X dozachowania innych ludzi w tej samej sytuacji
społecznej.
Problemy
I. Robert wrzeszczy na profesora P. i rzuca w niego pomidorami. Robi to na wykładach
zarówno profesora P., jak i innych profesorów. Żaden inny student nie zachowuje się w ten
sposób.
II. Robert wrzeszczy na profesora P. i rzuca w niego pomidorami. Robi to także na innych
wykładach P., ale nie na wykładach innych profesorów. Inni studenci zachowują się jak
Robert.
Dlaczego Robert wrzeszczy i rzuca pomidorami?
Podstawowy błąd atrybucji
• skłonność do przeceniania cech wewnętrznych w stosunku do wpływu sytuacji, środowiska,
okoliczności
• nieuzasadnione przyjmowanie, że przyczyną działań innych ludzi jest raczej ich osobowość niż
czynniki zewnętrzne (sytuacja)
Deformacje w spostrzeganiu innych ludzi
generalizacja oczekiwań jako źródło błędów:
• efekt pierwszego wrażenia (halo; pierwszeństwa) - przypisywanie danej osobie cechy
pozytywnej/negatywnej na podstawie jednej cechy, która jako pierwsza została oceniona
pozytywnie/negatywnie; Solomon Asch: zmiana znaczenia kolejnych informacji pod
wpływem oczekiwań wytworzonych przez pierwsze informacje
• efekt aureoli (błąd łagodności) - skłonność do przypisywania osobie cech pozytywnych
przy minimalizowaniu obecności cech negatywnych (por. efekt Polyanny).
• efekt diabelski - skłonność do przypisywania osobie cech negatywnych przy
minimalizowaniu obecności cech pozytywnych.
generalizacja oczekiwań jako źródło błędów:
• efekt stereotypu - zniekształcenie w ocenie lub obserwacji pojawiające się, kiedy
przekonania podmiotu na temat właściwości ludzi należących do jakiejś kategorii
wpływają na percepcję obserwowanej jednostki, która do tej kategorii należy.
• samospełniające się proroctwo - wpływ oczekiwań obserwatora na ujawnianie przez
partnera interakcji zachowań zgodnych z tymi oczekiwaniami.
• błąd logiczny - podstawą jest tzw. ukryta teoria osobowości:
to zestaw schematów poznawczych, skonstruowanych na zasadzie dowolnego grupowania
różnych cech osobowości wg zasady rzekomej korelacji – w rzeczywistości brak
współwystępowania np. cech uprzejmości i hojności, czy siły, aktywności i agresywności,
nasze sądy o konkretnych ludziach i sytuacjach, nawet gdy wiemy że sądy te nie muszą
być prawdziwe stanowią kotwicę dla dalszych tendencyjnych już wniosków na temat tych
ludzi czy sytuacji.
Efekt kontrastu czyli wpływ kontekstu - wykorzystuje fakt, że ludzie formułując sądy i opinie
zawsze posługują się porównaniami (złudzenie Titchenera-Ebbinghausa).
Efekt ten jest bardzo istotnym czynnikiem wpływającym na systemy oceniania ludzi, rzeczy,
obiektów, cech fizycznych, a nawet szkolnych wypracowań.
Zjawisko wpływu oczekiwań na percepcję interakcji
Efekt Rosenthala (samospełniające się proroctwo)
Formy:
– efekt Galatei (efekt Pigmaliona)
– efekt Golema (efekt Liwy)
Samospełniające się proroctwo
• koncepcja, zgodnie z którą hipoteza lub oczekiwanie dotyczące przyszłego sposobu działania
danej osoby wywiera subtelny wpływ na tę osobę, by działała w oczekiwany sposób (Merton,
R.K. (1948). The self-fulfilling prophecy. Antioch Review, pp. 193-210).
– przykład: kryzys bankowy, panika na rynku paliw
• badania Rosenthala
– „utalentowane” dzieci
– „lepsi” pływacy
– 5 „utalentowanych” szczurów
Badanie Rosenthala i Jacobson
W jednej ze szkół podstawowych został przeprowadzony niewerbalny test IQ. Profesor Robert
Rosenthal powiedział nauczycielom, iż na podstawie tego testu można sprawdzić "intelektualny
potencjał" człowieka. Rosenthal bez oglądania testów IQ wybrał z każdej klasy 20 proc. uczniów,
oznajmiając, iż są to "uczniowie z przyszłością" i w nowym roku szkolnym należy spodziewać
się z ich strony wyjątkowych postępów w nauce.
