Raport miesiąca - Rynek pracy a system edukacji w Polsce

Raport miesiąca - Rynek pracy a system edukacji w Polsce
W październiku konsultanci Zielonej Linii przeprowadzili badania dotyczące relacji pomiędzy
systemem edukacji a rynkiem pracy w Polsce.
Zapytaliśmy respondentów o ich zdanie na temat sytuacji młodych ludzi rozpoczynających
poszukiwanie zatrudnienia. Naszym celem było ustalenie, czy zdaniem Polaków system edukacji w
kraju jest dostosowany do realiów rynku pracy. Czy kierunki studiów podejmowane przez młodych
ludzi znajdują odzwierciedlenie w wymaganiach pracodawców i czy w ogóle warto jest podejmowad
studia?
Niniejsze opracowanie składa się z następujących części:
1. Próba badawcza
1.1. Płed respondentów
1.2. Wiek respondentów
1.3. Status respondentów
2. Wyniki badao
2.1. Prezentacja wyników
1. Próba badawcza
Badanie zostało przeprowadzone na stu respondentach wybranych losowo spośród osób, które miały
okazję korzystad z usług Zielonej Linii.
1.1. Płed respondentów
W badaniu wzięło udział nieznacznie więcej kobiet niż mężczyzn.
Płed respondentów
45%
55%
Kobieta
Mężczyzna
1.2. Wiek respondentów
Połowa badanych znalazła się w przedziale wiekowym 26-35 lat. Blisko jedna piata respondentów
miała od 36 do 45 lat. Jedna szósta badanych nie ukooczyła 25. roku życia, a najmniej osób należało
do grupy osób powyżej 45 lat.
Wiek respondentów
12%
17%
22%
do 25 lat
26-35 lat
49%
36-45 lat
45 i więcej lat
1.3. Status respondentów
Nieco więcej niż połowę badanych stanowiły osoby pracujące. Pozostali byli na etapie poszukiwania
pracy.
Status respondentów
56%
44%
Poszukujący pracy
Pracujący
2. Wyniki badao
2.1. Prezentacja wyników
Na wstępie zapytaliśmy respondentów o to, jaka ich zdaniem jest sytuacja młodych ludzi na rynku
pracy.
Jaka jest sytuacja młodych ludzi na rynku
pracy?
55%
29%
16%
Dobra
Trudna
Zła
Ponad połowa badanych była zgodna, że sytuacja młodych ludzi na rynku pracy jest trudna. Niemal
co piąta ankietowana osoba oceniła sytuację jako złą, a tylko 16% sądzi, że sytuacja na rynku pracy
jest dla młodych ludzi dobra.
Zadaliśmy zatem respondentom pytanie, jakie czynniki ich zdaniem wpływają na sytuację młodych
ludzi na rynku pracy w Polsce. Można było wybrad więcej niż jedną odpowiedź.
Jakie czynniki wpływają na sytuację młodych ludzi
na rynku pracy w Polsce?
24%
20%
11%
14%
10%
10%
6%
5%
Jedna czwarta badanych wskazała system gospodarczy, a więc czynnik, na który nie mamy wpływu.
Co piaty respondent zwrócił uwagę na specyfikę regionu. Częśd Polaków próbuje zaradzid sytuacji,
migrując do większych miast, w których łatwiej jest znaleźd pracę. Według 14% respondentów to
wybór kierunku studiów wpływa na sytuację młodych ludzi na rynku pracy. Na forum publicznym w
ostatnich latach często mówi się o tym, że zbyt wiele osób decyduje się na studia na kierunkach,
które nie odpowiadają zapotrzebowaniu na rynku pracy. Uczestnicy tego badania nie uznali jednak
tej okoliczności za najbardziej decydującą dla sytuacji młodych ludzi na rynku pracy. Około 11%
badanych wskazuje na wpływ całego systemu edukacji, a co dziesiąty respondent zauważa znaczenie
wyboru zawodu przez absolwenta oraz jego sytuację rodzinną. Obydwa czynniki bywają ze sobą
powiązane, ponieważ często sytuacja ekonomiczna rodziny, z której wywodzi się młody człowiek,
wpływa na jego wybór rodzaju pracy czy nawet na wiek, w jakim wkracza na rynek pracy. Najmniejsza
liczba respondentów za istotną na rynku pracy uznała zdolnośd do adaptacji do zmian (6%) lub inne
czynniki (co dwudziesty badany), np. system prawny w paostwie, umiejętności czy stosunek
pracodawcy do młodego człowieka.
