docadvision
download 
Reklamacja Transkrypt
advision
ADVISION 22 str. Widzisz lepiej MEDIC - oprawy do pomieszczeń czystych str.34 ACRON ststr.r. 50, 100, 200 Oprawy „downlight” z ELGO SIMEN, ARION, MATIS str.44 Rodzina opraw drogowych 28 ACRON Nowa rodzina opraw drogowych ACRON 200 ACRON 100 ACRON 50 trzy modele: ACRON 200, ACRON 100, ACRON 50 szeroki zakres źródeł światła: lampy sodowe i metalohalogenkowe oraz diody LED doskonałe właściwości fotometryczne regulacja rozsyłu światła energooszczędność wysoka odporność na zanieczyszczenia i wpływy atmosferyczne – IP66 długotrwałe użytkowanie, dzięki użyciu materiałów najwyższej jakości Biuro handlowe 05-500 Piaseczno, Stara Iwiczna, ul. Słoneczna 116A, tel. +48 (22) 756 64 00, fax +48 (22) 756 64 10, [email protected], www.brilux.pl Spis treści OD REDAKCJI 3 Szanowni Czytelnicy, Trzydzieści to liczba okrągła i ciesząca oko. Dla zespołu tworzącego „Oświetlenie INFO” trzydzieści to liczba ciesząca szczególnie, ponieważ mówi ona o ilości wydań kwartalnika. Warto przy tym uświadomić sobie, że trzydzieści numerów oznacza trzydzieści kwartałów, czyli sto dwadzieści miesięcy. Zatem towarzyszymy naszym Czytelnikom już ósmy rok. Niby to tylko kilka lat, a jednak sporo czasu, a w tym okresie w oświetleniu z ery żarówek wkroczyliśmy w erę diod świecących LED. W ciągu tych lat nie było przypadku, aby jakiś numer nie ukazał się. Co więcej pismo docierało do Czytelników zawsze regularnie na przełomie kolejnych kwartałów. Żadna inna firma z branży oświetleniowej w Polsce nie może pochwalić się publikacją periodyczną wydawaną tak długo i tak konsekwentnie. W tym czasie kwartalnik „Oświetlenie INFO” z powodzeniem spełniał rolę firmowego narzędzia marketingowego, ale także wypełniał misję popularyzacji podstawowej wiedzy z zakresu techniki oświetlania. Mamy nadzieję, że będziemy mogli dobrze służyć naszym Czytelnikom jeszcze przez wiele kolejnych wydań. Zapraszamy do lektury! Marek Kołakowski Redaktor naczelny Spis treści Aktualności firmowe .................................................................................................................................................. 4 Aktualności z branży .................................................................................................................................................. 6 Firma Handlowa ELEKTRON .................................................................................................................................. 8 Konsorcjum Hurtowni Elektrycznych ELMEGA ....................................................................................... 10 GOVENA Oświetlenie ściemnialne .................................................................................................................. 12 Targi Światło 2010 ....................................................................................................................................................... 16 AURAEKO na certyfikat ISO 14001 ................................................................................................................... 18 Prof. dr hab. inż. W. Dybczyński ......................................................................................................................... 20 ADVISION Widzisz więcej ...................................................................................................................................... 22 Rodzina opraw oświetlenia drogowego ACRON 50, 100, 200 ...................................................... 28 LED XELLENT Technologia LED w oświetleniu wnętrzowym ........................................................ 32 Ledowe źródła światła R50-LCW i ALCRE GU10 ...................................................................................... 33 MEDIC Szczelne oprawy do pomieszczeń czystych ........................................................................... 34 Nowości w rodzinie HERMETIC ......................................................................................................................... 38 Oprawy RIGA do łączenia w linie ..................................................................................................................... 42 SIMEN, ARION, MATIS Oprawy typu „downlight” z ELGO ................................................................ 44 SUNWIND 10 Hybrydowy zestaw oświetleniowy ................................................................................ 48 SIRAN, LOTOS i inne nowości – Nowe świetlówki kompaktowe BRILUM .............................. 52 Nowoczesne źródła światła białego do oświetlania przestrzeni miejskich .......................... 54 Oświetlenie obiektów muzealnych ................................................................................................................ 56 Montaż powierzchniowy SMT .......................................................................................................................... 64 Narzędziownia – Serce ELGO ............................................................................................................................. 68 Iluminacja zabytków i obiektów sakralnych ............................................................................................. 72 Oprawy uliczne LED – o rzetelności informacji ...................................................................................... 76 LED Llne News ............................................................................................................................................................. 80 Rok 2010 w prognozie firmy Seoul Semiconductor ............................................................................ 83 CREE 2009/2010 .......................................................................................................................................................... 84 Jaki był rok 2009, a jaki będzie 2010? ............................................................................................................. 86 Diody LED – Prawdy i mity ................................................................................................................................... 88 Suplement do katalogów BRILUM i ELGO .................................................................................................. 91 4 AKTUALNOŚCI Nowe foldery ProductLine r e k l a m y Niedawno w naszej serii materiałów informacyjnych ProductLine ukazały się, w wersji elektronicznej, dwa kolejne foldery produktowe prezentujące wyroby z oferty ELGO. Pierwszy z nich przedstawia dwie nowe oprawy typu „downlight” o nazwach MATIS i ARION. Drugi folder prezentuje specjalne, szczelne oprawy świetlówkowe do stropów podwieszanych przeznaczone do oświetlania pomieszczeń czystych. Foldery można sciągnąć na własny komputer z naszej firmowej strony internetowej www.brilux.pl, z działu „Marketing” – zakładka „Katalogi tematyczne”. ONNINEN ................................................ 14, 15 TARGI ŚWIATŁO ...............................................17 Redakcja nie odpowiada za treść zamieszczonych reklam Redaktor naczelny: Marek Kołakowski Redakcja: Joanna Warzywoda Robert Kordoński Konrad Kozłowski Sławomir Kwiatkowski Grafika: studio BRILUX Sylwia Sokolnicka Jacek Burski Łukasz Klimek Marcin Sobiecki Michał Zabielski Wydawca: BRILUX S.A. ul. Słoneczna 116A Stara Iwiczna 05-500 Piaseczno tel./fax. (+48-22) 756 64 00, 756 64 10 e-mail: [email protected] AURAEKO uzyskała Certyfikat ISO 14001 Uruchomienie produkcji opraw drogowych ACRON 50 AURAEKO Organizacja Odzysku Sprzętu Elektrycznego i Elektronicznego S.A. jako pierwsza i jedyna organizacja w branży elektrycznej na rynku polskim rozpoczęła wdrażanie Systemu Zarządzania Środowiskowego zgodnego z normą PN-EN ISO 14001, zaś w listopadzie 2009 roku uzyskała Certyfikat ISO 14001. Więcej na stronie 18. Po dówch pierwszych seriach opraw drogowych ACRON 200 i ACRON 100, w gostynińskiej fabryce ELGO L.I. rusza produkcja kolejnej serii ACRON 50. Oprawy te charakteryzują się niewielkimi wymiarami, kompaktową budową i charakterystycznym uchwytem montażowym umieszczonym na górnej powierzchni obudowy. Więcej na stronie 28. AKTUALNOŚCI 5 Szczelne oprawy MEDIC do pomieszczeń czystych W ELGO L.I. opracowano i uruchomiono produkcję specjalnych, szczelnych opraw do tzw. pomieszczeń czystych, np. wnętrz produkcyjnych w przemyśle spożywczym, farmaceutycznym, kosmetycznym i elektronicznym, sal szpitalnych, kuchni w obiektach gastronomicznych, itp. Oprawy MEDIC do czterech świetlówek liniowych są przeznaczone do wbudowania w sufit podwieszanych i charakteryzują się stopniem szczelności IP65. Więcej na stronie 34. SIMEN, ARION, MATIS Lampy ACRICHE w blistrach Oprawy do świetlówek kompaktowych wbudowane w sufit podwieszany, popularnie nazywane „downlightami”, są jednym z podstawowych narzędzi stosowanych do zapewnienia ogólnego oświetlenia wnętrz biurowych, handlowych itp. Produkcja trzech nowych serii opraw typu „downlight” o nazwach SIMEN, ARION i MATIS rozpoczęła się niedawno w fabryce ELGO Lighting Industries. Więcej na stronie 44. Ledowe źródła światła z serii ACRICHE produkowane w ELGO L.I. są wyjątkowo energooszczędną alternatywą dla energochłonnego oświetlenia żarowego stosowanego dotychczas w naszych domach i mieszkaniach. Lampy te oferowane początkowo w zamkniętych pudełkach kartonowych uzyskały nowe atrakcyjne opakowania. Nowoczesne, przezroczyste blistry pozwolą klientom supermarketów i sklepów obejrzeć je bez kłopotliwej konieczności wyjmowania z pudełka. Targi Light & Building są jedną z najważniejszych, światowych imprez wystawienniczych w dziedzinie oświetlenia. W 2010 roku przewidywany jest udział około 1.500 wystawców z ponad 50 krajów. Na tegorocznych targach wyroby ELGO i BRILUM prezentowane będą na stoisku o powierzchni 60 m. Zaprezentowane zostaną najnowsze produkty ELGO oraz wybrane produkty w marce BRILUM. Zapraszamy do odwiedzenia naszego stoiska na Targach Light & Building 2010 we Frankfurcie n/Menem w dniach 11-16 kwietnia 2010. Stoisko o numerze A26 zlokalizowane będzie w hali 4.2. 6 AKTUALNOŚCI Centrum Światła firmy EL-MAX Na początku 2010 roku firma EL-MAX Centrum Światła Lublin - członek Konsorcjum Elmega - uruchomiła nowy punkt sprzedaży przy swojej głównej siedzibie przy ul. Fabrycznej 2D w Lublinie. Na powierzchni 150 m2 firma oferuje swoim klientom szeroki wybór ekskluzywnych lamp oświetleniowych. Centrum Światła zostało podzielone tematycznie na dwie części – oświetlenia klasycznego i nowoczesnego. Nowością w działalności firmy jest poszerzenie oferty o designerskie meble, które tak jak lampy charakteryzującą się odważnym wzornictwem i stylem. Onninen świętuje zdobycie certyfikatu ISO 14001 Grupa Onninen – międzynarodowy dystrybutor artykułów elektrotechnicznych, instalacyjno-grzewczych, wentylacji i klimatyzacji – uzyskała certyfikat ISO 14001. Grupa Onninen prowadzi działalność na terenie Finlandii, Szwecji, Norwegii, Polski, Rosji i krajów Nadbałtyckich. W Polsce posiada sieć 32 punktów sprzedaży obsługujących teren całego kraju, nowoczesne Centrum Dystrybucyjne oraz magazyn dystrybucji towarów do sieci DIY. Onninen zapewnia swoim klientom wysoką dostępność towarów zarówno na „półkach”, jak i poprzez system szybkich dostaw we wskazane miejsce oraz profesjonalną i elastyczną obsługę zamówień inwestycyjnych. Firma działa w oparciu o system zarządzania jakością zgodny z normami ISO 9000, a poprawa jakości jest stałym elementem codziennej pracy i ma priorytetowe znaczenie dla całej organizacji. 14 grudnia 2009 roku Grupa Onninen dołączyła do „elitarnego klubu” ISO 14001, co uważa za wielki zaszczyt. Wszystkie oddziały Grupy w poszczególnych krajach jej działania spełniają wymagania systemu zarządzania środowiskiem (ISO 14001) i przeszły pozytywnie audyt, czego efektem było przyznanie grupowego certyfikatu przez firmę Lloyd’s Register Quality Assurance Ltd. Posiadanie certyfikatu ISO 14001 gwarantuje, że grupa Onninen zobowiązuje się przestrzegać reguł i zasad odpowiedzialności środowiskowej w swojej codziennej działalności. AKTUALNOŚCI 7 2010 rokiem on-line w Solar Polska W 2010 roku dla firmy Solar Polska szczególnego znaczenia nabiera obsługa klientów on-line, obecność w Internecie oraz pełna informatyzacja procesów. Działania w tych obszarach determinują postrzeganie firmy jako nowoczesnej hurtowni technicznej. Dla firm partnerskich oznacza to wyższą jakość usług oferowanych przez Solar, przy jednoczesnym obniżeniu kosztów obsługi. Grupa Solar zawsze priorytetowo traktowała zagadnienia IT. Strategia e-businessu Grupy Solar opiera się na ciągłym dialogu z rynkiem, dzięki czemu odbiorca może liczyć na nowoczesne, dopasowane do jego potrzeb rozwiązania IT. Aby zachować korporacyjną tożsamość strategiczne elementy są opracowywane centralnie, a następnie dystrybuowane na rynki objęte działaniami Grupy. Wraz z przejęciem nowego rynku, oddziałów firmy Eltomont, Solar zaoferował wszystkim nowym klientom możliwość składania zamówień on-line. System WebLink (www.weblink.solar. pl) służy klientom w Polsce od 2008 roku. Podstawowe walory WebLink’a, o których warto pamiętać to: informacja o produktach - baza ponad 56 tys. pozycji asortymentowych od 144 kluczowych dostawców, oferta ponad 7,5 tys. produktów magazynowanych dostępnych od ręki, codziennie aktualizowane ceny, informacja o dostępności w magazynie i orientacyjny czas dostawy, transakcje sprzedaży odbywające się zgodnie indywidualnie wynegocjowanymi warunkami handlowymi, tzn. według ustalonego poziomu rabatów, – wybór metody dostawy: – DIRECT - bezpośrednia pod wskazany adres, przy czym zamówienia powyżej kwoty 500zł dostarczane są gratis, – TERMINAL – transport do najbliższego oddziału Solar Polska gratis, – ROUTE – transport w ramach wyznaczonej trasy gratis. Dodatkowa funkcjonalność systemu WebLink to między innymi: dostęp do oferty towarowej w postaci katalogów koncepcyjnych (Solar Plus, Solar Industry, Solar Light), możliwość przygotowania ofert przez użytkownika dla własnych klientów, Solar Favorites - lista najczęściej zamawianych produktów przez klienta, możliwość tworzenia własnej dokumentacji oraz katalogów na bazie kart produktowych w postaci PDF, niebawem dodatkowa opcja - zapytanie ofertowe do handlowca, opiekuna klienta. Aby podkreślić swoje intencje, Solar w Polsce przygotował specjalne logo, które ma komunikować o istotnej roli narzędzi internetowych w działalności firmy. Można na nie natrafić na kalendarzach, które trafiły do partnerów. Będzie ono także prezentowane w dwumiesięczniku SolarInfo oraz na stronie internetowej www.solar.pl. Wszelkie pytania dotyczące systemu zamówień WebLink można kierować na adres [email protected] lub telefonując na numer (42) 677-58-88. 8 AKTUALNOŚCI Firma Handlowa ELEKTRON Firma Handlowa Elektron to prężnie rozwijające się przedsiębiorstwo w dziedzinie hurtowej oraz detalicznej sprzedaży artykułów elektrycznych Przedmiotem działalności firmy jest sprzedaż opraw oświetleniowych wielu producentów krajowych i zagranicznych, źródeł światła w tym również specjalistycznych oraz szerokiej gamy osprzętu instalacyjnego. Siedziba firmy mieści się w Gostyninie, w województwie mazowieckim. Swą działalność firma również poprzez dwa oddziały usytuowane w województwie łódzkim w Kutnie oraz Łęczycy. Dogodna lokalizacja wszystkich trzech punktów, w centralnym regionie kraju, znacznie ułatwia funkcjonowanie firmy, zapewniając dogodną komunikację z wieloma partnerami. Firma powstała w listopadzie 1990 roku w niewielkim budynku przy Zakładach Sprzętu Oświetleniowego ELGO w Gostyninie, na początku jako sklep firmowy, a następnie Hurtownia Elektron. Po roku działalności zatrudniała trzy osoby. W 1994 roku rozpoczęto planowanie budowy własnej siedziby, a rok 1996 przyniósł zmianę miejsca prowadzenia działalności - firma przeniosła się do własnego budynku z dużym magazynem. Wiązało się to z zatrudnieniem kolejnych pracowników. Liczba zatrudnionych wzrosła w tym okresie do 6 osób. W 1998 roku powstała druga firma o nazwie TYTAN zajmująca się sprzedażą elektronarzędzi, artykułów spawalniczych, BHP, pneumatyki. W 2000 roku nastąpiły zmiany organizacyjne. Zapadła decyzja o rozbudowie i już w 2002 zwiększyła się powierzchnia sprzedaży. Rok 2003 to otwarcie oddziału firmy w Kutnie, a w dwa lata później w 2005 roku działanie rozpoczął oddział F.H. TYTAN w Płocku. Kolejny oddział w Łęczycy powstał w 2008 roku. AKTUALNOŚCI 9 Obecnie firma zatrudnia 21 pracowników i prowadzi sprzedaż w 4 miastach. Aby umożliwić wzrost zatrudnienia i poprawę warunków pracy, w roku 2009 firma Elektron rozpoczęła rozbudowę o dodatkowe pomieszczenia biurowe i magazynowe. Dwadzieścia lat rozwoju działalności na rodzimym rynku sprawia, że z całą pewnością można stwierdzić, iż Elektron potrafi zaspokajać potrzeby klientów. Dlatego wraz z upływem czasu firma zyskała wysokie uznanie kontrahentów, zarówno odbiorców, jak i dostawców. Współpraca z nimi przyczyniła się do progres y wne go funkcjonowania przedsiębiorstwa. Firma Handlowa Elektron, doceniana przez niezależnych obserwatorów, zdobywa takie wyróżnienia jak „Diament Forbes’a” przyznany w 2009 roku oraz Gazele Biznesu 2009. Diament Forbes’a to nagroda dla przedsiębiorstwa, które w ostatnich trzech latach najbardziej dynamicznie zwiększyło swoją wartość. Lista Diamentów Forbes’a opracowana została na podstawie szwajcarskiej metody wyceny wartości firm, uwzględniającej wyniki finansowe oraz wartość majątku, m.in.: poziom sprzedaży, zysk netto, wartość majątku trwałego, zapasów, należności oraz nakłady na inwestycje. Firma Elektron współpracuje z najlepszymi dostawcami. Jej partnerami w zakresie dostaw są m.in. firmy: ELGO Lighting Industries, Philips, Kanlux, Aga Light, Lena, Lug, Osram, Radium, Legrand, Hager, Moeller, ETI, EFEN, F&F, Energizer, Hensel, Scame, Telefonika, Bitner, Baks, Satel, Tamel i wielu innych. Elektron jest członkiem grupy EL-SIGMA, która uzyskała wyłączność sprzedaży marki RADIUM. Fakt ten jest doskonałym potwierdzeniem tego, że firma współpracuje z profesjonalistami – twórcami nowoczesnych technologii, odnoszącymi sukcesy w światowej produkcji sprzętu elektrycznego. Świadomość wagi zadowolenia klienta sprawia, że firma dąży do sprostania oczekiwaniom wszystkich nabywców. Dzięki profesjonalnej obsłudze wspartej fachową wiedzą, Elektron rozwija się dynamicznie, cieszącą się zaufaniem klientów. Firma realizuje każde zamówienie, a przy większych gwarantuje Klientom bezpłatną dostawę towaru. Elektron zapewnia też krótkie terminy dostaw, korzystne ceny, a dla stałych klientów atrakcyjne warunki płatności. Zadowolenie z zakupów w Firmie Handlowej Elektron znajdują nie tylko indywidualni odbiorcy. Obsługiwane są także zakłady przemysłowe, placówki służby zdrowia, szkoły. Do grona klientów należą także firmy elektroinstalacyjne, specjaliści branży energetycznej, hurtownie oraz sklepy. Kooperacja z tak wieloma klientami, o różnorodnych potrzebach, zapewnia firmie możliwość nieustannego doskonalenia w dziedzinie dystrybucji sprzętu elektrycznego. 10 AKTUALNOŚCI Konsorcjum Hurtowni Elektrycznych „ELMEGA” Sposób na biznes Wejście na rynek polski sieci hurtowych z kapitałem zagranicznym wywołało u małych i średnich firm hurtowych potrzebę organizacji wspólnych działań w celu utrzymania pozycji rynkowej. Takim rozwiązaniem było powołanie grup zakupowych. Powstawały one, jako stowarzyszenia lub spółki prawa handlowego, prowadząc działalność handlową lub tylko wspierając działania rynkowe zrzeszonych firm. Celem działalności grup jest głównie prowadzenie polityki zakupowej, negocjowanie umów z dostawcami towarów handlowych oraz usług, a także organizowanie wsparcia marketingowego dla swoich członków lub udziałowców. Jedną z większych grup zakupowych jest Konsorcjum Hurtowni Elektrycznych ELMEGA powstałe w 2004 roku, powołane przez 5 firm: ELKOND Sp. z o.o., BARGO Sp. z o.o., KABIS Tadeusz Wojtczuk, EL-MAX Jacek Woźniak i KAREL II Sp. z o.o. W kolejnych latach Konsorcjum powiększało się o nowych członków i dziś liczy 16 udziałowców - dynamicznie rozwijających się polskich firm. Rynek hurtowy zmienia się nieustannie i stawia coraz wyższe wymagania działającym na nim firmom. W odpowiedzi na te wyzwania w ciągu ostatnich lat zmieniły się cele i model funkcjonowania KHE ELMEGA. Oprócz pierwotnego celu typowego dla grup zakupowych, czyli maksymalizacji zysków wypracowanych ze wspólnych zakupów towarów i usług, pojawiły się nowe: wdrożenie wspólnych standardów obsługi klienta, promocja marki ELMEGA, wykorzystanie technologii informatycznych dla potrzeb szeroko pojętego B2B pomiędzy udziałowcami Konsorcjum, a także innymi zewnętrznymi uczestnikami rynku, utworzenie sprawnego systemu zarządzania zapasami w oparciu o lokalne magazyny Udziałowców oraz ich udostępnienie. Konsekwentna realizacja postawionych zadań pozwala firmom Elmegi skutecznie konkurować na trudnym rynku polskim, a osiągane wyniki: sumaryczne przychody ze sprzedaży oraz sumaryczny zysk netto, plasują Konsorcjum w czołówce firm sieciowych. Konsorcjum kładzie szczególny nacisk na rozwój technologii informatycznych w relacjach wzajemnych i ze swoimi kontrahentami. Sposób na integrację Pomysł na integrację informatyczną zrodził się z potrzeby pozyskiwania danych z różnych systemów informatycznych posiadanych przez firmy, komunikacji między nimi, dostępu do wspólnych danych, potrzeby budżetowania i rozliczania, organizacji danych logistycznych oraz automatycznych aktualizacji cen iparametrów. Krótką drogą od pomysłu do realizacji było stworzenie platformy informatycznej SII ELMEGA (System Integracji Informatycznej), której cześć publiczną stanowi znany na rynku MEGACENNIK. MEGACENNIK to pierwsza w Polsce profesjonalna baza produktów branży elektrotechnicznej obejmująca w ujednoliconej formie: specyfikacje techniczne (parametry, karty katalogowe, schematy, certyfikaty na wyroby, deklaracje CE), specyfikacje logistyczne (opakowania, minimum logistyczne, waga, wymiary, dostępność u producenta lub dystrybutora), a w szczególności informacje o aktualnych cenach katalogowych tych produktów u każdego producenta lub dystrybutora. AKTUALNOŚCI 11 SYSTEM UŻYTKOWNIKA MEGACENNIK OPERATOR np. ECOD SYSTEM PRODUCENTA SYSTEM UŻYTKOWNIKA Dziś baza danych zawiera już 383 tysiące rekordów - linii danych opisujących towary pochodzące od 225 producentów. Każdy rekord produktu wyposażony jest w kod i nazwę producenta, uniwersalny kod EAN (tam gdzie to jest możliwe) oraz przypisany jest do „drzewa” asortymentowego dla potrzeb wyszukiwarki. Ujednolicona baza produktów branży uporządkowała chaos informacyjny i zgromadziła w jednym dostępnym miejscu dane o produktach różnych producentów. Baza aktualizowana jest codziennie przez administratorów systemu. Zaawansowana wyszukiwarka pozwala użytkownikowi na szybkie dotarcie do pożądanych informacji. W oparciu o bazę danych użytkownik może tworzyć dokumenty: zapytania ofertowe, zamówienia, oferty, zestawienia materiałów. Dokumenty zawierają specyfikację złożoną z rekordów wybieranych z bazy produktów oraz innych pozycji dopisywanych ręcznie. Dokumenty z bazy można wysyłać elektronicznie w różnych formatach (pdf, csv, xml) lub drukować. Opisane funkcje dostępne są bezpłatnie dla wszystkich użytkowników rynku. Cześć korporacyjna zawiera platformę danych biznesowych grupy oraz inne funkcjonalności dostępne dla określonych użytkowników rynku. Baza rekordów zawiera wszystkie wymagane dane zgodnie ze specyfikacją pliku komunikacyjnego „Katalog Produktów” dla potrzeb EDI (ang. Electronic Data Interchange) za pośrednictwem standardu ECOD lub INFINITI. Platforma SII zawiera więc funkcję katalogu produktów dla wymiany EDI i stanowi „kręgosłup” integracji informatycznej różnych systemów informatycznych uczestników wymiany dokumentów: Rekordy bazy danych transferowane są w formatach xml, csv lub pobierane on-line poprzez program kosztorysowy ZUZIA oraz przez lokalne systemy informatyczne udziałowców w celu aktualizacji cen lub innych danych opisujących towary. Kolejna zaawansowana funkcja platformy to wirtualny magazyn towarów trudno-rotujących, przeszukiwany przy przesyle elektronicznych zamówień (EDI) użytkownika do dostawcy. Opisane aplikacje umożliwiają raportowanie i analizę danych pochodzących z przesyłanych dokumentów. Projekt SII ELMEGA realizowany jest ze wsparciem środków unijnych oraz funduszy własnych Konsorcjum. Przygotowana ogromnym wysiłkiem realizatorów i dostawców baza służyć może także innym użytkownikom rynku. Cenną inicjatywą dla rozwoju i standaryzacji bazy jest wprowadzenie systemu ETIM przez firmę ETIM Polska. ETIM (European Technical Information Model) jest systemem klasyfikacji wyrobów. O ile baza Megacennik zapisana jest w ujednoliconym standardzie danych, to nazwa własna tego samego produktu i opis parametrów zawarty w polu „NAZWA” różni się zasadniczo dla określonego producenta. ETIM opisuje cechy dla każdej z równorzędnych grup towarów w postaci uporządkowanych wartości liczbowych (np. moc, napięcie, prąd nominalny itd.), logicznych (tak/nie) oraz przypisuje do danej grupy synonimy używane w danym kraju. Zaimplementowanie do bazy Megacennika klasyfika- cji ETIM pozwoli na szybkie wyszukanie wyrobów o podobnych lub identycznych cechach, porównanie cen cennikowych oraz wyszukanie zamienników. O korzyściach płynących z elektronicznego przepływu dokumentów nie trzeba nikogo przekonywać. Wkrótce EDI będzie standardem obowiązującym powszechnie w branży, a czas papierowych i telefonicznych zamówień minie bezpowrotnie. 12 AKTUALNOŚCI GOVENA Oświetlenie ściemnialne Govena to producent inteligentnych i energooszczędnych systemów oświetleniowych Wysokiej jakości produkty GOVENA pozwalają na znaczną oszczędność energii elektrycznej i redukcję emisji gazów cieplarnianych, dzięki czemu ochrona środowiska staje się jeszcze łatwiejsza i skuteczniejsza. Oszczędzanie energii to powszechne hasło, które możemy usłyszeć praktycznie wszędzie. Naszym obowiązkiem stało się ograniczanie zużycia energii. Już dziś, dzięki produktom Govena, można tego dokonać w prosty i przyjemny sposób, odczuwalny dla kieszeni. W ofercie firmy znaleźć można m.in. ściemnialne świetlówki energooszczędne. Idealnie dobrane światło jest doskonałym kreatorem każdego pomieszczenia. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom Klientów, Govena stworzyła ściemnialne oświetlenie. Ten niezwykle wygodny sposób sterowania światłem pozwala dostosować poziom jasności oświetlenia do Twoich potrzeb. Dzięki połączeniu dwóch technologii ASLO (Advanced System of Lighting Opportunities) oraz FlexDigit, firma Govena wyprodukowała pierwszą na świecie sterowaną radiowo ściemnialną świetlówkę energooszczędną ASLO. To bardzo prosty do zainstalowania i obsługi system pozwalający na sterowanie za pomocą pilota radiowego dowolną ilością źródeł światła. Jedną z najważniejszych funkcji systemu ASLO jest możliwość tworzenia scen świetlnych. Wystarczy nacisnąć klawisz w radiowym pilocie, a światło zmieni swoją jasność. Programowanie oświetlenia za pomocą pilota nie wymaga żadnych zmian w instalacji elektrycznej, ani pomocy fachowców. Można bez żadnych ograniczeń ściemniać i rozjaśniać oświetlenie w całym domu za pomocą jednego pilota radiowego. Nie jest to jedyny sposób ściemniania świetlówek, jaki oferuje firma Govena. Obok świetlówki ASLO znaleźć można świetlówkę Switch oraz Dimm. Za pomocą włącznika, który masz w swoim domu, możesz ściemniać i rozjaśniać światło świetlówką Switch. Dimm to świetlówka ściemnianla za pomocą dowolnego ściemniacza. Ściemnialne świetlówki Govena umożliwiają płynne regulowanie natężenia światła w zakresie od 2% do 100%. Funkcja ściemniania oświetlenia to nie tylko możliwość tworzenia scen świetlnych oraz przyjemnego nastroju we wnętrzach; to także znaczna oszczędność energii. Ściemnialne świetlówki Govena pozwalają zmniejszyć wydatki na energię elektryczną nawet o 94% w porównaniu ze zwykłymi żarówkami; a emisję dwutlenku węgla rocznie aż o 210 kg. Dodatkową zaletą tych świetlówek jest również nieograniczona ilość włączeń i wyłączeń oraz długa żywotność - dzia- AKTUALNOŚCI 13 łają 16 razy dłużej niż zwykłe żarówki i 3 razy dłużej niż inne świetlówki energooszczędne. Atutem tych produktów jest ponadto fakt, że świecą o 10% jaśniej niż inne świetlówki energooszczędne o tej samej mocy. W asortymencie firmy Govena obok ściemnialnych świetlówek znajdują się również standardowe świetlówki energooszczędne: Świetlówki Super Long Life zostały stworzone z myślą o zastosowaniach profesjonalnych. Charakteryzują się bardzo długą żywotnością 15 000h. Zalecane są do stosowania w miejscach trudno dostępnych, w pomieszczeniach wymagających ciągłego energooszczędnego oświetlenia. Pozwalają zmniejszyć zużycie energii elektrycznej o 80%. Świetlówki Long Life to nowoczesne, energooszczędne produkty skonstruowane w celu zastąpieniu tradycyjnych żarówek. Charakteryzują się jedną z najdłuższych na rynku żywotnością 10.000 godzin, co oznacza, że działają dwa razy dłużej niż zwykłe świetlówki. Pozwalają zmniejszyć rachunki za energię elektryczną o 80%. Govena oferuje również unikatową linię osprzętu elektroinstalacyjnego Metal. To wyjątkowa oferta stworzona dla każdego wnętrza. Bogaty asortyment w szerokiej gamie kolorystycznej pozwala na wybór najlepszego rozwiązania do każdego wnętrza. Eleganckie wzornictwo, płaski kształt frontów oraz szlachetny blask metalu może być idealnym wykończeniem każdego domu czy biura. Wysoka jakość metalu sprawi, że produkty Linii Metal pozostaną na długie lata modnym akcentem wnętrz. Zapraszamy do odwiedzenia stoiska GOVENA podczas międzynarodowych targów branżowych Light and Building. Hala 4.0 Stoisko B85 11 - 16 kwietnia 2010 r. Frankfurt nad Menem Niemcy 16 AKTUALNOŚCI Targi Światło 2010 Między 4 a 6 marca 2010 hale warszawskiego Centrum Wystawienniczego EXPO XXI wypełni światło, a to za sprawą odbywających się tam XVIII Międzynarodowych Targów Sprzętu Oświetleniowego ŚWIATŁO 2010 Targi ŚWIATŁO to nie tylko największe branżowe targi oświetleniowe i elektrotechniczne w Europie Środkowowschodniej, lecz także jedyne wydarzenia branżowe w Polsce łączące prezentację najnowszych produktów z koncepcją szkoleniową. Agencja Soma, promując corocznie firmy i ich produkty, jednocześnie dba o bogatą ofertę warsztatową dla uczestników targów, którzy mogą brać udział w seminariach naukowych, konferencjach ixszkoleniach dla specjalistów, obejmujących prezentację sprzętu i najnowszych technologii stosowanych w branży oświetleniowej, elektrotechnicznej i budownictwie. Dzięki tej unikalnej formule targów reprezentanci różnych sektorów i profesji mają okazję skonfrontować wiedzę praktyczną z ofertą producentów prezentowaną na ekspozycjach. W ramach Targów ŚWIATŁO 2010, zorganizowanych zostanie kilkanaście warsztatów i konferencji branżowych skierowane do ponad 1800 specjalistów: architektów, projektantów, aranżerów wnętrz, inżynierów budownictwa, zarządców i właścicieli hoteli. Tematyka Tragów poświęcona jest sprzętowi oświetleniowemu, zagadnieniom oświetlenia i iluminacji. Wydarzenia towarzyszące Targom Ważnym wydarzeniem Targów będą seminaria przeznaczone dla przedstawicieli urzędów gmin, miast, samorządów oraz zarządów dróg: Seminarium „Oświetlenie Dróg i Obiektów w Miastach i Gminach” organizowane 4 marca 2010, dotyczące minimalizacji kosztów inwestycyjnych i eksploatacyjnych. Ta konferencja szkoleniowa ma na celu dostarczenie kompendium wiadomości niezbędnych do prawidłowego i racjonalnego przeprowadzenia inwestycji i osiągnięcia efektów takich jak nagrodzeni, a może i lepszych. Dodatkowym ważnym elementem jest dyskusja z udziałem przedstawicieli wykonawców nagrodzonych realizacji. Seminarium będzie połączone z rozstrzygnięciem Konkursu na Najlepiej Oświetloną Gminę i Miasto Roku 2009, który służy propagowaniu najlepszych inwestycji oświetleniowych w zakresie oświetlenia ulic, budynków użyteczności publicznej oraz iluminacji. Wręczenie nagród tegorocznej edycji Konkursu na Najlepiej Oświetloną Gminę i Miasto roku 2009 połączone z konferencją szkoleniową dla przedstawicieli samorządów miast i gmin odbędzie się w dniu 4 marca 2010 podczas Targów ŚWIATŁO 2010. Patronat nad Konkursem sprawuje Gazeta Samorządu i Administracji. Seminarium „Nowoczesne systemy zarządzania energią w gminach. Zapewnienie dostaw ciepła i energii elektrycznej; zmniejszenie zużycia energii w obiektach użyteczności publicznej oraz gospodarstwach domowych” organizowane 5 marca 2010 roku. Ważnym wydarzeniem targów jest organizowany cyklicznie wspólnie z Izbą Architektów