Zadłużenie JST w świetle ustawy o finansach publicznych Plan

Zadłużenie JST w świetle
ustawy o finansach publicznych
Iwona Kowalska
Mirosław Legutko
ALS – 25/11/2012
1
Plan prezentacji
I. Obowiązujące ograniczenia prawne zadłużenia JST:
ograniczenia poziomu deficytu budżetu JST,
ograniczenia poziomu zaciąganego długu przez JST,
ograniczenia poziomu obsługi długu JST.
II. Indywidualny wskaźnik zadłużenia JST:
mocne i słabe strony konstrukcji wskaźnika,
propozycje zmian w konstrukcji wskaźnika.
III. Definicja długu z ustawy o finansach publicznych z uwzględnieniem przepisów
Rozporządzenia Ministra finansów w sprawie klasyfikacji tytułów dłużnych.
umowy z odroczonym terminem płatności,
leasing operacyjny
wykup długu
Plan prezentacji – cd.
IV. Wieloletnia Prognoza Finansowa na lata od 2013 r.
- zachowanie zgodności wpf i budżetu w trakcie roku budżetowego i przy
uchwalaniu uchwały budżetowej na kolejny rok,
- wybór pomiędzy uchwalaniem nowego wpf a zmianą uchwały dotychczasowej,
- przedsięwzięcia, programy, zadania – siatka pojęć ustawowych,
- limit zobowiązań – planowanie upoważnień w tym na ciągłość działania
jednostki,
- limit zobowiązań a uchwała budżetowa,
- spełnianie warunku z art. 243 ustawy o finansach publicznych w roku 2014
i w latach następnych.
V. Projektowane zmiany w zakresie zaciągania długu i planowania deficytu:
deficyt,
zasady zaciągania długu,
zmiany w przepisach.
Deficyt budżetowy JST
Art. 217 ust. 1 u.f.p. - różnica między dochodami a wydatkami budżetu JST stanowi
odpowiednio nadwyżkę budżetu JST albo deficyt budżetu JST.
Dopuszczalność istnienia deficytu należy oceniać z uwzględnieniem innych regulacji
u.f.p. (w szczególności mowa o art.: 242 oraz 243 ).
Deficyt jest stanem, w którym część sumy ustalonych wydatków budżetowych
(przeważnie majątkowych) będzie pokrywana innymi niż dochody budżetowe
środkami finansowymi (np. kredytami lub pożyczkami).
Przejściowy deficyt budżetu JST
Pojęcie to występuje w art. 89 ust. 1 u.f.p.
Brak definicji.
Wyjaśnienie wyprowadzone z art. 89 ust. 1 u.f.p. – JST mogą zaciągać kredyty i
pożyczki oraz emitować papiery wartościowe m.in. na pokrycie występującego w
ciągu roku przejściowego deficytu budżetu JST.
Stąd można powiedzieć, że deficyt przejściowy (planowany lub/i realny) to stan utraty
bieżącej płynności finansowej JST.
Różnica pomiędzy deficytem przejściowym a deficytem budżetowym dotyczy okresu
trwania niedoboru środków pieniężnych stanowiących dochody.
Prawnie dopuszczalne granice deficytu budżetowego JST
Obecnie brak rozwiązań, które wprost by ograniczały wysokość deficytu budżetowego JST.
Ale
MF w 2011 r. zaproponowało wprowadzenie takich regulacji tj. wskaźniki deficytu do dochodów
budżetowych w latach: 2012 – 4%; 2013 – 3%; 2014 – 2%; w kolejnych latach natomiast –
1%.
Efekt negocjacji – sprzeciw organizacji reprezentujących samorząd terytorialny.
Granice dopuszczalnego deficytu budżetowego są ustalane z uwzględnieniem tego czy dotyczy on
sekcji bieżącej czy tez sekcji majątkowej budżetu JST.