Koncentrując się na zagadnieniu edukacji, zwróciliśmy się do respondentów z pytaniem, czy ich
zdaniem system edukacji w Polsce jest dostosowany do rynku pracy.
Czy system edukacji w Polsce jest dostosowany do rynku pracy?
36%
30%
24%
10%
Nieco ponad połowa badanych uważa, że system edukacji nie jest dostosowany do realiów rynku
pracy. Jedna trzecia twierdzi, że raczej nie jest, a jedna czwarta jest przekonana, że polski system
edukacji zdecydowanie nie koreluje z zapotrzebowaniem rynku pracy. Raczej pozytywnie nasze
szkolnictwo ocenia 36% respondentów, a co dziesiąty wybrał odpowiedź „Zdecydowanie tak”.
Stosunkowo duża grupa optymistów w tym względzie staje w opozycji do negatywnego nastawienia
pracodawców i przedsiębiorców do jakości wykształcenia kandydatów do pracy.
Zapytaliśmy respondentów o ich opinię na temat tego, czy w dzisiejszych czasach warto studiowad.
Czy w dzisiejszych czasach warto studiowad?
76%
9%
Tak
Nie
15%
Trudno
powiedzied
Aż trzy czwarte respondentów jest zdania, że warto studiowad. Nieco mniej niż jedna dziesiąta sądzi,
że nie warto, a 15% nie ma zdania na ten temat. Zwolenników idei studiowania zapytaliśmy zatem,
jakie kierunki studiów mogą zwiększyd szansę młodych osób na rynku pracy w Polsce. Ponad 80%
odpowiedzi zebrały kierunki techniczne, a tylko co siódmy respondent stwierdził, że to
humanistyczne kierunki studiów zwiększają szanse na rynku pracy.
Następnie badani odpowiadali na pytania, czy ukooczenie studiów za granicą lub ukooczenie
dodatkowych szkoleo czy studiów podyplomowych może zwiększyd szanse młodych ludzi na rynku
pracy.
Czy uważa Pan/i że...
60
50
40
ukooczenie studiów za
granicą…
30
20
10
0
zwiększa nie zwiększa
szanse na
szans na
znalezienie znalezienie
pracy
pracy
nie ma
znaczenia
przy
szukaniu
pracy
ukooczenie dodatkowych
szkoleo czy studiów
podyplomowych ...
W opinii ponad dwóch trzecich respondentów ukooczenie studiów za granicą zwiększa szanse na
znalezienie pracy. Co dwudziesty badany jest przeciwnego zdania, a prawie jedna czwarta osób nie
ma na ten temat wyrobionej opinii. Również dwie trzecie respondentów sądzi, że szanse na rynku
pracy może zwiększyd ukooczenie dodatkowych kursów lub studiów podyplomowych. Bardziej
sceptyczna w tym temacie jest ponad jedna dziesiąta badanych, a co piąty nie ma wyrobionego
zdania.
Postanowiliśmy określid, na co, w opinii uczestników badania, zwracają największą uwagę
pracodawcy przy zatrudnianiu młodych ludzi. Można było wybrad więcej niż jedną odpowiedź.
Na co pracodawcy najbardziej zwracają uwagę przy
zatrudnianiu młodych ludzi?
