docMateriały edukacyjne: uczniowie w wieku od 13 do - Join-the-Game
download 
Reklamacja Transkrypt
Materiały edukacyjne: uczniowie w wieku od 13 do - Join-the-Game
Materiały edukacyjne Nauka poprzez grę dla dzieci w wieku 13 – 18 lat Dodatek do gry przygodowej Inicjatywa Salezjański Wolontariat Misyjny MŁODZI ŚWIATU i Don Bosco JUGEND DRITTE WELT e.V., „Champions for South Africa” Drodzy Uczniowie! W 2010 roku w RPA odbędą się Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej. Chcemy wzbudzić Wasze zainteresowanie tym krajem, tamtejszą młodzieżą i oczywiście MŚ oraz znaczeniem piłki nożnej dla ludzi mieszkających w RPA. Tematy, które przybliżą Wam zagadnienia związane z RPA: Temat 1 – Republika Południowej Afryki Pierwszy temat ukazuje, co łączy Europę i RPA w świecie, który coraz bardziej się jednoczy. Materiały dydaktyczne wskazują również, w jaki sposób możecie dowiedzieć się jeszcze więcej o tym kraju. Arkusze zadań zawierają różne pomysły. Jeśli wykorzystacie okazję do aktywnego działania, bardziej na tym skorzystacie! Temat 2 – Młodzież w RPA Dzieci i młodzież w RPA nie mają typowego dzieciństwa i typowego okresu dojrzewania. Różnica między „dzieckiem bezpiecznym i szczęśliwym” a „dzieckiem ulicy” jest ogromna. Jest bowiem wiele zjawisk, które zagrażają bezpiecznej i pełnej nadziei przyszłości dzieci i młodzieży. Gra „Przygoda w Kapsztadzie” (gra na DVD i w Internecie) daje możliwość obserwacji życia młodych ludzi z RPA, pozwala wczuć się w ich sytuację oraz wskazuje na ich szanse. Temat 3 - Milenijne Cele Rozwoju Ubóstwo, przestępczość, różnice między biednymi i bogatymi w RPA nie są ani niczym wyjątkowym w skali światowej, ani nie pojawiły się bez przyczyny. Pytanie brzmi: jak mogło dojść do takiej sytuacji i oczywiście, co zamierzają z tym zrobić ludzie, którzy mają wpływ na losy świata. Przywódcy państw należących do ONZ wyznaczyli Milenijne Cele Rozwoju, które powinny zostać zrealizowane do 2015 roku, aby złagodzić nierównomierny rozwój na świecie. Jesteśmy zdania, że cele te są bardzo istotne, jeśli coś ma się zmienić w świecie. Czy możemy jednak wszystko pozostawiać ONZ? Czy sami też jesteśmy w pewnym stopniu za to odpowiedzialni? Temat 4 – Piłka nożna w RPA Piłka nożna łączy wszystkich. Drużyny piłkarskie i kibice z całego świata spotkają się w czerwcu i lipcu 2010 roku w RPA. W trzeciej części materiałów dydaktycznych jest mowa zarówno o miastach, w których odbędą się MŚ, jak też o roli, jaką odgrywa piłka nożna i MŚ 2010 dla mieszkańców RPA. www.join-the-game.org/pl Temat 5 – Edukacja i projekty Ubóstwo nie jest zjawiskiem nieodwracalnym. Są sposoby, które mogą zapewnić lepszą przyszłość. W tym temacie prezentujemy, w jaki sposób dzieci i młodzież w trudnej sytuacji mogą wziąć przyszłość w swoje ręce i kto im w tym może pomóc. Przedstawiamy tu również przykłady czterech projektów z RPA i stawiamy pytanie: w jaki sposób już dziś możemy choć trochę zmienić świat. Jak może wyglądać praca? Polecamy Wam przede wszystkim pracę wspólną w klasie: pracę w parach oraz w grupach od 3 do 4 uczniów. Pojawia się oczywiście pytanie, w jaki sposób inni mogą dowiedzieć się o rezultatach Waszej pracy. W wielu klasach wypróbowaliśmy dwie skuteczne metody: „klasa-układanka” i gazetka ścienna. Obie metody mogą być wykorzystywane jednocześnie. (Krótkie wyjaśnienie metod znajduje się w materiałach metodycznych dla nauczycieli .) Proponujemy pracę w czterech etapach: Zbieranie informacji – Notowanie informacji – Opracowanie informacji – Działanie • Każdy temat rozpoczyna się stronami ze zdjęciami, które nasuwają wiele pytań i zachęcają do wypowiedzi. • Każdy temat nawiązuje do gry przygodowej na DVD. (Można jednak pracować z materiałami dydaktycznymi niezależnie od gry.) • Szczegółowe informacje i aspekty przydatne do zdobycia informacji na każdy z tematów znajdziecie w punktach informacyjnych przy grze oraz na stronach internetowych. • Prezentujemy wiele arkuszy z zadaniami, wybierajcie jednak te zadania, które Was najbardziej interesują. • Jeśli macie jakieś pomysły na własną inicjatywę to do dzieła! Interesujące pomysły zamieścimy na naszej stronie internetowej i udostępnimy je innym uczniom z sześciu krajów świata. • Interesują nas również propozycje zajęć i ich realizacji! Piszcie do nas! Czekamy na Wasze listy! Życzymy Wam dobrej zabawy i sukcesów z „Przygodą w Kapsztadzie” i Republiką Południowej Afryki. Z pozdrowieniami Zespół „Join the Game!” www.join-the-game.org/pl Szanowni Państwo! W 2010 roku w RPA odbędą się Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej. „Champions for South Africa – Join the game” to Państwa bilet do kraju MŚ. Interaktywna, przygodowa gra komputerowa przedstawi Państwa uczniom zupełnie inne oblicze kraju z Przylądka Dobrej Nadziei. Oblicze, którego nie pokazują kamery telewizyjne. Gra „Przygoda w Kapsztadzie” to propozycja z zakresu edukacji globalnej. Daje Państwu możliwość, by na wiele ciekawych sposobów nawiązać do tematów związanych z polityką na rzecz rozwoju. Ważnym czynnikiem edukacji globalnej jest umiejętność dokonania wyboru spośród różnorodnych opcji. Dlatego spośród wielu możliwości wybraliśmy pięć tematów, do których przygotowaliśmy dodatkowe materiały lekcyjne. Ułatwią one edukację uczniów w wieku 13-18 lat. W materiałach metodycznych dla nauczycieli znajdą Państwo zestawienie kompetencji kształtowanych w trakcie tych zajęć. Przygotowaliśmy dla Państwa pięć tematów: Temat 1 Republika Południowej Afryki Pokazuje, co łączy Europę i RPA w świecie, który coraz bardziej się jednoczy. Materiały dydaktyczne wskazują również drogę do samodzielnego wyszukiwania informacji. Arkusze zadań zawierają pomysły, które zachęcą uczniów do czynnego udziału w lekcji i aktywnego działania. Temat 2 – Młodzież w RPA Dzieci i młodzież w RPA nie mają typowego dzieciństwa i typowego okresu dojrzewania. Różnica między „dzieckiem bezpiecznym i szczęśliwym” a „dzieckiem ulicy” jest ogromna. Jest bowiem wiele zjawisk, które zagrażają bezpiecznej i pełnej nadziei przyszłości dzieci i młodzieży. Gra „Przygoda w Kapsztadzie” daje możliwość obserwacji życia młodych ludzi z RPA, pozwala wczuć się w ich sytuację i wskazuje ich szanse. Te materiały lekcyjne wykraczają poza informacje zawarte w grze. Znajdą tu Państwo wywiady z młodzieżą z ulicy lub z ubogich dzielnic township. Teksy te częściowo stanowiły podstawę do stworzenia gry. Temat tła sytuacyjnego w RPA został przedstawiony w materiałach dydaktyczny w taki sposób, by uczniowie samodzielnie mogli go pogłębiać. Temat 3 - Milenijne Cele Rozwoju Ubóstwo, przestępczość, różnice między biednymi i bogatymi w RPA nie są ani niczym wyjątkowym w skali światowej, ani nie pojawiły się bez przyczyny. Pytanie brzmi: jak mogło dojść do takiej sytuacji i co zamierzają z tym zrobić ludzie, którzy mają wpływ na losy świata. Przywódcy państw należących do ONZ wyznaczyli Milenijne Cele Rozwoju, które powinny zostać zrealizowane do 2015 roku, aby złagodzić nierównomierny rozwój na świecie. Jesteśmy zdania, że cele te – jako część globalnej strategii działania – powinny być znane www.join-the-game.org/pl każdemu człowiekowi. Także Polska i UE przyjęły te cele i zobowiązały się do ich realizacji. Do tego tematu przygotowaliśmy szczegółowe materiały. Temat 4 – Piłka nożna w RPA Piłka nożna łączy wszystkich. Drużyny piłkarskie i kibice z całego świata spotkają się w czerwcu i lipcu 2010 roku w RPA. W tej części jest mowa zarówno o miastach, w których odbędą się MŚ, jak też o roli, jaką odgrywa piłka nożna i MŚ 2010 dla mieszkańców RPA. Temat 5 – Edukacja i projekty Ubóstwo nie jest zjawiskiem nieodwracalnym. Są sposoby, które mogą zapewnić lepszą przyszłość. W tym temacie prezentujemy, w jaki sposób dzieci i młodzież w trudnej sytuacji mogą wziąć przyszłość w swoje ręce i kto im w tym pomoże. Przedstawiamy tu również przykłady czterech projektów z RPA i stawiamy pytanie: w jaki sposób już dziś możemy choć trochę zmienić świat. Znajdą tu Państwo materiały do przygotowania lekcji oraz teksty do wykorzystania podczas zajęć. Jak może wyglądać praca z uczniami? Polecamy przede wszystkim pracę wspólną, w grupach lub w parach. Dzięki metodom pracy, takim jak „klasaukładanka” lub gazetka ścienna wszyscy uczniowie mogą aktywnie włączyć się w zajęcia. Obie metody mogą być wykorzystywane jednocześnie. (Krótkie wyjaśnienie znajduje się w materiałach metodycznych dla nauczycieli. Prezentujemy wiele arkuszy z zadaniami. Zachęcamy jednak, abyście Państwo sami zdecydowali, które zadania zaproponować. Materiały do wszystkich tematów mają podobną strukturę. • strony ze zdjęciami we wstępie, • zbieranie informacji, • notowanie informacji, • opracowanie informacji (tutaj także: pytania i dyskusja i zastanawianie się, co może przynieść przyszłość i jaki to ma wpływ na nasze możliwości działania). • Arkusze zadań zawierają odpowiednie propozycje i pomysły. • W informacjach dla nauczycieli zawarte są informacje do każdego z tematów związane z tłem sytuacyjnym w RPA. Mogą one być wykorzystywane także przez uczniów. www.join-the-game.org/pl Pomoce do wyszukania pozostałych informacji: • Każdy temat nawiązuje do gry przygodowej na DVD. (Można jednak pracować z materiałami dydaktycznymi niezależnie od gry.) • Arkusze zadań do poszczególnych tematów zawierają „punkty informacyjne”, które są zamieszczone w grze i odnoszą się do konkretnego tematu. • Zbiór linków do każdego tematu ułatwi uczniom szukanie informacji w Internecie (O wiele bardziej zachęcamy jednakże do pracy z encyklopedią). • Poprzez zadania typu „Działaj!” chcemy zachęcić uczniów do zastanowienia się, jak my możemy pomóc młodzieży w trudnej sytuacji, nawet jeśli jest to możliwe tylko w małym stopniu. Przy okazji mamy możliwość zmienić także swoje życie, nadając mu nową jakość. Z przyjemnością czekamy na interesujące pomysły pochodzące od Państwa i Państwa uczniów. • Proszę nie zatrzymywać ich tylko dla siebie! Niektóre akcje i działania będziemy prezentować na naszej stronie internetowej, dlatego proszę do nas napisać! • Interesują nas również propozycje zajęć i ich realizacji! Życzymy Państwu powodzenia oraz wielu bogatych doświadczeń w uczeniu się i nauczaniu! Z pozdrowieniami Zespół „Join the Game!” www.join-the-game.org/pl Kompetencje Kompetencje Poniżej znajdują się podstawowe kompetencje, nad którymi pracuje się w czasie zajęć „Champions for South Africa”. Nie jest możliwe, aby w czasie jednej lekcji pracować w zakresie wszystkich wymienionych kompetencji, dlatego też w ramach jednych zajęć szczegółowo skupiamy się na kompetencjach wybranych. W kolumnie pierwszej znajdą Państwo wybór kompetencji, natomiast w kolejnej szczegółowo przedstawione zostały możliwe cele do zrealizowania w czasie wybranej lekcji w odniesieniu do projektu. Większość niżej wymienionych kompetencji odpowiada nowej podstawie programowej, w której można znaleźć bezpośrednie odniesienia do edukacji rozwojowej. Informacje o reformie programowej można znaleźć na: www.reformaprogramowa.men.gov.pl Kompetencje dotyczące edukacji Kompetencje w odniesieniu do lekcji bazującej na temacie Tematy globalnej MŚ 2010 w RPA 1. Dostrzeganie współzależności we współczesnym świecie 1.1. Uczeń zdobywa wiedzę (na podanym przykładzie) na temat Temat 1 wybranych tendencji rozwojowych i problemów w RPA (np. Temat 2 dzieci ulicy, ubóstwo, sytuacja gospodarcza/ rozwój gospodarczy, skutki apartheidu, HIVAIDS itp.). Temat 4 Uczeń dostrzega związki między własnym życiem a sytuacją w swojej społeczności lokalnej, Polsce, Europie i 1.2. Uczeń zdobywa wiedzę, w jaki sposób Południowoafrykańczycy podejmują próbę rozwiązania świecie. problemów. 1.3. Uczeń zdobywa wiedzę, co łączy RPA i Europę. 1.4. Uczeń uświadamia sobie i analizuje fakt, że rozwój w RPA i w Europie jest postrzegany bardzo selektywnie. 1.5. Uczeń zdobywa wiedzę (na podanym przykładzie) o znaczeniu piłki nożnej i MŚ 2010 w RPA. 2. Dostrzeżenie różnorodności Uczeń wyjaśnia złożoność zjawisk społecznych, politycznych, ekonomicznych i kulturowych. 3. Rozróżnienie społecznych płaszczyzn działania. Uczeń poznaje różnorodne społeczne płaszczyzny działania. 4. Zmiana perspektywy i empatia Uczeń uświadamia sobie, szanuje i rozważa znaczenie własnych i obcych systemów wartości oraz ich znaczenie na kształtowanie swojego życia. www.join-the-game.org/it 2.1. Uczeń poznaje różne metody radzenia sobie z codziennością młodzieży w RPA, opisuje je dokładniej (w oparciu o przykłady – „dzieci ulicy”) i porównuje ze swoją sytuacją. Temat 2 Temat 5 3.1. Uczeń, bazując na fikcyjnym przeżyciu (w grze), uświadamia Temat 3 sobie różne płaszczyzny działania i uczestniczy w dyskusji na ten temat (indywidualne losy ludzi, społeczne i ekonomiczne uwarunkowania w RPA, ubóstwo i sprawiedliwość jako problem między północną i południową częścią świata, znaczenie działań i programów międzynarodowych – MCR itp.). 