docHistoria kl. I, II, III
download 
Reklamacja Transkrypt
Historia kl. I, II, III
WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY HISTORIA KL. I GIMNAZJUM 1 OCENA NIEDOSTATECZNA Ocenę niedostateczna otrzymuje uczeń, jeżeli: - nie opanował wiedzy i umiejętności przewidzianych na ocenę dopuszczającą, - nie wykonuje zadań i poleceń nauczyciela, - nie uczestniczy aktywnie w lekcji, - nie prowadzi zeszytu przedmiotowego, - nie przezwycięża trudności, - ma lekceważący stosunek do przedmiotu i nauczyciela, odrzuca pomoc nauczyciela i kolegów z klasy. OCENA DOPUSZCZAJĄCA Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który potrafi przy pomocy nauczyciela wyjaśnić pojęcia i zagadnienia z następujących działów: Pradzieje • wyjaśnia, czym zajmuje się historia • wyjaśnia i stosuje pojęcia: chronologia, era, wiek, historia, źródło historyczne • wyjaśnia i stosuje pojęcia: paleolit, neolit, kultura, ewolucja • dostrzega wpływ warunków naturalnych na życie i zajęcia ludzi • wyjaśnia i posługuje się pojęciami: Żyzny Półksiężyc, rewolucja neolityczna, megality, brąz • potrafi wskazać położenie geograficzne Mezopotamii • wyjaśnia i posługuje się pojęciami: rewolucja urbanistyczna, rolnictwo irygacyjne, monarchia, ziggurat Starożytność • potrafi wskazać na mapie terytorium starożytnego Egiptu • wyjaśnia pojęcia: faraon, hieroglify, wezyr, kapłani, sarkofag, mumia, politeizm • dokonuje podziału Biblii na Nowy i Stary Testament • wskazuje na mapie Palestynę, omawia jej położenie geograficzne i warunki naturalne • potrafi rozróżnić pismo klinowe oraz pismo hieroglificzne i ideograficzne Starożytna Grecja • wskazuje na mapie Grecję, omawia jej położenie geograficzne i warunki naturalne • poprawnie posługuje się pojęciami: polis, hoplita, falanga, agora • wskazuje na mapie Spartę • charakteryzuje warunki naturalne Sparty • posługuje się pojęciami i terminami: ostracyzm, Rada Pięciuset, strateg • wymienia konkurencje, które były rozgrywane podczas olimpiad • wymienia cechy charakterystyczne religii greckiej • wyjaśnia rolę mitów w życiu Greków • wymienia bogów greckich i ich atrybuty • objaśnia rolę wychowania fizycznego w starożytnej Grecji • wyjaśnia i zna datę 776 r. p.n.e. • opisuje rolę Akropolu w Atenach • potrafi rozpoznać zabytki sztuki greckiej • przedstawia postać Fidiasza Starożytny Rzym • na podstawie mapy potrafi wskazać najważniejsze cechy charakterystyczne położenia i warunków naturalnych Italii • zna daty 509 r. p.n.e., 753 r. p.n.e. • posługuje się pojęciami i terminami: Forum Romanum, republika, Zgromadzenie Ludowe, plebejusz, proletariusz • wyjaśnia pojęcia i terminy: prowincje, legionista, namiestnik • przedstawia postać Hannibala • opisuje postawy Rzymian wobec niewolników i ludów podbitych • wie, czym było powstanie Spartakusa (73−71 p.n.e.) • posługuje się pojęciami i terminami: latyfundia, proletariat, gladiator • poprawnie posługuje się pojęciami i terminami: cesarstwo i romanizacja • przedstawia życie codzienne oraz formy rozrywki w starożytnym Rzymie • przedstawia życie codzienne oraz formy rozrywki w starożytnym Rzymie 2 • opisuje znaczenie term • omawia najważniejsze zasady wiary chrześcijańskiej • wymienia powody i wskazuje przykłady prześladowań chrześcijan w państwie rzymskim • wyjaśnia pojęcia i terminy: apostoł, synod, sobór, edykt • przedstawia postacie Jezusa, Konstantyna, Teodozjusza • wyjaśnia znaczenie dat: 375 r., 395 r., 476 r. Średniowiecze • wyjaśnia, jaką rolę pełnił Kościół w Bizancjum • posługuje się pojęciami i terminami: patriarcha, mozaiki, hipodrom, ikona, Kodeks Justyniana • podaje datę upadku Konstantynopola • wyjaśnia podstawowe zasady islamu • opisuje podstawowe symbole islamu • zna i posługuje się pojęciami: kalif, islam, Koran, meczet • podaje datę koronacji Karola Wielkiego na cesarza • posługuje się pojęciem: Państwo Franków • wyjaśnia znaczenie dat: 496 r., 732 r., 843 r., 1000r. • przedstawia przebieg hołdu lennego • wyjaśnia i opisuje zasady pasowania na rycerza • wyjaśnia pojęcia: wasal, senior, pańszczyzna, feudalizm • posługuje się pojęciem schizmy wschodniej • posługuje się pojęciami i terminami: scriptorium, opat, ekskomunika, symonia • rozpoznaje zabytki sztuki romańskiej • wymienia przykłady budowli i dzieł (XI–XIII w.) • posługuje się pojęciami i terminami: absyda, transept, prezbiterium, nawa boczna, nawa główna • wskazuje na mapie plemiona słowiańskie • wymienia postacie Cyryla i Metodego • wyjaśnia pojęcia i terminy: wiec, głagolica, misjonarz, opole • podaje datę chrztu Polski • wymienia postać Mieszka I jako budowniczego państwa polskiego • wyjaśnia pojęcia: plemię, chrystianizacja • wyjaśnia znaczenie dat: 966 r, 1000 r., 1025 r.., i przyporządkowuje im odpowiednie wydarzenia • potrafi opisać misję św. Wojciecha • wymienia daty: 1076 r., 1079 r. i przyporządkowuje im odpowiednie wydarzenie • wymienia datę 1138 r. oraz opisuje postanowienie statutu Bolesława Krzywoustego • przedstawia przykłady sztuki romańskiej w Polsce • opisuje powinności ludności państwa na rzecz księcia • definiuje pojęcie uniwersalizmu • wymienia ruchy religijne powstałe w XII i XIII w., zakony rycerskie • przedstawia postacie: św. Dominika, Franciszka z Asyżu • • • • • • • • • • • • • • • • wymienia główne ośrodki miejskie średniowiecznej Europy wymienia grupy społeczne mieszkające w mieście wymienia język, którym posługiwano się w kulturze i nauce średniowiecznej wymienia miasta, w których powstały najstarsze uniwersytety stosuje pojęcia: witraż, sklepienie krzyżowo-żebrowe, stosuje nazwę gotyk i wyjaśnia jej pochodzenie posługuje się pojęciami: epidemia, zaraza wymienia i wskazuje na mapie dzielnice Polski stosuje pojęcie: statut, senior wymienia imię władcy − twórcy statutu wprowadzającego zasadę senioratu wymienia postać Konrada Mazowieckiego wyjaśnia próby chrystianizacji Prusów wyjaśnia znaczenie dat: 1226 r., 1241 r. wyjaśnia i stosuje pojęcia: patrycjat, plebs, trójpolówka, wymienia zagrożenie zewnętrzne w drugiej połowie XIII w. wyjaśnia i stosuje pojęcie „unia personalna” 3 • wymienia datę powstania uniwersytetu w Krakowie OCENA DOSTATECZNA Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który zna podstawowe pojęcia, zagadnienia i umiejętności z następujących działów: Pradzieje • wyjaśnia i stosuje pojęcia: periodyzacja dziejów, cezura, pradzieje, starożytność, średniowiecze, nowożytność, gatunek, homo habilis, homo erectus, australopitek, neandertalczyk • wyjaśnia proces ewolucji gatunku ludzkiego • potrafi scharakteryzować początki dziejów człowieka współczesnego • rozumie i posługuje się poznanymi pojęciami: epoka kamienna, zbieractwo, łowiectwo, koczownictwo • potrafi wskazać korzyści, jakie przyniosło człowiekowi udomowienie dzikich zwierząt • wyjaśnia okoliczności powstania pierwszych miastjako centrów życia społecznego i kulturowego Starożytność • potrafi scharakteryzować powstanie cywilizacji egipskiej • potrafi opisać znaczenie i rolę faraonów w Egipcie • wyjaśnia sposób budowania monumentalnych grobowców – piramid, • poprawnie wymienia główne zasady judaizmu oraz potrafi wskazać i opisać podstawowe symbole judaizmu • wyjaśnia pojęcia i terminy: niewola babilońska, prorocy, synagoga, Talmud, szabat • określa i opisuje znaczenie pisma w funkcjonowaniu państwa Starożytna Grecja • wyjaśnia wpływ środowiska na gospodarkę starożytnej Grecji • charakteryzuje system demokracji ateńskiej • płynnie porusza się w obrębie pojęcia grecka polis • charakteryzuje ustrój Sparty • posługuje się pojęciami: Sparta, efor, Lacedemończycy, periojkowie, heloci, geruzja • przedstawia i charakteryzuje system demokracji ateńskiej • opisuje demokrację ateńską w czasach Peryklesa • charakteryzuje rolę igrzysk olimpijskich oraz przebieg pierwszych olimpiad • rozumie znaczenie religii w życiu Greków • zna i wyjaśnia rolę świątyni • przedstawia znaczenie filozofii w kulturze greckiej, • potrafi wyjaśnić poglądy Sofistów i Sokratesa na rolę człowieka • przedstawia najważniejszych twórców greckiego teatru • potrafi opisać pod kątem architektonicznym Partenon • poprawnie posługuje się terminami i pojęciami: metopy, propyleje Starożytny Rzym • wskazuje przyczyny ustanowienia republiki • wymienia istniejące w Rzymie urzędy: pretorzy, edylowie, kwestorzy • przedstawia postacie Romulusa i Remusa • wyjaśnia przyczyny i skutki wojen punickich • prezentuje geograficzne i ekonomiczne skutki podbojów • opisuje podbój świata hellenistycznego • wyjaśnia i zna daty: (264−241 p.n.e.), 202 r. p.n.e., 146 r. p.n.e. • omawia skutki dyktatury Juliusza Cezara • przedstawia postacie Oktawiana Augusta, Marka Antoniusza, Brutusa • wyjaśnia znaczenie dat 58−49 p.n.e., 31 r. p.n.e., 74–71 p.n.e. • wyjaśnia pojęcie „pokój rzymski” • opisuje nowe formy ustroju (pryncypat) • opisuje podboje Oktawiana Augusta • prezentuje przykłady wpływu kultury greckiej na kulturę rzymską • charakteryzuje rozwój literatury rzymskiej • opisuje rolę