27%
12%
8%
16%
10%
6%
7%
10%
4%
Doświadczenie zawodowe wskazała ponad jedna czwarta badanych. Takie wymaganie pracodawców
to zmartwienie wielu młodych ludzi, którzy dopiero ukooczyli edukację i nie mieli okazji wcześniej
pracowad. Na drugim miejscu znalazła się znajomośd języków obcych, którą wymieniło 16%
badanych. To dosyd zaskakujący wynik, bo w praktyce niewiele stanowisk pracy wymaga
posługiwania się językiem obcym, jednak respondenci uznali znajomośd języka obcego za ważną dla
pracodawcy. Prawie jedna ósma uczestników badania sądzi, że pracodawca zwraca uwagę na chęd do
pracy, jaką odznacza się kandydat. Tylko co dziesiąty respondent wskazał na znaczenie wykształcenia
kandydata do pracy. Taka sama liczba badanych wybrała odpowiedź dotyczącą kreatywności.
Niewielu badanych zwróciło uwagę na umiejętnośd szybkiego uczenia się oraz na posiadane
uprawnienia (odpowiednio 8% i 7%). Na miejscu przedostatnim znalazła się okolicznośd ukooczenia
przez młodego człowieka dodatkowych szkoleo. To zastanawiający wynik, zważywszy na to, jak wielu
badanych uważa, że ukooczenie takich kursów zwiększa szanse na rynku pracy. Kilku badanych
wymieniło inne czynniki liczące się dla pracodawcy, np. posiadane kompetencje lub uroda (w
przypadku kobiet).
Podsumowanie
Z przeprowadzonego badania wynika, że respondenci zdają sobie sprawę z trudnej sytuacji młodych
ludzi na rynku pracy. Zdania na temat dostosowania polskiego systemu edukacji do potrzeb rynku
pracy są podzielone. Niewielką przewagę mają ci spośród badanych, którzy oceniają szkolnictwo jako
niewłaściwie powiązane z wymaganiami rynku pracy. Nasi respondenci z jednej strony bardzo
pozytywnie podchodzą do idei podejmowania studiów, w tym studiów za granicą, dodatkowych
szkoleo i studiów podyplomowych. Z drugiej jednak strony nie wierzą, że wykształcenie może
stanowid główny atut młodego człowieka w oczach pracodawcy. Wynika to przede wszystkim z
kierunków studiów wybieranych przez Polaków. Chociaż większośd z nich jest świadoma, że obecnie
najbardziej poszukiwanymi zawodami są te, które wymagają ukooczenia studiów o kierunku
technicznym, to nauki ścisłe wybiera niewielu. Stąd przeświadczenie uczestników badania, że
pracodawca bardziej ceni sobie doświadczenie zawodowe kandydata do pracy niż jego wykształcenie.
Wyniki naszego badania korespondują z panującymi na rynku pracy trendami. Według danych
Głównego Urzędu Statystycznego co drugi Polak w wieku 19-24 lat podejmuje studia1. Pracodawcy z
kolei od kilku lat zgłaszają zapotrzebowanie na wykształconych specjalistów z inżynierii i nauk
ścisłych2. Powoli wzrasta popularnośd kierunków studiów gwarantujących zatrudnienie, jednak
upłynie jeszcze parę lat, zanim uczelnie wypuszczą pożądanych przez gospodarkę specjalistów. Poza
tym wielu wykwalifikowanych Polaków wybiera pracę za granicą, która gwarantuje lepsze zarobki i
warunki życia. Z odpowiedzi na pytania, jakich udzielili uczestnicy naszego badania, wynika, że
oczekiwania pracodawców i system edukacji w Polsce pokrywają się w zbyt małym zakresie.
Magdalena Kijowska (Zielona Linia)
1
2
http://www.stat.gov.pl/gus/5840_3430_PLK_HTML.htm
http://www.stat.gov.pl/gus/5840_1842_PLK_HTML.htm