4.1. Uczeń wczuwa się w sytuację swojego rówieśnika w RPA i uświadamia sobie oraz opisuje życie z innej perspektywy. 4.2. Uczeń uświadamia sobie religijne, filozoficzne i kulturowe wzorce wpływające na własne postrzeganie świata i zastanawia się nad niejasnościami związanymi z tym, co jest obce, a co własne. Temat 2 Temat 4 Kompetencje 5. Solidarność i współodpowiedzialność Uczeń poznaje zakres współodpowiedzialności pojedynczej osoby za drugiego człowieka i za środowisko oraz przyjmuje to jako wyzwanie dla siebie. 6. Porozumiewanie się i rozwiązywanie konfliktów Uczeń poznaje, jak można pokonywać społeczno-kulturalne oraz związane z różnicą interesów bariery w komunikacji i współpracy. 7. Zdolność działania na skalę globalną Uczeń poznaje, jak można zapewnić społeczną zdolność działania na skalę globalną poprzez otwarcie i gotowość na innowacje. 5.1. Uczeń uświadamia sobie konieczność solidarności z ludźmi w Temat 5 określonych sytuacjach (opisanych w grze) oraz swoją współodpowiedzialność za środowisko i rozwój. 5.2. Uczeń rozwija w sobie poczucie solidarności i współodpowiedzialności zarówno w dialogu, jak i w obliczu zdobytych nowych przeświadczeń i wiedzy (np. poprzez poznanie projektów na rzecz rozwoju i solidarności). 6.1. Uczeń poznaje powody własnego przywiązania do norm etycznych w kwestiach związanych z rozwojem, zwalczaniem biedy i ubóstwa oraz analizuje je w sposób krytyczny. Temat 3 6.2. Uczeń konstruktywnie radzi sobie ze sprzecznościami wynikającymi z różnic kulturowych i etycznych. 7.1. Uczeń poznaje i konstruktywnie opracowuje temat globalnej Temat 3 kompleksowości i nieodłącznie związanych z tym sprzeczności i niepewności. 7.2. Uczeń w kontakcie z kulturową różnorodnością nie zamyka się jedynie na własne uzasadnione religijnie/etycznie przekonania, lecz wykazuje się otwartością w stosunku do innych kultur. 7.3. Uczeń formułuje wiążące możliwości działania zgodnie z własnymi etycznie/religijnie uzasadnionymi przekonaniami – jako wkład w humanitaryzację świata. 8. Partycypacja i aktywne uczestnictwo Uczniowie deklarują swoją chęć i gotowość, by dążyć do celów związanych z długofalowym rozwojem w obszarze prywatnym, szkolnym i zawodowym oraz aktywnie uczestniczyć w ich realizacji na płaszczyźnie społecznej i politycznej. www.join-the-game.org/it 8.1. Uczeń zdobywa wiedzę, co może i co powinno być zrobione w życiu prywatnym, w kręgu rodzinnym, we wspólnotach religijnych lub klubach tematycznych w odniesieniu do sytuacji młodzieży w RPA w celu osiągnięcia zrównoważonego rozwoju. 8.2. Uczeń etycznie uzasadnia własne stanowisko wobec środków podejmowanych w celu tworzenia długofalowego rozwoju. Temat 2 Temat 3 Temat 5 Temat 1: Republika Południowej Afryki Spis treści Temat 1: Republika Południowej Afryki 2 1.1 2 Galeria zdjęć 1.2 To, co już wiem – mój obraz RPA 3 1.3 Republika Południowej Afryki – zarys 5 1.4 Informacje o RPA 6 1.5 RPA i my – w poszukiwaniu wspólnych więzi 7 www.join-the-game.org/pl 1 Temat 1: Republika Południowej Afryki 1.1 Galeria zdjęć © Graeme Williams, MediaClubSouthAfrica; SouthAfricanTourism www.join-the-game.org/pl 2 Temat 1: Republika Południowej Afryki 1.2 To, co już wiem – mój obraz RPA Poniższą ankietę można wypełnić dwa razy - na początku i na końcu lekcji. Kiedy porównasz obie „wersje”, zobaczysz, czego się nauczyłaś/nauczyłeś. Kiedy słyszę „RPA”, myślę o ________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________ Znam następujące miasta w RPA: _____________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________ Europa potrzebuje RPA, ponieważ ____________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________ www.join-the-game.org/pl 3 Temat 1: Republika Południowej Afryki Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej w 2010 roku odbędą się w RPA. W tej kwestii bardzo interesuje mnie ________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________ Spodziewam się, że _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________ O życiu młodzieży w RPA wiem, że ___________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________ Jeśli nie przestrzega się praw człowieka, nie tylko w RPA, to ______________________________________ _______________________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________ www.join-the-game.org/pl 4 Temat 1: Republika Południowej Afryki 1.3 Republika Południowej Afryki – zarys W Republice Południowej Afryki w 2010 roku odbędą się Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej. Drużyny piłkarskie z całego świata będą walczyły w RPA o tytuł mistrza świata. W tym zadaniu możesz zebrać ważne informacje o kraju gospodarzy MŚ. Poniżej znajdują się arkusze z zadaniami dotyczącymi RPA. Wyszukaj potrzebne informacje i je wypisz. Porównaj rezultaty swojej pracy i pracy innych uczniów z klasy. Dokończ poniższe zdania: Podczas wyszukiwania informacji o RPA najbardziej zaskoczyło mnie ______________________________ _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ Podczas wyszukiwania informacji o RPA nasunęły mi się następujące pytania: _______________________ _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ Jeśli grałaś/grałeś już w „Przygodę w Kapsztadzie”, zapisz tutaj, czego dowiedziałaś/dowiedziałeś się z gry o RPA. www.join-the-game.org/pl 5 Temat 1: Republika Południowej Afryki 1.4 Informacje o RPA Geografia Społeczeństwo Kraje sąsiadujące: Religie: Duże miasta: Języki: Światowe Dziedzictwo Kulturowe UNESCO: Ustrój państwa Rząd: Gospodarka Prezydent państwa: Bogactwa naturalne: Gałęzie przemysłu: Obszar przyrodniczy Rolnictwo: Morza: Turystyka: Rzeki: Góry: Inne Krainy: Podczas wyszukiwania informacji korzystałam/korzystałem z następujących źródeł: _____________________ _______________________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________ Do wyszukiwania informacji pomocne mogą być: • • • • zbiór linków, materiały drukowane: leksykony, przewodniki, prospekty turystyczne, atlasy, materiały zawarte na płycie DVD, informacje z biur podróży lub od nauczycieli geografii. www.join-the-game.org/pl 6 Temat 1: Republika Południowej Afryki 1.5 RPA i my – w poszukiwaniu wspólnych więzi Gdzie i w jaki sposób stykamy się z RPA? Dla ułatwienia możecie podzielić się na 4 grupy, aby sprawdzić, co nas łączy z RPA! Grupa 1 Grupa 2 Stosunki i kontakty Literatura Wskazówki: Podróże do RPA (wyszukać cele podróży, stworzyć plan podróży) Partnerstwo gmin, szkół, i parafii Stosunki gospodarcze firm z Europy i RPA Projekty organizacji pozarządowych Gdzie? n.p. biura podróży, parafie, organizacje pozarządowe, izba przemysłowa i handlowa, duże przedsiębiorstwa, muzea, strony internetowe, np. http://www.africangamesafari.com/pl.html Wskazówki: Literatura południowoafrykańska także u nas ma coraz więcej czytelników. Zakes Mda (ur. w 1948 roku w Herschel w RPA) napisał fascynującą powieść pt. „The Madonna of Excelsior” o stopniowym osłabianiu się i upadku apartheidu. Deon Meyer (ur. w 1958 roku) pisze niezwykle interesujące thrillery, w których aż roi się od byłych bojowników ruchu oporu i niecnych agentów wywiadu. Nadine Gordimer (ur. 20 listopada 1923 roku w Springs, Transvaal, dzisiejsza prowincja Gauteng) jest zapewne najbardziej znaną południowoafrykańską pisarką. Nelson Rolihlahla Mandela (ur. 18 lipca w 1918 roku w Mvezo w Transkei w RPA) był jednym z przywódców ruchu przeciw apartheidowi w RPA; od 1994 do 1999 roku był pierwszym czarnoskórym prezydentem kraju. Gdzie? Księgarnie, biblioteki, nauczyciel języka angielskiego w szkole … Na stronie: http://pl.wikipedia.org/wiki/Pisarze_afrykańscy Republika_Po.C5.82udniowej_Afryki znajduje się lista południowoafrykańskich pisarzy oraz inne informacje o literaturze. Grupa 3 Grupa 4 Surowce z RPA Jedzenie Wskazówki: Surowce: złoto, diamenty, chrom, węgiel, platyna, ruda żelaza, mangan, wanad, antymon, wermikulit, wapień, azbest, fluoryt, ołów, cynk, uran, miedź, nikiel, cyna, rutyl, kaolin, cyrkon, srebro, fosforan, gips, łuszczyk, sól. Z wyjątkiem boksytu, kobaltu, uranu i diamentów, złoża wszystkich surowców znanych w Afryce znajdują się w RPA!!! Gdzie? Nauczyciele geografii, leksykony, strony internetowe, np. http://www.travelplanet.pl/przewodnik/rpa/gospodarka.ht ml itp. Wskazówki: Herbata, kawa, przyprawy, wino, owoce http://www.szczyptaswiata.pl/data/gfx/pictures/large/0/6/5460 _1.jpg Gdzie? Sklepy z artykułami ze świata, supermarkety (zapytać kierownika sklepu!) Rezultaty swojej pracy możecie zamieścić na gazetce ściennej i/lub wymieniać je między sobą w czasie gry w „klasę-układankę”. www.join-the-game.org/pl 7 Temat 2: Młodzież w RPA Spis treści Temat 2: Młodzież w RPA 2 2.1 Galeria zdjęć 2 2.2 Młodzież w RPA – dzieci ulicy 3 2.3 Porównanie dzieci ulicy – dzieci w Polsce 4 2.4 Wystarczy informacji! A teraz? 5 A. Wywiad – gra z podziałem na role 5 B. List do Michaela 5 C. Dyskusja: Czy sytuację dzieci ulicy można zmienić? 6 D. Dyskusja: Gdzie tkwią przyczyny? Czy ktoś ponosi winę za tę sytuację? 6 2.5 Działaj! – rzecznicy dzieci ulicy 7 2.6 Historie życia: Michael 8 2.7 Historie życia: Edward 9 2.8 Historie życia: Moliehi – „Znam swój status HIV bardzo dobrze.” 11 www.join-the-game.org/pl 1 Temat 2: Młodzież w RPA 2.1 Galeria zdjęć © Eric Miller www.join-the-game.org/pl 2 Temat 2: Młodzież w RPA 2.2 Młodzież w RPA – dzieci ulicy Z „Przygody w Kapsztadzie” dowiesz się wiele o życiu dzieci ulicy. Sceny 45-87 obejrzyj ze szczególną uwagą. Zapisz, czego dowiedziałaś/dowiedziałeś się o dzieciach ulicy z gry „Przygoda w Kapsztadzie”. Pozostałe informacje o sytuacji dzieci ulicy Więcej na temat życia dzieci ulicy dowiesz się na stronie internetowej www.streetkids.org. Jeszcze raz zobacz punkty informacyjne w grze (http://www.join-the-game.org/pl albo na DVD): - Ulica wyniszcza - Dzieci ulicy a nadużywanie narkotyków - Ulica i miłość - Pokusa ulicy - Niebezpieczeństwa ulicy - Strzały w township - HIV/AIDS – plaga Afryki - Edward – od gangstera do pracownika socjalnego - Młodzież na ulicy Poza tym pomocny będzie zbiór linków na http://www.join-the-game.pl oraz katalog haseł. W materiałach dla 1 nauczycieli na stronie internetowej zamieszczone są dalsze wskazówki, np. na temat HIV/AIDS. 1 http://www.join-the-game.org/pl/nauczyciele/materialy-dydaktyczne.html www.join-the-game.org/pl 3 Temat 2: Młodzież w RPA 2.3 Porównanie dzieci ulicy – dzieci w Polsce Hasło Dzieci ulicy Źródło informacji Moja własna sytuacja Mieszkanie Utrzymanie Zdrowie Czas wolny Szkoła Bezpieczeństwo Rodzina www.join-the-game.org/pl 4 Temat 2: Młodzież w RPA 2.4 Wystarczy informacji! A teraz? A. Wywiad – gra z podziałem na role Trzy osoby prowadzą rozmowę, która powinna dotyczyć trzech tematów. Kolejność tematów i otoczenie, w którym ma się odbywać rozmowa (np. rozmowa na ulicy, w domu, na boisku itp.) uczestnicy odgrywający role ustalają sami. Pozostali uczestnicy obserwują rozmowę i przedstawiają swoje wrażenia. Przede wszystkim oceniają, jak „aktorzy” wczuli się w swoje role. Uczestnicy odgrywający role opowiadają o swoich uczuciach i wrażeniach, jakie mieli podczas gry. Rola 1: Michael Rola 2: Edward Rola 3: Młoda dziewczyna/młody chłopak z Polski 1. Temat – Warunki życia: kto dba o utrzymanie, jak wygląda moje życie, jak mieszkam, co robię w wolnym czasie, o co muszę się zatroszczyć? 2. Temat – Bezpieczeństwo: kogo muszę się obawiać, co mi wolno – czego mi nie wolno, co robię, gdy grozi mi niebezpieczeństwo? 