Sekcja bieżąca
Art. 242 ust. 1 i 2 u.f.p. deficyt w sekcji bieżącej budżetu (ujemna różnica pomiędzy dochodami
bieżącymi a wydatkami bieżącymi) może być planowany i zrealizowany tylko wówczas,
gdy będzie pokryty nadwyżką budżetową z lat ubiegłych i /lub wolnymi środkami (tj.
nadwyżką środków pieniężnych na rachunku, które wynikają z rozliczeń zaciągniętych
zobowiązań dłużnych). Zatem wysokość ewentualnego deficytu w tym przypadku zależy od
występowania oraz wielkości nadwyżki z poprzednich lat oraz posiadania wolnych środków.
Zatem:
Wydatki bieżące< dochody bieżące + nadwyżka z lat ubiegłych + wolne środki
Prawnie dopuszczalne granice deficytu budżetowego JST – cd.
Sekcja bieżąca – wyjątek – dot. etapu realizacji budżetu
Dopuszczalna jest zatem sytuacja, w której wydatki bieżące są wyższe od sumy
dochodów bieżących, nadwyżki z lat ubiegłych i wolnych środków – o ile kwota
wydatków przewyższających ową sumę wpływów budżetowych wynika (jest
mniejsza lub równa) z wydatków bieżących realizowanych z udziałem tzw.
środków pomocowych.
Dotyczy to sytuacji w których JST nie otrzymały zaplanowanych kwot dochodów ze
środków pomocowych (nie przekazano ich jako refundacji), ale zrealizowały
wydatki na zadania (projekty, programy), których źródłem współfinansowania są
bezzwrotne środki z UE lub z pomocy państw członkowskich EFTA.
Deficyt – część majątkowa
Dopuszczalność wynika z możliwości spłacania zadłużenia czyli zdolności zadłużenia
się JST w związku z pokrywaniem z tych źródeł deficytu oraz z ewentualnego
posiadania własnych zasobów wystarczających do pokrycia deficytu danego roku.
Konsekwencje występowania deficytu budżetowego JST
Wystąpienie deficytu w części bieżącej lub majątkowej budżetu JST związane jest z
koniecznością zaplanowania i zrealizowania innych niż dochody roku budżetowego
wpływów, które pokryłyby ten deficyt. Jeśli JST nie ma lub nie może uzyskać „własnych”
zasobów na ten cel (nadwyżka z lat ubiegłych, wolne środki*, przychody z prywatyzacji),
musi zaciągnąć dług. Korzystanie ze środków zwrotnych kosztuje (są to m.in. prowizje,
oprocentowanie, dyskonto), a ponadto jest to obwarowane także istnieniem wyliczanego
wskaźnika dopuszczalności spłat zadłużenia.
* Wolne środki należy rozumieć jako środki pieniężne, które nie zostały zaangażowane na
finansowanie wydatków lub rozchodów w poprzednim okresie. Pochodzą one z zaciągniętych
wcześniej, ale niewykorzystanych w całości kredytów i pożyczek. Środkami tymi będą także
uzyskane w poprzednich okresach spłaty pożyczek udzielonych przez JST. Planowany w
danym roku budżetowym wpływ spłaty pożyczki udzielonej przez JST należy zakwalifikować
jako źródło finansowania deficytu, o którym mowa w art. 217 ust. 2 pkt 3 u.f.p.
Źródła pokrywania (finansowania) deficytu budżetowego JST
Art. 217 ust. 2 u.f.p. – deficyt budżetu JST może zostać sfinansowany przychodami
pochodzącymi z:
- sprzedaży papierów wartościowych wyemitowanych przez JST;
- kredytów oraz pożyczek;
- prywatyzacji majątku JST*;
- nadwyżki budżetu JST z lat ubiegłych;
- wolnych środków jako nadwyżki środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu JST,
wynikających z rozliczeń wyemitowanych papierów wartościowych, kredytów i pożyczek z
lat ubiegłych.