Osiem miesięcy później jeszcze raz przeprowadzono ten sam test ze wszystkimi dziećmi. Dzieci
w grupie badanej (czyli te "bardzo utalentowane") poprawiły wartość swojego IQ w stosunku do
innych średnio o 4 punkty, i to tylko dlatego, że zostały potraktowane jako "inteligentne". Tak
więc ten, kto został zaklasyfikowany jako "obiecujący", robił postępy w porównaniu z innymi, i
to obojętnie w jakim przedmiocie.
Formy efektu Rosenthala – efekt Pigmaliona
Traktuj człowieka według tego, jak wygląda, a uczynisz go gorszym.
Ale traktując go według tego, kim mógłby być, naprawdę takim go uczynisz
J.W. Goethe
efekt Galatei (efekt Pigmaliona) - wpływ pozytywnych oczekiwań wobec partnera na ujawnianie
pozytywnych zachowań wobec niego.
W micie o Pigmalionie: wyrzeźbił on posąg przepięknej dziewczyny, w którym się zakochał.
Zaczął więc błagać Afrodytę, by ożywiła ją. Bogini spełniła życzenie – Pigmalion nazwał swoją
ukochaną Galatea i poślubił ją.
W sztuce Pigmalion George Bernarda Shawa (1913) profesor Higgins, specjalista od fonetyki,
wprowadza piękną kwiaciarkę Elizę Doolittle w świat wyższych sfer i poprawnej angielszczyzny;
na podstawie tej sztuki powstał musical My Fair Lady (G. Cukor, 1964, A. Hepburn)
Formy efektu Rosenthala – efekt Golema
efekt Golema (efekt Liwy) - wpływ negatywnych oczekiwań wobec partnera na ujawnianie
negatywnych zachowań wobec niego.
Golema stworzył w Pradze Rabbi Juda Loeb ben Bezalel, zwany przez uczniów Maharalem,
później zaś też Dostojnym Rabbim Loew (Liwa; krótko był rabinem w Poznaniu i Krakowie).
Był to twór uformowany z gliny i mułu na kształt człowieka. Rabin tchnął w niego życie przez
położenie na czole figury kartki z mistycznym tetragramem, czyli niewypowiedzianym imieniem
Boga. Golem powołany przez mędrca do życia miał bronić społeczność żydowską, w czym miała
mu pomagać nadludzka siła i wytrzymałość. Wypełniał swoje obowiązki dobrze, lecz ludzie się
go bali. Pewnego razu wpadł w szał i zaczął siać zniszczenie, trzeba więc było go zgładzić.
Schemat poznawczy
Wpływ schematów na uwagę, selektywność percepcji, rozumienie i pamięć zdarzeń oraz
przetwarzanie danych. Najpierw uwaga jest ukierunkowywana na cechy obiektu zgodne ze
schematem. Pozytywnie ocenia się te cechy człowieka, które są zgodne z posiadanym
schematem. Po potwierdzeniu schematu uwagę przyciągają informacje z nim sprzeczne.
Dane zgodne z naszym zdaniem są szybciej i łatwiej zauważane i mniej informacji potrzeba do
ich wykrycia. Użycie schematu zwalnia zasoby umysłu, które mogą być wykorzystane przy
innym zadaniu.
Schemat poznawczy – efekt Rosenhana
Schematy ułatwiają tendencyjną interpretację zdarzeń. Potwierdza to słynny eksperyment
Rosenhana, w którym fakt uznania w klinice psychiatrycznej zdrowego człowieka za
schizofrenika prowadził do interpretacji wszystkich jego zachowań jako patologicznych.
David Rosenhan w 1972 roku przeprowadził eksperyment, w którym on i 8 jego
współpracowników symulowali halucynacje słuchowe - po czym przyjęto ich do 12 szpitali
psychiatrycznych w 5 stanach tylko na podstawie tego jednego objawu, orzekając, że są chorzy
na schizofrenię paranoidalną bądź to na psychozę maniakalno-depresyjną. Przebywali tam 3
tygodnie zachowując się już całkowicie normalnie (nie symulując i mówiąc, że nie słyszą już
głosów).