3. Temat – Przyszłość: kim chcę zostać, jakie mam marzenia dotyczące mojej przyszłości, czego się obawiam? B. List do Michaela Wczuj się najpierw w sytuację Michaela, a następnie napisz do niego list. W liście możesz wykorzystać rozpoczęte zdania. Nadawca... Do... Drogi ................! Dowiedziałem się o warunkach Twojego życia... Porównując Twoją sytuację z moją codziennością,... Sprawiedliwość ma dla mnie ogromne znaczenie, dlatego... Z Twoich opowieści nauczyłem się, że… Być może przyda Ci się kilka wskazówek... www.join-the-game.org/pl 5 Temat 2: Młodzież w RPA C. Dyskusja: Czy sytuację dzieci ulicy można zmienić? Zanim zabierzesz głos w tej dyskusji, możesz skorzystać z następujących źródeł: „Działaj!” (arkusz 2.5) Temat 3: Milenijne Cele Rozwoju Temat 5: Edukacja i projekty D. Dyskusja: Gdzie tkwią przyczyny? Czy ktoś ponosi winę za złą sytuację dzieci ulicy? Zanim zabierzesz głos w tej dyskusji, możesz skorzystać z następujących źródeł: Temat 3: Milenijne Cele Rozwoju www.join-the-game.org/pl 6 Temat 2: Młodzież w RPA 2.5 Działaj! – Rzecznicy dzieci ulicy W centrum Kapsztadu żyje około 2 000 dzieci ulicy (do 21 roku życia). Wszystkie mają swoją historię. Z powodu rozbitych rodzin, przemocy i wykorzystywania podjęły one decyzję o życiu na ulicy. Powrót do normalnego życia możliwy jest tylko wtedy, gdy same zdecydują się aktywnie przeciwdziałać życiu na ulicy i będą przy tym wspierane przez kompetentne organizacje zajmujące się bezdomnymi dziećmi. W Polsce wiedzą o tym tylko nieliczni. Dlatego bardzo ważnym krokiem jest, by informować społeczeństwo o tym problemie. Wy również możecie przyczynić się do podniesienia świadomości na ten temat w swojej szkole. Są na to różne sposoby, np.: Rezultaty swojej pracy (np. gazetkę ścienną) udostępnijcie innym klasom. Osoby zainteresowane tematem mogą zrobić prezentację w PowerPoint lub wybrać inne multimedialne rozwiązania. oraz/lub: Opracujcie plakat lub ulotki, które będziecie mogli rozdawać innym (np. podczas dni otwartych, święta szkoły itp.). Propozycja: Turyści także w czasie MŚ spotkają w RPA dzieci ulicy. Bardzo często nic nie wiedzą na temat losu i sytuacji tych dzieci. Opracujcie ulotkę, w której poinformujecie turystów i zwrócicie ich uwagę na istniejący problem oraz na projekty związane z dziećmi ulicy. Zachęcamy także do własnych inicjatyw! Dzięki Waszemu działaniu możecie wziąć udział w konkursie „Join the competition”. Zapoznajcie się ze wskazówkami dotyczącymi konkursu na stronie http://www.join-the-game.org/pl/gra-join-thegame/dolacz-do-konkursu.html. www.join-the-game.org/pl 7 Temat 2: Młodzież w RPA 2.6 Historie życia: Michael Postać Michaela w „Przygodzie w Kapsztadzie” ma swój wzorzec w rzeczywistości, prawdziwego Michaela. W 2009 roku ukończył on w Don Bosco w Kapsztadzie program Hostel, dzięki któremu mógł podążać inną drogą. Join the Game (JtG): Gdzie dorastałeś, Michael? Michael: W sierocińcu w Athlone. Właściwie było tam całkiem dobrze. Chodziliśmy do szkoły, w niedziele do kościoła. To był naprawdę dobry czas. JtG: Dlaczego potem przestałeś chodzić do szkoły? Michael: Zacząłem zadawać sobie pytania o moich rodziców. Ciągle o tym myślałem. W szkole mieliśmy napisać list do swoich rodziców. To było dla mnie straszne, ponieważ nie wiedziałem, do kogo mam napisać. Moi przyjaciele nauczyli mnie palić daggę. Dagga2 powodowała, że znowu się śmiałem. Chciałem być wesoły i dlatego zacząłem jej nadużywać. I potem powoli przestałem interesować się szkołą. JtG: Jak doszło do tego, że wylądowałeś na ulicy? Michael: Doszło do kłótni z moim wychowawcą z sierocińca. Kiedy uderzyłem go kijem, złożono na mnie doniesienie i trafiłem do więzienia. JtG: Co było potem? Michael: Miałem 13 lat. Kiedyś zauważył mnie kurator sądowy. „Jesteś za młody” - powiedział. Stwierdził, że to jakieś nieporozumienie, że tam trafiłem. Zostałem zwolniony i przez trzy miesiące mieszkałem w homestead2, lecz tam też się nie udało. Kilku kolegów zdemolowało samochód jednego z pracowników socjalnych, a ponieważ trzymałem się z nimi, wyrzucono mnie. Wtedy zostaliśmy na ulicy. Sam nie wiedziałem, gdzie mam pójść.[…] Było ciężko. Pewnego dnia pojawili się starsi chłopacy, którzy nas prześladowali i dręczyli. Przyjaciele ostrzegali nas. „Nie zadawajcie się z nimi” – mówili – „Wszystko wam zabiorą, pchną was nożem i spalą. To naprawdę okrutne typy”. Byłem zszokowany. To były moje pierwsze dni na ulicy. To było naprawdę ciężkie przeżycie. JtG: Jak długo mieszkałeś na ulicy? Michael: Teraz mam 19 lat, a więc 6 lat. 2 Dom dla bezdomnych dzieci i młodzieży do 16 lat www.join-the-game.org/pl 8 Temat 2: Młodzież w RPA 2.7 Historie życia: Edward Edward B. 3 po burzliwym okresie młodości w gangu zdecydował się na pracę dla organizacji socjalnych. Były gangster ma dziś 22 lata. JtG: Edward, opowiedz coś o swojej rodzinie. Edward: Mój ojciec, czarny człowiek, pochodził z plemienia xhosa, ale żył w dzielnicach kolorowych. Moja mama i mój tato poznali się tam i urodziło im się dziecko. To byłem ja. Moi dziadkowie byli przeciwni mojemu ojcu, ponieważ nie jest kolorowy. Kiedy mój ojciec z tego powodu chciał ich opuścić, powiedzieli do mojej mamy, że jeśli z nim pójdzie, to dziecko zostaje z nimi. JtG: Czy twoja mama bardzo cierpiała z tego powodu? Edward: Tak, bardzo. Ale bardzo kochała mojego ojca. Później mi to wynagrodziła, ale najpierw mieszkałem z babcią i dziadkiem w township dla kolorowych. JtG: Jak wglądało tam twoje życie? Edward: Przyłączyłem się do gangów i wyrządzałem wiele zła. Byłem naprawdę złym typem. Miałem do czynienia z narkotykami, okradałem ludzi, włamywałem się do domów itd. JtG: Czy masz na ramieniu te charakterystyczne tatuaże? Edward: Tak, tutaj. (Edward uśmiecha się i pokazuje nam tatuaż.) Byłem w gangu Sexy Boys4, to był nasz gang. JtG: Czy kiedykolwiek było ci przykro, że krzywdziłeś innych ludzi? Edward: Tak, potem bardzo tego żałowałem. Ale wtedy nie. Kiedy chodziłem po ulicach w grupie ze swoimi przyjaciółmi, byłem jakby oszołomiony i czułem się bardzo silny! Tatuaż dawał mi siłę. Myślałem: „Jestem gangsterem, nikt nie może mi nic zrobić”. JtG: Czy byłeś kiedyś w więzieniu? Edward: Trzy miesiące. Za nielegalne przekroczenie granicy. Nigdy nie zostałem złapany z innego powodu […]. W więzieniu miałem do czynienia ze wszystkimi zbrodniami, jakie można sobie tylko wyobrazić. JtG: W jaki sposób udało ci się wydostać z gangu? Edward: Kiedy moja babcia dowiedziała się, że jestem w gangu, wysłała mnie do mojej mamy do Khayelitsha, gdzie mieszkają tylko czarni ludzie. Tam nie było żadnego gangu. 5 Nagle nie było nikogo, z kim mógłbym robić te złe rzeczy. Dlatego mogłem zmienić swoje życie. 3 Imię zmienione 4 Jeden z największych gangów w Kapsztadzie. 5 Rzeczywiście, centrum gangów to dzielnice zamieszkałe przez ludność kolorową. www.join-the-game.org/pl 9 Temat 2: Młodzież w RPA JtG: Tak po prostu z dnia na dzień? Edward: Nie, było naprawdę ciężko. Na początku brałem jeszcze narkotyki. Potem jednak spotkałem przyjaciela, który powiedział: „My tego nie robimy”. On swoim przykładem naprawdę zmienił moje życie. Była tam organizacja „Love Life”, gdzie mogłem zajmować się sportem. Wszystko to bardzo mi pomogło. Nawet udało mi się zdać maturę. JtG: Czym dzisiaj zajmują się twoi koledzy z przeszłości? Edward: Jeden już nie żyje, jeden siedzi w więzieniu. Większość z nich nie skończyła szkoły. Nie chcieli się uczyć. JtG: Dlaczego zacząłeś pracować dla organizacji socjalnych? Edward: Było mi naprawdę przykro z powodu tego, co robiłem. Dlatego pomyślałem sobie: „Najpierw mój przyjaciel pomógł mi zmienić moje życie. Teraz ja będę pomagał zmieniać życie innych, a to najlepiej działa w organizacjach społecznych. W taki sposób mogę coś naprawić”. www.join-the-game.org/pl 10 Temat 2: Młodzież w RPA 2.8 Historie życia: Moliehi – „Znam swój status HIV bardzo dobrze.” Moliehi 6 pochodzi z Lesotho. Przyjaciele nazywają ją Moli. W wieku dziewięciu lat przeniosła się ze swoją rodziną do RPA. Jej tata znalazł pracę niedaleko Johannesburga. Dla Moli przeprowadzka była szczęśliwym przypadkiem. Lesotho wcale nie jest tak dobrze rozwiniętym krajem jak sąsiedni kraj – RPA, który daje lepsze perspektywy pracy dla rodziny i wykształcenia dla dzieci. Moliehi: Mając dziewięć lat nie do końca wiedziałam, co oznacza chodzić do szkoły. Ale kiedy zdałam „matryc” (maturę), zrozumiałam, że chcę studiować. To nigdy nie byłoby możliwe w Lesotho. Join the Game (JtG): Co studiowałaś? Moliehi: Zaczęłam od rozwoju personalnego. Po roku mój tata przeszedł na emeryturę, więc nie mieliśmy już pieniędzy. JtG: I co wtedy? Moliehi: Nie chciałam siedzieć bezczynnie albo zajść w ciążę, postanowiłam więc trochę się rozejrzeć. W Don Bosco poszukiwano wówczas ludzi do programu prewencyjnego na temat HIV. Zaczęłam tam pracować, jednak to nie wystarczyło na studia. JtG: Nie było szans, by w inny sposób zdobyć pieniądze? Moliehi: (Gorzki śmiech) Mój wujek przyjechał do mnie i zaproponował, że da mi pieniądze. Za to jednak miałabym z nim uprawiać seks. Nie chciałam, ale on mnie zmusił. To trwało jakiś czas. JtG: Co zrobiłaś? Moliehi: Otrzymałam profesjonalną pomoc. Dodano mi odwagi i w końcu uświadomiłam wujkowi, że powinien z tym skończyć. Od tej pory mam spokój. JtG: Nie powiedziałaś o tym swoim rodzicom? Moliehi: Nie. Bałam się, że dojdzie do kłótni między moim tatą i wujkiem. Bałam się też, że oni mnie za to obwinią. Teraz już sobie z tym poradziłam. Mam nawet lepszy kontakt z dziewczynami u nas w programie, którym przytrafiło się coś podobnego. Od tamtego czasu naprawdę mogę zrozumieć, jak one się czują i udzielić im o wiele lepszych rad. JtG: Czy straciłaś jakiś przyjaciół z powodu AIDS? Moliehi: Nie, z mojego najbliższego kręgu przyjaciół jeszcze nie. Ale znam wiele osób HIV-pozytywnych lub chorych na AIDS. To naprawdę straszne widzieć, jak oni cierpią. JtG: Czy znasz swój własny status HIV? 6 Imię zmienione. www.join-the-game.org/pl 11 Temat 2: Młodzież w RPA Moliehi: O tak! Bardzo dobrze. (Śmieje się) JtG: Co będzie, kiedy poznasz kiedyś chłopaka, za którego będziesz chciała wyjść za mąż? 7 Moliehi: Wtedy będzie musiał wykonać test na HIV. Ja również ponownie to zrobię. Inaczej byłoby to nie w porządku. 7 Moli w momencie rozmowy (wrzesień 2008) nie miała chłopaka. www.join-the-game.org/pl 12 Temat 3: Milenijne Cele Rozwoju Spis treści Temat 3: Milenijne Cele Rozwoju 2 3.1 Karykatury 2 3.2 Co kryje się pod hasłem „Milenijne Cele Rozwoju”? 3 3.3 Jakie znaczenie mają MCR dla dzieci ulicy? 4 3.4 Dyskusja na temat MCR 6 3.5 Naprawić świat 7 3.6 Scenariusz na 2025 – Czy istnieje szansa, aby Milenijne Cele Rozwoju zostały zrealizowane dla młodzieży w RPA? 8 Propozycja pracy: 9 3.7 Trzy alternatywne scenariusze przyszłości 10 Zadania: 10 Możliwość 1: Kontynuacja „dnia dzisiejszego” 10 Możliwość 2: Spełniły się wszystkie katastrofy przepowiadane w 2010 roku 10 Możliwość 3: Wypełnienie Milenijnych Celów Rozwoju 10 3.8 Milenijne Cele Rozwoju – Działaj! 11 Zwrócenie uwagi polityków na obecną sytuację i wezwanie ich do działania 11 Udział w kampanii 11 Dokumetnacja na gazetce ściennej 12 3.9 Dlaczego warto angażować się w realizację MCR? 13 3.10 Przegląd Milenijnych Celów Rozwoju 14 3.11 Wybrane cele i ich realizacja w Republice Południowej Afryki 16 Cel 1: Wyeliminować skrajne ubóstwo i głód 16 Cel 2: Zapewnić powszechne nauczanie na poziomie podstawowym 16 Cel 3: Promować równość płci i awans społeczny kobiet 17 Cel 6: Ograniczyć rozprzestrzenianie się HIV/AIDS, malarii i innych chorób zakaźnych www.join-the-game.org/pl 17 1 Temat 3: Milenijne Cele Rozwoju 3.1 Karykatury © epd-Entwicklungspolitik www.join-the-game.org/pl 2 Temat 3: Milenijne Cele Rozwoju 3.2 Co kryje się pod hasłem „Milenijne Cele Rozwoju”? Zapisz tutaj to, czego dowiedziałaś/dowiedziałeś się z gry „Przygoda w Kapsztadzie” o Milenijnych Celach Rozwoju (MCR) – Millennium Development Goals (MDG). Jeśli przeoczyłaś/przeoczyłeś w czasie gry punkt informacyjny, możesz do niego wrócić na DVD i przeczytać jeszcze raz. Wypisane MCR znajdziesz również poniżej w arkuszu 3.10. Przeczytaj Milenijne Cele Rozwoju (arkusz 3.10). Zaznacz te cele, które uważasz za szczególnie ważne. Na stronie tytułowej do tego tematu (arkusz 3.1) znajdziesz karykatury dotyczące problemów, które są poruszane również w MCR. Wybierz jedną karykaturę. Zastanów się, jakie treści przekazane są za pomocą tej karykatury i nadaj jej tytuł. Dodatkowe informacje: Arkusz 3.11 zawiera szczegółowe informacje o MCR w odniesieniu do RPA. W zbiorze linków na http://www.join-the-game.org/pl/nauczyciele/materialy-dydaktyczne.html znajdują się wskazówki pomocne przy wyszukiwaniu bardziej szczegółowych informacji na temat MCR. www.join-the-game.org/pl 3 Temat 3: Milenijne Cele Rozwoju 3.3 Jakie znaczenie mają MCR dla dzieci ulicy? Które Milenijne Cele Rozwoju mogłyby być ważne dla młodzieży żyjącej na ulicy w RPA? Sporządź listę, w której przyporządkujesz milenijne cele do różnych problemów i sytuacji dzieci ulicy. Milenijny Cel Rozwoju nr www.join-the-game.org/pl Najważniejsze hasło dot. celu rozwoju, które może dać nadzieję dzieciom ulicy Odnosi się to do dzieci ulicy, ponieważ Ten cel rozwoju odnosi się także do mnie, ponieważ 4 Temat 3: Milenijne Cele Rozwoju Porównaj też temat „Edukacja i projekty” (temat 5.). W którym z czterech przedstawionych projektów można znaleźć Milenijne Cele Rozwoju? Projekt Do jakiego Milenijnego Celu Rozwoju (może być ich kilka) nawiązuje ten projekt? www.join-the-game.org/pl W jaki sposób służy on realizacji Milenijnych Celów Rozwoju? 5 Temat 3: Milenijne Cele Rozwoju 3.4 Dyskusja o MCR Spojrzenie w przyszłość Czy możemy wpłynąć na ogromną różnicę warunków życia i perspektyw życiowych w krajach uprzemysłowionych i krajach rozwijających się? Swoją odpowiedź zaznacz krzyżykiem. Ankieta może posłużyć jako punkt wyjścia do dyskusji. 