Katalog zamknięty – podział na na wpływy o charakterze: zwrotnym (np. przychody z kredytów) i
bezzwrotnym (np. przychody z prywatyzacji).
* Prywatyzacja majątku polega głownie na zbywaniu należących do JST akcji i udziałów w
spółkach komunalnych.
Zobowiązania zaliczane do długu JST
Art. 72 ust. 1 u.f.p. – na dług JST składają się zobowiązania z tytułu:
1)
wyemitowanych papierów wartościowych opiewających na wierzytelności
pieniężne;
2)
zaciągniętych kredytów i pożyczek;
3)
przyjętych depozytów;
4)
wymagalnych zobowiązań:
a) wynikających z odrębnych ustaw oraz prawomocnych orzeczeń sądów lub
ostatecznych decyzji administracyjnych,
b) uznanych za bezsporne przez właściwą jednostkę sektora finansów publicznych
będąca dłużnikiem.
Zobowiązania zaliczane do długu JST – cd.
Na mocy delegacji zawartej w art. 72 ust. 2 u.f.p. Minister Finansów dnia 28 grudnia 2011 r.
wydał rozporządzenie w sprawie szczegółowego sposobu klasyfikacji tytułów dłużnych
zaliczanych do państwowego długu publicznego (Dz. U. Nr 298, poz. 1767) – obowiązuje od
dnia 1 stycznia 2012 r.
Kontrowersja zapisów:
§ 3 pkt. 2 – do kategorii kredytów i pożyczek zalicza się także ”umowy o partnerstwie publiczno –
prywatnym, które mają wpływ na poziom długu [...] umowy sprzedaży, w których cena jest
płatna w ratach, umowy leasingu zawarte z producentem lub finansującym, w których ryzyko
i korzyści z tytułu własności są przeniesione na korzystającego z rzeczy, a także umowy
nienazwane o terminie zapłaty dłuższym niż rok, związane z finansowaniem usług, dostaw,
robót budowlanych, które wywołują skutki ekonomiczne podobne do umowy pożyczki lub
kredytu [...]”
Skutek
Wiele samorządów zawarło już wcześniej umowy, które od początku roku 2012 „okazały” się w
świetle rozporządzenia kredytami lub pożyczkami – wobec czego ich istniejące zadłużenie
wzrosło w sensie formalnym (a nie faktycznym), czasami ponad dopuszczalny ustawowo
limit. To rzutuje na drastyczne ograniczanie możliwości dalszego zadłużenia JST.
Przy obliczaniu długu uwzględniana jest wartość nominalna zobowiązań.
Pułapy zadłużenia JST obowiązujące do 2013 r.
Zgodnie z art. 121 ust. 7 i 8 ustawy wprowadzającej u.f.p. do 2013 r. obowiązują ustawowe pułapy zadłużenia
JST określone w art. 169 i 170 u.f.p. z 2005 r.
Art. 169 – łączna kwota przypadających w danym roku budżetowym:
1)
spłat rat kredytów i pożyczek zaciągniętych na finansowanie deficytu budżetowego lub rolowanie długu
(spłatę wcześniej zaciągniętych zobowiązań) bądź wykupu papierów wartościowych emitowanych
przez JST na takie cele;
2)
Odsetek i dyskonta od zobowiązań, o których mowa w pkt. 1, oraz odsetek od kredytów i pożyczek
krótkoterminowych zaciąganych na finansowanie przejściowego deficytu budżetu JST;
3)
Potencjalnych spłat kwot wynikających z udzielonych przez JST poręczeń oraz gwarancji
nie może przekroczyć 15% planowanych na dany rok budżetowy dochodów (ogółem) JST.