Przez cały okres pobytu w szpitali lekarze nie zauważyli u pseudopacjentów oznak normalności,
a każde ich zachowanie opisywali jako objaw choroby, gdy np. pseudopacjent spacerował po
korytarzu napisali:objawy nerwicowe, gdy każdy z pseudopacjentów codziennie robił notatki z
pobytu, lekarze napisali: kompulsywne czynności potrzeba pisania, kiedy pseudopacjent usiadł
przed stołówką o pół godziny wcześniej lekarze napisali: niezaspokojenie oralne,itd.
Eksperyment Rosenhana przyczynił się do podważenia wiarygodności diagnostyki
psychiatrycznej, wykazując subiektywność, uleganie schematom i stronnicze podtrzymywanie
diagnozy. Znany psychiatra Robert Spitzer skrytykował badania Rosenhana, nazywając je
oszukańczą prowokacją. Jednak zainicjowało to reformy w sferze diagnostyki, których efektem
było powstanie amerykańska klasyfikacji psychiatrycznej DSM III i IV.
Efekt Hawthorne
• źródło błędów wynikających z tego, że psychologiczne skutki wiedzy o tym, iż jest się
obserwowanym wpływają na obserwowane zachowania (dodatnie sprzężenie zwrotne).
• zjawisko to odkryte zostało przez Eltona Mayo podczas badań nad wydajnością pracy
pracowników zakładów Hawthorne (WEComp.) w Chicago w latach 1927-1928, gdy badacze
próbowali mierzyć w jakich fizycznych warunkach pracy wydajność będzie wzrastać; okazało się
że wydajność pracy i morale wzrastały zarówno w grupach eksperymentalnych jak i kontrolnych,
czego przyczyną było zaangażowanie się naukowców w proces badawczy i ich ciągła obecność.
Efekt Elizy
Zjawisko przypisywania przez ludzi znaczenia i sensu znakom, słowom i zdaniom, które
takiego sensu same z siebie nie mają.
Przykładem takiego efektu jest np: interpetowanie przypadkowych wzorów pojawiających się w
fusach po kawie na dnie szklanki, czy tworzonych przez chmury na niebie jako obrazy, które
przedstawiają jakieś konkretne kształty. Nazwa tego efektu pochodzi od pierwszego,
naśladującego zwykłą konwersację programu o nazwie ELIZA. Program ten wybierał pewne
kluczowe słowa z wypowiedzi ludzi, a następnie tworzył "odpowiedź" łącząc słowo kluczowe ze
zwrotami z wcześniej wprowadzonej bazy danych „otwartych zwrotów”, takich jak „co dla
Ciebie znaczy......”, „...zawsze ma sens”, „Nie znam” itp, co dawało czasami efekt „głębokiego
znaczenia” odpowiedzi i skłaniało do jej kontynuowania. W przypadku gdy dana osoba wie, że
może rozmawiać z maszyną, efekt Elizy traci na znaczeniu.
Deformacje w spostrzeganiu innych ludzi (podsumowanie)
• Trafniej spostrzegamy osoby, które pod jakimkolwiek względem (płeć, wiek, pochodzenie itd.)
są do nas podobne.
• Trafniejsze sądy dotyczące cech bezpośrednio przekładalnych na zachowania (np. "uprzejmość"
w porównaniu z "twórczością").
• Większość nietrafnych spostrzeżeń jest wynikiem systematycznych błędów (np. efekt aureoli,
łagodności, ukrytych teorii osobowości)
• Ludzie zdolni do emocjonalnego dystansu wobec spostrzeganych obiektów - bardziej trafni w
swych spostrzeżeniach
• Empatia pomiędzy spostrzegającym, a spostrzeganym poprawia trafność.
Komunikowanie
Komunikowanie
Komunikowanie posiada cechy interwencji, współwystępując z innymi jej formami, bądź też
występując samodzielnie. Osoba badana ma prawo wiedzieć, komu i jakie informacje zostaną
przekazane, ma też prawo poznać wnioski (rekomendacje), wyprowadzane na podstawie badania
i ich uzasadnienie.
