14. Izabela Wierzbicka, Zrównoważony rozwój obszarów zależnych

14. Izabela Wierzbicka, Zrównoważony rozwój obszarów zależnych

Studia i Materiały. Miscellanea Oeconomicae
Rok 15, Nr 2/2011
Wydział Zarządzania i Administracji
Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach
Ludzie, zarządzanie, gospodarka
Izabela Wierzbicka1
ZRÓWNOWAśONY ROZWÓJ OBSZARÓW
ZALEśNYCH OD RYBACTWA NA PRZYKŁADZIE
REGIONU ŚWIĘTOKRZYSKIEGO
Polskie obszary wiejskie to nie tylko regiony, na których prowadzona jest działalność rolnicza. To równieŜ piękne i zróŜnicowane krajobrazowo obszary, na
których prowadzona jest działalność rybacka. Obejmuje nie tylko nadmorskie
wioski i miasteczka czy pojezierza ale równieŜ regiony, w których na duŜą skalę
prowadzona jest gospodarka stawowa. Do niedawna regiony zaleŜne od rybactwa
nie mogły liczyć na specjalne instrumenty finansowe pobudzające ich rozwój.
Jednak sytuacja zmieniła się dzięki osi 4 omawianego poniŜej programu.
Program Operacyjny „ZrównowaŜony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeŜnych obszarów rybackich 2007-2013” został stworzony aby realizować cele polskiej polityki rybackiej, którymi są:
− racjonalna gospodarka Ŝywymi zasobami wód i poprawa efektywności sektora rybackiego,
− podniesienie konkurencyjności polskiego rybołówstwa morskiego, rybactwa śródlądowego i przetwórstwa ryb,
− poprawa jakości Ŝycia na obszarach zaleŜnych od rybactwa.
Program zakłada realizację celów strategicznych i podjęcie działań w następujących obszarach priorytetowych:
Oś Priorytetowa 1: Środki na rzecz dostosowania floty rybackiej.
Głównym celem jest dostosowanie floty rybackiej do dostępnych Ŝywych zasobów oraz poprawa rentowności rybołówstwa morskiego. Ponadto waŜnym celem jest zapewnienie osłon społeczno-ekonomicznych, w związku z realizacją
wymogów Wspólnej Polityki Rybackiej.
1
Dr Izabela Wierzbicka, adiunkt, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach.
173
Oś priorytetowa 2. Akwakultura, rybołówstwo śródlądowe, przetwórstwo
i obrót produktami rybołówstwa i akwakultury.
W zakresie rybactwa śródlądowego, główne działania koncentrować się będą
w zakresie modernizacji istniejących gospodarstw chowu i hodowli ryb. MoŜliwe
będą takŜe inwestycje w infrastrukturę, w tym na rzecz poprawy warunków pracy
oraz higieny i jakości produktów. W ramach tej osi pomoc finansowa przyznawana będzie takŜe na inwestycje w przetwórstwo i obrót ryb, związane z jego modernizacją (nowe technologie, sprzęt, innowacyjne metody produkcji), a takŜe z zakresu higieny i bezpieczeństwa pracy oraz dostosowanie do wymogów ochrony
środowiska bądź utrzymanie zatrudnienia w tym sektorze i przeszkolenia kadr.
Oś Priorytetowa 3: Środki słuŜące wspólnemu interesowi.
W ramach tej osi priorytetowej wspierane będzie polepszenie organizacji sektora rybackiego, np. poprzez ustanawianie oraz restrukturyzację uznanych organizacji producenckich. Wspierane będą takŜe działania innowacyjne, projekty pilotaŜowe i wymiana doświadczeń, jak równieŜ realizacja szeroko zakrojonych kampanii informacyjnych o spoŜyciu ryb i sektorze rybactwa w celu zwiększenia średniego spoŜycia w przeliczeniu na mieszkańca.
Oś Priorytetowa 4: ZrównowaŜony rozwój obszarów zaleŜnych od rybactwa.
Realizacja tej osi przyczynić się ma do aktywizacji społeczności na obszarach
zaleŜnych od rybactwa, poprzez włączenie partnerów społecznych i gospodarczych z określonego obszaru do planowania i wdraŜania lokalnych inicjatyw, które
pozwolą na rozwój tych terenów oraz poprawę jakości Ŝycia lokalnych społeczności związanych z rybactwem.
