docOGÓLNOPOLSKI KwartaLNIK aKtywNych DeNtyStÓw VOL. 2, NR 3
download 
Reklamacja Transkrypt
OGÓLNOPOLSKI KwartaLNIK aKtywNych DeNtyStÓw VOL. 2, NR 3
P T S S po leca TRIBUNE OGÓLNOPOLSKI Kwartalnik Aktywnych Dentystów BE 1 ISSN 2391-5064 VOL. 2, NR 3 (7) EKSTREMALNIE AKTYWNI 2 BE Tribune AD Tribune BE Spis treści 3 GOING BEYOND BE extraordinary intraoral imaging „ExtremActive” Krzysztof Kulka �������������������������������������������������������������������������������������������������������������� Warsztat, jakich mało Mateusz Stolarski���������������������������������������������������������������������������������������������������������� Wszyscy razem! Anna Świąder ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������� Dentysta w Afryce Katarzyna Sobczak ������������������������������������������������������������������������������������������������������ „Juvenes Pro Medicina” – ze stomatologią Natalia Lamperska�������������������������������������������������������������������������������������������������������� 4 6 7 8 9 Seniorzy – pominięci w obszarze profilaktyki Aleksandra Grabiec������������������������������������������������������������������������������������������������������ 9 ZAPRASZAMY NA STOISKO Meditrans i FONA 3F w hali 7A CEDE 2015 ACTIVE Opieka nad „Erasmusami” Małgorzata Sęk������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 10 Świat movie: dentysta sadysta Justyna Iwaniuk ������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 11 Z zawodu: stomatolog-fotograf Justyna Iwaniuk ����������������������������������������������������������������������������������������������������������� 12 Łokieć tenisisty u dentysty Monika Mitek ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 13 Nowoczesna protetyka Anna Polak�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 14 Studia w centrum Polski – Uniwersytet Medyczny w Łodzi Pasja nauki – pasja pomagania – pasja działania Aleksandra Grabiec, Jakub Tomasiuk �������������������������������������������������� 15 Modna stomatologia Anna Świąder ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������16 Pierwsza pomoc w gabinecie – część 2 Adam Bęben ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 17 Dystrybutor na Polske: Meditrans Essential Technology Mateusz Brozek Tel: 666020790 Karol Uramowski Tel: 666020790 Inzerat polsko.indd 1 DENTIST Łyżka indywidualna pod pracę implantoprotetyczną Sylwia Barcikowska����������������������������������������������������������������������������������������������������� Rozwijanie praktyki – 8 błędów 18 19 Kamil Kuczewski����������������������������������������������������������������������������������������������������������� Zasiłek chorobowy 19 Ivo Domagała ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������� Co robić, żeby nas krew nie zalała, czyli: kilka słów o terapii pomostowej Ewa Płuska������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 20 Perio F5 – schematy leczenia zapaleń przyzębia Jakub Mróz��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� Zastosowanie metody Icon DMG w leczeniu wczesnych etapów próchnicy Monika Witek�������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 21 22 InterActive Krzyżówka nr 2 Jakub Tomasiuk �������������������������������������������������������������������������������������������������������� Zagadka nr 1 Tomasz Łukasik �������������������������������������������������������������������������������������������������������� 23 23 O wydawcy Wydawca: dti Media TRIBUNE www.beactivedentist.com/tribune e-mail: [email protected] Redaktor Naczelny: Maciej Michalak Zastępca Redaktora Naczelnego: Anna Świąder Redaktor prowadząca: Marzena Bojarczuk Redakcja: Jakub Łada, Kamil Kuczewski, Mateusz Stolarski, Ivo Domagała, Sylwia Barcikowska, Aleksandra Grabiec, Magdalena Wilczak, Michał Dudziński, Olaf Sitarski, Justyna Iwaniuk, Aleksandra Kwiatkowska, Adam Bęben, Aleksandra Lipka, Marcin Mitał, Natalia Szafranko, Paweł Piotrowski, Galina Sokolovskaya, Natalia Lamperska, Jakub Mróz Opracowanie redakcyjne, skład i projekt graficzny: DTI Media Reklama i promocja: Jarosław Stąpór, Tel.: 535 89 95 95, e-mail: [email protected] pl.fonadental.com 26. 8. 2015 18:48:35 AD 4 Tribune BE „ExtremActive!” Krzysztof Kulka n Mogłoby się wydawać, że niewiele wspólnego ze stomatologią mają czołgi, amfibie oraz ekstremalna jazda na 200-metrowej linie rozciągniętej nad zbiornikiem wodnym... Nic bardziej mylnego! 8-9. sierpnia, w czasie eventu ExtremActive okazało się, że wszystkie te rzeczy mogą być bardzo bliskie również stomatologii. W końcu – nie każde szkolenie musi wyglądać podobnie: warsztaty lub wykłady w wielkich salach, przeplecione przerwami na kawę, obiad oraz wieczorna integracja. Fundacja „Be Active Dentist” postanowiła przełamać stereotyp szkoleń i zaproponować uczestnikom coś nowego, coś innego – coś, czego jesz- cze nie było i co uczestnicy na pewno zapamiętają na długo! Zdecydowanie udało się! W niniejszym artykule i na zdjęciach prezentujemy wszystko to, co wydarzyło się podczas „ExtremActive!”. W sobotę rano uczestnicy zostali podzieleni na 5 grup, każda z nich przez godzinę brała udział w jednej stacji te- matycznej. Potem przechodziła do kolejnej i tak minął początek szkolenia. Na stacjach tematycznych poruszane były następujące tematy: l Zabezpieczenie miejsca zdarzenia i zaburzenia przytomności. l Badanie poszkodowanego i resuscytacja krążeniowo-oddechowa z użyciem fantomów. Anafilaksja i wstrząs w gabinecie stomatologicznym. l Bezpieczeństwo pacjenta podczas zabiegu implantacji – zasady przygotowania narzędzi chirurgicznych. l Urazy i obrażenia, uszkodzenie naczyń krwionośnych, zatrucia. l Następnie nadszedł czas na pyszną, wojskową grochówkę Tribune BE serwowaną w kuchni polowej. Po chwili przerwy i pysznym jedzeniu korzystaliśmy z kolejnych atrakcji. Jeździliśmy czołgiem po bezdrożach (oj, trzeba było się mocno trzymać…), amfibia posłużyła nam m.in. do wanie akumulatorów. To bardzo ważne, ponieważ wkrótce nastąpiła prawdziwa wojna! Zostaliśmy podzieleni na drużyny, otrzymaliśmy karabiny pełne kulek z kolorową farbą i udaliśmy się w ustronne miej- przejazdu po wodzie, w czasie którego wiele osób postanowiło ochłodzić się kąpielą (39-stopniowy upał to nie „przelewki”…), więc jedna po drugiej wyskakiwały z amfibii do wody. sce, aby przekonać się, jak poradzimy sobie w prawdziwym boju. Paintball był rewelacyjny i dostarczył nam kolejnej, potężnej dawki wrażeń! Ostrzał okazał się tak potężny, że oczy należało mieć „dookoła głowy”, osłaniać siebie oraz swoich towarzyszy... Nie obyło się bez rannych (naturalnie, chodzi o poplamienie farbą), ale wyrównana walka wymagała czasami przyjęcie żelowej kulki… To ciągle nie koniec atrakcji! W tzw. międzyczasie można było również zjechać na tyrolce, czyli 200-metrowej linie zawieszonej pomiędzy 2 brzegami. Prędkość była ogromna, a wydzielana adrenalina tak potężna, że niejednej osobie po przejeździe i opadnięciu adrenaliny, trzęsły się po nogi! Mieliśmy również sposób na ciekawą formę ochłodzenia się. Kto tylko chciał, mógł wziąć udział w offroad'owej jeździe próbnej (Land Roverem oraz Jeep'em) – z jednej strony gwarantowało to klimatyzację, a z drugiej silne wrażenia i doświadczenie jazdy po bezdrożach świetnie przygotowanym do tego pojazdem. Potem czas na chwilę odpoczynku, kąpiel oraz nałado- Gdy słońce zaczęło znikać za horyzontem, nadszedł czas na ognisko oraz imprezę z DJ-em i odpowiednią muzyką. Po tak intensywnym dniu większość wybrała jednak ognisko, spędzaliśmy więc czas przy wspólnym posiłku oraz degustacji najróżniejszych napojów – wszystko to, na co tylko mieliśmy ochotę. Integracja trwała do samego rana. Ten niezwykły klimat i rozmowy zostaną w pamięci wszystkich uczestników! Następnego dnia wzięliśmy udział w kolejnych warszta- tach, a po nich nastepiło oficjalne zakończenie tego wyjątkowego szkolenia. Ogłoszony został wtedy nowy Ambasador Fundacji „Be Active Dentist” – prof. dr hab. Marek Ziętek. Nadszedł czas na pamiątkowe zdjęcie i niestety..., „powrót do rzeczywistości”. Smutno, że ten wspaniały event tak szybko się zakończył, ale rozpoczął się tym samym nowy rozdział szkoleń stomatologicznych, które – wierzymy w to mocno 5 – przyciągną coraz większe rzesze wspaniałych dentystów oraz ludzi z branży, a na kolejnej edycji „ExtremActive” spotkamy się również z Tobą. Zapraszamy serdecznie i do zobaczenia! AD 6 Tribune BE Warsztat, jakich mało Mateusz Stolarski n Nad brzegiem Narwi, 40 km od centrum Warszawy, w luksusowym hotelu Narvil, 12-14 czerwca odbywały się I Mazowieckie Spotkania Stomatologiczne. Konferencję organizowała Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie wspólnie z „Be Active Dentist”. stylu, nawiązującym do żywiołu wody i spokoju lasu. Miejsce warte odwiedzenia. Wiedzieliśmy, że poziom szkolenia musi przynajmniej dorównać wyjątkowemu miejscu, dlatego przygotowaliśmy wiele różnych etapów na część praktyczną. Szczególne zasługi przy organizacji tego wydarzenia miała dr Marta Klimkowska-Misiak (zastępca prezesa Okręgowej Rady Lekarskiej). Mocnym akcentem spotkania były sobotnie warsztaty chirurgiczno-implantologiczne organizowane przez „Be Active Dentist”. Szkolenie zaczęło się od krótkiej prelekcji lek. dent. Macieja Michalaka, który wprowadził uczestników w tematykę warsztatów, omawiając przygotowanie chirurgiczne z wytworzeniem płata z szyciem oraz sam zabieg implantacji, a także nakreślił pojęcie PRF (fibryny bogatopłytkowej). Hotel wykonany w bardzo eleganckim i niestandardowym Następnie od 2 uczestników pobrano krew w celu uzy- skania fibryny w wirówkach laboratoryjnych. Jako, że jest to proces, który trwa kilkanaście minut, wykonany został w pierwszej kolejności. W dalszej części uczestnicy nacinali i preparowali płaty śluzówkowo-okostnowe, aby przygotować 2 łoża pod implanty. W tym szkoleniu wykorzystaliśmy implanty firmy Thommen Medical. Do jednego łoża należało wprowadzić wszczep, do drugiego – świeżo uzyskany PRF. Ostatnim etapem tej części była nauka szycia chirurgicznego przy wykorzystaniu różnych technik. Etap praktyczny kończyła nauka obsługi lasera firmy Fona. Można było również wytworzyć płat