RP oraz SARP warsztat dla Architektów z cyklu ARCHITEKTURA ŚWIATŁO PRZESTRZEŃ. W tym roku gwiazdą spotkania będzie uznany polski architekt Romuald Loegler. Udział w seminariach jest bezpłatny. W programie tegorocznych targów znajdą się także: kurs szkoleniowy branży hotelarskiej, poświęcony zagadnieniom dotyczącym energooszczędnego oświetlenia i iluminacji obiektów hotelowych oraz nowym regulacjom prawnym dotyczącym wycofywania z rynku nieenergooszczędnych źródeł światła oraz konferencja „Realizacja obiektów sportowych w gminach”, które obejmować będzie całokształt problemów związanych z budową i modernizacją obiektów sportowych ze szczególnym uwzględnieniem tematyki oświetlenia . Szczegółowe informacje o wydarzeniach towarzyszących targom znaleźć można na stronie internetowej www.lightfair.pl. Ranga targów rośnie Co roku w organizację targów angażują się nowe instytucje z branży oświetleniowej, energetycznej, a także stowarzyszenia specjalistów. W tym roku są to: Izba Architektów RP, Polska Izba Inżynierów Budownictwa, Stowarzyszenie Architektów Polskich, Stowarzyszenie Elektryków Polskich oraz Stowarzyszenie Projektantów Form Przemysłowych. O rosnącym znaczeniu targów świadczy ponadto honorowy patronat Ministra Gospodarki Waldemara Pawlaka. Wszyscy zainteresowani udziałem w kolejnych edycjach targów, zarówno wystawcy, jak i odwiedzający, mogą uzyskać szczegółowe informacje na stronie internetowej targów www.lightfair.pl AKTUALNOŚCI 17 18 AKTUALNOŚCI AURAEKO ma Certyfikat ISO 14001 AURAEKO Organizacja Odzysku Sprzętu Elektrycznego i Elektronicznego S.A. uzyskała Certyfikat ISO 14001 Nasycenie sprzętem elektrycznym i elektronicznym wzrasta w miarę rozwoju cywilizacji. Odpowiednio do tego wzrostu rośnie również potrzeba nowych metod oceny wpływu oddziaływania przedsiębiorstw na środowisko. Celna ocena faktycznego stanu tego oddziaływania pozwala podejmować skuteczne działania minimalizujące wpływ negatywny. Aby osiągnąć założony cel w zakresie ograniczenia negatywnego wpływu działalności przedsiębiorstwa na środowisko niezbędne są precyzyjne instrumenty pozwalające planować działania wg przewidzianych algorytmów, dopasowanych do profilu działalności firmy i obszaru jej oddziaływania na środowisko. Norma PN-EN ISO 14001 stanowi dla AURAEKO instrument wspomagający świadome oddziaływanie ekologiczne przedsiębiorstwa z korzyścią dla środowiska. Wdrażanie systemu zarządzania środowiskowego w zgodności z wymaganiami tych norm pozwala: metodycznie oceniać wpływy działalności firmy na środowisko naturalne, podejmować skuteczne działania w celu minimalizowania negatywnych oddziaływań na środowisko, kontrolować efekty własnej działalności w stosunku do otoczenia. Wdrażanie tego Systemu w AURAEKO to naturalny efekt dążenia do podniesienia jakości usług i efektywnego wykorzystania dostępnych zasobów. Firma traktuje działania związane z ochroną środowiska, jako długoterminowy cel wynikający ze specyfiki branży. Aby jednak osiągnąć wyższy poziom ochrony środowiska, musi stale doskonalić stosowane standardy zarządzania przedsiębiorstwem i jego oddziaływaniem na środowisko. Temu właśnie służy wprowadzenie w AURAEKO normy PN-EN ISO 14001. Z upływem czasu i wzrostem presji na działania proekologiczne, coraz więcej firm i organizacji będzie wdrażało normę PN-EN ISO 14001, która jest międzynarodowym standardem. Gabriela Leszczyńska Prezes Zarządu AURAEKO Organizacja Odzysku Sprzętu Elektrycznego i Elektronicznego S.A AURAEKO Organizacja Odzysku Sprzętu Elektrycznego i Elektronicznego S.A. jako pierwsza i jedyna organizacja w branży elektrycznej na rynku polskim rozpoczęła wdrażanie Systemu Zarządzania Środowiskowego zgodnego z normą PN-EN ISO 14001, zaś w listopadzie 2009 roku uzyskała Certyfikat ISO 14001. AURAEKO przejmuje i wypełnia obowiązki wynikające z ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym z dnia 9 lipca 2005 r. (Dz. U. Nr 180, poz. 1495 wraz z późniejszymi zmianami). • Przejmiemy i wypełnimy Państwa obowiązki wynikające z Ustawy o ZSEE, tj. zorganizujemy zbieranie, przetwarzanie, recykling oraz unieszkodliwianie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. • Przygotujemy raporty do Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. • Gwarantujemy szybki odbiór sprzętu. • Certyfikat ISO 14001 potwierdza nasz profesjonalizm obsługi klienta. • Oferujemy jedną stawkę cenową od kilograma masy sprzętu wprowadzanego na rynek, bez żadnych dodatkowych ukrytych kosztów. • Mamy kilkuset zadowolonych klientów. Zapraszamy do współpracy AURAEKO Organizacja Odzysku Sprzętu Elektrycznego i Elektronicznego S.A. ul. Rzymowskiego 30, 02-697 Warszawa Tel. : (022) 331 01 84 Fax: (022) 313 01 59 e-mail: [email protected] , www.auraeko.pl 20 LUDZIE POLSKIEGO OŚWIETLENIA Prof. dr hab. inż. Władysław Dybczyński Prof. dr hab. inż. Władysław Dybczyński urodził się w miasteczku Wilamowice, w powiecie BielskoBialskim. Jedenastoletnią Szkołę Ogólnokształcącą im. Adama Asnyka ukończył w Białej. Studia rozpoczął na Wydziale Mechanicznym Politechniki Śląskiej w Gliwicach. Następnie przeniósł się na Oddział Mechaniki Precyzyjnej przy Wydziale Mechaniczno-Technologicznym Politechniki Warszawskiej (obecnie Wydział Mechatroniki). Drogę zawodową rozpoczął w 1959 roku w Filmowym Ośrodku Badawczo-Rozwojowym „Techfilm” w Warszawie gdzie pracował do roku 1983. Stąd też w pierwszym okresie pracy zawodowej zajmował się projektowaniem kinotechnicznych przyrządów kontrolno-pomiarowych przeznaczonych do badania projektorów filmowych 16 mm i 35 mm oraz warunków odtwarzania obrazu i dźwięku w salach kinowych. Opracował między innymi miernik luminancji, autokolimator do justowania układu projekcyjnego projektorów filmowych, urządzenia do automatyzacji projekcji filmowej, urządzenie do zdalnej regulacji ostrości obrazu w kinie, przyrząd autokolimacyjnomikroskopowy do regulacji projektorów filmowych, przyrząd mikroskopowy do pomiaru wymiarów szczeliny czytającej w układzie optycznego odczytu dźwięku w projektorze filmowym i inne. Zajmował się też opracowywaniem projektów kinotechnicznych kin. Jednym z problemów był kształt (profil) podłogi widowni w kinie. Opracował oryginalną analityczną metodę wyznaczania profilu podłogi. Tym sposobem został zaprojektowany profil podłogi dla kina „Polonia” w Łodzi, “Relax” w Warszawie i wiele innych. W latach sześćdziesiątych prof. W. Dybczyński brał udział w opracowywaniu nowych metod pomiaru elementów sprzętu projekcyjnego. Wymienić tu można: badania zwierciadeł kinowych, elektrod węglowych, lamp ksenonowych, materiałów ekranowych, żarowych źródeł światła, skurczu taśmy filmowej itp. Drugi kierunek zainteresowań dotyczył techniki zdjęciowej. Do najważniejszych prac z tego zakresu można zaliczyć: opracowanie autokolimacyjnej metody kontroli ostrości odwzorowania obrazu kamer zdjęciowych (współautor), opracowanie metody wyznaczania charakterystyk częstotliwościowokontrastowych obiektywów zdjęciowych i projekcyjnych (współautor), badania fotometryczne optyki zdjęciowej (otwory względne, poziom światła rozproszonego). W 1970 r. powierzono mu w FOBR „Techfilm” zorganizowanie laboratorium fotometrycznego, które pracowało dla potrzeb całej kinematografii krajowej. W związku z tym trzeba było wpierw opracować ogólną koncepcję rozwoju techniki świetlnej w kinematografii ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb wytwórni filmowych. Wobec występujących w owym czasie trudności importowych, trzeba było zaprojektować i wykonać szereg urządzeń specjalistycznych wyposażenia laboratorium. Wśród zbudowanych urządzeń występują: ława fotometryczna (l = 9 m) z wyposażeniem, goniometr, reflektometr pięciootworowy, lumenomierz kulisty (d = 2500 mm), stanowisko do wyznaczania charakterystyk luminancyjnych materiałów itp. W powyższych tematach opracował: założenia konstrukcyjne, dokumentację konstrukcyjną, brał udział w justowaniu układów świetlno-optycznych, w regulacji i wzorcowaniu stanowisk pomiarowych, w wykonywaniu wzorców roboczych itp. Zbudowane w ten sposób laboratorium fotometryczne uzyskało wysoką ocenę w opinii wizytujących go specjalistów zarówno krajowych jak i zagranicznych. Równocześnie z rozwojem bazy laboratoryjnej projektował sprzęt oświetleniowy (współautorstwo) w tym oprawy oświetleniowe przeznaczone dla kinematografii, telewizji i dla teatrów. W wyniku nabytego doświadczenia opracował kilka uproszczonych metod projektowania układów świetlno-optycznych: reflektorów, projektorów i naświetlaczy. Wśród wielu prac związanych z projektowaniem sprzętu oświetleniowego warto wymienić: dobór elementów rozpraszających powierzchni czynnej odbłyśników stosowanych w naświetlaczach symetrycznych i asymetrycznych oraz w reflektorach. Opracował też oryginalną metodę projektowania soczewek schodkowych stosowanych w projektorach oświetleniowych. Zaprojektowane tą metodą soczewki (o średnicy 150 mm i 250 mm) były produkowane w Jeleniogórskich Zakładach Optycznych. Doświadczenie zdobyte przy prowadzeniu prac badawczych nad materiałami ekranowymi umożliwiło podjęcie i wykonanie pracy doktorskiej w Instytucie Elektrotechniki Przemysłowej (Wydział LUDZIE POLSKIEGO OŚWIETLENIA 21 Elektryczny, Politechnika Poznańska) pod kierunkiem prof. dr hab. inż. Mieczysława Banacha. Jej tematem były „Cechy fotometryczne ekranów i zasady ich kształtowania”. Zrealizowana została zasada projektowania faktury rozpraszającej ekranów wychodząc z wymagań technologii projekcji obrazów świetlnych, a nie z możliwości produkcyjnych materiałów ekranowych. Rozprawa doktorska uzyskała pozytywne recenzje prof. Tadeusza Oleszyńskiego i doc. dr inż. Władysława Golika. Stopień naukowy doktora nauk technicznych Władysław Dybczyński uzyskał na Wydziale Elektrycznym Politechniki Poznańskiej w dniu 20.02.1979 r. W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych prof. W. Dybczyński zajmował się również technologią oświetlenia planów zdjęciowych. Był zwolennikiem wprowadzania naświetlaczy do oświetlenia scen filmowych, telewizyjnych i teatralnych, co umożliwiało zaoszczędzenie poważnych ilości energii elektrycznej. Opracował racjonalny sposób oświetlenia tła (horyzontu) na scenie. Przy współpracy z Państwową Wyższą Szkołą Filmową, Telewizyjną i Teatralną w Łodzi wykonał pracę, która określała wpływ oświetlenia na odwzorowanie barw na filmie. Brał również udział w temacie: analiza systemów zdalnego sterowania oprawami oświetleniowymi w studiach filmowych i telewizyjnych. Temat ten był niezwykle istotny w związku z zamierzonym projektowaniem modernizacji wyposażenia technicznego hal zdjęciowych w wytwórniach filmowych i w studiach telewizyjnych. W latach osiemdziesiątych zajmował się elementami rozpraszającymi, które występują w sprzęcie oświetleniowym i w układach świetlno-optycznych. W ramach tematów finansowanych z problemu resortowego MNiSzW opracował metodę projektowania reflektorów z uwzględnieniem elementów rozpraszających wiązkę świetlną. Metoda ta została zweryfikowana poprzez zaprojektowanie kilku układów świetlno-optycznych reflektorów, a następnie poprzez pomiary wykonanych prototypów. Podobnie też została zweryfikowana metoda projektowania elementów rozpraszających występujących na powierzchni czynnej soczewek schodkowych. Sprawdzono również możliwość wykorzystania powierzchni rozpraszających w układach świetlno-optycznych. Zaprojektowano w ten sposób i wykonano układ świetlnooptyczny symulatora promieniowania słonecznego z lampą ksenonową o mocy 900 W. Pomimo dużej nierównomierności luminancji obszaru świecącego tej lampy uzyskał dobrą równomierność natężenia napromienienia na powierzchni eksponowanej. Czwarty zespół zagadnień, zawierający elementy optycznie rozpraszające, dotyczył materiałów ekranowych. W wyniku przeprowadzonych analiz brył fotometrycznych powierzchni materiałów ekranowych zaproponowano fakturę o stałej luminancji w obszarze wymaganego kąta użytecznego. Wyniki prac dotyczące elementów rozpraszających zostały zebrane w pracy habilitacyjnej pt.: “Projektowanie powierzchni odbijających lub przepuszczających światło w sposób kierunkowo-rozproszony”, która została opublikowana przez Wydawnictwa Politechniki Białostockiej w 1986 r. Kolokwium habilitacyjne odbyło się w dniu 27.11.1987 r. na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej. Recenzentami pracy habilitacyjnej byli: prof. dr hab. inż. Mieczysław Banach (Politechnika Białostocka), prof. dr hab. inż. Jerzy Bąk (Politechnika Warszawska), prof. dr hab. inż. Paweł Horniak (Politechnika w Bratysławie). Od 1983 r. prof. W. Dybczyński pracuje w Politechnice Białostockiej na Wydziale Elektrycznym w Zakładzie Technik Radiacji, a następnie w Katedrze Promieniowania Optycznego. W działalności dydaktycznej należy wymienić prowadzenie wykładów, ćwiczeń projektowych i innych zajęć w Politechnice Białostockiej z następujących przedmiotów: Podstawy techniki świetlnej, Sprzęt oświetleniowy, Technika oświetlania, Energetyka słoneczna, Zasady eksploatacji urządzeń oświetleniowych, Miernictwo promieniowania optycznego i Fotometria. Równolegle przez kilka lat prowadził wykłady i ćwiczenia projektowe na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej z przedmiotu: Oprawy oświetleniowe. Jest autorem programów ramowych i szczegółowych z sześciu przedmiotów. Brał też aktywny udział w projektowaniu i w budowie stanowisk do ćwiczeń laboratoryjnych. Był opiekunem 71 prac dyplomowych magisterskich. Był też przez szereg lat opiekunem Naukowego Koła Mikrokomputerowego działającego przy Katedrze Promieniowania Optycznego. W latach dziewięćdziesiątych zajmował się, między innymi, teorią projektowania układów świetlno-optycznych opraw oświetleniowych, głównie naświetlaczy symetrycznych i asymetrycznych. W wyniku tych doświadczeń powstały dwie monografie wydane w Wydawnictwach Politechniki Białostockiej w 1996 i w 1997 r. W ramach prowadzenia diagnostyki opraw oświetleniowych przeprowadził pomiary wybranych wyładowczych wysokoprężnych źródeł światła, prowadził badania krzywych wskaźnikowych światłości materiałów odbłyśnikowych, analizował błędy korekcji widmowej i korekcji przestrzennej głowic fotometrycznych i kolorymetrycznych oraz prowadził inne prace. W tych latach nawiązał szeroką współpracę z Centralnym Ośrodkiem Badawczo-Rozwojowym “Polam” w Warszawie-Międzylesiu, z Instytutem Transportu Samochodowego w Warszawie i z Centralnym Instytutem Ochrony Pracy w Warszawie. Wspomnieć też należy o działalności wydawniczej. W latach od 1970 do 1981 r. pracował w charakterze redaktora działowego w miesięczniku “Kinotechnik”, był członkiem Kolegium Redakcyjnego rocznika “Problemy Techniki Kinematografii” od 1975 do 1990 r., był redaktorem wkładki “Technika Świetlna” w Przeglądzie Elektrotechnicznym (od 1984 r.) gdzie obecnie wchodzi w skład Rady Programowej, był też członkiem zespołu redakcyjnego kwartalnika “Światło i Środowisko” (od 1993 do 1998 r.). Od wielu lat jest członkiem zwyczajnym Polskiego Komitetu Oświetleniowego SEP. Przez cztery kadencje był członkiem Prezydium PKOśw (do 1994 r.). Często uczestniczy w pracach tego Komitetu poprzez współudział w organizowaniu konferencji, sympozjów i innych spotkań zawodowych. Był też współzałożycielem Fundacji “Więcej światła”. Po uzyskaniu tytułu profesora (1999 r.) został zatrudniony poprzez mianowanie na stanowisku profesora zwyczajnego na Wydziale Elektrycznym PB w Katedrze Promieniowania Optycznego, gdzie pracuje do dzisiaj. Dzięki uprzejmości internetowego wortalu branży oświetleniowej: www. lighting.pl 22 NOWE PRODUKTY ADVISION Widzisz lepiej Oprawa oświetlenia ulicznego ADVISION jest jedną z niewielu jeszcze konstrukcji opracowanych dotychczas przez czołowych europejskich producentów sprzętu oświetleniowego, wspierających rozwój technologii półprzewodnikowych źródeł światła – diod świecących LED fot. Łukasz Klimek Diody świecące LED, których technologia rozwija się niezwykle dynamicznie w kilku ostatnich latach, budzą bardzo wiele nadziei, jako źródło wyjątkowo taniego i trwałego oświetlenia sztucznego. Stopień ich rozwoju technicznego i funkcjonalności nie przewyższył jeszcze obecnego stanu rozwojowego innych źródeł światła, ale zbliżył się do niego bardzo poważnie. Skuteczność świetlna LED’ów dogoniła już, a w najnowszych konstrukcjach nawet przekroczyła wartość tego parametru osiąganą przez wysokoprężne lampy wyładowcze. Pewną barierę stanowi obecnie niska jednostkowa moc pojedynczej diody. Poważnym ograniczeniem jest też przezwyciężenie bariery psychologicznej związanej z dość wysoką początkową ceną inwestycji, mimo perspektywy znacznych oszczędności w procesie eksploatacji instalacji oświetleniowej. Dlatego czołowi producenci sprzętu oświetleniowego zaczynają wspierać rozwój tych źródeł światła opracowując pierwsze profesjonalne kon- strukcje opraw oświetleniowych z diodami LED. Jednym z pierwszych praktycznych pól wprowadzenia oświetlenia LED staje się powoli obszar oświetlenia ulic i terenów miejskich. Ledowe oprawy uliczne ADVISION Podstawowym zadaniem dla opraw ADVISION jest oświetlenie dróg i miejskich terenów otwartych. Mogą być one stosowana w oświetlaniu ulic, placów, mostów, a także różnorodnych przestrzeni otwartych o charakterze reprezentacyjnym i terenów rekreacyjnych w obszarach zurbanizowanych. Właściwe zastosowanie opraw ADVISION pozwala na uzyskanie wyjątkowo energooszczędnego i trwałego oświetlenia o doskonałych parametrach technicznych i użytkowych dzięki pełnemu wykorzystaniu wszystkie zalet technologii diod świecących LED. Do zalet diod LED należy: białe światło o wyższej widmowej skuteczności świetlnej w warunkach widzenia nocnego, niż w przypadku światła żółtego, wyjątkowo wysoka trwałość diod LED, optymalny rozsył światła, doskonałe oddawanie barw, szerokie możliwości sterowania oświetleniem, niskie zużycie energii elektrycznej. NOWE PRODUKTY 23 Najlepsze cechy użytkowe Ponad 12 lat użytkowania przy ograniczonej konserwacji Dotychczas zewnętrzne oprawy oświetleniowe i eksploatowane w nich wyładowcze źródła światła traktowane były, jako oddzielne produkty. W całym okresie eksploatacji oprawy oświetleniowej kolejno użytkowano w niej kilka źródeł światła. Wyjątkowo wysoka trwałość diod LED zmienia to podejście. Zaawansowane technicznie diody LED charakteryzują się trwałością przekraczającą 50.000 godzin. Tak długi okres eksploatacji oprawy oświetleniowej bez potrzeby wymiany źródeł światła, doskonała konstrukcja ADVISION i użycie materiałów wysokiej jakości sprawiają, że oprawy te mogą być traktowane jako zintegrowane urządzenie oświetleniowe. Przewiduje się, że zapewnią one ponad 12 lat pracy przy średnich okresach świecenia 4.000 godzin rocznie, bez konieczności wymiany źródeł światła i ograniczeniu konserwacji jedynie do zewnętrznego czyszczenia. silacza. Specjalne uszczelki pomiędzy kloszem i korpusem oraz pod pokrywą komory zasilacza zapewniają całej oprawie najwyższy stopień ochrony przed wnikaniem kurzu i wilgoci IP 66. Łatwy montaż i regulacja położenia Oprawa ADVISION może być łatwo montowana na pionowym słupie lub wysięgniku z końcówką o średnicy 42 - 60 mm. Nachylenie wysięgnika w stosunku do poziomu może dochodzić do +30°. Uchwyt montażowy umożliwia dodatkowo płynną zmianę kąta nachylenia w zakresie -5°/+15° na pionowym słupie i -15°/+5° na wysięgniku. „ nawet w przypadku awarii lub zwarcia jednej z diod, termiczne z czujnikiem temperatury każdej linijki diodowej - redukujące moc oprawy w przypadku osiągnięcia przez nią, z nieprzewidzianych powodów zewnętrznych, dwóch kolejnych progów temperaturowych 70°C i 80°C i całkowicie wyłączające zasilanie w przypadku osiągnięcia temperatury 85°C, krytycznej dla działania diod. Możliwość redukcji mocy i współpracy z czujnikami Mikroprocesorowy zasilacz oprawy ADVISION może dodatkowo realizować funkcje: automatycznej redukcji mocy w godzinach późnonocnych, współpracy z czujnikiem zmierzchowym, współpracy z czujnikiem ruchu. Ledowa oprawa oświetlenia ulicznego ADVISION jest w pełni oryginalnym, polskim produktem, opracowanym i wytwarzanym w zakładach ELGO Lighting Industries S.A. „ Najwyższa szczelność IP 66 Ponieważ praktycznie w całym przewidywanym czasie eksploatacji oprawy ADVISION nie przewiduje się wymiany diodowych źródeł światła, koniecznym wymogiem konstrukcyjnym jest zapewnienie najwyższej szczelności wszystkich przestrzeni wewnętrznych oprawy, w tym komory źródeł światła oraz komory za- Zasilanie z zabezpieczeniami Półprzewodnikowe źródła światła – diody LED zasilane są za pośrednictwem mikroprocesorowego zasilacza elektronicznego o wysokiej sprawności. Zasilacz ten wyposażono w zabezpieczenia: przed zwarciem lub rozwarciem diody - pozwalające na dalszą pracę oprawy Minimalna powierzchnia narażona na wiatr Wyjątkowo płaski kształt ledowej oprawy ADVISION sprawia, że stawia ona szczególnie mały opór wiejącym wiatrom. Jej powierzchnia narażona na wiatr wynosi zaledwie 0,083 m2 i jest blisko dwukrotnie mniejsza od przeciętnej oprawy oświetleniowej do wysokoprężnych lamp wyładowczych. Rys.1. Uchwyt montażowy 30º Uchwyt montażowy umożliwia dodatkowo płynną zmianę kąta nachylenia w zakresie -5°/+15° na pionowym słupie i -15°/+5° na wysięgniku poziomym. Regulowany uchwyt montażowy z odlewu aluminiowego, umieszczony w tylnej części korpusu obudowy umożliwia mocowanie na pionowym słupie lub wysięgniku z końcówką o średnicy 42-60 mm, nachylonym do poziomu pod kątem 0° - 30°. 24 NOWE PRODUKTY 1 Korpus 2 Korpus wykonano w formie wysokociśnieniowego odlewu aluminiowego zabezpieczonego przed wpływami atmosferycznymi malarską powłoką proszkową. Podstawowe wersje kolorystyczne Radiator odprowadzający ciepło Do zapewnienia pracy diod LED w optymalnej temperaturze gwarantującej ich wysoką żywotność wykorzystano radiator w formie specjalnego użebrowania na górnej powierzchni korpusu. Pełni on ważną funkcję odbioru ciepła wytwarzanego przez diody w trakcie pracy i oddawania go do atmosfery. RAL 7040 RAL 5014 RAL 7015 RAL 7043 Na życzenie inne kolory zgodnie z paletą RAL 3 Wytrzymały i szczelny klosz PC Od dołu oprawę zamyka szczelnie klosz z poliwęglanu (PC) przykręcony do korpusu na stałe za pomocą śrub imbusowych. Dzięki poliuretanowej uszczelce wylanej na korpusie, wnętrze oprawy uzyskuje szczelność określaną wysoką wartością współczynnika IP 66. 4 Diody LED i układ optyczny Jako źródła światła wykorzystano diody LED firm Seoul Semiconductor i CREE należących do wąskiego grona światowych liderów w zakresie konstrukcji i produkcji półprzewodnikowych źródeł światła. Do ukształtowania bryły świetlnej oprawy ADVISION zastosowano dwa alternatywne układy optyczne: 4A 4A Układ optyczny z odbłyśnikami w modelach z oznaczeniem R Do każdej z diod zastosowano indywidualny odbłyśnik wykonany z tworzywa sztucznego ABS, metalizowany w celu uzyskania powierzchni o wysokim współczynniku odbicia kierunkowego. 4B Układ optyczny z soczewkami w modelach z oznaczeniem L Do każdej z diod zastosowano indywidualną soczewkę wykonaną z polimetakrylanu metylu (PMMA) o bardzo wysokim współczynniku przepuszczania światła i precyzyjnym kącie rozsyłu swiatła. 4B NOWE PRODUKTY 25 5 Komora osprzętu z zasilaczem 6 Na górnej powierzchni korpusu znajduje się komora osprzętu zamknięta pokrywą z poliuretanową uszczelką zapewniającą stopień szczelności IP 66. W komorze umieszczono elektroniczny, mikroprocesorowy zasilacz oprawy. Uchwyt montażowy Funkcjonalny uchwyt montażowy z odlewu aluminiowego, umieszczony w tylnej części korpusu obudowy umożliwia łatwe mocowanie oprawy ADVISION na końcówce pionowego słupa lub wysięgnika i regulację jej nachylenia w stosunku do płaszczyzny drogi. Zamocowanie wymaga przykręcenia dwóch śrub imbusowych M10, a pozycjonowanie względem poziomu odbywa się za pomocą czterech śrub imbusowych M8. 6 7 Łatwe i niezawodne podłączenie Specjalna szybkozłączka umieszczona fabrycznie na kablu wyprowadzonym z oprawy zapewnia łatwe i niezawodne podłączenie do sieci zasilającej. 2 7 5 8 8 Zasilacz z regulatorem mocy Mikroprocesorowy zasilacz oprawy ADVISION wyposażono w funkcję automatycznej redukcji mocy w okresach późnonocnych. Standardowo redukcję mocy ustawiono na okres 4 godzin pracy z obniżeniem o około 30%. W przypadku innych potrzeb istnieje możliwość fabrycznego ustawienia okresu redukcji mocy na czas od 0,5 godziny do 16 godzin w interwale co 0,5 godziny. Mikroprocesor uzależnia porę rozpoczęcia redukcji mocy w danym dniu od uśrednienia okresów pracy oprawy z poprzednich pięciu dni. Dlatego pierwsza redukcja mocy następuje dopiero w szóstym dniu od pierwszego włączenia oprawy trwającego ponad 6 godzin. Mikroprocesor nie bierze pod uwagę okresów pracy poniżej 6 godzin. Na podstwie uśrednionych okresów świecenia z ostatnich pięciu dni mikroprocesor określa środek okresu świecenia i rozpoczyna redukcję mocy dwie godziny przed tym czasem. 26 NOWE PRODUKTY Parametry techniczne Parametry elektryczne i dane konstrukcyjne opraw ADVISION przedstawia tablica 1, natomiast parametry charakteryzujące ich układ świetlny zawarto w tablicy 2. Układ optyczny ADVISION zapewnia efektywne oświetlenie powierzchni pod oprawą. Optymalne parametry oświetlenia mogą być uzyskane przy wysokościach zawieszenia od 7 do 12 metrów nad oświetlaną powierzchnią. Rozkłady natężenia oświetlenia na obszarze o rozmiarach 50 x 14 m, pod oprawą ADVISION zawieszoną na wysokości 10 m w płaszczyźnie równoległej do oświetlanej powierzchni, pokazuje rysunek nr. 2. Rys.2. Rozkład natężenia oświetlenia • wysokość zawieszenia oprawy 10 m, • wymiary oświetlanego obszaru 50 x 14 m Rozkład natężenia oświetlenia pod oprawą ADVISION 615L. Wtórny układ optyczny – soczewki 7 6 4 2 0 2 4 6 7 25 20 15 10 0 5 5 10 15 20 25 Rozkład natężenia oświetlenia pod oprawą ADVISION 615L. Wtórny układ optyczny – odbłyśniki 7 6 Ciąg dalszy nieunikniony Oprawa ADVISION jest konstrukcją o charakterze nowatorskim, tak jak rozwojowy jest rodzaj źródeł światła LED, których użyto do jej budowy. Pierwsze wyprodukowane modele opraw ADVISION wyposażono w diody LED firmy Seoul Semiconductor Z-Power LED P4 1W. Jednak wyścig konstruktorów diod świecących LED trwa i rozwój tych źródeł światła będzie się z pewnością toczył się jeszcze długo. Konstruktorzy z ELGO L.I. przewidują w najbliższym czasie zastosowanie w oprawach ADVISION diod XLamp XR-E firmy Cree. Z pewnością w miarę postępu pojawią się kolejne modele opraw ADVISION z innymi, bardziej zaawansowanymi rodzajami ledowych źródeł światła. Marek Kołakowski 4 2 0 2 4 6 7 25 20 15 10 5 0 5 10 7,50 10 15 25 15 20 25 Natężenie oświetlenia lx: 0 2,50 5 30 55 Tab.1. Parametry elektryczne i dane konstrukcyjne Napięcie zasilania Częstotliwość Współczynnik mocy cos φ Całkowite zniekształcenie harmoniczne (THD) Moc pobierana Sprawność energetyczna oprawy Stopień ochrony Klasa ochronności Materiały: obudowa / klosz Wymiary (dł. x szer. x wys.) Waga netto Powierzchnia boczna narażona na wiatr Temperatura oprawy Dopuszczalne temperaturyotoczenia 90 – 260 V 50 – 60 Hz 0,94 11,80% 118÷125W* 85 % IP66 I aluminium / poliwęglan 785 mm x 294 mm x 159 mm 11,8 kg 0,083 m² <50°C -30°C÷40°C * moc pobierana zalezy od selekcji zastosowanych diod LED Tab.2. Parametry układu świetlnego Wtórny układ optyczny Sprawność świetlna Liczba źródeł światła - diody LED Współczynnik oddawania barw (CRI) Trwałość diod LED soczewki 80 % 85 % 90 szt. diod LED Maksymalny, łączny strumień świetlny diod LED Temperatura barwowa odbłysniki 10.665lm* 5800÷6300 K 75 > 50.000 godzin * według danych producenta diod Na ulicy Dzielnej w Warszawie zrealizowana została pierwsza eksperymentalna instalacja, w której zastosowano ledowe oprawy drogowe ADVISION opracowane i skonstruowane w ELGO Lighting Industries S.A. Eksperyment prowadzony przez warszawski Zarząd Terenów Publicznych ma na celu praktyczne sprawdzenie przydatności i jakości ledowych opraw oświetleniowych. Do oświetlenia ulicy Dzielnej na Muranowie, jednej z centralnych dzielnic Warszawy, użyto opraw ADVISION z reflektorowym układem optycznym wyposażonych w diody Z Power LED P4 firmy Seoul Semiconductor. 