Funkcje komunikowania
Funkcje legitymizujące podjętego przez psychologa działania oraz jego rekomendacji są
szczególnie istotne przy komunikowaniu formalnym. Bardzo często komunikaty takie mają
formę narzuconą przez ich adresata oraz muszą spełniać określone z góry wymogi formalne.
Realizując wyjaśniającą funkcję komunikowania orzeczeń psycholog informuje uczestników
procesu diagnostycznego o podstawach wyprowadzanych tam wniosków, o efektach swojej
pracy, pokazuje jak wyglądają konsekwencje proponowanych decyzji i dokonywanych wyborów.
Ważna jest też funkcja perswazyjna komunikatów - mają one także przekonywać ich odbiorców
oraz podawać przekonujące ich uzasadnienia, pozwalające na wzbudzenie motywacji do
współpracy. Istotna jest także rozwijająca funkcja komunikowania orzeczeń. Przekazywanie
komunikatów, zarówno formalne jak i nieformalne, pośrednie albo twarzą w twarz pozwala
psychologowi (nadawcy) lepiej zrozumieć treść przekazu. Formułowanie orzeczeń jest formą
refleksji nad własną pracą, a znajomość przyczyn decydujących o odnoszonych sukcesach, bądź
ponoszonych porażkach pozwala w dużym stopniu na samodoskonalenie i pełni funkcję
rozwijającą.
Zakres komunikowania
Przekazywanie informacji zwrotnych osobie badanej powinno być przede wszystkim kompletne
i skuteczne, tj. takie, by osoba badana wszystkie przekazywane jej informacje zrozumiała i
zaakceptowała. Kompletność przekazywanych informacji dotyczy też wskazywania zarówno na
to, co jest jednostkowe i charakterystyczne dla osoby badanej, jak i na to, co wspólne dla osób w
podobnej sytuacji. Kompletność posiada jednak praktyczną granicę - jest nią poczucie
zagrożenia osoby badanej. Wdawanie się w spory i przyjmowanie pozycji "fachowca, który wie
lepiej" bardziej służy potwierdzaniu poczucia własnej wartości diagnosty, niż budowaniu
zaufania, niezbędnego do dalszych kontaktów z psychologiem. Natomiast zadawane przez osobę
badaną pytania, wygłaszane przez nią komentarze i uwagi mogą mieć znaczenie diagnostyczne i
dlatego nie należy dyskusji na temat przekazywanych informacji unikać.
Efekt Barnuma
• Efekt Barnuma - nazwę swą wziął od XIX-wiecznego właściciela cyrku Barnum and Bailey's
Show Circus – Phineasa Taylora Barnuma. Jest on autorem tezy, że sukces widowiska zapewnia
dostarczenie każdemu tego, co go zainteresuje (a little something for everybody)
• nazwę tę wprowadzili do psychologii Meehl, Forer oraz Marks i Seeman. W psychologii efekt
Barnuma (Forera) oznacza opis wyników badania jednostki udający unikalny, a faktycznie
pasujący do każdego ze względu na swoją trywialność, niejasność i ogólność.
„Diagnoza” - efekt Barnuma
Uwielbiasz być podziwiany, zawsze znajdujesz się w centrum zainteresowania. Jesteś osobą
krytyczną wobec siebie. Masz wielki potencjał, który nie zamienił się jeszcze w twoje zalety.
Dobrze umiesz zorganizować pracę sobie i innym. Masz wady, ale potrafisz je kompensować
swoimi zaletami. Miewasz niekiedy problemy z przystosowaniem seksualnym. Mimo że na
innych robisz wrażenie osoby zdyscyplinowanej i samosterownej, czujesz się incydentalnie
niepewny i niespokojny. Niekiedy masz poważne wątpliwości, czy podjąłeś dobrą decyzję i czy
działasz we właściwy sposób. Czasami niepotrzebnie jesteś zbyt otwarty wobec innych. Nie
znosisz tchórzostwa i lizusostwa. Ciemna strona duszy niebezpiecznie cię fascynuje. Twoje
marzenia nigdy nie są przeciętne, chociaż wydawać się mogą nierealistyczne. Chcąc osiągnąć cel
jesteś wytrwały i uparty, choć starasz się uwzględniać okoliczności. Gotów jesteś poświęcić
wszystko dla ukochanej osoby i bronić jej zawsze i wszędzie, choćby przed całym światem.