1. Nie ma możliwości zmiany tej sytuacji. Nie powinno się ingerować w rozwój. ☐ Tak uważam ☐ Nie uważam tak ☐ Należy się nad tym zastanowić 2. Rynek dysponuje siłami prowadzącymi do samowyleczenia (por. Adam Smith). Dzięki nim możliwe są zmiany. Wystarczy dać im odpowiednio dużo czasu do działania. ☐ Tak uważam ☐ Nie uważam tak ☐ Należy się nad tym zastanowić 3. Istnieje już rozwiązanie dla tej sytuacji. Prawie wszystkie państwa ONZ przyjęły „Powszechną Deklarację Praw Człowieka”. Jeśli będziemy stosować się do tej deklaracji, zmienią się również te zależności. Kolejne umowy międzynarodowe będą stanowić dalszą pomoc. ☐ Tak uważam ☐ Nie uważam tak ☐ Należy się nad tym zastanowić „Sprawiedliwość” odgrywa ważną rolę w państwowych programach na rzecz rozwoju. Przykładem jest Milenijna Deklaracja przyjęta przez Narody Zjednoczone, w której zapisane jest: My, przywódcy państw i szefowie rządów, zebraliśmy się w siedzibie Narodów Zjednoczonych w Nowym Jorku w dniach od 6 do 8 września 2000 roku, u zarania nowego tysiąclecia, aby potwierdzić naszą wiarę w to, że Narody Zjednoczone i Karta NZ stanowią nieodzowny fundament bardziej pokojowego, zamożnego i sprawiedliwego świata. ☐ Tak uważam ☐ Nie uważam tak ☐ Należy się nad tym zastanowić 4. „Sprawiedliwość” jest wartością, która respektowana jest przez wszystkie religie świata. Należy tu nadmienić, że umowy państwowe nie spowodują żadnych zmian, jeśli obywatele nie będą pomagać w realizacji tych porozumień. ☐ Tak uważam ☐ Nie uważam tak ☐ Należy się nad tym zastanowić 5. Sama sprawiedliwość nie wystarczy. Istnieje jeszcze „solidarność” i „miłość bliźniego”, które jeszcze silniej nawołują do zmian. ☐ Tak uważam www.join-the-game.org/pl ☐ Nie uważam tak ☐ Należy się nad tym zastanowić 6 Temat 3: Milenijne Cele Rozwoju 3.5 Naprawić świat! Dokończ rozpoczęte zdania. a. Gdybym miała/miał taką władzę, aby uporządkować świat, najpierw zrobiłabym/zrobiłbym _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ b. Aby zacząć naprawianie świata, chcę już dzisiaj _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ c. Nikt sam nie spowoduje zmian. W mojej miejscowości mogłabym/mógłbym przyłączyć się do _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _______________________________________________ ,a naszym pierwszym krokiem byłoby: _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ d. Czy masz jeszcze jakieś pomysły? _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ Możesz przedstawić innym swoje stanowisko za pomocą plakatu, apelu lub ulotki. www.join-the-game.org/pl 7 Temat 3: Milenijne Cele Rozwoju 3.6 Scenariusz na 2025 – Czy istnieje szansa, aby Milenijne Cele Rozwoju zostały zrealizowane dla młodzieży w RPA? Zaznacz krzyżykiem swoją odpowiedź! 1. Sytuacja dzieci i młodzieży w RPA zdecydowanie polepszyła się. Młodzieżowe projekty socjalne wyraźnie pokazały, jak dobrze może funkcjonować praca socjalna. a) ☐ To się sprawdzi. b) ☐ To bardzo nieprawdopodobne. c) ☐ To może się sprawdzić, jeśli: ___________________________________ ___________________________________ 2. Istnieje program koordynowany i finansowany przez WHO (Światową Organizację Zdrowia ONZ), który dba o to, by w każdym państwie na całej ziemi dzieci i młodzież były szczepione przeciwko wirusowi HIV/AIDS. a) ☐ To się sprawdzi. b) ☐ To bardzo nieprawdopodobne. c) ☐ To może się sprawdzić, jeśli: ___________________________________ ___________________________________ 3. HIV/AIDS zagraża całemu światu. W Afryce nie udało się zatrzymać rozprzestrzeniania się tej choroby. W pozostałej części świata nie widać również żadnych możliwości opanowania pandemii. a) ☐ To się sprawdzi. b) ☐ To bardzo nieprawdopodobne. c) ☐ To może się sprawdzić, jeśli: ___________________________________ ___________________________________ 4. Bogate państwa z całego świata przeznaczą 20 miliardów euro na program w Ameryce Północnej i USA mający na celu zwalczenie ubóstwa w państwach Afryki. a) ☐ To się sprawdzi. b) ☐ To bardzo nieprawdopodobne. c) ☐ To może się sprawdzić, jeśli: ___________________________________ ___________________________________ 5. W Afryce liczba ludności znowu drastycznie spadła. a) ☐ To się sprawdzi. b) ☐ To bardzo nieprawdopodobne. c) ☐ To może się sprawdzić, jeśli: ___________________________________ ___________________________________ www.join-the-game.org/pl 8 Temat 3: Milenijne Cele Rozwoju 6. Europa i Ameryka Północna właśnie wprowadziły prawo drastycznie ograniczające ruch turystyczny i imigrację do Afryki, Ameryki Południowej i Azji. Prawie dla wszystkich państw Południa istnieje rygorystycznie przestrzegany obowiązek wizowy. a) ☐ To się sprawdzi. b) ☐ To bardzo nieprawdopodobne. c) ☐ To może się sprawdzić, jeśli: ___________________________________ ___________________________________ 7. Nie tylko w RPA, ale na całym świecie dyskryminowane dzieci i młodzież otoczone są szczególną opieką. Istnieje obejmujący cały kraj system, który gwarantuje dzieciom odpowiednie warunki mieszkania, możliwość kształcenia oraz indywidualną opiekę. a) ☐ To się sprawdzi. b) ☐ To bardzo nieprawdopodobne. c) ☐ To może się sprawdzić, jeśli: ___________________________________ ___________________________________ 8. Walka z ubóstwem jest finansowana z jednego z funduszy zarządzanych przez ONZ, do którego przekazane są wpływy z podatku (w wysokości 1% od każdej transakcji finansowej) z całego świata. a) ☐ To się sprawdzi. b) ☐ To bardzo nieprawdopodobne. c) ☐ To może się sprawdzić, jeśli: ___________________________________ ___________________________________ 9. Ludność bogatych narodów uprzemysłowionych w ciągu ostatnich 15 lat bardzo aktywnie zaangażowała się w los takich krajów południowych jak RPA. Wybory pokazały, jak bardzo ludzie – szczególnie w Europie – oburzeni są z powodu niesprawiedliwego podziału bogactwa na świecie. Europejskie rządy są jednoznacznie zobowiązane do traktowania krajów południowych w sposób uczciwy i równoprawny. Także europejskie społeczeństwa przyłączają się do takiego działania. Obywatele Europy są gotowi na wyrzeczenia. www.join-the-game.org/pl a) ☐ To się sprawdzi. b) ☐ To bardzo nieprawdopodobne. c) ☐ To może się sprawdzić, jeśli: ___________________________________ ___________________________________ 9 Temat 3: Milenijne Cele Rozwoju Propozycja pracy: Przy każdej wypowiedzi (kolumna 1) należy zaznaczyć krzyżykiem jedną opcję (kolumna 2). Następnie należy policzyć wyniki w całej klasie. Na jakie opcje zdecydowała się większość uczniów? Praca w grupach: każda grupa wybiera sobie jedną wypowiedź. W trakcie rozmowy omawiana i uzasadniana jest każda z opcji. Do wybranej wypowiedzi każda grupa opracowuje listę argumentów dla każdej opcji i rezultaty prezentuje całej klasie. Wzór do analizy wyników można znaleźć na naszej stronie internetowej w zakładce „Wskazówki metodyczne”. www.join-the-game.org/pl 10 Temat 3: Milenijne Cele Rozwoju 3.7 Trzy alternatywne scenariusze przyszłości Podstawa: Przegląd Milenijnych Celów Rozwoju (arkusz 3.10) Stwórz listę celów rozwoju, wyjaśnij za pomocą krótkich haseł obecną sytuację i cele. Czy możliwe jest osiągnięcie MCR? Poniżej znajdziesz trzy alternatywne scenariusze przyszłości. Wybierz jeden scenariusz przyszłości i odpowiedz na pytania. Możliwość 1: Kontynuacja „dnia dzisiejszego” Wszystko toczy się dalej tak jak dzisiaj. Jest wiele celów, ale niewielu, którzy mogą je realizować. Kto jest światowym mocarstwem? Do kogo należy dziś władza? Kto może stworzyć warunki do realizacji własnych interesów, a także do poprawy bytu innych? Kto ma dostęp do informacji? Kto jest dziś dyskryminowany? Kto nie może się bronić? Kto musi pracować na warunkach wyznaczanych przez innych? Możliwość 2: Spełniły się wszystkie katastrofy przepowiadane w 2010 roku Sam stwórz listę obszarów, które dotknął kryzys, np. środowisko, pokój, rozwój, gospodarka, zniesienie praw człowieka. Jak wówczas wyglądałaby przyszłość? Możliwość 3: Wypełnienie Milenijnych Celów Rozwoju Pokojowe współistnienie, nienaruszone środowisko, bezpieczeństwo, trwałość, prawa człowieka. Jak wówczas wyglądałaby przyszłość? Szczegółowe opracowanie tematu Praca z podziałem na grupy: Grupa 1: Reprezentuje własny (europejski) punkt widzenia w odniesieniu do przedstawionych scenariuszy. Grupa 2: Reprezentuje pozaeuropejski punkt widzenia w odniesieniu do przedstawionych scenariuszy. www.join-the-game.org/pl 11 Temat 3: Milenijne Cele Rozwoju 3.8 Milenijne Cele Rozwoju – Działaj! Jest wiele możliwości, aby działać na rzecz realizacji Milenijnych Celów Rozwoju. Oto niektóre z nich: Zwrócenie uwagi polityków na obecną sytuację i wezwanie ich do działania Na stronie http://www.ubostwo.pl/petycja.html znajdziecie przykłady, którymi możecie się posłużyć. Udział w kampanii Dobrym pomysłem jest połączenie się jak największej liczby osób, by wspólnie podnieść znaczenie swoich działań wobec polityki: - „Global Campaign for Education” (GCE) – „Światowa Kampania na rzecz Edukacji” walczy o prawa dziecka do edukacji. Kampania nawiązuje do 2. Milenijnego Celu Rozwoju o nauczaniu podstawowym i ma na celu do 2015 roku zapewnienie bezpłatnego nauczania na poziomie podstawowym dla każdego dziecka na świecie. - Międzynarodowa kampania „Global Call to Action Against Poverty” – „Światowy Ruch Przeciwko Ubóstwu“ działa także w Polsce. Możesz także wystąpić przeciwko ubóstwu przyłączając się do akcji związanej z „White-Band-Day” – „Dniem Białej Opaski.” - Milenijna Kampania ONZ „No excuse – 2015” („Dość wymówek”) daje wiele możliwości aktywnego uczestnictwa: od złożenia zwykłego podpisu aż do wyznaczenia pełnomocnika szkolnego w dziedzinie Milenijnych Celów Rozwoju. Znajdują się tu również wskazówki do podjęcia działań, akcje młodzieżowe, przydatne linki. (http://www.un.org.pl/rozwoj/mdg/Get_involved.htm) - „Razem dla dzieci. Razem przeciw AIDS” – kampania UNICEF, której celem jest zwrócenie uwagi na tragiczny wpływ epidemii AIDS na życie dzieci na całym świecie oraz zebranie środków na programy walki z tą chorobą.„Kupuj odpowiedzialnie” – kampania Polskiej Zielonej Sieci, której celem jest zmiana zachowań konsumentów na rzecz świadomych i odpowiedzialnych wyborów za pośrednictwem codziennych zakupów. - Skierowana jest do ludzi młodych i pokazuje, że poprzez codzienne wybory konsumenckie mogą oni przyczynić się do poprawy stanu środowiska oraz warunków życia obecnych i przyszłych pokoleń. - Clean Clothes Campaign – kampania „czystych” ubrań nie jest kampanią reklamową proszku do prania, lecz stowarzyszeniem organizacji, które mają na celu wywarcie wpływu na przedstawicieli handlu, by sprzedawali tekstylia pochodzące z produkcji, gdzie panują ludzkie warunki pracy. (http://www.csrinfo.org/pl/wiadomosci/informacje-prasowe/1600-kampania-na-rzecz-godnej-placy-wswiatowy-dzien-godnej-pracy). Dokumentacja na gazetce ściennej MCR mogą zostać przedstawione całej szkole lub klasie w formie gazetki ściennej. Także informacje o inicjatywach przedstawionych powyżej mogą się tam znaleźć. Gazetkę można uzupełnić o różne materiały (zdjęcia, listy, rysunki itd.). www.join-the-game.org/pl 12 Temat 3: Milenijne Cele Rozwoju 3.9 Dlaczego warto angażować się w realizację Milenijnych Celów Rozwoju? Milenijne Cele Rozwoju są krokiem w kierunku większej sprawiedliwości na całym świecie. Ty również możesz przyczynić się do ich realizacji. Dokończ zdania. 1. Angażuję się w działania na rzecz sprawiedliwości wtedy, gdy ____________________________________ _______________________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________ 2. W odpowiedzi na wezwanie do większego zaangażowania się na rzecz sprawiedliwości, mogłabym/mógłbym _______________________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________ 3. Ludzie tacy jak Martin Luther King, Desmond Tutu lub Nelson Mandela przede wszystkim dlatego angażowali się w działania na rzecz sprawiedliwości, ponieważ ____________________________________ _______________________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________ 4. Walka ogromnej liczby ludzi o większą sprawiedliwość na świecie jest skuteczna tylko wtedy, gdy _______________________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________ 5. Za najtrudniejsze w „działaniach na rzecz sprawiedliwości” uważam _______________________________ _______________________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________ (Źródło: Georg Krämer, Welthaus Bielefeld) www.join-the-game.org/pl 13 Temat 3: Milenijne Cele Rozwoju 3.10 Przegląd Milenijnych Celów Rozwoju W 2000 roku przywódcy 189 państw należących do Organizacji Narodów Zjednoczonych (w tym Polski) na Zgromadzeniu Ogólnym ONZ w Nowym Jorku zobowiązali się do realizacji do 2015 roku Milenijnych Celów Rozwoju – minimalnych celów niezbędnych do ochrony życia. Oto one: Cel 1 Wyeliminować skrajne ubóstwo i głód - Zobowiązanie 1: Zmniejszyć o połowę liczbę ludzi, których dochód nie przekracza 1 dolara dziennie. - Zobowiązanie 2: Zmniejszyć o połowę liczbę ludzi, którzy cierpią głód. Cel 2 Zapewnić powszechne nauczanie na poziomie podstawowym - Zobowiązanie 3: Zapewnić wszystkim chłopcom i dziewczętom możliwość ukończenia pełnego cyklu nauki na poziomie podstawowym. Cel 3 Promować równość płci i awans społeczny kobiet - Zobowiązanie 4: Wyeliminować nierówny dostęp płci do pierwszego i drugiego szczebla edukacyjnego do 2005 roku, a na wszystkich szczeblach do 2015. Cel 4 Ograniczyć umieralność