28 NOWE PRODUKTY Rodzina opraw oświetlenia drogowego ACRON 50, 100, 200 Współczesne wyarunki stawiane oświetleniu drogowemu wymagają stosowania opraw oświetleniowych o najwyższym stopniu zaawansowania konstrukcyjnego i technologicznego. Do takich zalicza się rodzina opraw ACRON z ELGO. Rodzina nowoczesnych opraw drogowych ACRON Publiczna premiera nowoczesnych opraw oświetlenia drogowego z rodziny ACRON miała miejsce pod koniec 2008 roku podczas targów ŚWIATŁO i ENERGETAB. Acron 100 z szybą Zaprezentowana została wówczas największa oprawa ACRON 200 przeznaczona do wysokoprężnych lamp sodowych 400 – 250 – 150 W i metalohalogenkowych 400 – 250 – 150 – 100 W. Rok 2009 przyniósł rozszerzenie rodziny o serię nieco mniejszych opraw ACRON 100 do lamp sodowych 150 – 100 – 70 – 50 W. Również w ubiegłym roku seria ACRON 200 została wzbogacona o specjalne wykonanie w wersji z dwoma źródłami światła przeznaczone głównie do oświetlania przejazdów kolejowych. W ofercie pojawiła się także oprawa ACRON LED ze źródłem światła opartym na półprzewodnikowych diodach świecących, wykonana w obudowie oprawy ACRON 100. Acron 100 z kloszem PC NOWE PRODUKTY 29 Rodzina ACRON niezawodna i oszczędna Rodzina opraw oświetlenia ulicznego ACRON składająca się obecnie z trzech podstawowych serii o oznaczeniach 50, 100 i 200 stanowi kompletną propozycję profesjonalnych rozwiązań dla oświetlenia drogowego o wysokim stopniu zaawansowania konstrukcyjnego i technologicznego. Przy użyciu tych opraw można efektywnie oświetlić praktycznie każdy obiekt drogowy na terenach miast i wsi, od autostrad, przez drogi o różnym natężeniu ruchu, trasy ruchu pieszego po deptaki, tereny reprezentacyjne w centrach miast i parkingi. W ktrakcie projektowania i w procesie produkcji opraw ACRON użyto najnowocześniejszych rozwiązań konstrukcyjnych i technologicznych stosowanych obecnie w oprawach oświetlenia drogowego. Współpraca z wydajnymi energetycznie źródłami światła oraz możliwość zastosowania stateczników elektronicznych i regulatorów mocy, zwiększa efektywność wykorzystania energii elektrycznej. Rodzina opraw ACRON z serii 50, 100 i 200 to: Acron 200 z kloszem PC Acron 200 z szybą 30 NOWE PRODUKTY ACRON 50 Kompaktowy ACRON 50 Z początkiem roku 2010 w zakładach ELGO Lighting Industries ruszyła produkcja kolejnej, zapowiadanej już wcześniej, serii najmniejszych opraw ACRON 50. Oprawy te są przeznaczone do wysokoprężnych lamp sodowych 70 – 50 W i metalohalogenkowych 70 W. Główną cechą opraw ACRON 50, różniącą je od pozostałych serii w rodzinie, jest ich kompaktowa budowa, niewielkie rozmiary, a przede wszystkim uchwyt montażowy umiejscowiony w charakterystyczny sposób – od góry obudowy. Niskie moce źródeł światła i niewielkie rozmiary opraw sprawiają, że oprawy ACRON 50 są przeznaczone głównie do oświetlania mniejszych ulic w centrach miast, terenów miejskich w dzielnicach mieszkalnych – ulic i terenów osiedlowych, parkingów, miejsc rekreacji oraz dróg i terenów wiejskich. Nowoczesny design, niezawodna budowa Górny korpus obudowy oprawy ACRON 50, podobnie jak w seriach 100 i 200, wykonano z aluminium metodą odlewu wysokociśnieniowego. Od dołu obudowa zamknięta jest kloszem z tworzywa sztucznego o wysokiej wytrzymałości mechanicznej - poliwęglanu (PC), charakteryzującym się stopniem ochrony przed udarami mechanicznymi IK10. Klosz połączony jest z korpusem za pomocą dwóch zawiasów umiejscowionych z tyłu oprawy i przedniej klamry odlewanej z aluminium, spinającej oba elementy. Ostateczne uszczelnienie zapewnia niezawodna poliuretanowa uszczelka wylana na krawędzi korpusu obudowy. System ten zapewnia osiągnięcie wysokiego stopnia szczelności IP66. W korpusie oprawy zamocowany jest odbłyśnik, filtr umożliwiający wyrównywanie ciśnienia między wnętrzem oprawy i otoczeniem bez zasysania nieczystości oraz łatwo wymienialna płyta z kompletnym osprzętem elektrycznym i oprawką źródła światła. Precyzyjnie zaprojektowany, jednoczęściowy odbłyśnik wykonano metodą tłoczenia z blachy aluminiowej o najwyższej czystości. Konstrukcja oprawy zapewnia możliwość regulacji ukształtowania wiązki świetlne dzięki pionowej i poziomej zmianie położenia źródła światła względem odbłyśnika. Do obu rodzajów źródeł światła – wysokoprężnych lamp sodowych i meta- lohalogenkowych - oferowane są oprawy z dwoma rodzajami stateczników –magnetycznymi i elektronicznymi. Dostępne są także oprawy ACRON 50 do wysokoprężnych lamp sodowych o mocy 70 W wyposażone w regulatory pozwalające na redukcję mocy o około 40% w godzinach późnonocnych. W ofercie znajdują się oprawy w pierwszej i drugiej klasie ochronności przed porażeniem elektrycznym. Uchwyt montażowy oprawy umieszczony został na górnej powierzchni jej obudowy. Pozwoliło to na znaczne skrócenie konstrukcji i uzyskanie kompaktowego wyglądu. Uchwyt pozwala na montaż opraw na wysięgnikach o średnicy 42 – 60 mm, bez możliwości regulacji kąta nachylenia w stosunku do płaszczyzny drogi. Regulację taką można zapewnić zarówno na wysięgniku jak i pionowym słupie przy użyciu dodatkowego uchwytu kątowego U-1. Marek Kołakowski NOWE PRODUKTY 31 Klosz Oprawa ACRON 50 może być montowana bezpośrenio na wysięgniku lub na pionowej końcówce słupa - za pomocą uchwytu kątowego U-1 Zawias łączący górną i dolną część korpusu Płyta montażowa z kompletnym osprzętem elektrycznym Odbłyśnik jednoczęściowy tłoczony z aluminium Uszczelka poliuretanowa wylewana bezpośrednio na korpusie obudowy Korpus z wysokociśnieniowego odlewu aluminiowego, malowany metodą proszkową Klamra z odlewu aluminiowego szczelnie zamykająca korpus Klamra z odlewu aluminiowego szczelnie zamykająca korpus Odbłyśnik jednoczęściowy tłoczony z aluminium Płyta montażowa z kompletnym osprzętem elektrycznym 32 NOWE PRODUKTY LED XELLENT Technologia LED w oświetleniu wnętrzowym ELGO Lighting Idustries jest polskim producentem oświetlenia, który z powodzeniem stosuje najnowocześniejsze rozwiązania związane z techniką diod świecących LED Po uruchomieniu w ubiegłym roku produkcji źródeł światła powszechnego użytku wykorzystujących diody LED do wytwarzania promieniowania świetlnego oraz po wprowadzeniu na rynek nowatorskiej, ledowej oprawy drogowego oświetlenia zewnętrznego ADVISION, niebawem w ofercie ELGO ma się pokazać kolejna ledowa nowość. Tym razem będzie to pierwsza, opracowana w ELGO, ledowa oprawa oświetlenia wnętrzowego o nazwie LED XELLENT. Konstruktorzy gostynińskiej fabryki wykorzystali w niej wszystkie zalety najnowszej półprzewodnikowej technologii LED tworząc interesujące, energooszczędne rozwiązanie o ciekawym, nietuzinkowym designie. szającej. Obudowę stanowią odpowiednie profile aluminiowe o wysokiej trwałości i estetyce. W planach są standardowe wykonania z powierzchniową obróbką profili za pomocą anodowania i malowania w kolorze białym lub szarym. LED XELLENT Kilka rozmiarów Oprawy z rodziny LED XELLENT tworzone są z myślą o użytkowym oświetleniu wnętrz, lecz w taki sposób by mogły one pełnić także funkcję dekoracyjną. Dlatego będą one mogły stanowić ciekawą propozycję energooszczędnego oświetlania np. w różnego rodzaju pubach, klubach i kawiarniach, a także sklepach i butikach oraz wielu nowoczesnych wnętrzach w budynkach użyteczności publicznej. Będzie to także doskonała propozycja oświetlenia wnętrz mieszkalnych o nowoczesnej stylistyce. Swobodę doboru w zależności od rodzaju wnętrza, jego rozmiarów oraz proporcji umożliwią dwa podstawowe kształty i wielkości opraw: prostokąt o rozmiarach 300 x 1200 mm i kwadrat 600 x 600 mm. W ofercie znajdą się także wersje opraw przystosowanych specjalnie do montażu w kartonowo-gipsowych sufitach podwieszanych oraz w sufitach OWA lub podobnych. Będą one miały kształt kwadratowy i rozmiary 595 x 595 mm i 622 x 622 mm. Oryginalna konstrukcja Uniwersalne mocowanie Zasada oryginalnego rozwiązania konstrukcyjnego zastosowanego w oprawach LED XELLENT polega na umieszczeniu dwóch linii diod LED na przeciwległych krawędziach płyty z tworzywa sztucznego. Równocześnie do górnej powierzchni tej płyty przymocowana jest płaski metalowy odbłyśnik o charakterystyce rozpra- Współczesna forma oprawy pozwala na kilka alternatywnych sposobów jej mocowania. LED XELLENT może być umieszczany na stropie lub ścianach. Może być także podwieszany lub instalowany w sufitach podwieszanych. Źródła światła LED W oprawie zastosowane będą diod LED LCW100Z1 firmy CREE. Pierwsze wykonania opraw LED XELLENT, które wejdą do seryjnej produkcji będą wyposażone w diody emitujące światło białe o zimnej i ciepłej temperaturze barwowej. Maksymalny pobór mocy kształtuje się na poziomie około 18 W lub 36 W w zależności od wymiarów oprawy. Konrad Kozłowski NOWE PRODUKTY 33 ALCRE GU10 i R50-LCW Rośnie rodzina ledowych źródeł światła z ELGO ELGO konsekwentnie rozwija rodzinę ledowych źródeł światła wprowadzając do produkcji dwa kolejne modele Firma ELGO Lighting Industries konsekwentnie rozwija ofertę nowoczesnych źródeł światła opartych o półprzewodnikowe diody świecące LED.W ubiegłym roku do produkcji wprowadzone zostały trzy pierwsze modele lamp ledowych ACRICHE GU10, R50 i S4. Nie stanowi to jednak końca rozwoju tej linii produktowej. Konstruktorzy z ELGO L.I. opracowali już kolejne ledowe źródła światła, które wkrótce trafią na taśmy produkcyjne fabryki. Są to dwa nowe modele o oznaczeniu ALCRE GU10 i R50-LCW. ALCRE GU10 R50-LCW Źródło światła ALCRE GU10 odpowiada funkcjonalnie żarówkom halogenowym GU-10. Jest ono zasilane bezpośrednio napięciem sieciowym 230 V. W odróżnieniu od oferowanej wcześniej lampy ACRICHE GU10 z obudową wykonaną ze specjalnego tworzywa sztucznego – poliamidu, materiałem obudowy lamp ALCRE jest aluminium jeszcze skuteczniej odprowadzające ciepło. Jako elementu emitującego światło użyto diod o bardzo dużej skuteczności typu XR-E lub XP-G firmy CREE. Dioda XP-G to najbardziej skuteczne półprzewodnikowe źródło światła na rynku. Jego skuteczność świetlna wynosi 132 lm/W. W ofercie dostępne są lampy o mocach 2 W i 3,5 W, o ciepłej i dziennej barwie światła białego. Lampę ledową R50-LCW, zamiennik żarówki reflektorowej R50 z trzonkiem E14, oparto o najnowszy rodzaj diod firmy Seoul Semiconductor. Po raz pierwszy konstruktorzy ELGO zastosowali diody typu LCW. Lampa R50-LCW zawiera 36 takich diod o skuteczności świetlnej 106 lm/W i pobiera jedynie 3 W mocy. Źródło światła R50-LCW oferowane jest w obudowie o kształtach bańki reflektorowej, wykonanej z poliamidu – specjalnego tworzywa sztucznego o bardzo dobrych właściwościach przewodzenia ciepła, w kolorze białym lub szarym. Od przodu obudowę zamyka mleczny klosz z poliwęglanu, rozpraszający światło. W R50-LCW zastosowano diody o barwie ciepło-białej jak i dzienno-białej. Kolejne lampy LED już w planach Oprócz tych nowości w najbliższych planach jest także rozpoczęcie produkcji ledowych zamienników niskonapięciowych żarówek halogenowych MR16 i AR111 zasilanych napięciem 12 V oraz ledowych źródeł światła z trzonkiem E27 o kształcie zbliżonym do żarówek tradycyjnych. Marek Kołakowski ALCRE GU10 R50-LCW 34 NOWE PRODUKTY MEDIC Szczelne oprawy do pomieszczeń czystych Istnieją miejsca i rodzaje czynności, przy których przed sprzętem oświetleniowym stawiane są bardzo szczególne wymagania wykraczające daleko poza standardowe cechy We wszystkich pomieszczeniach gdzie żyją lub pracują ludzie, oświetlenie powinno przede wszystkim spełniać wymagania funkcjonalne dotyczące podstawowych parametrów, takich jak zapewnienie odpowiedniej wartości i równomierności natężenia oświetlenia, rozkładu luminancji, ograniczenia olśnienia, temperatury barwowej światła, oddawania barw itp. Istnieją także pewne szczególne przypadki, gdy użyty sprzęt oświetleniowy musi spełniać często bardzo wyjątkowe wymagania bezpieczeństwa, związane z potencjalnym zagrożeniem osób przebywających we wnętrzu lub prowadzonych tam działań i procesów. Należą do nich np. pomieszczenia o: podwyższonych normach czystości, podwyższonym stopniu zabrudzenia i wilgotności. Szczególnie wysokie normy czystości mogą być wymagane np. w pomieszczeniach produkcyjnych przemysłu farmaceutycznego, kosmetycznego, spożywczego i elektronicznego, w laboratoriach badawczych, pomieszczeniach szpitalnych, kuchniach w obiektach gastronomicznych, itp. Z kolei niektóre pomieszczenia o dość dużym stopniu zabrudzenia, mogą ze względu na utrudniony dostęp wymagać opraw oświetleniowych odpornych na brud. Może to dotyczyć nawet niskich pomieszczeń oświetlanych oprawami świetlówkowymi, np. gdy gęste usytuowanie sprzętów lub ciągły charakter pracy komplikuje czynności konserwacyjne. Od opraw oświetleniowych instalowanych w pomieszczeniach tego rodzaju wymaga się ponadprzeciętnej szczelności, niezawodności i wytrzymałości mechanicznej. NOWE PRODUKTY 35 Sprzęt oświetleniowy dla pomieszczeń „czystych” Przy produkcji żywności, leków i kosmetyków, wymagania oświetleniowe dotyczące przynajmniej niektórych standardowych właściwości oświetlenia są zazwyczaj wyższe od przeciętnych. W tego rodzaju pomieszczeniach produkcyjnych istnieją także inne, wyjątkowe wymagania związane z oświetleniem. Dotyczą one bezpośrednio cech sprzętu oświetleniowego – opraw i źródeł światła. W takich szczególnych pomieszczeniach powinny być stosowane oprawy oświetleniowe, które: same nie tworzą zagrożenia polegającego na przedostaniu się do prowadzonych procesów produkcyjnych odrywających się drobin materiału, z którego są wykonane lub wprost całych części konstrukcyjnych, uniemożliwiają gromadzenie się na ich powierzchni lub we wnętrzu trudno usuwalnych zanieczyszczeń pyłowych lub mikrobiologicznych, są łatwe w czyszczeniu, odporne na nie, a czynności te mogą być prowadzone w sposób bezpieczny. Również sposób montażu opraw powinien być szczególny. Wszystkie miejsca styku opraw oświetleniowych z sufitem powinny być specjalnie uszczelnione, aby uniemożliwić gromadzenie się zanieczyszczeń i grzybów w miejscach trudnodostępnych nad oprawami. Wymagania formalne Formalne wymagania w zakresie zabezpieczenia przed takimi przypadkami są określone przez zasady tzw. Dobrej Praktyki Produkcyjnej - GMP (ang. Good Manufacturing Praktice). Stanowią one gwarancję najwyższej jakości. Kładą nacisk na zachowanie należytych warunków organizacyjnotechnicznych i higienicznych w procesie produkcji. Tak zwane Kodeksy GMP zawierają wymagania Dobrej Praktyki Produkcyjnej, w których ważne miejsce zajmuje prawidłowe i zgodne z normami oświetlenie. W przemyśle spożywczym stosowany jest system Analizy Zagrożeń i Krytycznych Punktów Kontroli - HACCP (ang. Hazard Analysisis and Critical Control Points). Jest to systemowe podejście do zarządzania jakością zdrowotną. Polega na identyfikacji i ocenie zagrożeń, związanych z różnymi fazami procesu produkcji wyrobów rolno-spożywczych. Pozwala określić środki niezbędne dla opanowania zagrożeń w celu zagwarantowania bezpieczeństwa żywnościowego. Podstawowym uregulowaniem unijnym w tym zakresie jest dyrektywa 93/43/EEC w sprawie higieny środków spożywczych. W Polsce głównym aktem prawnym regulującym zapewnienie bezpieczeństwa żywności, w tym zagadnienia związane z wdrażaniem Najważniejsze cechy opraw MEDIC: wysoka szczelność IP65, komfortowe oświetlenie dzięki różnym układom optycznym, energooszczędność i niezawodność dzięki statecznikom elektronicznym, doskonała jakość wykonania. przez przedsiębiorców branży spożywczej systemu HACCP, jest znowelizowana obecnie ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia (Dz. U. 01,63,634 z późniejszymi zmianami), która nałożyła obowiązek rozpoczęcia wdrażania HACCP z dniem wejścia Polski do UE. W świetle obowiązującego prawa za zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego żywności odpowiedzialność ponosi przedsiębiorca produkujący lub wprowadzający żywność do obrotu. On też odpowiada za wszelkie szkody i uszczerbki na zdrowiu konsumenta spowodowane niewłaściwą jakością zdrowotną żywności. W zakresie oświetlenia, oprócz zapewnienia jego właściwych parametrów technicznych, najważniejszą sprawą pozwalającą na spełnienie wymagań jest stosowanie opraw oświetleniowych wyposażonych w nietłukące klosze, chroniące żywność przed odpryskami szkła w razie stłuczenia źródeł światła, umożliwiających łatwe ich czyszczenie. Ogromną pomocą może być tutaj stosowanie specjalnych, bezodpryskowych źródeł światła. 36 NOWE PRODUKTY 1 2 3 Oprawy MEDIC dostępne są z trzema różnymi rodzajami układów zasilających: 1. statecznik elektroniczny 2. statecznik magnetyczny 3. statecznik magnetyczny zkompensacja mocy biernej 4 4. Oprawy mogą być opcjonalnie wyposażone w układ zasilania awaryjnego gwarantujący pracę przy zaniku zasilania Osiem zamków sworzniowych i zatrzaskowych gniazd umożliwia pewne zamocowanie ramki klosza w obudowie oprawy Specjalny, chowany zaczep umożliwia łatwe otwarcie oprawy Raster P PAR w oprawach z kloszem przezroczystym Ramka klosza dokładnie wpasowana w obudowę Dwie gumowe uszczelki hermetyzują ramkę do obudowy Uszczelka poliuretanowa hermetyzuje klosz do ramki NOWE PRODUKTY 37 MEDIC Świetlówkowe oprawy kasetonowe, zwłaszcza te przeznaczone do wbudowania w sufity podwieszane, na ogół wyposażone są w rastrowe układy optyczne typu otwartego składające się z odbłyśników usytuowanych wzdłuż świetlówek oraz rastrów w formie poprzeczek chroniących przed olśnieniem. Tego typu powszechnie stosowane rozwiązanie nie zabezpiecza jednak wnętrza oprawy przed swobodną cyrkulacją powietrza i osadzaniem kurzu na elementach układu optycznego i wewnątrz skrzynkowej obudowy. Dlatego oprawa MEDIC została dodatkowo wyposażona w specjalny klosz szczelnie zamykający kasetonową obudowę. Klosz w postaci płaskiej, przezroczystej szyby ze szkła hartowanego lub płyty z polimetakrylanu metylu PMMA w trzech rodzajach – przezroczystej, o powierzchni pryzmatycznej lub matowanej, jest osadzony w metalowej ramce, na której wylano uszczelkę poliuretanową skutecznie hermetyzującą połączenie obu części. Z kolei połączenie ramki klosza z kasetonową obudową oprawy jest uszczelniane dwoma Różne układy optyczne Różnorodność pomieszczeń, w których mogą być stosowane oprawy MEDIC, sprawiła, że w ofercie znalazły się wersje z czterema rodzajami układów optycznych: oprawy z rastrowym układem optycznym typu P PAR, tzn. z parabolicznymi odbłyśnikami i poprzeczkami zamknięte przezroczystym kloszem w postaci płaskiej płyty: - z polimetakrylanu metylu (PMMA), - ze szkła hartowanego, oprawy bez odbłyśnika wewnętrznego zamknięte kloszem rozpraszającym z płaskiej płyty polimetakrylanu metylu (PMMA): - o strukturze pryzmatycznej, - o strukturze mlecznej. - z kompensacją mocy biernej, - bez kompensacji mocy biernej. Ze względu na zalety ekonomiczne i techniczne rozwiązaniem polecanym jest oczywiście wersja opraw ze statecznikami elektronicznymi, dzięki którym możliwe jest uzyskanie: oszczędności energetycznych, wydłużonej żywotności lamp, natychmiastowego, pewnego i pozbawionego migotania startu oświetlenia, cichej i stabilnej pracy, zmniejszonego ciężaru opraw. Oprawy MEDIC są także przystosowane do montażu układów zasilania awaryjnego gwarantujących utrzymanie oświetlenia w warunkach zaniku napięcia sieciowego. Eliminuje to konieczność stosowania oddzielnych opraw oświetlenia awaryjnego zakłócających estetykę wnętrza, zwiększających koszty inwestycyjne, a przede wszystkim mogących nie spełniać warunków czystości pomieszczenia. Marek Kołakowski Energooszczędne układy zasilania W ofercie znalazły się obecnie oprawy MEDIC przeznaczone do czterech najpopularniejszych i powszechnie dostępnych świetlówek liniowych o mocy 18W. Do ekonomicznego zasilania fluorescencyjnych źródeł światła użyto osprzętu najnowszej generacji: energooszczędnych stateczników elektronicznych. Alternatywnie w ofercie znalazły się także wersje opraw: z niskostratnymi statecznikami magnetycznymi: 83,4 634 Wysoka szczelność IP65 gumowymi uszczelkami i dociskane specjalnymi zamkami w postaci ośmiu sworzni wciskanych w zatrzaskowe, sprężynujące gniazda. 595 Do oświetlania właśnie tego rodzaju pomieszczeń „czystych” posłużyć może najnowsza szczelna, świetlówkowa oprawa kasetonowa MEDIC opracowana i produkowana w Polsce w zakładach ELGO Lighting Industries. 595 Szczelne oprawy MEDIC do pomieszczen czystych, oferowane są z czterema rodzajami układów optycznych Oprawa bez odbłyśnika wewnętrznego z kloszem rozpraszającym z płyty PMMA o strukturze mlecznej Oprawa bez odbłyśnika wewnętrznego z kloszem rozpraszającym z płyty PMMA o strukturze pryzmatycznej Oprawa z rastrowym układem optycznym typu P PAR i kloszem z płyty z polimetakrylanu metylu (PMMA) Oprawa z rastrowym układem optycznym typu P PAR i kloszem ze szkła hartowanego 38 NOWE PRODUKTY Nowości w rodzinie Hermetic 258 Rodzina szczelnych opraw świetlówkowych Hermetic o stopniu ochrony IP65 powiększyła się o kolejne modele HERMETIC 235, HERMETIC 249, HERMETIC 258, HERMETIC 280 Po mrozoodpornych oprawach DUST FR, które weszły do oferty ELGO na początku 2010 r., rodzina nowych opraw HERMETIC jest kolejną nowością z grupy szczelnych opraw oświetlenia przemysłowego gostynińskiej fabryki. Oprawy HERMETIC należą do grupy szczelnych, świetlówkowych opraw przemysłowych, przystosowanych do pracy w środowiskach o znacznym stopniu wilgotności i zapylenia. Dzięki wysokiej odporności na uszkodzenia mechaniczne są także szczególnie polecane do miejsc narażonych na akty wandalizmu oraz pomieszczeń o niewielkiej wysokości, gdzie wymagane są szczególe parametry oświetlenia, a nie jest możliwe stosowanie opraw z wysokoprężnymi źródłami światła. Z uwagi na swoje właściwości oprawy HERMETIC są idealnym rozwiązaniem do oświetlania powierzchni wewnątrz budynków o charakterze: przemysłowym – głównie warsztatów, pomieszczeń technicznych, terminali transportowych, magazynów czy innych obszarów produkcyjnych, pomocniczym – np. piwnic, szatni, kuchni, komunikacyjnym – zwłaszcza parkingów wielopoziomowych i podziemnych, garaży, tuneli dla pieszych, przejść podziemnych, stadionów i hal sportowych, oraz na zewnątrz: do oświetlania wejść do budynków, wiat, przystanków itp. Rodzina opraw HERMETIC jest przeznaczona do montażu na podłożach normalnie palnych. Dzięki uniwersalnym rozwiązaniom konstrukcyjnym istnieje alternatywa w sposobach ich mocowania. Pojedyncze oprawy lub linie świetlne mogą być zamocowane bezpośrednio na stropie lub zwieszane na hakach, linkach lub łańcuszkach przy użyciu dedykowanych akcesoriów. Ważne jest, NOWE PRODUKTY 39 iż współpraca z dodatkowymi akcesoriami dedykowanymi dla opraw HERMETIC odbywa się bez konieczności wykonania otworów w obudowie, co sprawia, że stopień ochrony IP65 jest zachowany bez względu na sposób montażu. Dodatkowym walorem świadczącym o przemyślanych rozwiązaniach użytkowych, jest możliwość stosowania opraw w podwyższonych pomieszczeniach lub w miejscach, gdzie istnieje konieczność dodatkowego doświetlenia stanowiska pracy. Tworzenie linii z opraw jest możliwe przez bezpośrednie połączenie obudów za pomocą złączek i szczelnych dławnic z wykorzystaniem specjalnych otworów w korpusie. Na brud, wilgoć, ogień i wandali Seria opraw HERMETIC przeszła pozytywnie szereg badań w laboratoriach ELGO. Za pomocą wielu procedur sprawdzających i testów zbadano zarówno całe oprawy jak i poszczególne ich elementy. Oprawy HERMETIC spełniają wymagania określone w Dyrektywie niskonapięciowej LVD i Dyrektywie kompatybilności elektrycznej EMC. Charakteryzuje je pierwsza klasa ochronności przed porażeniem prądem elektrycznym i klasa ochrony przed wnikaniem ciał stałych i wilgoci - IP 65. Tak wysoki stopień szczelności opraw HERMETIC jest możliwy dzięki zastosowaniu specjalnych rozwiązań konstrukcyjno-technologicznych. Obudowy i klosze opraw są idealnie spasowane, a poliuretanowa uszczelka zabezpiecza wnętrze oprawy przed wnikaniem kurzu i wilgoci. Wewnętrzna płyta montażowa mocowana jest do obudowy za pomocą zatrzaskowych uchwytów. Dzięki proszkowemu malowaniu na kolor biały pełni ona również funkcję odbłyśnika. Przezroczysty klosz z poliwęglanu jest odporny na promieniowanie UV, charakteryzuje się wysokim współczynnikiem przepuszczalności światła widzialnego i zapewnia jednocześnie ochronę wnętrza oprawy przed uszkodzeniami mechanicznymi. Jego zewnętrzna część ma gładką powierzchnię, aby łatwiej zapewnić zachowanie czystości. Wzdłużne i poprzeczne ryflowanie wewnętrznej powierzchni klosza ogranicza niekorzystny efekt olśnienia. Obudowa i klosz spinane są specjalnymi, Konstrukcja zapewniająca wysoki stopień ochrony IP65 Korpus z poliwęglanu szczególnie trwały i odporny na udary mechaniczne Wytrzymały, trwały i odporny na uszkodzenia klosz z przezroczystego poliwęglanu Poliuretanowa uszczelka i mocne klamry spinające klosz z korpusem zapewniają szczelność IP65 40 NOWE PRODUKTY Nieskomplikowana i mocna konstrukcja oraz solidne wykonanie sprawiają, że oprawy HERMETIC mogą niezawodnie służyć w trudnych warunkach pracy. Gniazdo do uchwytów mocujących do stropu lub wieszaków umożliwiających podwieszenie Klamry z poliwęglanu łączące korpus z kloszem Zamaskowane otwory do łączenia opraw w linie świetlne Poliuretanowa uszczelka Korpus z poliwęglanu Dławnica Uchwyty zatrzaskowe z poliwęglanu do mocowania płyty montażowej Statecznik Oprawka zapłonnika Oprawka świetlówki Zapłonnik Płyta montażowa z blachy stalowej malowana proszkowo na biało Świetlówka T8 lub T5 Klosz z poliwęglanu estetycznymi klamrami dociskowymi, co zapewnia hermetyczność oprawy i dodatkowo zwiększa jej sztywność. Zaokrąglone kształty zabezpieczają oprawy przed gromadzeniem kurzu i wilgoci na ich powierzchni, dzięki czemu łatwo jest je utrzymać w czystości. Wszystkie elementy opraw HERMETIC: obudowa, klosz, klamry zamykające i zatrzaskowe uchwyty płyty montażowej wykonane są z wysokogatunkowego poliwęglanu (PC), który jest tworzywem o bardzo wysokiej wytrzymałości mechanicznej i odporności na wpływy atmosferyczne. Dzięki takiej budowie oprawy HERMETIC można bez obaw nazwać nie tylko pyłoszczelnymi, ale także wandaloodpornymi. Poliwęglan charakteryzuje się także odpornością na temperatury do 130°C. W przypadku palenia nie emituje tok- sycznych gazów i nie rozprzestrzenia płomienia. Te właściwości fizyczne oraz możliwość stosowania modułów awaryjnych sprawiają, że rodzina HERMETIC doskonale nadaje się do wykorzystania także, jako oświetlenie awaryjne i ewakuacyjne w miejscach użyteczności publicznej. Obudowy wszystkich oprawHERMETIC mają uniwersalna szarą kolorystykę (RAL7035). NOWE PRODUKTY 41 NOWOŚCI W RODZINIE HERMETIC Nowe modele opraw HERMETIC są przystosowane do współpracy z dwiema popularnymi świetlówkami liniowymi T8 o mocy 58W i trzonku G13 (HERMETIC 258) lub energooszczędnymi świetlówkami liniowymi T5 o mocy 35W, 49W lub 80W i trzonku G5 (HERMETIC 235, HERMETIC 249, HERMETIC 280). Dostęp- Oprawa ze statecznikiem elektronicznym ne są wersje opraw z alternatywnymi układami zasilania: statecznikami elektronicznymi, niskostratnymi statecznikami elektromagnetycznymi, bez lub z kompensacją mocy biernej. W ofercie znajdują się także wersje opraw HERMETIC dodatkowo wyposażone w moduły awaryjne 1h, 2h, 3h. Dioda LED umieszczona w widocznym miejscu pozwa- la na kontrolę sprawności działania systemu podtrzymania napięcia w razie awarii. Dostępne są także nowe oprawy HERMETC przystosowane do łączenia w linie świetlne z wykorzystaniem dławic, złączek, przewodów oraz zamaskowanych otworów znajdujących się w korpusie obudowy. Konrad Kozłowski Marek Kołakowski Oprawa ze statecznikiem magnetycznym i kompensacją mocy biernej Wszystkie oprawy HERMETIC oferowane są w wersji z energooszczędnym statecznikiem elektronicznym lub niskostratnym statecznikiem magnetycznym, bez lub z kompensacja mocy biernej. Dostępne są wersje opraw HERMETIC wyposażone w moduły umożliwiające pracę w trybie oświetlenia awaryjnego z pakietami akumulatorów o czasie pracy 1, 2 lub 3 godziny. Oprawy HERMETIC dostępne są w specjalnych wersjach przystosowanych do łączenia w linie, oznaczonych symbolem L. Oprawy takie posiadają na obu końcach otwory z dławnicami i dwie złączki oraz dodatkowe przewody wzdłuż oprawy. 42 NOWE PRODUKTY Oprawy RIGA do łączenia w linie Seria opraw RIGA popularnie nazywanych belkami świetlówkowymi, powiększyła się o modele przystosowane do łączenia w linie za pomocą specjalnych złączek. Pojawiły się także nowe moce opraw 1x49W w wersji podstawowej RIGA T5 oraz 1x21W i 2x49W w wersji z odbłyśnikiem RIGA T5 reflector. Oprawy RIGA należą do grupy prostych opraw przemysłowych z nieosłoniętymi źródłami światła, przystosowanych do pracy w środowiskach o niewielkim stopniu wilgotności i zapylenia. Z uwagi na swoje właściwości oprawy tego rodzaju są popularnym i praktycznym, a także trwałym i ekonomicznym rozwiązaniem do oświetlania wnętrz o charakterze: handlowym – sklepów, supermarketów i hipermarketów, przemysłowym – hal produkcyjnych, warsztatów i pomieszczeń technicznych, pomocniczym – magazynów, szatni, Belkowa obudowa oprawy RIGA ma formę rynienki zamkniętej na obu końcach i przykrytej zdejmowaną pokrywą. Cała obudowa oprawy wykonana jest z blachy stalowej malowanej proszkowo na kolor biały (RAL9003). Wewnątrz belki zamocowano kompletny osprzęt elektryczny. Oprawki świetlówki umiejscowione w wycięciach na końcach belki wykonano z trwałego tworzywa – poliwęglanu w kolorze białym. Oprawę w wersji RIGA reflector wyposażono dodatkowo w odbłyśnik rozpraszający wykonany również z blachy stalowej i malowany proszkowo na biało. W ofercie znaleźć można modele wyposażone w statecznik elektroniczny oraz magnetyczny, bez lub z kompensacją mocy biernej. NOWE PRODUKTY 43 gniazdo WIELAND łącznik WIELAND gniazdo WIELAND Oprawa RIGA OFSb, OFSa, OFSae Z odbłyśnikiem i pokrywą Oprawa RIGA OFSb, OFSa, OFSae Z odbłyśnikiem i pokrywą Oprawy RIGA są przeznaczone do montażu na podłożach normalnie palnych. Charakteryzują się pierwszą klasą ochronności przed porażeniem prądem elektrycznym i stopniem szczelności IP20. Oprawy mogą być mocowane bezpośrednio na stropie za pomocą kołków rozporowych. Alternatywą dla tego rozwiązania jest możliwość zwieszania opraw na uniwersalnych zawiesiach, np. linkowych lub łańcuchowych. RIGA do łączenia w linie świetlne Tworzenie linii opraw RIGA lub RIGA reflector jest możliwe przez bezpośrednie łączenie obudów za pomocą złączek WIELAND GST 18i3 z wykorzystaniem specjalnych otworów w korpusie. W skład takiego złącza wchodzą następujące elementy: gniazdo, wtyk, rygiel do blokowania jednej ze stron (gniazda lub wtyku), łącznik oraz zaślepka gniazda. Wszystkie akcesoria pakowane są w osobną torebkę do samodzielnego montażu przez klienta. Do łączenia w linie użyto przewodów DY 1,0 mm2. Tablica 1 przedtawia maksymalne liczby opraw RIGA i RIGA reflector możliwych do połączenia w linię świetlną w zależności od modelu oprawy. Funkcjonalne i energooszczędne Rodzina opraw RIGA jest przystosowana do współpracy z popularnymi, tanimi i ogólnodostępnymi świetlówkami liniowymi. Oprawy RIGA w wersji bez odbłyśnika współpracują ze świetlówkami: RIGA T5 – z pojedynczą świetlówką T5 o mocach: 14W, 21W, 24W, 28W, 35W, 49W, 54W, 80W; RIGA T8 – z pojedynczą świetlówką T8 o mocach: 18W, 36W, 58W; Oprawy RIGA reflector w wersji z odbłyśnikiem współpracują ze świetlówkami: RIGA T5 reflector – z jedną lub dwiema świetlówkami T5 o mocach: 14W, 24W, 28W, 35W, 49W, 54W, 80W; RIGA T8 reflector – z jedną lub dwiema świetlówkami T8 o mocach: 18W, 36W, 58W. Model oprawy OSFb OSFa OSFae Złączka WIELAND GST 18i3 Oprawy RIGA wyposażone są w różne rodzaje układów zasilania: stateczniki elektroniczne, niskostratne stateczniki elektromagnetyczne z kompensacją mocy biernej, niskostratne stateczniki elektromagnetyczne bez kompensacji mocy biernej. Energooszczędne świetlówki liniowe współpracujące w oprawach RIGA z osprzętem zasilającym najnowszej generacji pozwalają uzyskiwać wymierne oszczędności energii elektrycznej. Szczególnie energooszczędnym rozwiązaniem godnym polecenia jest użycie opraw w wersji z nowoczesnymi świetlówkami typu T5 i statecznikami elektronicznymi. Konrad Kozłowski Moc świetlówki Max. liczba opraw w linii 14 W 245 21 W 185 24 W 145 28 W 120 35 W 90 49 W 75 54 W 60 80 W 45 18 W 200 36 W 110 56 W 75 18 W 300 36 W 95 56 W 6 Tabl. 1. Maksymalna liczba opraw RIGA i RIGA reflector możliwych do połączenia w linię świetlną. 44 NOWE PRODUKTY SIMEN, ARION, MATIS Oprawy typu „downlight” z ELGO Świetlówkowe oprawy wbudowane w sufit podwieszany są jednym z podstawowych narzędzi stosowanych do zapewnienia ogólnego oświetlenia wnętrz biurowych, handlowych itp. Zastosowaniu świetlówek liniowych służą wbudowywane w sufit oprawy typu kasetonowego z rastrowymi układami optycznymi lub z dyfuzorami rozpraszającymi. W mniejszych wnętrzach lub po prostu dla wizualnego urozmaicenia oświetlanych pomieszczeń używa się także, podobnych funkcjonalnie, opraw do świetlówek kompaktowych nazywanych popularnie „downlightami”. Okrągłe lub niekiedy kwadratowe oprawy „downlight” mieszczą na ogół jedną lub dwie niezintegrowane świetlówki kompaktowe usytuowane poziomo, dzięki czemu oprawy mają płaski kształt, miesz- czą się w płytkiej przestrzeni sufitu podwieszonego i charakteryzują się stosunkowo szerokim rozsyłem światła. Do zasilania świetlówek kompaktowych w oprawach tego rodzaju używane są stateczniki magnetyczne, a w najnowszych konstrukcjach energooszczędnych – elektroniczne. Stateczniki i oprawki źródeł światła są sytuowane w specjalnych obudowach zespolonych z odbłyśnikami. W niektórych konstrukcjach oprawki lamp zamocowane są do odbłyśników, a obudowa stateczników stanowią odrębną część połączoną jedynie przewodami elektrycznymi ze źródłami światła. Układy optyczne opraw „downlight” wykonywane są najczęściej w formie aluminiowych odbłyśników o symetrii obrotowej. Do takich otwartych odbłyśników oferowane są elementy ograniczające olśnienie – dyfuzory w formie szyb rozpraszających światło lub jeszcze skuteczniejsze, aluminiowe rastry typu „turbo” i krzyżowe. Nowe „downlighty” z ELGO Produkcja trzech nowych serii opraw typu „downlight” o nazwach SIMEN, ARION i MATIS rozpoczęła się niedawno w fabryce ELGO Lighting Industries. NOWE PRODUKTY 45 SIMEN Pierwszą z nowych propozycji jest seria opraw o nazwie SIMEN. W ofercie znalazły się modele opraw SIMEN do dwóch niezintegrowanych świetlówek kompaktowych, w wersji dwu i cztero pinowej, o mocach 13, 18 i 26 W. Świetlówki 2pin, zawierające zapłonnik w trzonku, współpracują ze statecznikami magnetycznymi, natomiast lampy 4pin z układami stabilizacyjno-zapłonowymi w postaci stateczników elektronicznych. Obudowa oprawy składa się z komory osprzętu i komory źródeł światła. Komorę osprzętu stanowi obudowa z otworami wentylacyjnymi, wykonana z tworzywa sztucznego – poliwęglanu (PC) w kolorze jasno szarym. Pionowa przegroda dzieli ją na dwie części. W jednej umiejscowione są stateczniki, w drugiej oprawki do źródeł światła. Od góry obudowa zamykana jest poliwęglanową przykrywką. Zasilanie doprowadzone jest do osprzętu za pomocą kabla zakończonego szybkozłączką. Materiałem komory źródeł światła jest również poliwęglan. Obudowa tej komory ma dzwonowy kształt z kołnierzem ukształtowanym na rancie w formie pierścienia. Dwa kolory dolnego pierścienia komory źródeł światła widocznego poniżej sufitu: biały i szary, są dodatkowym urozmaiceniem pozwalającym dostosować wygląd opraw do charakteru i wystroju wnętrza. We wnętrzu komory źródeł światła umieszczony jest właściwy odbłyśnik składający się z dwóch części i jest wykonany z blachy aluminiowej o wysokiej czystości. Główna część odbłyśnika znajduje się na stałe w górnej części komory źródeł światła. W dolnej części tej komory, na zatrzaskowych zaczepach, mocowana jest druga część odbłyśnika mająca postać samodzielnego pierścienia w oprawach otwartych albo pierścienia ze szklanym dyfuzorem, sześcioramiennym rastrem „turbo” lub czteroramiennym - krzyżowym. Oferowane są odmiany oprawy z odbłyśnikiem i ewentualnie rastrem o powierzchni lustrzanej – odbijającej w sposób kierunkowy lub matowanej – odbijającej w sposób rozproszony. W głównej, górnej części odbłyśnika, naprzeciw oprawek, wykonano wycięcie zamykane specjalną, uchylną przykrywką, ułatwiające umieszczenie źródeł światła w oprawkach. Do mocowania oprawy w suficie podwieszanym służą dwa uchwyty, dociskane przez przemieszczanie ich na gwintowanym, obrotowym trzpieniu. Obudowę osprzętu podpiera dodatkowo wspornik o regulowanej wysokości. Dzięki czterem rodzajom układów optycznych, kilku wariantom mocy źródeł światła i różnym rodzajom układów zasilających, seria „downlightów” SIMEN daje projektantom uniwersalne możliwości ekonomicznego oświetlania ogólnego wielu wnętrz. Oprawa z odbłyśnikiem otwartym Obudowę osprzętu podpiera dodatkowo wspornik o regulowanej wysokości Dwa przeciwległe uchwyty służą do mocowania oprawy w suficie Oprawa z dyfuzorem rozpraszającym Oprawa z rastrem „turbo” Wycięcie w obudowie odbłyśnika zamykane pokrywą ułatwia umieszczenie świetlówek w oprawkach Obudowa komory osprzętu z poliwęglanu (PC) mieści statecznik i oprawki świetlówek Oprawa z rastrem „krzyżowym” 46 NOWE PRODUKTY ARION W ofercie znalazły się także prostsze oprawy ARION do niezintegrowanych świetlówek kompaktowych o mocach 2x13W, 2x18W i 2x26W. W zależności