śluzówkowo-okostnowy, porównując cięcie do tego wykonanego skalpelem, odsłonić implant czy zaobserwować, jak wygląda zjawisko koagulacji przy pomocy tego urządzenia. Szkolenie zwieńczyły liczne pytania uczestników do prowadzącego lek. dent. Macieja Michalaka, a udany dzień zakończyła reprezentacja Polski, pokonując Gruzję 4:0! Warsztaty praktyczne, które odbywały się w hotelu Narvil będą kontynuowane i rozwijane podczas kolejnych spotkań współorganizowanych przez „Be Active Dentist”. W czasie największych polskich targów stomatologicznych – CEDE 2015, BAD zaplanowała przeprowadzenie 19 różnych warsztatów, w tym 3 z zakresu chirurgii implantologiczne oraz 3 z implantologii. Miejsca na wspomniane warsztaty rozeszły się jak przysłowiowe „ciepłe bułeczki” i na 3 miesiące przed CEDE na większość z nich nie było już wolnych miejsc. Wyciągając z tego wnioski, na FDI 2016 (które w przyszłym roku zastąpi CEDE) przygotujemy znacznie więcej warsztatów, aby każdy uczestnik mógł znaleźć coś dla siebie i żeby miejsca nie skończyły się tak wcześnie – choć tego nie jesteśmy w stanie zagwarantować. Tribune BE 7 Wszyscy razem! n Gdy grupa aktywnych dentystów idzie razem w tym samym kierunku, chce zrobić coś więcej i dobrze im to wychodzi. O granicach w stomatologii, ambicjach, przepisie na sukces i przyjaźni na całe życie rozmawiamy z prof. Markiem Ziętkiem, rektorem UM we Wrocławiu i Ambasadorem „Be Active Dentist”. Niedawno zakończyliśmy szkolenie „ExtremActive” zorganizowane przez grupę “Be Active Dentist”. Bez wątpienia można powiedzieć, że projekt się udał. Czym, Pana zdaniem, było to szkolenie? Prof. Marek Ziętek: W naszym życiu, wbrew pozorom, w wielu sytuacjach znajdujemy dzo zadowolony, że pozwolono nam jechać na czołgu. A jazda na czołgu była wyjątkowo ekscytująca! W czasie projektu „ExtremActive” został Pan wybrany trzecim Ambasadorem „Be Active Dentist”. Swoją postawą idealnie wpisując się w ideę BAD, jest Pan wzorem do naśladowania – potrafi być wybitnym dentystą i jednocześnie znajduje czas na dodatkową aktywność. Dlaczego już tyle czasu wspiera Pan Fundację BAD? Ponieważ to są młodzi, bardzo aktywni ludzie, a zawsze takich lubiłem. Wydaje mi się, że kiedyś w młodości sam taki byłem! Ludzie z BAD Doświadczenie w zakresie organizacji warsztatów przez BAD jest bardzo duże. Lekarze takich właśnie aktywności oczekują. Ta forma nie jest rozpowszechniona na dużych kongresach, ale to jest coś, czym możemy zaskoczyć gości z zagranicy. Przed nami następne wydarzenia stomatologiczne, w które angażować się będzie Fundacja BAD: CEDE 2015 oraz Kongresy FDI – tegoroczny i w 2016 r. W tym roku do Bangkoku wybiera się delegacja BAD. Czy to cenne doświadczenia? Wyjazd do Tajlandii na kongres FDI to znakomita szkoła organizacji ogromnej imprezy, To bardzo smutnie, ale czasy tzw. działalności społecznej mijają. Członkom BAD jeszcze się chce, są pełni energii i zaangażowania. To ogromny kapitał, który takie „dinozaury” jak ja (chociaż jest ich naprawę niewielu), powinny umiejętnie wykorzystać, wspierając ich i pomagając. I kierować, aby mogli ominąć rafy, na których my się rozbijaliśmy. Jak zachęciłby Pan innych młodych dentystów do aktywności razem z Fundacją „Be Active Dentist”? Do aktywności w BAD nie trzeba zachęcać. Opinia o świetnych imprezach roznosi się sama. Trzeba o tym mówić na zjazdach, szkoleniach teoretycznych i popularyzować wśród studentów. Jestem zachwycony działalnością BAD! Otrzymałem dyplom ambasadora tej fundacji i będę się starał być ambasadorem aktywnym, a nie malowanym. Rozmawiała: Anna Świąder się w sytuacjach ekstremalnych: przy pacjencie, przy negocjacjach w sprawach kupna sprzętu, w drodze do naszych gabinetów. Tych sytuacji nagłych i ekstremalnych jest sporo, naturalnie – najwięcej jest ich w gabinecie. I również tego typu szkolenia pozwalają nam oswoić się z nagłymi sytuacjami, które nas spotykają. Pozwalają na przemyślenie: w jaki sposób utrzymać dystans do czegoś, co się może nagle zdarzyć. I temu chyba to szkolenie było poświęcone. Co Pana najbardziej zaskoczyło w czasie tego spotkania? Jazda czołgiem. W pierwszym momencie myślałem, że będziemy jechali w czołgu, ale że temperatura była tam pewnie ok. 80 stopni, byłem bar- robią bardzo dobrą pracę dla aktywizacji w ogóle stomatologii, ale też dla zaktywizowania samych stomatologów. Dlatego uważam, że jest to coś, co powinienem robić, bo jest to warte wspierania. Jak opisałby Pan osoby z Fundacji? Czym się charakteryzują? Przede wszystkim są to inteligentni młodzi ludzie. Tacy, którym się jeszcze coś w życiu chce. A że im się chce, to to, co robią – im wychodzi. Każda ich inicjatywa kończy się sukcesem. Do tej pory nie ponieśli żadnej porażki, są ludźmi sukcesu i dlatego warto z nimi trzymać. Czy forma szkoleń, jakimi są warsztaty praktyczne prowadzone przez aktywnych dentystów to odpowiednia metoda edukacji? w której weźmie udział na kilkanaście tysięcy uczestników. Koledzy będą mogli zobaczyć, jak takie kongresy wyglądają na świecie, kto na nie przyjeżdża, jakie są imprezy towarzyszące, jaka jest logistyka itp. Będą mogli to skonfrontować z tym, co sami już organizowali. Uważam, że to wiele ich nauczy. Jak w związku z przyszłorocznym kongresem FDI widzi Pan dalszą współpracę z BAD? Organizatorzy kongresu FDI w Polsce bardzo liczą na pomoc lekarzy i studentów z BAD. Wśród starszych lekarzy bardzo trudno dziś znaleźć zaangażowanych ludzi. Albo chcą coś zrobić, ale za pieniądze, albo jeszcze przed imprezą wypinają pierś do orderów. Ambasador Prof. dr hab. Marek Ziętek – (ur. W 1951 r. w Kłodzku), studiował na Akademii Medycznej we Wrocławiu w latach 1969-1974 (dyplom lekarza otrzymał z tytułem „Prymus inter pares”). Stopień naukowy doktora nauk medycznych uzyskał w 1980 r., doktora habilitowanego w 1991 r., tytuł naukowy profesora w 1999 r., stanowisko profesora zwyczajnego w 2004 r. Jest specjalistą II stopnia w dziedzinie protetyki stomatologicznej od 1979 r. oraz II stopnia w dziedzinie periodontologii od 1995 r. Od maja 2011 r. sprawuje funkcję rektora Uniwersytetu im. Piastów Śląskich we Wrocławiu. Członkostwo w towarzystwach naukowych: członek z wyboru Międzynarodowej Akademii Pierre Faucharda – wiceprezes, European Federation of Periodontology, European Academy of Periodontology, Groupement International pour la Recherche Scientifique en Stomatologie et Odontologie, członek honorowy i prezydent honorowy Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego. Autor ponad 260 opracowań i prac naukowych, autor rozdziałów w 5 podręcznikach medycznych. Promotor 14 doktoratów, opiekun 2 habilitacji, recenzent dorobku naukowego 8 profesorów, 7 doktorów habilitowanych i 25 przewodów doktorskich. Członek komitetu redakcyjnego 5 czasopism medycznych. 8 Tribune BE Dentysta w Afryce n Dr Konrad Rylski jest niezwykłym dentystą o wielkim sercu. Wyjeżdża do Afryki, aby walczyć z chorobami uzębienia. Wyjeżdża, aby pomagać. Co najważniejsze, robi to bezinteresownie. Co skłoniło go takich wypraw? Dlaczego właśnie Czarny Ląd? Jak zrodził się pomysł misji w Afryce i od czego się wszystko zaczęło? Konrad Rylski: Pomysł zrodził się spontanicznie w 2011 r., kiedy na zaproszenie księży Marianów przebywałem w misjach kameruńskich, w okolicy Abong-Mbang, Atok, Djouth. Sam wyjazd był bardzo spontaniczny. Poznałem siostrę zakonną, która pracowała tam przez 7 lat. To ona rozwiała moje wątpliwości. I stało się – pojechałem. To, co zobaczyłem, zaowocowało „Dentystą w Afryce”. Nie jesteśmy organizacją, jesteśmy ludźmi, którzy tam jadą, bo tam nie ma lekarzy dentystów. Służymy fachową pomocą, poprawiamy stan zdrowia. Nie trzeba wyjeżdżać na rok czy dwa, żeby pomóc, wystarczy kilka tygodni. Pierwsza misja to Kamerun. Ile trwała? Pierwsza wyprawa trwała 2 tygodnie. Poświęciłem ją na poznanie potrzeb – zobaczyłem opuszczony gabinet dentystyczny w Abong-Mbang, zniszczony unit i mnóstwo sprzętu, o jakim nawet nie uczyłem się na studiach. Ile wypraw odbyło się do tej pory i do jakich krajów? Byłem w Afryce już 12 razy, moi koledzy 8, czyli łącznie było 20 wypraw. Kierunkiem było głównie Abong-Mbang, w Kamerunie. Była również jedna wyprawa do Namibii, do ośrodka w Katima Mulilo. Bez absolutnie oddanej sprawie Siostry Nazariuszy, prowadzącej ośrodek zdrowia w Abong-Mbang i jej działań, nie byłoby możliwe zrealizowanie tych wszystkich wyjazdów. Czy z Panem wyjeżdżają inni specjaliści? Tak. Na misje wyjeżdżamy z lekarzami innych specjalności – z okulistami, dermatologami czy kardiologami. Czy miał Pan jakiś konkretny cel, który chciał osiągnąć już podczas pierwszej misji? Pierwszy raz, wyjeżdżając do Kamerunu, nie miałem żadnego celu, nie wiedziałem nawet, kogo spotkam. Cel pojawił się później – była nim pomoc Siostrze Nazariuszy w uruchomieniu gabinetu w Abong-Mbang, później przyszła refleksja, że jest jeszcze wiele do zrobienia. Wyjeżdżając do Afryki, znał Pan warunki pracy dentystów, wiedział czego się spodziewać? Absolutnie nie wiedziałem, czego się spodziewać, dlatego też nie robiłem żadnych konkretnych planów. Opieka zdrowotna oparta jest tam o sieć państwowych placówek – mówię tu o sieci medycznej, nie stomatologicznej. Ta w Kamerunie opiera się głównie na metodach „tradycyjnych” (np. wypalanie bolących zębów węglem) lub „wyrywaczach zębów” pracujących w autobusach, rzadkością są osoby praktykujące w szpitalikach czy ośrodkach zdrowia. Jakie przeszkody napotkał Pan podczas misji? Brak prądu, brak sterylnych narzędzi – a kolejka długa, malaria, itp. Media – są oczywiście, woda – nie stanowi problemu, Internet też – kiedy jest się w zasięgu nadajnika… Poważnie mówiąc: misjonarze nie mieszkają w lepiankach. Nie jesteśmy do tego stworzeni, nie przetrwalibyśmy. Mamy wodę, a czasem nawet prąd. Jaki jest stan uzębienia tamtejszej ludności? Nie jest najlepszy – w Kamerunie jest dużo przypadków zgorzeli, więc główna praca to ekstrakcje… Czy jest dostęp do podstawowych środków i przyborów higienicznych? Dostęp do podstawowych środków i przyborów higienicznych jest, ale można go porównać z dostępem do samochodów Lamborghini w Polsce... Też jest i to całkiem niezły... Jak przygotowywał się Pan do pierwszej i kolejnych misji? Przed pierwszą misją skończyłem pracę