dzieci - Zobowiązanie 5: Zmniejszyć o 2/3 wskaźnik umieralności dzieci w wieku do lat 5. Cel 5 Poprawić opiekę zdrowotną nad matkami - Zobowiązanie 6: Zmniejszyć o 3/4 wskaźnik umieralności matek. Cel 6 Ograniczyć rozprzestrzenianie się HIV/AIDS, malarii i innych chorób - Zobowiązanie 7: Powstrzymać rozprzestrzenianie się HIV/AIDS i ograniczyć ilość nowych zakażeń. - Zobowiązanie 8: Powstrzymać rozprzestrzenianie się malarii i innych groźnych chorób i ograniczyć ilość zachorowań. www.join-the-game.org/pl 14 Temat 3: Milenijne Cele Rozwoju Cel 7 Stosować zrównoważone metody gospodarowania zasobami naturalnymi - Zobowiązanie 9: Uwzględnić zasady zrównoważonego rozwoju w krajowych strategiach i programach; stosować metody hamujące zubożenie zasobów środowiska naturalnego. - Zobowiązanie 10: Zmniejszyć o połowę liczbę ludzi pozbawionych stałego dostępu do czystej pitnej wody. - Zobowiązanie 11: Do 2020 roku osiągnąć znaczącą poprawę warunków życia przynajmniej 100 milionów mieszkańców slumsów. Cel 8 Stworzyć globalne partnerskie porozumienie na rzecz rozwoju - Zobowiązanie 12: Dopracować dostępny dla wszystkich, oparty na jasnych przepisach, przewidywalny i nikogo niedyskryminujący system handlowo-finansowy. Uczestnicy systemu powinni być zobowiązani do podejmowania aktywnej działalności promującej dobre praktyki rządzenia, rozwój i ograniczanie ubóstwa. Dotyczy to działań na poziomie narodowym i międzynarodowym. - Zobowiązanie 13: Wyjść naprzeciw szczególnym potrzebom najsłabiej rozwiniętych państw poprzez zniesienie ceł i kontyngentów na towary eksportowane przez te kraje, zwiększenie skali redukcji długów poważnie zadłużonych ubogich krajów, umorzenie długów zaciągniętych w ramach oficjalnej pomocy bilateralnej oraz zwiększenie pomocy na rzecz rozwoju dla krajów podejmujących działania mające na celu ograniczenie ubóstwa. - Zobowiązanie 14: Wyjść naprzeciw szczególnym potrzebom krajów śródlądowych i krajów rozwijających się położonych na małych wyspach. - Zobowiązanie 15: Rozstrzygnąć kwestię zadłużenia krajów rozwijających się poprzez podjęcie narodowych i międzynarodowych kroków służących utrzymaniu długookresowej zdolności do spłaty zadłużenia. - Zobowiązanie 16: We współpracy z krajami rozwijającymi się stworzyć miejsca godnej i produktywnej pracy dla młodzieży. - Zobowiązanie 17: We współpracy z firmami farmaceutycznymi zapewnić dostęp do niedrogich podstawowych leków w krajach rozwijających się. - Zobowiązanie 18: We współpracy z sektorem prywatnym upowszechnić dostęp do nowych technologii, zwłaszcza technologii informacyjnych i komunikacyjnych. - Źródło: http://www.unic.un.org.pl/cele.php Pełna wersja Deklaracji Milenijnej w języku polskim znajduje się na stronie: www.unic.un.org.pl/dokumenty/deklaracja_milenijna.doc www.join-the-game.org/pl 15 Temat 3: Milenijne Cele Rozwoju 3.11 Wybrane cele i ich realizacja w Republice Południowej Afryki Cel 1: Wyeliminować skrajne ubóstwo i głód Według Wskaźnika Ubóstwa Społecznego „Human Poverty Index” RPA zajmuje dopiero 56 miejsce z 103 ocenianych krajów. To oznacza, że sytuacja ubogich ludzi w RPA jest znacznie gorsza niż można byłoby się tego spodziewać, uwzględniając przeciętny dochód na osobę. Do szerzącego się ubóstwa przyczynia się w znacznym stopniu bezrobocie. Bezrobocie młodych ludzi wynosiło w 2001 roku ok. 55,8%. Ubóstwo bardziej dotyka ludność czarną niż białą. 91,1% spośród 21,9 miliona ludzi żyjących w ubóstwie to ludzie czarni. Udział ludzi żyjących poniżej oficjalnej granicy ubóstwa zmniejszył się w latach 1995-2002 z 51,1% do 48,5% - to mały krok w kierunku osiągnięcia milenijnego celu. Na skutek przyrostu ludności liczba ubogich w tym czasie wzrosła o 1,7 miliona. Rząd stara się przeciwdziałać zubożeniu społeczeństwa poprzez wprowadzenie programów pomocy socjalnej, z których korzysta 10 milionów ludzi. Wysoki przyrost ludności i migracja z zubożałych i bardzo suchych regionów do miast są przyczyną tego, że ludność w slumsach w latach 2001-2008 podwoiła się do 2,4 miliona ludzi. W RPA również panuje głód i niedożywienie, choć może nie w takim stopniu jak w niektórych pozostałych krajach afrykańskich. Niedożywienie na terenach wiejskich jest rezultatem wypędzenia milionów czarnych rodzin z urodzajnych obszarów i ich osiedlenia się na semia-riden, czyli półpustynnych częściach kraju. Prawie 14 z 16 milionów mieszkańców ludności wiejskiej RPA żyje w tak zwanych „homeland”, wyznaczonych przez rząd apartheidu mało urodzajnych, suchych terenach z dala od urodzajnych obszarów rolniczych i winnicznych. http://www.un.org.pl/rozwoj/mdg_raport-kofi-annana.php Cel 2: Zapewnić powszechne nauczanie na poziomie podstawowym W latach 1990-91 do szkoły chodziło 88% wszystkich dzieci w wieku szkolnym, w latach 2002-2003 było to 89%. W ciągu następnych 10 lat należy więc dołożyć ogromnych starań, aby do 2015 roku osiągnąć milenijny cel. Trudniejsze do realizacji jest dopasowanie jakości oferty kształcenia. Obecnie różnice między drogimi szkołami prywatnymi a prymitywnymi szkołami wiejskimi są olbrzymie. Z tego powodu RPA jest jeszcze daleka od zapewnienia równych szans w zakresie edukacji. Więcej informacji znajduje się na stronie internetowej na liście haseł kluczowych. http://www.join-the-game.org/pl/nauczyciele/materialy-dydaktyczne.html Cel 3: Promować równość płci i awans społeczny kobiet Z liczbą 55 000 gwałtów zgłoszonych tylko w 2007 roku RPA należy do jednego z krajów z najwyższą stopą gwałtów na całym świecie. Jednak tylko ułamek tych wypadków trafia do sądu. Organizacje zajmujące się prawami człowieka podają nieujawnianą publicznie liczbę prawie 1,5 miliona gwałtów rocznie. Według badań, co czwarty Południowoafrykańczyk jeden raz lub kilka razy dokonał gwałtu. http://www.join-the-game.org/pl/nauczyciele/materialy-dydaktyczne.html www.join-the-game.org/pl 16 Temat 3: Milenijne Cele Rozwoju Cel 6: Ograniczyć rozprzestrzenianie się HIV/AIDS, malarii i innych chorób Były prezydent RPA, Thabo Mbeki, przez długi czas kwestionował związek między HIV i AIDS i dlatego jego rząd aż do początku wieku nie prowadził żadnej skutecznej polityki zapobiegającej AIDS. Tymczasem przyczyną jednej trzeciej zgonów w RPA jest właśnie AIDS. Dopiero na początku 2004 roku przeznaczono państwowe środki na lekarstwa antyretrowirusowe, które wprawdzie nie leczą choroby, ale opóźniają jej rozwój i tym samym mogą przedłużyć życie chorego. Polityka rządu w zakresie AIDS prawdopodobnie przyczyniła się do tego, że dziś RPA należy do państw z najwyższą liczbą zarażonych. Z tym związane są oczywiście ludzkie tragedie, których nie sposób opisać. W przypadku dużej liczby zmarłych na AIDS dochodzi do poważnych skutków ekonomicznych. Wiele ubogich rodzin musi przeznaczyć znaczną część swoich dochodów na pokrycie kosztów pogrzebu krewnych. Z drugiej strony wzrastające zubożenie społeczeństwa wzmaga rozprzestrzenianie się choroby, jak niedawno podkreśliła Alison Munro z biura koordynacji ds. AIDS podczas Konferencji Episkopatu Niemiec: „Ludzie zarażają się, ponieważ nie mają pieniędzy. Potrzebują pieniędzy, by kupić kawałek chleba, a żeby przeżyć zrobią wszystko”. http://www.un.org.pl/rozwoj/mdg_raport-kofi-annana.php www.join-the-game.org/pl 17 Temat 4: Piłka nożna w RPA Spis treści Temat 4: Piłka nożna w RPA 2 4.1 Galeria zdjęć 2 4.2 Ankieta na temat MŚ w Piłce Nożnej 2010 w RPA 3 4.2 Bilet do RPA 5 4.3 MŚ 2010 – miasta 6 MŚ 2010 – kartoteka miast 6 Pozostałe informacje 7 Wskazówki do pracy 7 4.4 Piłka nożna w RPA 8 Gry z podziałem na role 9 4.5 Piłka nożna w RPA – historia 10 4.6 Piłka nożna w RPA – niekontrolowana dynamika 12 www.join-the-game.org/pl 1 Temat 4: Piłka nożna w RPA 4.1 Galeria zdjęć www.join-the-game.org/pl 2 Temat 4: Piłka nożna w RPA 4.2 Ankieta na temat MŚ w Piłce Nożnej 2010 w RPA Poniższa krótka ankieta pomoże jasno określić nasze oczekiwania względem MŚ. Poza tym będzie okazją do rozpoczęcia dyskusji na temat zbliżającego się wydarzenia. Możesz samodzielnie wypełnić ankietę albo wykorzystać ją jako wzór do ankiety, którą przeprowadzisz wśród innych uczniów na szkolnym podwórku lub wśród dorosłych w twoim mieście. Ankieta na temat MŚ w Piłce Nożnej 2010 Jestem fanką/fanem piłki nożnej: ☐tak ☐nie Piłka nożna jest dla mnie ważna, ponieważ __________________________________________________ ____________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________ Interesuję się piłką nożną, ponieważ ______________________________________________________ ____________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________ Kiedy słyszę „MŚ w Piłce Nożnej 2010 w RPA”, to wyobrażam sobie ______________________________ ____________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________ Od MŚ 2010 oczekuję ___________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________ Przyznanie RPA MŚ w Piłce Nożnej 2010 uważam za ___________________________________________ ____________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________ www.join-the-game.org/pl 3 Temat 4: Piłka nożna w RPA Z radością czekam na MŚ 2010, ponieważ ___________________________________________________ ____________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________ Zastanawiam się jednak _________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________ Dla fanów piłki nożnej w RPA, którzy są w moim wieku, MŚ w Piłce Nożnej 2010 we własnym kraju oznaczają ____________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________ Mecze obejrzę ________________________________________________________________________ Mistrzem Świata 2010 zostanie ___________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________ Poza tym chcę jeszcze powiedzieć, że _____________________________________________________ ____________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________ www.join-the-game.org/pl 4 Temat 4: Piłka nożna w RPA 4.3 Bilet do RPA Zapisz, czego udało Ci się dowiedzieć z gry „Przygoda w Kapsztadzie” o piłce nożnej w RPA. Jeśli nie pamiętasz lub w grze nie trafiłeś jeszcze do Khayelitsha, możesz sprawdzić w punkcie „Życie w Khayelitsha”. http://www.join-the-game.org/pl/gra-join-the-game.html www.join-the-game.org/pl 5 Temat 4: Piłka nożna w RPA 4.3 MŚ 2010 – miasta Durban – Johannesburg – Kapsztad – Mangaung/Bloemfontein – Nelson Mandela Bay/Port Elizabeth – Nelspruit – Polokwane – Rustenburg – Tshwane/Pretoria Źródło: http://de.fifa.com/img/tournament/fwc/cities100.jpg Kartoteka miast MŚ. Wypisz miasta RPA zaangażowane w MŚ i wyszukaj potrzebne informacje: Informacje na temat miasta i regionu: Miasto: Prowincja: Ludność: Powierzchnia: Dzielnice miasta: Bogactwa naturalne/gospodarka/przemysł: Zabytki: Historia: Uwagi dotyczące okresu apartheidu: Informacje na temat komunikacji w mieście: www.join-the-game.org/pl 6 Temat 4: Piłka nożna w RPA Pozostałe informacje Przy wyszukiwaniu informacji pomocne mogą być: - materiały drukowane: leksykony, przewodniki, prospekty turystyczne, atlasy, - zbiór linków i katalog haseł na: http://www.join-the-game.org/pl/nauczyciele/materialy-dydaktyczne.html - informacje z biur podróży lub od nauczyciela geografii. Wskazówki do pracy Większość ludzi w RPA żyje w dużych miastach. W dziewięciu z nich odbywają się rozgrywki MŚ w Piłce Nożnej. Informacje o tych miastach zbierzcie w klasie, najlepiej podczas pracy w grupach. Rezultaty Waszej pracy możecie zaprezentować całej klasie na gazetce ściennej. Zadania: 1. Informacje o wybranym przez Was mieście wpiszcie do kartoteki miast MŚ. 2. Za pomocą programu „Google-Earth” (http://earth.google.de/download-earth.html) obejrzyjcie to miasto. 