Mecenasa w kulturze • wymienia zabytki architektury starożytnego Rzymu 4 • wskazuje przyczyny rozprzestrzeniania się chrześcijaństwa oraz opisuje etapy jego rozwoju • opisuje sytuację polityczną Palestyny po rozpadzie imperium Aleksandra macedońskiego • opisuje wydarzenia, które miały miejsce w 313 r. i 392 r. • potrafi wskazać wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku starożytnego państwa rzymskiego • opisuje podział cesarstwa na część zachodnią i wschodnią • wymienia i opisuje najazdy barbarzyńców Średniowiecze • przedstawia genezę powstania cesarstwa bizantyńskiego • wskazuje na mapie zasięg i kierunki podbojów arabskich • przedstawia najważniejsze osiągnięcia Arabów w dziedzinie nauki i techniki • przedstawia postać Allaha • wyjaśnia znaczenie dat: 622 r., 732 r. • przedstawia zasługi Karola Wielkiego dla państwa Franków • przedstawia postacie Chlodwiga, Karola Młota • charakteryzuje główne idee uniwersalnego cesarstwa Ottona III • przedstawia okres panowania Ottona I i Ottona III • wyjaśnia znaczenie dat: 955 r., 962 r., • wyjaśnia mechanizmy powstania i funkcjonowania systemu feudalnego • wyjaśnia zasadę podziału społeczeństwa w średniowieczu • wyjaśnia rolę zakonów cystersów i benedyktynów w średniowiecznym życiu religijnym • posługuje się datami: 1054 r., 1077 r., 1122 r. • przedstawia postacie: Grzegorza VII, Leona IX, Henryka IV • wyjaśnia charakterystyczne cechy sztuki romańskiej • wymienia stosowane sklepienia (krzyżowe i kolebkowe) • opisuje wygląd planu kościoła romańskiego • umie podzielić Słowian na odłamy oraz wymienić elementy ich życia (zajęcia, religię) • wyjaśnia powody przyjmowania chrztu przez władców słowiańskich • przedstawia postacie Konstantyna, Metodego • wyjaśnia znaczenie dat 863 r., 885 r., 988 r. • wyjaśnia powody przyjęcia chrztu przez Mieszka I • wymienia nazwy głównych plemion polskich i ziemie przez nie zamieszkałe • przedstawia postacie Siemomysła, Jordana, Dąbrówki • wyjaśnia znaczenie dat: 965 r., 972 r. • wymienia postacie Bolesława Chrobrego i Ottona III oraz ich najważniejsze osiągnięcia • wymienia postanowienia zawarte na zjeździe w Gnieźnie • posługuje się pojęciami: biskupstwo, arcybiskupstwo • przedstawia postać Gaudentego • wyjaśnia przyczyny kryzysu państwa pierwszych Piastów • przedstawia proces odbudowy państwowości za panowania Kazimierza Odnowiciela • omawia rządy Bolesława Śmiałego oraz księcia Władysława Hermana • wymienia daty: 1031 r., 1038 r., 1050 r. i przyporządkowuje im odpowiednie wydarzenie • potrafi scharakteryzować sytuację wewnętrzną w Polsce w końcu XI w. i I połowie XII w. • posługuje się pojęciami i terminami: bulla, trybut, statut, Krzywoustego, senior • wyjaśnia znaczenie dat: 1108 r., 1112 r., 1119 r., 1135 r., 1136 r. • wyjaśnia zasady monarchii patrymonialnej na przykładzie państwa pierwszych Piastów • posługuje się pojęciami: siedlisko, opole, kasztelan, podgrodzie, targ, palatyn, wiec, daniny, świadczenia • wymienia przyczyny wypraw krzyżowych • wymienia w porządku chronologicznym najważniejsze wydarzenia związane z wyprawami krzyżowymi • wyjaśnia, na czym polegał uniwersalizm cesarski i papieski • posługuje się pojęciami: krucjata, synod, rekonkwista • stosuje pojęcia: ratusz, sukiennice, bank, cech, burmistrz, pospólstwo, plebs, Hanza, czeladnik • wiąże powstanie bankowości z rozwojem gospodarczym miasta • wyjaśnia pojęcie uniwersytet • wymienia nazwiska największych uczonych XIII w.: Albert Wielki, Tomasz z Akwinu, Roger Bacon 5 • wskazuje różnice między stylem romańskim a gotyckim, • posługując się ilustracjami wskazuje różnice w architekturze kościoła romańskiego i gotyckiego • wyjaśnia przyczyny kryzysu w XIV i XV w. • przedstawia postać Jana Husa • omawia przyczyny rozprzestrzeniania się dżumy w Europie • wyjaśnia znaczenie dat: 1337−1453, 1377 r., 1348−1349 r., 1415 r., 1418 r. • sytuuje w czasie i przestrzeni Polskę w okresie rozbicia dzielnicowego • wymienia zasadę senioratu oraz definiuje pojęcia: pryncypat, prynceps • wymienia ważniejsze postacie omawianego okresu: Bolesław Kędzierzawy, Henryk Sandomierski, Mieszko Stary, Leszek Biały • wyjaśnia przyczyny sprowadzenia Krzyżaków do Polski • sytuuje w czasie najważniejsze wydarzenia związane z relacjami polsko-krzyżackimi, • przedstawia sytuację na Pomorzu Wschodnim • wyjaśnia i stosuje pojęcia: immunitet, lokacja, wójt, prawo niemieckie • omawia rolę grup ludności powstałych w miastach: patrycjat, pospólstwo, plebs • omawia znaczenie powstawania miast dla rozwoju gospodarczego Polski • przedstawia rozwój gospodarki w Polsce w XIII w. • opisuje proces kanonizacji biskupa Stanisława • wyjaśnia znaczenie dat: 1295 r., 1300 r., 1305 r. • charakteryzuje i objaśnia rządy Andegawenów • wymienia daty 1370 r., 1374 r. i opisuje wydarzenia z nimi związane • przedstawia rozwój gospodarczy za czasów panowania Kazimierza Wielkiego • objaśnia rolę wzrostu liczby lokacji na sytuację gospodarczą Polski OCENA DOBRA Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który samodzielnie wyjaśnia najważniejsze pojęcia i zagadnienia omówionych tematów lekcyjnych. Posiada wiedzę i umiejętności z następujących działów: Pradzieje • określa chronologię wydarzeń • potrafi posługiwać się mapą • umieszcza na osi czasu pojawienie się człowieka rozumnego współczesnego i wskazuje na mapie etapy zasiedlenia przez niego ziemi • wskazuje związki między zmianami klimatycznymi a zmianami warunków życia człowieka • potrafi scharakteryzować rozwój rolnictwa na terenie Europy • potrafi umiejscowić w czasie i przestrzeni historycznej starożytne cywilizacje i imperia Bliskiego Wschodu • potrafi przedstawić główne zadania władzy w starożytnym państwie Starożytność • potrafi scharakteryzować system wierzeń w Egipcie • wyjaśnia, dlaczego w Egipcie balsamowano ciała zmarłych • potrafi wyjaśnić różnice między politeizmem, a monoteizmem • omawia historię Królestwa Dawida i Salomona • omawia dzieje Abrahama • przedstawia podstawową zasadę prawa Hammurabiego Starożytna Grecja • potrafi opisać wpływ kontaktów ze Wchodem na kulturę grecką • poprawnie charakteryzuje ustrój polityczny starożytnej Grecji • potrafi opisać spartański model wychowywania dzieci • opisuje reformę Solona i Klejstenesa z 508 i 507r. p.n.e. • wyjaśnia znaczenie religii politeistycznej w Grecji • wskazuje elementy integrujące starożytnych Greków (język, system wierzeń, teatr, igrzyska olimpijskie) • potrafi wyjaśnić związek pomiędzy teatrem a religią obywatelską • rozpoznaje i nazywa porządki architektoniczne Starożytny Rzym • umiejscawia w czasie i charakteryzuje system sprawowania władzy w Rzymie 6 • • • • • • • • przedstawia legendarne początki Rzymu wyjaśnia przyczyny i skutki ekspansji Rzymu oraz sposób traktowania ludów podbitych i niewolników wyjaśnia przyczyny upadku republiki wyjaśnia proces romanizacji prowincji potrafi wyjaśnić znaczenie powiedzenia „chleba i igrzysk” potrafi opisać rolę i znaczenie Koloseum potrafi wymienić najważniejszy Łuk Triumfalny w Rzymie potrafi umiejscowić w czasie i przestrzeni historycznej narodziny i rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa • przy pomocy mapy analizuje przyczyny podziału i upadku cesarstwa zachodniorzymskiego Średniowiecze • lokalizuje w czasie i przestrzeni historycznej cesarstwo bizantyńskie • rozpoznaje dorobek kultury bizantyńskiej • przedstawia działalność i nauki Mahometa • przedstawia pojęcia: hidżra, dżihad • umiejscawia w czasie i przestrzeni historycznej monarchię Karola Wielkiego • wyjaśnia pojęcie renesans karoliński • przedstawia okres panowania Henryka II • wyjaśnia funkcję zamku w kulturze rycerskiej • wyjaśnia przyczyny i skutki rozłamu w Kościele w 1054 r. • umiejscawia w czasie i przestrzeni pierwsze państwa słowiańskie • wymienia korzyści płynące z przyjęcia chrześcijaństwa przez Mieszka I • wskazuje charakterystyczne cechy monarchii patrymonialnej. • sytuuje w czasie i przestrzeni historycznej państwo Bolesława Chrobrego • potrafi scharakteryzować Polskę na przełomie X i XI w. • omawia kryzys społeczno- polityczny w latach trzydziestych XI w. • omawia sukcesy Bolesława Krzywoustego • przedstawia rolę i znaczenie osad służebnych • wyjaśnia kulturotwórczą rolę Kościoła • wyjaśnia funkcję cechów w mieście • omawia zabudowę miejską • określa przyczynę powstania uniwersytetów • podaje przykłady zabytków sztuki gotyckiej w swoim regionie • przedstawia pojęcia: husytyzm, schizma • zna przyczyny wojny stuletniej • wyjaśnia kim była Joanna d’Arc • opisuje zmiany społeczno- gospodarcze w okresie rozbicia dzielnicowego • charakteryzuje Polskę w czasach Henryków Śląskich w pierwszej połowie XIII w. • opisuje znaczenie bitwy pod Legnicą • wyjaśnia zasadę zakładania wsi według prawa niemieckiego • określa role księcia w rozwoju osadnictwa • charakteryzuje czynniki mające wpływ na procesy zjednoczeniowe Polski • wyjaśnia pojęcie: Nowa Marchia • ocenia dokonanie Kazimierza Wielkiego w dziedzinie