Art. 170 u.f.p. z 2005 r. łączna kwota długu JST na koniec roku budżetowego nie może przekroczyć 60%
wykonanych dochodów ogółem tej jednostki w tym roku budżetowym. W trakcie roku
budżetowego zaś łączna kwota długu na koniec kwartału nie może przekraczać 60% planowanych w
danym roku budżetowym dochodów. Przy obliczaniu tego wskaźnika nie bierze się pod uwagę
emitowanych papierów wartościowych, kredytów ani pożyczek zaciąganych w związku z umową
zawartą z podmiotem dysponującym bezzwrotnymi środkami z budżetu UE lub pomocy państw
członkowskich EFTA.
Słabe strony obecnie obowiązujących
ograniczeń zadłużenia JST
1.
2.
3.
4.
5.
Każdą JST niezależnie od szczebla, wielkości, potencjału dochodowego i
struktury dochodów obowiązują te same ograniczenia prawne zaciągania i
obsługi długu.
Istnieją rozbieżności w metodach oceny zdolności do zaciągania i obsługi długu
stosowanych przez instytucje finansowe (głównie banki) i agencje ratingowe.
Poziom wypłat na obsługę długu jest uzależniony od stanu finansów publicznych
a konkretnie od poziomu relacji państwowego długu publicznego do PKB.
Brak uzasadnienia merytorycznego do ustalenia wskaźnika poziomu długu na
poziomie nie przekraczającym 60% dochodów JST .
Brak przekroczenia wskaźników (60% zadłużenia do dochodów oraz 15% na
spłatę zadłużenia do dochodów) nie daje gwarancji JST, że nie utraci płynności
finansowej.
Jak będą obliczane dopuszczalne granice długu JST od 2014 r.
Począwszy od roku 2014 nie będzie można uchwalić
budżetu, którego realizacja spowoduje, że w roku
budżetowym oraz w każdym roku następującym po roku
budżetowym kwota wydatkowanych środków na spłatę
długu w odniesieniu do dochodów ogółem przekroczy
tzw. indywidualny wskaźnik zadłużenia – art.243 uofp.
Jak będą obliczane dopuszczalne granice długu JST od 2014 r. – cd.
Co w świetle art. 243 uofp zalicza się do długu:
- Spłata rat kredytów i pożyczek o których mowa w artykule 89
ust.1 pkt 2-4 oraz art. 90 wraz z odsetkami, a więc bez
kosztów długu zaciągniętego na pokrycie występującego w
ciągu roku przejściowego deficytu (art. 89 ust.1 pkt.1);
- Wykup papierów wartościowych;
- Potencjalne spłaty kwot wynikające z udzielonych poręczeń i
gwarancji.
Jak będą obliczane dopuszczalne granice długu JST od 2014 r. – cd.
A zatem zapisy definiujące dług w artykule 243 są jeszcze
węższe niż zapisy definiujące dług w artykule 72 uofp,
gdzie
uwzględniono
dodatkowo:
wymagalne
zobowiązania oraz przejęte depozyty. Brak jest też
ograniczenia co do kredytów i obligacji ze względu na
charakter tego finansowania: czy jest to finansowanie na
pokrycie deficytu czy na pokrycie przejściowych
problemów z płynnością.
Jak będą obliczane dopuszczalne granice długu JST od 2014 r. – cd.
Indywidualny ogranicznik wyliczany będzie jako średnia
arytmetyczna wskaźników z trzech lat poprzedzających rok na który
uchwalany jest budżet.
Wskaźnik dla danego roku obliczany będzie jako różnica dochodów
bieżących i wydatków bieżących powiększonych o dochody ze
sprzedaży majątku w odniesieniu do dochodów ogółem.
Dla roku poprzedzającego - dane stanowi plan wykazany w
sprawozdaniu za III kwartały, a dla lat wcześniejszych wartości
rzeczywiście wykonane.
Wyłączenia ograniczeń do „projektów europejskich” – nie dotyczy
jednak odsetek.