3. Zróbcie plakat informacyjny. Projekt i wykonanie zależy od Waszych pomysłów. Zważcie na to, że czasem jeden obraz mówi więcej niż tysiąc słów. Jeśli chcecie, możecie: 1. zaprojektować prospekt promujący wybrane przez Was miasto, 2. napisać list do swoich rówieśników w tym mieście, zapytać o to, co Was interesuje lub udzielić im wskazówek; w liście możecie porównać swoje rodzinne miasto z miastem w RPA, 3. zaplanować podróż z Waszego rodzinnego miasta do wybranego miasta MŚ lub zastanowić się, czego może oczekiwać od MŚ młoda osoba z tego miasta Na stronie o miastach MŚ www.fifa.com i http://afryka.org/rpa2010/?mapa=2 znajdziecie kolejne wskazówki dotyczące roli piłki nożnej w danym mieście. Możecie przygotować krótki referat na ten temat. www.join-the-game.org/pl 7 Temat 4: Piłka nożna w RPA 4.4 Piłka nożna w RPA Obejrzyj jeszcze raz punkt informacyjny o Bafana Bafana – południowoafrykańskiej reprezentacji. Przeczytaj również arkusz 4.5. (Tekst dostępny jest również w kilku różnych językach na stronie: http://pl.wikipedia.org/wiki/Reprezentacja_Republiki_Po%C5%82udniowej_Afryki_w_pi%C5%82ce_no% C5%BCnej ) a. Sporządź krótką tablicę chronologiczną na temat historii piłki nożnej w RPA. Opracuj trzy obszary: piłka nożny dla białych; piłka nożna dla czarnych i kolorowych; piłka nożna dla wszystkich. (Pomocne informacje: arkusz 4.5 i 4.6.). b. Sporządź dwie listy: • Lista 1: sukcesy narodowej reprezentacji RPA • Lista 2: sukcesy narodowej reprezentacji Polski c. Zapisz, co przychodzi Ci do głowy, kiedy widzisz te dwie listy: • ze swojego punktu widzenia, • z punktu widzenia młodej osoby z Khayelitsha. • Porównaj oba napisane teksty. d. Co ma wspólnego piłka nożna z apartheidem? e. Czy piłka nożna przyczyniła się do upadku apartheidu? Przeczytaj na naszej stronie tekst „MŚ pomogą nam we wspólnym spotkaniu”, który ukazał się w pierwszym newsletterze http://www.join-the-game.org/pl/nc/nauczyciele/newsletter-1/desmond-tutu.html#c821 Jeśli chcecie, możecie: opracować plakat: MŚ w Piłce Nożnej 2010 – największe wydarzenie roku, napisać krótki artykuł pt. Tegoroczne MŚ w Piłce Nożnej w RPA do gazetki ściennej (oraz do gazetki szkolnej lub do gazety lokalnej w formie listu od czytelnika), wszystkie rezultaty pracy udostępnić też innym w formie gazetki szkolnej lub podczas gry w „klasęukładankę”. www.join-the-game.org/pl 8 Temat 4: Piłka nożna w RPA Gry z podziałem na role: MŚ w RPA Rola 1: młoda osoba z Khayelitsha Rola 2: ty Temat do rozmowy: Jakie znaczenie mają dla mnie MŚ 2010 w RPA? Piłka nożna dla świata Rola 1: młoda osoba z Khayelitsha Rola 2: młoda osoba z Khayelitsha Temat do rozmowy 1: Co chcemy pokazać poprzez organizację MŚ 2010? Temat do rozmowy 2: Czym dla nas jest piłka nożna? Nieudana młodość? Rola 1: opiekun z salezjańskiego projektu w Khayelitsha Rola 2: ty Temat do rozmowy: Czy musimy zgadzać się na dyskryminację młodzieży w południowoafrykańskich dzielnicach township? Własna gra z podziałem na role Rola 1: ______________________________________________________ Rola 2: ______________________________________________________ Temat do rozmowy: ______________________________________________________ Kiedy skończycie tę grę, możecie ponownie wypełnić ankietę (arkusz 4.2) i zastanowić się nad tym, czego się dowiedzieliście. www.join-the-game.org/pl 9 Temat 4: Piłka nożna w RPA 4.5 Piłka nożna w RP - historia Historia piłki nożnej w RPA zaczyna się pod koniec XIX wieku wraz z założeniem pierwszego oficjalnego klubu piłki nożnej o nazwie „Pietermaritzburg County” w 1879 roku. Zespół ten składający się wyłącznie z imigrantów europejskich, swoje pierwsze mecze rozgrywał z reprezentacyjnymi drużynami brytyjskich oddziałów kolonialnych. [...] W tym okresie czarnoskóra ludność miała zakaz gry w piłkę nożną, a w niektórych miejscowościach zabroniono jej nawet oglądania meczów. Jednak ich fascynacja tym sportem była silniejsza i nie minęło wiele czasu, kiedy pierwsi czarni zawodnicy zaczęli „ganiać” za skórzaną piłką. Powstała także czarna drużyna tzw. „Orange Free State Bantu Soccer Team”, która miała zaszczyt jako pierwsza południowoafrykańska drużyna grać poza granicami kraju. W 1898 roku drużyna ta pojechała do Anglii, gdzie stała się znana pod nieco poniżającą, rasistowską nazwą „Kaffern”. [...] Aż do 1963 roku włącznie kadrę narodową RPA tworzyło jedenastu wyłącznie białych piłkarzy. Drużyna brała udział w meczach z przyjeżdżającymi do RPA europejskimi klubami oraz w rozgrywkach międzynarodowych z krajami takimi jak Australia, Nowa Zelandia, Holandia, Portugalia, Irlandia Północna. Ostatni międzynarodowy mecz przed wykluczeniem RPA odbył się w 1954 roku. Jej przeciwnikiem był wówczas Izrael. Integracyjna moc piłki nożnej od zawsze stanowiła dla każdego gracza powód do dumy. Piłka nożna z pewnością przyczyniła się do przełamania barier rasowych apartheidu, nawet jeśli proces ten przebiegał bardzo wolno. W 1951 roku została założona South African Soccer Federation (Południowoafrykańska Federacja Piłki Nożnej), która była otwarta dla wszystkich czarnych i kolorowych zawodników oraz dla Hindusów. Federacja przejęła wiodącą rolę w walce przeciwko apartheidowi w sporcie i w 1955 roku w Paryżu po raz pierwszy została nagrodzona za swoje działania. Międzynarodowy Komitet Olimpijski uznał ten fakt i sformułował pismo, w którym orzekł, że „nie-biali” sportowcy są dyskryminowani w RPA. W RPA istniał związek piłkarski FASA dostępny tylko dla białych, który wspólnie z Egiptem, Etiopią i Sudanem w 1956 roku w hotelu w Lizbonie powołał Afrykańską Konfederację Piłki Nożnej (CAF). Jednakże RPA krótko po tym została wykluczona z konfederacji. A na skutek wykluczenia z FIFA w 1964 roku nie została również dopuszczona do udziału w kwalifikacjach do Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej 1966 w Anglii. Prawie dziesięć lat później FASA została oficjalnie wykluczona z FIFA. W 1959 roku doszło do założenia pierwszej zawodowej ligi piłki nożnej w RPA, „białej” „National Football League”. Z ówczesnych 15 klubów członkowskich obecnie nie działa już ani jeden.[...] Mecze drużyn z czarnych dzielnic township przyciągały ogromne masy widzów i w ten sposób w 1971 roku doszło do założenia ligi „National Professional Soccer League” (NSPL). Już po pierwszym sezonie Orlando Pirates byli niewątpliwymi zdobywcami tytułu. www.join-the-game.org/pl 10 Temat 4: Piłka nożna w RPA W 1978 roku białe kluby przeszły do czarnej ligi NSPL, zwabione przede wszystkim ogromną liczbą widzów i dochodami, które można było uzyskać jedynie w meczach „mieszanych”. Dzisiaj liga zawodowa nosi nazwę „Premier Soccer League”, a niektóre z członkowskich klubów założycielskich NSPL z 1971 roku należą do najlepszych klubów piłkarskich najwyższej klasy w RPA. W dniu 8 grudnia 1991 roku założono Południowoafrykański Związek Piłki Nożnej – „South African Football Association” (SAFA). [...] W 1992 roku RPA została ponownie przyjęta do FIFA. Członkowstwo w CAF było kolejnym krokiem i dzięki temu RPA powróciła na światową arenę piłki nożnej. Zaledwie miesiąc później zorganizowano w RPA pierwsze międzynarodowe rozgrywki. Reprezentacja Kamerunu – ćwierćfinalista Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej 1980 we Włoszech – przyjechała do RPA na uroczystość zjednoczenia i rozegrała tam trzy mecze. We wrześniu 1992 roku południowoafrykańska jedenastka rozegrała swoje pierwsze rozgrywki międzynarodowe juniorów – drużyna juniorów (do 16 lat) zmierzyła się z reprezentacją Botswany w meczu w Lenasii. Dziś drużyny z RPA obecne są na każdych rozgrywkach FIFA i CAF – poczynając od zespołów do 17 lat do reprezentacji narodowych kobiet i mężczyzn. Po upływie zaledwie 6 lat drużyna RPA miała na swoim koncie imponujące sukcesy. Oprócz kwalifikacji do Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej we Francji w 1998 roku, zdobyła również Puchar Narodów Afryki w 1996 roku, występując w roli organizatora oraz dwa lata później w tym samym konkursie w Burkina Faso doszła do samego finału. Ponadto zespołowi udało się zakwalifikować do Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej Korea/Japonia 2002. Na poziomie klubów piłkarskich Orlando Pirates zwyciężyli w 1995 roku w Afrykańskiej Lidze Mistrzów (dzisiejsza CAF Champions League); dzięki temu stali się pierwszym klubem z Południowej Afryki, któremu udało się w ciągu ponad 30 lat trwania rozgrywek zdobyć ten tytuł. Sukces ten robi jeszcze większe wrażenie, jeśli weźmiemy pod uwagę, że klub Orlando Pirates zdobył trofeum w czasie swojego pierwszego udziału w tych rozgrywkach z dala od domu na Wybrzeżu Kości Słoniowej. Źródło: http://de.fifa.com/worldcup/destination/footballsouthafrica/history.html www.join-the-game.org/pl 11 Temat 4: Piłka nożna w RPA 4.6 Piłka nożna w RPA – niekontrolowana dynamika Piłka nożna zyskała popularność w RPA przede wszystkim dzięki zarządcom kopalni w regionie Witwatersrand w połowie XIX wieku. Wśród robotników w kopalni bardzo często dochodziło do zamieszek i brutalnych konfliktów. Wprowadzenie i wspieranie nowych rodzajów sportu, muzyki, tańca miało służyć stworzeniu możliwości wyładowania agresji i utrzymania jej jak najdalej od pracodawców. Piłka nożna zapoczątkowana przez europejskie wojsko i misjonarzy w drugiej połowie XIX wieku postrzegana była przez establishment jako sport proletariatu. Szybko jednak rozpowszechniła się i rozwijała się z taką dynamiką, że ani spółki kopalniane, ani polityka nie były w stanie sprawować nad tym kontroli. Boiska do piłki nożnej stały się ważnymi miejscami, gdzie gromadzili się ludzie i dyskutowali nie tylko o sporcie, ale również na temat protestów politycznych. Wiodący przedstawiciele sztuki, muzyki, inteligencji byli równocześnie piłkarzami, na cześć których wiwatowano. Wokół klubów powstało aktywne życie społeczne, które wykraczało daleko poza granice boiska. Piłka nożna stanowiła dla czarnej ludności aż do końca apartheidu swoistą przestrzeń, która nie była całkowicie kontrolowana przez państwo. W ten sposób aż do lat 90. kluby takie jak „Kaizer Chiefs” czy „Mamelodie Sundowi” oferowały nie tylko możliwość zachowania tożsamości regionalnej, ale tworzyły również arenę do demonstracji siły i pewności siebie. Była to także sfera, w której można było pokonać bariery rasowe. Mimo iż całe środowisko piłkarskie było podzielone według koloru skóry, przynajmniej biali zawodnicy mogli grać w czarnych drużynach, które były lepsze zarówno pod względem technicznym, jak i taktycznym. Źródło: Don Bosco Bildung ohne Grenzen, Bonn 2008 www.join-the-game.org/pl 12 Temat 5: Edukacja i projekty Spis treści Temat 5: Edukacja i projekty 2 5.1 Galeria zdjęć 2 5.2 Poprawić warunki życia – trzy projekty 3 Wskazówki do pracy 5.3 MŚ w RPA – co robić? 4 5 Wskazówki do pracy 5 Uczymy się od siebie – peer education 6 5.4 „Life Choices” – mogę się zmienić 7 5.5 Ennerdale – edukacja sposobem na brak perspektyw 8 5.6 Eswatini Kitchen – przedsiębiorczość sposobem na niezależność 10 5.7 Instytut Salezjański – nowy start dla dzieci ulicy 12 www.join-the-game.org/pl 1 Temat 5: Edukacja i projekty 5.1 Galeria zdjęć www.join-the-game.org/pl 2 Temat 5: Edukacja i projekty 5.2 Poprawić warunki życia – trzy projekty Wskazówka organizacyjna: do pracy można wykorzystać metodę gry w „klasę-układankę”. Informacje dotyczące tej metody: http://www.join-the-game.org/pl/nauczyciele/materialy-dydaktyczne.html Każda grupa wybiera jeden z przedstawionych projektów (arkusze: 5.4, 5.5, 5.6 i 5.7) i opracowuje pytania. Wymiana informacji następuje za pomocą metody „klasa-układanka”. Każda grupa może również opracować materiały na gazetkę ścienną. Zbieranie informacji Zapisz, czego udało Ci się dowiedzieć o projektach dotyczących pomocy dla młodzieży z gry „Przygoda w Kapsztadzie”. Zapisz w punktach, gdzie pozyskałaś/pozyskałeś te informacje: www.join-the-game.org/pl 3 Temat 5: Edukacja i projekty Wskazówki do pracy • Wybierz jeden tekst o projekcie i zaznacz na marginesie następujące odnośniki: Z C = tutaj przedstawione są cele projektu OP = tutaj dokładniej opisana jest oferta projektu TS = tutaj można dowiedzieć się więcej na temat tła sytuacyjnego • Następnie uzupełnij tabelę z celami, ofertą i tłem sytuacyjnym projektu. Napisz tekst do gazetki ściennej i wyszukaj szczegółowe informacje. Przydatne będę np. katalog haseł (m.in. pojęcia takie jak apartheid, township, AIDS, peer education). Znajdziesz je na: http://www.join-the-game.org/pl/nauczyciele/materialy-dydaktyczne.html Wprowadzenie do każdego projektu znajdziesz w punktach informacyjnych w grze na DVD lub na stronie http://www.join-the-game.org/pl/gra-join-the-game.html (W szczególności przydatne będą fragmenty: 23. Ennerdale – długofalowa edukacja i kształcenie; 30. Program „Life-Choices”; 31. Eswatini Kitchen – sprawiedliwy handel z Suazi; 37. Program Hostel w Instytucie Salezjańskim). • Wybierz z arkusza 5.1 zdjęcia, które należą do projektu opracowywanego w Twojej grupie. Wybranym zdjęciom nadaj tytuł i napisz do nich krótki artykuł na gazetkę ścienną. • Projekty pomocowe są realizowane również w Polsce – dowiedz się o tym więcej! Dowiedz się o tym więcej na stronie: http://swm.pl Rezultaty poszukiwań zapiszcie na gazetce ściennej. Notowanie informacji Projekt • Cele Oferta Tło sytuacyjne Komentarz Te projekty realizowane są w duchu pedagogiki księdza Bosco. Jakie stoją za tym zasady? Sprawdź tutaj: http://www.join-the-game.org/pl/nauczyciele/materialy-dydaktyczne.html www.join-the-game.org/pl 4 Temat 5: Edukacja i projekty 5.3 MŚ w RPA – Działaj! Wskazówki do pracy: Zastanówcie się w trakcie wspólnej rozmowy (w parach, w grupie, w klasie): • W jaki sposób realizowany projekt nawiązuje do omówionych dotychczas problematycznych sytuacji? Czy podejmowane są również Milenijne Cele Rozwoju? • Przeanalizujcie listę poniższych tez. • Krok 1: Zaznaczcie krzyżykiem swoje odpowiedzi. • Krok 2: Porównajcie odpowiedzi w swojej grupie. Zapiszcie pytania, które powstaną podczas analizy tez. • Krok 3: Spróbujcie wyjaśnić sobie nawzajem powstałe wątpliwości. • Krok 4: Zacznijcie dyskusję: Co uważacie za pozytywne w realizacji projektów pomocowych, a co uważacie za problematyczne? W jaki sposób pomagają one mieszkańcom RPA? • Krok 5: Zapiszcie wyniki – podsumujcie wyniki i umieśćcie je na gazetce ściennej. Zdanie – Teza 1. RPA jest daleko i nie interesuje mnie. 2. My w Europie również ponosimy winę za sytuację w RPA. Dlatego projekty dają nam możliwość rekompensaty i zrobienia czegoś Tak Nie Nie wiem ☐ ☐ ☐ ☐ ☐ ☐ ☐ ☐ ☐ ☐ ☐ ☐ ☐ ☐ ☐ ☐ ☐ ☐ dobrego. 