od modelu, oprawy ARION wyposażone są w stateczniki elektroniczne lub magnetyczne. Oprawy ze statecznikiem elektronicznym współpracują z czteropinowymi świetlówkami PLC/4P o trzonkach G24q, natomiast modele ze statecznikiem magnetycznym są przeznaczone do dwupinowych świetlówek PLC/2P o trzonkach G24d. „Downlighty” ARION są oprawami otwartymi, bez elementów osłaniających źródło światła. Ich odbłyśniki wykonano z elektropolerowanego aluminium. Standardowo pierścienie dolne opraw malowane są w kolorze białym (RAL 9003). Na życzenie klienta można stosować inną kolorystykę według palety kolorów RAL. W ofercie znajdują się trzy wielkości opraw różniące się rozmiarem odbłyśnika, a w konsekwencji średnicą dolnego pierścienia. Średnice te wynoszą 191, Obudowa osprzętu Wspornik o regulowanej długości 215 lub 239 mm. Każdy z trzech wariantów rozmiarowych oprawy oferowany jest w wersjach do świetlówek różnych mocy, czyli o różnych długościach. Aby dla każdej z wersji zapewnić właściwe umieszczenie świetlówki w stosunku do ogniska odbłyśnika, istnieje możliwość odpowiedniej regulacji jego położenia względem oprawek źródeł światła. Do mocowania oprawy w suficie podwieszonym służą uchwyty z blachy sprężynującej. Spężysty uchwyt do mocowania w suficie Pierścień z odlewu aluminiowego malowany proszkowo na kolor biały Otwarty odbłyśnik z elektropolerowanego aluminium o średnicach 191, 215 lub 239 mm Statecznik elektroniczny w oprawach ARION do świetlówek PLC (4pin) lub magnetyczny w modelach do świetlówek PLC (2pin) Mocowanie w suficie za pomocą Możliwość regulacji położenia odbłyśnika w zależności od długości świetlówek sprężystych uchwytów Mocowanie w suficie za pomocą sprężystych uchwytów NOWE PRODUKTY 47 MATIS Trzecim rodzajem opraw „downlight” w nowej ofercie ELGO jest model MATIS. Oprawy MATIS także oferują dwa warianty osprzętu elektrycznego. Oprawy ze statecznikiem elektronicznym są przeznaczone do współpracy z dwiema świetlówkami PLC/4P o trzonku G24q i mocach 2x13W, 2x18W i 2x26W. Drugi wariant to oprawa bez statecznika, przeznaczona do dwóch zintegrowanych świetlówek kompaktowych z trzonkiem E27, typu 2U o mocy 2x18W lub 3U o mocy 2x26W. Odbłyśniki wykonano z elektropolerowanego aluminium. Pierścienie dolne standardowo malowane są w kolorze białym (RAL 9003) z możliwością innej kolorystyki według palety kolorów RAL. Odbłyśniki opraw MATIS zamknięto szybą z matowanego, hartowanego szkła, pełniącą rolę dyfuzora rozpraszającego światło i ograniczającego niepożądany efekt olśnienia. Zastosowanie metalowego zawiasu łączącego szklany dyfuzor z oprawą, dodatkowo zabezpiecza go przed przypadkowym stłu- czeniem podczas wymiany źródeł światła. Średnica dolnego, białego pierścienia oprawy MATIS wynosi 228 mm. Aby zapewnić pewny montaż „downlighty” wyposażono w specjalne sprężyny mocujące oprawy w suficie podwieszonym. Różnorodne możliwości Oferta opraw typu „downlight” z serii SIMEN, ARION i MATIS, z energooszczędnymi i trwałymi źródłami światła o zróżnicowanych mocach i nowoczesnymi statecznikami, umożliwia dobór ekonomicznego oświetlenia dla wielu wnętrz komercyjnych i publicznych, a także nowoczesnych aranżacji wnętrz mieszkalnych. Nowe „downlighty” pozwalają uzyskać optymalne efekty w oświetlaniu ogólnym: wnętrz użyteczności publicznej np.: galerii sztuki, sal muzealnych, banków, hoteli, pubów itp. przestrzeni handlowych np.: sklepów, butików itp. ciągów komunikacyjnych w budynkach np. korytarzy, recepcji, klatek schodowych itp. wnętrz mieszkalnych o nowoczesnej i nieskrępowanej stylistyce. Dzięki różnorodności rozwiązań i wariantów serie SIMEN, ARION i MATIS stanowią praktyczną syntezę wszystkich podstawowych cech opraw typu „downlight” zapewniając: możliwość aranżacji oświetlenia w zależności od indywidualnych potrzeb, rożne parametry świetle i bogaty asortyment źródeł światła, prostą i bezpieczną eksploatację, łatwy montaż i zabiegi konserwacyjne, energooszczędność. Marek Kołakowski Statecznik elektroniczny Odbłyśnik z elektropolerowanego aluminium Sprężyste uchwyty do mocowania oprawy w suficie podwieszanym Szyba matowana ze szkła hartowanego PLC/4P Dwie niezintegrowane świetlówki kompaktowe typu PLC (4pin) o mocy 13 ,18 lub 26 W z trzonkiem G24 q współpracujące ze statecznikiem elektronicznym 2U 3U Dwie zintegrowane świetlówki kompaktowe typu 2U o mocy 18W z trzonkiem E27 48 NOWE PRODUKTY SUNWIND 10 Hybrydowy zestaw oświetleniowy Pozyskiwanie energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych staje się nie tylko modą, ale także koniecznością NOWE PRODUKTY 49 Naturalne zasoby energetyczne kurczą się, a koszty energii elektrycznej rosną lawinowo. Nie bez znaczenia jest także konieczność ochrony środowiska naturalnego i minimalizowania negatywnych skutków emisji do atmosfery dwutlenku węgla CO2 powodującego efekt cieplarniany. Zalecenia Unii Europejskiej mówią, że do roku 2020 udział energii odnawialnej w całym bilansie energetycznym Unii powinien wynieść 20%. Tak więc korzystanie z odnawialnych źródeł energii już dziś staje się koniecznością. Energia odnawialna to między innymi słońce i wiatr. Badania meteorologiczne wykazują niestety, że w Polsce okres słoneczny w ciągu dnia w skali całego roku wynosi średnio zaledwie 1,5 godziny, a w okresie zimowym ilość światła docierającego do baterii słonecznych jest stanowczo zbyt mała, aby korzystać tylko z energii słonecznej. Chcąc korzystać z energii odnawialnej np. do oświetlania niektórych terenów zewnętrznych niezbędne jest jednoczesne wykorzystanie energii słonecznej i wiatru. Mogą być do tego wykorzystywane specjalne hybrydowe zestawy oświetleniowe. Elektryczność w tego typu zestawach pozyskiwana jest za pomocą paneli słonecznych oraz przy użyciu turbin wiatrowych. Zasilanie hybrydowe wyposażone jest w akumulatory pozwalające na nieprzerwane korzystanie z energii niezależnie od warunków. Dodatkowe zalety stosowania takiego rozwiązania to: całkowita niezależność od sieci energetycznej, unikanie opłat za energię elektryczną, niskie koszty eksploatacji i konserwacji, korzyści ekologiczne. Stosowanie hybrydowych układów oświetleniowych umożliwia poprawę widoczności i bezpieczeństwa w miejscach, gdzie budowanie połączeń kablowych jest zbyt kosztowne. Zestawy hybrydowe można stosować zarówno w przestrzeni publicznej, jak i prywatnej, a przy ich pomocy oświetlać: przystanki autobusowe, deptaki i promenady, przejścia dla pieszych, parki i place zabaw, obiekty handlowe i przemysłowe, parkingi, tereny przydomowe, ogrody, działki rekreacyjne. SUNWIND 10 Turbina wiatrowa Oprawa oświetleniowa ze źródłem światła LED Panel ogniw fotowoltaicznych Akumulator „ Zestaw oświetleniowy SUNWIND 10 umożliwia poprawę widoczności i bezpieczeństwa w miejscach, gdzie budowanie połączeń kablowych jest zbyt kosztowne „ ELGO Lighting Industries S.A. wprowadziło właśnie do swojego programu produkcyjnego hybrydowy zestaw oświetleniowy o nazwie SUNWIND 10. Jego podstawowymi modułami są: panel ogniw fotowoltaicznych, turbina wiatrowa, akumulator, oprawa oświetleniowa wyposażona w bardzo energooszczędne, ledowe źródło światła, czujnik zmierzchowy. 50 NOWE PRODUKTY wynosi 1,38 m. Energia elektryczna jest wytwarzana już przy prędkości wiatru wynoszącej 2,5 m/s. Maksymalną moc wynoszącą 300 W turbina uzyskuje przy prędkości wiatru 10 m/s. Jeśli prędkość wiatru przekroczy 50 m/s zaczyna działać zabezpieczenie w postaci hamulca, który zatrzymuje turbinę, aby zapobiec jej uszkodzeniu. Akumulator Energia uzyskiwana z panelu słonecznego i turbiny wiatrowej gromadzona jest w akumulatorze. W zestawie SUNWIND 10 zastosowano akumulator żelowy o pojemności 120 Ah i napięciu nominalnym 12 V. Oprawa oświetleniowa i źródło światła LED Ogniwo fotowoltaiczne Turbina wiatrowa Fotowoltaiczne ogniwa krzemowe służą do przetwarzania promieniowania słonecznego na energię elektryczną. Moc znamionowa ogniwa stosowanego w zestawie SUNWIND wynosi 130 W, a napięcie 34 V. Turbina wiatrowa dostarcza energii elektrycznej przetwarzając energię kinetyczną wiatru. Generuje ona prąd stały o napięciu 12 V. Turbina wyposażona jest w wirnik, na którym zamocowane jest wirnikowe śmigło z trzema łopatami. Jego średnica Słup Wysokość słupa [m] Materiał Wymiary [mm] Wymiary podstawy słupa [mm] 6 stal ocynkowana przekrój 100 x 100 300 x 300 Dodatkowym atutem zestawu SUNWIND 10 jest zastosowanie wyjątkowo energooszczędnego i trwałego źródła światła LED z trzonkiem E40 w specjalnie do niego przystosowanej oprawie oświetleniowej ACRON 100L2. Takie rozwiązanie wielokrotnie zapewnia wyjątkowo długą i ekonomiczną eksploatację zestawu. Dwuczęściowy korpus oprawy ACRON 100L2 wykonany jest z wysokociśnieniowego odlewu aluminiowego. Pokrycie korpusu farbą proszkową dodatkowo podwyższa odporność opraw na czynniki Panel fotowoltaiczny STP130S-24/Ac Maksymalna moc znamionowa [W] Prąd przy Pmax [A] Napięcie przy Pmax [V] Prąd zwarciowy [A] 130 3,83 34 4,4 Nominalna Napięcie przy Waga obwodzie temperatura pracy [kg] otwartym [V] [ºC] 41,8 45 ± 2 15,5 Wymiary [mm] 1580 x 808 x 35 Turbina wiatrowa FD1.5-0.3/10C Moc nominalna [W] Napięcie [V] 300 12 startowa Prędkość wiatru [m/s] nominalna maksymalna 2,5 10 Łopaty [szt.] Korpus Średnica wirnika [m] Waga [kg] 3 odlew aluminiowy 1,38 20 50 Akumulator żelowy Napięcie nominalne [V] Pojemność [Ah] 12 120 długość Wymiary [mm] szerokość wysokość 410 175 227 Masa [kg] 34 Oprawa ACRON ze źródłem światła LED (w zestawie) Index Model Źródło światła Moc źródła światła [W] Trzonek lampy LED Stopień ochrony Klasa ochronności Klosz Barwa źródła światła YU-WO0059-14 ACRON 100L2 półprzewodnikowe źródło 29-35** E40 IP66 II szkło dzienny biały ** w zależności od selekcji zastosowanych diod. NOWE PRODUKTY 51 atmosferyczne i korozję. Specjalne wysokogatunkowe uszczelki z poliuretanu wylewane na korpusie i kloszu oprawy oraz zawiasy i klamra dociskająca części korpusu zapewniają wysoki stopień szczelności IP66. Do wyboru są oprawy z wypukłym kloszem z poliwęglanu lub z płaską szybą ze szkła hartowanego. Czujnik zmierzchowy Hybrydowe zestawy oświetleniowe SUNWIND 10 są przeznaczone do użytkowania w sposób bezobsługowy w miejscach pozbawionych zasilania z sieci energetycznej. Dlatego załączanie i wyłączanie oświetlenia jest realizowane automatycznie za pomocą czujnika zmierzchowego na prąd stały 12V. Sławomir Kwiatkowski Hybrydowy zestaw oświetleniowy SUNWIND10 zastosowano do oświetlenia uliczki osiedlowej w Radziejowie. 52 NOWE PRODUKTY SIRAN, LOTOS i inne nowości Nowe świetlówki kompaktowe Program energooszczędnych źródeł światła, w tym świetlówek kompaktowych BRILUM jest konsekwentnie rozwijany SIRAN 3U SIRAN 4U Ubiegłoroczne zarządzenia Unii Europejskiej związane ze stopniowym wycofywaniem z rynku europejskiego energochłonnych typów żarówek tradycyjnych i halogenowych, spowodują wkrótce, że rolę źródeł światła powszechnego użytku przejmą właśnie świetlówki kompaktowe i rozwijające się w szybkim tempie źródła światła LED. Właśnie dlatego czołowi dostawcy powszechnych rozwiązań oświetleniowych pracują nad jak najlepszym dostosowaniem swoich ofert do tej nowej sytuacji rynkowej. W ofercie BRILUM również pojawiają się coraz to nowe serie energooszczędnych źródeł światła świetlówek kompaktowych pozwalające na oszczędzanie energii elektrycznej i kosztów oświetlenia w prywatnych domach i mieszkaniach oraz wielu wnętrzach publicznych, takich jak np.: biura, sklepy, hotele i restauracje. Prawie całą ofertę świetlówek kompaktowych, liniowych i kołowych BRILUM prezentuje jeden z najnowszych SIRAN 6U folderów zatytułowany „Świetlówki – nowoczesne źródła światła” opracowany w naszej serii wydawniczej ProductLine. SIRAN SIRAN to nowa seria czterech typów świetlówek kompaktowych, o klasycznej formie z rurkami wyładowczymi w kształcie litery U. Odpowiednio do oznaczeń 3U, 4U oraz 6U lampy posiadają 3, 4 lub 6 rurek. Świetlówki SIRAN oferowane są w szeregach mocy: SIRAN 3U: 7 – 9 – 11 – 13 W, z trzonkiem E14 i E27, SIRAN 4U: 9 – 11 – 13 – 15 – 18 W, z trzonkiem E27, SIRAN 6U: 11 – 13 – 15 – 18 – 20 W, z trzonkiem E27. Wszystkie świetlówki kompaktowe z serii SIRAN charakteryzują się temperaturą barwową światła 4.000 K i wskaźnikiem oddawania barw Ra=82, a ich deklarowana trwałość znamionowa wynosi 10.000 h. LOTOS 4U LOTOS 5U NOWE PRODUKTY 53 Szczególną cechą konstrukcyjną jest niewielka średnica rurki wyładowczej wynosząca jedynie 7 mm. Pozwoliło to na osiągnięcie małych wymiarów źródła światła. W zależności od modelu i mocy długość świetlówek SIRAN mieści się w przedziale od 92 mm do 125 mm, przy długości tradycyjnej żarówki wynoszącej zwykle 105 mm. LOTOS Kolejną nowością w programie energooszczędnych źródeł światła BRILUM jest seria świetlówek kompaktowych LOTOS z rurkami wyładowczymi ukształtowanymi w charakterystyczny sposób tworzący obrys zbliżony do bańki żarówkowej. Również ta seria zawiera modele o czterech rurkach oznaczone jako 4U i o pięciu rurkach 5U. W ofercie świetlówek LOTOS znalazły się lampy w następującym szeregu mocy: LOTOS 4U: 11 – 15 W, z trzonkiem E27, LOTOS 5U: 16 – 25 W, z trzonkiem E27. Każdy z modeli świetlówek z serii LOTOS oferowany jest w dwóch wersjach temperatury barwowej 2700 K i 4000 K. Także w tym przypadku lampy charakteryzują się niewielkimi rozmiarami porównywalnymi z wielkością tradycyjnych żarówek. SKR-50 Inne nowości w grupie świetlówek kompaktowych Warto zauważyć także inne nowości w grupie kompaktowych, fluorescencyjnych źródeł światła BRILUM. Są to świetlówki kompaktowe SKR-50, GU-10F i SJ-118. Świetlówka kompaktowa typu SRK-50 to małe fluorescencyjne źródło światła o mocy 7 W, w bańce zewnętrznej zbliżonej kształtem i rozmiarami do tradycyjnej żarówki reflektorowej z trzonkiem E14. Średnica lampy wynosi 50 mm, a całkowita długość 87 mm. Kopuła bańki posiada powierzchnię rozpraszającą światło. Temperatura barwowa światła wynosi 4.000 K, a wskaźnikiem oddawania barw Ra=82. Świetlówka kompaktowa GU-10F o mocy 9 W uzupełnia naszą wcześniejszą ofertę takiej świetlówki o mocy 7 W. Charakterystyczną cechą świetlówek GU10F jest wyposażenie ich w trzonek typu GU10 pozwalający na zastosowanie tych energooszczędnych źródeł światła w wielu oprawach, w zastępstwie energochłonnych żarówek halogenowych z takim trzonkiem. Świetlówki GU-10F o mocy 9 W mogą być zastosowane zwłaszcza w oprawach punktowych wbudowywanych w sufit podwieszany, GU-10F wyposażonych w możliwość regulacji wsunięcia źródła światła w oprawę przez zmianę położenia oprawki. Kopuła bańki posiada pryzmatyczną powierzchnię rozpraszającą światło. Temperatura barwowa światła wynosi 4.000 K, a wskaźnikiem oddawania barw Ra=82. Świetlówka kompaktowa SJ-118 to specjalne fluorescencyjne źródło światła przeznaczone do stosowania w popularnych oprawach projektorowych typu B-7 w zastępstwie energochłonnych liniowych żarówek halogenowych J -118, wycofanych z rynku na podstawie ubiegłorocznych zarządzeń Unii Europejskiej. Lampę wyposażono w dwa trzonki R7s. Świetlówka o mocy 20 W charakteryzuje się wysokim strumieniem świetlnym o wartości 1.200 lm. Temperatura barwowa światła wynosi 4.000 K, a wskaźnikiem oddawania barw Ra=82. Jej deklarowana trwałość znamionowa jest kilkukrotnie wyższa niż w przypadku liniowego żarówki halogenowej i wynosi 8.000 godzin. Marek Kołakowski SJ-118 54 TECHNIKA ŚWIETLNA Nowoczesne źródła światła białego do oświetlania przestrzeni miejskich Na całym świecie, również w Polsce, coraz częściej do oświetlania przestrzeni miejskich używa się nie tylko lamp sodowych, ale i nowoczesnych, kompaktowych lamp metalohalogenkowych Pierwsza fala masowych modernizacji oświetlenia miejskiego rozpoczęła się w Polsce z początkiem ostatniej dekady ubiegłego stulecia. W latach dziewięćdziesiątych, a nawet kilka lat wcześniej, pod wpływem samorządów lokalnych wysokoprężne lampy rtęciowe, dominujące wcześniej na ulicach polskich miast, zaczęły być masowo wymieniane na wysokoprężne lampy sodowe. Światło rtęciowe charakteryzowało się niezbyt przyjemną barwą biało niebieskawą, a lampy tego typu miały skuteczność świetlną w zakresie zaledwie 45-55 lm/W przy praktycznej trwałości około 6.000 godzin. Wymiana lamp rtęciowych na sodowe była dyktowana przede wszystkim względami oszczędności energii elektrycznej i kosztów przeznaczanych w budżetach gminnych na cele oświetlenia publicznego. Przy ograniczonych funduszach i powszechnej krytyce praktyki częściowych wyłączeń lamp ulicznych, wysokoprężne lampy sodowe o trwałości średniej 16.000 – 24.000 godzin, znacznie wyższej niż rtęciówki, były doskonałym środkiem zapewnienia tańszego światła wszędzie gdzie było ono potrzebne mieszkańcom. Ówczesne lampy sodowe typu standardowego charakteryzowały się skutecznością świetlną w zakresie 85-120 lm/W. Ich oczywiste niedoskonałości w postaci żółtego światła i słabego oddawania barw były świadomie i z konieczności akceptowane w perspektywie znaczącej energooszczędności. Proces modernizacji oświetlenia drogowego w Polsce trwa nadal. Modernizacje na podstawowym poziomie wymiany rtęciówek na sodówki, mają jeszcze ciągle miejsce w mniejszych ośrodkach - niewielkich miejscowościach i wsiach. W dużych miastach przeprowadza się natomiast już drugą falę modernizacji polegającą na wymianie opraw oświetlenia ulicznego na sprzęt najnowszej generacji, na ogół z wysokoprężnymi lampami sodowymi, lecz często już w wersji o podwyższonym strumieniu świetlnym, ale także z wysokoprężnymi lampami metalohalogenkowymi. Nowe podejście do oświetlania terenów miejskich Obecnie zadaniem oświetlenia terenów miejskich staje się nie tylko zapewnienie dobrej widoczności uczestnikom ruchu kołowego, jak miało to miejsce wcześniej. Współcześnie oświetlenie miejskie staje się także sposobem na tworzenie przyjaznej mieszkańcom atmosfery miasta i podnoszenia jego atrakcyjności. TECHNIKA ŚWIETLNA 55 Podstawowa zmiana podejścia do oświetlania miast polega na częściowym powrocie do światła białego w przestrzeni miejskiej. Tym razem jest to jednak światło o wysokiej jakości zapewniane głównie przez nowe generacje wysokoprężnych lamp metalohalogenkowych. Są one coraz częściej stosowane do oświetlania mniejszych ulic o dużym udziale ruchu pieszego oraz terenów miejskich, typowo rekreacyjnych lub spacerowych – parków, skwerów, deptaków, itp. Nie oznacza to całkowitego odejścia od żółtego światła lamp sodowych, które nadal są masowo używane. Jednak zauważalna jest tendencja do ograniczania ich zastosowania do głównych, największych ulic i tras przelotowych o dużym nasileniu ruchu kołowego. Na mniejsze ulice w obszarach mieszkalnych miast, do parków i w tereny rekreacyjne, coraz częściej wprowadzane jest światło białe i tendencja ta będzie się w najbliższym czasie pogłębiać. Zalety światła białego w przestrzeni miejskiej Okazuje się, że białe światło jest źródłem wielu korzyści. Przede wszystkim badania wykazują, że nocą w świetle białym otoczenie postrzegane jest jako jaśniejsze, bardziej naturalne i lepiej akceptowane przez ludzi. Daje to mieszkańcom zwiększone poczucie bezpieczeństwa w okresie nocnym. W rejonach zagrożonych przestępczością wyposażonych w monitoring za pomocą kamer telewizji przemysłowej białe światło zapewnia też lepszą jakość nagrań. Stosowane w rejonach współistnienia ruchu kołowego z nasilonym ruchem pieszym, pomaga również kierowcom i pieszym we wzajemnym widze- niu zmniejszając liczbę wypadków. W większości przypadków światło białe jest odpowiednie do celów iluminacji architektury. Może być używane do zalewowej iluminacji całej fasady lub bryły obiektu, ale także do tworzenia nastroju przez podświetlanie akcentujące detal architektoniczny. Dodatkowo pasuje równie dobrze do klasycznych i nowoczesnych form i materiałów budowlanych. Biała barwa światła, znacznie lepiej niż żółta, nadaje się też do oświetlania krajobrazu i zieleni, nadając im naturalny, zdrowy wygląd. Według najnowszych badań, również z energetycznego punktu widzenia, nocne oświetlenie białe w terenach miejskich jest korzystne. Nowoczesne, metalohalogenkowe źródła światła są pod względem zużycia energii elektrycznej porównywalne z lampami sodowymi, a dzięki białej barwie światła w warunkach widzenia nocnego są wizualnie odbierane jako jaśniejsze. Dzięki temu można osiągać ten sam efekt wizualny co przy świetle żółtym, już przy niższym strumieniu świetlnym i mocy elektrycznej. Tak wiec porównywalne efekty widzenia można osiągać oszczędzając sporo energii. Z kolei mniejsze zużycie energii to mniej paliw stałych zużytych do jej wytworzenia i mniejsza emisja substancji szkodliwych dla zdrowia do atmosfery. Niezależna organizacja – Międzynarodowa Komisja Oświetleniowa CIE – opracowuje już zalecenia dotyczące stosowania światła białego na terenach zurbanizowanych uwzględniające wrażliwość widmową oka ludzkiego przy niskich poziomach natężenia oświetlenia występujących w warunkach nocnych. Statecznik elektroniczny POWERTRONIC do lamp metalohalogenkowych POWERBALL HCI firmy Osram Nowe źródła światła w oświetleniu terenów miejskich Nowością w oświetleniu terenów miejskich są przede wszystkim kompaktowe lampy metalohalogenkowe w tzw. technologii ceramicznej. Jarzniki tych lamp wykonane są z przeświecającej ceramiki z polikrystalicznego tlenku glinu. Wykorzystano tu doświadczenia uzyskane przy konstrukcji i produkcji wysokoprężnych lamp sodowych, szczególnie tzw. lamp typu „white soda” o bardzo dobrym oddawaniu barw. Zastosowano podobny prętowy przepust prądowy jarznika zmieniając dodatkowo kształt bańki wyładowczej z cylindrycznego na sferyczny, z rozkładem temperatur korzystniejszym dla pracy metalohalogenków. Ze względu na silną zależność parametrów świetlnych i barwowych nowego typu lamp od warunków zasilania, pracują one wyłącznie ze specjalnymi elektronicznymi urządzeniami zasilająco stabilizującymi oferowanymi przez producentów w komplecie z lampą lub montowanymi w firmowych oprawach oświetleniowych. W praktyce kompaktowe lampy metalohalogenkowe wykonane w technologii jarznika ceramicznego wytwarzają jedynie najwięksi producenci źródeł światła, którzy od początku opanowali produkcję standardowych jarzników ceramicznych do wysokoprężnych lamp sodowych, a następnie przystosowali ją do potrzeb lamp metalohalogenkowych. Marek Kołakowski Lampa metalohalogenkowa POWERBALL HCI-T 70W firmy Osram 56 TECHNIKA ŚWIETLNA Oświetlenie obiektów muzealnych CZĘŚĆ 1 Oświetlenie ma decydujący wpływ na percepcję eksponatów oglądanych w muzeum. Tworzy klimat we wnętrzu, umożliwia skupienie uwagi na oglądanych przedmiotach. Fot. 1. „Ku wolności – Powstanie Warszawskie 1944” Strasburg, Chicago, Warszawa 2005 Można powiedzieć, że obok samych eksponatów, oświetlenie jest jednym z równorzędnych czynników, które warunkują powodzenie medialne ekspozycji. Światło pomaga widzieć eksponaty, ale też zwiększa odczuwanie przeżyć estetycznych, a także stanowi czynnik prowadzący pomiędzy poszczególnymi punktami wystawy. Oświetlenie musi współgrać z prezentowanymi eksponatami. Ma być ich uzupełnieniem, nie może jednak pełnić dominującej funkcji. Już samo opracowanie koncepcji oświetlenia dla muzeów lub galerii jest wyzwaniem dla projektanta. Wymagana jest tutaj znajomość nie tylko zasad oświetlania, ale również zagadnień konserwatorskich oraz prawideł z zakresu estetyki. Należy zwracać również uwagę na wrażliwość obiektów na promieniowanie optyczne [1]. Projektując oświetlenie w obiektach muzealnych należy pamiętać, że weryfikację tej pracy będą przeprowadzali przede wszystkim zwiedzający i to właśnie od nich będzie zależało, czy wystawa odniesie sukces medialny, czy pozostanie tylko „jakąś” wystawą w „jakimś” muzeum. Nawet najlepsze wystawy bez odpowiedniej oprawy, do której należy oświetlenie, mimo swej świetności mogą zostać niezauważone, ponieważ we współczesnych czasach każdą wystawę należy traktować jako produkt, który trzeba dobrze sprzedać. Zasada podstawowa Podstawową zasadą przy oświetlaniu muzeów jest dążenie do zapewnienia odbiorcom wygody widzenia oraz stworzenie właściwego otoczenia świetlnego do prezentowanych zbiorów. Wygoda widzenia zależy od czynników ilościowych oraz jakościowych oświetlenia. „Zapewnienie wygody widzenia oznacza spełnienie następujących warunków: zdolność rozróżniania szczegółów jest pełna; spostrzeganie jest sprawne, pozbawione ryzyka dla człowieka oraz przedmiotów jego pracy i jego otoczenia; spostrzeganie połączone jest z pewną przyjemnością, a nie prowadzi do odczucia pewnej przykrości, niewygody, nadmiernego zmęczenia.”[2] „Otoczenie świetlne jest to środowisko oddziałujące (na człowieka) fizjologicznie i psychologicznie, utworzone we wnętrzu przez światło (poziom i rozkład natężenia oświetlenia, sposób wprowadzenia światła do wnętrza, barwę postrzeganą światła) oraz przez barwę (odcień, nasycenie, rozkład odcienia i nasycenia we wnętrzu, oddawanie barw) w powiązaniu z kształtem wnętrza. Otoczenie świetlne nazywane jest też niekiedy „klimatem świetlnym.”[2] Stosownie do tego kryterium, należy ograniczać wpływ olśnienia, zapewniać dostateczną luminancję i jej rozkład we wnętrzu, zapewniać dostateczny kontrast. Należy stosować źródła światła TECHNIKA ŚWIETLNA 57 o odpowiednio dobranej temperaturze barwowej oraz wysokim wskaźniku oddawania barw. Atrakcyjność eksponowanych obiektów powinno się wzmacniać poprzez modelowanie światłem w oświetlanym wnętrzu. Zasady estetyczne, ekonomiczne i fizjologiczne Zasady dotyczące oświetlenia wynikają z potrzeb fizjologicznych i estetycznych człowieka. Często uwarunkowaniem ich są podstawy ekonomiczne. Zasady fizjologiczne i estetyczne decydują także o jakości oświetlenia w muzeach. Oświetlenie ma być bodźcem stymulującym dla człowieka, ma wywoływać odczucia i pobudzać jego wyobraźnię. Wyróżnia się następujące zasady fizjologiczne: zasada dostatecznej luminancji; zasada dostatecznego kontrastu; zasada unikania zbyt małych rozmiarów kątowych, szczegółów i czasów przeznaczonych na ich postrzeganie; zasada równomiernej luminancji otoczenia. Do zasad estetycznych zalicza się: zasadę wzmacniania atrakcyjności obrazu; zasadę tworzenia nastroju. Zasady ekonomiczne to natomiast: zasada ograniczania nadmiernego kosztu; zasada wyboru najmniejszego kosztu. Wymagania w oświetlaniu wnętrz muzealnych Istnieje wiele wymagań dotyczących oświetlania wnętrz muzealnych. Podstawowe zasady to: zapewnienie wygody widzenia u odbiorcy i stworzenie odpowiedniego otoczenia świetlnego. Otoczenie świetlne we wnętrzu wpływa na wrażenia u odbiorcy. Dzięki kierowaniu i przesłanianiu światła, właściwemu wprowadzeniu do wnętrza oraz równomiernemu rozkładowi natężenia można uzyskać szereg efektów. Stosując te zasady można uzyskać u odbiorcy wrażenie komfortu. Natężenie oświetlenia Właściwe rozróżnianie przedmiotów jest w dużej mierze zależne od natężenia oświetlenia. Wartość natężenia oświetle- Fot. 2. Wystawa w Muzeum Włókiennictwa w Łodzi 58 TECHNIKA ŚWIETLNA Fot. 2. Wystawa w Muzeum Włókiennictwa w Łodzi nia ustala się indywidualnie dla każdego dzieła sztuki. Zwykle dobór natężenia odbywa się po konsultacji z konserwatorem sztuki. Największe znaczenie dla obrazów ma składowa pionowa natężenia oświetlenia. Wartość tej składowej uzależniona jest od rodzaju przedmiotu, jego wielkości oraz indywidualnych aspektów. Ustalając poziom natężenia oświetlenia należy kierować się zarówno możliwością olśnienia przez źródło światła, jak i jego szkodliwym wpływem na obiekty muzealne. Jest to istotne w przypadku obiektów o szczególnej wartości muzealnej i dużej wrażliwości na działanie światła. Dolna granica natężenia oświetlenia umożliwia dobre rozróżnianie szczegółów. Górna wynika z ograniczenia skutków działania światła. W przypadku, gdy nie stosuje się filtrów ograniczających szkodliwe promieniowanie UV lub nie korzysta z oświetlenia pośredniego dla przedmiotów wrażliwych na działanie światła, zaleca się zmniejszenie natężenia oświetlenia. Równomierność oświetlenia Oprócz zachowania odpowiednich poziomów natężenia oświetlenia należy pamiętać o równomierności oświetlenia na płaszczyźnie oświetlanej. Poziomy wymagane do oświetlenia pomieszczenia są także wykorzystywane do oświetlenia wnętrza. Ważne jest także oddanie klimatu epoki, w której zostały wykonane prezentowane zbiory. Wymagania normatywne Wymagania jakościowe i ilościowe dotyczące oświetlenia pomieszczeń zamieszczone zostały w Polskiej Normie PN-EN 12464-1 [3]. Norma ta odnosi się również do oświetlenia wnętrz muzealnych. Nie ogranicza jednak w żaden sposób projektantów, gdyż nie narzuca stosowania technik oświetlania. Wspomaga natomiast dowolność stosowania różnych źródeł światła. Rozkład natężenia oświetlenia pomiędzy polem pracy, a otoczeniem wpływa na człowieka pod kątem jego efektywności pracy. Samo natężenie oświetlenia w obszarze jego bezpośredniego otoczenia powinno być związane z natężeniem w polu pracy. Oczywiście może być od niego mniejsze, jednak musi zapewniać odpowiedni rozkład luminancji w obszarze widzianym. Norma sugeruje, by zostały w tym wypadku spełnione wymienione zależności [4]. Poziom natężenia oświetlenia w obszarze zadania i jego bezpośredniego otoczenia przedstawiony został w tabeli 1. Obszar zadania ≥750 500 300 ≤200 Obszar bezpośredniego otoczenia 500 300 200 E obszaru zadania wzrokowego (Etask) Tabela 1. Poziom natężenia oświetlenia w obszarze zadania i jego bezpośredniego otoczenia. Źródło: Opracowanie własne na podstawie Polskiej Normy Oświetleniowej PN-EN 12464.1:2004. Różnicowanie poziomów natężenia oświetlenia Różnice w poziomach natężenia oświetlenia pola wzrokowego i jego bezpośredniego otoczenia w muzeach wynikają z doświetlania obszarów zadania wzrokowego dodatkowymi źródłami oświetlenia miejscowego. Zmiany poziomu natężenia oświetlenia powyżej sugerowanych poziomów mogą doprowadzić do odczucia niewygody u odwiedzających, szczególnie tam, gdzie układ pomieszczeń jest powtarzający się i wymaga skupienia u odbiorcy. Przy oświetlaniu wnętrz muzealnych wymaga się osiągnięcia wystarczającej równomierności oświetlenia na oświetlanej płaszczyźnie oraz w całym pomieszczeniu. Płaszczyzną oświetlenia może być dowolny przedmiot. Osiągnięcie nieznacznej nierównomierności może być pomocne w celu podkreślenia wartości szczególnie istotnych eksponatów. Celem projektanta nie jest tutaj stworzenie idealnej równomierności. Muzeum ma tworzyć odpowiedni klimat, a osiągnięcie pewnej nierównomierności pomaga zaakcentować wybrane miejsca i punkty w pomieszczeniu. Projektant oświetlenia, opierając się na wyczuciu tematu oraz bazując na doświadczeniu, ustala strategię oświetlenia poszczególnych sal. Im oświetlenie bardziej zaskakuje widza, tym ma on większą ochotę tam wejść i dać się prowadzić przez światło. Nie znajdują tutaj zastosowania szablonowe schematy oświetleń, ono musi być dobre, nie może stwarzać problemów w odbiorze. Najpierw należy dobrać oświetlenie do konkretnych eksponatów, a następnie dopasować je do całej sali. Odwrotna droga postępowania wydaje się nieuzasadniona. Często zauważyć można sale, w których projektantowi zależy na możliwie dużej ich nierównomierności. W każdym przypadku wymagania zależą od projektanta. Uważa się, że dobra równomierność w polu zadania istnieje wtedy, gdy spełnione są następujące warunki: E min ≥ 0,8 E śr oraz E max ≤ 1,2 E śr Wymagania te są wysokie i nie zawsze ich spełnienie jest w każdym przypadku uzasadnione. Jest to jednak pożądane TECHNIKA ŚWIETLNA 59 Kierunek światła bezpośrednio w dolną półprzestrzeń w przestrzeni stożkowej Oświetlenie ścian pomiędzy sufitem a podłogą Oświetlenie zarówno sufitu jak i ścian oraz podłogi Oświetlenie ścian wyłączenie od sufitu do podłogi Rysunek 1. Podział oświetlenia pod względem wielkości oświetlanej powierzchni Źródło: Strona internetowa www.erco.com ze względu na dobrą jakość oświetlenia. Częstym efektem, związanym z nierównomiernością są zacienienia rogów sal. Równomierne oświetlenie eksponatów Inną kwestią jest osiągnięcie równomierności oświetlanych eksponatów. Jest to szczególnie istotne w przypadku przedmiotów płaskich i dwuwymiarowych, jak obrazy, dokumenty, tkaniny. W celu zwiększenia równomierności można stosować specjalnie ukształtowane odbłyśniki lub układy przepuszczające światło tylko w określonym obszarze, który zazwyczaj pokrywa się z powierzchnią obrazu. Często istnienie składowej rozproszonej ułatwia spełnienie wymagań odnoszących się do równomierności oświetlenia. W przypadku oświetlenia gablot problem równomierności jest trudniejszy do rozwiązania. Dużo zależy od kształtu oraz od jakości materiału, z której została wykonana. W systemach oświetlenia często stosuje się materiały odbijające i jednocześnie rozpraszające. Na rysunku 1 