Bezpieczeństwo jest jednym z twoich głównych celów w życiu. Poszukujesz harmonii i szczęścia
w partnerskich układach z innymi.
Efekt Barnuma – badania
• 39 studentów psychologii zbadano kwestionariuszem zainteresowań. Tydzień później każdemu
studentowi przedstawiono ten sam opis mówiąc im, że jest to unikalny opis ich osoby.
Poproszono ich, by ocenili na skali 6-punktowej (od 0=b. słaby przez 2=przeciętny do
5=idealny), na ile trafny jest to opis. Średnia ocen wyniosła 4,3 (72% idealnej trafności!).
• pacjentom z lękiem przed wężami przedstawiono jako opis ich osobowości typowy opis z
efektem Barnuma. Okazało się, że przyniósł on poprawę w porównaniu z pacjentami, których
wcale nie poinformowano o wynikach testów, którym byli poddani.
• zwrotne informowanie pacjentów o wynikach ich testów poprawia ich stan niezależnie od tego,
czy opis ten jest prawdziwy, czy nie. Wystarczy, że mają oni poczucie, że tak jest!
Dlaczego opisy z efektem Barnuma działają?
• może są one po prostu prawdziwe w odniesieniu do większości ludzi i czytając je ludzie trafnie
interpretują je jako rzeczywiste fakty.
• może też ludzie generalnie mają skłonność do spostrzegania siebie jako podobnych do innych
ludzi.
• może ludzie są po prostu łatwowierni i porównują opisy z tych, co chcą usłyszeć, a nie z
faktycznymi zdarzeniami.
• może jest to efekt chęci nadawania sensu nawet bezsensownym zbitkom informacji.
• może mamy do czynienia z samopodtrzymującym się mechanizmem poszukiwania
potwierdzenia pierwszej informacji w pojawiających się kolejnych danych
• Może mamy do czynienia z nastawieniem na wyszukiwanie informacji zgodnych z posiadaną i
akceptowaną wiedzą o sobie
Zasada Rumpelstilzchena
Zjawisko „magicznej” wiary w wartość słowa użytego w sformułowaniu diagnozy. Np. wiele
matek uspokaja się, gdy trudności szkolne ich dzieci zostaną określone jako spowodowane
„dysleksją”, chociaż „dysleksja” jest to po prostu wyraz (agregat) zbiorczo określający objawy w
postaci trudności w czytaniu mimo znajomości liter. Objawy te są matce doskonale znane, więc
określenie tych objawów jednym słowem nic nowego nie wnosi. Jednakże osoba, która słyszy
„uczoną” nazwę, uspokaja się prawdopodobnie dlatego, iż sądzi, że diagnosta teraz już wie
„wszystko, co trzeba”, domyśla się przyczyn zaburzenia, zna sposób leczenia itd.
Nazwa zjawiska pochodzi z jednej z bajek braci Grimm. Występuje w niej karzeł, który nazywa
się Rumpelstilzchen. Dziecko królowej ma zostać porwane przez karła. Może do tego nie dojść,
jeśli królowa odgadnie imię karła. Królowa po kilku dniach niepowodzeń w zgadywaniu podaje
imię karła. Karzeł ze złością krzyczy: „Diabeł ci podpowiedział”.
Personologiczna koncepcja
Diagnozowania
Osobowościowe różnice między ludźmi
Cecha psychologiczna wg Allporta
Pojęcie cechy psychologicznej - uogólniony i specyficzny dla jednostki neuropsychiczny
dynamiczny system, który opracowując bodźce jako funkcjonalnie równoważne, kieruje nimi i
inicjuje względnie trwałe formy zachowań adaptacyjnych i ekspresyjnych
cecha kardynalna (cardinal trait), cecha dominująca, wokół której jednostka organizuje swoje
życie.
cecha centralna (central trait), główna właściwość, która - jak się zakłada - pozwala zrozumieć
funkcjonowanie danej jednostki.
cecha wtórna (secondary trait), właściwość, która nie jest kluczowa dla zrozumienia danej
jednostki, tym niemniej dostarcza pewnych informacji na jej temat.