3. Młodzież w RPA nie jest w stanie sama sobie pomóc, dlatego takie projekty są potrzebne. 4. Realizowane w przeszłości projekty ułatwiały życie biednych ludzi, ale nie przyczyniły się do ich samodzielnego, aktywnego działania. 5. Cały świat tak bardzo zbliża się do siebie, że problemy młodzieży z RPA dotyczą również nas. Dlatego takie projekty są bardzo potrzebne. 6. Powinniśmy zastanowić się w klasie nad tym, jak my możemy wesprzeć jeden z takich projektów. www.join-the-game.org/pl 5 Temat 5: Edukacja i projekty Uczymy się od siebie – peer education Pod pojęciem edukacji globalnej kryje się nie tylko przekazywanie wiedzy o rzeczywistości wykraczającej poza granice własnego państwa, ale również uczenie się od siebie nawzajem. Także uczenie się od ludzi zamieszkujących półkulę południową. Projekt prewencyjny dotyczący AIDS – „Life-Choices” realizowany w Kapsztadzie – jest doskonałym przykładem na to, jak młodzież uczy się od siebie nawzajem. Takie założenie znane jest jako „peer-education” (edukacja rówieśnicza) i oznacza, że osoby z tej samej grupy społecznej i w tym samym wieku uczą się od siebie i wymieniają się informacjami. Z edukacją rówieśniczą mamy do czynienia, kiedy uczniowie w roli mediatora uczestniczą w łagodzeniu sporów na szkolnym podwórku, kiedy starsi uczniowie pomagają młodszym w zdobywaniu wiedzy i umiejętności, kiedy młodzież udziela swoim rówieśnikom porad przy problemach z narkotykami lub kiedy młodzież tworzy filmy lub przygotowuje przedstawienia teatralne w celu przekazania idei prewencji itd. Szczegółowe informacje można znaleźć w katalogu haseł lub np. na stronie: http://www.prestoproject.eu/index_p.php www.join-the-game.org/pl 6 Temat 5: Edukacja i projekty 5.4 „Life Choices” – mogę się zmienić Salezjanie Don Bosco w Kapsztadzie umacniają młodzież w walce z AIDS, ubóstwem i przemocą Nomandela doskonale pamięta moment, w którym zmieniło się jej życie. „Nie dotykaj mnie! Nie masz prawa!!” – krzyknęła 16-latka do swego ojca. Stała naprzeciwko niego i prawą rękę zacisnęła w pięść. „Jeśli choć spróbujesz jeszcze raz to zrobić, zacznę krzyczeć tak głośno, że zbiegną się tu wszyscy sąsiedzi. Powinieneś się wstydzić!” Od tego czasu jest spokój. Odnośniki / najważniejsze hasła Siłę do obrony własnej dał jej program „Life Choices” – ambitny projekt dotyczący prewencji AIDS, który ma na celu egzekwowanie praw młodzieży z biednych dzielnic. Projekt „Life Choices” jest obecnie przeprowadzany w jedenastu szkołach średnich, 13 szkołach podstawowych w centrach społecznych południowoafrykańskiej metropolii. Najważniejsze tematy kursów to „Przemoc wobec kobiet” i „Wiara we własne możliwości i domaganie się swoich praw”. Odbywają się one dwa razy w tygodniu przez trzy lata. To nie jest przypadek: w olbrzymich ubogich dzielnicach miasta – township – coraz częściej dochodzi do gwałtów na kobietach i dzieciach. Oficjalny odsetek osób zakażonych AIDS wynosi 19% i wśród kobiet jest trzy razy wyższy niż wśród mężczyzn. „Jednak nikt się tym nie przejmuje” – mówi Sofia Neves, pomysłodawczyni projektu. „Gwałt jest tutaj akceptowany. Kobiety uczą się od swoich matek, że nie ma sensu tego zgłaszać”. Przemoc to w dużej mierze skutek apartheidu, mówi 30-letnia Portugalka. Do początku lat 90. rząd wypędzał wszystkich czarnych ludzi do township – ogromnych dzielnic dla biednych ludzi, które położone są ok. 15-20 kilometrów od eleganckich centrów miasta o europejskim charakterze. Czarni mieszkańcy opuszczali swoje dzielnice tylko wtedy, gdy udawali się do pracy jako tania siła robocza będącej w mniejszości białej ludności. Do dzisiaj, 15 lat po upadku segregacji rasowej, ubóstwo i bezrobocie jest tutaj bardzo wysokie. Oficjalnie stopa bezrobocia w Kapsztadzie jest niższa niż średnia krajowa i wynosi 30%. Gospodarka metropolii przeżywa szybki rozwój! Jednakże rozkwit ten nie dotyczy mieszkańców township: prawie dwie trzecie z nich nie ma pracy lub pracuje tylko dorywczo. Ograniczona przestrzeń – często siedmio- lub ośmioosobowa rodzina zajmuje jeden lub dwa pokoje – i nadużywanie alkoholu prowadzą do tego, że frustracja przeradza się w agresję i przemoc. W dzielnicach takich jak Athlone, Delft czy Manenberg pełno jest niebezpieczeństw: ostre narkotyki, gangsterzy, nienawiść rasowa i AIDS. „Kto tutaj dorasta, praktycznie nie ma szans, by kiedykolwiek się stąd wydostać” – twierdzi Neves. Twórcy projektu „Life Choices” chcą to zmienić. Oprócz propagowania wiary we własne możliwości i egzekwowania swoich praw, młodzi trenerzy proponują również cały szereg różnych strategii, m.in. „Określać i osiągać cele”, „Zdrowie i ryzykowne zachowanie” oraz „Tolerancja etniczna”, które są realizowane w ramach warsztatów oraz poprzez odgrywanie ról. Projekt w ciągu kolejnych pięciu lat powinien dotrzeć do 56 000 młodych ludzi. Jest on organizowany przez Salezjanów Don Bosco – wspólnoty zakonnej angażującej się na całym świecie w działania na rzecz dyskryminowanych dzieci i młodzieży. „Nie chodzi tylko o to, by zapobiegać przemocy i AIDS. Chcemy pokazać młodym ludziom, że istnieje jakaś alternatywa” – wyjaśnia ojciec Pat Naughton, kierownik salezjanów w Kapsztadzie. Do aktualnego planu strategicznego rządu RPA dotyczącego AIDS ksiądz podchodzi raczej krytycznie. Jest to wprawdzie krok w dobrym kierunku, jednakże planowane zaopatrzenie w leki antyretrowiralne 80% wszystkich chorych na AIDS do roku 2011 to działania ograniczające się jedynie do sektora zdrowotnego. „AIDS jest przede wszystkim problemem społecznym” – mówi ojciec Patrick. Według aktualnych statystyk połowę ludzi zarażonych stanowi młodzież poniżej 20 roku życia. Projekt „Life Choices” ma na celu zmianę hierarchii wartości młodej generacji. „Każdego dnia młodzież odczuwa tutaj, że życie ludzkie nie ma żadnej wartości” – twierdzi irlandzki ksiądz. „My staramy się przekazać im, że to od nich zależy, czy coś się zmieni. Dzięki ich działaniom społeczeństwo może się naprawdę zmienić”. Ten pomysł sprawdził się w przypadku Nomandeli i jej kolegów i koleżanek ze szkoły. „Dla mnie najgorsze było to, że nie miałam z kim porozmawiać” – opowiada młoda, pełna temperamentu kobieta. W grupie nauczyła się otwarcie rozmawiać na temat gwałtu oraz ćwiczyła poprzez odgrywanie ról, w jaki sposób może bronić się przed ojcem. „Tutaj nauczyliśmy się, że możemy wzajemnie sobie pomagać” – przyznaje jedna z uczennic, Queen. Ta energiczna kobieta miała zaledwie 16 lat, kiedy zaszła w niechcianą ciążę. Zmotywowana przez „Life Choices” 20-latka postanowiła ukończyć szkołę. „Nauczyłam się czegoś na własnych błędach i chciałabym swoje doświadczenia przekazywać innym” – wyjaśnia Queen bardzo pewna siebie. Ona, Nomandela i 24 pozostałych uczniów Highschool w Township Athlone w ramach wolontariatu zgłosili się do www.join-the-game.org/pl 7 Temat 5: Edukacja i projekty działania w ramach peer education – edukacji rówieśniczej. Młodzi edukatorzy po ukończeniu treningu „Life Choices” będą pomagali swoim koleżankom i kolegom z klasy w problemach rodzinnych. „Jako ich rówieśniczka mam z nimi lepszy kontakt, znajdujemy wspólny język. Wiele osób ma podobne problemy do moich” – uważa Nomandela. 16-letnia dziewczyna, aby móc zapłacić za czesne w szkole i prywatny kurs aktorski, musi dodatkowo pracować jako kelnerka. Chce zostać aktorką i uwolnić się w końcu od tego slumsu. „Nie dopuszczę do tego, by ktoś mi w tym przeszkodził, nawet mój ojciec”. Źródło: http://www.jugend-dritte-welt.de/index.php?id=3064 www.join-the-game.org/pl 8 Temat 5: Edukacja i projekty 5.5 Ennerdale – edukacja sposobem na brak perspektyw RPA to kraj kontrastów, bogactwo i ubóstwo występują tuż obok siebie. Od czasu zniesienia apartheidu wiele zmieniło się na lepsze, jednak sytuacja ekonomiczna jest bardzo ciężka. Ciągle jeszcze wiele ludzi żyje poniżej granicy ubóstwa. Nieoficjalna stopa bezrobocia wynosi prawie 40%, wśród młodych ludzi sięga nawet 45%. Odnośniki / najważniejsze hasła W Ennerdale, mieście liczącym 46 000 mieszkańców, 30 km od Johannesburga, problemy socjalne są szczególnie widoczne. Prawie połowę ludności stanowią ludzie do 25 roku życia. Większość żyje na lub poniżej granicy ubóstwa w osiedlach przypominających slumsy. Proste chaty z dachami z blachy falistej, najczęściej bez prądu i wody – to ich domy. Pomimo że do Johannesburga jest bardzo blisko, ciężko jest im znaleźć pracę w tym mieście. Publiczne środki transportu są bardzo drogie i niepewne, dlatego prawie niemożliwe jest, by regularnie i punktualnie docierać do miejsca pracy w centrum miasta. W życiu codziennym brakuje miejsca na naukę Trudna sytuacja gospodarcza w Ennerdale dotyka szczególnie rodziny. Dzieci wychowują się w świecie naznaczonym ogromnym ubóstwem i HIV/AIDS. Z powodu wyzwań, jakie niesie ze sobą codzienność, na szkołę i naukę nie pozostaje zbyt wiele miejsca. Dzieci sporadycznie chodzą na lekcje i w związku z tym nie mają perspektyw na zdobycie wykształcenia zawodowego i znalezienie pracy, która umożliwiłaby im kształtowanie swojego własnego życia. Błędne koło. Wzrasta liczba sierot chorych na AIDS i dzieci zarażonych wirusem HIV, które nie mają prawie szans na edukację szkolną. Nie mają pieniędzy i odpowiednich dokumentów, by mogły chodzić do państwowej szkoły. Istnieje coraz więcej gospodarstw domowych prowadzonych przez dzieci lub młodzież, tzw. child-headed households. Ich rodzice byli chorzy na AIDS i umarli. Dzieci muszą przejąć na siebie odpowiedzialność, zarabiać pieniądze i troszczyć się o młodsze rodzeństwo. Szkoła staje się luksusem. Ucieczka w przestępczość Brak perspektyw niesie ze sobą kolejne niepożądane skutki: wielu młodych ludzi ucieka w przestępczość. W Ennerdale i w okolicy brakuje możliwości spędzania czasu wolnego czy uprawiania sportu. Dlatego też młodzi ludzie nie mają szans, by budować wiarę we własne zdolności czy uczyć się działania w zespole. Przerwać błędne koło By przerwać to błędne koło, Salezjanie Don Bosco w kilku miejscach w Ennerdale oferują młodzieży kursy kształcenia zawodowego. Obecnie budowane jest centrum, w którym mieścić się będzie szkoła i ośrodek kształcenia zawodowego. Ma ono stworzyć wiele nowych możliwości: oprócz kształcenia szkolnego i zawodowego niedługo będą tam również realizowane programy związane ze sportem i organizacją czasu wolnego. W ramach specjalnych kursów „Life Skills” poruszane będą takie tematy jak HIV/AIDS, samoorganizacja lub higiena. Przekazywanie wartości odgrywa tu również ogromną rolę. Aż do 600 dzieci i osób młodych z najuboższych rodzin (sieroty chore na AIDS, dzieci ulicy) już niedługo będzie tutaj miało możliwość kształcenia się w zakresie szkolnym, zawodowym, osobistym i sportowym. Projekt nie tylko umożliwi im zdobycie kwalifikacji, by mogły zarabiać pieniądze, lecz dzięki wzmocnieniu kompetencji społecznych ci młodzi ludzie staną się odpowiedzialnymi przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego w RPA i przyczynią się do pokojowego rozwoju społeczeństwa. Zwalczanie ubóstwa i ochrona środowiska Jest jeszcze coś nowego w Ennerdale: Salezjanie udowadniają, że zwalczanie ubóstwa i ochrona przyrody wcale się nie wykluczają. Uczniowie szkoły zawodowej nie tylko biorą udział w lekcjach, ale również uczestniczą w kursach uświadamiających i programach związanych z odżywianiem. Ekologiczna uprawa, ochrona zasobów naturalnych należą do przedmiotów obowiązkowych. W założeniu ta kompleksowa oferta ma na celu przekazanie młodym ludziom szacunku względem stworzenia i otoczenia oraz dbałości o własne ciało. Źródło : http://www.jugend-dritte-welt.de/index.php?id=5356 www.join-the-game.org/pl 9 Temat 5: Edukacja i projekty 5.6 Eswatini Kitchen – przedsiębiorczość sposobem na niezależność Jedno z założonych przez Salezjanów przedsiębiorstw dla kobiet w Suazi nie tylko przynosi zyski, ale jest również dziełem pomocy dla dzieci ulicy. Prawdopodobnie dla króla Suazi życie ma tylko słoneczne strony: Mswati III buduje kolejne pałace, jeździ po kraju luksusowymi limuzynami i cieszy się ze swoich 13 żon. Dla jego narodu każdy dzień to walka o przetrwanie, ponieważ dwie trzecie ludzi żyje poniżej granicy ubóstwa, 70% nie ma pracy, a co drugi człowiek jest zakażony AIDS. W Suazi, królestwie w Afryce Południowej, liczącym prawie 1,1 miliona mieszkańców jest wiele kontrastów. Jednak Mildred Henwood jest daleka od zazdrości w stosunku do swojego absolutystycznego władcy. „Dlaczego miałabym żałować mu jego bogactwa?” – pyta ze zdziwieniem biznesmenka z przemysłowego miasta Manzini – „Mam swój rozum, aby myśleć i dwie