ok. godz. 21.00, a lot był o 7.00 rano, więc musiałem się spakować. Wiedziałem, że dla misjonarzy rarytasem są kabanosy i majeranek – pojechałem i kupiłem duży zapas tych produktów, do tego kilka opakowań „Ptasiego mleczka”. Spakowałem latarkę, repelent i laptop. Resztę bagażu uzupełniły krany, żarówki, kabelki i inne drobiazgi, o przewiezienie których poprosili mnie misjonarze przez osoby organizujące moją wizę do Kamerunu. Miałem z nimi trochę przygód w Paryżu..., bo jak wytłumaczyć „żabojadom”, po co mi 4 baterie prysznicowe i to w bagażu podręcznym. Miałem też kalosze, które do tej pory zdobią misję i gabinet. Do kolejnych misji przygotowywałem się już bardziej metodycznie: mikroskop od Pana Seligi, materiały, narzędzia niezbędne do naprawy sprzętu na miejscu itp. w sobie za grosz pokory. Począwszy od pokory dla drugiego człowieka – myśli przecież inaczej jak ja i nie ma to nic wspólnego z kolorem skóry, każdy z nas myśli inaczej. Skończywszy na braku prądu – nawet przez kila dni, brak Internetu – zrozumiecie. Rozumiem, że w planach są kolejne misje… Oczywiście! Obecnie przygotowuję wyprawę do Republiki Środkowoafrykańskiej – do misji w środku lasu, gdzie żyją Pigmeje. W panach są również Ghana i Uganda. W jaki sposób można pomóc, jeżeli nie ma możliwości wyjechania tak daleko? Proszę pisać: dentysta@ dzieciafryki.com lub spróbować znaleźć sposób włączenia się w działalność organizacji, np. Fundacji „Redemptoris Missio” czy Fundacji „Dzieci Afryki” (www.dzieciafryki.com) albo innej organizacji niosącej pomoc. Może to być również działanie dla poszczególnych osób na misjach. Można też czekać 20 lat i znaleźć swoją drogę… A może inny kontynent, np. Azja? Jeśli Pan Bóg mnie pośle, to i Azja – nie mnie to wyrokować. Jakie doświadczenia zdobył Pan, uczestnicząc w misji? Okazało się, że nie mam Czy taka wyprawa jest dla każdego, kto chce pomagać? Pomagać można na różne sposoby – nie koniecznie w Afryce, może obok ciebie jest właśnie ktoś, kto potrzebuje pomocy, może mijasz go codziennie, może to twoja mama lub tata, może brat? Mnie zostało dane pomagać tam, innym gdzie indziej, pomóżmy sobie odnaleźć powołanie! Gdybym miał wybierać, pomagałbym na Grenlandii – lubię, kiedy jest chłodno. W Afryce czuję się nie najlepiej i do tego od dziecka nie cierpię karaluchów, ale zostałem posłany właśnie tam. Rozmawiała: Karolina Sobczak Tribune BE 9 „Juvenes Pro Medicina”– ze stomatologią Natalia Lamperska n 22-23. maja 2015 r. w Centrum Kliniczno-Dydaktycznym Uniwersytetu Medycznego w Łodzi odbyła się Międzynarodowa Konferencja Naukowa „Juvenes Pro Medicina”, zorganizowana przez Studenckie Towarzystwo Naukowe UM w Łodzi. JPM jest jedną z największych konferencji naukowo-szkoleniowych mających miejsce w centralnej Polsce i odbywa się każdego roku od ponad 50 lat, tym razem w ca- łości w języku angielskim. 53. edycja tego wydarzenia była szczególna, ponieważ po raz pierwszy w historii utworzono sesję stomatologiczną. W jury zasiedli wybitni specjaliści: prof. Elżbieta Bołtacz-Rzepkowska – Przewodnicząca Jury, prof. Elżbieta Pawłowska, dr n. med. Joanna Grącka-Mańkowska, dr n. med. Marta Tyndorf, dr n. med. Joanna Kunert oraz dr n. med. Patrycja Proc. Do konkursu zgłosili swoje autorskie prace naukowe adepci kierunku lekarsko-den- tystycznego z całej Polski. Jury wyróżniło następujące z nich: 1. miejsce: Magdalena Świątkowska „Parental awareness concerning dental trauma and its treatment in children-questionnaire study” 2. miejsce: Mateusz Radwański „A comparison of the shaping abilities of three nickel-titanium rotary instruments in simulated L-curved canals” 3. miejsce: Katarzyna Buła ”Needle phobia – a problem worth consideration?” Największym zainteresowaniem młodych naukowców cieszyła się endodoncja oraz psychologiczne aspekty pracy lekarza dentysty. Sponsorem wspierającym sesji stomatologicznej był organizator targów CEDE 2015 oraz FDI Poznań 2016. Autorka wygranej pracy otrzymała bezpłatny wstęp na dzień wykładowy podczas konferencji PTS@CEDE2015 w Poznaniu. Nieodłącznym elementem konferencji „Juvenes Pro Medicina” są warsztaty, seminaria i wykłady. Zajęcia te prowadzili wykładowcy naszej uczelni oraz zagraniczni goście. Największym zainteresowaniem cieszyły się warsztaty szycia chirurgicznego i „naukowe szybkie randki”, podczas których profesorowie odpowiadali na zadawane im indywidualnie pytania. Zwieńczeniem konferencji było uroczyste ogłoszenie wyników oraz rozdanie nagród, a następnie bankiet w hotelu Holiday Inn. Seniorzy – pominięci w obszarze profilaktyki Aleksandra Grabiec n Kolejny kierunek w swojej akcji profilaktycznej „Zdrowy uśmiech w 2 minuty” obrał lek. dent. Paweł Muszyński, wychodząc tym razem naprzeciw osób starszych. 2 minuty to wystarczający czas, by lekarz powiedział pacjentowi, co może sam robić, by cieszyć się dobrym stanem zdrowia własnych zębów jak najdłużej. W społeczeństwie naszych czasów rośnie liczba osób starszych. Statystyczne dane epidemiologiczne dotyczące tej grupy wiekowej są alarmujące: bezzębie występuje u ponad 40% osób powyżej 65 r.ż.! Stan jamy ustnej u starszych oraz ich znikoma wiedza wskazują na to, że dentyści nie poświęcają zbyt wiele czasu na profilaktykę i rozmowę. Profilaktyka to najprostszy sposób na zdrowie jamy ustnej oraz ogólną kondycję pacjenta, na którą wpływa również uzębienie. W omawianej grupie zwraca się uwagę na to, jak dbać o protezę lub w przypadku osób z pełnym uzębieniem przypomina o regularnym szczotkowaniu zębów i używaniu nici dentystycznej. Osoby w średnim wieku z niewielkimi brakami w uzębieniu należy ukierunkować nie tylko na to, aby dbały o zachowanie pozostałych zębów ale też uzupełniły braki, gdyż mogą one prowadzić do zmian w stawach skroniowo-żuchwowych, pojawiają się trzaski, dolegliwości bólowe. W przypadku starszych pacjentów trzeba koniecznie udzielić instruktażu użytkowania protezy zębowej: najważniejsze, aby nie spać z nią, nie trzymać w szklance z wodą, co jest bardzo powszechne. Wilgotne środowisko w połączeniu z akrylowym materiałem protezy (refundowanej przez NFZ) stanowią dobre podłoże dla rozkwitu bakterii. Należy ją zatem przechowywać w suchym pojemniku. Nowym odbiorcą akcji „Zdrowy uśmiech w 2 minuty” są domy spokojnej starości i uniwersytety III wieku. Podczas spotkań z osobami starszymi będą poruszane 4 następujące zagadnienia: 1. Parodontoza – jak z nią walczyć i powstrzymywać Nie jest to choroba, którą da się cofnąć, ale zahamowanie jej rozwoju jest możliwe. Ważne jest wczesne wykrycie – to możliwe dzięki regularnym przeglądom stanu zębów przez lekarza dentystę. Dbając o higienę jamy ustnej, uniemożliwia się rozwój tej choroby. tkanki są niedostatecznie odżywione i zaopatrzone w niezbędne substancje. Ryzyko rozwoju chorób przyzębia, które wzrasta ze zwiększoną 2. Nowotwory jamy ustnej 10% nowotworów jamy ustnej to nowotwory złośliwe, występujące po 50 r.ż. Na potrzeby akcji „Zdrowy uśmiech w 2 minuty” skierowanej do osób starszych firma partnerska wypożycza urządzenie Oralistest do wykrywania wczesnych zmian nowotworowych poprzez wykonanie prostego, miarodajnego badania w sposób nieinwazyjny. 3. Palenie tytoniu Palenie papierosów działa maskująco na stan zapalny dziąseł oraz przyzębia, przyczyniając się równocześnie do ich chorób. Często u palaczy krwawienie dziąseł charakterystyczne dla toczącego się procesu zapalnego jest bardzo ubogie. Sprawia to, że osoba paląca jest nieświadoma istnienia choroby. Ponadto składniki dymu tytoniowego, głównie nikotyna, działa kurcząco na powierzchniowe naczynia krwionośne. W efekcie, ekspozycją na dym tytoniowy można zmniejszyć poprzez wyeliminowanie go ze środowiska, bowiem związane jest tak z czynnym, jak i z biernym paleniem. 4. Protezy zębowe Prawidłowa higiena uzupełnień protetycznych gwarantuje utrzymanie zdrowia jamy ustnej, daje szansę na wieloletnie, komfortowe ich użytkowanie oraz zachowanie obecnego uzębienia resztkowego. Lekarze dentyści wciąż apelują o to, aby stworzyć rządowy program opieki stomatologicznej nad osobami starszymi. W naszym kraju powinien zostać zwiększony dostęp do specjalistycznego leczenia protetycznego, chirurgicznego, periodontologicznego. Ważne jest zapewnienie odpowiedniego finansowania. Obecny stan jest krytyczny. 45,43 zł – to kwota, która przypada w 2015 r. na 1 Polaka na leczenie stomatologiczne na rok, a obejmuje szeroki wachlarz świadczeń od leczenia zachowawczego, poprzez protetyczne, leczenie dzieci, kobiet w ciąży i działania profilaktyczne. Polityka senioralna w obszarze stomatologii nie istnieje, o czym świadczy fakt, że u osób powyżej 65 r.ż. świadczenia ogólnostomatologiczne stanowią zaledwie 25% usług realizowanych w gabinecie dentystycznym – większość to protetyka. Promowanie działań sprzyjających poprawie stanu uzębienia seniorów we współpracy z lekarzami dentystami to szansa na zmianę niekorzystnej sytuacji. Tribune 10 ACTIVE Opieka nad „Erasmusami” Małgorzata Sęk n Wyjazd na „Erasmusa” to niesamowite przeżycie. Jedną z wielu zalet programu jest szansa poznania fantastycznych ludzi. Od 2 lat opiekuję się studentami przyjeżdżającymi w ramach programu „Erasmus” do Wrocławia, dzięki czemu mogę uczestniczyć w ich życiu codziennym na miejscu i wziąć udział w programie już w Polsce. Jest dużo czynników, które decydują o możliwości wyjazdu, m.in. średnia ocen z całego toku studiów, aktywna działalność w kołach studenckich, publikacje, a także praca na rzecz programu „Erasmus”. Jest to pewnego rodzaju konkurs. Na studia wyjeżdżają najlepsi, co nie zmienia faktu, że można być częścią wielkiej „Erasmusowej rodziny” już w Polsce. Moja przygoda rozpoczęła się w zeszłym roku w momencie, kiedy dostałam zgodę na przeniesienie do Wrocławia. Od razu wiedziałam, że nie chcę być tylko studentem, a częścią czegoś większego – nowe miasto, nowi ludzie, tym samym nowe możliwości. Na stronie programu ukazało się ogłoszenie: potrzebna pomoc przy studentach programu „Erasmus”. Bez zastanowienia napisałam. Dostałam pod opiekę 2 delegatów z Turcji. Razem odkrywaliśmy uroki pięknego Wrocławia. Co roku przyjeżdża do Wrocławia ok. 100 studentów z całej Europy. Chcą oni studiować rok lub pół roku na Uniwersytecie Medycznym kierunki m.in takie, jak: medycyna, stomatologia czy farmacja. Wiele moich kolegów i koleżanek myśli, że opieka nad „Erasmusami” polega na rodzaju „baby sitting” – nic bardziej mylnego. To jedynie pomoc w poinformowaniu, jak kupić bilet, jak dostać się z lotniska do centrum miasta czy którego operatora kartę sieci komórkowej zakupić po przyjeździe. Śmiem twierdzić, że to oni są bardziej poinformowani ze względu na ciekawość nowym miejscem. Nowa kultura, nowi ludzie, bariera językowa skłaniają do bacznej obserwacji, podążania za nowościami i wydarzeniami toczącymi się w mieście, na co ja często nie zwracam uwagi ze względu na czas, jaki trzeba poświęcić nauce. Dlatego uwa- żam, że zagraniczni studenci są świetnym źródłem informacji – najlepiej wiedzą, co obecnie dzieje się w mieście. „Erasmusi” studiują w grupach z „english devision”. Zajęcia odbywają się w języku angielskim, dodatkowo w planie nie może zabraknąć zajęć z języka polskiego. Nauka podstawowych zwrotów zdecydowanie ułatwia życie w Polsce, dlatego „Erasmusi” chętnie w nich uczestniczą. Bez oporu praktykują zdobyte umiejętności w rozmowach z Polakami, wtrącając nauczone zwroty. W zimowym semestrze kolejnego roku byłam odpowiedzialna za pobyt chłopaka z Portugalii. Diogo był studentem V roku medycyny. Jego pasją są podróże, dzięki czemu znaleźliśmy wspólny temat do rozmów. Zaprzyjaźniliśmy się. Po rozmowach z wieloma przyjezdnymi studentami jednoznacznie stwierdziliśmy, że Wrocław to świetny punkt wypadowy. Blisko stąd zarówno na zachód Europy, do Drezna czy Berlina, jak również do Pragi, Bratysławy i pięknego Lwowa. Latają tutaj i stąd samoloty tanich linii lotniczych, więc podróż na dalsze odległości też nie jest problemem. Wszyscy „Erasmusi” traktowali się nawzajem jak jedna wielka rodzina. Cotygodniowe wspólne obiady, gdzie każdy miał szanse coś ugotować dla wszystkich, od ciast po mięsa przez zupy, sałatki i makarony. Niezwykłym przeżyciem, było oczekiwanie na pizze, które przygotowali studenci z Włoch dla 30 osób. Włoska pizza to prawdziwa uczta dla podniebienia. Weekendy wypełniały podróże po Polsce. Nie można podczas rocznego pobytu nie odwiedzić Krakowa czy Warszawy. W powietrzu czuć niezwykle przyjazną atmosferę. Bariera językowa nie miała znaczenia. Zdolności językowe studentów są różne. Jedni mówią lepiej, drudzy trochę gorzej, ale to nie ma najmniejszego znaczenia. Wszyscy są mili i wyrozumiali dla siebie, a przede wszystkim – uśmiechnięci. Wspierają się nawzajem. To właśnie „Erasmusi” otworzyli mi oczy na liczbę i różnorodność restauracji we Wrocławiu poprzez częste wyjścia w poszukiwaniu nowych smaków. Przyjaźnie zawarte z niektórymi trwają do dziś, a więzy wzajemnej serdeczności będą się rozwijać. 23 kwietnia nasza uczelnia ogłosiła listę osób, które dostały szansę na wyjazd. Można było się starać o wyjazd m.in. do Niemiec, Hiszpanii, Turcji, Włoch. Wszystkim zakwalifikowanym życzę wspaniałego pobytu, aby stworzyli zagraniczną rodzinę – taką, jaką tu w Polsce tworzą „Erasmusi”. Tribune ACTIVE 11 Świat movie: dentysta sadysta Justyna Iwaniuk n Jak mówi polskie przysłowie: „Jak nas widzą tak nas piszą”. Czy faktycznie lekarz dentysta jest aż tak źle odbierany przez pacjentów. Czy może „punkt widzenia zależy od punktu siedzenia” i to ten unit jest wszystkiemu winien? Kinematografia do dziś nie doceniła lekarza dentysty i niestety na ekranach kin czy telewizorów nie mogliśmy, jak na Wśród amerykańskich produkcji również nie mogło zabraknąć akcentów stomatologicznych. Na pierwszy plan wysuwa się tu Kac Vegas, gdzie śledzimy losy 4 przyjaciół, którzy wyruszają do Las Vegas na wieczór kawalerski jednego z nich. Jako dentystę widzimy tu Stu Prica, który jest drętwy i nudny, a przez cały film próbuje „wyluzować”, co jak się okazuje po dużej dawce wysokoprocentowych napo- nego”. Do takiego dentysty i ja bym się bała iść. Pacjenci płaczą przed gabinetem, w poczekalni panuje wręcz grobowa atmosfera. Sam gabinet też nie przyciąga swoim urokiem. Dentysta, a właściwie dentystka (Bożena Dykiel), przedstawiony jest w sposób mało atrakcyjny. Fartuch trochę rzeźniczy, mina mało uśmiechnięta – od razu można zasłabnąć. Dodatkowo, na fotelu obok w bólach wije się pacjent, któremu druga dentystka rwie korzenie kleszczami do siekaczy. Istny horror, a niby komedia… stawiany w podobny sposób, bo taka „etykietka” do nas przylgnęła. Z drugiej strony, czy ktoś oprócz zakochanych w stomatologii studentów lub lekarzy dentystów chciałby Na pewno takich wzmianek jest dużo więcej, ale czy bardzo się od siebie różnią? Zazwyczaj dentysta jest przed- oglądać serial lub film o miłym i wesołym dentyście? Chyba słabo by się to sprzedało. Ale też trzeba pamiętać, że w każdym z nas jest ziarenko „dentysty-sadysty”… AD Nowoczesne systemy implantów BEGO Semados® Implanty z linii S / RI / RS / RSX / MINI / PI W ofercie efektywne materiały kościozastępcze i membrany (BEGO Implant Systems) razie, zobaczyć sylwetki miłego, pełnego werwy i kreatywności dentysty. Światem seriali i filmów rządzą chirurdzy, diagności i patolodzy. Stomatolog najczęściej przedstawiany jest w sposób stereotypowy, czyli albo sadysta, który jest żądny krwi pacjenta, albo nudziarz z sąsiedztwa. Filmem, który „z automatu” wyskoczył w wyszukiwarce, gdy zaczęłam szukać informacji do tego artykułu był „Dentysta” w reżyserii Briana Yuzny. Jako głównego bohatera spotykamy tu Alana Feinstona – lekarza dentystę, który ma prywatną praktykę w bogatej dzielnicy i jest strasznym pedantem. Akcja filmu zaczyna się „rozkręcać”, gdy w rocznicę ślubu tytułowy bohater odkrywa romans swojej żony. Efektem jest szereg scen, w których dentysta wyładowuje złość na pacjentach i traktuje ich w coraz bardziej brutalny sposób. Jeżeli ktoś lubi takie obrazy filmowe, polecam – ja, niestety, nie dałam rady. W tej historii nie mogło zabraknąć zemsty na niewiernej żonie, która traci wszystkie przednie zęby z rąk swego męża. Fanom horrorów i nieco kiczowatych thrillerów film może się spodobać, ale jeżeli ktoś lubi swego dentystę, to niech lepiej nie ogląda. jów, przychodzi mu dość łatwo. W nieznanych okolicznościach Stu traci ząb (dla zainteresowanych – górny siekacz boczny po lewej stronie), bierze ślub z panią lekkich obyczajów i wpada w tarapaty narkotykowe. TWÓJ PARTNER W IMPLANTOLOGII PROTETYCE ORTODONCJI i CAD/CAM Kolejna amerykańska produkcja pokazuje dentystę w trochę inny sposób. Dr Julia Harris – dentystka, kobieta – szef, a dodatkowo nimfomanka, która nęka swego asystenta, aby znaleźć z nim wspólny język ciała. Tak właśnie w filmie „Szefowie wrogowie” lekarza dentystę przedstawił Seth Gordon. Tak na marginesie, musiał on często rozmyślać lub nawet fantazjować o swojej dentystce, aby stworzyć taki obraz lekarza. Kiedy myślę „stomatolog w polskim filmie”, przychodzą mi na myśl 2 sceny. Pierwsza to fragment filmu „Dzień świra”, gdzie główny bohater trafia w ręce „misiowatego” dentysty, który, delikatnością nie grzeszy i dzwoni lusterkiem po zębach pacjenta. Jednak nie można mu odmówić wiedzy, bo z łatwością stwierdza, że Adamowi Miałczyńskiemu przyda się szyna relaksacyjna na nocne zaciskanie zębów. Druga scena to fragment z filmu „Nic śmiesz- DENON DENTAL Sp. z o.o. ul. Kolejowa 49 | 05-520 Konstancin-Jeziorna tel. +48 22 717 58 70 | [email protected] | www.dental.pl Niewidoczne szyny Clear Aligner do repozycji zębów w ortodoncji i protetyce (Scheu-Dental) Centrum Skanowania i Projektowania BEGO CAD-CAM wykonujemy precyzyjne prace protetyczne i implantoprotetyczne (BEGO Medical) Wewnątrzustne skanery 3D do gabinetów stomatologicznych (3 Shape) denon_dental_calosc_155x230.indd 1 25/08/2015 13:44:03 Tribune 12 ACTIVE n Larys Lubowicki, student III rok na kierunku lekarsko-dentystycznym, kawaler z Bielska Podlaskiego tułał się trochę po świecie (1,5 roku Nowym Jorku, pół roku w Londynie), chirurg amator. Kocha fotografię i stomatologię. Czy udaje mu się połączyć te dwie pasje? Czy ktoś Ci już kiedyś mówił, że przypominasz z wyglądu Pana Kleksa? Larys Lubowicki: Tak było – ze względu na moje okulary! Jednak, przyjmując pacjentów, zakładam inne, bardziej „lekarskie”, bo przecież Leonardo DiCaprio wzbudza więcej zaufania niż Pan Kleks... Kiedy w Twoim życiu pojawiła się fotografia? Ktoś Cię tym zainspirował czy to był po prostu impuls? (Na twarzy rozmówcy pojawił się zawadiacki uśmiech, faktycznie: trochę przypomina Leonarda DiCaprio za młodu…). Nie było spektakularnego momentu, w którym postanowiłem: „Dziś zostanę fotografem”. Zainteresowanie sztuką zainicjowane pośrednio przez moją mamę, która projektuje piękne ogrody, istniało zawsze. Rysowałem, rzeźbiłem, malowałem, trochę fotografowałem. Kiedyś postanowiłem pożyczyć aparat mamy i zużyłem cały film na „artystyczne” zdjęcia morza. Dostałem za to solidną reprymendę! W liceum w większym stopniu zainteresowałem się fotografią i za pieniądze zarobione w czasie wakacji kupiłem pierwszą lustrzankę. Miałem też przyjemność uczestniczyć w warsztatach prowadzonych przez Marka Doleckiego – mojego pierwszego Mistrza i Mentora. Pamiętam, że gdy oceniał nasze zdjęcia, to były one: „Bardzo dobre”, „Dobre” albo „Dobre, ale można coś poprawić”. Ten sposób oceny przeniosłem na moich uczniów –najważniejsza jest zachęta do działania. Reszta przyjdzie z czasem. Po maturze zacząłem naukę w studium fotografii. Tam miałem okazję poznać prof. Stanisława Wosia, którego sposób patrzenia na świat i wrażliwość urzekły mnie bez reszty. Dlaczego zdecydowałeś się na stomatologię – przecież Z zawodu: stomatolog-fotograf mogłeś ruszyć przez swoje życie ścieżką fotografii? Po studium fotografii zacząłem studiować medycynę. W czasie pierwszego roku uświadomiłem sobie, że moje powołanie jest gdzie indziej. Pomyślałem: „Bywa tak, że przez bolący ząb nie możemy spać, jeść, cieszyć się życiem. Kłócimy się z mężem/żoną, nie chcemy poświęcać czasu dzieciom. Nie skupimy się na pracy. Dzieci coraz gorzej się uczą, małżeństwa rozpadają, firmy bankrutują. Przez ból zęba! Już wystarczająco dużo łez pochłonęła ta ziemia! Chcę uratować te małżeństwa, pomóc dzieciom – chcę być dentystą!”