Wyłączenia dotyczące wskaźnika zadłużenia JST
Zgodnie z art. 243 ust. 3 u.f.p. do obliczania wskaźnika spłat (i potencjalnych spłat) zobowiązań
nie wlicza się kwot wynikających z tytułu:
1)
wyemitowanych papierów wartościowych, kredytów i pożyczek zaciągniętych w związku
ze środkami określonymi w umowie zawartej z podmiotem dysponującym środkami
pochodzącymi z budżetu UE lub pomocy finansowej udzielonej przez państwa EFTA;
przy czym odsetki od tego typu zobowiązań muszą być brane pod uwagę przy wyliczeniu
spłat;
2)
Poręczeń i gwarancji udzielonych samorządowym osobom prawnym, o ile realizują one
zadania JST z wykorzystaniem środków z budżetu UE lub środków pomocy finansowej
państw EFTA.
UWAGA – ograniczenia czasowe
Nieuwzględnianie spłat zobowiązań może występować w terminie nie dłuższym niż 90 dni od
dnia zakończenia programu, projektu lub zadania i otrzymania refundacji.
W przypadku zatem wykonania zadania, ale nieuzyskania należnej refundacji ,JST nadal – tj.
pomimo upływu terminu 90 dni od zakończenia realizacji zadania – nie wlicza
zaciągniętych zobowiązań do wskaźnika spłat długu
Jak będą obliczane dopuszczalne granice długu JST od 2014 r. – cd.
Relacja ustalająca poziom zadłużenia JST
R+O 1 Dbn-1 +Smn-1-Wbn-1 Dbn-2+Smn-2 -Wbn-2 Dbn-3+Smn-3-Wbn-3
+
≤ ∗
D n 3
D n-1
Dn-2
Dn-2
Jak będą obliczane dopuszczalne granice długu JST od 2014 r. – cd.
R - planowaną na rok budżetowy łączną kwotę z tytułu spłaty rat kredytów i
pożyczek, o których mowa w art. 89 ust. 1 pkt 2-4 oraz art. 90, oraz wykupów
papierów wartościowych emitowanych na cele określone w art. 89 ust. 1 pkt 24 oraz art. 90,
O - planowane na rok budżetowy odsetki od kredytów i pożyczek, o których mowa
w art. 89 ust. 1 i art. 90, odsetki i dyskonto od papierów wartościowych
emitowanych na cele określone w art. 89 ust. 1 i art. 90 oraz spłaty kwot
wynikających z udzielonych poręczeń i gwarancji,
D - dochody ogółem budżetu w danym roku budżetowym,
Db - dochody bieżące,
Sm - dochody ze sprzedaży majątku,
Wb - wydatki bieżące,
n - rok budżetowy, na który ustalana jest relacja,
n-1 - rok poprzedzający rok budżetowy, na który ustalana jest relacja,
n-2 - rok poprzedzający rok budżetowy o dwa lata,
n-3 - rok poprzedzający rok budżetowy o trzy lata.
Jak będą obliczane dopuszczalne granice długu JST od 2014 r. – cd.
Błędy w konstrukcji wskaźnika
Nie uwzględnienie w liczniku przychodów nie generujących długu: nadwyżki budżetowe, wolne
środki.
Nie uwzględnienie faktu możliwości rolowania długu: artykuł 89 ust.1 pkt 3 ustawy z dnia 27
sierpnia 2009 roku o finansach publicznych daje taką możliwość – czyli nie trzeba angażować
nadwyżek budżetowych, wolnych środków na spłatę długu.
Bazowanie na danych historycznych może spowodować iż dobre wyniki z okresu koniunktury
stanowić będą podstawę do wyliczenia wskaźnika na okres dekoniunktury nadmiernie
windując możliwości finansowe jednostki i odwrotnie złe wyniki finansowe z okresu
dekoniunktury stanowić będą podstawę do wyliczenia zaniżonego wskaźnika na okres
koniunktury.