przedstawione zostały sposoby rozsyłu strumienia świetlnego opraw oświetleniowych. Barwa światła i oddawanie barw Jednym z problemów oświetlenia obiektów muzealnych jest stopień oddawania barw i barwa światła. Barwa światła jest jednym z czynników wpływających na właściwe odtworzenie barw na powierzchni eksponatów. Wrażenie barwne powstające podczas oglądania obiektów muzealnych zależy w dużej mierze od składu widmowego światła padającego na dany eksponat oraz od właściwości odbiciowych samego eksponatu. W wyniku różnego widmowego rozkładu promieniowania źródła światła, mimo tej samej barwy różne lampy mogą mieć odmienną zdolność oddawania barw. Można stwierdzić, iż wagę barwy światła i oddawanie barw można bagatelizować dla obiektów czarnych i rzeźb. Rozkład luminancji Rozkład luminancji we wnętrzu muzeum wpływa pośrednio, ale w sposób istotny na jakość widzenia. Jest on również czynnikiem decydującym o nastroju we wnętrzu oraz o jego atrakcyjności. W przypadku muzeów i galerii w niektórych wnętrzach odchodzi się od zasad równomiernego oświetlenia otoczenia, aby osiągnąć swoisty nastrój we wnętrzu. ziomy luminancji wpływają na wzrost ostrości widzenia oraz poprawę funkcji wzroku u człowieka. Poprawny rozkład luminancji w przestrzeni wpływa na wygodę widzenia. Wymagany jest odpowiedni kontrast między gablotami, a strefami komunikacyjnymi, który skieruję uwagę zwiedzających na eksponaty. Dla samej wygody widzenia przeciętna luminancja nie powinna być mniejsza niż innych obiektów w polu widzenia. Rozkład luminancji powinien być tak zaplanowany, aby wyższe partie ścian nie były jaśniejsze niż niższe powierzchnie. Założenie to jest łatwiejsze do spełnienia przy stosowaniu wyłącznie światła sztucznego, używając odbłyśników i reflektorów niż przy dużej powierzchni nieboskłonu. Miarą rozkładu luminancji może być stosunek natężenia pionowego i poziomego Ev:Eh [5]. Jeśli obraz jest bardzo ciemny, należy oświetlać go tak, aby uniknąć radykalnych różnic w poziomie natężenia oświetlenia. Oko ludzkie męczy się, jeśli zmiany poziomu luminancji są zbyt duże. Nadmiernie nierównomierny rozkład luminancji Fot. 4. „Ku wolności – Powstanie Warszawskie 1944” Strasburg, Chicago, Warszawa 2005 Ma to miejsce wówczas, gdy autor chce przekazać swoją wizję wystawy. Rozkład luminancji wpływa na poziom adaptacji wzroku odbiorcy oraz na postrzeganie przedmiotów. Właściwie dobrane po- w otoczeniu ma ujemny wpływ na jakość widzenia. Może wywoływać zjawisko olśnienia [2]. W muzeach oświetlanych światłem dziennym dużym problemem jest większa luminancja ścian skierowa- 60 TECHNIKA ŚWIETLNA Fot. 5. Bruno Schulz – Republika Marzeń”, Teatr Wielki-Opera Narodowa, Muzeum Teatralne Warszawa 2003 nych ku południu niż tych skierowanych na północ. Modelowanie oświetlenia Modelowanie oświetlenia w muzeach wykorzystuje się, aby wytworzyć równowagę lub kontrast pomiędzy światłem kierunkowym, a rozproszonym. Kryterium to jest szczególnie istotne przy wnętrzach muzealnych. Ogólny wygląd wnętrza ulega poprawie, gdy kształt i powierzchnia znajdujących się w nim eksponatów ukazane są w dość wyrazisty sposób. Ma to miejsce, gdy światło dociera głównie z jednego kierunku, wówczas cienie, które mają bardzo istotne znaczenie dla dobrego modelowania tworzą się bez wyraźnego nieładu i mają uporządkowany szereg. Zastosowane oświetlenie nie może być zbytnio kierunkowe, gdyż wytworzy za ostre cienie, ani zbyt rozproszone, gdyż wtedy otoczenie może stać się dość monotonne. Konsekwencją tego może być to, że środowisko uzyska efekt nieciekawy i bez wyrazu [6]. Sztuka wzrokowego prowadzenia widza Odpowiednie zaplanowanie drogi zwiedzania muzeum wpływa w dużej mierze na satysfakcję widza. Umożliwia zapoznanie się z całością zbiorów bądź tylko z wybraną ich częścią i najcenniejszymi eksponatami. Prowadzenie widza po takiej drodze można wspomóc dobierając stosowne oświetlenie. Przy planowaniu drogi zwiedzania nie jest wskazane ustawianie blisko siebie stref (sal, pomieszczeń) o różnych poziomach oświetlenia. Ma to zły wpływ na prowadzenie wzrokowe widza oraz przystosowanie wzroku obserwatorów do odmien- nych warunków panujących w sąsiednich pomieszczeniach. Zazwyczaj projektanci planują układ eksponatów według określonych kategorii. Ma to duże znaczenie dla odbioru wystawy przez widza. W samym muzeum powinny być wyznaczone szlaki główne, oraz szlaki wewnętrzne dla eksponatów w salach. Podział szlaków wewnętrznych musi wiązać się z ważnością eksponatów. Podczas projektowania wnętrza muzeum należy pamiętać o zachowaniu równowagi pomiędzy wolnym miejscem w muzeum, a miejscami do koncentracji. Czas na zwiedzanie nie powinien przekraczać 1 godziny z uwagi na możliwości koncentracji człowieka. Układ eksponatów powinien być taki, aby wrażenia oglądającego następowały stopniowo. Jeżeli zamierzone jest zaakcentowanie wybranego obrazu kosztem innych, należy wprowadzić kontrast oświetlenia tego obrazu z otoczeniem. Psychologia widzenia widza Wchodząc do pomieszczenia, widz stara się od razu ogarnąć je wzrokiem. Pierwsze wrażenie decyduje o dalszym odbiorze i późniejszym samopoczuciu. Zależy między innymi od koloru pomieszczenia, jego wystroju, gablot użytych do prezentacji eksponatów oraz światła użytego do oświetlenia. Światło nadaje wnętrzu indywidualny i niepowtarzalny charakter. Mimo, że wnętrza będą zawsze takie same, to zmieniając oświetlenie można manipulować jego charakterem. Wnętrze muzeum, prezentujące nawet najciekawsze zbiory, przy złym oświetleniu nie będzie w ogóle widoczne. Stosując dobre oświetlenie można wydobyć „myśl przewodnią” pomieszczenia i nadać mu klimat stosowny do umieszczonych ekspozycji. Każde muzeum w zależności od prezentowanych zbiorów wymaga innego rodzaju oświetlenia. W nielicznych przypadkach można używać tylko oświetlenia ogólnego. Jednak w większości pomieszczeń wymaga się także stosowania oświetlenia miejscowego, jako oświetlenia pomocniczego. Należy pamiętać, że oświetlenie, to zawsze próba przekazania odbiorcy pewnej ekspresji oraz przeniknięcia do jego duszy. Jest to wysiłek zainteresowania go przekazem, a przy tym uchwycenia i zatrzymania na dłuższą chwilę jego uwagi. Są to kwestie niezmiernie ważne, gdyż dobra wystawa jest obecnie tak samo ważna jak ekspozycja w sklepie, która reklamuje jego wnętrze. Oświetlenie to gra światła i cienia, miejsc jasnych i ciemnych, światła oraz jego braku. To od projektanta zależy, jaki będzie odbiór wystawy przez obserwatora. Używanym parametrem, informującym o oddziaływaniu oświetlenia na odbiorcę jest wskaźnik akcentu świetlnego (Tabela 2). Wskaźnik ten podaje się jako stosunek ilości światła na oświetlanym obiekcie do ilości światła w pomieszczeniu. Im stosunek ten jest większy, tym łatwiej jest osiągnąć silniejszy akcent świetlny na oświetlanym eksponacie. Uzyskiwane efekty wahają się od efektu dramatycznego przy względnie niskim poziomie oświetlenia ogólnego do zauważalnego efektu świetlnego, przy stosunku 2:1. Wartościami pośrednimi, które mają wpływ na wskaźnik akcentu świetlnego są również współczynniki odbicia materiałów, z których wykonany jest eksponat [7]. L.p. Efekt / Wskaźnik akcentu świetlnego 1 Zauważalny efekt wizualny (wskaźnik akcentu 2:1) 2 Słaby efekt teatralny (wskaźnik akcentu 5:1) 3 Efekt teatralny (wskaźnik akcentu 15:1) 4 Efekt dramatyczny (wskaźnik akcentu 30:1) 5 Efekt bardzo dramatyczny (wskaźnik akcentu 50:1) Tabela 2. Wskaźnik akcentu świetlnego Źródło: P. Oziemblewski Oświetlenie dekoracyjne i akcentujące, „Widzieć więcej” nr 1(5)/2005 - Philips Lighting, Kwartalnik Klubu Światła, maj 2005. Światło i jego barwa, tworząc klimat świetlny pomieszczenia, oddziaływują pośrednio na ludzką psychikę i estetykę wnętrza. Barwa dobrana nieodpowiednio do wystawy, może TECHNIKA ŚWIETLNA 61 żó łty po ma cze raczo rw wy on y cie mn yc ze rw on y ŚWIATŁO WIDZIALNE fio let fio let -gr a gra nat na cyj to a w cie n y mn y z ie z iel lon on y y zakłócać jej odbiór poprzez wywoływanie złego samopoczucia u zwiedzającego. Barwy najbardziej aktywne można stosować na małych powierzchniach wystawienniczych, natomiast najmniej aktywne na dużych powierzchniach. Człowiek najbardziej utożsamia się z barwami, które są mu najbliższe. Są to barwy często występujące w przyrodzie oraz wywołujące skojarzenie z podświadomymi i przyjemnymi odczuciami. Stosując odpowiednie barwy, w zależności od eksponowanych płaszczyzn, można wywoływać u odbiorcy różne stany emocjonalne. Zastosowanie ciepłych i jasnych barw w górnej części pomieszczenia pobudza do działania. Z kolei użycie ich z boku i na ścianach daje wrażenie przytulności pomieszczenia, ciepła oraz zbliżenia. Użycie ich z dołu powoduje uczucie przyjemności [8]. Stosując ciemne i ciepłe barwy u góry wywołuje się odczucie zamknięcia pomieszczenia [9]. Zastosowanie tych barw z boku powoduje oddzielenie, a z dołu wywołanie uczucia równowagi i stabilności. Używanie zimnych i jasnych kolorów w górnej części pomieszczenia wpływa odprężająco oraz rozjaśnia wnętrze. Zastosowanie ich z boku i z dołu stanowi element prowadzenia wzrokowego widza. Zimne oraz ciemne barwy zastosowane w górnej części płaszczyzny przytłaczają odbiorcę, natomiast w bocznych wywołują poczucie smutku oraz chłodu. Barwy zimne niwelują wpływ hałasu i temperatury pomieszczenia. Kolory takie jak żółty, czerwony i pomarańczowy zmniejszają optycznie przestrzeń. Stosując jasne barwy na ścianach i na suficie wywołuje się odczucie przestronności. Biel kojarzy się z czystością i porządkiem pomieszczenia. Stosując biel przy kształtowaniu kolorystyki wnętrza można oddzielić różne kolory od siebie. Przez odpowiednie użycie światła i barwy można uzyskać optyczną zmianę proporcji wnętrza, a także znajdujących się w nim eksponatów oraz zmianę kształtu pomieszczenia. Większe i cięższe wydają się przedmioty w kolorze ciemnym. Częstym zabiegiem powiększającym optycznie pomieszczenie jest zastosowanie lustra. Czarne i ciemne obiekty wydają się mniejsze niż białe o tej samej wielkości. Jasna barwa obok ciemnej powoduje, UV IR Ultrafiolet 200 315 400 500 fale fale krótkie UV średnie UV UV-C UV-B 200-280nm 280-315nm 600 fale długie UV UV-A 315-400nm Światło ultrafioletowe NIEWIDZIALNY ZAKRES ULTRAFIOLETU że ta ostatnia jest jeszcze ciemniejsza. Elementy ciemne uwypuklają się na jasnym tle, natomiast jasne na ciemnym tle dają efekt lekkości. Pionowe pasy podwyższają wnętrze, poziome poszerzają, natomiast układ systemu kratek poszerza oraz podwyższa. Układy poziome ponadto nadają wnętrzu dynamiczności. Układy pionowe są bardziej statyczne. Rodzaj obiektów Typ obiektu 700 Rys. 2. Zakresy widmowe ultrafioletu: nadfioletu - UV-A (315-380 nm) bliski nadfiolet, (280-315 nm) średni nadfiolet, UV-C (100 –280 nm) daleki nadfiolet, promieniowania widzialnego (światło) i bliskiej podczerwieni IR-A Wchodząc do pomieszczenia i obejmując je wzrokiem od podłogi aż do sufitu, nie wykonując przy tym ruchu głową, można zaobserwować, jaki charakter ma wnętrze. Znajdując się w przytulnym pokoju, ma się poczucie bezpieczeństwa, gdyż traktuje się go jako wnętrze statyczne. Zmieniając wnętrze na długie, którego nie można ogarnąć wzrokiem, Natężenie i czas oświetlania Czas ekspozycji Obiekty mało wrażliwe metal, kamień, minerały, szkło, porcelana, ceramika 300-500 lx bez ograniczeń czasu ekspozycji bez ograniczeń czasu ekspozycji (ograniczenie wartości natężenia oświetlenia do 300-500 lx wynika z zagrożenia przegrzaniem) Obiekty średnio wrażliwe drewno, obrazy olejne, tempera, niemalowana skóra, laka, rogi, kości (w tym kość słoniowa) 150-200 lx przez nie więcej niż 3000 godzin w ciągu roku( czyli 450 do 600 klxh/rok) 3000 h/rok Obiekty bardzo wrażliwe papier, tkaniny (gobeliny, dywany, obicia mebli, kostiumy etc.), pastele, rysunki, listy, mapy, zdjęcia i inne obiekty z papieru, malowana skóra, preparaty biologiczne, obiekty etnograficzne etc. 50 lx przez nie więcej niż 250 do 300 godzin w ciągu roku (czyli 12,5 do 15 klxh/rok) 300 h/rok Tabela 3. Optymalne warunki oświetlenia dzieł sztuki Źródło: M. Zawarto-Laskowska Oświetlenie muzeów i sal wystawowych, „Technika Świetlna, PoradnikInformator”, Warszawa 1996 62 TECHNIKA ŚWIETLNA można poczuć się przytłoczonym jego wielkością. Na efekt odbioru pomieszczenia wpływa ponadto wiele innych czynników, takich jak rodzaj światła w pomieszczeniu, kierunek jego padania, współczynnik odbicia przedmiotów oraz indywidualne cechy obserwatora. Muzea i galerie powinny być podzielone na specjalne strefy o podobnych zakresach wymaganych przeglądów i kontroli otoczenia oraz oświetlenia. Pod względem kontroli otoczenia zaleca się, aby eksponaty o podobnej wrażliwości na temperaturę i światło były zgrupowane w tych samych pomieszczeniach. Można wtedy zapewnić rygorystyczne kontrole oświetlenia w wybranych salach [10]. Należy brać pod uwagę czas ekspozycji oraz zaplanowanie systemu kontroli tak, aby zapewnił on oświetlenie tylko wtedy, kiedy jest to niezbędne. Względy ochrony wymagają, aby projektant zapewnił oświetlenie alternatywne, które nie działa na eksponaty bezpośrednio. Może być ono wtedy wykorzystywane przy pracach porządkowych. Inne rozwiązania to stosowanie wyłączników, które załączają światło tylko wtedy, kiedy zadziała detektor ruchu oraz stosowanie wyłączników czasowych. Dopuszcza się jeszcze oświetlenie dynamiczne, które albo rozjaśnia albo ściemnia światło w zależności od potrzeb. Aby obliczyć dopuszczalny czas ekspozycji, należy wziąć wartość średnią natężenia oświetlenia, w jakim eksponat będzie oświetlany w czasie. W tym przypadku bierze się pod uwagę eksponaty o średniej i dużej wrażliwości. Zaleca się wprowadzenie specjalnych sal z materiałami o podwyższonej wrażliwości oraz zakomunikowanie zwiedzającym zakazu używania lamp błyskowych. Trudno wyegzekwować od zwiedzających muzeum, aby przy wybranych eksponatach oraz w niektórych salach nie używali lamp błyskowych. Jest to trudne w realizacji, ponieważ tworzy się wtedy bałagan organizacyjny. W tym wypadku zaleca się wprowadzenie zakazu używania lamp błyskowych w całym muzeum. W przypadku, gdy poziom natężenia oświetlenia jest większy niż 50 lx, a wy- Ultrafiolet Promieniowanie z ultrafioletowego zakresu widma (UV, promieniowanie ultrafioletowe, nadfiolet) to promieniowanie elektromagnetyczne o długości fali krótszej niż światło widzialne i dłuższej niż promieniowanie rentgenowskie (ang. X-rays). Oznacza to zakres długości od 100 nm do 380 nm. Słowo „ultrafiolet” oznacza „powyżej fioletu”. Utworzone zostało z łacińskich słów „ultra” (ponad) i słowa „fiolet” oznaczającego barwę najmniejszej długości fali w świetle widzialnym. Dawniej było nazywane promieniowaniem „pozafiołkowym” [11]. „Międzynarodowa Komisja Oświetleniowa (CIE) zaproponowała podział nadfioletu na trzy pasma (UV-A, UV-B, UV-C). Podobnie postąpiono z podczerwienią, dzieląc ją również na trzy pasma - IR-A bliska podczerwień, IR-B średnia podczerwień, IR-C daleka podczerwień” [1]. Zakresy widmowe ultrafioletu przedstawia rysunek 2. Najbardziej szkodliwe jest promieniowanie ultrafioletowe oraz podczerwone, dlatego do lamp fluorescencyjnych oraz lamp halogenowych należy stosować filtry eliminujące wysoki poziom promieniowania UV. Fale nadfioletowe zwane promieniowaniem UV mają długość poniżej 380 nm i wprowadzają największe uszkodzenia w eksponatach. Bardzo istotnym czynnikiem jest eliminacja promieniowania ultrafioletowego i podczerwonego. W tym celu należy zastosować filtry hamujące poziom promieniowania UV do światła naturalnego, neonowego oraz lamp fluorescencyjnych i haloFot. 6. Wystawa w Muzeum Włókiennictwa w Łodzi genowych. W celu blokowania promieniowania UV na źródła stawa składa się z obiektów wrażliwych, światła nakłada się filtry akrylowe, któczas wystawy powinien być zmniejszony rych zasada działania polega na zmniejtak, aby nie przekroczyć dopuszczalnych szaniu intensywności w kierunku środka wartości. Zaleca się, żeby materiały wyfiltru. Zaleca się stosowanie filtrów UV na sokiej wrażliwości nie były wystawiane wszystkie źródła światła, a także na miejna długich ekspozycjach. Łatwiej jest sca przeszklone, aby chronić eksponaty kontrolować oświetlenie, jeżeli wyeliprzed dostępem światła słonecznego. minowane zostanie światło dzienne. Filtry mineralne wytrzymują wysokie Dla niektórych eksponatów (instalacji) temperatury i są bardziej skuteczne, przy oświetlenie dzienne stanowi jego intestosowaniu oświetlenia punktowego. gralną całość i decyduje o jego odbiorze. Ze względów konserwatorskich zaleca TECHNIKA ŚWIETLNA 63 się, aby każde źródło światła posiadało filtr UV. Filtry te powinny być okresowo kontrolowane w celu sprawdzenia, czy ich wydajność nie spadła poniżej minimalnego poziomu oraz czy są właściwie zamontowane. Promieniowanie to niesie energię, która zapoczątkowuje reakcje fotochemiczne w eksponatach. W przypadku obrazów można zaobserwować zmianę ich barwy oraz pęknięcia na powierzchni. Taką samą szkodę niesie promieniowanie podczerwone o długości powyżej zakresu widzialnego 780 nm. Promieniowanie to, w przeciwieństwie do nadfioletowego, powoduje zwiększenie temperatury ponad poziom otoczenia. Zjawisko to zachodzi tym intensywniej, im obiekty mają ciemniejszy kolor. Reasumując średni oraz daleki nadfiolet są najbardziej szkodliwe. Promieniowania te są niewidzialne dla ludzi, gdyż znajdują się poza zakresem widzialnym. Nie są potrzebne do prawidłowego widzenia obiektów, więc należy w jak największym stopniu ograniczać je. Tak samo należy postępować w miejscach, w których występuje dostęp światła z zewnątrz. Istotna jest również zawartość wilgoci w eksponatach oraz ich stopień wrażliwości na światło. Czynnikami pomocnymi mogą być również unikanie wysokich poziomów natężenia oświetlenia, stosowanie klimatyzacji w miejscach szczególnie narażonych poprzez zainstalowanie dużej ilości źródeł światła na zwiększenie temperatury oraz respektowanie zasad ograniczających czas wystawiania obiektów na działanie oświetlenia. W zależności od tych wszystkich czynników zmienia się ich stopień czułości. Promieniowanie UV w warunkach względnej wilgotności powietrza, która wynosi 70% oraz temperaturze 20ºC, czyli takich, jakie panują w muzeach są głównym czynnikiem do rozwoju różnych grzybów. Później w procesie metabolicznym przyspieszonym promieniowaniem widzialnym i UV zmieniają kolor i niszczą papier, skórę oraz drewno. Poprawne oświetlenie muzeum powinno spełniać jednocześnie kilka celów. Przy zachowaniu właściwego stylu wystawy musi zarówno spełniać wymogi konserwacyjne. Wielkość promieniowania nadfioletowego nie może przekraczać 75 mW/lm, natomiast dla materiałów szcze- gólnie wrażliwych na światło 10 mW/lm. Dla tych obiektów oświetlenie w ciągu roku nie może przekroczyć 12.500 luksogodzin przy natężeniu 50 lx. Dla pozostałych obiektów 33.600 luksogodzin w ciągu roku. Planowanie oświetlenia powinno uwzględniać szkodliwy wpływ światła na poszczególne składniki eksponatów, uwzględniając jednocześnie ich właściwości fizyczne. Planowanie to powinno następować po porozumieniu z konserwatorem sztuki. Używane źródła światła powinny być wysokiej jakości, nie wydzielać gazów (ozonu), nie nagrzewać się i dawać stabilne światło. Oświetlenie obiektów muzealnych jest bardzo ważne, dlatego też konserwator zabytków musi kontrolować i rejestrować liczbę luksogodzin przypadających w ciągu roku na konkretny eksponat. Pomocnym przy tym urządzeniem jest luksomierz. W tabeli 3 podane zostały zalecenia dotyczące warunków oświetlania dzieł sztuki. Wartości natężenia i czasu podane w powyższej tabeli dotyczą promieniowania, z którego zostało wyeliminowane lub też bardzo ograniczone promieniowanie nadfioletowe. W przeciwnym wypadku wysiłek włożony w utrzymanie na niskim poziomie natężenia oświetlenia i czasu oświetlenia pozostanie bezowocny, tzn. niszczące zmiany w dziełach sztuki będą zachodziły. W przypadku obiektów bardzo wrażliwych na światło wartości natężenia i czasu mogłyby być niejednokrotnie zwiększone po przeprowadzonej analizie odporności konkretnego obiektu. Jeżeli jednak nie jest możliwe przeprowadzenie dokładnych badań odporności należy stosować się do wymagań. Bibliografia [1] L. Leniarski Oświetlenie muzeów – sprzęt i systemy oświetleniowe, Technika Świetlna 1996 Poradnik – Informator [2] J. Bąk Technika oświetlania, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1981 [3] PN-EN 12464-1 Światło i oświetlenie. Oświetlenie miejsc pracy Część 1: Miejsca pracy we wnętrzach, PKN 2004 [4] A. Wolska, A. Pawlak Syntetyczna charakterystyka oświetlenia elektrycznego na stanowiskach pracy Strona internetowa: www.ciop.pl/15835.html [5] W. Pabjańczyk Zasady racjonalnego oświetlenia Technika świetlna Poradnik-Informator Warszawa [6] Strona internetowa: www.ciop.pl/11583 [7] P. Oziemblewski Oświetlenie dekoracyjne i akcentujące Widzieć więcej, nr 1(5)/2005 Philips Lighting [8] J. Niezgoda Architektura wnętrz obiektów handlowych. Oświetlenie, kolor, proporcje, cz.1 [9] A. Mingozzi, S. Bottiglioni Enhance daylight inside museums. [10] D. Szubert Nowe tendencje w projektowaniu oświetlenia muzeów i galerii sztuki Konferencja naukowa Zarządzanie procesami inwestycyjnymi w budownictwie Politechnika Krakowska [11] Strona internetowa www.pl.wikipedia.org [12] Strona internetowa:www.bn.gov.pl/doc/ b_tarcza/zalecenia_konserwatorskie.doc Łukasz Anikiej Żaneta Govenlock i Violetta Damięcka Wystawy prezentowane na fotografiach 2, 3, 6 pochodzą z Muzeum Włókiennictwa w Łodzi Zdjęcia: Sylwia Sokolnicka Wystawy prezentowane na fotografiach 1, 4, 5 powstały w latach 2002 - 2009. Projekty scenografii wystaw: Oświetlenie wystaw zaprojektowane i zrealizowane przez: 03-936 Warszawa ul. Bajońska 13 tel.: (22) 616-36-55 fax: (22) 616-35-14 e-mail: [email protected] 64 TECHNIKA I TECHNOLOGIA Nowe technologie w ELGO L.I. Montaż powierzchniowy SMT Na potrzeby własne i w ofercie usług Do montażu powierzchniowego układów elektronicznych w fabryce ELGO Lighting Industries używana jest automatyczna linia technologiczna SMT. Od lutego 2010 możliwość usługowego korzystania z tej technologii mają także inni producenci sprzętu elektronicznego. Uruchomienie produkcji źródeł światła z serii ACRICHE i opraw oświetlenia ulicznego ADVISION wykorzystujących zaawansowaną technologię półprzewodnikowych źródeł światła LED wymagało wprowadzenia w ELGO L.I. technologii powierzchniowego montażu SMT elementów elektronicznych. Technologia ta będzie także podstawą dalszego rozwoju produkcji elektroniki oświetleniowej i wprowadzania do oferty kolejnych wyrobów. Od lutego 2010 roku montaż powierzchniowy jest też oferowany usługowo innym producentom urządzeń elektronicznych. Technologia montażu powierzchniowego SMT Technologia montażu powierzchniowego SMT (ang. Surface Mount Technology – w skrócie SMT) to sposób automatycznego montowania podzespołów elektronicznych na płytkach PCB lub PCBP. Obwody drukowane (ang. Printed Circuit Board, w skrócie PCB) to płytki wykonane z materiału izolacyjnego z połączeniami elektrycznymi (tzw. ścieżkami) i punktami lutowniczymi (tzw. padami). W płytkach PCBP wykorzystuje się łączenia na bazie aluminium. Obwody drukowane są przeznaczone do montażu podzespołów elektronicznych. Są projektowane pod kątem budowanego TECHNIKA I TECHNOLOGIA układu elektronicznego i wykonywane techniką trawienia. Podzespoły elektroniczne montowane są na płytce w dwóch typach technologii: w tzw. sposób przewlekany – technologią THT (ang. Through-Hole Technology) lub powierzchniowo – technologią SMT. W pierwszym przypadku, w technologii THT, wyprowadzenia elektryczne elementu w postaci wąsów przewlekane są przez przygotowane otwory płytki i lutowane z przeciwnej strony niż ta, na której element się znajduje. W drugim przypadku, w technologii SMT, elementy lutowane są z tej strony płytki, z której się znajdują. Elementy elektroniczne przeznaczone do montażu powierzchniowego nazywane są w skrócie SMD (ang. Surface Mounted Devices) charakteryzują się niewielkimi wymiarami, mają płaską obudowę i końcówki lutownicze w formie kołnierzy obejmujących końce obudowy. Ze względu na swoje niewielkie fizyczne rozmiary końcówki lutownicze są duże w porównaniu do rozmiaru obudowy elementów SMD. Dawniej obwody drukowane projektowane były ręcznie. Obecnie do projektowania wykorzystuje się komputery i odpowiednie oprogramowanie typu CAD. trycznego. Graficzny schemat elementu SMD zamocowanego na płytce PCB technologią montażu powierzchniowego SMT przedstawia rysunek 1. Technologia SMT posiada wiele zalet. Do najważniejszych można zaliczyć: możliwość miniaturyzacji urządzeń elektronicznych oraz większą gęstość rozmieszczania elementów, małą impedancję połączeń, co jest istotne zwłaszcza przy wysokich częstotliwościach, dobre właściwości mechaniczne zwłaszcza w warunkach wstrząsów lub wibracji z uwagi na mniejszą masę elementów. Nie bez znaczenia są też zalety ekonomiczne związane z automatyzacją procesu wytwarzania, który pozwala znacznie obniżyć koszty produkcji. Linia SMT w ELGO Lighting Idustries Nowoczesna linia technologiczna do montażu powierzchniowego w oparciu o obwody drukowane PCBP w gostynińskiej fabryce wyposażona jest w automat montażowy dwugłowicowy Autotronik BS 387 V2V z podajnikami inteligentnymi 8 mm, 12 mm, 16 mm, 24 mm i 32 mm oraz podajnikiem tackowym, komorowy piec lutowniczy BS3020 i drukarkę Autotronik BS 110. Automat montażowy jest wyposażony w wizyjny system pozycjonowania elementów. Posiada kamery pozycjonującą elementy większe od 16x16 mm, kamery pozycjonujące wbudowane w głowice dla elementów mniejszych niż 16x14 mm, kamerę do rozpoznawania punktów referencyjnych, znaczników Bad Mark oraz Proces montażu w technologii SMT Ze względu na znaczną miniaturyzację elementów i stopień komplikacji obwodów drukowanych, montaż powierzchniowy przebiega całkowicie automatycznie. Odbywa się w kilku etapach. W pierwszej kolejności na płytkę w miejscu padów (miejsc lutowniczych) jest nakładana pasta lutownicza, w której skład wchodzi topnik oraz mikroskopijne kulki cyny. Następnie na płytce rozmieszczane są elementy elektroniczne. Jeśli płytka jest dwustronna, komponenty na pierwszej stronie są przyklejane przy pomocy kropli kleju nakładanej przed rozmieszczeniem komponentów. Istnieje też możliwość, że po obu stronach płytki stosowana jest pasta lutownicza. W następnym etapie płytka drukowana z nałożonymi elementami trafia do pieca, w którym pasta lutownicza i cyna roztapiają się tworząc spoiwo lutownicze. Po wyjściu z pieca i obniżeniu temperatury następuje zakrzepnięcie spoiwa i powstanie trwałego połączenia elek- Automat montażowy dwugłowicowy AUTOTRONIK BS 387 V2V z podajnikami inteligentnymi oraz podajnikiem tackowym 65 66 TECHNIKA I TECHNOLOGIA uczenia Teach-In. W zależności od rodzaju elementów ma praktyczną wydajność na poziomie 3.000 – 4.000 elementów w zależności od ich rodzaju. Współpracuje z podajnikami sztangowymi wibracyjno - taśmowymi, dzięki czemu istnieje możliwość podawania układów o różnych rozmiarach z jednego podajnika. Konstrukcja pieca lutowniczego umożliwia precyzyjne profilowanie w procesie Rys. 1. Element SMD zamocowanego na płytce PCB technologią montażu powierzchniowego SMT: 1 – element SMD, 2 – wyprowadzenia elektryczne elementu SMD, 3 – lutowina, 4 – klej, 5 – ścieżki przewodzące, 6 – podłoże (PCB). Drukarka AUTOTRONIK BS 110 lutowania bezołowiowego. Płytki są przenoszone na transporterze z regulowaną szybkością w zakresie 10-120 cm/min. Piec posiada wbudowane cztery strefy grzewcze z wymuszoną konwekcją, dzięki czemu efekty cieniowania i tzw. efekty zimnych lutów są zredukowane. Zastosowanie szyb w górnej części pieca umożliwia wizualną kontrolę procesu lutowania. Piec lutowniczy posiada komorę 1.400 mm. Istnieje możliwość pod- łączenia dwóch termopar zewnętrznych i wykonanie profilowania. Maksymalna szerokość płytki wynosi 365 mm. Usługa montażu SMT w ofercie ELGO Możliwość wykonania podzespołów elektronicznych SMD w oparciu o linię technologiczną do montażu powierzchniowego SMT działającą w ELGO L.I. daje nowe możliwości producentom sprzę- Piec lutowniczy BS 3020 tu elektronicznego, którzy do tej pory nie mogli korzystać z tej technologii ze względu na wysoki koszt zakupu tego rodzaju maszyn. Uznana marka gostynińskiej fabryki, gwarancja jakości wykonywanych usług w połączeniu z konkurencyjną ceną mogą być szansą rozwoju dla wielu mniejszych firm. Konrad Kozłowski OFERTA WSPÓŁPRACY DLA PRODUCENTÓW PODZESPOŁÓW ELEKTRONICZNYCH ELGO Lighting Industries S.A. zaprasza producentów sprzętu elektronicznego do współpracy. W oparciu o nowoczesną i zautomatyzowaną linię produkcyjną SMT oferujemy podmiotom zewnętrznym montaż powierzchniowy podzespołów elektronicznych. Nasze atuty: • • • • • • Nowoczesna linia montażowa wyposażona w automat montażowy dwugłowicowy Autotronik BS 387 V2V z podajnikami inteligentnymi 8mm, 12mm, 16mm, 24mm, 32mm oraz podajnikiem tackowym, piec lutowniczy komorowy BS3020 i drukarkę Autotronik BS 110 Montaż powierzchniowy elementów SMD na płytkach PCB lub PCBP Atrakcyjne ceny Gwarancja jakości 50 lat doświadczenia w produkcji Dogodne położenie w centrum Polski ELGO Lighting Industries S.A. Biuro handlowe 09-500 Gostynin, ul. Kutnowska 98 tel. +48 (24) 235 20 01, fax +48 (24) 235 37 43 e-mail: [email protected] www.elgo-li.pl 05-500 Piaseczno, Stara Iwiczna, ul. Słoneczna 116A tel. +48 (22) 756 64 00, fax +48 (22) 756 64 10 e-mail: [email protected] www.brilux.pl, www.elgo.pl 68 TECHNIKA I TECHNOLOGIA Narzędziownia Produkcja opraw oświetleniowych, jak wszystkich nowoczesnych wyrobów technicznych, wymaga skomplikowanych narzędzi o dużej wytrzymałości i precyzji. Większość z nich w ELGO wykonuje się na miejscu - w narzędziowni, która jest sercem gostynińskiej fabryki. Dział Narzędziowni ELGO Lighting Industries wykonuje większość narzędzi produkcyjnych niezbędnych dla różnorodnych procesów technologicznych prowadzonych w fabryce. Głównym zadaniem działu jest zabezpieczenie produkcji w nowe narzędzia i oprzyrządowanie pomocnicze oraz naprawy i regeneracja już używanych. Narzędziownia ELGO L.I. wykonuje m.in.: formy wtryskowe, wysokociśnieniowe formy odlewnicze, głowice do wytłaczania długich elementów np. kloszy, wykrojniki, dziurkowniki, tłoczniki, giętaki, ciągowniki, oprzyrządowanie montażowe. Narzędzia i oprzyrządowanie projektowane są przez własny wysoko wykwalifikowany zespół składający się z konstruktorów i technologów wykorzystujących programy komputerowe CAD/CAM. Opracowują oni dokumentację technologiczną narzędzi i oprzyrządowania stanowiącą podstawę ich wykonania. W sekcji tej opracowuje się także programy ścieżek narzędzi na obrabiarki sterowane numerycznie, na podstawie których frezarki CNC i drążarki drutowe wykonują później skonstruowane elementy. Element narzędzia – forma na klosz do oprawy HERMETIC – widok części formującej wnętrze klosza; część matrycy z wtryskowym układem sekwencyjnym; czas przygotowania tego typu formy około 5 miesięcy. Do wykonawstwa narzędzi i oprzyrządowania używane są różnego rodzaju materiały: stale zwykłej jakości np. w gatunkach St3 i St5; stale konstrukcyjne do ulepszania cieplnego np. w gatunkach 45, 55, 40H, 40HM; stale sprężynowe 50HS i 50HSA; stale stopowe narzędziowe do pracy na zimno NC6, NC10 i NC11; stale stopowe narzędziowe do pracy na gorąco WCL, WCLV i WWL; węgliki spiekane G9 i G10; stopy aluminium PA4 i PA6; stopy miedzi M1E i MHY. Narzędziownia wyposażona jest w podstawowy park maszynowy, na który składają się tokarki, frezarki, szlifierki i wiertarki. Oprócz podstawowych obrabiarek w wyposażeniu znajdują się również obrabiarki specjalistyczne: elektrodrążarki ubytkowe - obszar roboczy 400x600x250, drążarki drutowe: obszar roboczy 400 x 250 x 300, udźwig 350 kg, obszar roboczy 600 x 400 x 350, udźwig 1000 kg, frezarki numeryczne: obszar roboczy 800 x 500 x 420, udźwig 500 kg, obszar roboczy 800 x 540 x 620, udźwig 750 kg, obszar roboczy 1000 x 600 x 650, udźwig 1000 kg, szlifierki współrzędnościowe – obszar roboczy 350 x 800 x 150, TECHNIKA I TECHNOLOGIA Element narzędziastempel do produkcji opraw ACRON 50. wiertarki współrzędnościowe – obszar roboczy 700 x 1100 x 700, szlifierki optyczne – obszar roboczy 250 x 100 x 100, tokarki - przelot wrzeciona Ø 30÷70, długość toczenia do 2500 mm, max. średnica obrabiana Ø 600, szlifierki do wałków - długość robocza do 2500 mm, frezarka obwiedniowa do kół zębatych – max. średnica frezowania Ø 600, wysokość 200 mm, max. moduł nr 8, wytaczarko-wiertarko-frezarka – max. zewnętrzna średnica wytaczania Ø 1000, max. wewnętrzna średnica wytaczania Ø 400, max. długość wytaczania 800 mm. Narzędziownia prowadzi również obróbkę cieplno-chemiczną elementów roboczych narzędzi - matryc, stempli, wkładek formujących form, słupów, tulei prowadzących, tj. wyżarzanie, sezonowanie, hartowanie, odpuszczanie, nawęglanie. Hartownia wyposażona jest w piece hartownicze typu POK 70, POK 71, POK 73, POK 74. Maksymalne gabaryty, które można obrabiać cieplnie to: 1000 x 800 i ciężar 750 kg. Wtryskarki tworzyw sztucznych, na których wykonuje się obudowy, boczki, klosze, zamki, płyty montażowe, oprawki źródeł światła, kostki montażowe i inne drobne elementy opraw oświetleniowych, wymagają skomplikowanych form wtryskowych. Do pras wykrawających blaszane obudowy, płyty montażowe, elementy rastrów, przygotówki elementów z blachy do tłoczenia odbłyśników, potrzebne są precyzyjne wykrojniki, tłoczniki i giętaki. Do wykonania takich narzędzi używa się zwykle materiałów o najwyższej twardości - stali specjalnych i trudno skrawalnych materiałów kompozytowych. Obróbka elektroerozyjna oraz frezowanie na frezarkach CNC są kluczowymi technologiami wykorzystywanymi przy 69 tody mechanicznej obróbki skrawaniem polegające na usuwaniu nadmiaru materiału w postaci wiórów. Nie wszystkie kształty da się uzyskać przy pomocy toczenia lub frezowania, zwłaszcza z materiałów o tak wysokiej twardości. Tu przychodzi z pomocą metoda obróbki elektroerozyjnej, popularnie nazywana elektrodrążeniem. W dziale narzędziowni ELGO Lighting Industries stosowane są obrabiarki wykorzystujące zarówno technologię EDM jak i WEDM. Obrabiane są na nich stale narzędziowe NC10, z których wykonuje się głównie elementy giętaków i wykrojników oraz stal WCL na formy wtryskowe. Elektrodrążarki wgłębne ( EDM) Matryca w trakcie prac przygotowawczych do próby formy – w trakcie polerowania elementu. produkcji narzędzi i form. Technologie te są niezbędne do wykonania form i wykrojników, stosowanych do seryjnej produkcji części z tworzyw sztucznych, metalu, a także do produkcji precyzyjnych części mechanicznych. Elektrodrążenie Ze względu na kształt wykonywanych detali i twardość użytych materiałów, nie zawsze mogą być stosowane klasyczne me- Proces obróbki elektroerozyjnej polega na zagłębianiu elektrody kształtowej w obrabianej części. Dzięki temu materiał obrabiany przyjmuje kształt elektrody. Przy użyciu tej odmiany obróbki EDM wytwarzane są formy wtryskowe do tworzyw sztucznych, formy odlewnicze oraz matryce. Elektroda ma identyczny kształt jak element odlewany później w formie. Podczas obróbki, każde wyładowanie iskrowe usuwa niewielką ilość metalu z części obrabianej. Pomiędzy elektrodą, a detalem nigdy nie dochodzi do kontaktu mechanicznego. Elektrody produkowane są głównie z miedzi oraz grafitu. Wycinarki drutowe Elektrody, którymi są wykonywane drążenia na frezarkach CNC, wycinane są na drążarkach drutowych. Proces obróbki elektroerozyjnej wykorzystuje metalową elektrodę drutową w celu wycięcia zadane- Element narzędzia – część stemplowa do produkcji obudowy oprawy HERMETIC 2x58W w trakcie montażu. 