. Zostawiłem kierunek lekarski na UWM, aplikowałem na stomatologię na UMB – nawet dostałem „złoty indeks” (ale tylko dlatego, że koleżanka z najlepszym wynikiem nie chciała przyjść na inaugurację). I tak zaczęła się moja stomatologiczna codzienność, od której fotografia jest „odskocznią”. Jak to wszystko łączysz – studia, fotografia, życie prywatne? Od 5 lat regularnie fotografuję na zlecenie. Pracuję dla muzeów, firm (CAT, Nordhus), drukarni (ABA), salonów fryzjerskich (DUDA hair Design), restauracji. Robiłem reportaże z różnych wydarzeń i imprez. Często zarzekam się, że nie podejmę się kolejnego zadania ze względu na brak czasu, ale to uczucie, gdy biorę aparat do ręki i szukam idealnego kadru, wydaje się być uzależniające. Nie czuję wtedy zmęczenia. Niektórzy lubią robić portrety, inni smakują się w krajo- brazach lub martwej naturze. Co Ty najbardziej lubisz fotografować? Drzewa. Zdecydowanie tak – jakkolwiek dziwnie by to nie brzmiało. Myślę, że to takie moje poszukiwanie spokoju. Złamane konary, faktura kory, niestałość liści. To wszystko układa się dla mnie w jakąś prawdę o człowieku. Czasami radosną, a czasami melancholijną. Kiedyś usłyszałam stwierdzenie, że dobry fotograf musi posiadać dobry sprzęt. Czy zgadzasz się z tym stwierdzeniem? Jakim sprzętem sam pracujesz? Dużo mówi się o sprzęcie, ale dobry sprzęt czasami pomaga, a czasami przeszkadza. Nie zgadzam się z opinią, że perfekcyjne zdjęcie to takie bez szumów, z idealną ostrością, czystym kadrem i nienagannym balansem bieli. To wszystko świadczy tylko o umiejętnościach technicznych fotografującego. Dla „starych” mistrzów fotografii takie umiejętności są dopiero punktem wyjścia. Ważne jest to, co opowiadamy obrazem. Od 5 lat fotografuję aparatami pełnoklatkowymi. Pracuję często z reporterskimi lampami błyskowymi wyzwalanymi radiowo. Używam filtrów polaryzacyjnych i szarych. Co do obiektywów, wszystko zależy od tego, jaki efekt chcę uzyskać – ja używam stałoogniskowych, macro i jasne zoomy. Do pracy przydaje się dobry sprzęt, ale jeżeli patrzymy na fotografię jako na sztukę, to nie ma to aż takiego znaczenia. Lubię zastąpić obiektyw dekiel- kiem z wyciętym otworkiem. Mam też kilkadziesiąt starych aparatów – niektóre z początku XX w. Poza lustrzankami dwuobiektywowymi, dalmierzami, aparatami miechowymi mam w kolekcji aparat wielkoformatowy Cambo Master, który pozwala fotografować na błonach 4 x 5 cala lub nawet na szklanych kliszach. Klasyczne techniki pozwalają zrozumieć medium fotografii. Nie zapomnę nigdy dnia, w którym na obozie fotograficznym, razem z uczestnikami, zbudowaliśmy camerę obscurę z pokoju. To pozwoliło nam znaleźć się we wnętrzu aparatu. Poznałem wtedy w pierwszej osobie pierwotne pragnienie fotografii – chęć zatrzymania obrazu, zawładnięcia czasem, ucieczki od śmierci. Masz jakieś swoje miejsce, gdzie możesz całkowicie zapomnieć o ziemskim padole i oddać się fotografii? Od pewnego czasu działam w SAFF (Studencka Agencja Fotografii Filmowej – przyp. red.), która jest jedną z organizacji studenckich działających na UMB. Cieszę się, że jest takie miejsce, gdzie każdy zainteresowany filmem lub fotografią może wymieniać się doświadczeniami, zapytać w razie wątpliwości. Prowadzimy szkolenia z obsługi sprzętu fotograficznego, programów graficznych, organizujemy spotkania z mistrzami, utrwalamy wydarzenia na uczelni. I to właśnie tam mogę całkowicie oddać się swojej drugiej pasji, jaką jest fotografia, bo jednak niezmiennie na pierwszym miejscu znajduje się stomatologia. Dodatkowo, w domu rodzinnym mam takie swoje miejsce. Kiedyś w domu miałem jeden wolny pokój do zagospodarowania. Usiadłem, pomyślałem, rozrysowałem plan, powiedziałem sobie: „Ja lubię wiercić” i zabrałem się do pracy. Podniesienie podłogi, nowa powierzchnia ścian, wymiana ogrzewania, instalacja elektryczna. Wszystko robiłem sam – stworzyłem takie swoje małe królestwo. Zrezygnowałem z włączników światła na rzecz sterowania pilotem. Drzwi bez klamki są ukryte w ścianie. Jest tajemny przycisk, który włącza czerwone oświetlenie i rolety blokujące światło, tła fotograficzne przy ścianie i składane softboxy z lampami. Generalnie wszystko to, co potrzebne jest do pracy. Lamp często używam w plenerze. Nie jesteś typem osoby, która siedzi w miejscu, więc zapewne teraz nad czymś pracujesz. Obecnie przygotowuję się do realizacji projektu „Corpus humani” związanego ze stypendium artystycznym Prezydenta Białegostoku. Chcę w nim pokazać piękno ciała człowieka w sposób abstrakcyjny, wykorzystując do tego barwienie immunohistochemiczne, mikroskopię optyczną, mikroskopię elektronową, rtg i ultrasonografię. Sztuka i medycyna to dwie bardzo pokrewne dziedziny. Sprawne oko fotografa, które znajduje dobre kadry przydaje się także w stomatologii? Wprawne oko? Być może – nie mnie to oceniać. Na pewno empatia i otwartość wobec ludzi procentuje w obu dziedzinach. To niezbędne cechy. Rozmawiała: Justyna Iwaniuk Tribune ACTIVE 13 Łokieć tenisisty u dentysty Monika Mitek n Łokieć tenisisty (z łac. lateral epicondilitis), pomimo swej nazwy, nie jest przypadłością jedynie zawodników grających na korcie, ale może spotkać każdego, kto przesila mięśnie sterujące pracą nadgarstka (jego prostowaniem). Mogą to być osoby wykonujące precyzyjne, powtarzające się ruchy, jak: malarze, rzeźbiarze, chirurdzy czy właśnie lekarze dentyści. W artykule opisano, jak rozpoznać, leczyć, ale przede wszystkim – jak uniknąć tego zespołu objawów. Jakie są objawy łokcia tenisisty? Przede wszystkim pojawia się: l ból w okolicy nadkłykcia bocznego kości ramiennej, l problem z całkowitym wyprostowaniem stawu łokciowego, l nasilenie się bólu podczas odwracania przedramienia oraz wyprostu stawu łokciowego, l z czasem ból zaczyna pojawiać się przy prostych czynnościach, jak: otwieranie drzwi, podanie ręki na przywitanie, itp. Leczenie i prewencja łokcia tenisisty – najważniejsza jest diagnostyka i ruchomości na poziomie całej kończyny i odpowiedzialnych segmentów kręgosłupa. bólowo i przyspieszają proces regeneracji tkanek bez użycia leków. W większości przypadków niezbędna jest reedukacja posturalna jako środek dający największy efekt. Mowa tu o nieprawidłowo ustawionym kompleksie odcinka szyjnego i barków oraz nieergonomicznej pracy. Poprawiając wzorzec ruchu i sposób pracy, unika się przeciążeń na poziomie ścięgnowo-torebkowym, a tym samym zmniejsza ryzyko ponownych mikrourazów i późniejszych problemów bólowych. Coraz częściej stosowany jest również zabieg przy użyciu fali uderzeniowej. Jest to silny bodziec, który właściwie zaaplikowany powoduje rozbicie zwapnionych tkanek i mobilizację ich do regeneracji. Aplikacja radialnej fali uderzeniowej (Radial Shock Wave Therapy) pozwala na głębszą penetrację tkanek w obrębie miejsca zapalnego i zapobieganie powstawaniu zrostów (bądź rozbicie już istniejących, co może dać alternatywę wobec zabiegów chirurgicznych). Metody w fizjoterapii Opisane zabiegi są stosowane jako środki przeciwzapalne i przeciwbólowe, które przyspieszają regenerację podrażnionych tkanek. W zależności od pochodzenia urazu, pierwszym środkiem zaradczym dla epicondilitis będzie krioterapia (schłodzenie okolic zapalnych) od początku pojawienia się objawów, a gdy ustąpi czynny stan zapalny – zastępujemy ją ciepłem. Z drugiej strony, mając na uwadze pochodzenie bólu, ważny będzie odpoczynek i unikanie obciążeń, które doprowadziły do bólu. Często stosuje się wtedy kinesiotaping elastyczny albo sztywny lub opaskę uciskową niwelującą gromadzenie się napięć w problematycznym miejscu. Jeśli mieliśmy już do czynienia z ortopedą, to wiemy, że zastrzyki są powszechnie stosowane jako środek zaradczy. Istnieje jednak kontrowersja na temat stosowania ostrzykiwań glukokortykosteroidami. Na krótki czas są w stanie zniwelować ból, jednak mogą spowodować powstanie zrostów łącznotkankowych w obrębie miejsca zapalnego, co oznacza, że stan zapalny może powrócić, gdyż nie została zlikwidowana przyczyna bólu. W ekstremalnych przypadkach zrosty mogą doprowadzić do konieczności zabiegu chirurgicznego odbarczenia ścięgien. Ryc. 4 Ryc. 5 Przykładowe ćwiczenia: Ryc. 2: Stretching mięśni prostowników nadgarstka. Ręka lewa nieruchoma, stawia opór; ręka prawa napina się izometrycznie jak do wyprostu (30-40% siły) przez 10 s, a następnie rozluźnia. Ćwiczenie powtarzamy 4-5 razy. Ryc. 3: Stretching mięśni nadgarstka cd., metodyka jak w poprzednim ćwiczeniu. Ryc. 4-5: Obustronne krążenia nadgarstkami. Oprócz pewności, że szybciej pozbędziemy się urazu, będziemy mieć gwarancję, że jesteśmy właściwie zdiagnozowani, a ból nie powróci jako stan chroniczny. Często polecanymi metodami w fizjoterapii są tu metoda Cyriaxa, Mulligana czy Kaltenborna, polegające na manualnej pracy z pacjentem, używając technik rozluźniających (jak masaż poprzeczny, głęboki, sportowy, itp.) i mobilizujących. Specjalista musi zadbać o wyrównanie napięć Ryc. 3 Ostrzykiwanie Zawsze w obliczu jakiegoś problemu musimy doszukiwać się prawdziwej przyczyny naszego bólu i dlatego właśnie dobrze udać się do specjalisty. Fizjoterapeuta, po odpowiednim badaniu, powinien zwrócić uwagę na ustawienie głowy, barków i napięcie w obrębie struktur znajdujących się powyżej i poniżej bolącego miejsca, gdyż to właśnie one mogą być pierwotną przyczyny bólu. Ryc. 2 Ryc. 1 Ryc. 1: Przykładowa aplikacja kinesiotapingu o działaniu przeciwbólowym. Używanie NLPZ (niesteroidowych leków przeciwzapalnych) powinno dawać pozytywny wpływ na tego typu bóle, lepiej wybrać tu jednak maść przeciwzapalną niż leki doustne. Zabiegi fizykoterapii stosowane w rehabilitacji, to przede wszystkim: zabiegi z użyciem lasera, ultradźwięki czy elektroterapia. Te bezbolesne zabiegi, wykorzystując fizykalne bodźce, dają pozytywny rezultat zmniejszający stan zapalny, działają przeciw- Jak uniknąć łokcia tenisisty? Przede wszystkim, zadbajmy o ergonomię pracy Aby zapobiec epicondilitis, najważniejsza jest właściwa – ergonomiczna postawa. Tak w sporcie, jak i w życiu codziennym, należy wykonywać ruchy z określoną techniką, która nie wpływa na przeciążenie układu ruchu. Bez względu na pozycję pacjenta, lekarz powinien praco- wać na siedząco, przechodząc do stania najwyżej na kilka minut. Sama pozycja siedząca nie powinna narażać na skręty i zgięcie tułowia, odcinka szyjnego, pracę w pochyleniu czy nieprawidłowe ułożenie barków. Łokcie muszą być podparte i ułożone jak najbliżej tułowia, by były ustabilizowane i odciążone. Krzesełka powinny umożliwić regulację zarówno siedziska, jak i oparcia. Odpoczynek i ćwiczenia są niezbędne Tak samo, jak przy każdym wysiłku, także w pracy należy pamiętać o odpoczynku. Wprawiony sportowiec, chcąc uniknąć urazu, stosuje rozgrzewkę, a na końcu rozciąganie – tak samo w pracy, przesilając mięśnie, musimy pamiętać, że i one wymagają pewnej troski. Proste ćwiczenia wpływające na ruchomość i elastyczność naszych mięśni i stawów możemy, a nawet powinniśmy, stosować także w miejscu pracy! Piśmiennictwo: 1.http://www.sportsinjuryclinic.net/ cybertherapist/front/elbow/tenniselbow.htm 2.http://www.med.umich.edu/1libr/ sma/sma_tennisel_art.htm 3.http://www.ncbi.nlm.nih.gov/ pubmed/2538 0079 4.Bladowski M., Bogdan M. Kołakowska-Woźniczka B., Konarska-Choroszucha H., Reut K. Wstęp do ergonomii pracy w stomatologii ogólnej. Mag. Stomat. 