W ramach przygotowanych przez te społeczności lokalnych strategii moŜliwe
będzie realizowanie szeregu inwestycji i inicjatyw, m.in. w zakresie dywersyfikacji działalności gospodarczej oraz inwestycje na rzecz drobnej infrastruktury rybackiej.
Oś Priorytetowa 5: Pomoc techniczna.
Celem tej osi priorytetowej jest wsparcie administracyjne instytucji zaangaŜowanych we wdraŜanie i realizację Programu Operacyjnego.
Oś priorytetowa 4 Programu Operacyjnego „ZrównowaŜony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeŜnych obszarów rybackich 2007-2013” ma doprowadzić nie tylko do poprawy warunków Ŝycia na obszarach zaleŜnych od rybactwa, która zostanie osiągnięta dzięki wdraŜaniu projektów w ramach lokalnych
strategii rozwoju obszarów rybackich (LSROR). Drugim, równie istotnym celem
tej osi priorytetowej, jest rozwój inicjatyw i przedsiębiorczości wśród społeczności
lokalnych. Oś priorytetowa 4 ma pobudzić ludność na obszarach lokalnych do
róŜnorodnych inicjatyw, przełamania lokalnych barier oraz zachęcić do współpracy w ramach wspólnych projektów. Szansą na osiągnięcie tego celu są lokalne
grupy rybackie (LGR) – podmioty zrzeszające przedstawicieli szeroko rozumianego sektora rybackiego, gminy i inne podmioty publiczne oraz przedstawicieli sektora społecznego – dobrowolne zrzeszenia działające na obszarach zaleŜnych od
rybactwa. Partnerzy z tych trzech sektorów, dzięki współpracy przy opracowaniu
174
i wdraŜaniu lokalnej strategii rozwoju obszarów rybackich, uzyskują doświadczenie, które powinno zaprocentować w przyszłości. Lokalne grupy rybackie biorą
udział w konkursie przeprowadzanym przez instytucję zarządzającą. W wyniku
konkursu zostają wyłonione najlepsze lokalne grupy rybackie, które przygotowały
najlepszą lokalną strategię rozwoju obszarów rybackich. Z wybranymi w ten sposób grupami instytucja zarządzająca podpisuje umowę na realizację strategii.
Dzięki temu lokalne grupy rybackie mogą realizować roŜnego rodzaju operacje,
wdraŜając stworzoną przez siebie strategię. Operacje mogły być przeprowadzane
jedynie na terenie gmin, które weszły w skład wybranych w drodze konkursu lokalnych grup rybackich. Projekty operacji składane są przez beneficjentów do
lokalnej grupy rybackiej, która ocenia ich zgodność i spójność z lokalną strategią
rozwoju obszarów rybackich. Pozytywnie oceniony projekt zostaje przekazany
samorządowi województwa, który w ramach osi priorytetowej 4 pełni rolę instytucji pośredniczącej. Do zadań samorządu województwa naleŜy weryfikowanie projektów operacji pod kątem ich zgodności z aktami prawa wspólnotowego i krajowego, podpisywanie umów z beneficjentami, oraz kontrola realizacji operacji
i wysyłanie do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wniosku o płatność. W ramach wdraŜania osi priorytetowej 4 mogą być przeprowadzane równieŜ
projekty współpracy międzynarodowej i międzyregionalnej. Będą one realizowane
przez lokalne grupy rybackie wybrane w konkursie, o którym mowa wyŜej.
Na wdraŜanie osi priorytetowej 4 PO RYBY 2007-2013 zostało przeznaczonych ponad 313 milionów euro. Stanowi to ok. 32% środków przeznaczonych na
finansowanie całego Programu Operacyjnego „ZrównowaŜony rozwój sektora
rybołówstwa i nadbrzeŜnych obszarów rybackich 2007-2013.
Początków osi 4 Europejskiego Funduszu Rybackiego naleŜy szukać w instrumentach finansowych, które Unia Europejska przygotowała by pobudzić rozwój obszarów wiejskich. Pomysł podejścia oddolnego dla tych obszarów, polegający na skupieniu przedstawicieli wszystkich sektorów działających na danym
terenie w ramach jednej organizacji, sprawdził się na tyle, Ŝe postanowiono wykorzystać ten mechanizm przy wspieraniu sektora rybackiego. Komisja Europejska
(KE) wyszła z załoŜenia, Ŝe warunki geograficzne, przyrodnicze i społeczne oraz
problemy obszarów wiejskich i zaleŜnych od rybactwa są na tyle podobne, Ŝe eksperyment ma wszelkie szanse powodzenia. Przede wszystkim stwierdzono, Ŝe
obszary wiejskie i zaleŜne od rybactwa często są tymi samymi obszarami. Rybactwo bardzo często prowadzone jest na obszarach wiejskich, cechujących się niską
gęstością zaludnienia. Obszary te zmagają się z takimi samymi problemami: bezrobociem, restrukturyzacją kluczowych dotychczas sektorów gospodarki i migracją do miast młodych ludzi. W celu przygotowania państw członkowskich do zupełnie nowego podejścia, KE starała się oswajać uczestników polityki wspólnotowe j z tą myślą. Przeprowadzała cyklicznie konferencje na temat bliŜej jeszcze nie
zdefiniowanego wsparcia obszarów zaleŜnych od rybactwa w funduszu rybackim.