polityki wewnętrznej oraz polityce zagranicznej OCENA BARDZO DOBRA Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który posiada wiedzę i umiejętności z poszczególnych działów: Pradzieje • wyjaśnia procesy przyczynowo-skutkowe • potrafi korzystać ze źródeł historycznych • rozumie zależności między środowiskiem naturalnym a warunkami życia • rozumie i potrafi wyjaśnić znaczenie umiejętności posługiwania się mową • prezentuje i wyjaśnia zmiany, jakie towarzyszyły przejściu do gospodarki wytwórczej 7 • potrafi porównać koczowniczy tryb życia z osiadłym • ocenia znaczenie osiadłego trybu życia dla dalszych dziejów ludzkości • potrafi opisać rolę Sumerów w rozwoju pierwszych miast--państw • wyjaśnia znaczenie dla ludzkości osiągnięć cywilizacyjnych Mezopotamii Starożytność • potrafi scharakteryzować strukturę społeczeństwa w Egipcie (faraona, urzędników, kapłanów, chłopów) • potrafi analizować fragmenty Biblii • rozumie narodowy charakter judaizmu • rozumie wpływ osiągnięć cywilizacyjnych starożytnego Wschodu na dalsze dzieje ludzkości Starożytna Grecja • potrafi systematyzować wydarzenie według następstw w czasie • wskazuje różnice między arystokracją a resztą społeczeństwa • określa różnice w organizacji i systemie politycznym polis arystokratycznej, oligarchicznej i demokratycznej • charakteryzuje sposób sprawowanie władzy i organizację społeczną • charakteryzuje sprawowanie władzy i organizację społeczną • wskazuje różnice w organizacji i systemie politycznym Aten i Sparty • przedstawia postacie poetów epickich: Homera i Hezjoda i ich twórczość • potrafi ocenić rolę kultury greckiej dla współczesnych • rozpoznaje rodzaje utworów dramatycznych • potrafi wskazać różnice w rodzajach poszczególnych kolumn Starożytny Rzym • umiejscawia w czasie i charakteryzuje system sprawowania władzy w Rzymie • przedstawia organizację armii rzymskiej • omawia skutki wojen domowych w republice rzymskiej • umiejscawia w czasie i charakteryzuje sprawowanie władzy oraz organizację społeczeństwa w cesarstwie • potrafi rozróżnić elementy kultury przyjęte przez Rzymian oraz wskazać ich własne osiągnięcia • potrafi wymienić przykłady osiągnięć starożytnych Rzymian • wymienia najsilniejsze państwa utworzone przez barbarzyńców w końcu V w. na terenach cesarstwa zachodniorzymskiego Średniowiecze • charakteryzuje dorobek kultury Bizancjum dla kultury europejskiej • wyjaśnia znaczenia Arabów w przekazywaniu dorobku kulturowego między Wschodem a Zachodem • wyjaśnia przyczyny i skutki rozpadu monarchii karolińskiej • opisuje relacje między władzą cesarską a papieską X−XI w. • przedstawia zależności wynikające z zawiązania stosunku lennego • objaśnia kryzys papiestwa w X i pierwszej połowie XI w. • potrafi odszukać i opisać zabytki sztuki romańskiej w swoim regionie • omawia kształtowanie się państw słowiańskich we wczesnym średniowieczu • przedstawia okoliczności, w jakich rozegrała się bitwa pod Cedynią • przedstawia znaczenie dokumentu Dagome iudex • wyjaśnia przyczyny i skutki wojen polsko-niemieckich (1002−1018) • wyjaśnia stosunki państwa polskiego z Kościołem w XI w. • omawia stosunki z Niemcami i innymi krajami • omawia sytuację Kościoła w pierwszej połowie XII w. • przedstawia organizację Kościoła i wymienia nowe biskupstwa • przedstawia rolę Innocentego III w budowie potęgi politycznej Kościoła • wyjaśnia, na czym polegały uniwersalizmy papieski i cesarski • • • • • wymienia strukturę i uprawnienia samorządu miejskiego wyjaśnia, czym były republiki miejskie i potrafi wymienić największe z nich przedstawia rozwój nauki i literatury w XIII w. podaje przykłady najbardziej znanych katedr gotyckich w Europie omawia przejawy kryzysu Kościoła zachodniego 8 • określa przyczyny i skutki wybranych wydarzeń politycznych (np. wprowadzenie zasady senioratu, dążenie książąt polskich do zjednoczenia) • wyjaśnia przyczyny najazdu Mongołów i wymienia postać Czyngis-chana • omawia proces kształtowania się stanów społecznych • wyjaśnia rolę immunitetów w zmniejszaniu dochodów książąt • omawia okoliczności koronacji królewskich • zna i opisuje rolę przywileju wydanego w Koszycach w 1374 r. OCENA CELUJĄCA Uczeń: rozumie przyczyny periodyzacji dziejów, operuje wiedzą na temat początków ludzkiej cywilizacji z zakresu różnych przedmiotów, umie analizować teksty źródłowe samodzielnie poszerza wiedzę o dziedzictwie kulturowym cywilizacji starożytnych i kultury średniowiecznej Europy, poprzez literaturę, media, Internet uzupełnia swą wiedzę na temat historii politycznej starożytności i średniowiecza oraz bohaterów tamtych czasów, potrafi samodzielnie uzyskać dodatkową wiedzę na temat wybranych wydarzeń i postaci historycznych epoki pierwszych Piastów, samodzielnie prowadzi lekcje asystenckie na temat wskazany przez nauczyciela, potrafi przygotować prezentację komputerową do lekcji historii w pracowni informatycznej, bierze udział w wewnątrzszkolnych konkursach historycznych i uzyskuje w nich dobre wyniki, jest zawsze aktywny na lekcjach. 9 WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY HISTORIA KL. II GIMNAZJUM 10 OCENA NIEDOSTATECZNA Ocenę niedostateczna otrzymuje uczeń, jeżeli: - nie opanował wiedzy i umiejętności przewidzianych na ocenę dopuszczającą, - nie wykonuje zadań i poleceń nauczyciela, - nie uczestniczy aktywnie w lekcji, - nie prowadzi zeszytu przedmiotowego, - nie przezwycięża trudności, - ma lekceważący stosunek do przedmiotu i nauczyciela, odrzuca pomoc nauczyciela i kolegów z klasy. OCENA DOPUSZCZAJĄCA Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który potrafi przy pomocy nauczyciela wyjaśnić pojęcia i zagadnienia z następujących działów: Odrodzenie • wymienia najważniejszych twórców renesansu: Leonarda da Vinci, Michała Anioła, Rafaela • zna i wyjaśnia pojęcia: humanizm, renesans, odrodzenie, mecenat, druk • wymienia przedstawicieli polskiego renesansu: Mikołaja Kopernika, Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Mikołaja Reja, Jana Kochanowskiego, Grzegorza z Sanoka • wskazuje przyczyny i skutki wielkich odkryć geograficznych • wymienia towary sprowadzane przez Europejczyków z Indii i Dalekiego Wschodu, a także z Ameryki - wymienia udoskonalenia techniczne w Europie w XVI wieku • wymienia czynniki rozwoju gospodarczego w Europie w XVI wieku • zna i posługuje się pojęciami: folwark, pańszczyzna • wyjaśnia genezę reformacji w Europie • potrafi scharakteryzować reformację w Polsce • zna i wyjaśnia pojęcia: odpust, celibat, reformacja, tolerancja religijna, sekularyzacja, pokój religijny, • wymienia najważniejszych reformatorów: Marcina Lutra, Jana Kalwina • zna datę: 1517 r., • wymienia najważniejsze przywileje szlacheckie • zna i wyjaśnia pojęcia: przywilej, prawo sukcesyjne, pospolite ruszenie, sejm, izba poselska, senat, sejm walny, „nihil novi”, • zna i posługuje się datami: 1525 r., 1569 r., 15621570, 1572 r., 1526 r., • wyjaśnia pojęcia i posługuje się nimi: sejm elekcyjny, konfederacja warszawska, • przedstawia postacie: Jana Zamojskiego, Henryka Walezego, Stefana Batorego, Anny Jagiellonki • zna i wyjaśnia daty: 1572 r., 1573 r., 1582 r. Barok • zna i potrafi wskazać charakterystyczne cechy sztuki baroku • wymienia zabytki sztuki barokowej w Polsce • opisuje strój polskiego szlachcica: żupan, kontusz, pas • zna i wyjaśnia pojęcia: absolutyzm, rewolucja burżuazyjna, parlament • zna i objaśnia pojęcia: dymitriada, samozwaniec, lisowczycy, husaria, regent, detronizacja • przedstawia postacie: Zygmunta III Wazy, Jana Karola Chodkiewicza, Stanisława Żółkiewskiego, Jana Zamojskiego, Gustawa II Adolfa • zna i posługuje się datami: 1605 r., 1610 r., 1620 r., 1655 r., 1657 r., 1660 r., 1683r., 1672 r. • zna i posługuje się pojęciami: Kozacy, unia, powstanie, ugoda, Sicz • wymienia przyczyny wojen ze Szwecją w połowie XVII wieku, • przedstawia postacie: Jana Karola Chodkiewicza, Stefana Czarnieckiego, Jana Kazimierza Wazy • zna zjawiska świadczące o kryzysie Rzeczypospolitej w 2. połowie XVII w. • wyjaśnia pojęcia: magnateria, absolutyzm, liberum veto, patron, • zna przyczyn i przebieg wojen z Turcją w 2. połowie XVII wieku. 