2001, 1, 10-23. 5.Kochańska B., Pellowska-Piontek M. Ergonomia w stomatologii- podstawy, AM w Gdańsku, Gdańsk 2005, str. 29-30. Tribune 14 ACTIVE Nowoczesna protetyka Anna Polak n W dn. 26-28 czerwca w warszawskiej klinice Dental Excellence odbyła się kolejna sesja kursu protetyczAD nego dla lekarzy dentystów oraz techników dentystycznych – kurs pt.: „Innowacyjne metody preparacji pod li- cówki, korony, mosty, inlaye i onlaye. Uzupełnienia pełnoceramiczne, cyrkonowe i na podbudowie metalowej”. „Zachowanie prawidłowej okluzji statycznej i dynamicznej” to jeden dzień wiedzy teoretycznej, a kolejne 2 dni to praktyka, praktyka i jeszcze raz praktyka! Każdy z uczestników ma możliwość wykonania preparacji na tylu zębach, ile zechce, oczywiście, pod okiem specjalistów, co wydaje się być główną zaletą tego kursu. Wykładowcy to znani w polskiej stomatologii lekarze: dr med. dent. Zbigniew Piankowski, który kształci uczestników, jak wykonać preparacje pod stałe uzupełnienia protetyczne, przedstawia zasady cementowania, pobierania wycisków i komunikacji z pacjentem. Dr n. med. Jan Dethloff przekazuje informacje dotyczące diagnostyki czynnościowej stawów skroniowo-żuchwowych oraz napięcia mięśniowego. Dokładnie omawia wskazania do szynoterapii oraz powikłania możliwe po nieprawidłowo przeprowadzonym leczeniu szynami. Uczestnicy zapoznają się z działaniem łuku twarzowego. Tech. dent. Bartosz Troczyński prezentuje zalety wspólnego planowania pracy i analizy przypadku przez technika i lekarza dentystę. Określone zostają dokładnie zasady dokumentacji fotograficznej służącej do komunikacji lekarz-technik. Szkolenie to cieszy się dużym zainteresowaniem ze strony młodych lekarzy dentystów, którzy na starcie swojej pracy zawodowej pragną czerpać wiedzę od najlepszych. Kursy organizowane są już od wielu lat, a chętnych wciąż nie brakuje. Tribune ACTIVE 15 Studia w centrum Polski – Uniwersytet Medyczny w Łodzi Pasja nauki – pasja pomagania – pasja działania Aleksandra Grabiec, Jakub Tomasiuk n Miasto Łódź w ostatnim czasie dynamicznie się rozwija. W wielkomiejski krajobraz doskonale wspasowuje się Uniwersytet Medyczny z niedawno wybudowanym Centrum Kliniczno-Dydaktycznym. Uczelnia dysponuje najnowocześniejszym w Polsce Centrum Stomatologicznym, dlatego studia w Łodzi polecane są każdemu, kto pragnie zdobywać wykształcenie w zgodzie ze współczesnymi standardami europejskimi – tak na uniwersytecie, jak i w życiu codziennym. do nauczania, doskonalenia i przygotowania studentów do pracy z pacjentami oraz pierwsze w Polsce laboratorium badań nad zastosowaniem nowych materiałów i technologii w stomatologii. Instytut posiada ponad 200 stanowisk klinicznych, które są nie tylko bazą nauczania, ale także zapewniają usługi dentystyczne dla całego regionu łódzkiego. Jedyni w Polsce od ponad 12 lat posiadamy oddzielny, samodzielnie funkcjonujący Zakład Endodoncji, by tworzyć idealny klimat do pracy w tej trudnej, wymagającej pokory dziedzinie. Oddział Stomatologii PTSS Łódź Uniwersytet Medyczny w Łodzi oferuje najlepsze warunki do zdobywania wiedzy i umiejętności, nabywania doświadczeń niezbędnych w pracy lekarza dentysty. Instytut Stomatologii razem z Centrum Dydaktycznym to nowoczesny kompleks, w którego skład wchodzi m.in. Przedkliniczne Centrum Stomatologiczne wyposażone w najnowszej generacji unity i fantomy Oddział łódzki Polskiego Towarzystwa Studentów Stomatologii w roku akademickim 2013/2014 został uznany za najbardziej aktywny wśród 10 oddziałów w całej Polsce. Należy do niego 345 członków, co plasuje nas na wysokim miejscu pod względem liczebności. Organizujemy wiele akcji profilaktycznych podczas imprez masowych. Dzięki współpracy z lek. dent. Pawłem Muszyń- skim nawiązaliśmy kontakt z ogromną liczbą przedszkoli, w których przeprowadzamy lekcje o tym, jak dbać o zdrowie zębów i jamy ustnej w ramach akcji „Zdrowy uśmiech w 2 minuty”. „Dental Fashion” Łódzkie Konferencje PTSS, które odbyły się pod tym hasłem to już historia, ale każdy chętnie powraca do nich we wspomnieniach. Nazwa nawiązuje do „Fashion Week” – międzynarodowej sławy wydarzenia związanego z modą, ponieważ program konferencji jest ukierunkowany na zaprezentowanie nowinek współczesnej stomatologii. Nie samą nauką student żyje, dlatego w harmonogramie wydarzenia nie zabrakło wieczorowych eventów, z których najlepiej bawiliśmy się na weneckim balu maskowym. W dn. 13-15.11.2015 r. będziemy mieli zaszczyt organizować konferencję otwarcia, tym razem pod hasłem „Łódź you smile?”. Nie może Was na niej zabraknąć! Konferencja naukowa studentów stomatologii im. Michała Kłopotowskiego Co 2 lata Zakład Protetyki Stomatologicznej Katedry Stomatologii Ogólnej UM w Łodzi organizuje najstarszą i najbardziej prestiżową konferencję studentów stomatologii w Polsce. Początki tego cyklicznego wydarzenia sięgają lat 70. XX w., kiedy prof. dr hab. Włodzimierz Józefowicz postanowił uhonorować przedwcześnie zmarłego wybitnego studenta naszej uczelni – Michała Kłopotowskiego, organizując konferencję nazwaną jego imieniem. Poziom zgłaszanych prac jest coraz bardziej wyśrubowany, wysyłają je także studenci z zagranicy. Warto wspomnieć o wartościowych nagrodach, jak np. wejściówka na Międzynarodowe Targi Stomatologiczne w Kolonii czy voucher na Endo Meeting. „Wielka Integracja Stomy” W każdym semestrze studenci mają okazję integrować się na imprezie organizowanej przez Polskie Towarzystwo Patologów (PTP). Wydarzenie to na stałe wpisało się w kalen- darz nie tylko studentów stomatologii, lecz również tych, którzy trudy nauki mają już za sobą. UMED tańczy Pasja, taniec, muzyka! Dla studentów i pracowników naszej uczelni stworzono program kursów tańca. Z powodu niegasnącego zainteresowania przeprowadzono już 7 edycji i planowane są kolejne. Chętni mogą wybierać spośród zajęć: taniec w parach, solo, fitness, a nawet pole dance. UMED coolturalnie Dzięki współpracy Samorządu Studentów jako organizatora i ośrodków kulturalnych na terenie miasta każdy pasjonat teatru ma szanse w przystępnej cenie przenieść się świat sztuki, pozwalający oderwać się od uczelnianej codzienności. Żądni wrażeń i adrenaliny odnajdą się w pokojach zagadek. W nich każdy szczegół może być wskazówką do rozwiązania łamigłówki i pomoże w wydostaniu się z nich. Każdy odnajdzie się na naszej uczelni! Tribune 16 ACTIVE Modna stomatologia Anna Świąder n Jak poznać studenta stomatologii? Po bluzie, koszulce lub uniformie. Ubranie z symbolem szkoły wyższej czy oddziału PTSS staje się coraz bardziej popularne. Akademickie ubrania pojawiły się już w Warszawie, Łodzi, Białymstoku, Gdańsku i Lublinie. Szczecin właśnie wprowadza swoje bluzy studenckie. Studenci stomatologii – jednego z najpopularniejszych i najbardziej obleganych kierunków – teraz prezentują się modnie. Nietypowe kroje, mocne kolory, napy, guziki, zamki i wreszcie naszywki, nadruki z logo PTSS – jest tyle możliwości, aby wyróżnić się z tłumu! To również chęć poczucia przynależności nie tylko do uczelni, ale także do miejsca, gdzie się studiuje i konkretnych ludzi. Warszawa podczas których, oprócz bluz, można było zamówić również koszulki. Kilka lat wcześniej przeprowadzono także sesję fotograficzną w okolicy Łódzkiej Manufaktury modelek i modeli w nowoczesnych fartuchach. Bluzy z logo uczelni i oddziałów PTSS na piersiach to dla studentów uczelni medycznych wyróżnienie. Mimo, że studenci w Polsce od wielu lat nie noszą mundurków, odzież z emblematem uczelni przeżywa renesans. Uczelniane bluzy od lat noszą z dumą na Harvardzie, Oxfordzie czy London School of Economics. Lublin postawił na koszulki z oryginalnym projektem zęba. Wzór powstał podczas przeprowadzonego wcześniej konkursu na projekt graficzny. W nadchodzącym roku akademickim możemy spodziewać utożsamiania z grupą osób o podobnych zainteresowaniach. Dress code PTSS to minimalizm i wygoda połączone z logo naszego Towarzystwa i oprawione graficznie. swoim dla swoich – rozpoznawalnym i akceptowalnym. Strojem każdy, chce czy nie, buduje swój wizerunek. Ubranie często decyduje o pierwszym wrażeniu, które może nawet prze- lublin szczecin W Polsce moda na uczelnianą odzież również rozprzestrzenia się w błyskawicznym tempie. Coraz więcej szkół wprowadza swoje gadżety, przykładem jest choćby SGH w Warszawie. Ostatnio moda na akademickie „kangury” zawitała na medycznych uczelniach. Zapytaliśmy organizatorów akcji uczelni medycznych w Polsce, o co właściwie chodzi w importowanej zza oceanu idei. gdańsk Noś modne bluzy – jak my! Jednym z pierwszych oddziałów, który włączył się do akcji był PTSS Warszawa. Zorganizowano tam już 3 edycje, w których łącznie zamówiono ponad 400 bluz. Aktywny oddział PTSS Łódź zorganizował 2 edycje, Absolutnym rekordzistą w podobnych akcjach jest Uniwersytet Medyczny w Białymstoku. W ciągu jednego roku zamówiono tam 1000 bluz typu kangurek. Co ciekawe, również władze uczelni zamawiają bluzy, np. Pan Dziekan. łódź się następnych zamówień, tym razem będą to bluzy PTSS Szczecin. Zaproponowany projekt możecie obejrzeć już teraz w „Be Active Dentist Tribune”. Jednakowe uniformy i bluzy z logo to możliwość wyróżnienia się z tłumu, a jednocześnie Określenie „dress code” zwykliśmy odnosić do restrykcyjnych reguł, obowiązujących w korporacjach, ale też niemal każdy człowiek ma