Cykl spotkań rozpoczęła konferencja w Sewilli (Hiszpania) w 2006 r., następnie
w Porto (Portugalia) w 2007 r., w Marsylii (Francja) w 2008 r. oraz w 2009 r.
w Panawie (Estonia). W ich trakcie przedstawiano załoŜenia i podstawy prawne
175
realizacji osi priorytetowej 4 Europejskiego Funduszu Rybackiego (EFR), który
zaczął funkcjonować na podstawie rozporządzenia Rady WE nr 1198/2006
z dnia 27 lipca 2006 r. W tym samym czasie prowadzono prace w KE nad przepisami uszczegółowiającymi generalne normy zawarte w rozporządzeniu nr
1198/2006. W początkowej fazie rozmów na temat osi 4 EFR, pomimo jednoznacznych przepisów zawartych w aktach prawnych, KE uznawała za obszary
zaleŜne od rybactwa przede wszystkim obszary nadmorskie. Wynikało to, ze specyfiki działalności rybackiej w tzw. państwach „starej” UE, gdzie rybactwo śródlądowe odgrywa niewielką rolę w porównaniu z rybołówstwem morskim. Trzeba
było sporo czasu, aby oswoić przedstawicieli KE z faktem, Ŝe w Polsce jest inaczej. W tym celu sporządzono we współpracy z Instytutem Rybactwa Śródlądowego mapę obszarów, na których z duŜym natęŜeniem prowadzi się produkcję
rybacką. Miała ona uzmysłowić KE, Ŝe w Polsce bardzo duŜe znaczenie, oprócz
tradycyjnie zaleŜnych od rybactwa obszarów nadmorskich, mają takŜe obszary
w głębi lądu. Mapa ta została zamieszczona w przedstawionej KE wersji Programu Operacyjnego2.
W Polsce propozycja podejścia osi 4 EFR początkowo przeszła bez echa. Podczas prac nad konstrukcją Programu Operacyjnego „ZrównowaŜony rozwój sektora rybackiego i nadbrzeŜnych obszarów rybackich 2007-2013” (PO RYBY 20072013) przedstawiciele sektora rybackiego traktowali oś 4 bardziej, jak pewnego
rodzaju ciekawostkę, niŜ realną formę wsparcia sektora. Jedynie niektórzy przedstawiciele organizacji rybackich, którzy mieli styczność z podejściem LEADER
i lokalnymi grupami działania funkcjonującymi w ramach programu przeznaczonego dla obszarów wiejskich, wyraŜali ostroŜne zainteresowanie. Sytuacja diametralnie zmieniła się, gdy wiosną 2008 roku prace nad PO RYBY 2007-2013 weszły w końcową fazę. Podczas negocjacji z KE ustalono, Ŝe alokacja na realizację
osi 4 wyniesie ok. 313 mln euro, co stanowi ok. 32% całej alokacji PO RYBY
2007-2013. Wówczas rybacy, hodowcy i przetwórcy ryb skierowali swoją uwagę
w stronę osi 4. W kilku następnych miesiącach rozpoczęła się debata dotycząca
kształtu i zakresu tej osi priorytetowej, którą wówczas zaczęto potocznie nazywać
„czwórką”. Latem 2008 r. zostały zaprezentowano przedstawicielom sektora rybackiego załoŜenia i zapisy ostatecznej wersji PO RYBY 2007-2013, a kwestia osi
4 wywoływała mnóstwo emocji oraz niemało wątpliwości. Tak naprawdę był to
początek długiego okresu oswajania rybaków ze specyfiką „czwórki”. Oś priorytetowa 4 miała cechować się zupełnie nowymi mechanizmami działania w porównaniu do tych, które poznali rybacy przy okazji wdraŜania SPO Rybołówstwo
i przetwórstwo ryb 2004-2006. RównieŜ na tle pozostałych osi priorytetowych
nowego Programu Operacyjnego „czwórka” wyraźnie się wyróŜniała. Największym wyzwaniem dla administracji było przekonanie rybaków, Ŝe choć w tej osi
priorytetowej środki finansowe będą dostępne dla wszystkich mieszkańców danego obszaru, to jednak takie właśnie podejście wprowadzi nową jakość do działalności rybaków oraz do sposobu ich Ŝycia. Z czasem „czwórka” dorobiła się specy2
www.rybactwo.info, (10.11.2011).