Jak będą obliczane dopuszczalne granice długu JST od 2014 r. – cd.
Konstrukcja mianownika oparta o dochody ogółem
powoduje, iż im wyższe dochody ogółem to spadają
możliwości zadłużenia się danej JST. Jest to
rozwiązanie niesprawiedliwe dla JST aktywnych
pozyskujących środki zewnętrzne, a tym samym
zwiększających wielkość mianownika.
Jak będą obliczane dopuszczalne granice długu JST od 2014 r. – cd.
Gmina nieaktywna
Dochody ogółem: 10 mln zł
Dochody majątkowe: 0 zł
Dochody bieżące: 8 mln zł
Wydatki bieżące: 7 mln zł
IW: (8-7)/10 = 10%
Gmina aktywna
Dochody ogółem: 12 mln zł (w tym 2 pozyskane)
Dochody majątkowe: 0 zł
Dochody bieżące: 10 mln zł
Wydatki bieżące: 9 mln zł
IW: (10-9)/12 = 8,3%
Negatywne skutki dla samorządów
Wydłużenie okresu kredytowania przy jednoczesnym
wzroście kosztów obsługi długu (wyższe odsetki).
Presja na wyzbycie się majątku.
Ograniczenie możliwości rozwojowych.
Na 46 przebadanych samorządów tylko w jednym
przypadku IW jest minimalnie wyższe od starego
wskaźnika 15%.
Słabe strony zmian w zakresie wprowadzenia nowych
ograniczeń prawnych zadłużenia JST
1.
2.
3.
4.
Powiązanie poziomu deficytu budżetu JST i wypłat na obsługę długu JST z
poziomem deficytu budżetu państwa i relacją państwowego długu publicznego
do PKB.
Nie ma zróżnicowania limitu zaciągania długu dla gmin, miast na prawach
powiatu, powiatów i województw samorządowych (zróżnicowany potencjał
dochodowy i zróżnicowany zakres zadań do realizacji).
Z limitu zadłużenia wyłączono finansowanie przejściowego niedoboru budżetu
co może skłaniać JST do finansowania długoletnich inwestycji instrumentami
krótkoterminowymi.
Zbyt wąskie określenie instrumentów dłużnych, które należy przyjmować do
wyliczenia kwoty obsługi zadłużenia, a zbyt szerokie ujmowanie środków
przeznaczonych do spłaty zaciągniętego zadłużenia.
Mocne strony zmian w zakresie wprowadzenia nowych
ograniczeń prawnych zadłużenia JST
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Zmiana w kierunku liberalizacji prawa – zamiast dwóch obowiązujących
wskaźników będzie jeden – indywidualny wskaźnik zadłużenia.
Zniesienie limitu poziomu długu.
Wprowadzenie jedynie limitu poziomu wypłat na obsługę długu.
Zakaz finansowania długiem wydatków bieżących.
Do limitu poziomu wypłat na obsługę długu zaliczono kwoty związane ze spłatą
zadłużenia związku współtworzonego przez dana JST.
Wprowadzenie WPF zawierająca m.in. prognozę kwoty długu JST, w tym
relację odnoszącą się do ustawowego poziomu limitu wypłat na obsługę długu
oraz sposób finansowania spłaty długu.
Możliwe sposoby omijania wskaźnika
Kreatywna księgowość – przenoszenie pewnych wydatków
z grupy wydatków bieżących do majątkowych (np. roboty
drogowe). Takim technicznym zabiegiem podwyższy się
wartość licznika, albowiem zwiększy się wartość różnicy
dochodów bieżących i wydatków bieżących.
Możliwe sposoby omijania wskaźnika – cd.
Poszukiwanie alternatywnych źródeł finansowania nie
zdefiniowanych jako dług:
Spółki celowe
Wykup wierzytelności
Leasing operacyjny zwrotny
Kredyt kupiecki
Propozycje na przyszłość
Do oceny zdolności powinny być brane pod uwagę wszelkie
możliwe instrumenty, a nie tylko te zdefiniowane na gruncie ustawy
o finansach publicznych.