osobisty kod, którym cos wyraża. A chęć, by być jedynym w swoim rodzaju wojuje z konformizmem: być sądzić o decyzji pacjenta dot. podjęcia leczenia. W gabinecie i w biznesie rządzi minimalizm, dzięki któremu ubranie nie przysłoni naszych osobistych cech. Wy też przyłączcie się do akcji i w pełni poczujcie przynależność do PTSS-u! Białystok Tribune ACTIVE 17 Pierwsza pomoc w gabinecie – część 2 Adam Bęben n W poprzednim numerze „Be Active Dentist Tribune” opisaliśmy, jak postępować w przypadku omdleń pacjentów w gabinecie stomatologicznym. W tym pogłębimy wiedzę na temat nagłego zatrzymania krążenia (NZK) i leczenia tego stanu. Nasza interwencja i wiedza może uratować życie. Nagłe zatrzymanie krążenia to zahamowanie czynności mechanicznej serca, co skutkuje ustaniem krążenia krwi. Następstwem jest wtórne zatrzymanie oddechu. Postępowaniem ratunkowym w przypadku NZK jest resuscytacja mająca na celu przywrócenie oddechu i krążenia, a także reanimacja zapobiegająca nieodwracalnym zmianom w mózgu z powodu niedotlenienia. Ocena stanu przytomności Omdlenie zdarza się najczęściej spośród wszystkich stanów wymagających interwencji ratowniczej w gabinecie stomatologicznym. Jak zróżnicować omdlenie i NZK? Omdlenie to stan utraty przytomności trwający do 30 s z zachowanymi funkcjami życiowymi, tj. oddechem i krążeniem. Gdy obserwujemy, że stan pacjenta radykalnie się zmienił, sprawdzamy jego przytomność, wykorzystując skalę świadomości AVPU (Tab. 2). Tab. 2: Skala AVPU A – alert – osoba przytomna V – verbal – reaguje na głos P – pain – reaguje na bodźce bólowe U – unresponsive – pacjent nie reaguje na żadne bodźce = pacjent jest nieprzytomny Gdy podczas zabiegu zaobserwujemy, że pacjent stracił przytomność, niezwłocznie stosujemy tę skalę. Jeśli nadamy mu status U, podnosimy fotel tak, aby był ustawiony pod kątem ok. 110º i zdejmujemy pacjenta na podłogę: stajemy za fotelem i swoją prawą ręką obejmujemy pacjenta pod jego pachami, asekurując swoim tułowiem głowę poszkodowanego. Podnosimy nieco pacjenta i ściągamy go w dół. Kładziemy go na plecach i przechodzimy do badania ABC. Badanie ABC Znajomość schematu badania ABC jest konieczna do przeprowadzenia prawidłowej akcji ratunkowej. To mnemotechnika, dzięki której łatwo zapamiętamy prawidłową kolejność działań. Tab. 1: Przyczyny Nagłego Zatrzymania Krążenia: zaburzeń rytmu serca: migotania komór, częstoskurczu komorowego bez tętna, zatoru tętnicy płucnej zawału mięśnia sercowego i innych ostrych zespołów wieńcowych hipoksji zatrucia/przedawkowania leków kwasicy hipotermii lub hipertermii zaburzeń elektrolitowych (hipo-, hiperkaliemia, hipokalcemia…) tamponady serca odmy opłucnowej A – Airways – udrożnienie dróg oddechowych – stosujemy rękoczyn czoło-żuchwa. Jedną rękę kładziemy pod żuchwę, a drugą na czoło pacjenta i odchylamy jego głowę ku tyłowi, przyciskając tym samym żuchwę do szczęki. Jeśli występuje trudność w utrzymaniu drożności dróg oddechowych, możemy zastosować rurkę ustno-gardłową. Usuwamy także ślinę, wydzieliny i ciała obce z jamy ustnej (wałeczki z ligniny, protezy, itp.). B – Breath – ocena oddechu – utrzymując drożność dróg oddechowych (rękoczyn czoło-żuchwa), pochylamy swoją głowę nad pacjentem tak, aby nasze ucho znajdowało się w pobliżu nosa pacjenta, a nasze oczy skierowane były na jego klatkę piersiową. W ten sposób możemy obserwować przy użyciu 3 zmysłów wydolność układu oddechowego. Uchem będziemy mogli usłyszeć oddech i jednocześnie poczuć go dzięki receptorom w skórze, a wzrokiem zaobserwujemy unoszenie lub brak unoszenia się klatki piersiowej. Jeśli występuje oddech, liczymy jego częstość. Ocena układu oddechowego musi trwać 10 s. C – Circultion – ocena układu krążenia – rękę leżącą na czole pacjenta przenosimy na okolicę tętnicy szyjnej. Palcem wskazującym i środkowym wyczuwamy tętno przez 10 s. Jeśli występuje, liczymy jego częstość i miarowość. Zalecane i najczęściej praktykowane jest łączenie punktu B i C. Można tego dokonać, klęcząc przy prawym boku pacjenta i lewą ręką, obejmując jego głowę w ten sposób, aby ręka tej kończyny unosiła żuchwę do góry. Wtedy prawą rękę lekarz może umieścić na tętnicy szyjnej pacjenta, jednocześnie pochylając się, żeby zbadać oddech. Pacjent nie oddycha, brak tętna! Co dalej?! Po wykonaniu powyższych czynności wzywamy Zespół Ratownictwa Medycznego (ZRM) – 112 lub 999. Jeśli w gabinecie znajduje się asysta, wezwanie pomocy powinno nastąpić tuż po stwierdzeniu, że osoba jest nieprzytomna. Podczas czekania na pogotowie, przystępujemy do resuscytacji. Klękamy obok poszkodowanego, rozcinamy nożyczkami jego ubranie, układamy dłoń jednej ręki na środku klatki piersiowej, dokładamy dłoń drugiej ręki na grzbiecie dłoni leżącej i utrzymujemy wyprost ramion prostopadle do poszkodowanego. Uciskamy klatkę piersiową w centralnej części (tj. w linii sutkowej, nad wyrostkiem mieczykowatym mostka). Aby uciskanie przyniosło jak najlepsze rezultaty, powinno się uciskać na głębokość 1/3 wymiaru przednio-tylnego (ok. 5 cm) z częstością 100/min, nie odrywając od niej swoich rąk. Uciskamy 30 razy. Po pierwszej serii uciśnięć wykonujemy 2 oddechy ratownicze. W tym celu stosujemy maskę do sztucznego oddychania (powinna być w apteczce) lub worek samorozprężalny AMBU. Musimy pamiętać, że nie może być żadnych przecieków powietrza między naszymi ustami/ maską a ustami pacjenta. Przy metodzie usta-usta, trzeba zacisnąć pacjentowi skrzydełka nosa (eliminacja przecieku). Wdechy wykonujemy przy udrożnionych drogach oddechowych, wdmuchując powietrze przez 1 s, obserwując przy tym, czy klatka piersiowa pacjenta się porusza. Po wykonaniu drugiego oddechu, przechodzimy do kolejnej serii uciskania klatki piersiowej. Jak długo ratować?! Resuscytację 30:2 prowadzimy do przywrócenia spontanicznego oddechu pacjenta, do wycieńczenia fizycznego osoby prowadzącej resuscytację lub przyjazdu karetki. Gdy w gabinecie jest asysta, może ona przejąć uciskanie klatki piersiowej. A co, jeśli w pobliżu znajduje się AED? Wielu lekarzy dentystów pracuje w dużych klinikach, które posiadają w AED (automatyczny defibrylator zewnętrzny). Jest to specjalistyczny, skomputeryzowany przyrząd, który za pomocą poleceń głosowych i wizualnych wykonuje bezpieczną defibrylację. To jedyna i skuteczna metoda stosowana podczas reanimacji w mechanizmie zaburzeń rytmu serca – migotania komór i częstoskurczu komorowego bez tętna. Polega na zastosowaniu prądu stałego w celu przywrócenia prawidłowego rytmu serca. W gabinecie stomatologicznym trudno doszukiwać się elektrokardiografu (EKG), bez którego niemożliwe jest stwierdzenie zaburzenia rytmu serca. Problem ten został rozwiązany dzięki AED, który posiada wbudowany moduł automatycznej analizy EKG. W klinikach, które posiadają AED, nie będziemy nigdy sami. Po badaniu ABC, gdy rozpoczynamy uciskanie klatki piersiowej, asysta lub inna osoba dzwoni po specjalistyczną pomoc i biegnie po urządzenie AED. Po 30 uciskach włączamy urządzenie, podłączamy elektrody i przyklejamy je tak, jak instruuje automatyczny defibrylator i dalej wykonujemy jego polecenia. Jeśli zostanie wykryty rytm do defibrylacji, AED wykona wyładowanie elektryczne, podczas którego należy oddalić się od pacjenta (o czym również poinformuje system głosowy). Jeśli AED nie wykryje rytmu, który jest wskazaniem do defibrylacji, poinformuje o konieczności prowadzenia dalszej resuscytacji. Uff… pacjent uratowany! Jak postępować dalej? Jeśli przed przyjazdem ZRM pacjentowi powróci spontaniczny oddech, należy ułożyć go w pozycji tzw. bocznej ustalonej, która przeciwdziała zapadaniu się języka na tylną ścianą gardła i chroni przed utratą drożności dróg oddechowych. Aby tak ułożyć pacjenta, należy postępować następująco: 1.Uklęknij przed pacjentem. 2.Rękę pacjenta bliższą tobie ułóż pod kątem prostym w stosunku do ciała, a następnie zegnij w łokciu pod kątem prostym tak, aby dłoń była skierowana do góry. 3.Złap za dalszą kończynę dolną pacjenta i zegnij ją w stawie kolanowym. 4.Złap dłoń pacjenta położoną dalej w taki sposób, aby jego palce wraz z twoimi wzajemnie się przeplatały. 5.Rękę dalszą pacjenta połóż tak, aby strona grzbietowa leżała pod policzkiem poszkodowanego. 6.Przytrzymując dłoń poszkodowanego przy jego policzku, pociągnij za dalszą kończynę dolną tak, aby pacjent obrócił się na bok w twoim kierunku. 7.Udrożnij drogi oddechowe znanym już rękoczynem czoło-bródka i monitoruj oddech oraz tętno pacjenta. Pozycję bezpieczną stosujemy również, gdy w badaniu ABC wyczuwamy oddech oraz tętno pacjenta, ale jest on nieprzytomny (U w badaniu AVPU)! Polecamy zakup tego sprzętu do każdego gabinetu stomatologicznego. Znajomość opisanych procedur może się przydać nie tylko w gabinecie stomatologicznym, ale też np. w czasie urlopu. Warto zajrzeć na stronę www.ratujzsercem. pl, gdzie znajduje się mapa rozmieszczenia automatycznych defibrylatorów zewnętrznych w kraju. Tribune 18 DENTIST Łyżka indywidualna pod pracę implantoprotetyczną Sylwia Barcikowska Ryc. 1 Ryc. 2 Ryc. 3 Ryc. 4 Ryc. 5 Ryc. 6 Ryc. 7 Ryc. 8 Ryc. 10 Ryc. 11 Ryc. 12 Ryc. 13 Ryc. 9 Ryc. 14 Ryc. 1: Model roboczy. Ryc. 2: Model roboczy, rzut boczny od strony luki. Ryc. 3: Blokowanie podcieni w celu uzyskania miejsca na masę wyciskową w wykonanej łyżce indywidualnej. Ryc. 4: Zablokowanie przestrzeni pomiędzy zębami, gdzie w jamie ustnej pacjenta zostaną osadzone transfery wyciskowe. Ryc. 5: Model przygotowany do wykonania łyżki indywidualnej. Ryc. 6: Nałożenie płytki masy światłoutwardzalnej na powierzchnię modelu. Ryc. 7: Uformowanie odpowiedniego kształtu łyżki. Ryc. 8: Wykonanie uchwytu łyżki. Ryc. 9: Piec do polimeryzacji. Ryc. 10: Polimeryzacja masy światłoutwardzalnej. Ryc. 11: Obróbka obrzeża łyżki w celu złagodzenia ostrych nierówności. Ryc. 12: Wycięcie „okienka” w łyżce, które umożliwia odkręcenie transferów wyciskowych po wykonaniu wycisku z poziomu implantu. Ryc. 13: Łyżka indywidualna osadzona na modelu. Ryc. 14: Gotowa łyżka indywidualna. Tribune DENTIST 19 Rozwijanie praktyki – 8 błędów Kamil Kuczewski n Skończone studia, potem staż i praca u kogoś. W końcu „przeszedłeś na swoje” i rozwijasz własną praktykę stomatologiczną. Masz lokal, sprzęt, zatrudniasz personel, na głowie dużo więcej obowiązków, o których nie trzeba było wcześniej myśleć. Planujesz, że zyski z praktyki dadzą ci więcej dochodów niż którykolwiek wcześniej gabinet, w którym pracowałeś. Rozwijając swoją praktykę chcesz, by funkcjonowała jak najlepiej. Być może, masz też znajomych, którzy podobnie jak ty otworzyli swoją działalność i zmagają się z wyzwaniami rynku. Nie wszystkim zwiększają się obroty gabinetu w tym samym tempie. Przeczytaj, jakich błędów można uniknąć podczas rozwijania praktyki stomatologicznej. 