70 TECHNIKA I TECHNOLOGIA Szlifierka współrzędnościowa; przy jej pomocy można m. in. szlifować otwory do wykrojników i form. Frezarka CNC AVIA VMC 800 – frezarka sterowana numerycznie w trakcie pracy; frezowanie kształtu matrycy formującej do formy na obudowę HERMETIC 2x58W. go kształtu w materiale obrabianym. Drut zawsze przecina obrabiany detal na wylot, toteż przed rozpoczęciem procesu należy w nim wykonać otwór startowy. Alternatywnie, obróbka może się rozpocząć od krawędzi detalu. Ponieważ cięcie drutem może odbywać się również pod kątem, możliwe jest obrabianie stożkowych detali lub wycinanie innych kształtów na górze oraz spodzie detalu. Drut jest wykonywany przeważnie z mosiądzu lub powlekanej miedzi i posiada średnice od 0,02 do 0,33 mm. Technologię wycinania elektroerozyjnego (WEDM) wykorzystuje, pracująca w ELGO obrabiarka ROBOFIL 300 szwajcarskiej firmy Charmilles Technologies. Można w niej obrabiać części o wymiarach 850 x 500 x 400 mm o masie aż do 500 kg. Drugą maszyną jest elektrodrążarka drutowa CUT 30 szwajcarskiej firmy GF AgieCharmilles. Urządzenie charakteryzuje się doskonałą ergonomią, szerokim dostępem do strefy roboczej oraz przejrzyście zaprojektowanym pulpitem. Możliwa jest pełna kontrola impulsu elektrycznego. Obrabiarkę charakteryzuje elastyczność, prostota programowania, łatwość przygotowania obróbki oraz nowoczesny design. Bezproblemową obsługę zapewnia przejrzysty interfejs użytkownika w języku polskim oparty na systemie operacyjnym Microsoft Windows XP. Inną bardzo ważną zaletą tej obrabiarki jest intuicyjny interfejs HMI oraz łatwy sposób programowania skracający do minimum okres od przygotowania detalu po obróbkę. Standardowym wyposażeniem tej obrabiarki są: automatyczny układ nawlekania drutu oraz chłodziarka wody. Cięcie odbywa się w zanurzeniu, co zapewnia wysoką jakość obróbki. Dzięki zaawansowanemu szwajcarskiemu generatorowi typu IPG, możliwe jest uzyskania bardzo gładkiej powierzchni w niewielkiej liczbie przejść. CNC – frezarki sterowane numerycznie Frezarka CNC AVIA FNE-50N frezarka sterowana numerycznie w trakcie pracy; obecnie najstarsza frezerka CNC w ELGO. Dział narzędziowni ELGO L.I. wyposażony jest w trzy frezarki sterowane numerycznie wyprodukowane przez Fabrykę Obrabiarek Precyzyjnych „AVIA” S.A. w Warszawie oznaczone jako: FBV-60N, FNE-50N i VMC 800. Frezarki numeryczne wykorzystywane są głównie do produkcji elementów formujących form wtryskowych - matryc i stempli, elementów kalibratorów głowic do wytłaczania tworzyw sztucznych oraz zarysów stempli w płytach stemplowych form do wtryskiwania tworzyw sztucznych. Najbardziej zaawansowaną jest frezarka VMC 800. Umożliwia ona nowoczesną zau- TECHNIKA I TECHNOLOGIA tomatyzowaną produkcję precyzyjnych detali. W jednym zamocowaniu przedmiotu można wykonać szereg różnych operacji, takich jak frezowanie, wiercenie, gwintowanie gwintownikiem, wytaczanie lub rozwiercanie. Szeroki zakres obrotów wrzeciona umożliwia obróbkę przedmiotów wykonanych z różnych materiałów – zawsze w optymalnie ekonomicznych warunkach. Bezpośrednie przeniesienie napędu z silników na przekładnie śrubowe toczne bez użycia pasków gwarantuje uzyskanie powtarzalności i dokładności pozycjonowania oraz zapewnia uzyskiwanie dużych dokładności obróbki. Obrabiarka posiada bardzo funkcjonalny system spłukiwania i transporter wiórów. W wykonaniu standardowym obrabiarka ta wyposażona jest w system sterowania CNC typu iTNC 530 niemieckiej firmy HEIDENHAIN. Przygotowanie programów obróbki może być dokonane przy pomocy następujących metod: w formacie DIN/ISO, w formacie konwersacyjnym HEIDENHAIN, komputerowo, stosując technikę CAD/ CAM, w formacie DIN/ISO lub HEIDENHAIN, w tym również z interpolacją typu spline. Dzięki tym zaletom AVIA VMC 800 może zastąpić w produkcji kilka mniej nowoczesnych obrabiarek i znacznie podnieść poziom technologii w warsztacie, w którym została zainstalowana. Opracowali: Janusz Biegała Stanowisko frezarek CNC – widok ogólny Piec do obróbki cieplnej (wyżarzania, hartowania, odpuszczania i nawęglania); proces nawęglania elementu w temperaturze 900°C; akcesoria zabezpieczające pracowników niezbędne w pracy przy piecach. Drążarka drutowa zanurzeniowa AGIE CHARMILLES – widok ogólny Konrad Kozłowski Proces wycina m. in. kształty matryc tnących do produkcji opraw oświetleniowych. 71 72 ZASTOSOWANIA Iluminacja – sposób na świetlną promocję miast cz. III Iluminacja zabytków i obiektów sakralnych W nocnej panoramie współczesnych miast dominuje jasne oświetlenie uliczne oraz światło reklam i wystaw sklepowych. Coraz częściej władze miast decydują się, aby przy użyciu współczesnej techniki oświetleniowej specjalnie wyróżnić wartościowe obiekty architektoniczne. Iluminacja takich budowli kształtuje nastrój, tworzy wrażenia trwałe i zapamiętywane, a w konsekwencji służy promocji miast. Zabytkowa Wieża Zegarowa w Płocku pełniąca od końca XV wieku rolę dzwonnicy katedralnej, przebudowana w połowie XVI wieku; barokowy hełm otrzymała w latach1723-1735. Na pierwszym planie Muzeum Diecezjalne w dawnym opactwie benedyktyńskim. ZASTOSOWANIA 73 Zewnętrzne oświetlenie iluminacyjne spełnia już nie tylko funkcje użytkowe, lecz także kreuje nocny wizerunek miasta, który po zapadnięciu zmroku ma być nie mniej atrakcyjny niż za dnia. Coraz częściej pamięta się też o dziedzictwie kulturowym i iluminuje obiekty zabytkowe, tworząc niezwykle atrakcyjne nocne panoramy miast. Warto zaznaczyć, że ponad połowa zabytków w naszym kraju to obiekty sakralne. Ich znaczenie w historii i rola kulturotwórcza spowodowały, że kościoły i zespoły klasztorne są często skarbnicą bardzo wartościowych dzieł sztuki i zabytków historii kultury materialnej. Ich architektura i wystrój wnętrz to często także zapis korzeni regionalnej społeczności, a nierzadko także narodu. W wielu miejscowościach kościół jest jedyną zabytkową budowlą. Znaczenie tego faktu przejawia się również w realizowanych obecnie na terenie Polski iluminacjach. Prawne aspekty iluminacji obiektów zabytkowych wieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową”. Z ustawy o ochronie zabytków wynikają także cele i obowiązki związane z ochroną obiektów zabytkowych: „Ochrona zabytków polega w szczególności, na podejmowaniu przez organy administracji publicznej, działań mających na celu (art.4) miedzy innymi: zapewnienie warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych umożliwiających trwałe zachowanie zabytków oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie; zapobieganie zagrożeniom mogącym spowodować uszczerbek dla wartości zabytków; udaremnianie niszczenia i niewłaściwego korzystania z zabytków; uwzględnienie zadań ochronnych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz przy kształtowaniu środowiska. Uwarunkowania historyczne i estetyczne iluminacji zabytków Architektura zabytkowa przemawia za pomocą swojej formy, czyli samej bryły obiektu, proporcji, kompozycji i wystroju. Zabytkowe obiekty podziwiamy głównie w ciągu dnia, w dynamicznie zmieniającym się oświetleniu naturalnym. Wtedy w sposób naturalny jesteśmy w stanie docenić ich wartość tworzącą wspaniały widok. Do niedawna rzadko obiekty zabytkowe oświetlano w nocy od strony zewnętrznej. Stała, wieczorna ekspozycją zabytków, wymaga stosowania rozwiązań bardzo przemyślanych. Iluminując obiekty zabytkowe trzeba mieć na uwadze możliwie wierne przekazanie tych wartości artystycznych, które są powszechnie uznane i stanowią o pięknie obiektu ocenianego według obiektywnych kryteriów. Choć światło nie Realizując iluminacje obiektów zabytkowych trzeba brać pod uwagę wiele czynników, w tym obowiązujące regulacje prawne i aspekty konserwatorskie. Do podstawowych aktów prawnych należy zaliczyć Międzynarodową Kartę Konserwacji i Restauracji Zabytków i Miejsc Zabytkowych (tzw. Kartę Wenecką) z 1964 r. i Ustawę o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z 27 lipca 2004 r. (Dz U. z 2003 r. nr 162, poz. 1568, zm. Dz. U. z 2004 r. poz. 959). Oba dokumenty definiują pojęcie zabytku i określają cele ich ochrony. Już w preambule Karty Weneckiej jest zapis dotyczący dziedzictwa kulturowego obiektów zabytkowych: „Brzemienne duchową spuścizną przeszłości zabytkowe dzieła narodów pozostają w życiu współczesnym żywym świadectwem ich wiekowych tradycji. Ludzkość, z każdym dniem bardziej świadoma jednolitego charakteru wartości ogólnoludzkich, uważa je za dziedzictwo wspólne i uznaje swą solidarną odpowiedzialność za ich zachowanie wobec przyszłych pokoleń. Poczuwa się ona do przekazania im tychże wartości w całym bogactwie ich autentyzmu”. Ustawa o ochronie zabytków definiuje natomiast pojęcie zabytku: „Zabytek – nieruchomość lub rzecz ruchoma, ich części lub zespoły, będące dziełem czło- Kościół św. Bartłomieja w Płocku (płocka Fara) – najstarszy kościół parafialny miasta, jeden z jego cenniejszych zabytków, tzw. matka parafii Płocka. 74 ZASTOSOWANIA niszczy architektury budowli, to w bardzo odczuwalny sposób może zniekształcić jej widok. W przypadku obiektów architektonicznych, a także rzeźb i pomników może bezpośrednio wpłynąć na niekorzystną zmianę ich spostrzegania. Światło po zmierzchu jest bowiem katalizatorem odczuć, przyciąga wzrok i przykuwa uwagę do oświetlanych miejsc, które nabierają w jego blasku szczególnej wagi. Wszystkie okresy w historii architektury miały swoje charakterystyczne rozwiązania. Jeżeli inwestor iluminacji oraz „reżyser światła” je znają i rozumieją, to istnieje duża szansa, że uda się zbudować nocny widok zabytku spójny z zabytkową architekturą. Jeśli natomiast zostaną zastosowane schematy lub rozwiązania czysto formalne, to zaprojektowane oświetlenie może w drastyczny sposób obniżyć wartość zabytku i pośrednio przyczynić się do pomniejszenia jego znaczenia. Dla projektantów oświetlenia iluminacyjnego podstawową sprawą powinno być właściwe rozpoznanie wartości zabytku, które wynika z analizy samego obiektu i jego otoczenia. Pozwali to zdać sobie sprawę z wartości artystycznej, hi- storycznej i naukowej obiektu. Wynika to z faktu, że każdy zabytek ma indywidualny charakter i jest osadzony w innym kontekście czasu i przestrzeni. Dopiero po takim wstępnym etapie rozpoznania można przystąpić do projektowania iluminacji. Brak rozeznania wartości zabytku może w efekcie spowodować pseudo kreację. Dlatego ważne jest, aby przybliżyć projektantom i firmom wykonawczym kompleksowy punktu widzenia związany z iluminacją obiektów zabytkowych. Iluminacja zabytków – przemyślana koncepcja projektowa Miasta, a zwłaszcza miasta historyczne, powinny posiadać projekt iluminacji wartościowych i zabytkowych obiektów występujących na ich terenie - architektury, budowli inżynierskich, zieleni, ciągów komunikacyjnych. Aby uzyskać efekt harmonii oświetlenia, temu projektowi należy podporządkować zagadnienia związane z realizacjami oświetlenia publicznego. Projektowa koncepcja iluminacji obiektów zabytkowych powinna wynikać z analizy architektury, bryły i lo- kalizacji zabytku, a także jego funkcji. Musi uwzględniać zamierzony zakres i cel iluminacji. Może to być np. eksponowanie budowli ważnych dla tożsamości miejscowości lub regionu poprzez podkreślenie walorów historycznych i artystycznych tych obiektów. Wiele doświadczeń wskazuje, że udział artystów plastyków, scenografów, historyków czy architektów w grupie projektującej iluminacje długoterminowe (interdyscyplinarny zespół osób, które prawidłowo rozumieją walory zabytkowe budowli i potrafią je odpowiednio przeanalizować) w wielu przypadkach zaowocowało niezwykle ciekawymi rozwiązaniami wizualnymi, korzystnymi dla oświetlanego zabytku i wartościowymi dla podkreślenia tożsamości miast. Brak takich zespołów zaangażowanych w projekt i posiadających uznany talent i dorobek, może prowadzić do powstania złych czy kiczowatych realizacji, których efekty mogą np. deformować oświetlane obiekty i obniżać ich uznane wartości. To w konsekwencji może mieć negatywny aspekt społeczny, polegający na utrwaleniu w społecznym odbiorze niekorzystnych wzorców, które Iluminacja kompleksu zabytkowych budynków na Wzgórzu Tumskim w Płocku (dawne opactwo benedyktyńskie, wieża szlachecka, wieża zegarowa oraz Katedra – iluminowana panorama najstarszej części miasta widziana od strony dzielnicy Radziwie. ZASTOSOWANIA 75 później będą bezkrytycznie aprobowane i powielane. W projektowaniu oświetlenia iluminacyjnego zabytków spotyka się najczęściej trzy rozwiązania: metodę zalewową - która ma na celu pokazanie całości lub części budowli, iluminowanie częściowe – które eksponuje wybrane fragmenty obiektów (oświetlenie punktowe, liniowe), oświetlenie iluminacyjne, które łączące oba wyżej wymienione sposoby. Oświetlenie zalewowe fasad budowli ma na celu zazwyczaj uczytelnienie architektury obiektu nocą. Zależnie od sposobu rozmieszczenia reflektorów, ich typu, mocy i koloru światła można uzyskać efekty plastyczne zróżnicowane pod względem jakości. Reflektory skierowane ku górze oraz umieszczone zbyt blisko ścian zazwyczaj nie dają prawidłowego nocnego obrazu obiektu. W ten sposób powstają nowe cienie niespójne ze światłocieniem architektury, utworzone przez elementy wystroju wysunięte z elewacji. Inne detale, cofnięte w stosunku do lica elewacji, pozostają mało czytelne. Prowadzi to do uwypuklenia faktury i nie- równości powierzchni, widoczne stają się także wszelkie uszkodzenia tynków i ścian. Taki typ oświetlenia często kończy się na gzymsach ścian, nadmiernie je podkreślając, pomijając natomiast płaszczyzny połaci dachowych, tak ważnych dla odbioru bryły budowli. Budowle zabytkowe nie zawsze muszą być całkowicie oświetlone mocnym sztucznym światłem. Często zmniejszenie mocy oraz ograniczenie ilości światła, a także prawidłowo wydobyty światłocień, bardziej podkreślają i eksponują wartości zabytków. Koncepcja projektu iluminacji zabytku powinna być projektem pełnym. Korzystna jest sytuacja, w której projekt iluminacji jest opracowany jako rozwiązanie kompleksowe dla całego obiektu i jego otoczenia. Świadoma kreacja sztucznym oświetleniem wydobywa budynki z ciemności, podkreślając ich walory. Może spowodować, że podnosząc głowę nie tylko uświadomimy sobie ich obecność, ale i sam zabytek będzie oddziaływał na nas. Dostarczy nowych wrażeń, kształtując klimat Bazylika Katedralna na Wzgórzu Tumskim w Płocku. swojego otoczenia - zabytkowej ulicy lub placu. Pojawienie się światła w nocy w otoczeniu zabytku może także wpłynąć na zwiększenie atrakcyjności i dostępności miejsca wokół niego. W konsekwencji przekłada się to zazwyczaj na ożywienie turystyczne. Iluminacja jest także diametralną zmianą jakości oświetlenia i dlatego nie może być to działanie przypadkowe - musi być dokładnie zaplanowana i prawidłowo zrealizowana. Konrad Kozłowski Foto: Patryk Maślankowski Bibliografia [1] Dominik Mączyński Iluminacja zabytków – problematyka konserwatorska cz.1, cz.2, cz3., Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków w Warszawie, 2006-2008 [w:] WWW.swiatlo.tak.pl [2] Dominik Mączyński Oblepianie światłem, czyli słów kilka o iluminacji zabytków, [w:] „Renowacje i Zabytki” nr 2/2004 s. 94-109, „Ochrona zabytków” nr 3-4/2003. [3] W. Żagan. Iluminacja obiektów. Oficyna Wyd. Politechniki Warszawskiej, 2003 r. 76 ZASTOSOWANIA Oprawy uliczne LED O rzetelności informacji Na całym świecie oprawy oświetleniowe ze źródłami światła LED zdobywają rynek. Ostatnio polem do ich powszechnego, profesjonalnego zastosowania staje się oświetlenie uliczne. fot. Łukasz Klimek Nowe, energooszczędne źródła światła LED są od kilku lat w fazie niezwykle dynamicznego rozwoju. Żadne inne źródło światła nie jest tak wielką nowością techniczną i nie rozwija się obecnie tak intensywnie. Diody świecące LED są pod bardzo wieloma względami: funkcjonalnymi, konstrukcyjnymi i użytkowymi, źródłami światła znacznie odmiennymi od dotychczas znanych i wykorzystywanych. Jako elementy półprzewodnikowe, diody świecące LED są konstruowane i produkowane przez inżynierów elektroników nie związanych z zagadnieniami techniki oświetleniowej i mających niewielkie pojęcie o sprawach zastosowań w oświetleniu. Z kolei w środowisku inżynierów techniki świetlnej wyraźnie widoczna jest pewna nieufność i brak entuzjazmu do ich implementacji. Porozumienie między tymi dwoma grupami nie jest łatwe. Mimo to na całym świecie zbudowano już wiele eksperymentalnych instalacji oświetlenia drogowego z oprawami wykorzystującymi diody LED, a po etapie testowania powstają już coraz więcej instalacji użytkowych. ZASTOSOWANIA 77 Podobna tendencja dociera także do Polski. Zainteresowanie oprawami LED do oświetlenia ulic i terenów zurbanizowanych jest coraz większe i staje się powoli zdrową modą świadczącą o ekologicznym podejściu do spraw środowiska naturalnego. Niestety wyraźnie daje się obserwować, że w czołówce wdrażania nowej techniki pierwsze miejsce próbują zająć firmy sprzedające dotąd elementy elektroniczne, które zauważyły możliwość pozyskania na dalekim wschodzie nowego, modnego towaru i próbują za jego pomocą rozszerzyć swoją aktywność biznesową w Polsce. Całkowity brak fachowości widać tu na przykład w bezkrytycznym powtarzaniu sloganów reklamowych i niefachowym, nierzadko bzdurnym, tłumaczeniu terminów technicznych. Stąd w materiałach informacyjnych często znaleźć można niektóre z poniższych dziwactw: Dość powszechnie wielkość „strumienia świetlnego” wyrażanego w lumenach w niewłaściwy sposób tłumaczona jest jako „światłość”, która w technice świetlnej jest pojęciem o całkiem innym znaczeniu. Strumień świetlny jest wielkością wyprowadzaną ze strumienia energetycznego, przez ocenę promieniowania według jego działania na odbiornik selektywny, którego względna czułość widmowa odpowiada czułości oka przystosowanego do jasności. Wyrażany jest w lumenach (lm). Z kolei światłością źródła światła w danym kierunku nazywa się iloraz elementarnego strumienia świetlnego promieniowanego w nieskończenie małym kącie przestrzennym obejmującym ten kierunek do wartości tego kąta. Światłość jest wyrażana w kandelach (cd). Zamiast polskojęzycznego pojęcia wskaźnika oddawania barw spotykamy określenie „Index koloru (CRI)”. Gdzie indziej podawana jest informacja, że „wskaźnik oddawania barw jest bliski 100%” i określa się go niewiele znaczącym mianem „przyjaznego” w sytuacji, gdy wartość wskaźnika oddawania barw przeciętnej diody LED zawiera się w zakresie 75 – 90, co jest wprawdzie dobrym lub nawet bardzo dobrym oddawaniem barw, ale nie idealnym, jak sugeruje zacytowane stwierdzenie. Jedna z firm, jako korzystną właści- wość LED, podaje „krótki czas zapłonu” zamiast pisać o czasie zaświecenia lub zadziałania, ponieważ pojęcie „zapłonu” stosowane jest w przypadku zapłonu wyładowania w gazach i parach metali, w jarzniku lamp wyładowczych, a sposób generowania promieniowania widzialnego w półprzewodnikowym źródle światła LED nie ma z tym nic wspólnego. Jako właściwość źródeł światła LED i opraw LED różniącą je od wyładowczych źródeł światła i ich opraw oświetleniowych podaje się „brak kosztów utylizacji” tak, jakby miało to oznaczać, że oprawy LED i same źródła światła LED nie wymagają żadnej utylizacji i mogą być swobodnie wyrzucane w lesie. Niektóre firmy zapewniają też o całkowitym „braku kosztów utrzymania, konserwacji i czyszczenia”, co nawet w przypadku bezawaryjne pracy wszystkich diod i elektronicznego układu zasilająco-sterującego nie jest prawdą, albowiem powierzchnia oprawy, a zwłaszcza jej zewnętrzny radiator będzie prawdopodobnie wymagać okresowego czyszczenia, jeżeli oprawa ma zachować wysokie parametry świetlne i trwałość. Można zatem mówić jedynie o ograniczeniu kosztów utrzymania do kosztów okresowego czyszczenia. Nie brak zapewnień o mało prawdopodobnym „jednorodnym, prostokątnym rozkładzie światła na jezdni” przy jednoczesnym braku dostępności danych fotometrycznych lub niezrozumiałych utrudnieniach w ich otrzymaniu. Stwierdza się, że „oprawy nie nagrzewają się oraz nie emitują ciepła” lub też „w oprawach brak promieniowania IR”, podczas gdy wprawdzie wiązka promieniowania diod LED nie zawiera podczerwieni, to jednak sama struktura półprzewodnikowa wytwarza całkiem pokaźne ilości ciepła, a gospodarka energią cieplną i jej odprowadzenie na zewnątrz oprawy jest jednym z podstawowych problemów konstrukcyjnych oprawy decydującym o parametrach świetlnych i trwałości osiąganych przez źródła światła LED. Jeden z oferentów stosuje obok siebie niezdefiniowane pojęcia „strumień początkowy”, „strumień pracy” oraz „strumień eksploatacyjny”, co nie świadczy dobrze o jego fachowości. Znajdujemy także stwierdzenie „diody LED świecą 100% strumieniem światła przez ok. 50 000 h (10-12lat)”, co mija się z prawdą albowiem trwałość 50.000 godzin jest na ogół przyjmowana, jako czas, w którym średni strumień świetlny partii diod spada do 70% wartości początkowej. W wielu materiałach informacyjnych na temat opraw oświetlenia ulicznego z diodami LED zdarzają się określenia tak kuriozalne jak: - „Zużycie jasności światła mniej niż 10%” - które ma prawdopodobnie charakteryzować spadek strumienia świetlnego w trakcie eksploatacji opraw. - „Oprawy występują w różnej emisji barwy światła” – które ma prawdopodobnie informować o tym, że są one oferowane w kilku wersjach z diodami LED o różnych temperaturach barwowych promieniowania. - „Oprawa posiada rewolucyjny układ fotometryczny - pierwszy na świecie dedykowany system optyczny.” – podczas gdy układy optyczne ulicznych opraw oświetleniowych z diodami LED są stosunkowo proste w porównaniu do współczesnych drogowych opraw optycznych z wysokoprężnymi lampami wyładowczymi. Jako wyjątkową zaletę gwarantującą rzekomo dobrą kontrolę emisji światła i doskonałe oświetlenie powierzchni drogi przedstawia się „prostokątny, płaski układ LED w oprawie”, podczas gdy w rzeczywistości w oprawach LED bryła fotometryczna, czyli przestrzenny rozkład światłości jest kształtowana głównie za pomocą indywidualnych soczewkowych lub odbłyśnikowych układów optycznych i ewentualnie różnego kąta nachylenia poszczególnych diod w stosunku do płaszczyzny drogi oraz regulacji kąta nachylenie całej oprawy. W wielu materiałach informacyjnych twierdzi się, że oprawy LED posiadają „długą żywotność sięgającą nawet powyżej 50.000 godzin, co jest około 12 razy lepszym wynikiem od najpopularniejszych obecnie lamp sodowych”. Stwierdzenie to budzi wątpliwości, ponieważ średnia trwałość wysokoprężnych lamp sodowych deklarowana przez czołowych producentów dochodzi nawet do 24.000 godzin. 78 ZASTOSOWANIA Do porównywania wydajności energetyczne źródeł światła powszechnie używane jest pojęcie skuteczności świetlnej określanej, jako stosunek strumienia świetlnego emitowanego przez źródło światła do pobieranej przez nie mocy elektrycznej. Należy jednak pamiętać, że: w zakresie widma widzialnego oczy reagują silniej na jedne długości fal niż na inne, w zależności od stanu adaptacji wzroku do niskiego bądź wysokiego natęCzy mogą oświetlać lepiej? żenia oświetlenia w procesie widzenia Na koniec warto przyjrzeć się uważnie biorą udział inne receptory oka o różnej czułości widmowej. często spotykanemu twierdzeniu, że „stosowanie opraw oświetleniowych z diodaW warunkach dziennych, przy wysomi LED w oświetleniu ulicznym pozwala kich poziomach natężenia oświetlenia, na osiągnięcie 50% do 80% oszczędności mamy do czynienia z tzw. widzeniem energii elektrycznej”. Niektóre firmy oferufotopowym, przy którym istnieje możlijące takie oprawy twierdzą, że możliwe jest wość widzenia dużej liczby szczegółów zastąpienie oprawy z wysokoprężną lampą i barw. W tym rodzaju widzenia udział sodową o mocy 150 W, a nawet 250 W, biorą głównie receptory ludzkiego oka oprawą LED o mocy około 90 – 100 W. nazywane czopkami. Maksymalna czuPorównując skuteczności świetlne wysołość widmowa oka w warunkach widzekoprężnych lamp sodowych i diod LED, nia fotopowego (dziennego) ma miejna pierwszy rzut oka twierdzenie takie sce dla promieniowania o długości fali wydaje się całkowicie bezpodstawne 555 nm, czyli o barwie żółtej. Tak więc i nieuzasadnione. przy jasnym, dziennym oświetleniu źródło światła może osiągnąć najwyższą widmową skuteczność świetlną wynoszącą 683 lm/W, emitując promieniowanie o długości fali 555 nm. 1700 lm/W Inaczej jest przy widzeniu w warunkach nocnych, przy bardzo 1500 niskich poziomach natężenia oświetlenia. Mówimy wtedy o widzeniu skotopowym, które odbywa się za pomocą innego 1000 rodzaju receptorów oka – pręcików. Widzenie nocne zapewnia jedynie małą rozdzielczość i słabe 683 lm/W rozróżnianie barw. Przy widze500 niu skotopowym maksymalna czułość oka przesuwa się w kierunku fal krótszych i występuje przy długości fali 507 nm, czyli dla barwy zielono-żółtej. Maksymalna możliwa wartość skuteczności 500 600 700 400 świetlnej źródła światła w warunDługośc fali (nm) kach widzenia skotopowego (nocnego) wzrasta natomiast Widzenie skotoskopowe (nocne) do wartości 1.700 lm/W. Widzenie fotopowe (dzienne) Oczywiście istnieje także sytuacja pośrednia, gdy w procesie widzenia Rys.1. Krzywe czułości widmowej oka (skuteczności świetlnej biorą udział czopki i pręciki, nazypromieniowania) dla oka przystosowanego do jasności wana widzeniem mezopowym. (widzenie fotopowe) i ciemności (widzenie skotopowe). 