11 Oświecenie • wymienia przedstawicieli oświecenia: Monteskiusz, Wolter, • zna i stosuje pojęcia: oświecenie, empiryzm, klasycyzm, ateizm, • wymienia wynalazki, dzięki którym nastąpił postęp techniczny: latające czółenko, mechaniczna przędzarka, maszyna parowa, • przedstawia reformy Piotra I Wielkiego , • zna i posługuje się pojęciami: elektor, król sierżant, rozbójnik Europy, • zna i wyjaśnia wkład Polaków w walkę o niepodległość Stanów Zjednoczonych • posługuje się pojęciami: kolonia, „herbata bostońska”, • zna i posługuje się datami: 1781 r., 1787 r. 1789 r. 1772 r., 1773 r., • zna i stosuje pojęcia: bezkrólewie, abdykacja, • przedstawia postaci: Augusta II Mocnego, Stanisława Leszczyńskiego, Augusta III • wyjaśnia pojęcie „unia personalna”, • przedstawia postaci: Stanisława Konarskiego, Stanisława Augusta Poniatowskiego, Ignacego Krasickiego, Hugo Kołłątaja, Ignacego Potockiego, • zna i wyjaśnia pojęcia: mecenat, Szkoła Rycerska, obiady czwartkowe, Komisja Edukacji Narodowej, Collegium Nobilium’ • wskazuje przyczyny I rozbioru Rzeczypospolitej, • przedstawia postaci: Hugo Kołłątaja, Ksawerego Branickiego, Ignacego Potockiego, Józefa Poniatowskiego, Tadeusza Kościuszko, Stanisława Małachowskiego, Jana Henryka Dąbrowskiego, Józefa Wybickiego, • wyjaśnia główne zmiany wprowadzone przez Konstytucję 3 maja, • sytuuje w czasie II rozbiór Rzeczypospolitej, • wyjaśnia pojęcia: Sejm Wielki, czarna procesja, • sytuuje w czasie i przestrzeni powstanie kościuszkowskie, wymienia jego następstwa, • wymienia daty i przyporządkowuje im odpowiednie wydarzenia: 24 marca 1794 r., 4 kwietnia 1794 r. i 24 października 1795 r., 1797 r., 1804 r., 1807 r., • zna i posługuje się pojęciami: uniwersał, insurekcja, naczelnik, • sytuuje w czasie III rozbiór Rzeczypospolitej i wskazuje na mapie zmiany terytorialne, • wymienia autora i okoliczności powstania Mazurka Dąbrowskiego • zna i opisuje okoliczności utworzenia Księstwa Warszawskiego. OCENA DOSTATECZNA Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który zna podstawowe pojęcia, zagadnienia i umiejętności z następujących działów: Odrodzenie wymienia przedstawicieli humanizmu europejskiego: Erazma z Rotterdamu, Mikołaja Machiavellego, Galileusza, Mikołaja Kopernika zna i wyjaśnia pojęcia: akademia, makiawelizm, utopia, wyjaśnia znaczenie miast włoskich jako ośrodków polityki, kultury i sztuki w XVwiecznej Europie, • wymienia cechy stylu renesansowego w architekturze, malarstwie i rzeźbie, • zna i stosuje pojęcia występujące w sztuce renesansu: arkady, attyka, loggia, kopuła, sarkofag, pieta, • charakteryzuje sztukę renesansu w Polsce • rozpoznaje zabytki sztuki renesansowej w Polsce • zna daty i przyporządkowuje im wydarzenia: 1488 r., 1492 r., 1498 r., 15191521 r.,1494 r., • potrafi wymienić wynalazki, które ułatwiły organizację wypraw morskich, • wskazuje na mapie największe miasta w XVI wieku • posługuje się pojęciami: dualizm gospodarczy, nakład, manufaktura, kampania handlowa, banki, giełdy, weksle, trójpolówka. • wymienia i wskazuje na mapie miasta, które wzbogaciły się na handlu zbożem 12 • opisuje, w jaki sposób odbywał się handel zbożem • zna i wyjaśnia znaczenie daty 1496 rok • zna i wyjaśnia pojęcia: protestanci, luteranizm, kalwinizm, noc św. Bartłomieja, • zna i wymienia przyczyny zwołania soboru trydenckiego i jego postanowienia • zna daty: 1524 r., 1555 r., • zna i wyjaśnia pojęcia: wojsko kwarciane, marszałek sejmu, ruch egzekucyjny, demokracja szlachecka • potrafi wskazać najważniejsze instytucje ustrojowe i ich kompetencje • zna i posługuje się datami: 1422 r., 1374 r., 1423 r., 14301433, 1454 r., • przedstawia postaci: Zygmunta I Starego, Albrechta Hohenzollerna, Zygmunta Augusta, Gotarda Kettlera • zna pojęcia: inkorporacja, unia realna, flota kaperska • opisuje zasady wolnej elekcji • wyjaśnia pojęcia i posługuje się nimi: interrex, artykuły henrykowskie, pacta conventa, sejm konwokacyjny. Barok • wymienia nazwiska najwybitniejszych przedstawicieli sztuki baroku: Giacomo Barozzi da Vignola, Gian Lorenzo Bernini, Jan Vermeer, Anton Van Dyck, Michelangelo Merisi da Caravaggio, Diega Velazqueza, Petera Paula Rubensa, Rembrandta, • zna i wyjaśnia pojęcia: barok, racjonalizm, empiryzm , • przedstawia postaci epoki baroku: Kartezjusza, Izaaka Newtona, Johna Locka, • charakteryzuje cechy sztuki barokowej w architekturze, malarstwie i rzeźbie na przykładzie pałacu w Wilanowie, • wyjaśnia pojęcie „Sarmata”, • zna i wyjaśnia pojęcia: monarchia konstytucyjna, monarchia absolutna, purytanizm, Gabinet Ministrów, sejm Rzeszy • przedstawia postać Ludwika XIV, • zna i posługuje się datami: 1618 r., 1621 r., 1600 r., 1629 r., 1634 r., • wskazuje na mapie ziemie: smoleńską, czernihowską, siewierską, miejsca bitew, rozejmów i pokojów, • potrafi przedstawić przyczyny konfliktu z Kozakami w XVII w., • potrafi opisać wybuch i przebieg powstania Chmielnickiego, • przedstawia postacie: Bohdana Chmielnickiego, Władysława IV, • zna i posługuje się datami: 1596 r., 1637 r., 1648 r., 1651 r., 1654 r., 1658 r., 1667 r.,1668 r., • zna i posługuje się pojęciami: polska polityka bałtycka, potop szwedzki, pokój w Oliwie, traktaty welawsko-bydgoskie, • przedstawia postacie: Janusza Radziwiłła, Jerzego Lubomirskiego, • wyjaśnia pojęcia: rokosz, oligarchia magnacka, klientela, latyfundia magnackie, • przedstawia postacie: Janusza Radziwiłła, Władysława Sicińskiego, Jerzego Lubomirskiego, • potrafi opisać politykę zagraniczną prowadzoną przez Jana II Sobieskiego, • przedstawia postacie: Michała Korybuta Wiśniowieckiego, Jana III Sobieskiego, Kara Mustafy, • zna daty i przyporządkowuje im wydarzenia: 1667 r., 1672 r., 1673 r., 1669 r., • wymienia postanowienia pokoju w Buczaczu i Karłowicach. Oświecenie • wymienia przedstawicieli oświecenia: Denis Diderot, Jean d’Alembert, Jan Jakub Rousseau, • zna i stosuje pojęcia: liberalizm ekonomiczny, deizm, fizjokratyzm, encyklopedyści, • wyjaśnia pojęcie „rewolucja przemysłowa”, • potrafi wymienić i rozpoznać charakterystyczne cechy klasycyzmu, • potrafi wskazać zabytki klasycystyczne w swoim regionie i w Polsce, • wyjaśnia pojęcia: opricznina, bojarzy, wielka smuta, • pokazuje zasięg granic monarchii Habsburgów, • przedstawia postacie: Marii Teresy, Józefa II, 13 • potrafi wskazać przyczyny wybuchu wojny o niepodległość, • zna i posługuje się datami: 1776 r., 1781 r., 1787 r., • wyjaśnia przyczyny wybuchu rewolucji, • wymienia podstawowe zasady ideowe zawarte w Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela, • zna i wyjaśnia pojęcia: Stany Generalne, rewolucja, jakobini, dyktatura, • zna i stosuje pojęcie: sejm niemy, • zna daty i przyporządkowuje im wydarzenia: 17001721, 1704 r.,1706 r., 1709 r., 1717 r., 1732 r., 1733 r., 1734 – 1736 , • dostrzega przejawy ożywienia gospodarczego w Rzeczypospolitej w czasach saskich, • potrafi opisać reformę oświaty za czasów Stanisława Augusta Poniatowskiego, • wyjaśnia znaczenie dat: 1740 r., 1765 r., 1773 roku, • wyjaśnia pojęcia: konfederacja, sejm konwokacyjny, rozbiór, Rada Nieustająca • wymienia postacie: Karol Radziwiłł, Michał Krasiński • zna i posługuje się datami: 1764 r., 1768 r., • opisuje wydarzenie z 1768 r. w miasteczku Bar, • wyjaśnia sytuację wewnętrzną i zewnętrzną w Rzeczypospolitej przed Sejmem Wielkim, • wymienia reformy Sejmu Wielkiego, • zna daty i przyporządkowuje im odpowiednie wydarzenia: 17881792 r., 1791 r., 1793 roku, • zna przyczyny, znaczenie i bohaterów powstania kościuszkowskiego: Bartosza Głowackiego, Tadeusza Kościuszko, Jana Henryka Dąbrowskiego, Hugo Kołłątaja, • wyjaśnia sytuację gospodarczą i polityczną po II Rozbiorze Rzeczypospolitej, • wymienia daty i przyporządkowuje im odpowiednie wydarzenia: 1798 r., 1799 r.,1806 r., 1809 r., 1812 r., 1813 r, • potrafi scharakteryzować sytuację na ziemiach Rzeczypospolitej po rozbiorach , • przedstawia sylwetki: Adama Jerzego Czartoryskiego, Tadeusza Czackiego, • wyjaśnia rolę Puław Czartoryskich i Liceum Krzemienieckiego dla rozwoju kultury polskiej, • przedstawia sylwetkę ks. Józefa Poniatowskiego. OCENA DOBRA Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który samodzielnie wyjaśnia najważniejsze pojęcia i zagadnienia omówionych tematów lekcyjnych. Posiada wiedzę i umiejętności z następujących działów: Odrodzenie • wyjaśnia znaczenie druku dla upowszechniania idei renesansu, • wyjaśnia pojęcie: „człowiek renesansu”, • charakteryzuje najważniejsze osiągnięcia twórców renesansu: Tycjana, Rafaela, Petera Bruegela, Sandro Boticellego, Leonarda da Vinci, Michała Anioła, • potrafi na przykładzie Zamościa opisać miasto renesansowe, • wymienia projektanta Zamościa Bernardo Morando, • opisuje najważniejsze dokonania przedstawicieli polskiego renesansu, • pokazuje na mapie trasę wypraw odkrywczych Krzysztofa Kolumba, Vasco da Gamy, Ferdynanda Magellana, Henryka Żeglarza, Bartolomea Diaza, Ameriga Vespucciego, • wymienia konkwistadorów: Ferdynand Corteza, Franciszka Pizzaro, Diego Almagro, • wyjaśnia, na czym polegał system pracy nakładczej i jak doszło do powstania manufaktury, • wyjaśnia, co wpłynęło na rozwój folwarku szlacheckiego, • zna i wyjaśnia pojęcia: sekularyzacja, edykt nantejski, • zna daty: 1555 r., 15451563, 1598 rok, • posługuje się pojęciami: hugenoci, antytrynitarze, purytanizm, anabaptyści, anglikanizm, zasada predestynacji • potrafi wyjaśnić poglądy reformatorów religijnych, • zna i wyjaśnia daty związane z nurtem reformacji: 1534 r., 1573 r., • potrafi wymienić przyczyny i skutki rozłamu w Kościele zachodnim, 14 • przedstawia postacie: Kazimierza Jagiellończyka, Jana Olbrachta, • opisuje okoliczności złożenia hołdu pruskiego i zawarcia unii lubelskiej, • zna i rozróżnia główne urzędy państwowe Rzeczypospolitej Obojga Narodów, • potrafi wskazać na mapie