176
ficznego Ŝargonu związanego z rozwiązaniami, które proponowała. „Współczynnik rybackości”, „zarybaczenie” „partnerstwo trójsektorowe” i „spójność obszaru”
były na ustach wszystkich zaangaŜowanych w realizację osi priorytetowej 4 PO
RYBY 2007-2013. Od momentu zaakceptowania ostatecznej treści PO RYBY
2007-2013 przez KE w październiku 2008 r., aŜ do momentu ogłoszenia I konkursu na wybór lokalnych grup rybackich, przez Departament Rybołówstwa MRiRW
przeszła cała nawałnica pytań, postulatów oraz oczekiwań. Oczekiwania te były
często sprzeczne, gdyŜ pochodziły niemal od wszystkich grup społecznych funkcjonujących na obszarach zaleŜnych od rybactwa. Dodać naleŜy, Ŝe same obszary
rybackie w Polsce mają bardzo zróŜnicowaną specyfikę. Czego innego oczekiwali
rybacy morscy, co innego interesowało hodowców ryb. Dodatkowo swoje interesy
artykułowały samorządy gmin, które równieŜ miały pomysły jak moŜna wykorzystać środki z osi 4. Słynną kwestią stał się tzw. „wskaźnik rybackości”, Był to
współczynnik, który pozwalał określać, czy dany obszar jest na tyle zaleŜny od
rybactwa, Ŝe moŜe ubiegać się o środki z osi 4 PO RYBY 2007-20133. Pomysł
wykorzystania takiego współczynnika przedstawił jeden z działających w ramach
podejścia LEADER ekspertów. Idea szybko ewoluowała i stała się szkieletem
całej konstrukcji osi 4 PO RYBY 2007-2013. Współczynnik determinował równieŜ wysokość środków, jaką uzyska LGR. Jego wysokość i zasady obliczania
mogły wykluczyć albo włączyć konkretny obszar do wsparcia w ramach osi 4.
Początkowo jego minimalną wartość, pozwalającą by na danym obszarze funkcjonowała LGR, ustalono na poziomie 0,4. Oznaczało to, Ŝe na danym obszarze powinno działać co najmniej 4 rybaków na 10 tysięcy mieszkańców. Na skutek włączania w trakcie przygotowania rozporządzenia do osób uznawanych za rybaków
kolejnych grup, równieŜ sam wskaźnik wzrósł do wartości 0,8. Dla niektórych
lokalnych działaczy i samorządowców była to zbyt duŜa zmiana. W końcu zdecydowano się na kompromis i przyjęto, Ŝe minimalny współczynnik rybackości powinien wynosić 0,5. Tak wielkie zainteresowanie wysokością minimalnego
współczynnika miało i inny skutek. Podczas konsultacji projektu rozporządzenia
ustalającego zakres operacji, które będzie moŜna realizować w ramach osi 4 wpłynęło tylko kilka pism zawierających uwagi i propozycje dotyczące poruszanych
w nim zagadnień. Uwaga wszystkich zainteresowanych była skierowana gdzie
indziej. WaŜną kwestią stało się odpowiednie zapewnienia rybakom wystarczającego znaczenia w funkcjonowaniu LGR. Rybacy obawiali się, Ŝe z pieniędzy
z Programu Operacyjnego dedykowanego rybakom skorzystają przede wszystkim
osoby nie mające z taką działalnością nic wspólnego. Aby temu zapobiec przepisy
rozporządzeń przesądziły, Ŝe w komitecie LGR, który będzie wybierał operacje
powinna działać odpowiednia liczba rybaków. Dokonano równieŜ podziału środków przeznaczonych w osi 4 na poszczególne sektory. Co ciekawe, oba te mechanizmy zaczęły być stosowane wymiennie i zainteresowane osoby nie wiedziały
czy to połowa środków z osi 4 ma trafić do rybaków, czy tylko w składzie komitetu co najmniej połowę powinni stanowić rybacy. Jednak pomimo tych trudności,
3
www.rybactwo.info, (10.11.2011).