555 nm Widmowa czułość oka (lm/W) 507nm Nawet przy założeniu, że w praktycznych warunkach użytkowania trwałość ta wynosi tylko 12.000 godzin to i tak oczekiwana trwałość LED jest wyższa tylko około 5 krotnie, przy czym trwałość lamp sodowych jest dobrze przebadana w ciągu wielu lat ich rozwoju, a trwałość LED i zasilających je układów elektronicznych w praktycznych warunkach eksploatacji w oprawach ulicznych jest jedynie wartością przewidywaną. Krzywe czułości widmowej oka w fotopowych i skotopowych warunkach widzenie przedstawia rysunek 1. Upraszczając oznacza to, że w warunkach nocnych źródło światła białego zawierające w promieniowanym widmie m.in. fale o niższej długości, przy tej samej mocy promieniowania wywoła silniejsze wrażenie wzrokowe niż lampa głównie o żółtej barwie promieniowania z wyższego zakresu widma. W praktyce może oznaczać to, że oprawa oświetleniowa ze źródłem światła białego, np. z diodami LED, ale także z lampą metalohalogenkową, o strumieniu świetlnym zmierzonym w warunkach dziennych (fotopowych) na poziomie niższym niż oprawa z wysokoprężną lampą sodową, przy widzeniu nocnym (skotopowym) może rzeczywiście zapewniać lepsze widzenie. Dzieje się tak dlatego, że w warunkach nocnych wzrok jest czulszy na światło białe niż żółte. Dodatkowo białe światło LED zapewnia lepsze oddawanie barw. Warto dbać o rzetelność Diody świecące LED i wykorzystujące je oprawy oświetleniowe rozwijają się tak dynamicznie, że informacja techniczna o ich właściwościach nie nadąża za rozwojem sytuacji. Dodatkowo zetknięcie dwóch dyscyplin technicznych - elektroniki i techniki świetlnej, przynosi kłopotliwe nieporozumienia. Nie pomaga też brak normalizacji w zakresie używania diod LED do celów oświetleniowych. Taka sytuacja połączona z aurą rewolucyjnej nowości technicznej nie powinna być wykorzystywana do marketingowego bełkotu mającego na celu sprzedanie niskiej jakości wyrobu za wszelką cenę. Ta sytuacja z pewnością będzie się wkrótce zmieniać na korzyść, zwłaszcza w miarę zdobywania doświadczeń w wyniku kolejnych badań i konstrukcji oraz profesjonalnych aplikacji. Do tej pory warto jednak dbać o możliwie rzetelne prezentowanie danych technicznych, bez rażących błędów i trudnych do uzasadnienia sloganów reklamowych. Dobrze także uświadomić sobie, że istniejąca jeszcze dziś bariera cenowa ograniczająca stosowanie opraw LED w oświetleniu ulic i terenów miejskich wkrótce zostanie przezwyciężona, a oświetlenie ledowe stanie się codziennością. Marek Kołakowski TECHNIKA LED 73 80 LED LINE NEWS Ledowe światła Opla Insignia W poprzednim numerze kwartalnika „Oświetlenia INFO” pisaliśmy o wykorzystaniu półprzewodnikowych źródeł w światłach przednich samochodów. Firma OPEL dołączyła do grona producentów wykorzystujących diody LED w reflektorach przednich aut swojej produkcji. Przez wiele lat Opel był pionierem w technologii świateł samochodowych. W 2003 roku marka ta, jako pierwsza, wprowadziła do klasy samochodów średnich dynamiczne światła skrętne oraz lampy doświetlające pod kątem 90° wraz z innowacyjnym adaptacyjnym systemem świateł przednich (AFL). Obecnie w modelu Inisgnia firma stosuje swą kolejną jeszcze bardziej zaawansowaną generację AFL+, która oferuje szereg udoskonaleń w ad- Nowe diody Acriche o skuteczności 100 lm/W Seoul Semiconductor, wiodący światowy producent LED ogłosił 1 lutego, że w pierwszym kwartale 2010 roku wprowadzi na rynek diodę ACRICHE o skuteczności 100 lm/W. Oferuje ona efektywność o 25% większą niż diody ACRICHE produkowane dotychczas. Podobnie jak inne produkty Acriche, nowa dioda LED nie wymaga konwertera prądu zmiennego na prąd stały. Próbki nowych diod będą dostępne już od 1 marca, a wprowadzenie na rynek będzie wspierane globalną kampanią marketingową. Firma prowadzi intensywną działalność inwestycyjną w dziedzinie prac badawczo-rozwojowych. Rozpoczęła też aktywne działania promocyjne w celu zwiększenia podaży ACRICHE w Stanach Zjednoczonych. Nakłady inwestycyjne wyniosły około 20 milionów dolarów. aptacyjnym systemie świateł przednich nowej generacji, łącznie z automatycznym dostosowaniem promieni świetlnych do panujących profili drogowych i warunków widoczności. System ten, dostępny jako opcja w Insigni, po raz pierwszy zapewnia 9 funkcji oświetlania. Reflektory przednie Insigni z systemem AFL+ wyposażone są także w lampy do jazdy dziennej oparte na diodach LED. W porównaniu z konwencjonalnymi światłami mijania, zmniejszają one zużycie paliwa, ponieważ wymagają znacznie mniej energii elektrycznej. Wyróżniająca się linia świateł w kształcie skrzydeł czyni Insignię unikalną w nocy, gdy po włączeniu świateł głównych diody LED stają się światłami postojowymi. Dodatkowo diody te oferują nadzwyczajnie długi czas pracy, do 30 razy dłuższy od halogenowych żarówek H7. W szczególności, podejmuje ogromne wysiłki, aby opatentowana technologia ACRICHE, znalazła różnorodne zastosowanie. „Jesteśmy dumni z wprowadzenia nowej generacji ACRICHE o profilu przyjaznym dla środowiska oraz efektywnej pod względem kosztów aplikacji.” - powiedział S.M. Lee, Wiceprezes Seoul Semiconductor HQ. „Ten nowy produkt jest wielkim osiągnięciem technicznym opracowanym w Seulu Semiconductor Research Institute. Skuteczność Acriche jest teraz nawet dziesięć razy większa od skuteczności żarówek, a wydajność systemu przekroczyła poziom reprezentowany przez systemy z diodami zasilanymi prądem stałym, a więc wymagającymi dodatkowych zasilaczy.” Firma Seoul Semiconductor przewiduje nadal wysokie zapotrzebowanie na diody ACRICHE w USA i przeznacza duże środki w celu zapewnienia ciągłości do- staw. Masowa produkcja nowych Acriche rozpocznie się w pierwszym kwartale tego roku. Towarzyszyć jej będą badania i kampanie marketingowe mające na celu podniesienie świadomości konsumentów na temat korzyści płynących z technologii LED. LED LINE NEWS 81 Czy zabraknie LED’ów Na przestrzeni ostatnich miesięcy zapotrzebowanie na główny składnik diod LED - trójmetylek galu (TMGa) wzrosło kilkakrotnie. Związek ten jest nanoszony w postaci pary na płytkę krzemową umieszczoną w specjalnym reaktorze. Ulega on częściowej redukcji i osadza się na płytce. Po zakończeniu procesu otrzymujemy materiał półprzewodnikowy tworzący diodę. Jak donosi czasopismo „Chemistry World”, największy producent TMGa ze względu na bezprecedensową konieczność rozbudowy linii produkcyjnych zmuszony został do podniesienia ceny tego preparatu o około 15%, gdyż obecne moce przerobowe są niewystarczające by zaspokoić potrzeby rynku. Według światowych ekspertów niezwykle dynamiczny wzrost zapotrzebowania producentów diod LED na TMGa wynika z bardzo szybkiego rozwoju branży elektronicznej, w części której wykorzystywane są wyświetlacze podświetlane diodami LED. W minionym roku z taśm produkcyjnych lidera produkcji wyświetlaczy LCD zjechało 2,6 miliona nowych telewizorów, których ekran podświetlany jest diodami LED. Dla porównania rok wcześniej, ten sam producent wytworzył zaledwie kilkaset tysięcy takich urządzeń. Podobnie dzieje się wśród producentów komputerów, gdzie w 2009 roku praktycznie wszystkie nowo produkowane monitory komputerowe wyposażone były w diody LED, zamiast dotąd stosowanych świetlówek podświetlających ciekłokrystaliczne wyświetlacze. Dzięki bezprecedensowej ekspansji diod świecących, producenci TMGa z początkiem tego roku stanęli wobec braku możliwości spełnienia żądań producentów diod LED, a pośrednio producentów urządzeń elektronicznych, których zapotrzebowanie na trójmetylek galu wzrosło w ostatnich miesiącach niemal o 100 procent. Według rzecznika prasowego, jednego z największych światowych producentów TMGa, wzrost ceny tej substancji o 15% ma zapewnić odpowiednie środki na budowę linii produkcyjnych o znacznie większej mocy przerobowej. Warto dodać, iż światowa produkcja TMGa szacowana jest dziś zaledwie na tony. Obecna kryzysowa sytuacja wynika między innymi z faktu, iż dotychczasowa cena trójmetylku galu była bardzo niska i przez długi okres czasu nie było ekonomicznego uzasadnienia by zwiększać wydajność linii produkcyjnych wytwarzających TMGa. Źródło: PAP - Nauka w Polsce Diody LED z Seoul Semiconductor na „Oasis of the Sea” Seoul Semiconductor - światowy lider w produkcji diod LED ogłosił, że jego produkty zostały zastosowane do oświetlania zewnętrznych balkonów „Oasis of the Sea”, największego i najbardziej innowacyjnego statku wycieczkowego na świecie, który wyruszył w swój inauguracyjny rejs 5 grudnia 2009. Produkty LED Seoul Semiconductor zostały zamontowane na wszystkich balkonach kabin w „Oasis of the Sea” przez brytyjską spółkę specjalizującą się w oświetlaniu balkonów na wysokiej klasy statkach wycieczkowych. Oprawy „Cruise Balkon Light” zbudowane są z trzech diod i zużywają tylko 4,5 W mocy. Ich efektywność energetyczna jest 10 razy wyższa niż żarówek halogenowych. Światło, które emitują oprawy wyposażone w diody LED nie przenika do kabin. Są produktem, który może ograniczyć zużycie energii na statku wycieczkowym. Seoul Semiconductor poinformował, że ledowe światła balkonowe zostaną zainstalowane także na „Allure of the Seas”, siostrzanym statku „Oasis of the Seas”, którego pierwszy rejs planowany przez właściciela firmę Royal Caribbean Cruises Ltd. pod koniec roku 2010. Oficjalny przedstawiciel Seoul Semiconductor powiedział – „Zastosowanie naszych produktów na największych na świecie luksusowych statkach wycieczkowych ma wielkie znaczenie symboliczne. Nasze produkty to przyjazne środowisku źródła światła o wysokiej wydajności i użycie ich jako zewnętrzne oświetlenie balkonów jest jeszcze jednym przykładem jak szerokie zastosowanie znajdują ledowe źródła światła.” 82 LED LINE NEWS Konkurs na projekt wysokowydajnego oświetlenia w Wielkiej Brytanii Rząd brytyjski wprowadza program wspierania innowacji i badań poprzez finansowanie programu małych projektów związanych ze skutecznością energetyczną oświetlenia. W tym celu ogłoszony został konkurs finansowania badań, o łącznej wartości 1,2 mln funtów (100% finansowane), w celu promowania „ultra – energooszczędnego” oświetlenia. UK Technology Strategy Board oraz Departament Środowiska, Żywności i Spraw Wsi (Defra) stwierdziły, że chcą pomóc firmom stać się liderami na rynku wysokiej wydajności oświetlenia, przyczyniając się jednocześnie do zmniejszenia zużycia energii w domach Wielkiej Brytanii. Konkurs będzie przeprowadzony w dwóch etapach. Pierwszy etap rozpoczyna się 22 lutego 2010, a termin składania wniosków upływa 19 kwietnia 2010. Na pierwszy etap konkursu, którego celem jest pokazanie możliwości technicznych proponowanych koncepcji, przewidziane są maksymalnie 3 miesiące i do 40.000 GBP na projekt. Celem wniosków będzie kierunkowe i niekierunkowe oświetlenie na rynku krajowym. Projekty powinny obejmować konkretne prace techniczne prowadzące do demonstracji ultra wydajnego oświetlenia spełniającego kryteria techniczne, które wymagają skuteczność świetlnej 90 lm/W i temperatury barwowej 2700 – 3000 K. W drugim etapie zostaną opracowane i ocenione prototypy wykonane na bazie najbardziej obiecujących technologii opracowanych w etapie I. Finansowanie do 450.000 GBP na projekt będzie dostępne dla projektów trwających maksymalnie 12 miesięcy. Przewiduje się, będzie to wymagało podejmowania dalszych ulepszeń technologii opracowanych w I etapie, takich jak udoskonalenie szczegółowego projektu, przygotowanie do produkcji, przeprowadzenie badań i wykonanie dokumentacji oraz certyfikacji na znak CE. Wyjściowym rezultatem etapu II będzie produkcja 50 opraw i przeprowadzenie badań terenowych przez kolejne 6 miesięcy. Produkt uzyskany w wyniku tego dwuetapowego konkursu ma mieć pełną certyfikację w zakresie bezpieczeństwa, ochrony środowiska badań niezawodności i co najmniej 3 miesięczne przyspieszone badania tak, aby osiągnięte wyniki odpowiadały eksploatacji przez ponad 25.000 godzin. Przedstawiając cele konkursu, szef SBRI Mark Glover powiedział - „W Wielkiej Brytanii już uruchomiliśmy środki w celu usunięcia najmniej wydajnych produktów oświetleniowych pochodzących jeszcze z epoki wiktoriańskiej [XIX wiek] technologii żarowej na rzecz efektywnych energetycznie świetlówek kompaktowych (CFL). Jest jednak potencjał do dalszego rozwoju i tego typu konkursy bardzo temu sprzyjają. Pozwalają opracować bardzo energooszczędne, o bardzo długiej żywotności. Rozwiązania, które będą stosowane w oświetleniu domowym.” MPL EasyWhite LED - nowa dioda CREE Firma Cree zaprezentowała nową diodę o oznaczeniu XLamp ® MPL EasyWhite ™ LED, która emituje strumień świetlny do 1500 lumenów przy skuteczności 75 lm/W. Cree ogłosiła, że nowe źródło światła stanowi przełom na rynku zamienników żarowych źródeł światła. XLamp ® MPL EasyWhite LED ™ oferuje doskonałą wydajność, spójność kolorów i gęstość strumienia świetlnego. Dzięki zastosowaniu unikalnej technologii EasyWhite diody Cree charakteryzują się stabilnością temperatury barwowej i jasności. Multi-chip XLamp MPL EasyWhite LED jest zoptymalizowany pod kątem zastosowań w oświetleniu kierunkowym, w tym żaró- wek typu PAR- lub BR-. MPL EasyWhite LED emituje promieniowanie o temperaturze barwowej 3000 K, analogiczne jak żarówka o mocy 75 W, ale zużywa 78% mniej energii niż żarówka tradycyjna. XLamp MPL EasyWhite LED oferowana jest w temperaturach barwowych 2700 K, 3000 K, 3500 K i 4000 K i emituje strumień do 1500 lumenów przy prądzie 250 mA. Diody posadowione są na płytce o wymiarach 12 x 13 mm. OŚWIETLENIE LED 83 Rok 2010 W PROGNOZIE FIRMY SEOUL SEMICONDUCTOR Firma Seoul Semiconductor (SSC) przewiduje, że rok 2010 będzie dla niej kontynuacją wielkiego rozwoju technologii LED Miniony rok 2009 był bardzo udany dla firmy SSC. Zanotowała ona znaczny wzrost sprzedaży i produkcji. Niezależne źródła plasują firmę na IV miejscu wśród producentów diod LED. Rok rozpoczął się od podpisania z firmą Nichia umowa licencyjnej, dzięki której doszło do wymiany patentów. Zakończyło to wieloletnie spory między firmami i otworzyło nową drogę do wzrostu pozycji SSC w świecie LED. W roku 2009 SSC wprowadziła do oferty nowe produkty, które wyznaczyły trendy w świecie LED. Pierwszy z nich to kolejna wersja diody Acriche. Od pojawienia się na rynku serii Acriche A3 minęło ponad 3 lata i przyszedł czas na kolejne nowatorskie rozwiązanie Acriche A4. Dioda została zaprojektowana z przeznaczeniem dla rynku producentów oświetlenia wewnętrznego. Dioda dostępna jest w wersji ciepłej białej (3000 K). Dla uzyskania barwy ciepłej białej po raz pierwszy zastosowano dodatkową strukturę czerwoną w rdzeniu diody. Pozwoliło to na zwiększenie wydajność do 70 lm/W przy temperaturze barwowej 3000 K i współczynniku oddawania barw Ra = 85. Ciekawostką jest inna zasada połączenia serii A4 w porów- AC mostek diodowy naniu z serią A3. Zastosowanie w układzie prostownika diodowego łagodzi efekt migotania. Aby ułatwić producentom oświetlenia szybkie wdrażanie SSC oferuje gotowe do podłączenia moduły. Bardzo ciekawym produktem, który zaskoczył odbiorców była dioda LCW 100Z1. Dioda LCW 100Z1 Jest to pierwszy LED z serii Chip Led przeznaczony do produkcji oświetleniowej. Dotychczas diody Chip LED znajdowały swoje zastosowanie głównie w produkcji elektroniki użytkowej. Dioda LCW 100Z1 charakteryzuje się bardzo wysoką sprawnością 120 lm/W, co daje wynik porównywalny z diodami mocy. Czas życia diody wynosi 50.000 h. Inżynierowie SSC zastosowali metalową podstawę diody, dzięki czemu uzyskano bardzo dobre współczynniki odprowadzania ciepła. Dioda ta jest idealnym rozwiązaniem dla aplikacji oświetlenia wewnętrznego R gdzie potrzebna jest równomierność świecenia oprawy. Powielanie diody na powierzchni PCB nie powoduje znacznego wzrostu temperatury złącza, co umożliwia redukcję kosztów radiatora. Najnowszym produktem, który otwiera rok 2010 w ofercie Seoul Semiconductor, jest dioda Z5 z serii Power LED. Dioda została zbudowana na ceramicznej podstawie, która pozwala znacznie zredukować problem odprowadzania temperatury oraz izolacji PCB z radiatorem. Typowa wartość strumienia świetlnego wynosi 110 lm przy prądzie zasilania 350 mA. Stawia to diodę Z5 w czołówce podobnych produktów na świecie. Zaletą jest wymiar diody wynoszący 3,5 x 3,5 mm. Dioda Z5 z serii Power LED W roku 2010 firma Seoul Semiconductor oczekuje dalszego wzrostu udziału w rynku LED. Siłą ma być dalszy rozwój wydajności świetlnej Power LED do poziomu 150 lm/W. Oczekiwane są nowe produkty w rodzinie Acriche oraz zwiększenie wydajności do poziomu 100 lm/W dla pojedynczej diody. A4 (4W) Krzysztof Pietruczuk Seoul Semiconductor Regionalny Manager Sprzedaży Europa Wschodnia Rys.1 Prostownik diodowy w układzie diody Acriche z serii A4 84 OŚWIETLENIE LED CREE 2009/2010 Rok 2009 był bardzo owocny dla firmy Cree. Z raportów finansowych wynika, ¿e mimo światowego kryzysu ekonomicznego, wartość sprzedaży znacząco wzrosła. Dla CREE miniony rok był także niezwykle udany pod względem technologicznym. Firma wprowadziła szereg produktów, które wyznaczać będą trendy w rozwoju półprzewodnikowych źródeł światła. W kwietniu Cree wprowadziła pierwszy multichip o oznaczeniu MC-E LED zawierający struktury w kolorach: czerwonym, zielonym, niebieskim i białym – wszystkie w jednej paczce. To bardzo istotna modyfikacja istniejącej i cieszącej się dużym uznaniem klientów diody XP-E. Multichip MC-E jest unikalnym rozwiązaniem będącym kombinacją czterech kolorów w jednej paczce. Pozwala on na dużą elastyczność w przypadkach, gdy potrzebna jest zmienność barw, a jednocześnie wymagany jest duży strumień świetlny uzyskiwany z małego źródła światła np. w oświetleniu architektonicznym lub reklamowym. niu struktury do wymiarów 1,4 x 1,44 mm (standard 1 x 1 mm), co umożliwia także większą gęstość prądu i lepszy odbiór ciepła. Dioda XP-G W październiku Cree ogłosiła ze uruchamia produkcję lampy typu PLCC LED. Lampa MX-6 dostarcza 130 lumenów dla barwy zimnej i 107 lumenów dla barwy ciepłej. Zastosowanie MX-6 pozwala na obniżenie kosztów wytwarzania opraw poprzez podwyższenie trwałości oraz zredukowanie wrażliwości na wilgoć. Lampa MX-6 Dioda MC-E LED Kwiecień 2009 to także miesiąc, w którym CREE zaprezentowała swoją diodę XP-G, która emituje strumień świetlny o wartości 139 lumenów z pojedynczej struktury przy imponującej skuteczności 132 lm/W, przy prądzie zaledwie 350 mA. Dioda ta zasilana prądem 1,0 A emituje 345 lumenów i ma najwyższą gęstość światła spośród wszystkich dostępnych diod mocy. Dioda XP-G może zaoferować tak wysokie parametry dzięki powiększe- Także w październiku firma zademonstrowała ledową żarówkę opartą na diodach XP-G. Żarówka emituje strumień 969 lumenów przy skuteczności 102 lm/W, co odpowiada 65 watowemu żarowemu źródłu światła, ale pobiera moc tylko 9,5 W. W grudniu wprowadzono technologię EasyWhite, dzięki której można wyprodukować diody o właściwościach chromatycznych takich jak świetlówki liniowe T8, a 75% lepszych niż świetlówki kompaktowe. Ogłoszono także, że wyprodukowano diody XP-G w barwie neutralnej i ciepło-białej. OŚWIETLENIE LED 85 Wydarzeniem, które potwierdza pozycję Cree na rynku technologii energooszczędnych jest zaproszenie prezesa firmy Chucka Swobody do Białego Domu, wraz z prezesami innych firm z sektora technologii energooszczędnych. 2 lipca 2009 przedstawiciele firm będących liderami w innowacji w takich obszarach jak czysta energia i technologie energooszczędne spotkali się z prezydentem Barakiem Obamą. „Pomoc prezydenta Obamy i położenie szczególnego nacisku na technologie energooszczędne i zrównoważony rozwój stwarzają bezprecedensowe możliwości Parametry diod produkowanych przez firmę Cree dla firm amerykańskich takich jak Cree na dostarczenie innowacyjnych technologii i produktów pozwalającym sprostać naszym wyzwaniom energetycznym. 22% energii w USA jest zużywane na cele oświetleniowe, a rozpowszechnienie oświetlenia LED może zredukować to zużycie o ponad 60%” – stwierdził po spotkaniu Chuck Swoboda. Zapowiedzią tego, co nas czeka ze strony firmy Cree w roku 2010 jest informacja, że dioda Cree pokonała barierę skuteczności 200 lm/W. Testy potwierdziły, że LED emituje strumień 208 lumenów i osiąga skuteczność 208 lm/W. Temperatura barwowa diody to 4579 K. Wyniki te uzyskano podczas standardowych testów przy prądzie 350 mA w temperaturze pokojowej. Jak powiedział współzałożyciel firmy Cree John Edmund, firma będzie kontynuować wysiłki w celu uzyskiwania jeszcze wydajniejszych diod tak, aby utrzymać się w gronie najbardziej innowacyjnych firm w dziedzinie oświetlenia półprzewodnikowego. 86 OŚWIETLENIE LED Jaki był rok 2009, a jaki będzie 2010? W artykule, który ukazał się w numerze 52 brytyjskiego wydawnictwa MONDO ARC dr. Geoff Archenhold podsumował rok 2009 w branży LED i przedstawił perspektywy jej rozwoju w kolejnym roku 2010 Dioda XP-G firmy CREE Geoff Archenhold pisze, że w roku 2009 znacznie zmalała liczba klientów nastawionych sceptycznie do technologii LED. Co więcej, w minionym roku technologia LED została uznana na szeroką skalę, jako przyszłościowa dla światowego przemysłu oświetleniowego. Jej rozwój został jednak trochę spowolniony przez światowy kryzys ekonomiczny. Paradoksalnie kryzys wymusił większą elastyczność w dostosowywaniu produkcji do nowej technologii. Dr Archenhold twierdzi, że kryzys ekonomiczny jest szansą dla wielkiej liczby małych przedsiębiorstw, które są bardziej elastyczne w zmianie procesów technologicznych i wprowadzaniu innowacji niż wielcy producenci. Ponadto konkurencja oznacza niższe ceny i większą innowacyjność. Istnieje kilka powodów, dla których oświetlenie LED staje się łatwiej akceptowane: konsumenci są świadomi zmian klimatycznych i istotnych zjawisk pogodowych, a to, co w przeszłości zdarzało się raz na 1000 lat teraz zdarzyło się w ciągu dekady, ceny energii są wysokie, a to one są najczęściej priorytetem klienta, udało się znacznie poprawić wydajność LED i jakość kolorów czyniąc je źródłami światła o parametrach, co najmniej porównywalnych do tradycyjnych źródeł światła, zasilacze opraw LED są urządzeniami cyfrowymi, co sprawia, że sterowanie nimi jest łatwiejsze w porównaniu do opraw wyposażonych w dotychczas stosowane źródła światła, zostały już opracowane normy dotyczące LED, przedstawione w tablicy 1, koszty LED znacznie spadły w 2009 roku, a przez co stały się bardziej przystępne, jest coraz większy wybór producentów diod LED i dostawców komponentów. Główne osiągnięcia rynku LED w 2009 roku W roku 2009 wykonano kilka kroków milowych w rozwoju technologii LED. Nazwa normy Nastąpił szybki wzrost produkcji, skuteczności LED, znaczny wzrost wskaźnika oddawania barw CRI oraz stabilności temperatury barwowej. Diody LED wiodących producentów produkowane seryjnie osiągnęły wydajność rzędu 100lm/W. Firma CREE rozpoczęła produkcję diod o oznaczeniu XP-G, której skuteczność wyniosła 132 lm/W przy barwie zimno-białej. Kluczem do osiągnięcia tego imponującego wyniku było powiększenie struktury diody o 90% do wymiarów około 1,4 x 1,44 mm. Spowodowało to także lepszy odbiór ciepła. Zwiększenie powierzchni oznacza również, że dioda może działać przy prądzie do 1,0 A co pozwala na osiągnięcie przez nią wydajności 345 lumenów. Opis EN 12464 Światło i oświetlenie – Oświetlenie miejsc pracy, wydane w 2 częściach: Część 1: Miejsca pracy we wnętrzach; Część 2: Miejsca pracy na zewnątrz. CIBSE Society of Light & Lighting Przepisy dotyczące oświetlenia 2006. CIBSE Society of Light & Lighting Przewodnik po oświetleniu 2 – Oświetlenie szpitali i budynków opieki zdrowotnej. LM-79-08 Zatwierdzona przez IES metoda przeprowadzania pomiarów elektrycznych i fotometrycznych dla produktów oświetleniowych SSL (Solid State Lighting). LM-80-2008 Metoda pomiaru zachowania strumienia świetlnego diod LED, zatwierdzona przez IESNA Tablica 1. Najważniejsze normy lokalne dotyczące stosowania opraw oświetleniowych wykorzystujących diody LED (poza oświetleniem awaryjnym). OŚWIETLENIE LED 87 Firma PHILIPS LUMILEDS poinformowała również, że Rebel-ES, jest pierwszą diodą, dla której skuteczność 100 lm/w została osiągnięta zarówno dla barwy zimnej jak i neutralnej. Firma podała także, że index Hot/Cold dla diody Rebels wynosił 0,93. Indeks ten wskazuje jak w diodach LED kształtuje się wartość strumienia świetlnego w 100°C Tj i temperaturze 25°C Tj. Ma to duże znaczenie dla producentów opraw, gdyż informuje ich, że spadek strumienia świetlnego przy wzroście temperatury złącza wyniesie jedynie ok. 10%. Japońska firma NICHIA, o której pisaliśmy w numerze 4(28)2009 kwartalnika „Oświetlenie INFO”, podała, że w warunkach laboratoryjnych wyprodukowała diodę o skuteczności 249 lm/W, która jest w tej chwili najbardziej wydajną diodą na świecie (Rys. 1.). Firma XICATO, jedna z najmłodszych firm w branży oświetlenia LED, której biura zarejestrowane są w Krzemowej Dolinie, Londynie i Tokio przekazała informację, że rozszerzyła rodzinę modułów ledowych o nazwie Xicato Spot Module o serię Artist, której współczynnik oddawania barw wynosi 97. Jest to wynik unikalny w skali światowej gdyż chyba po raz pierwszy wyprodukowany źródło światła oparte na technologii LED, którego wskaźnik CRI jest taki sam jak żarówek halogenowych, a przewyższa oddawanie barw świetlówek kompaktowych i lamp metalohalogenkowych. Firmy Bridgelux, Citizen, Enfis i Sharp ogłosiły, że wyprodukowały LED o dużej wydajności i skuteczności z paczki o powierzchni mniejszej niż 30 mm2. Rys. 2. Dioda Xicato Spot Module o CRI 97. Rys. 1. Osiągnięcia i plany firmy Nichia Czego się spodziewać w roku 2010? Można przewidywać, że diody LED zaczną wkrótce dominować, jako oświetlenie główne zarówno w oprawach wnętrzowych jak i zewnętrznych, w których dla całego systemu zostanie osiągnięta skuteczność 100 lm/W. Najlepsze dziś produkowane oprawy LED o wydajności 1000 lumenów osiągają skuteczność 60 lm/W włączając w to sterowanie, straty cieplne i optyczne. Tak, więc, poziom 100 lm/W oznaczać będzie 40% wzrost. Spowoduje to presję na wymianę opraw ze świetlówkami i lampami wysokoprężnymi na oprawy z diodami LED. W roku 2009 wydajność źródeł światła, w których elementem emitującym promieniowanie jest dioda LED, przekroczyła wydajność świetlówek kompaktowych. Dioda Xicato Spot Module o CRI 97. Sterowniki LED osiągnęły jeszcze więcej możliwości i opcji sterowania. Diody osiągnęły jeszcze większą skuteczność. Sztandarowymi przykładami jest tutaj dioda firmy NICHIA, która, w warunkach laboratoryjnych osiągnęła skuteczność rzędu 249 lm/W czy produkcyjna już dioda XP-G firmy CREE o skuteczności 132 lm/W. Rok 2010 będzie rokiem znaczącego wzrostu produkcji dla producentów oświetlenia opartego na technologii LED, mimo ciągle trwającego kryzysu ekonomicznego. W miarę jak konsumenci będą decydować się na przejście do bardziej ekologicznych rozwiązań oświetleniowych, będziemy mogli obserwować stosowanie technologii LED na coraz szerszą skalę przez znaczną część tradycyjnych firm produkujących oprawy oświetleniowe. Dzięki postępowi, jaki dokonał się w technologii wytwarzania układów sterowania, wykorzystaniu technologii LED będzie także towarzyszyło wprowadzanie inteligentnych systemów sterowania wewnątrz opraw bez znaczącego wzrostu kosztów. Pozwoli to jeszcze bardziej zmniejszyć różnicę w kosztach wytwarzania pomiędzy oprawami wyposażonymi w diody LED, a tymi z tradycyjnymi źródłami światła. Oczywiście, producenci nadal będą podwyższać skuteczność produkowanych przez siebie diod, poprawiać wskaźnik CRI i obniżać koszty systemów opartych na diodach LED. Opracował: Sławomir Kwiatkowski 88 OŚWIETLENIE LED Diody LED Diody LED - jeszcze niedawno zupełna nowość w dziedzinie oświetlenia - wzbudzają wiele kontrowersji. Towarzyszy im wiele niesprawdzonych informacji, budzą też wiele pytań. Poniżej postaramy się odpowiedzieć na najczęściej pojawiające się wątpliwości dotyczące technologii LED. Czy diody LED są bardziej trwałe niż inne „tradycyjne” źródła światła? TAK. Wiodący producenci diod LED określają ich trwałość na 50.000 godzin. Po tym czasie strumień świetlny diody spada do poziomu 70% wartości pierwotnej. W porównaniu z trwałością tradycyjnego żarowego źródła światła wynoszącą około 1000 godzin lub żarówki halogenowej około 2000 godzin, żywotność diod LED jest zdecydowanie większa. Czy białe światło emitowane przez diody LED ma zimny kolor? NIE. Diody są produkowane w praktycznie całym spektrum temperatur barwowych od barwy ciepło-białej (2.700 K) do barwy zimno-białej (10.000 K). Czy diody LED źle oddają barwy? NIE. Oddawanie barw mierzone jest tzw. wskaźnikiem oddawania barw (CRI), który określa stopień, w jakim kolory odwzorowane są w swej naturalnej postaci, czyli tak jak gdyby padało na nie światło słoneczne. Wskaźnik CRI lampy żarowej wynosi 100 - tyle samo ile w przypadku żarówek halogenowych. Standardem wśród diod LED wiodących producentów jest wartość 75-85 co odpowiada świetlówkom kompaktowym, a zdecydowanie przewyższa np. wysokoprężne lampy sodowe. Pojawiają się już moduły diodowe o CRI 98 (piszemy o tym w artykule omawiającym osiągnięcia rynku LED w roku 2009). Czy diody LED emitują ciepło? TAK. Jednak ciepło emitowane jest przez diody w kierunku przeciwnym do kierunku świecenia. Bardzo ważnym zagadnieniem jest odbiór tego ciepła przez radiatory lub specjalne podłoża metalowo ceramiczne ułatwiające jego rozproszenie, ponieważ właściwa temperatura pracy bardzo wpływa na żywotność diody. Warto podkreślić, że ciepło emitowane przez diodę w kierunku świecenia światła jest znikome. Dzięki temu diody nie ogrzewają przedmiotów, na które świecą. Czy efektywność diod LED jest mniejsza niż tradycyjnych źródeł światła? NIE. Była to prawda dla diod prdukowanych jeszcze kilka lat temu. Obecnie produkowane diody posiadają skuteczność świetlną porównywalną ze skutecznością wysokoprężnych lamp wyładowczych, a przewyższają świetlówki kompaktowe. Najbardziej wydajną diodą produkowaną seryjnie jest dioda OŚWIETLENIE LED 89 firmy CREE o oznaczeniu XP-G, której skuteczność wynosi 132 lm/W. Firma NICHIA podała, że w warunkach laboratoryjnych wyprodukowała diodę o skuteczności 249 lm/W, a więc znacznie więcej niż najlepsze lampy wysokoprężne. Diody LED są bardziej „delikatne” niż tradycyjne źródła światła? NIE. Diody LED nie zawierają żarników i elementów szklanych, które są wrażliwe na wstrząsy. Dlatego są one bardzo wytrzymałe mechanicznie na uderzenia, wstrząsy, wibracje oraz oddziaływania otoczenia – wysokie i niskie temperatury. Mogą być stosowane tam, gdzie do tej pory instalacja oświetleniowa była niemożliwa bądź znacznie utrudniona. Oprawy wyposażone w diody LED nie wymagają specjalnych zabezpieczeń, gdyż ich wytrzymałość mechaniczna jest nieporównanie większa niż stosowanych dotychczas źródeł światła. Czy diody LED emitują promieniowanie UV? NIE. Diody LED w odróżnieniu od lamp fluorescencyjnych nie emitują w swoim widmie promieniowania ultrafioletowego. Dzięki temu doskonale sprawdzają się w sytuacjach, kiedy oświetlany obiekt jest wrażliwy na to promieniowanie. Obecnie coraz częściej stosuje się diody LED do oświetlania eksponatów w muzeach, galeriach oraz do iluminacji zabytków. Czy diody LED są przyjazne dla środowiska? TAK. Przewiduje się, że zastąpienie tradycyjnych źródeł światła nowoczesnymi rozwiązaniami opartymi o technologię LED doprowadzi do blisko 10% zmniejszenia zapotrzebowania na energię elektryczną na świecie. Proporcjonalnie zmniejszy się także emisja dwutlenku węgla. Innym aspektem wskazującym na to, że diody LED są przyjazne dla środowiska jest fakt, że nie zawierają one rtęci, obecnej chociażby w lampach fluorescencyjnych, czy innych substancji niebezpiecznych, przez co utylizacja ich jest łatwiejsza, a co za tym idzie tańsza. w zakresie 0 - 100% nie stanowi żadnego problemu. Czy częste włączanie i wyłączanie ma wpływ na żywotność diody? NIE. Ponieważ, jak już wspomniano wyżej, diody to urządzenia półprzewodnikowe częstotliwość ich włączania i wyłączania nie ma żadnego wpływu na żywotność jak i inne parametry. Inaczej niż świetlówki kompaktowe diody LED mogą być stosowane wszędzie tam, gdzie częstotliwość włączania i wyłączania jest bardzo duża np. w łazienkach, na korytarzach. Opracował: Sławomir Kwiatkowski Czy oprawa oświetleniowa wyposażona w diodę LED świeci natychmiast po załączeniu? TAK. Czas włączenia diody LED nie przekracza 100 ns (10 -9s), a czas wyłączenia 200 ns. Typowa żarówka osiąga 90% swojej światłości po czasie 0,2 s. Czasy włączania lamp fluorescencyjnych i wyładowczych są jeszcze dłuższe i sięgają kilku minut. Czy diody LED możemy ściemniać bez ograniczeń? TAK. Ponieważ diody LED są urządzeniami półprzewodnikowymi, mogą być zasilane i sterowane w identyczny sposób jak wszelkiego rodzaju urządzenia elektroniczne. Tak więc również ściemnianie Suplement nr 10 do katalogów BRILUM i ELGO 92 2. Oświetlenie domowe • wnętrzowe 1.3. Oprawy meblowe typu downlight 1.5. ARIBA 10LED 1,2W Nr art. 0,40kg Cena netto PLN 10LED OL-ARB102-10 biały 2700 K 92,00 OL-ARB102-72 srebrny 2700 K 92,00 Kolor Temperatura barwowa Cena netto PLN Oprawa meblowa LED Model Indeks 20LED OL-ARB202-10 biały 2700 K 135,00 G1074 20LED OL-ARB202-72 srebrny 2700 K 135,00 84 G1073 28 ARIBA 20 Rodzaj źródła światła: dioda elektroluminescencyjna, 6LED- ARIBA 10LED, 12LED- ARIBA 20LED Rodzaj materiału: obudowa – profil aluminiowy, boki – tworzywo sztuczne Rodzaj zapłonu: elektroniczny 180cm Temperatura barwowa 10LED 84 28 Oświetlenie domowe ARIBA 10 Kolor G1071 455 265 2.5A/250V Indeks G1072 Nr art. 1,15kg ~230V LED IP 20 Model ARIBA 20LED 2,2W Oprawa meblowa LED 93 1. Źródła światła • świetlówki 1.8. Świetlówki Połprzewodnikowe źródła światła LED 1.1. kompktowe • zintegrowane 15 W 66g 16 W 81g 25 W 99g LOTOS 4U, 11W LOTOS 5U, 16W Strumień świetlny: 11 W – 600 lm, 15 W – 870 lm, 16 W – 930 lm, 25 W – 1580 lm ~230V Ra=82 E27 10000h LOTOS 4U Nr art. Świetlówka kompaktowa Model Temperatura barwowa Cena netto PLN 11 W 2700K 17,40 11 W 4000K 17,40 SK-LOT342-15 15 W 2700K 19,60 SK-LOT344-15 15 W 4000K 19,60 Temperatura barwowa Cena netto PLN 19,80 Indeks Moc G1075 LOTOS 4U SK-LOT242-11 G1076 LOTOS 4U SK-LOT244-11 G1077 LOTOS 4U G1078 LOTOS 4U LOTOS 5U Nr art. Świetlówka kompaktowa Model Indeks Moc G1079 LOTOS 5U SK-LOT252-16 16 W 2700K G1080 LOTOS 5U SK-LOT254-16 16 W 4000K 19,80 G1081 LOTOS 5U SK-LOT352-25 25 W 2700K 23,30 G1082 LOTOS 5U SK-LOT354-25 25 W 4000K 23,30 LOTOS 4U, 15W LOTOS 5U, 25W Źródła światła, akcesoria, komponenty 11 W 53g 94 1. Źródła światła • świetlówki 1.1. Świetlówki kompktowe kompaktowe• •zintegrowane zintegrowane 9W 40g 11 W 44g 13 W 46g 20 W 74g 23 W 74g Źródła światła, akcesoria, komponenty 26 W 74g SIGNE Nr art. Świetlówka kompakotwa Model Indeks G1083 SIGNE SK-SIGNE2-09 G1084 SIGNE SK-SIGNE2-11 SIGNE Nr art. Cena netto PLN 9W 2700K 12,70 11W 2700K 13,10 Kolor Temperatura barwowa Cena netto PLN Świetlówka kompakotwa Model Indeks G1085 SIGNE SK-SIGNE2-13 13W 2700K 13,50 G1086 SIGNE SK-SIGNE2-20 20W 2700K 15,40 Temperatura barwowa Cena netto PLN SIGNE Nr art. Świetlówka kompakotwa Model Indeks Kolor G1087 SIGNE SK-SIGNE2-23 23W 2700K 16,30 G1088 SIGNE SK-SIGNE2-26 26W 2700K 16,90 SIGNE 9W/11W/13W Strumień świetlny: 9 W – 450 lm, 11 W – 600 lm, 13 W – 730 lm, 20 W – 1200 lm, 23 W – 1350 lm, 26 W – 1650 lm ~230V Ra=82 E27 10000h Temperatura barwowa Moc SIGNE 20W/23W/26W 95 1. Źródła światła • Świetlówki 1.8. Połprzewodnikowe 1.4. Świetlówki kołowe źródła światła LED Strumień świetlny: 3200 lm Ra=82 10000h Nr art. Model Świetlówka kołowa Indeks Moc Temperatura barwowa Cena netto PLN G1089 FCS SO-FCSGX2-40 40 W 2700K 24,50 G1090 FCS SO-FCSGX4-40 40 W 4000K 24,50 FCS Źródła światła, akcesoria, komponenty FCS (2GX13) 0,15kg 96 ADVISION 2 1 3 4 5 1. Korpus głowny z wysokociśnieniowego odlewu aluminiowego. 2. Pokrywka z odlewu aluminiowego szczelnie zamykająca oprawę. 3. Regulowany uchwyt montażowy, umożliwiający płynną zmianę kąta nachylenia oprawy w stosunku do płaszczyzny drogi. 4. Profil aluminiowy, na którym mocowane są diody. 5. Klosz z poliwęglanu, z wylaną na jego krawędzi uszczelką poliuretanową. Charakterystyka Profesjonalna oprawa oświetlenia drogowego, w której źródło światła stanowią diody LED, przeznaczona do oświetlenia terenów otwartych o różnych wymaganiach oświetleniowych. Budowa / Korpus oprawy • • • • • • • Korpus główny z wysokociśnieniowego odlewu aluminiowego, malowany metodą proszkową. Górna część korpusu użebrowana. Pokrywka z odlewu aluminiowego, szczelnie zamykająca komorę osprzętu. Profil aluminiowy, na którym zamocowane są diody, przymocowany do korpusu. Komora z osprzętem elektrycznym w górnej części korpusu. Filtr umożliwiający wyrównywanie ciśnienia między oprawą i otoczeniem bez zasysania nieczystości. Uchwyt montażowy, umożliwiający płynną regulację kąta nachylenia oprawy w stosunku do płaszczyzny drogi. Układ optyczny • • Soczewkowy układ optyczny dostosowany do położenia diody na profilu. Klosz z poliwęglanu, z wylaną na jego krawędzi uszczelką poliuretanową. 