W analizie strony dochodowej i wydatkowej należy rozróżniać
kategorie cykliczne i jednorazowe.
Zdolności kredytowej dla JST nie można zadekretować wzorem
Podstawą oceny zdolności do zaciągania długu powinny być nie
tylko dane historyczne, ale również prognozy.
Jedynym ograniczeniem powinien być obowiązek przynajmniej
zrównoważenia budżetu w części bieżącej.
Propozycje na przyszłość – cd.
Propozycja 1 – W. Gonet
R+O+DEP < (DO – WB – DUE – WIDW) x 0.97
gdzie:
R – raty kapitałowe od kredytów, pożyczek, leasingu, faktoringu, wykupu
wierzytelności, emisji papierów wartościowych, dyskonto papierów
wartościowych, innych umów mających cechy kredytu kupieckiego oraz
wszystkie zobowiązania wymagalne, w tym także płacone przez JST za
inne podmioty, które ona utworzyła lub do których przystąpiła, bez rat
związanych z refinansowaniem środków przyrzeczonych z UE,
przypadające w danym roku kwoty gwarancji i poręczeń za inne podmioty,
O – odsetki od wszystkich wyżej wymienionych rat kapitałowych oraz
wymagalnych zobowiązań, w tym także od środków związanych z
prefinansowaniem,
Propozycje na przyszłość – cd.
DEP – przyjęte depozyty,
DO – dochody ogółem,
WB – wydatki bieżące,
DUE – dochody otrzymane z UE na finansowanie wydatków inwestycyjnych, w części
prefinansowane przez JST środkami z kredytów, pożyczek i emisji papierów
wartościowych,
WIDW – wydatki inwestycyjne finansowane przez JST z dochodów własnych.
Propozycje na przyszłość – cd.
Propozycja II – R. Arendarski
(DB – WB) : (DB +DSM)
gdzie:
DB- dochody bieżące,
WB – wydatki bieżące,
DSM – dochody ze sprzedaży majątku.
Propozycje na przyszłość – cd.
Propozycja III – B. Nawrocki
(DB+DSM+NB+WŚ) : (WB – WOD)
gdzie:
DB- dochody bieżące
DSM – dochody ze sprzedaży majątku
NB – nadwyżka z lat ubiegłych
WŚ – wolne środki jako nadwyżka środków pieniężnych na rachunku bieżącym
budżetu JST, wynikającym z rozliczeń wyemitowanych papierów wartościowych,
kredytów i pożyczek z lat ubiegłych
WB- wydatki bieżące
WOD – wydatki na obsługę długu
Ocena możliwości sfinansowania deficytu budżetowego JST - RIO
Art. 246 u.f.p. – RIO na podstawie projektu uchwały budżetowej przedstawia opinię w sprawie
możliwości sfinansowania deficytu przedstawionego przez JST. Obowiązek
opublikowania tej opinii przez JST w terminie 7 dni od dnia otrzymania jej od RIO na
zasadach określonych w ustawie z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji
publicznej.
UWAGA – jeśli w ciągu roku zmiany uchwały budżetowej powodują wzrost deficytu (w stosunku
do pierwotnie planowanego) wówczas także istnieje konieczność zaopiniowania
możliwości jego sfinansowania.