177
w okresie od października 2009 r. do października 2010 r. przeprowadzono I nabór wniosków o wybór LGR do realizacji LSROR, w trakcie którego zostały złoŜone wnioski przez 61 stowarzyszeń z terenu całego kraju, a następnie zawarto
pomiędzy Instytucją Zarządzającą a wybranymi 26 LGR-ami umowy na realizacje
LSROR. Rozpoczęło to właściwą realizację osi 4 PO RYBY 2007-2013 w Polsce.
W II naborze wyłoniono 22 stowarzyszeń, które dołączyły do funkcjonujących juŜ
26 LGR wyłonionych w ramach I konkursu. Z dniem dzisiejszym, liczba istniejących LGR zwiększyła się do 48 LGR działających na terenie kaŜdego z 16 województw. Stanowi to niewątpliwie fenomen w skali europejskiej gdyŜ, w porównaniu z innymi krajami Wspólnoty, Polska posiada największą liczbę funkcjonujących LGR. Cała kwota alokacji dla osi 4 PO RYBY 2007-2013 wynosi:
313 212 831,56 euro co w przeliczeniu na PLN daje 1 246 774 997 zł. Wraz
z ogłoszeniem wyników II konkursu cała alokacja środków finansowych przeznaczona na oś priorytetową 4 PO RYBY 2007-2013 została rozdysponowana.
PoniŜsza tabela przedstawia łączną liczbę stowarzyszeń wybranych do realizacji LSROR w ramach limitu dostępnych środków w poszczególnych województwach.
Tabela 1. Liczba LGR w Polsce z podziałem przydzielonych kwot do rozdysponowania.
Województwo
Dolnośląskie
Kujawsko-Pomorskie
Lubelskie
Lubuskie
Łódzkie
Małopolskie
Mazowieckie
Opolskie
Podkarpackie
Podlaskie
Pomorskie
Śląskie
Świętokrzyskie
Warmińsko-Mazurskie
Wielkopolskie
Zachodniopomorskie
OGÓŁEM
Liczba LGR
2
5
1
5
1
2
1
1
2
1
8
2
3
4
3
7
48
Źródło: www.rybactwo.info z dnia 10.11.2011 r.
178
Kwota dla województwa
68 439 249,11 zł
65 321 904,63 zł
31 230 926,05 zł
104 578 567,05 zł
16 593 285,19 zł
41 477 347,41 zł
17 675 552,90 zł
22 191 258,73 zł
24 291 813,59 zł
53 414 008,00 zł
323 816 522,94 zł
66 495 266,83 zł
56 377 307,37 zł
106 204 967,71 zł
62 500 337,93 zł
196 411 933,68 zł
1 257 020 249,11 zł
Mapa 1. Mapa wybranych LGR w ramach I i II naboru.
Źródło: www.rybactwo.info, (09.11.2011).
Na terenie województwa świętokrzyskiego istnieją 3 Lokalne Grupy Rybackie: LGR „Świętokrzyski Karp”, LGR „Między Nidą a Pilicą” oraz LGR
„Jędrzejowska Ryba”.
Mapa 2. LGR na terenie województwa świętokrzyskiego.
Źródło: http://lgrjedrzejow.republika.pl/aktualnosci.html , (14.11.2011)4.
4
WWW.swietokrzyskikarp.pl z 15.11.2011 r.
179
Stowarzyszenie „LGR Świętokrzyski Karp” obejmuje obszar gmin: Raków, Szydłów, Gnojno, Busko-Zdrój, Stopnica, Oleśnica, Rytwiany, Osiek,
Wiślica, Pacanów i Połaniec.
Głównymi celami stowarzyszeniami są m.in.:
− Działania na rzecz zrównowaŜonego rozwoju rybactwa i rynku rybnego,
w tym promocja rybactwa i produktów rybnych oraz obszarów tradycyjnie
związanych z chowem i hodowlą ryb, w tym gmin i miejscowości połoŜonych na obszarze działania LGR jak i propagowanie prowadzenia racjonalnej gospodarki rybackiej.
− Promocja walorów zdrowotnych konsumpcji ryb jak i podnoszenie wartości produktów rybactwa oraz idei zdrowego rozwoju Ŝycia.