granice państw Rzeczypospolitej Obojga Narodów, • wyjaśnia okoliczności uchwalenia oraz główne założenia konfederacji warszawskiej i Artykułów henrykowskich, Barok • zna i rozumie znaczenie dat: 15901740, 15451563, • potrafi opisać rozwój nauki w dobie baroku, • potrafi wymienić nazwiska ważnych architektów dla kultury baroku w Polsce: Giovanniego Marię Bernardoni, Tylmana z Gameren • zna dzieła najwybitniejszych przedstawicieli epoki baroku, • potrafi wskazać zabytki sztuki barokowej w swoim regionie, • wyjaśnia pogląd, że Rzeczpospolita była w XVII w. przedmurzem chrześcijańskiej Europy, • przedstawia postacie: Armanda Richelieu, Karola I Stuarta, Oliwera Cromwella, • opisuje przebieg rewolucji w Anglii w XVII wieku, • potrafi wyjaśnić przyczyny wojen z Turcją, Szwecją i Moskwą, • opisuje następstwa wojen w XVII w. dla Rzeczypospolitej, • wymienia postanowienia: ugoda w Białej Cerkwi, ugody w Zborowie, ugody w Hadziaczu, rozejmu w Andruszowie, • opisuje przyczyny podpisania unii brzeskiej, wskazuje datę i skutki, • potrafi opisać stosunki pomiędzy Rzecząpospolitą a Szwecją za panowania pierwszych Wazów, • potrafi opisać następstwa polityczne, ekonomiczne i demograficzne wojen polsko-szwedzkich w XVII wieku, • opisuje próby reform Rzeczypospolitej Jana Kazimierza Wazy, • wskazuje przyczyny kryzysu politycznego i społeczno-gospodarczego w Rzeczypospolitej w 2. połowie XVII wieku, • wyjaśnia pojęcie: „zasada jednomyślności”, • potrafi wyjaśnić przyczyny zagrożenia tureckiego w 2. połowie XVII wieku, • potrafi opisać następstwa wojen z Turcją. Oświecenie • opisuje zasadę trójpodziału władzy i zasadę umowy społecznej, • zna dzieła najwybitniejszych twórców dzieł klasycystycznych, • wyjaśnia pojęcia: klasycyzm, tympanon, gzyms, kapitel kolumny, • potrafi scharakteryzować rządy Katarzyny II, • przedstawia postaci: Iwana IV Groźnego, Piotra I, Katarzyny II, • wyjaśnia przyczyny wzrostu potęgi Rosji, • potrafi wskazać na mapie zmiany terytorialne w Prusach, • zna daty i przyporządkowuje im odpowiednie wydarzenia: 1657 r., 1701 r., 1742 r., 1756–1763, • wymienia reformy oświeceniowe przeprowadzone w monarchii Habsburgów • wyjaśnia pojęcie „józefinizm”, • wymienia podstawowe zasady Deklaracji Niepodległości i Konstytucji Stanów Zjednoczonych, • wymienia bitwy wojny o niepodległóść i określa ich znaczenie: Lexington, Saratoga, Yorktown, • charakteryzuje sytuację w koloniach angielskich w Ameryce Północnej w 2. połowie XVIII wieku, • potrafi wyjaśnić przyczyny powstania Stanów Zjednoczonych oraz zasady ustrojowe państwa, • potrafi scharakteryzować poszczególne etapy rewolucji francuskiej, • przedstawia postaci: Ludwika XVI, Maksymiliana Robespierra, Georgesa Dantona, Jean Paul Marata gen. Józefa la Fayetta, • wyjaśnia znaczenie dat: 1789 r., 14.07.1789 r., 26.08.1789 r., 1791 r., 1792 r., 17931794, 17951799, - potrafi opisać postawę państw europejskich wobec rewolucji we Francji, 15 • omawia wydarzenia związane z okresem bezkrólewia, • wymienia postanowienia sejmu niemego i wyjaśnia ich znaczenie, • potrafi wyjaśnić przyczyny i przejawy kryzysu w czasach saskich, • charakteryzuje specyfikę polskiego oświecenia, • charakteryzuje projekty reform ustrojowych Stanisława Konarskiego i Stanisława Leszczyńskiego, • wyjaśnia pojęcie „Familia” oraz wskazuje rody wchodzące w jej skład Czartoryskich i Poniatowskich, • wyjaśnia sytuację polityczną w Rzeczypospolitej przed elekcją Stanisława Poniatowskiego, • potrafi na podstawie źródła wskazać doniosłość uchwalenia Konstytucji 3 maja dla przyszłych pokoleń, • przedstawia sylwetkę Napoleona i opisuje jego dojście do władzy, sukcesy polityczne i militarne oraz ostateczną klęskę, • zna i posługuje się pojęciami: konsulat, cesarstwo, koalicje antynapoleońskie, • potrafi omówić wydarzenia mające miejsce pod Lipskiem w 1813 r., Waterloo z 18 czerwca 1815 roku, • zna i prezentuje koncepcje polityczne odzyskania niepodległości, • omawia ustrój i terytorium Księstwa Warszawskiego, • potrafi omówić udział Polaków w wojnach napoleońskich. OCENA BARDZO DOBRA Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który posiada wiedzę i umiejętności z poszczególnych działów: Odrodzenie charakteryzuje najważniejsze osiągnięcia twórców renesansu, opisuje znaczenie mecenatu Zygmunta I Starego dla rozwoju sztuki polskiego renesansu, • potrafi wskazać obiekty sztuki renesansowej na terenie ziem polskich z uwzględnieniem własnego regionu, opisuje wkład w renesansową architekturę w Polsce włoskiego architekta Bartolomea Berecciego, dokonuje oceny wpływu odkryć geograficznych na życie społeczne, gospodarcze i kulturowe Europy i Nowego Świata, potrafi scharakteryzować kulturę Azteków, Majów, Inków, potrafi wyjaśnić rolę konkwistadorów, wyjaśnia różnice w rozwoju gospodarczym Europy Wschodniej i Zachodniej w XVI wieku, wyjaśnia, jaki wpływ miała sytuacja gospodarcza na życie codzienne i obyczaje społeczeństwa polskiego w XVI wieku, potrafi scharakteryzować cele i charakter działania Marcina Lutra i Jana Kalwina, opisuje przyczyny konfliktów wyznaniowych w Niemczech, potrafi opisać funkcjonowanie państwa polskiego w okresie demokracji szlacheckiej , zna i potrafi ocenić skutki unii realnej dla dalszych losów Polski i Litwy, zna i umie przedstawić porządek bezkrólewia ustalony w latach 15721573, potrafi scharakteryzować rządy Henryka Walezego i Stefana Batorego na tronie polskim. Barok • potrafi wskazać charakterystyczne cechy architektury baroku na przykładzie fasady kościoła Il Gesu, • potrafi wymienić pozostałe elementy stroju szlacheckiego: karabelę, kołpak, • zna daty i przyporządkowuje im wydarzenia: 16181648, 1620 r., 1645 r, 1649 r., 1660 r., 1688 r., 1689 r., 1679 r., • zna i wyjaśnia pojęcie „merkantylizm”, • opisuje wydarzenie nazwane „sławetną” lub „chwalebną” rewolucją, 16 • potrafi opisać najważniejsze etapy wojen Rzeczypospolitej w 1. Połowie XVII w. ze Szwecją, państwem moskiewskim i z Turcją • wymienia postanowienia rozejmu w Dywilinie i pokoju polanowskiego, • potrafi scharakteryzować sposób życia Kozaków oraz wskazać ich pochodzenie, • wyjaśnia przyczyny, cele i następstwa powstania Bohdana Chmielnickiego, • przedstawia postacie: Pawła Sapiehy,Karola X Gustawa, przeora O. Augustyna Kordeckiego, • potrafi ocenić znaczenie projektów rozbioru Rzeczypospolitej przez Szwecję, Brandenburgię, Siedmiogród i kozacką Ukrainę, • charakteryzuje zmiany w systemie polityczno-ustrojowym Rzeczypospolitej w XVII wieku, • opisuje okoliczności rokoszu Zebrzydowskiego i Lubomirskiego, • potrafi scharakteryzować zmiany w systemie polityczno-ustrojowym Rzeczypospolitej w 2. połowie XVII wieku. Oświecenie wyjaśnia pojęcie „absolutyzm oświecony”, potrafi scharakteryzować zmiany w rozwoju rolnictwa w połowie XVIII wieku, przedstawia postaci najwybitniejszych twórców klasycyzmu: Antonia Canowy, Jacquesa Louisa Davida, Dominika Merliniego, wyjaśnia przyczyny i konsekwencje dominującej pozycji Rosji w Europie Środkowej, wskazuje te reformy, które miały charakter oświeceniowy, zna wydarzenia związane z datą 1756 – 1763 (wojna siedmioletnia), zna reformy przeprowadzone w Prusach w XVIII w. oraz potrafi wyjaśnić ich znaczenie dla pozycji Prus w Europie, • potrafi opisać politykę Prus pod rządami Fryderyka III, Fryderyka Wilhelma I, Fryderyka II, • potrafi porównać reformy oświeceniowe wprowadzone w Prusach, Austrii i Rosji, • wyjaśnia, w jaki sposób konstytucja amerykańska realizowała zasadę trójpodziału władzy, • opisuje wydarzenia z 27 lipca 1794 roku, • umie wskazać i opisać zmiany ustrojowe wprowadzone w toku rewolucji francuskiej, rozumiejąc jej przyczyny i hasła (suwerenność narodu, równość wobec prawa, oddzielenie Kościoła od państwa) • zna i stosuje pojęcia: konstytuanta, kordelierzy, sankiuloci, termidorianie, Legislatywa, dyrektoriat, • potrafi wyjaśnić zmiany w położeniu międzynarodowym Rzeczypospolitej w XVIII wieku, • charakteryzuje sytuację w Rzeczypospolitej po śmierci Augusta II, • przedstawia postaci: Adama Naruszewicza, Franciszka Zabłockiego, Michała Poniatowskiego, Grzegorza Piramowicza, Stanisława Leszczyńskiego, • potrafi wskazać próby reform Rzeczypospolitej w XVIII w. oraz rozumie potrzebę ich przeprowadzenia, • opisuje inicjatywy reformatorskie Stanisława Augusta Poniatowskiego, • wymienia postaci: Jan Klemens Branicki, Józef Pułaski, • potrafi wyjaśnić wewnętrzne i zewnętrzne uwarunkowania rozbiorów, • wyjaśnia okoliczności zawiązania konfederacji targowickiej i potrafi ocenić jej następstwa, • objaśnia cele i następstwa insurekcji kościuszkowskiej, • zna postanowienia Kodeksu Napoleona z 1804 roku, • przedstawia i opisuje zmiany w Europie w zakresie stosunków społeczno-gospodarczych i politycznych w okresie napoleońskim , • ocenia postawę Napoleona wobec Polaków, • potrafi ocenić postawę Polaków wobec Napoleona. OCENA CELUJĄCA Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który: • charakteryzuje się wiedzą wychodzącą