Wpływ na ostatecznie formułowaną ocenę możliwości sfinansowania planowanego deficytu mają
ustalenia dotyczące m.in. tego, czy:
1)
2)
3)
4)
5)
przewidziane przez daną JST rodzaje finansowania mieszczą się w kategoriach źródeł pokrycia deficytu
– art. 217 ust. 2 u.f.p.;
ewentualny deficyt sekcji bieżącej budżetu może zostać pokryty nadwyżką z lat ubiegłych lub wolnymi
środkami – art. 242 u.f.p;
dana JST dysponuje finansowaniem „własnym” w postaci nadwyżki budżetowej czy wolnych środków;
limit zobowiązań dłużnych jest skorelowany z wysokością środków przeznaczonych na deficyt (i na
pozostałe cele zaciągania długu);
Przewidziane źródła pokrycia deficytu i ich kwoty muszą wykazywać należną korelację z planami
przychodów i rozchodów zawartymi w uchwale budżetowej oraz uchwale w sprawie WPF lub ich
projektach.
Konsekwencje przekroczenia wskaźników zadłużenia JST
Sytuacja niezgodna z prawem – skutkuje niemożnością dalszego zaciągania długu z wyjątkiem
pożyczek na postępowanie naprawcze.
Gdyby relacja obliczona dla danej JST przekraczała wskaźnik obliczony na podstawie art. 243
u.f.p. ( a do 2013 r. włącznie – pułapy zawarte w art. 169 i 170 u.f.p. z 2005 r.), to:
1)
w przypadku projektu uchwały budżetowej – RIO wyda o nim negatywną opinię;
2)
w odniesieniu natomiast do podjętej już uchwały budżetowej – RIO powinna wskazać
istotne naruszenie prawa i wezwać JST do usunięcia nieprawidłowości we własnym
zakresie (art. 12 ust. 1 u.r.i.o.); jeśli rada (sejmik) JST nie dokona zmian w uchwale, tak
aby spełniała ona ustawowe wymogi, RIO stwierdzi nieważność takiej uchwały lub jej
części (art. 12 ust. 2 u.r.i.o.);
Źródła pokrycia spłaty zadłużenia JST
Zobowiązania dłużne JST mogą być finansowane z czterech kategorii wpływów:
1)
2)
3)
4)
z dochodów budżetowych, jednak z wyjątkiem uzyskiwanych przez JST kwot
mających charakter celowy (np.: dochodów uzyskanych z przeznaczeniem na
inwestycje);
z przychodów pochodzących z zaciąganych pożyczek, kredytów oraz emisji
obligacji komunalnych;
z nadwyżki budżetowej z lat ubiegłych (skumulowanej nadwyżki);
z wolnych środków.
Klasyfikowanie w budżecie spłaty zadłużenia JST
Inny charakter mają należności z tytułu regulowania kwoty nominalnej (kapitału
długu), inny zaś należności dotyczące świadczeń ubocznych (np. odsetek,
dyskonta).
Spłata kapitału zawsze będzie stanowić rozchód budżetu JST.
Regulowanie należności ubocznych z tytułu zaciągniętych zobowiązań dłużnych
zawsze będzie wydatkiem budżetowym, gdyż stanowi własny koszt JST
uzyskania dodatkowych wpływów w postaci przychodów z zaciągniętych
zobowiązań dłużnych
Spłata udzielonych poręczeń i gwarancji stanowi wydatki JST.
Instrumenty jakie JST może wykorzystać w celu ograniczenia
ryzyka zadłużenia
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Instrumenty formalnoprawne wynikające z u.f.p. odnoszące się do
dopuszczalnych wielkości zadłużenia lub kosztów jego obsługi.
Instrumenty planistyczne (np.: WPF).
Instrumenty kontrolne (np. kontrola zarządcza, audyt finansowy wewnętrzny).
Instrumenty oceny wiarygodności kredytowej i sytuacji finansowej JST (np.:
rating komunalny, analiza wskaźnikowa sytuacji finansowej JST).
Transfer długu JST i ryzyka z nim związanego na inne podmioty (np. firmy
ubezpieczeniowe; niezależne spółki celowe – tzw. sekurytyzacja długu)
Instrumenty organizacyjno – instytucjonalne.
Instrumenty informacyjno – promocyjne.
Dziękuję za uwagę
[email protected]
40