− Edukacja w sferach związanych z rybactwem i ekologią,
− Podnoszenie atrakcyjności obszarów zaleŜnych od rybactwa przez rozwój
i regenerację turystyki i infrastruktury (zbiorników wodnych, obiektów
hodowlanych, urządzeń, dróg, budynków itp.) oraz regeneracja miejscowości z głęboko zakorzenioną działalnością związaną z chowem i hodowlą
ryb na obszarze LGR.
− Aktywizowanie społeczności lokalnych do wzięcia udziału w procesie
zrównowaŜonego rozwoju obszarów zaleŜnych od rybactwa,
− Promocja zatrudnienia oraz zapobieganie jego spadkowi w sektorze rybackim na obszarze LGR5.
Stowarzyszenie realizuje swoje cele poprzez m.in.:
1. Opracowanie LSROR i przystąpienie do konkursu na jej realizację oraz rozpowszechnianie załoŜeń zatwierdzonej LSROR na obszarze działania LGR.
2. Prowadzenie bezpłatnego doradztwa w zakresie przygotowywania projektów
związanych z realizacją LSROR.
3. Aktywną współpracę z instytucjami publicznymi i organizacjami pozarządowymi działającymi w zakresie objętym celem LGR na poziomie krajowym
i międzynarodowym oraz z innymi instytucjami i organizacjami działającymi
na rzecz rozwoju rynku rybnego i ekologii.
4. Upowszechnianie informacji o warunkach i zasadach udzielania pomocy na
realizację projektów przedkładanych przez wnioskodawców, kryteriach wyboru projektów oraz sposobie naboru wniosków o pomoc w ramach realizacji
LSROR.
5. Reprezentowanie interesów obszaru LGR przed władzami i instytucjami
w kraju.
6. Opracowywanie i przeprowadzanie kampanii promocyjnych (druk broszur,
folderów, plakatów, opracowywanie i rozpowszechnianie materiałów audiowizualnych, tworzenie stron WWW oraz innych materiałów o charakterze
promocyjnym), przygotowywanie i przeprowadzanie badań rynku rybnego,
5
www.swietokrzyskikarp.pl, (15.11.2011).
180
tworzenie baz danych dotyczących obszaru LGR i jej działania, jak i certyfikowanie ryb i produktów rybnych na obszarze LGR.
7. Organizowanie imprez kulturalnych (festiwale, targi, pokazy, wystawy itp.),
słuŜących przede wszystkim promocji obszaru LGR i jego toŜsamości kulturowej.
Realizacja Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich daje szerokie
moŜliwości pozyskania funduszy na róŜnorodne typy przedsięwzięć, zarówno dla
beneficjentów LGR jak i dla samego stowarzyszenia tym samym przyczyniając się
poprawy Ŝycia mieszkańców. I tak na przykład w ramach omawianego stowarzyszenia – Świętokrzyski Karp – w ramach I konkursu Programu PO RYBY 20072013 przyznano dofinansowanie do m.in. następujących projektów: 1) wzmocnienie konkurencyjności i utrzymanie atrakcyjności obszarów zaleŜnych od rybactwa
poprzez budowę miejsca wypoczynkowo-noclegowego z dostępem do Internetu
oraz upowszechnianie ekologicznego wizerunku terenu LGR poprzez zaprojektowanie trasy „Szlakiem Wielkich Stawów”(kwota dofinansowania – 435 020,34 zł),
2) wzmocnienie atrakcyjności oraz wzrost atrakcyjności turystycznej obszaru zaleŜnego od rybactwa poprzez remont zabytkowego dworu z XVII w. w Widuchowej – etap I (kwota dofinansowania 310 337,83 zł), 3) Powstanie Regionalnej izby
Rzemiosła, Sztuki i Obyczajów Krainy Wielkich Stawów w Szydłowie (kwota
dofinansowania 748 000,00 zł), 4) Zalew Chańcza perłą Staszowszczyzny (kwota
dofinansowania 294 200,00 zł) 5) Agroturystyka – wynajem pokoi i noclegi dla
turystów w sezonie letnim (kwota dofinansowania 197 700,00 zł).
Na terenie LGR Świętokrzyski Karp funkcjonuje 26 podmiotów rybackich,
specjalizujących się głównie hodowlą karpia, z czego 3 przystąpiły do stowarzyszenia.