poza program oraz znajomością literatury historycznej • umiejętnie łączy wiadomości i umiejętności z różnych przedmiotów 17 • potrafi w ciekawy sposób zaprezentować swoją wiedzę wykorzystując różne formy wypowiedzi trafnie sytuuje wydarzenia historyczne w czasie i przestrzeni oraz umie prezentować i uzasadniać własne stanowisko • dogłębnie zna mapy • samodzielnie selekcjonuje i interpretuje wydarzenia historyczne oraz źródła historyczne • stawia ciekawe pytania i wysuwa oryginalne wnioski, dokonuje niezależnych ocen • dokonuje integracji wiedzy o przeszłości czerpanej z różnych źródeł informacji • aktywnie uczestniczy w pracach na lekcjach, w kołach zainteresowań • osiąga sukcesy w konkursach przedmiotowych z wiedzy historycznej • zna dzieje własnego regionu • podejmuje działania zmierzające do popularyzacji historii własnego regionu • posiada wiedzę i umiejętności z poszczególnych działów: Odrodzenie • wyjaśnia źródła rozwoju kultury renesansu, • potrafi charakteryzować cechy i ocenić wartości kultury renesansu, • potrafi ocenić skutki konfrontacji dwóch cywilizacji, • potrafi scharakteryzować konsekwencje traktatu w Tordesillas, • charakteryzuje najważniejsze dokonania: Tomasza Mǖnzera, Karola IX, Henryka IV, Henryka Burbona, • potrafi wskazać i ocenić czynniki mające wpływ na wzrost znaczenia szlachty oraz jej wpływ na losy Rzeczypospolitej, • ocenia politykę zagraniczną ostatnich Jagiellonów, • wyjaśnia różnice pomiędzy artykułami henrykowskimi a pacta conventa. Barok zna dzieła najważniejszych przedstawicieli epoki baroku, określa rolę sarmatyzmu w budowaniu tożsamości szlachty jako grupy społecznej, na przykładzie Francji i Anglii charakteryzuje i porównuje główne cechy monarchii parlamentarnej i monarchii absolutnej, potrafi scharakteryzować zmiany w systemie polityczno-ustrojowym Rzeczypospolitej w XVII wieku, • opisuje okoliczności i znaczenie podpisania traktatów welawsko-bydgoskich, • ocenia znaczenie odsieczy wiedeńskiej dla Rzeczypospolitej. Oświecenie • rozumie i potrafi interpretować hasła oświecenia , • przedstawia postaci : Jana Chrystiana Kamsetzera, Szymona Bogumiał Zuga, Antonio Corazziego, Jakuba Kubickiego, Bertela Thorvaldsena, • wskazuje na mapie kolejne etapy rozrostu imperium rosyjskiego w 1. połowie XVIII wieku, • wyjaśnia pojęcie „cud domu brandenburskiego”, • porównuje rządy i reformy Marii Teresy i Józefa II oraz ich wpływ na pozycję Austrii w Europie, • wymienia i ocenia skutki rewolucji francuskiej, • charakteryzuje i ocenia politykę zagraniczną i wewnętrzną Wettinów w Rzeczypospolitej, • ocenia przystąpienie króla Stanisława Augusta Poniatowskiego do konfederacji targowickiej, • ocenia okres panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego. 18 WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY HISTORIA KL. III GIMNAZJUM 1 19 OCENA NIEDOSTATECZNA Ocenę niedostateczna otrzymuje uczeń, jeżeli: - nie opanował wiedzy i umiejętności przewidzianych na ocenę dopuszczającą, - nie wykonuje zadań i poleceń nauczyciela, - nie uczestniczy aktywnie w lekcji, - nie prowadzi zeszytu przedmiotowego, - nie przezwycięża trudności, - ma lekceważący stosunek do przedmiotu i nauczyciela, odrzuca pomoc nauczyciela i kolegów z klasy. OCENA DOPUSZCZAJĄCA Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który potrafi przy pomocy nauczyciela wyjaśnić pojęcia i zagadnienia z następujących działów: • zna i wyjaśnia pojęcia: parowóz, alfabet Morse'a, migracja, urbanizacja, kapitalista, robotnik, strajk, bezrobocie, maszyna parowa, kapitalizm, • wymienia nowe wynalazki techniczne w XIX wieku. • charakteryzuje sztukę XIX wieku: romantyzm, • zna zasady i postanowienia kongresu wiedeńskiego, • zna cele zawarcia Świętego Przymierza, • zna i stosuje pojęcie: węglarze, • zna daty i przyporządkowuje im odpowiednie wydarzenia: 1822 r., 1830 r. • zna i posługuje się pojęciem: Wiosna Ludów, • przedstawia postaci: Ludwika Napoleona Bonapartego, Franciszka Józefa I, Lajosa Kossutha, • zna i posługuje się datą: 1848 r. • potrafi opisać przyczyny i skutki rozpadu Świętego Przymierza, • zna i wyjaśnia pojęcie: wojna krymska, • zna i posługuje się datami: 1822 r., 1853 r., 1856 r., • przedstawia postanowienia kongresu wiedeńskiego, uwzględniając jego decyzje w sprawie polskiej, • przedstawia postaci: Waleriana Łukasińskiego, Ksawere-go Druckiego-Lubeckiego, Hipolita Cegielskiego, • zna i stosuje pojęcia: Królestwo Polskie, Wielkie Księstwo Poznańskie. • wymienia przyczyny klęski powstania listopadowego, • wyjaśnia pojęcia: Cytadela - X pawilon, namiestnik powstania, noc listopadowa, Statut Organiczny, „noc paskiewiczowska", • wyjaśnia przyczyny Wielkiej Emigracji po powstaniu listopadowym, • wyjaśnia pojęcia: emigracja, Hotel Lambert, emisariusze, Towarzystwo Demokratyczne Polskie, Gromady Ludu Polskiego, Wielki Manifest, • sytuuje w czasie i przestrzeni powstanie krakowskie i rabację galicyjską, • wskazuje na mapie obszar objęty wydarzeniami związanymi z rabacją galicyjską, • zna przyczyny i skutki rabacji galicyjskiej, • wyjaśnia pojęcia: rabacja, powstanie, • przedstawia postaci: Wiktora Heitmana, Franza Stadiona, Józefa Bema, Henryka Dembińskiego, Ludwika Mierosławskiego, Franciszka Sznajdego, Wojciecha Chrzanowskiego, • zna i stosuje pojęcie: uwłaszczenie. • wymienia miasta na ziemiach polskich, w których działały szkoły wyższe, • wyjaśnia pojęcie: Wielka Emigracja, • wymienia przedstawicieli literatury romantycznej: Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Zygmunta Krasińskiego, Cypriana Kamila Norwida. • definiuje pozytywizm i jego znaczenie, • potrafi wymienić nowe środki transportu i korzyści, jakie przyniosło ich wynalezienie, • potrafi wymienić najważniejsze odkrycia i wynalazki drugiej połowy XIX wieku, • wyjaśnia pojęcie: kultura masowa oraz wyjaśnia, co wpłynęło na jej rozwój, • zna i posługuje się pojęciami: analfabetyzm, aseptyka, pasteryzacja, • przedstawia postać: Ludwika Pasteura, • zna i wyjaśnia pojęcia: realizm, impresjonizm, ekspresjonizm, kubizm, futuryzm, abstrakcjonizm. 20 • opisuje w jaki sposób walczono o poszerzenie prawa wyborczego. • wyjaśnia rolę Piemontu w procesie zjednoczenia Włoch, • potrafi wymienić polityków włoskich, którzy przyczynili się do zjednoczenia Włoch: król Sardynii Wiktor Emanuel II, premier Camillo Cavour, Giuseppe Garibaldi, • wyjaśnia i stosuje pojęcia: autonomia, dwuprzymierze, sojusz trzech cesarzy, Niemiecki Związek Celny, • przedstawia postaci: Wilhelma I, Ottona von Bismarcka, Franciszka Józefa I, • zna daty i przyporządkowuje im odpowiednie wydarzenia: 1864 r., 1866 r., 1867 r., 1870 r., 1871 r., • zna wydarzenie z 18.01.1871 r. • wyjaśnia przyczyny i skutki ekspansji kolonialnej państw europejskich, • wyjaśnia i stosuje pojęcie: imperializm europejski, • zna i wyjaśnia pojęcia: kolonializm, ekspansja, imperializm, protektorat, dominium. • zna i posługuje się pojęciami: abolicjoniści, secesja, • zna i wyjaśnia daty: 1863 r.,1865 r., • przedstawia postaci: Abrahama Lincolna, Ulissesa Granta, Roberta Edwarda Lee. • wymienia czynniki, które zadecydowały o szybkiej modernizacji i uprzemysłowieniu Japonii w 2. połowie XIX wieku, • wymienia przyczyny i skutki rewolucji 1905 r. w Rosji, • zna i wyjaśnia pojęcia: narodnicy, bolszewicy, mienszewicy, duma państwowa, • przedstawia postacie: Aleksandra III, Włodzimierza lljicza Uljanowa (Lenina), Mikołaja II. • wymienia przywódców i nazwy organów stojących na czele „czerwonych" i „białych", • zna daty i przyporządkowuje im odpowiednie wydarzenia: 1851 r., 1858 r., 1862 r., • przedstawia postaci: Aleksandra Wielopolskiego, Andrzeja Zamoyskiego, Jarosława Dąbrowskiego, • zna i stosuje pojęcia: stan wojenny, „czerwoni", „biali", rząd cywilny, • przedstawia przyczyny, przebieg i charakter powstania styczniowego, • zna i posługuje się pojęciami: branka, uwłaszczenie, • przedstawia postaci: Mariana Langiewicza, Romualda Traugutta, ks. Stanisława Brzóski, • zna i wyjaśnia znaczenie daty: 22/23.01.1863 r., • wymienia główny ośrodek rozwoju kultury polskiej, • wyjaśnia proces germanizacji w zaborze pruskim, • zna i wyjaśnia pojęcia: rusyfikacja, pozytywizm, lojalizm, germanizacja, Hakata, trójlojalizm, Kulturkampf, rugi pruskie, • przedstawia postaci: Aleksandra Świętochowskiego, Agenora Gołuchowskiego, • zna partie: I i II Proletariat, • zna przyczyny powstania ruchu ludowego na terenie Galicji, • przedstawia postaci: Józefa Piłsudskiego, Wincentego Witosa, Romana Dmowskiego, Stanisława Stojałowskiego, Bolesława i Marię Wysłouchów, Jana Stapińskiego, • zna i posługuje się datami: 1905 r., 1906 r. • wymienia główny ośrodek kultury, • potrafi wymienić nowe kierunki w literaturze polskiej, • zna pojęcia: impresjonizm, symbolizm, • przedstawia najwybitniejszych przedstawicieli literatury: Bolesława Prusa, Elizę Orzeszkową, Henryka Sienkiewicza, Kazimierza Przerwę-Tetmajera, Jana Kasprowicza, Stefana Żeromskiego, Władysława