97 Oprawy drogowe Nr. art. Index ADVISION Model Źródło światła Moc oprawy Diody LED 118W-125W* Ilość linii LED Ilość LED w linii Ilość diod LED Stopień ochrony Klasa ochronności Zasilacz 90 IP 66 I elektroniczny Oprawa drogowa C060 YU-WO0060-50 ADVISION 615L1 6 15 138 785 159 294 *moc pobierana zależy od selekcji zastosowanych diod LED 230V IP 66 www.elgo-li.pl 98 ACRON 200 1 2 3 4 1 lampa metalohalogenkowa 400W (E40) 5 lampa sodowa 400W (E40) 1. Górna i dolna część korpusu z wysokociśnieniowego odlewu aluminiowego, malowana metodą proszkową. 2 Klamra z odlewu aluminiowego szczelnie zamykająca korpus. 3. Klosz z poliwęglanu szczelnie połaczony z korpusem. 4. Elektropolerowany, jednoczęściowy układ optyczny, tłoczony z aluminium o najwyższej czystości (99,9% Al). 5. Regulowany uchwyt rury z odlewu aluminiowego do mocowania oprawy na wysięgniku poziomym lub pionowym słupie. Przeznaczenie • Profesjonalne oprawy drogowe do stosowania w tzw. konfliktowych strefach dróg - na skrzyżowaniach dróg o dużym stopniu złożoności, na skrzyżowaniach z ruchem okrężnym, w miejscach gdzie tworzą się kolejki pojazdów. Charakterystyka • • • • • Oprawa drogowa przeznaczona do współpracy wysokoprężną lampą sodową o mocy 400W z bańką przezroczystą lub wysokoprężną lampą metalohalogenkową o mocy 400W z bańką przezroczystą. Wposażona w statecznik magnetyczny. Przystosowana do mocowania na pionowym słupie o średnicy 42 -60mm lub wysięgniku poziomym nachylonym pod kątem 30˚ do płaszczyzny drogi. Dodatkowa płynna regulacja kąta nachylenia o ok. +5˚/-15˚ przy wysięgniku poziomym i odpowiednio ok. -5˚/+15˚ przy pionowym słupie. Zalecana wysokość zawieszenia oprawy: 8÷15m. 99 Oprawy drogowe Nr. art. Index ACRON 200 Źródło światła Moc źródła światła wysokoprężna lampa metalohalogenkowa z bańką przezroczystą Model Trzonek lamp Stopień ochrony Klasa ochronności Klosz Statecznik magnetyczny 400W I PC • 400W II PC • Regulator mocy Oprawa drogowa C061 YU-WO0062-14 ACRON 200H1 C062 YU-WO0062-15 ACRON 200H2 YU-WO0062-16 ACRON 200S1 YU-WO0062-17 ACRON 200SR1 C065 YU-WO0062-18 ACRON 200S2 C066 YU-WO0062-19 ACRON 200SR2 400W wysokoprężna lampa sodowa z bańką przezroczystą I PC • 400W I PC • 400W II PC • 400W II PC • E40 IP 66 • • 242 C063 C064 790 383 230V IP IK 66 10 400W www.elgo-li.pl 100 LUNA 1 2 6 7 3 4 5 wysokoprężna lampa sodowa z bańką przezroczystą 70W (E27) 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Korpus lampy z polipropylenu wzmocnionego włóknem szklanym. Korpus osprzętu z polipropylenu wzmocnionego włóknem szklanym. Dwa uchwyty (zamki) z poliwęglanu. Rama z norylu, która jest podstawą panelu z osprzętem elektrycznym. Uchwyt stalowy służący do regulacji kąta zawieszenia oprawy. Odbłyśnik aluminiowy jednoelementowy tłoczony. Klosz z poliwęglanu (PC). Charakterystyka Dwukorpusowe oprawy oświetlenia drogowego z szerokim zakresem regulacji parametrów świetlnych. Ułatwiają rozwiązywanie problemów związanych z geometrią instalacji oświetleniowej. Osprzęt elektryczny • • • Kompletny osprzęt elektryczny zamocowany na płycie montażowej. Stateczniki magnetyczne. Reduktor mocy w oprawach z oznaczeniem h, pozwalający na zmniejszenie poboru mocy o ok. 40%. Budowa / Korpus oprawy • • • • • • • Oprawa dwukorpusowa złożona z korpusu lampy i korpusu osprzętu. Oba korpusy wykonane z polipropylenu wzmocnionego włóknem szklanym, odporne na działanie promieni UV. Korpusy połączone śrubami poprzez gumową uszczelkę. Korpus osprzętu zbudowany z pokrywy oraz ramy z norylu, zamykany za pomocą dwóch uchwytów (zamków) z poliwęglanu. Standardowa wersja kolorystyczna: korpus lampy i korpus osprzętu – szary RAL 7035. W korpusie lampy znajdują się: – odbłyśnik, – klosz na stałe zamocowany do korpusu lampy - uszczelnienie pomiędzy korpusem lampy i kloszem, – dwa filtry umożliwiające oprawie „oddychanie”. W korpusie osprzętu znajdują się: – ruchoma osłona z polipropylenu wzmocnionego włóknem szklanym, – rama z politlenku fenylenu PPO (noryl), stanowiąca podstawę dla panelu z osprzętem elektrycznym, kolor RAL 7035, – wyjmowany panel (zasilacz) z kompletnym osprzętem elektrycznym i oprawką źródła światła (regulacja położenia oprawki), – system złączek pozwalający na bezpieczne podłączenie i odłączenie zasilacza oprawy, – regulowany stalowy uchwyt montażowy do mocowania oprawy na słupie lub wysięgniku. 101 Oprawy drogowe Nr. art. Index LUNA Źródło światła Moc źródła światła Trzonek lamp Stopień ochrony Klasa ochronności Klosz PC Statecznik magnetyczny Reduktor mocy wysokoprężna lampa sodowa z bańką przezroczystą 70W E27 IP 66/44 II • • • Oprawa drogowa EU-WOAA27-66 LUNA OUSh-70 335 C067 Model 272 595 230V IP 66 IP 44 IK 10 www.elgo-li.pl 102 DUST 1 3 2 4 5 1. 2. 3. 4. 5. Charakterystyka • Obudowa z poliestru wzmocnionego włóknem szklanym. Klamry z poliamidu lub stali nierdzewnej. Kompletny osprzęt elektryczny zamocowany na płycie montażowej. Poliuretanowa uszczelka. Klosz z poliwęglanu (PC) wewnętrznie ryflowany, o gładkiej powierzchni zewnętrznej. Rodzina opraw o wysokiej szczelności, najlepiej sprawdzających się w wilgotnym i zapylonym środowisku, zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz budynków, w miejscach narażonych na akty wandalizmu. Moduły umożliwiające pracę oświetlenia awaryjnego z pakietami akumulatorów o czasie pracy 1, 2 lub 3 godziny. Model DUST 136 DUST 158 DUST 236 DUST 258 C • świetlówka liniowa T8 (G13) A B 230V A 1277 1577 1277 1577 Wymiary [mm] B 90 90 90 116 C 95 95 95 99 103 Oprawy przemysłowe świetlówkowe Nr. art. DUST Index Model Źródło światła Moc Trzonek źródła światła lampy Stopień ochrony Klasa ochronności Klosz PC Zamki PA Statecznik Kompensacja Układ stal elektroniczny magnetyczny mocy biernej awaryjny Oprawa przemysłowa C068 YA-WOAA41-95 Oprawa hermetyczna DUST 136TMKA, PC, 1h 1 x 36W G13 IP 65 I • • • • • C069 YA-WOAB41-95 Oprawa hermetyczna DUST 136TMKA, PC, 2h 1 x 36W G13 IP 65 I • • • • • C070 YA-WOAC41-95 Oprawa hermetyczna DUST 136TMKA, PC, 3h 1 x 36W G13 IP 65 I • • • • • C071 YA-WOAB41-97 Oprawa hermetyczna DUST 136TEA, PC, 1h 1 x 36W G13 IP 65 I • • • • C072 YA-WOAC41-97 Oprawa hermetyczna DUST 136TEA, PC, 2h 1 x 36W G13 IP 65 I • • • • C073 YA-WOAD41-97 Oprawa hermetyczna DUST 136TEA, PC, 3h 1 x 36W G13 IP 65 I • • • C074 YA-WOAA42-01 Oprawa hermetyczna DUST 136NMKA, PC, 1h 1 x 36W G13 IP 65 I • • • • • C075 YA-WOAB42-01 Oprawa hermetyczna DUST 136NMKA, PC, 2h 1 x 36W G13 IP 65 I • • • • • C076 YA-WOAC42-01 Oprawa hermetyczna DUST 136NMKA, PC, 3h 1 x 36W G13 IP 65 I • • • • • C077 YA-WOAA42-02 Oprawa hermetyczna DUST 136NMA, PC, 1h 1 x 36W G13 IP 65 I • • • • C078 YA-WOAB42-02 Oprawa hermetyczna DUST 136NMA, PC, 2h 1 x 36W G13 IP 65 I • • • • C079 YA-WOAC42-02 Oprawa hermetyczna DUST 136NMA, PC, 3h 1 x 36W G13 IP 65 I • • • • C080 YA-WOAA42-03 Oprawa hermetyczna DUST 136NEA, PC, 1h 1 x 36W G13 IP 65 I • • • • C081 YA-WOAB42-03 Oprawa hermetyczna DUST 136NEA, PC, 2h 1 x 36W G13 IP 65 I • • • • C082 YA-WOAC42-03 Oprawa hermetyczna DUST 136NEA, PC, 3h 1 x 36W G13 IP 65 I • • • C083 YA-WOAA42-07 Oprawa hermetyczna DUST 158TMKA, PC, 1h 1 x 58W G13 IP 65 I • • • • • C084 YA-WOAB42-07 Oprawa hermetyczna DUST 158TMKA, PC, 2h 1 x 58W G13 IP 65 I • • • • • C085 YA-WOAC42-07 Oprawa hermetyczna DUST 158TMKA, PC, 3h 1 x 58W G13 IP 65 I • • • • • C086 YA-WOAA42-08 Oprawa hermetyczna DUST 158TMA, PC, 1h 1 x 58W G13 IP 65 I • • • • C087 YA-WOAB42-08 Oprawa hermetyczna DUST 158TMA, PC, 2h 1 x 58W G13 IP 65 I • • • • C088 YA-WOAC42-08 Oprawa hermetyczna DUST 158TMA, PC, 3h 1 x 58W G13 IP 65 I • • • • C089 YA-WOAB42-09 Oprawa hermetyczna DUST 158TEA, PC, 1h 1 x 58W G13 IP 65 I • • • • C090 YA-WOAC42-09 Oprawa hermetyczna DUST 158TEA, PC, 2h 1 x 58W G13 IP 65 I • • • • C091 YA-WOAD42-09 Oprawa hermetyczna DUST 158TEA, PC, 3h 1 x 58W G13 IP 65 I • • • C092 YA-WOAA42-13 Oprawa hermetyczna DUST 158NMKA, PC, 1h 1 x 58W G13 IP 65 I • • • • • C093 YA-WOAB42-13 Oprawa hermetyczna DUST 158NMKA, PC, 2h 1 x 58W G13 IP 65 I • • • • • C094 YA-WOAC42-13 Oprawa hermetyczna DUST 158NMKA, PC, 3h 1 x 58W G13 IP 65 I • • • • • C095 YA-WOAA42-14 Oprawa hermetyczna DUST 158NMA, PC, 1h 1 x 58W G13 IP 65 I • • • • C096 YA-WOAB42-14 Oprawa hermetyczna DUST 158NMA, PC, 2h 1 x 58W G13 IP 65 I • • • • C097 YA-WOAC42-14 Oprawa hermetyczna DUST 158NMA, PC, 3h 1 x 58W G13 IP 65 I • • • • C098 YA-WOAA42-15 Oprawa hermetyczna DUST 158NEA, PC, 1h 1 x 58W G13 IP 65 I • • • • C099 YA-WOAB42-15 Oprawa hermetyczna DUST 158NEA, PC, 2h 1 x 58W G13 IP 65 I • • • • C100 YA-WOAC42-15 Oprawa hermetyczna DUST 158NEA, PC, 3h 1 x 58W G13 IP 65 I • • • C101 YA-WOAB42-31 Oprawa hermetyczna DUST 236TMKA, PC, 1h 2 x 36W G13 IP 65 I • • • • • C102 YA-WOAC42-31 Oprawa hermetyczna DUST 236TMKA, PC, 2h 2 x 36W G13 IP 65 I • • • • • C103 YA-WOAD42-31 Oprawa hermetyczna DUST 236TMKA, PC, 3h 2 x 36W G13 IP 65 I • • • • • C104 YA-WOAA42-37 Oprawa hermetyczna DUST 236NMKA, PC, 1h 2 x 36W G13 IP 65 I • • • • • C105 YA-WOAB42-37 Oprawa hermetyczna DUST 236NMKA, PC, 2h 2 x 36W G13 IP 65 I • • • • • C106 YA-WOAC42-37 Oprawa hermetyczna DUST 236NMKA, PC, 3h 2 x 36W G13 IP 65 I • • • • • C107 YA-WOAA42-39 Oprawa hermetyczna DUST 236NEA, PC, 1h 2 x 36W G13 IP 65 I • • • • C108 YA-WOAB42-39 Oprawa hermetyczna DUST 236NEA, PC, 2h 2 x 36W G13 IP 65 I • • • • C109 YA-WOAC42-39 Oprawa hermetyczna DUST 236NEA, PC, 3h 2 x 36W G13 IP 65 I • • • C110 YA-WOAB42-43 Oprawa hermetyczna DUST 258TMKA, PC, 1h 2 x 58W G13 IP 65 I • • • • • C111 YA-WOAC42-43 Oprawa hermetyczna DUST 258TMKA, PC, 2h 2 x 58W G13 IP 65 I • • • • • C112 YA-WOAD42-43 Oprawa hermetyczna DUST 258TMKA, PC, 3h 2 x 58W G13 IP 65 I • • • • • C113 YA-WOAA42-44 Oprawa hermetyczna DUST 258TMA, PC, 1h 2 x 58W G13 IP 65 I • • • • C114 YA-WOAB42-44 Oprawa hermetyczna DUST 258TMA, PC, 2h 2 x 58W G13 IP 65 I • • • • C115 YA-WOAC42-44 Oprawa hermetyczna DUST 258TMA, PC, 3h 2 x 58W G13 IP 65 I • • • C116 YA-WOAA42-49 Oprawa hermetyczna DUST 258NMKA, PC, 1h 2 x 58W G13 IP 65 I • • • • • C117 YA-WOAB42-49 Oprawa hermetyczna DUST 258NMKA, PC, 2h 2 x 58W G13 IP 65 I • • • • • C118 YA-WOAC42-49 Oprawa hermetyczna DUST 258NMKA, PC, 3h 2 x 58W G13 IP 65 I • • • • • C119 YA-WOAA42-50 Oprawa hermetyczna DUST 258NMA, PC, 1h 2 x 58W G13 IP 65 I • • • • C120 YA-WOAB42-50 Oprawa hermetyczna DUST 258NMA, PC, 2h 2 x 58W G13 IP 65 I • • • • C121 YA-WOAC42-50 Oprawa hermetyczna DUST 258NMA, PC, 3h 2 x 58W G13 IP 65 I • • • • C122 YA-WOAA42-51 Oprawa hermetyczna DUST 258NEA, PC, 1h 2 x 58W G13 IP 65 I • • • • C123 YA-WOAB42-51 Oprawa hermetyczna DUST 258NEA, PC, 2h 2 x 58W G13 IP 65 I • • • • C124 YA-WOAC42-51 Oprawa hermetyczna DUST 258NEA, PC, 3h 2 x 58W G13 IP 65 I • • • • świetlówka liniowa T8 • • • • • • Oznaczenia: T – zamki poliamid; N – zamki stal; M – statecznik magnetyczny; K – kompensacja mocy biernej; E – statecznik elektroniczny; S – statecznik elektroniczny ściemnialny; A – układ awaryjny: 1h – 1h, 2h – 2h, 3h – 3h www.elgo-li.pl 104 DUST FR 1 2 4 3 5 świetlówka liniowa do ujemnych temperatur, o ekstremalnie wysokiej trwałości, umieszczona w szklanej rurze T10 1. 2. 3. 4. 5. Obudowa z poliestru wzmocnionego włóknem szklanym. Klamry ze stali nierdzewnej. Kompletny osprzęt elektryczny zamocowany na płycie montażowej. Poliuretanowa uszczelka. Klosz z poliwęglanu (PC) wewnętrznie ryflowany, o gładkiej powierzchni zewnętrznej. Przeznaczenie • Oprawy przemysłowe o wysokiej szczelności przeznaczone do pracy w warunkach, gdzie występują znaczne ujemne temperatury (do -40°C). Charakterystyka • • • • • • • • • Estetyczna i wytrzymała obudowa wytwarzana metodą termoformowania z poliestru wzmocnionego włóknem szklanym. Klosz z poliwęglanu o opływowym kształcie, wewnętrznie ryflowany o gładkiej powierzchni zewnętrznej, wewnętrznie zmatowiony z obu stron na końcach. Kompletny osprzęt elektryczny zamocowany wewnątrz obudowy. Stateczniki magnetyczne i kondensatory kompensacyjne przystosowane do pracy w znacznie ujemnych temperaturach. Przystosowana do pracy z dwiema świetlówkami liniowymi 36W lub 58W do ujemnych temperatur, o ekstremalnie wysokiej trwałości, umieszczonymi w szklanej rurze T10. Zamaskowane otwory do łączenia w linie świetlne. Uszczelka z poliuretanu wylana bezpośrednio na podstawie oprawy. Montaż opraw bezpośrednio na suficie lub jako zwieszane na łańcuszkach lub linkach na powierzchniach o normalnej palności. Możliwość montażu jako samodzielne oprawy lub łączone w linie świetlne. 105 Oprawy przemysłowe świetlówkowe Nr. art. DUST FR Index Model Źródło światła Moc źródła Trzonek Stopień światła lamp ochrony Klasa ochronności Klosz PC Kompensacja mocy biernej Statecznik Oprawa przemysłowa świetlówka liniowa do ujemnych temperatur o ekstremalnie wysokiej C126 YS-WO0061-01 DUST FR258NMK trwałości umieszczona w rurze T10 C125 YS-WO0061-00 DUST FR236NMK 2 x 36W G13 IP 65 I • magnetyczny • 2 x 58W G13 IP 66 I • magnetyczny • C Model A B DUST FR 236 NMK DUST FR 258 NMK 230V A 1277 1577 Wymiary [mm] B 116 116 C 99 99 - 40˚C www.elgo-li.pl 106 HERMETIC 3 2 1 świetlówka liniowa T5 (G5) świetlówka liniowa T8 (G13) 4 1. 2. 3. 4. Charakterystyka Profesjonalne oprawy oświetleniowe opracowane i produkowane w ELGO Lighting Industries S.A., przystosowane do pracy w trudnych warunkach, w miejscach o wysokim stopniu zapylenia i wilgotności. Układ optyczny • • Odbłyśnik z blachy stalowej, malowany proszkowo na biało, będący jednocześnie płytą montażową. Klosz z poliwęglanu (PC) o opływowym kształcie, wewnętrznie ryflowany, o gładkiej powierzchni zewnętrznej. Wytrzymały, trwały i odporny na uszkodzenia, promieniowanie UV i na działanie podwyższonej temperatury. Osprzęt elektryczny • • • • Kompletny osprzęt elektryczny zamocowany na płycie montażowej. Stateczniki magnetyczne lub elektroniczne. Oprawy ze statecznikami magnetycznymi, bez lub z kompensacją mocy biernej. Moduły umożliwiające pracę w trybie oświetlenia awaryjnego z pakietami akumulatorów o czasie pracy 1, 2 lub 3 godziny. Obudowa z poliwęglanu (PC). Kompletny osprzęt elektryczny wewnątrz obudowy. Klamry zamykające oprawę z poliwęglanu (PC). Klosz z poliwęglanu (PC). 107 Oprawy przemysłowe świetlówkowe Nr. art. Index HERMETIC Źródło światła Model Trzonek lampy Stopień ochrony Klasa ochrony Klosz PC Stetecznik elektroniczny magnetyczny Układ awaryjny Oprawa przemysłowa świetlówkowa, ze statecznikiem C127 YS-WO0062-56 Oprawa HERMETIC 258M 2 x 58W G13 IP 65 I • • C128 YS-WO0062-57 Oprawa HERMETIC 258ML 2 x 58W G13 IP 65 I • • C129 YS-WO0062-58 Oprawa HERMETIC 258MK 2 x 58W G13 IP 65 I • • C130 YS-WO0062-59 Oprawa HERMETIC 258MKL 2 x 58W G13 IP 65 I • • C131 YS-WO0062-60 Oprawa HERMETIC 258E 2 x 58W G13 IP 65 I • • C132 YS-WO0062-61 Oprawa HERMETIC 258EL 2 x 58W G13 IP 65 I • • C133 YA-WO0062-62 Oprawa HERMETIC 258MKA, 1h 2 x 58W G13 IP 65 I • • • C134 YA-WO0062-63 Oprawa HERMETIC 258MKA, 2h 2 x 58W G13 IP 65 I • • • C135 YA-WO0062-64 Oprawa HERMETIC 258MKA, 3h 2 x 58W G13 IP 65 I • • • C136 YA-WO0062-65 Oprawa HERMETIC 258EA, 1h 2 x 58W G13 IP 65 I • • • C137 YA-WO0062-66 Oprawa HERMETIC 258EA, 2h 2 x 58W G13 IP 65 I • • • C138 YA-WO0062-67 Oprawa HERMETIC 258EA, 3h 2 x 58W G13 IP 65 I • • • C139 YS-WO0062-68 Oprawa HERMETIC 235E 2 x 35W G5 IP 65 I • • C140 YS-WO0062-69 Oprawa HERMETIC 235EL 2 x 35W G5 IP 65 I • • C141 YA-WO0062-70 Oprawa HERMETIC 235EA, 1h 2 x 35W G5 IP 65 I • • • C142 YA-WO0062-71 Oprawa HERMETIC 235EA, 2h 2 x 35W G5 IP 65 I • • • C143 YA-WO0062-72 Oprawa HERMETIC 235EA, 3h 2 x 35W G5 IP 65 I • • • C144 YS-WO0062-73 Oprawa HERMETIC 249E 2 x 49W G5 IP 65 I • • C145 YS-WO0062-74 Oprawa HERMETIC 249EL 2 x 49W G5 IP 65 I • • 2 x 49W G5 IP 65 I • • • świetlówka liniowa T8 świetlówka liniowa T5 YA-WO0062-75 Oprawa HERMETIC 249EA, 1h C147 YA-WO0062-76 Oprawa HERMETIC 249EA, 2h 2 x 49W G5 IP 65 I • • • C148 YA-WO0062-77 Oprawa HERMETIC 249EA, 3h 2 x 49W G5 IP 65 I • • • C149 YS-WO0062-78 Oprawa HERMETIC 280E 2 x 80W G5 IP 65 I • • C150 YS-WO0062-79 Oprawa HERMETIC 280EL 2 x 80W G5 IP 65 I • • C151 YA-WO0062-80 Oprawa HERMETIC 280EA, 1h 2 x 80W G5 IP 65 I • • • C152 YA-WO0062-81 Oprawa HERMETIC 280EA, 2h 2 x 80W G5 IP 65 I • • • Oprawa HERMETIC 280EA, 3h 2 x 80W G5 IP 65 I • • • C153 YA-WO0062-82 C C146 A B Model Źródło światła HERMETIC 235 HERMETIC 249 HERMETIC 258 HERMETIC 280 świetlówka liniowa T8 świetlówka liniowa T5 świetlówka liniowa T5 świetlówka liniowa T5 A 1587 1587 1587 1587 Wymiary [mm] B C 140 94 140 94 140 94 140 94 D 1200 1200 1200 1200 D 230V IP 65 www.elgo-li.pl 108 RASTRA 202 1 2 3 świetlówka liniowa T8 18W (G13) 1. Osprzęt elektryczny i okablowanie wewnątrz obudowy. 2. Obudowa oprawy przystosowana do nabudowania lub zwieszenia, wykonana z blachy stalowej, malowana proszkowo na biało. 3. Raster z aluminium o najwyższej czystości. Charakterystyka Oprawy świetlówkowe o niskiej i lekkiej obudowie, z różnorodnymi rastrowymi układami optycznymi zapewniającymi możliwość zaprojektowania optymalnego oświetlenia. W oprawach ze statecznikiem elektronicznym zmniejszenie zużycia energii elektrycznej, natychmiastowy zapłon i stabilna praca źródeł światła. Układ optyczny • • • • Rastry z wybłyszczonej blachy aluminiowej najwyższej czystości, zbudowane z zamkniętych odbłyśników oraz poprzeczek. Odbłyśniki o kształcie parabolicznym. Poprzeczki o kształcie parabolicznym. Łatwe mocowanie rastrów do obudowy za pomocą czterech specjalnych spręzynujących zaczepów. Osprzęt elektryczny PP • Odbłyśniki: w kształcie parabolicznym, zamknęte Poprzeczki: w kształcie parabolicznym • • Kompletny osprzęt elektryczny zamocowany wewnątrz obudowy. Stateczniki magnetyczne lub elektroniczne. Oprawy ze statecznikami magnetycznymi z kompensacją mocy biernej. Budowa / Korpus oprawy • RASTRA 202 - Obudowa (podstawa) przystosowana do nabudowania lub zwieszenia, wykonana z blachy stalowej, malowana proszkowo na biało. 109 Oprawy wnętrzowe, rastowe Nr. art. Index RASTRA 202 Model Źródło światła Moc źródła światła Trzonek lampy Stopień ochrony Klasa ochronności 2 x 18W G13 IP 20 I 2 x 18W G13 IP 20 I Statecznik elektroniczny Raster Oprawa rastrowa natynkowa C154 YR-WO0058-86 RASTRA 202PPMK C155 YR-WO0058-87 RASTRA 202PPE świetl. liniowa T8 odbłyśniki paraboliczne, zamknięte; poprzeczki paraboliczne odbłyśniki paraboliczne, zamknięte; poprzeczki paraboliczne • 268 618 75 ~230V T8 G13 2x18W 20 www.elgo-li.pl 110 RASTRA 304 2 1 3 świetlówka liniowa T8 36W (G13) 1. Osprzęt elektryczny i okablowanie wewnątrz obudowy. 2. Obudowa oprawy przystosowana do nabudowania lub zwieszenia, wykonana z blachy stalowej, malowana proszkowo na biało. 3. Raster z aluminium o najwyższej czystości. Charakterystyka Oprawy świetlówkowe o niskiej i lekkiej obudowie, z różnorodnymi rastrowymi układami optycznymi zapewniającymi możliwość zaprojektowania optymalnego oświetlenia. W oprawach ze statecznikiem elektronicznym zmniejszenie zużycia energii elektrycznej, natychmiastowy zapłon i stabilna praca źródeł światła. Układ optyczny • • • • Rastry z wybłyszczonej blachy aluminiowej najwyższej czystości, zbudowane z zamkniętych odbłyśników oraz poprzeczek. Odbłyśniki o kształcie parabolicznym. Poprzeczki o kształcie parabolicznym. Łatwe mocowanie rastrów do obudowy za pomocą czterech specjalnych sprężynujących zaczepów. Osprzęt elektryczny • • • Kompletny osprzęt elektryczny zamocowany wewnątrz obudowy. Stateczniki magnetyczne lub elektroniczne. Oprawy ze statecznikami magnetycznymi z kompensacją mocy biernej. Budowa / Korpus oprawy • RASTRA 304 - Obudowa (podstawa) przystosowana do nabudowania lub zwieszenia, wykonana z blachy stalowej, malowana proszkowo na biało. PP Odbłyśniki: w kształcie parabolicznym, zamknęte Poprzeczki: w kształcie parabolicznym 111 Oprawy wnętrzowe, rastowe Nr. art. Index RASTRA 304 Model Źródło światła Moc źródła światła Trzonek lampy Stopień Klasa ochrony ochronności Statecznik elektroniczny Raster Oprawa rastrowa natynkowa YR-WO0058-80 RASTRA 304PPMK C157 YR-WO0058-81 RASTRA 304PPE świetl. liniowa T8 4 x 36W G13 IP 20 I 4 x 36W G13 IP 20 I odbłyśniki paraboliczne, zamknięte; poprzeczki paraboliczne odbłyśniki paraboliczne, zamknięte; poprzeczki paraboliczne • 490 C156 1228 75 ~230V T8 G13 4x36W 20 www.elgo-li.pl 112 RASTRA 402 1 2 3 świetlówka liniowa T8 36W (G13) 1. Osprzęt elektryczny i okablowanie wewnątrz obudowy. 2. Obudowa oprawy przystosowana do wbudowania w sufit podwieszany, wykonana z blachy stalowej, malowana proszkowo na biało. 3. Raster z aluminium o najwyższej czystości. Charakterystyka Oprawy świetlówkowe o niskiej i lekkiej obudowie, z różnorodnymi rastrowymi układami optycznymi zapewniającymi możliwość zaprojektowania optymalnego oświetlenia. W oprawach ze statecznikiem elektronicznym zmniejszenie zużycia energii elektrycznej, natychmiastowy zapłon i stabilna praca źródeł światła. Układ optyczny • • • • Rastry z wybłyszczonej blachy aluminiowej najwyższej czystości, zbudowane z zamkniętych odbłyśników oraz poprzeczek. Odbłyśniki o kształcie parabolicznym. Poprzeczki o kształcie parabolicznym. Łatwe mocowanie rastrów do obudowy za pomocą czterech specjalnych sprężynujących zaczepów. PP Osprzęt elektryczny • • • Odbłyśniki: w kształcie parabolicznym, zamknęte Poprzeczki: w kształcie parabolicznym Kompletny osprzęt elektryczny zamocowany wewnątrz obudowy. Stateczniki magnetyczne lub elektroniczne. Oprawy ze statecznikami magnetycznymi z kompensacją mocy biernej. Budowa / Korpus oprawy • RASTRA 402 - Obudowa (podstawa) przystosowana do wbudowania w sufit podwieszany wykonana z blachy stalowej malowana proszkowo na biało. 113 Oprawy wnętrzowe, rastowe Nr. art. Index RASTRA 402 źródła Źródło światła Moc światła Model Trzonek lampy Stopień ochrony Klasa ochronności 2 x 36W G13 IP 20 I 2 x 36W G13 IP 20 I Statecznik elektroniczny Raster Oprawa rastrowa natynkowa C158 YR-WO0058-84 RASTRA 402PPMK C159 YR-WO0058-85 RASTRA 402PPE świetl. liniowa T8 odbłyśniki paraboliczne, zamknięte; poprzeczki paraboliczne odbłyśniki paraboliczne, zamknięte; poprzeczki paraboliczne • 295 1195 1233 73 ~230V T8 G13 2x36W 20 www.elgo-li.pl 114 RASTRA 404 1 2 3 świetlówka liniowa T8 36W (G13) 1. Osprzęt elektryczny i okablowanie wewnątrz obudowy. 2. Obudowa oprawy przystosowana do wbudowania w sufit podwieszany, wykonana z blachy stalowej, malowana proszkowo na biało. 3. Raster z aluminium o najwyższej czystości. Charakterystyka Oprawy świetlówkowe o niskiej i lekkiej obudowie, z różnorodnymi rastrowymi układami optycznymi zapewniającymi możliwość zaprojektowania optymalnego oświetlenia. W oprawach ze statecznikiem elektronicznym zmniejszenie zużycia energii elektrycznej, natychmiastowy zapłon i stabilna praca źródeł światła. Układ optyczny • • • • Rastry z wybłyszczonej blachy aluminiowej najwyższej czystości, zbudowane z zamkniętych lub otwartych odbłyśników oraz poprzeczek. Odbłyśniki o kształcie parabolicznym. Poprzeczki o kształcie parabolicznym. Łatwe mocowanie rastrów do obudowy za pomocą czterech specjalnych sprężynujących zaczepów. PP Osprzęt elektryczny • • • Odbłyśniki: w kształcie parabolicznym, zamknęte Poprzeczki: w kształcie parabolicznym Kompletny osprzęt elektryczny zamocowany wewnątrz obudowy. Stateczniki magnetyczne lub elektroniczne. Oprawy ze statecznikami magnetycznymi z kompensacją mocy biernej. Budowa / Korpus oprawy • RASTRA 404 - Obudowa (podstawa) przystosowana do wbudowania w sufit podwieszany, wykonana z blachy stalowej, malowana proszkowo na biało. 115 Oprawy wnętrzowe, rastowe Nr. art. Index RASTRA 404 Model Źródło światła Moc źródła światła Trzonek lampy Stopień ochrony Klasa ochronności 4 x 36W G13 IP 20 I 4 x 36W G13 IP 20 I Statecznik elektroniczny Raster Oprawa rastrowa natynkowa C160 YR-WO0058-82 RASTRA 404PPMK C161 YR-WO0058-83 RASTRA 404PPE świetl. liniowa T8 odbłyśniki paraboliczne, zamknięte; poprzeczki paraboliczne odbłyśniki paraboliczne, zamknięte; poprzeczki paraboliczne • 595 1195 1233 73 ~230V T8 G13 4x36W 20 www.elgo-li.pl 116 RASTRA 502 1 2 3 świetlówka liniowa T8 36W (G13) 1. Osprzęt elektryczny i okablowanie wewnątrz obudowy. 2. Obudowa oprawy przystosowana do nabudowania lub zwieszenia, wykonana z blachy stalowej, malowana proszkowo na biało. 3. Raster z aluminium o najwyższej czystości. Charakterystyka Oprawy świetlówkowe o niskiej i lekkiej obudowie, z różnorodnymi rastrowymi układami optycznymi zapewniającymi możliwość zaprojektowania optymalnego oświetlenia. W oprawach ze statecznikiem elektronicznym zmniejszenie zużycia energii elektrycznej, natychmiastowy zapłon i stabilna praca źródeł światła. Układ optyczny • • • • Rastry z wybłyszczonej blachy aluminiowej najwyższej czystości, zbudowane z zamkniętych odbłyśników oraz poprzeczek. Odbłyśniki o kształcie parabolicznym. Poprzeczki o kształcie parabolicznym. Łatwe mocowanie rastrów do obudowy za pomocą czterech specjalnych sprężynujących zaczepów. PP Osprzęt elektryczny • • • Odbłyśniki: w kształcie parabolicznym, zamknęte Poprzeczki: w kształcie parabolicznym Kompletny osprzęt elektryczny zamocowany wewnątrz obudowy. Stateczniki magnetyczne lub elektroniczne. Oprawy ze statecznikami magnetycznymi z kompensacją mocy biernej. Budowa / Korpus oprawy • RASTRA 502 - Obudowa (podstawa) przystosowana do nabudowania lub zwieszenia, wykonana z blachy stalowej, malowana proszkowo na biało. 117 Oprawy wnętrzowe, rastowe Nr. art. Index RASTRA 502 Model Źródło światła Moc źródła światła Trzonek lampy Stopień ochrony Klasa ochronności 2 x 58W G13 IP 20 I 2 x 58W G13 IP 20 I Statecznik elektroniczny Raster Oprawa rastrowa natynkowa C162 YR-WO0058-88 RASTRA 502PPMK C163 YR-WO0058-89 RASTRA 502PPE świetl. liniowa T8 odbłyśniki paraboliczne, zamknięte; poprzeczki paraboliczne odbłyśniki paraboliczne, zamknięte; poprzeczki paraboliczne • 268 1528 75 ~230V T8 G13 2x58W 20 www.elgo-li.pl 118 MEDIC 1 3 4 5 6 2 7 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. świetlówka liniowa T8 36W (G13) Kompletny osprzęt elektryczny wewnątrz obudowy. Odbłyśnik - raster zamknięty z wybłyszczonej blachy aluminiowej najwyższej czystości. Wytrzymała obudowa z blachy stalowej malowana proszkowo. Ramka oprawy wykonana z profili aluminiowych, malowana proszkowo. Energooszczędne świetlówki T8 (źródła światła nie są na wyposażeniu oprawy). Poliuretanowa uszczelka uniemożliwająca wnikanie pyłów i wilgoci do wnętrza oprawy. Klosz ze szkła hartowanego lub PMMA. Charakterystyka Szczelna oprawa wnętrzowa do oświetlania pomieszczeń, w których wymagane jest oświetlenie z wysokim stopniem ochrony przed pyłem i wilgocią (szpitale, gabinety lekarskie, środowiska przemysłowe, budynki użyteczności publicznej) przeznaczona do montażu w sufitach podwieszanych typu OWA lub podobnych o module 600x600mm. Spełnia wymogi klasyfikacji ISO dla pomieszczeń sterylnych oraz posiada atest PZH. Budowa Obudowa wykonana z blachy stalowej, malowana proszkowo na biało (RAL 9003). Ramka oprawy wykonana z profili aluminiowych, malowana proszkowo na biało lub kolor anoda Alesta. Komplet uszczelek szczelnie zamykających oprawę: • Uszczelka poliuretanowa, wylana na ramce klosza, • Gumowe uszczelki uszczelniające ramkę klosza z obudową. Sworznie zamykające i dociskające ramkę klosza ze stali ocynkowanej. Układ optyczny • • • • Układ szczelnie zamknięty kloszem rozpraszającym w postaci płaskiej płyty wykonanej z polimetakrylanu metylu PMMA. Układ optyczny w postaci rastra z wybłyszczonej blachy aluminiowej najwyższej czystości z odbłyśnikami zamkniętymi i poprzeczkami w kształcie parabolicznym. Układ szczelnie zamknięty kloszem rozpraszającym w postaci płaskiej płyty wykonanej ze szkła hartowanego. Układ optyczny bez odbłyśnika szczelnie zamknięty kloszem rozpraszającym pryzmatycznym w postaci płaskiej płyty wykonanej z polimetakrylanu metylu PMMA. Układ optyczny bez odbłyśnika szczelnie zamknięty kloszem rozpraszającym mlecznym w postaci płaskiej płyty wykonanej z polimetakrylanu metylu PMMA. Osprzęt elektryczny • • • Kompletny osprzęt elektryczny zamocowany wewnątrz obudowy. Stateczniki elektroniczne lub magnetyczne. Stateczniki magnetyczne z kompensacją mocy biernej lub bez kompensacji. 119 Oprawy rastowe szczelne Statecznik Nr. art. Index Elektorniczny biały z kompensacją MEDIC Kolor ramki Odbłyśnik Klosz Magnetyczny Model szary PP brak szkło PMMA pryzmatyczny mleczny bez kompensacji Oprawa rastowa szczelna C164 YR-WO0059-99 MEDIC 418PPGM • C165 YR-WO0060-00 MEDIC 418PPGM • C166 YR-WO0060-01 MEDIC 418PPTM • C167 YR-WO0060-02 MEDIC 418PPTM • C168 YR-WO0060-03 MEDIC 418PPGMK • C169 YR-WO0060-04 MEDIC 418PPGMK • C170 YR-WO0060-05 MEDIC 418PPTMK • C171 YR-WO0060-06 MEDIC 418PPTMK • C172 YR-WO0060-07 MEDIC 418PPGE • C173 YR-WO0060-08 MEDIC 418PPGE • C174 YR-WO0060-09 MEDIC 418PPTE • C175 YR-WO0060-10 MEDIC 418PPTE • C176 YR-WO0061-48 MEDIC 418CM • C177 YR-WO0061-49 MEDIC 418CM • C178 YR-WO0061-50 MEDIC 418CMK • C179 YR-WO0061-51 MEDIC 418CMK • C180 YR-WO0061-52 MEDIC 418CE • C181 YR-WO0061-53 MEDIC 418CE • C182 YR-WO0061-54 MEDIC 418BM • C183 YR-WO0061-55 MEDIC 418BM • C184 YR-WO0061-56 MEDIC 418BMK • C185 YR-WO0061-57 MEDIC 418BMK • C186 YR-WO0061-58 MEDIC 418BE • C187 YR-WO0061-59 MEDIC 418BE • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • MEDIC 418 PPGMK 83,4 595 634 240° 1 dz.=50cd/1000 lm 225° 210° 195° 180° 165° 150° 135° 120° 255° 105° 270° 90° 285° 75° 300° 60° 315° 45° 330° 345° 0,0°-180,0° 0° 45.0°-225.0° 15° 30° 90,0°-270,0° 595 ~230V T8 G13 4x18W 2x18W www.elgo-li.pl 120 ORINA 2 1 3 świetlówka liniowa T5 24W (G5) 1. Kompletny osprzęt elektryczny zamocowany wewnątrz obudowy. 2. Obudowa z blachy stalowej malowana proszkowo na biało. 3. Raster aluminiowy zbudowany z parabolicznych odbłyśników oraz poprzeczek płaskich ryflowanych lub parabolicznych. Charaktyerystyka • Oprawy świetlówkowe oświetlenia bezpośredniego o lekkiej obudowie, z optyką rastrową. Zastosowane stateczniki elektroniczne wpływają na zmniejszenie zużycia energii elektrycznej, natychmiastowy zapłon i stabilną pracę źródeł światła. Nowoczesne świetlówki liniowe T5 znacznie podnoszą ekonomiczność pracy i zapewniają wyższą skuteczność świetlną w porównaniu do świetlówek tradycyjnych. Układ optyczny • • Raster aluminiowy, zbudowany z parabolicznych odbłyśników oraz poprzeczek płaskich ryflowanych (oprawy do wbudowania w sufit podwieszany) lub parabolicznych (oprawy natynkowe). Łatwe mocowanie rastra do obudowy za pomocą czterech zaczepów sprężynujących. Osprzęt elektryczny • • Kompletny osprzęt elektryczny zamocowany wewnątrz obudowy. Stateczniki elektroniczne. Budowa / Korpus oprawy • • • Obudowa z blachy stalowej, malowana proszkowo na biało. Elementy dekoracyjne zamocowane między rastrami, wykonane z blachy perforowanej, malowane proszkowo na biało. Łatwy dostęp do źródeł światła dzięki prostemu demontażowi rastra bez użycia narzędzi. Oprawa rastrowa nastropowa 121 Oprawy wnętrzowe, rastrowe Źródło światła Trzonek lampy Stopień ochrony Klasa ochronności Index ORINA Oprawa rastrowa, natynkowa, ze statecznikiem elektronicznym świetlówka liniowa T5 ORINA 424NPPE 4 x 24W G5 IP 20 I Raster Statecznik elektroniczny zamknięty paraboliczny raster, poprzeczki paraboliczne • 600 C188 ER-WOAA47-37 Model Moc źródła światła Nr. art. 600 55 230V IP 20 www.elgo-li.pl 121 122 26 78 86 Akcesoria Ø50 230V LED Charakterystyka Szerokie zastosowanie: jako źródło światła w pomieszczeniach mieszkalnych, sklepach, księgarniach, hotelach, a także do tworzenia akcentów świetlnych przy oświetlaniu eksponatów w muzeach lub na wystawach. • Barwa światła ciepła (2800K-3500K) lub zimna (5500K-7000K). • Źródło światła stanowią diody LCW Nr. art. Index R50-LCW Model Strumień świetlny (lm) Moc Trzonek Kolor obudowy Kąt rozsyłu Temperatura barwowa Trwałość Źródło światła C189 YJ-WO0061-36 R50-LCW, w.1 3W biały C190 YJ-WO0061-37 R50-LCW, w.2 3W szary C191 YJ-WO0061-38 R50-LCW, w.1 3W biały C192 YJ-WO0061-39 R50-LCW, w.2 3W szary 5500K-7000K 230 lm* E14 110º 35000h 2800K-3500K *Parametr dotyczy diody i jest publikowany w oparciu o dane dostarczone przez jej producenta Charakterystyka Oprawka ceramiczna do źródeł światła o trzonku GU10. 280 Nr. art. Index GZ10P C193 Model Napięcie znamionowe Prąd znamionowy Trzonek Długość przewodu Stopień ochrony Przekrój przewodów 250V 2,5A GU10 28cm IP20 0,75mm2 Oprawka ceramiczna YO-GZ10P0-28 GZ10P SIMEN Nowe oprawy downlight • nowoczesna i lekka konstrukcja • wybór układów optycznych • montaż w suficie podwieszanym • energooszczędna eksploatacja • bezpieczne i długotrwałe użytkowanie Biuro handlowe 05-500 Piaseczno, Stara Iwiczna, ul. Słoneczna 116A, tel. +48 (22) 756 64 00, fax +48 (22) 756 64 10, [email protected], www.brilux.pl R50-LCW ALCRE GU10 Biuro handlowe: 05-500 Piaseczno, Stara Iwiczna ul. Słoneczna 116A tel./fax (+48-22) 756 64 00, 756 64 10 e-mail: [email protected], www.brilux.info