Aktualnie6 – za pośrednictwem Stowarzyszenia „LGR Świętokrzyski Karp” –
trwa nabór wniosków o dofinansowanie operacji w ramach rozwoju obszarów
zaleŜnych od rybactwa (w ramach II konkursu)
Stowarzyszenie „LGR Między Nidą a Pilicą”7 obejmuje obszar 9 gmin: Fałków,Kluczewsko, Krasocin, Moskorzew, Przedbórz, Radków, Ruda Maleniecka,
Secemin i Włoszczowa.
Celem stowarzyszenia jest:
− Działanie na rzecz zrównowaŜonego rozwoju obszarów rybackich,
− Aktywizowanie społeczności zamieszkującej obszary zaleŜne od rybactwa,
− Realizację lokalnej strategii rozwoju obszarów rybackich (LSROR),
− Złagodzenie skutków zmian strukturalnych w sektorze rybackim,
− Współpraca z innymi społecznościami rybackimi w kraju.
Omawiana LGR prowadziła od 19 września do 20 października 2011 nabór
wniosków o datację w ramach 4 głównych zakresów operacji, tj.:
6
7
Do 21 listopada 2011 r.
Powstało 16 września 2009 r.
181
1. Wzmacnianie konkurencyjności i utrzymanie atrakcyjności obszarów zaleŜnych od rybactwa,
2. Restrukturyzacja i reorientacja działalności gospodarczej i dywersyfikacja zatrudnienia osób mających pracę związaną z sektorem rybactwa, w drodze
tworzenia dodatkowych miejsc pracy poza tym sektorem,
3. Podnoszenie wartości produktów rybactwa, rozwój usług na rzecz społeczności zamieszkującej obszary zaleŜne od rybactwa,
4. Ochrona środowiska i dziedzictwa przyrodniczego na obszarach zaleŜnych od
rybactwa w celu utrzymania jego atrakcyjności oraz przywracanie potencjału
produkcyjnego sektora rybactwa, w przypadku jego zniszczenia w wyniku
klęski Ŝywiołowej.
W ramach omawianego konkursu przyznano dofinansowanie do m.in. następujących projektów: 1) Zagospodarowanie otoczenia zbiornika wodnego wraz
z wykonaniem infrastruktury turystycznej umoŜliwiającej amatorski i sportowy
połów ryb w miejscowości Turowice – Gmina Fałków (kwota dofinansowania
197 682,06 zł), 2) Rozbudowa kompleksu sportowo-rekreacyjnego w Krasocinie
(kwota dofinansowania 640 776,26 zł), 3) Budowa wylęgarni dla ryb w Wyszynie
Fałkowskiej – (kwota dofinansowania 400 000,00 zł), 4) „Nie tylko peron… kampania promocyjna obszaru Lokalnej grupy Rybackiej Między Nidą a Pilicą” (kwota dofinansowania 266 305,00 zł), 5) 100 lat z królewskim karpiem z Rudy Malenieckiej, czy 6) Zagospodarowanie zbiornika wodnego w miejscowości Młotkownice w celu utworzenia łowiska dla wędkarzy.
Stowarzyszenie „LGR Jędrzejowska Ryba”8 obejmuje obszar wszystkich
dziewięciu gmin powiatu jędrzejowskiego połoŜonego w południowej części województwa świętokrzyskiego: Imielno, Jędrzejów, Małogoszcz, Nagłowice, Oksa,
Sędziszów, Słupia Jędrzejowska, Sobków, Wodzisław.
Omawiane 3 Lokalne Grupy Rybackie Województwa Świętokrzyskiego, to
stowarzyszenia zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym, zrzeszające
członków z 29 gmin. Lokalna grupa rybacka (LGR) jest specjalnym podmiotem,
który opracował i realizuje lokalną strategię rozwoju obszarów rybackich
(LSROR). Omawiane LGR zostały wybrane przez ministra właściwego do spraw
rybołówstwa w drodze konkursu. Lokalne strategie rozwoju obszarów rybackich
(LSROR) są dokumentem, opracowanym przez poszczególne LGR-y, dotyczące
rozwoju obszaru wchodzącego w skład LGR-u pod kątem jego związku z rybactwem. LSROR stanowi pewnego rodzaju plan, wyznaczający kierunki, w jakim
ma się rozwijać obszar zaleŜny od rybactwa. LSROR jest podstawą korzystania ze
środków w ramach osi 4. Nadzór nad świętokrzyskimi LGR-ami sprawuje Marszałek Województwa Świętokrzyskiego (art. 16 ustawy z dnia 3 kwietnia 2009 r.
o wspieraniu zrównowaŜonego rozwoju sektora rybackiego z udziałem Europej8
Postanowieniem Sądu Rejonowego w Kielcach z dnia 09.12.2009r. z dniem 10.12.2009r. zostało
zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym.