Reymonta, • przedstawia najwybitniejszych przedstawicieli sztuki: Jana Matejkę, Juliusza Kossaka, Maksymiliana Gierymskiego, Leona Wyczółkowskiego, Juliana Fałata, Aleksandra Gierymskiego, Stanisława Wyspiańskiego. • zna i wyjaśnia pojęcia: trójprzymierze, trójporozumienie, wojna błyskawiczna, „kocioł bałkański", Ententa - serdeczne porozumienie, • zna daty i przyporządkowuje im odpowiednie wydarzenia: 1881 r., 1882 r., 1894 r., 1904 r., 1907 r. • wymienia główne fronty I wojny światowej, • opisuje wydarzenie z 28.06.1914 r., • zna daty i przyporządkowuje im odpowiednie wydarzenia: 11.11.1918 r., 28.06.1919 r., • zna i posługuje się pojęciami: państwa centralne, system wersalski, wojna pozycyjna, wojna podwodna. • zna okoliczności wybuchu wojny domowej w Rosji, • zna i stosuje pojęcia: okres dwuwładzy, tezy kwietniowe, Rada Komisarzy Ludowych, wojna domowa, rewolucja październikowa, bolszewik, • przedstawia postaci: Lenina, Ławra Karniłowa, Lwa Trockiego, Feliksa Dzierżyńskiego. • wymienia dwie orientacje polityczne ukształtowane przed wybuchem I wojny światowej w społeczeństwie polskim, • zna i wyjaśnia okoliczności powstania Legionów Polskich • przedstawia postaci: Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego. 21 • przedstawia postaci: Józefa Dowbór-Muśnickiego, Józefa Hallera, Ignacego Paderewskiego, Thomasa Woodrowa Wilsona, Mikołaja II, • zna datę i przyporządkowuje jej odpowiednie wydarzenie: 11.11.1918 r. OCENA DOSTATECZNA Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który zna podstawowe pojęcia, zagadnienia i umiejętności z następujących działów: • wymienia charakterystyczne cechy rewolucji przemysłowej, • podaje przykłady pozytywnych i negatywnych skutków procesu uprzemysłowienia, w tym dla środowiska naturalnego, • zna najważniejszych twórców romantyzmu w dziedzinie malarstwa europejskiego: Eugena Delacroix, Caspara Davida Friedricha, Wiliama Turnera • zna i stosuje pojęcia: równowaga sił, legitymizm, Święte Przymierze, • zna daty i przyporządkowuje im odpowiednie wydarzenia: 1814 r., 1815 r., • wskazuje na mapie Królestwo Polskie, Rzeczpospolitą Krakowską, Wielkie Księstwo Poznańskie, Związek Niemiecki, Królestwo Niderlandzkie. • wyjaśnia główne założenia idei liberalizmu, konserwatyzmu, socjalizmu oraz idei narodowych w Europie w 1. połowie XIX wieku, • zna przyczyny kryzysu gospodarczego i politycznego pod koniec pierwszej połowy XIX wieku w Europie, • wymienia przyczyny rewolucji lutowej we Francji, • opisuje przebieg Wiosny Ludów w Austrii i w Niemczech, • zna przyczyny wybuchu powstania na Węgrzech, • zna okoliczności powstania Królestwa Polskiego oraz charakteryzuje jego ustrój i terytorium, • zna i wymienia tajne związki powstałe na ziemiach Królestwa Polskiego w 1. połowie XIX wieku: Związek Filaretów, Towarzystwo Patriotyczne, Panta Koina, • wymienia daty i przyporządkowuje im odpowiednie wydarzenia: 1823 r., 1842 r., • sytuuje w czasie i przestrzeni powstanie listopadowe, • przedstawia przyczyny, przebieg i upadek wybuchu powstania listopadowego, • opisuje przebieg wojny polsko-rosyjskiej, • przedstawia postaci: Piotra Wysockiego, Mikołaja I, Jozefa Chłopickiego, Jana Skrzyneckiego, Jana Krukowieckiego, Iwana Paskiewicza, Emilii Plater, • wymienia daty i przyporządkowuje im odpowiednie wydarzenia: 29/30.11.1830 r., 25.01.1831 r., 26.05.1831 r. • charakteryzuje główne nurty i postaci Wielkiej Emigracji, • przedstawia postaci: Adama Czartoryskiego, Joachima Lelewela, Szymona Konarskiego, Edwarda Dembowskiego, Henryka Kamieńskiego, Piotra Ściegiennego, Wiktora Heltmana, • objaśnia znaczenie Wielkiej Emigracji dla kultury polskiej. • zna daty i przyporządkowuje im odpowiednie wydarzenia: 22.04.1848 r., 9.05.1848 r., • potrafi wymienić najważniejsze osiągnięcia z dziedziny kultury w Królestwie Polskim, • przedstawia postaci: Stanisława Staszica, Juliana Ursyna Niemcewicza, Samuela Bogumiła Lindego, Wojciecha Bogusławskiego, Fryderyka Chopina, Antonia Corazziego, Joachima Lelewela, Tytusa Działyńskiego, Józefa Maksymiliana Ossolińskiego, Aleksandra Fredry, • wyjaśnia znaczenie teorii ewolucji dla nauki, • wyjaśnia pojęcie: druga rewolucja przemysłowa, • potrafi wymienić wynalazki, które zrewolucjonizowały przekazywanie informacji, • zna i wyjaśnia pojęcia: monopol, kartel, korporacja, akcje, • przedstawia postaci: Grahama Bella, Guglielmo Marconie-go, Karola Darwina. • opisuje zmiany w poziomie życia różnych grup społecznych w drugiej połowie XIX wieku, • potrafi scharakteryzować zmiany w sferze ubioru, odżywiania, komunikacji, poprawy sytuacji zdrowotnej, zmiany obyczajowości, • opisuje na czym polegało unowocześnienie miast, 22 • zna datę: 1896 r. • wymienia nazwiska najwybitniejszych twórców w dziedzinie malarstwa 2. połowy XIX w. i początku XX w.: Jeana-Francois Milleta, Gustave'a Courbeta, Honore Daumiera, Paula Cezanne'a, Paula Gauguina, Vincenta van Gogha, Gustawa Klimta, Alfonsa Muchy, Henry'ego Mattise'a, Edwarda Muncha, Pabla Picassa, Umberta Boccioniego, Wasyla Kandinsky'ego, • wymienia postać najwybitniejszego przedstawiciela dziedziny architektury: Antonio Gaudiego, • potrafi opisać systemy ustrojowe państw europejskich w 2. połowie XIX wieku i na początku XX wieku, • wskazuje główne przyczyny powstania i rozwoju ruchu socjalistycznego, • przedstawia postacie: Karola Marksa, Leona XIII, • wyjaśnia znaczenie dat: 1859 r., 1860 r., 1861 r., 1866 r., 1870 r. • potrafi wskazać na mapie etapy zjednoczenia Włoch, • wymienia cele i etapy zjednoczenia Niemiec, • sytuuje w czasie i przestrzeni wojny Prus z Austrią i Francją, • potrafi wskazać na mapie etapy zjednoczenia Niemiec, • wyjaśnia, na czym polegała monarchia dualistyczna, • wymienia przyczyny przekształcenia Cesarstwa Austriackiego w monarchię austro węgierską, • wskazuje na mapie posiadłości kolonialne Wielkiej Brytanii, • charakteryzuje skutki ekspansji kolonialnej państw europejskich, • wymienia i charakteryzuje typy kolonii, • potrafi wymienić kontynenty, na których w drugiej połowie XIX wieku istniały kolonie państw europejskich, • opisuje przyczyny i skutki wojny secesyjnej w Stanach Zjednoczonych, • omawia rozwój Stanów Zjednoczonych do 1. połowy XIX wieku, • przypisuje do dat 1861-1865 odpowiednie wydarzenie i wyjaśnia jego znaczenie, • wymienia partie, które powstały w Rosji w końcu XIX i na początku XX wieku, • zna i stosuje pojęcia: shogun, kadeci, • przypisuje do daty 22.01.1905 r. odpowiednie wydarzenie i wyjaśnia jego znaczenie, • potrafi omówić rolę Kościoła w walce o zachowanie tożsamości narodowej. • wyjaśnia skutki reform posewastopolskich, • sytuuje w czasie i przestrzeni powstanie styczniowe, • zna i wyjaśnia przyczyny upadku powstania i jego skutki, • wymienia daty i przyporządkowuje im odpowiednie wydarzenia: 14/15.01.1863 r., 2.03.1864 r. • zna i wyjaśnia daty: 1886 r., 1894 r., • potrafi wskazać na mapie okręgi przemysłowe w Królestwie Polskim. • charakteryzuje sytuację w zaborze rosyjskim, • wyjaśnia, na czym polegała praca organiczna, • zna i wyjaśnia skróty partii politycznych: (PPS), (SDKPiL), (PPSD), (PSL), • zna i wyjaśnia daty: 1893 r., 1882 r., 1892 r. • wymienia i przedstawia główne nurty polityczne powstałe pod zaborami w końcu XIX wieku, • opisuje rolę kultury pod zaborami, • zna i wyjaśnia pojęcia związane z architekturą: eklektyzm, secesja, • charakteryzuje życie codzienne na ziemiach polskich zarówno na wsi, jak i w mieście, • zna i posługuje się pojęciami: pozytywizm, modernizm, • omawia przyczyny wojen bałkańskich oraz ich skutki dla sytuacji w Europie, • potrafi przedstawić plany wojenne Niemiec przed I wojna światową, • charakteryzuje przyczyny wybuchu I wojny światowej, • omawia charakter działań wojennych i zastosowanie nowych rodzajów broni, • potrafi opisać skutki społeczne i gospodarcze I wojny światowej, • zna datę i okoliczności podpisania traktatu w Wersalu, • wyjaśnia przyczyny wybuchu rewolucji w Rosji, • sytuuje w czasie i przestrzeni rewolucję lutową oraz rewolucję październikową, • potrafi ocenić rolę Lenina w przejęciu przez bolszewików władzy w Rosji, • zna daty i przyporządkowuje im odpowiednie wydarzenia: 15.03.1917 r., 3.03.1918 r., 23 • wymienia pierwsze polskie formacje wojskowe, • zna i stosuje pojęcia: koncepcja trialistyczna, Legiony Polskie, Komitet Narodowy Polski, bajończycy, Legion Puławski, Brygada Strzelców Polskich, • potrafi opisać okoliczności wydania Aktu 5 listopada (1916 r.) i wyjaśnić jego znaczenie dla sprawy polskiej, • zna i wyjaśnia pojęcia: Polskie Siły Zbrojne, Komitet Narodowy Polski, Rada Regencyjna, legion, Błękitna Armia, OCENA DOBRA Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który samodzielnie wyjaśnia najważniejsze pojęcia i zagadnienia omówionych tematów lekcyjnych. Posiada wiedzę i umiejętności z następujących działów: • charakteryzuje najważniejsze osiągnięcia wynalazców w XIX wieku: Alessandro Volty, Hansa Oevsteda, Andrei Ampera, Samuela