Pojęcie normy i normalności
Droga stawania się pacjentem Alvin R. Mahrer opisuje, jak jednostka przebywa drogę od bycia w
pełnym zdrowiu do stania się pacjentem. Etapów tej drogi nie należy, jego zdaniem, ujmować
jako kolejnych stadiów choroby o narastającym nasileniu, ale jako realizację planu
motywacyjnego, nazwanego przez niego need for hospitalization (co można oddać jako potrzeba
bycia w szpitalu).
Kiedy wśród różnych wydarzeń życiowych pojawią się takie, które wzbudzają w jednostce
poczucie zagrożenia (ze względu na zamiany w jej położeniu społecznym albo z powodu
trudności w kontroli impulsywnych przeżyć), chęć ukarania siebie lub innych, takie które
uniemożliwiają dotychczasową identyfikację lub realizację potrzeb zależnościowych - wówczas
jednostka może spostrzegać chorobę i ewentualny pobyt w szpitalu jako szansę zmiany swej
sytuacji i zaspokojenia potrzeb.
Przypuszczać można, że jeżeli otoczenie nie może podołać wymaganiom jednostki wynikającym
przyjęcia przez nią roli chorego, podejmuje ona rolę pacjenta, przemieszczając swoje
oczekiwania z najbliższego otoczenia na wyspecjalizowaną w tym instytucję społeczną - szpital.
Czym jest nienormalność?
• czy nienormalność w ogóle istnieje?
• kto decyduje o nienormalności?
• dlaczego jest tak trudno o definicję nienormalności?
Definiowanie „nienormalności”
Zaburzenia psychiczne to utrudnienia funkcjonowania społecznego i/lub psychicznego
jednostki, noszące znamiona cierpienia, zlokalizowane wokół objawu osiowego
• nienormalność = dyskomfort
• nienormalność = niesprawność
• pogorszenie funkcjonowania w podstawowych rolach osobistych i społecznych
• nienormalność=odmienność
• niezrozumiałość
• rzadkość
• łamanie standardów sytuacyjnych
• normalność to jest to co dana grupa społeczna, w danym czasie i w danym miejscu uważa za
normalne.
Czynniki wpływające na zjawisko "nienormalności"
• cierpienie
• dziwaczność
• zaburzenia przystosowania
• utrata kontroli
• naruszanie norm socjalnych
Znaczenia pojęcia”norma”
Patologia to nie odwrotność normalności
Dewiacyjna hipoteza Berga
Odwoływanie się do norm, a więc typowego wykonania, łatwo prowadzi do utożsamiania
patologii z nietypowością. Założenie, że statystyczna rzadkość jest synonimem choroby znalazło
swój wyraz w tzw. hipotezie dewiacyjnej Berga (deviation hypothesis), opublikowanej po raz
pierwszy w Journal of Psychology w 1955 roku.
Sformułowana ona została następująco:
“Dewiacyjne wzorce odpowiedzi mają na ogół charakter ogólny; dlatego też te wzorce
zachowań dewiacyjnych, które są znaczące dla patologii [...] są powiązane z innymi
odpowiedziami dewiacyjnymi, które nie dotyczą krytycznych obszarów zachowania [...]”, a
jedną z jej implikacji jest to, że “[...] z punktu widzenia hipotezy dewiacji treść konkretnego
bodźca nie jest [...] istotna dla pomiaru zachowań”
Zgodnie z tą hipotezą nietypowość wykonania testu sama w sobie, niezależnie od treści, jest
wskaźnikiem patologii. Przyjęcie takiego założenia w sposób oczywisty prowadzi nas do
tworzenia narzędzi „psychometrycznych” z dowolnych bodźców, które po normalizacji (czyli
ustaleniu typowości udzielanych odpowiedzi) tworzyć mogą instrumenty do wykrywania
patologii.
Ujmując rzecz jeszcze dobitniej – jeżeli ustaliliśmy w badaniach normalizacyjnych, że na pytanie
„Ile jest 6 razy 7?” odpowiedź „42” podało około 70% próby, a odpowiedź „41” tylko 3%, to ta
ostatnia wskazuje na jakieś zaburzenia. Pozostaje jeszcze jedynie ustalić, wskaźnikiem jakiej
patologii jest odpowiedź „41”. Stanowisko to jest skrajnym – jak się wydaje – przykładem
atreściowego podejścia do pomiaru psychologicznego.