182
skiego Funduszu Rybackiego (Dz.U. Nr. 72 poz. 619)). W jego imieniu Biuro
Programu Operacyjnego RYBY sprawuje Świętokrzyskie Biuro Rozwoju Regionalnego.
Podsumowując naleŜy zaznaczyć, ze partnerstwo lokalne, jakim jest Lokalna
Grupa Działania (LGR) jest fundamentem dobrej realizacji działań Osi 4 Europejskiego Funduszu Rybackiego. WdraŜanie Osi 4 poprzez lokalne partnerstwa wynika z przekonania, Ŝe partnerstwo oraz szersze zaangaŜowanie lokalnej społeczności stanowią źródło „wartości dodanej” procesu rozwoju. Działalność partnerstwa ma bezpośredni wpływ na to, co moŜna osiągnąć na obszarach rybackich,
gdyŜ pozwala ono połączyć siły i moŜliwości lokalnych podmiotów w procesie
identyfikacji i radzenia sobie z wspólnymi problemami, wyzwaniami oraz wykorzystania moŜliwości. Partnerstwo stanowi kluczowy łącznik między miejscem,
ludźmi i instytucjami zaangaŜowanymi w proces rozwoju, wyzwala poczucie lokalnej toŜsamości i motywacji, przyczynia się do tworzenia kapitału społecznego
oraz pozwala na przekucie wspólnej wizji w rzeczywistość.
Szeroki wachlarz operacji moŜliwych do realizacji wzbudza ogromne oczekiwania wśród rybaków oraz przedsiębiorców. W ramach osi 4 moŜliwe jest rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej, dofinansowanie juŜ prowadzonej firmy
lub rozpoczęcie inwestycji poprawiających sieć usług na obszarze zaleŜnym od
rybactwa. Oś 4 jest równieŜ szansą na promowanie i pielęgnowanie własnych
tradycji, co daje dodatkową sposobność do rozwoju turystyki i agroturystyki. Szereg takich operacji napędza całą lokalną gospodarkę, od produktów gastronomicznych i atrakcji turystycznych po rozwój przemysłu. Z pomocy w ramach osi
4 korzystają przedstawiciele kaŜdego z sektorów: społecznego, gospodarczego czy
publicznego. NaleŜy pamiętać, Ŝe tylko zbilansowany rozwój społeczności, obejmujący róŜne grupy interesu, przyczynia się do powstawania trwałych korzyści dla
wszystkich mieszkańców obszarów objętych LSROR. W erze postępującej globalizacji pielęgnacja lokalnej specyfiki to wyzwanie, które wymaga wsparcia finansowego.
Bibliografia:
1.
2.
3.
4.
5.
www.arimr.gov.pl
www.międzynidaapilica.pl
www.minrol.gov.pl
www.rybactwo.info
www.prow.sbrr.pl
Abstrakt
Referat przedstawia oś priorytetową 4 Programu Operacyjnego „ZrównowaŜony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeŜnych obszarów rybackich 2007- 2013”,
która ma przyczynić się do aktywizacji społeczności obszarów zaleŜnych od rybactwa poprzez włączenie partnerów społecznych i gospodarczych z określonego
183
obszaru do planowania i wdraŜania lokalnych inicjatyw. Przedstawiona została
równieŜ historia tego programu oraz 3 Lokalne Grupy Rybackie: LGR „Między
Nidą a Pilicą”, LGR „Świętokrzyski Karp” oraz LGR „Jędrzejowska Ryba” działające na terenie województwa świętokrzyskiego, a powstałe w oparciu w omawiany program.
The Sustainable Development of Areas Dependent on Fishing Following the
Example of the Świętokrzyski Region
This report presents the priority axis 4 of the Operational Programme "Sustainable Development of the Fisheries Sector and Coastal Fishing Areas in 20072013" which is supposed to activate communities of the areas dependent on fishing through including social and economic partners from a given area in planning
and implementing local initiatives.
The report also presents the history of this program and 3 Local Fishing
Groups:
− LFG “Between the Nida and Pilica Rivers”
− LFG “Świętokrzyski Carp”
− LFG ”Jędrzejowska Fish”.
Those 3 groups functioning in the area of the Świętokrzyskie Region were created on the basis of this programme.
PhD Izabela Wierzbicka, assistant professor, Jan Kochanowski University in Kielce.
184