Morse'a, Georga Ohma, Michaela Faradaya, Johna Daltona, Jana Berzeliusa, Roberta Fultona, Georga Stephensona. • zna i wyjaśnia pojęcie: neogotyk • zna i wyjaśnia pojęcie: „koncert mocarstw", • wyjaśnia zasadę wieczystej neutralności Szwajcarii, • wskazuje na mapie postanowienia kongresu wiedeńskiego dotyczące zmian terytorialnych w Europie w XIX wieku, • wyjaśnia przyczyny wybuchu rewolucji lipcowej we Francji, powstania w Grecji oraz powstania niepodległościowego w Belgii, • zna datę: 1852 r., • wskazuje konsekwencje Wiosny Ludów w Austrii i Niemczech. • przedstawia postaci: Simona Bolivara, Jamesa Monroe, • zna i wyjaśnia doktrynę Monroego. • zna przyczyny wojny krymskiej, • potrafi wskazać na mapie zmiany w układzie państw kolonialnych w połowie XIX wieku, • charakteryzuje i wskazuje różnice programowe w działalności tajnych związków na ziemiach Królestwa Polskiego, • wskazuje na mapie nowy układ granic państw zaborczych na ziemiach polskich po kongresie wiedeńskim, • potrafi wskazać na mapie państwa, na terenie których znaleźli się Polacy w czasie Wielkiej Emigracji, • potrafi opisać przygotowanie oraz przebieg powstania krakowskiego z 1846 r., • przedstawia postaci: Ludwika Mierosławskiego, Jakuba Szeli, Edwarda Dembowskiego, • wymienia daty i przyporządkowuje im odpowiednie wydarzenia: 21/22.02.1846 r., 18/19.02.1846 • wyjaśnia pojęcie: internowanie. • potrafi scharakteryzować przebieg Wiosny Ludów na ziemiach polskich w zaborze austriackim oraz pruskim, • wyjaśnia, jakie było znaczenie szkół wyższych dla polskiego życia kulturalnego i społecznego, • przedstawia skutki przewrotu technicznego i postępu cywilizacyjnego dla środowiska naturalnego, • przedstawia postać: Georges'a--Eugene'a Haussmanna. • charakteryzuje i rozpoznaje nowe nurty w sztuce i nowe style w architekturze, • potrafi wymienić czego domagały się sufrażystki i jakimi metodami o to walczyły, • zna i posługuje się pojęciami: konstytucja oktrojowana, republika, monarchia parlamentarna, monarchia konstytucyjna, partia polityczna, syjonizm, • wymienia podziały w obrębie ruchu socjalistycznego, • charakteryzuje stanowisko Kościoła katolickiego wobec kwestii robotniczej, • wymienia cele i etapy zjednoczenia Włoch, • charakteryzuje proces zjednoczenia Włoch, • charakteryzuje proces zjednoczenia Niemiec, • opisuje skutki zjednoczenia Niemiec dla sytuacji politycznej w Europie, • potrafi wymienić i wskazać na mapie tereny znajdujące się w rosyjskiej strefie wpływów, • wyjaśnia, co sprzyjało rozwojowi gospodarczemu Stanów Zjednoczonych w XIX wieku, 24 • opisuje następstwa rewolucji lutowej w Rosji, • zna i wyjaśnia znaczenie daty: 8.04.1861 r., • potrafi wskazać na mapie miejsca zesłań Polaków w XIX wieku. • charakteryzuje zmiany w strukturze społeczeństwa polskiego w 2. połowie XIX wieku, • wyjaśnia pojęcie: „Prowincja Poznańska". • charakteryzuje stosunek polskich partii politycznych do państw zaborczych, • wyjaśnia, dlaczego kultura i sztuka polska rozwijała się najlepiej w Galicji. • opisuje wydarzenia na Półwyspie Bałkańskim, • wymienia główne przyczyny konfliktów między mocarstwa mi europejskimi na przełomie XIX i XX wieku i umiejscawia je na politycznej mapie Europy i świata, • potrafi wskazać na mapie i scharakteryzować działania wojenne głównych frontów I wojny światowej. • charakteryzuje następstwa rewolucji rosyjskich dla Rosji i Europy, • wyjaśnia pojęcie: dyktatura proletariatu. • charakteryzuje stosunek państw zaborczych do sprawy polskiej, • przyporządkowuje polskie formacje wojskowe walczące u boku armii państw centralnych oraz Rosji, OCENA BARDZO DOBRA Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który posiada wiedzę i umiejętności z poszczególnych działów: identyfikuje najważniejsze wynalazki i odkrycia XIX wieku opisuje zmiany w poziomie życia różnych grup społecznych w XIX wieku na podstawie źródeł pisanych, ikonograficznych i statystycznych, zna i wyjaśnia pojęcie: motywy orientalne ocenia postanowienia kongresu wiedeńskiego, a także ich wpływ na kształtowanie się nowego porządku w Europie, uwzględniając decyzje kongresu w sprawie polskiej. wskazuje cele niemieckiego i włoskiego ruchu narodowego. przedstawia podłoże idei narodowych w Europie w 1. połowie XIX wieku, przedstawia postaci: Klemensa von Matternicha, Ludwika Filipa, wyjaśnia dokonania parlamentu frankfurckiego, wskazuje na mapie rozwój terytorialny Stanów Zjednoczonych w 1. połowie XIX wieku. ocenia osiągnięcia Królestwa Polskiego w dziedzinie gospodarki, opisuje cechy ustrojowe Wielkiego Księstwa Poznańskiego i Wolnego Miasta Krakowa. wyjaśnia międzynarodowe uwarunkowania wybuchu powstania listopadowego, wyjaśnia znaczenie dat i przyporządkowuje im odpowiednie wydarzenia: 1832 r., 1836 r. zna i wyjaśnia przyczyny upadku powstania krakowskiego, potrafi wyjaśnić znaczenie zdobyczy Wiosny Ludów dla ziem polskich. wymienia różnice w rozwoju kultury polskiej w zaborze rosyjskim, Wielkim Księstwie Poznańskim oraz w Galicji, wyjaśnia następstwa ekonomiczne i społeczne zastosowania wynalazków i odkryć. przedstawia nowe zjawiska kulturowe, w tym narodziny kultury masowej i przemiany obyczajowe, potrafi scharakteryzować nowe nurty w sztuce oraz wskazać różnice i podobieństwa występujące między nimi. potrafi opisać zmiany w życiu politycznym społeczeństw europejskich, które przyniosła Wiosna Ludów. wyjaśnia pojęcia: Międzynarodówka, marksiści, anarchiści, reformiści, charakteryzuje zmiany społeczne i gospodarcze spowodowane rozwojem przemysłu w XIX wieku, zna i wymienia hasła ruchu socjalistycznego opracowane przez Karola Marksa, wyjaśnia skutki zjednoczenia Włoch dla sytuacji politycznej w Europie, dostrzega i wymienia podobieństwa i różnice w procesie jednoczenia Niemiec i Włoch, opisuje system sojuszy niemieckich i ich wpływ na sytuację w Europie, wyjaśnia przyczyny i sytuuje w przestrzeni kierunki oraz zasięg ekspansji kolonialnej państw europejskich w XIX w., charakteryzuje ekspansję amerykańską w 2. połowie XIX wieku. wyjaśnia, na czym polegał sukces cywilizacyjny Japonii, wyjaśnia przyczyny reform w Rosji, 25 charakteryzuje politykę Aleksandra Wielopolskiego wobec Rosji, rozróżnia bezpośrednie i długofalowe następstwa powstania styczniowego, wyjaśnia przyczyny zaostrzenia polityki wobec Polaków w zaborach rosyjskim i pruskim, wyjaśnia przyczyny podziału ruchu socjalistycznego na ziemiach polskich, cenia osiągnięcia w kulturze, sztuce i szkolnictwie na ziemiach polskich w ostatnim półwieczu niewoli, potrafi wskazać na mapie państwa, które poszerzyły swoje granice w wyniku wojny bałkańskiej, charakteryzuje specyfikę działań wojennych, ze szczególnym uwzględnieniem nowych środków technicznych, wyjaśnia polityczne i społeczno--gospodarcze przyczyny wybuchu rewolucji w Rosji w 1917 r., wyjaśnia okoliczności przejęcia przez bolszewików władzy w Rosji, opisuje poglądy zwolenników różnych orientacji politycznych, ocenia wysiłek zbrojny Polaków na frontach I wojny światowej, OCENA CELUJĄCA Uczeń : wyjaśnia następstwa ekonomiczne i społeczne zastosowania odkryć naukowych i wynalazków XIX w, porównuje warunki polityczno--społeczne i gospodarcze na ziemiach polskich wcielonych do państw zaborczych, rozróżnia bezpośrednie i długofalowe następstwa powstania listopadowego, wyjaśnia przyczyny i skutki detronizacji Mikołaja I. przedstawia wpływ ugrupowań emigracyjnych na sytuację na ziemiach polskich, przedstawia okoliczności wcielenia Krakowa do Austrii, ocenia osiągnięcia Królestwa Polskiego w gospodarce, kulturze i szkolnictwie. wyjaśnia następstwa ekonomiczne i społeczne zastosowania najważniejszych wynalazków i odkryć w drugiej połowie XIX wieku, potrafi opisać z czego wynikały zmiany obyczajowości w drugiej połowie XIX wieku, określa rolę polityków włoskich: Wiktora Emanuela II, Camillo Cavoura, Giuseppe Garibaldiego, w procesie zjednoczenia Włoch. wyjaśnia wpływ Wiosny Ludów na sytuację na Węgrzech i w Austrii, wyjaśnia rolę Prus w procesie zjednoczenia Niemiec. ocenia pozytywne i negatywne skutki polityki kolonialnej z perspektywy europejskiej oraz kolonizowanych społeczności i państw. wyjaśnia, czym była i jakie cele miała ochrana. charakteryzuje dążenia niepodległościowe w latach 60. XIX wieku. porównuje warunki życia społeczeństwa w trzech zaborach w 2. Połowie XIX wieku, uwzględniając możliwości prowadzenia działalności społecznej i rozwoju narodowego, wyjaśnia, dlaczego doszło do powstania ruchu ludowego na terenie Galicji, wyjaśnia, dlaczego ruchy: socjalistyczny i ludowy, nie zdobyły dużego wpływu na terenie zaboru pruskiego. objaśnia tendencje w sztukach plastycznych i w architekturze, potrafi wyjaśnić, w jaki sposób polityka zagraniczna Niemiec przełomu XIX i XX wieku wpłynęła na układ sił w Europie. opisuje reakcję państw europejskich na wydarzenia w Rosji, wyjaśnia międzynarodowe uwarunkowania sprawy polskiej. wyjaśnia, w jakich okolicznościach doszło do przekazania władzy Piłsudskiemu. 26 27