ręce do pracy. Dzięki temu mogę osiągnąć wszystko, czego chcę!” Odnośniki / najważniejsze hasła Pewna siebie 61-latka dokładnie wie, o czym mówi. Mildred kieruje wyjątkowym przedsiębiorstwem – „Eswatini Kitchen”, produkuje się tu marmoladę, sosy i warzywa konserwowe. Z zewnątrz niepozorny budynek w dzielnicy przemysłowej nawet nie pozwala przypuszczać, że kryje w sobie wzorowy przykład na udane przedsięwzięcie w Afryce Południowej. Nazwa Eswatini oznacza dosłownie „własnej roboty”, a firma z sukcesem eksportuje swoje przetwory do 13 krajów, w tym m.in. do Niemiec, Japonii, Francji i Australii. Przedsiębiorstwo to zatrudnia wyłącznie kobiety. „Poszukiwałem źródła finansowania dla moich dzieci” Ojciec Larry McDonnell z zakonu Salezjanów Don Bosco wraz z anglikańską zakonnicą w 1991 roku wpadli na pomysł rozpoczęcia produkcji marmolady w kraju położonym między RPA i Mozambikiem. „W Suazi rośnie wiele gatunków owoców, np. pomarańcze, mango, gujawa, ananasy” – mówi 72-letni ksiądz z Irlandii, który już prawie połowę swojego życia spędził w Manzini. „Poszukiwałem źródła finansowania dla moich dzieci”. Jego dzieci to około 1300 dzieci ulicy, sierot AIDS i młodych ludzi z najuboższych rodzin. W ramach programu „Manzini Youth Care” zakon finansuje im naukę w szkole lub kształcenie zawodowe w swoich warsztatach. Kiedy Mildred dowiedziała się o „Eswatini Kitchen”, przedsiębiorstwo nie przynosiło jeszcze żadnych dochodów. „Na początku robiliśmy wszystko według moich receptur i wszędzie oferowaliśmy nasze produkty” – Mildred przypomina sobie z uśmiechem początki. Dzięki organizacji humanitarnej Oxfam nawiązaliśmy kontakt z filią Fairtrade w Holandii. Holendrzy sfinansowali komputer, chłodziarki oraz specjalistów, którzy pomogli Mildred i jej współpracowniczkom podnieść jakość produktów. Poza tym Mildred w Amsterdamie uczestniczyła w szkoleniach z zakresu higieny, prawa, finansów i marketingu. Wsparcie to opłacało się. „Teraz stoimy na własnych nogach” – cieszy się pani manager. Obecnie przedsiębiorstwo dostarcza produkty do sklepów Fairtrad (sprawiedliwy handel) na całym świecie. Każdego roku wyrabia się w Eswatini Kitchen około 500 000 słoików, asortyment w międzyczasie rozszerzył się do 40 różnych produktów. Z osiągniętego obrotu Mildred pokrywa wynagrodzenie osób zatrudnionych – 52 niewykształconych kobiet, będących samotnymi matkami z Manzini lub okolic. Zysk – w 2005 roku wynosił 21 000 euro – jest całkowicie przekazywany na „Manzini Youth Care”. Wszystko bio Mildred kupuje owoce od lokalnych farmerów. Wszystkie wyróżniają się jakością bio. Osobiście odwiedzała wszystkich farmerów, by upewnić się, że nie stosują żadnych chemicznych nawozów ani pestycydów. Oprócz pracowników i farmerów jeszcze około 400 innych kobiet zarabia dzięki Eswatini Kitchen na swoje utrzymanie: zajmują się pracami ręcznymi i wykonują kolorowe koszyki z łyka na słoiczki marmolady. Zarobki, które samotne matki z Suazi zdobywają w ten sposób dla siebie i swoich rodzin, są w ich sytuacji niezbędne. Według oficjalnych danych stopa bezrobocia wynosi ok. 40%. „Wiele ludzi pracuje jedynie dorywczo. W rzeczywistości bezrobocie osiąga przynajmniej 70%” – mówi ojciec Larry. Większość ludzi żyje tutaj za mniej niż 1 euro dziennie, nie istnieje tu coś takiego jak ubezpieczenie społecznie. Kto tylko ma możliwość, ucieka z królestwa i szuka sobie pracy w sąsiednim kraju, gdzie gospodarka prężnie się rozwija. www.join-the-game.org/pl 10 Temat 5: Edukacja i projekty Po upadku apartheidu przeniesiono tam wiele zakładów. Przedsiębiorstwa takie jak Eswatini Kitchen spełniają ważną rolę, ponieważ dają ludziom perspektywę pracy w sowim kraju. Jednak pani manager Mildred chce osiągnąć o wiele więcej. „Kobiety dzięki pracy tutaj przekonują się, że mają swoją wartość. Uczą się odpowiedzialności, dbałości o higienę i rozporządzania pieniędzmi”. Uświadamianie na temat AIDS to codzienność w firmie W kraju, gdzie kobiety nie mają prawa posiadać ziemi, nie mają praw, których mogą dochodzić i muszą zaakceptować poligamię, wiedza na temat AIDS nie jest oczywista. Na przykład Millie, zanim przyszła do Eswatini Kitchen, bała się elektrycznego światła. Dziś samotna matka trójki dzieci odpowiedzialna jest za obsługę trzech urządzeń technicznych. „Kontroluję, czy chłodziarki mają odpowiednią temperaturę i czy wszystkie elektroniczne urządzenia pomiarowe w laboratorium prawidłowo funkcjonują” – wyjaśnia 28-letnia kobieta. Poza tym w firmie dba się o to, by pracownicy byli uświadomieni na temat AIDS. W Suazi 42,6% ludności jest HIV pozytywna. Na skutek ubóstwa, poligamii i gwałtów wirus tak się rozprzestrzenił, że Suazyjczycy żyją przeciętnie 38 lat. To dla założyciela przedsiębiorstwa, ojca Larrego, wystarczający powód, by szkolić współpracowników. „Zapraszamy szkoleniowców, by przeprowadzali spotkania informacyjne i dyskusyjne na temat AIDS w naszym zakładzie – mówi ksiądz – motywujemy kobiety, by zrobiły testy”. Eswatini Kitchen stanowi wzorowy przykład w wielu aspektach. Jednak po odliczeniu kosztów i wynagrodzeń dla wszystkich pracowników, dochód przedsiębiorstwa nie wystarcza na pokrycie kosztów zakwaterowania i kształcenia wielu sierot chorych na AIDS i bezdomnych dzieci na ulicach Manzini. Ojciec Larry rozpoczął więc realizację kolejnego projektu – fabryki miodu. Pszczelarzami są młodzi ludzie, sieroty zarażone AIDS, które bez problemu mogą zajmować się po szkole pszczelarstwem. „Każdy ma prawo poznać także słoneczną stronę życia – w taki sposób ksiądz wyjaśnia swoje zaangażowanie – obojętne, czy jest królem, czy nie”. Źródło: http://www.donbosco.de/aktuelles/archiv/weltfrauentag-swasiland.html www.join-the-game.org/pl 11 Temat 5: Edukacja i projekty 5.7 Instytut Salezjański – nowy start dla dzieci ulicy Programy realizowane w Instytucie Salezjańskim to ogromna szansa dla dzieci ulicy na życie w społeczeństwie. Młodzi ludzie uczą się, jak być odpowiedzialnymi za siebie i innych i samodzielnie decydować o swoim życiu. Odnośniki / najważniejsze hasła Kapsztad – licząca prawie trzy miliony mieszkańców metropolia – jest jednym z najważniejszych centrów przemysłowych w RPA. W niezwykle rozwiniętym turystycznie, bogatym centrum miasta nie sposób dostrzec oznak ubóstwa, za wyjątkiem dzieci ulicy na Long Street. W przeciwieństwie do oddalonych przedmieść, gdzie chaty stoją jedna przy drugiej – tam ubóstwo jest wszechobecne. Miasto robi wszystko, by przepędzić z centrum żebraków i przede wszystkim pozbyć się dzieci ulicy. Uważa się, że zakłócają oni spokój, dlatego służby dbające o bezpieczeństwo w mieście zbierają wszystkie dzieci i wywożą je poza centrum. Wykorzystywanie przenosi się także na ulicę Wiele dzieci i młodych ludzi żyjących na ulicy było wykorzystywanych i maltretowanych przez dorosłych w swoich rodzinach. Nieufność i strach wobec dorosłych jest skutkiem takiego traktowania. Wykorzystywanie przenosi się często także na ulicę. Życie na ulicy jest zazwyczaj jeszcze bardziej surowe niż w domu. Prostytucja to dla dzieci ulicy jedna z niewielu możliwości, aby zarobić pieniądze. Bardzo często młodzież na ulicy sięga po narkotyki. Dagga (marihuana) i klej pozwalają im na krótki czas zapomnieć o ich życiu lub uczynić je bardziej znośnym – oczywiście niszcząc przy tym ich zdrowie. Szkoła schodzi przy tym na dalszy plan. Chociaż wystarczyłoby tylko podstawowe wykształcenie, by poprawiła się sytuacja dzieci ulicy w Kapsztadzie. Nowy start w życie W Instytucie Salezjańskim w Kapsztadzie Salezjanie Don Bosco umożliwiają dzieciom i młodzieży z ulicy nowy start. W Don Bosco, jak nazywany jest potocznie Instytut Salezjański, działają cztery powiązane ze sobą programy. „Learn to Live School” przygotowuje dzieci do 16 roku życia, które nigdy nie chodziły lub chodziły bardzo krótko do szkoły, do regularnej edukacji szkolnej. Jeżeli dzieci dwa lata lub dłużej żyły na ulicy, potrzebują pomocy, by móc ponownie aktywnie włączyć się do życia w społeczeństwie. Potrzebne jest odbudowanie na nowo poczucia własnej wartości. Głównym wyzwaniem jest odbudowanie ich zaufania do dorosłych. Powoli muszą nauczyć się również, jak radzić sobie z agresją i frustracją. Zazwyczaj dzieci uczą się zachowań społecznych od rodziców, starszego rodzeństwa lub nauczycieli. Na ulicy brakuje takich autorytetów. Poza tym rozwijane są tutaj typowe umiejętności, takie jak czytanie, pisanie, liczenie. Technical Skills Center Program „Technical Skills Center” skierowany jest do młodzieży i dorosłych między 16 i 25 rokiem życia. Mogą oni wybrać jedną z ofert kształcenia zawodowego w zakresie obróbki metalu, obróbki skóry, stolarstwa, murarstwa i produkcji karoserii. Oprócz technicznych umiejętności przekazywane są również kompetencje społeczne, przygotowujące do życia zawodowego. Dla byłych dzieci ulicy przyzwyczajenie się do codziennego dnia pracy, współpraca z dorosłymi i z kolegami to prawdziwe wyzwanie. Równie ważne jest prawidłowe radzenie sobie z frustracją i agresją. Kierownicy warsztatów muszą z tego względu odznaczać się nie tylko fachowymi, rzemieślniczymi umiejętnościami, ale i pedagogicznym podejściem. W czasie zajęć praktycznych młodzież produkuje przedmioty, które potem może sprzedać na rynku, np. torebki, okładki do książek, portmonetki. Po odjęciu kosztów za zużyty materiał młodzież zachowuje dla siebie pieniądze ze sprzedaży. www.join-the-game.org/pl 12 Temat 5: Edukacja i projekty Szkoła życia Program „School-of-Life” lub zwany też po prostu Hostel to internat dla młodzieży, która zdecydowała się skończyć z życiem na ulicy. Pierwszy kontakt z nimi nawiązują pracownicy tzw. streetworker, którzy rozmawiają z chłopcami na ulicy. Czterotygodniowy obóz wstępny przygotowuje ich do życia w internacie, a 18-miesięczny program związany ze szkołą i kształceniem przygotowuje ich do powrotu do życia w społeczeństwie. Zachowanie, którego nauczyli się na ulicy jest w nich głęboko zakorzenione, dlatego powrót jest dla nich o wiele większym wyzwaniem niż w przypadku młodszych dzieci ulicy. Lecz nawet dla absolwentów tego programu życie w południowoafrykańskim społeczeństwie nie stanie się łatwe. Problemy społeczne – ubóstwo i bezrobocie są wszechobecne. Ale byłe dzieci ulicy mogą się im przeciwstawić. Źródło: http://www.jugend-dritte-welt.de/index.php?id=5430 www.join-the-game.org/pl 13 Propozycje działań Dołącz do gry! Join the Game! Chcesz coś zmienić? Masz szansę i możliwości do tego, by wspólnie ze swoimi przyjaciółmi zorganizować akcję, dzięki której będziecie mogli choć trochę zmienić świat. 3 minuty dla edukacji – Champions for South Africa! „3 minuty dla edukacji” to akcja, w którą możecie się włączyć bez większych przygotowań. Pragniemy, by możliwie jak najwięcej uczniów z różnych szkół w całej Polsce przyłączyło się do niej i 1 czerwca 2010 roku wystąpiło przed swoją szkołą na rzecz edukacji. Dołączcie do nas już teraz i zapamiętajcie tę datę. Więcej informacji otrzymacie w odpowiednim czasie w naszym newsletterze i na stronie internetowej. Jest jeszcze wiele innych możliwości zaangażowania na rzecz tego, by dzieci i młodzież w RPA mogły chodzić do szkoły: MŚ w 2010 roku w Waszej szkole Zorganizujcie w swojej szkolne własne mistrzostwa w piłce nożnej pod hasłem „Szkoła Twoją szansą!”. Strzelanie bramek Z drewna i materiału zbudujcie bramkę z otworami na piłkę. Bramka powinna mieć kształt granic RPA. Kto strzeli najwięcej bramek, ten wygrywa. Vuvuzela – trąbka kibica Typową trąbkę kibica używaną na stadionach w RPA możecie zrobić sami i np. w czasie „3 minut dla edukacji” narobić trochę hałasu, aby zwrócić uwagę na problemy RPA. Akcja z kartkami pocztowymi Napiszcie wszyscy razem jedną kartkę pocztową do rzeczników różnych partii w parlamencie odpowiedzialnych za politykę na rzecz rozwoju. Napiszcie na niej hasło: „Szkoła szansą rozwoju RPA!”. Wszyscy jesteśmy odpowiedzialni za postulaty realizowane w ramach polityki na rzecz rozwoju w parlamencie. Więcej informacji o naszych akcjach znajdziecie na: http://www.join-the-game.org/pl/mlodziez.html Wasze akcje możecie zgłosić do konkursu „Dołącz do konkursu! Join the Competition!”. http://www.join-the-game.org/pl/gra-join-the-game/dolacz-do-konkursu.html www.join-the-game.org/pl 1 Stopka redakcyjna – materiały lekcyjne dla uczniów w wieku 13-18 lat Autor: Martin Geisz Tłumaczenie: Anna Żebrowska Redakcja: Agnieszka Borowiecka, Justyna Bukłaho Projekt i koordynacja: Benedict Steilmann, Justyna Bukłaho Wykonanie: iconate GmbH, Timotheus Bojarowski Zdjęcia: Eric Miller, South African Tourism, Don Bosco Bonn lub zgodnie z podanym źródłem Salezjański Wolontariat Misyjny MŁODZI ŚWIATU ul. Tyniecka 39 30-323 Kraków Projekt zrealizowany przy wsparciu finansowym Unii Europejskiej. Projekt lub publikacja odzwierciedlają jedynie stanowisko ich autora i Unia Europejska nie ponosi odpowiedzialności za umieszczoną w nich zawartość merytoryczną. www.join-the-game.org/pl