1. C zekanie, aż „się rozkręci” Pewnie długo szukałeś lokalizacji dla swojego gabinetu. Potem przystosowałeś lokal do przepisów BHP. Remont, kupno sprzętu, przygotowanie oferty, zatrudnienie personelu i stworzenie strony internetowej kosztowało sporo pracy i pieniędzy. Dodatkowo, na barkach pojawiły się zobowiązania: opłaty stałe, kredyty, wypłaty dla pracowników. Bardzo prawdopodobne, że zrobiłeś duży szyld przed wejściem lub umieściłeś ogłoszenia w lokalnych gazetach, powiadamiając okolicę, że „istniejesz”. Może wykonałeś kilka ulotek lub stworzyłeś fanpage na Facebooku. Takie działania to standard, ale większość właścicieli praktyk stomatologicznych poprzestaje na nich i czeka na pacjentów, uwzględniając w biznesplanie, że zyski zacznie generować po 6-12 miesiącach od otwarcia praktyki. Można jednak znacznie przyspieszyć tempo pozyskiwania nowych pacjentów, przecież czekanie na nich z założonymi rękami nie przynosi rezultatów na konkurencyjnym rynku. 2. Oferowanie wszystkiego i niczego Przy formułowaniu oferty większość dentystów stara się, żeby była ona jak najszersza. Chcemy, by trafiło do nas jak najwięcej pacjentów i uważamy, że jeśli będziemy pro- ponowali wszystko, to każdy znajdzie coś dla siebie. Jednak brak pokazania, że nastawiamy się na 2-3 konkretne usługi powoduje, że w oczach pacjenta jesteśmy odbierani jako gabinet mało wyspecjalizowany. Gabinety, które wyróżniają się, promują specyficzne usługi, np. gabinet dla dzieci lub klinika estetyki. Traktowane są przez pacjentów jako miejsca, w których pracują specjaliści w danej dziedzinie. Promowanie wybranych usług wraz z odpowiednio zaplanowanym i wdrożonym działaniem pozwoli pacjentom na skojarzenie gabinetu z konkretnymi usługami. Wtedy zaczynamy tworzyć pewnego rodzaju markę. dzo ogólnych stwierdzeniach: duża konkurencja, średnia lub mała. Analiza oferty konkurencji powinna być wykonywana regularnie, nie rzadziej niż raz na 6 miesięcy. Na podstawie tych danych będziemy mogli planować własne działania. Cała analiza powinna być sporządzona w formie dokumentu. 3. Brak analizy konkurencji i lokalnego rynku 4. Z aniedbania w szkoleniu recepcji i asysty Większość osób pamięta o tym, by bardzo starannie wybrać lokalizację gabinetu, ale często zapomina, by jednocześnie przeanalizować konkurencję i lokalny rynek: liczbę praktyk, zamożność społeczeństwa, liczbę ludności, ofertę konkurencji, zakres usług innych gabinetów i wiele innych czynników, które będą miały wpływ na przychody. Często analiza konkurencji opiera się na bar- W zależności od wielkości gabinetu, właściciel praktyki zatrudnia recepcjonistkę lub zadania recepcji są powierzone asyście. Osoba odbierająca telefony i witająca pacjentów ma bardzo duży i często niedoceniany wpływ na liczbę nowych pacjentów w gabinecie. To od sposobu jej rozmowy, umiejętności argumentacji, prezentowania możliwych rozwiązań, podkreślania doświadczenia i profesjonalizmu lekarza będzie zależało, czy pacjent wybierze nasz, czy inny gabinet. Najczęściej osoba, którą wybieramy na stanowisko rozmawiającej z pacjentami jest przez nas lubiana. Nie oznacza to, że ma umiejętności takiego kierowania rozmową, żeby przynosiło to rezultaty. Sprawdzenie, jak działa recepcja jest kluczowe w rozwoju praktyki i badanie powinno dotyczyć zarówno sposobu prowadzenia rozmów przez telefon, jak i spotkania w gabinecie. Spodobał ci się artykuł? Obserwuj na Facebooku stronę „Active DentalWay”. A w następnym numerze „Be Active Dentist Tribune” ciąg dalszy tematu 8 błędów najczęściej popełnianych w rozwijaniu praktyki stomatologicznej. Zasiłek chorobowy Ivo Domagała n Lekarz dentysta w ramach swojej pracy zawodowej jest umocowany do orzekania o czasowej niezdolności do pracy. Zwolnienie lekarskie, zwane popularnie L4 ze względu na dawne oznaczenie tego formularza, to obecnie zaświadczenie ZUS ZLA. Ubezpieczonemu, któremu się je wystawia przysługuje zasiłek chorobowy. Komu przysługuje zasiłek chorobowy? Sam fakt bycia ubezpieczonym nie jest równoznaczny z nabyciem prawa do zasiłku chorobowego. To świadczenie przysługuje osobie – jeśli podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu – po 30 dniach nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego. W przypadku osoby objętej dobrowolnym zasiłkiem chorobowym, czas ten jest wydłużony do 90 dni, po upłynięciu których osoba ta nabywa dopiero uprawnienia do zasiłku chorobowego. Od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego prawo do zasiłku przysługuje absolwentom szkół lub szkół wyższych, jeśli od czasu ich ukończenia lub uzyskania dyplomu, a przed przystąpieniem do ubezpieczenia upłynęło mniej niż 90 dni. nia chorobowego lub w ciągu 3 miesięcy w przypadku choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni lub innej choroby, której symptomy ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni. Jeśli niezdolność do pracy jest wynikiem wypadku w drodze do pracy lub z pracy, prawo do zasiłku również obowiązuje od pierwszego dnia ubezpieczenia. W podobnej sytuacji znajdują się osoby, które mają 10-letni staż pracy. W przypadku senatorów i posłów ubezpieczenie również obowiązuje od pierwszego dnia, jeśli zostali oni objęci obowiązkowym ubezpieczeniem w ciągu 90 dni od wygaśnięcia mandatu. Osobie nieubezpieczonej zasiłek przysługuje, jeśli czasowa niezdolność do pracy trwała nieprzerwanie 30 dni i powstała nie później niż 14 dni od ustania ubezpiecze- Zasiłek przysługuje w czasie trwania czasowej niezdolności do pracy, nie dłużej niż 182 dni w roku. W przypadku zachorowania na gruźlicę, czas ten jest wydłużony do 270 dni. Do czasu trwania zasiłku wlicza się: l wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy, l okresy poprzedniej czasowej niezdolności do pracy, jeśli spowodowane są tą samą chorobą, a okres przerwy między kolejnymi czasowymi niezdolnościami do pracy nie przekracza 60 dni. Czas trwania zasiłku chorobowego Wymiar zasiłku Miesięczny zasiłek chorobowy wynosi 80% podstawy zasił- ku, a za okres pobytu w szpitalu 70%. W przypadku pracowników, którzy ukończyli 50 r.ż. od 15. do 33. dnia pobytu w szpitalu wypłacane jest 80%. 100% wymiar zasiłku przysługuje: l w czasie ciąży, l wskutek poddaniu się niezbędnym badaniom lekarskim, które są przeznaczone dla kandydatów na dawców komórek, tkanek, narządów oraz zabiegom pobrania powyższych, l wskutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy, w pracy lub wskutek choroby zawodowej. Kiedy zasiłek nie przysługuje? Pomimo posiadania ubezpieczenia zdrowotnego, zasiłek nie przysługuje: l osobom mającym prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, l osobom podejmującym lub kontynuującym działalność zarobkową, uprawnionym do zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku lub świadczenia przedemerytalnego, l za pierwsze 5 dni niezdolności do pracy spowodowanej nadużyciem alkoholu. l Osoba, która wykonuje pracę zarobkową w czasie trwania zasiłku chorobowego lub wykorzystująca okres zwolnienia w sposób niezgodny z zaleceniami lekarskimi, traci prawo do zasiłku za cały okres jego trwania. Czas trwania zwolnienia Zwolnienie można wystawić od dnia badania stwierdzającego czasową niezdolność do pracy, od dnia następnego, a jeśli bezpośrednio po badaniu lekarskim przypadają dni wolne od pracy – nie później niż 4 dni po badaniu. Zwolnienie może zostać również wystawione na maksymalnie 3 dni poprzedzające badanie, jeśli można stwierdzić, że osoba była niezdolna do pracy w tym okresie. Tribune 20 DENTIST Co robić, żeby nas krew nie zalała, czyli: kilka słów o terapii pomostowej Ewa Płuska n Pacjenci leczący się kardiologicznie, przyjmujący leki przeciwkrzepliwe, nierzadko jeszcze stanowią wyzwanie dla lekarzy dentystów oraz naszych kolegów w klinikach. Leki, tak niezbędne chorym ze zwiększonych ryzykiem zakrzepowo-zatorowym, zwiększają czujność dentystów. I słusznie. Wiele zabiegów w obrębie jamy ustnej wiąże się z przerwaniem ciągłości tkanek i krwawieniem. Szacuje się, że ok. 5% dorosłych pacjentów gabinetów stomatologicznych przyjmuje przynajmniej jeden lek przeciwzakrzepowy. Należą do nich: l leki przeciwpłytkowe – kwas acetylosalicylowy, klopidogrel, prasugrel, l leki przeciwkrzepliwe: heparyna niefrakcjonowana i drobnocząsteczkowa (Clexane), dabigatran, bezpośredni inhibitor trombiny (Pradaxa), rywaroksaban, inhbitor aktywnego czynnika X (Xarelto), antagoniści witaminy K – warfaryna, acenokumarol. W czasie zbierania wywiadu lekarskiego możemy wspomóc się dodatkowymi pytaniami dużego zagrożenia krwawieniem, porzucenie terapii przeciwzakrzepowej jest niekonieczne, a nawet niewskazane. Większość zabiegów stomatologicznych to zabiegi, podczas których zagrożenie to jest niewielkie. W świetle najnowszych zaleceń American College of Chest Physicans (ACCP), w przypadku „małych” zabiegów stomatologicznych rekomenduje się kontynuowanie leczenia z zastosowaniem doustnych leków przeciwkrzepliwych i stosowanie miejscowych środków hemostatycznych w obrębie jamy ustnej. Zabieg wiążący się z obfitym krwawieniem, np. operacja z zakresu chirurgii twarzowo-szczękowej czy mnoga ekstrakcja, nie powinna być wykonywana u pacjentów stosujących jakiekolwiek leki przeciwzakrzepowe. Należy jednak pamiętać, że u niektórych pacjentów rezygnacja z tych specyfików jest niemożliwa ze względu na zbyt duże ryzyko powikłań zatorowych. U pacjentów ze wszczepionym stentem tętnicy ryzyko zgonu w wyniku zakrzepicy wynosi 40%! W związku z tym, muszą oni stosować podwójną terapię przeciwpłytkową (ASA i klopidogrel). W takim przypadku należy w miarę możliwo- Decyzja o odstawieniu leków przeciwzakrzepowych na czas zabiegu powinna być podjęta na podstawie porównania ryzyka wystąpienia powikłań zatorowych po przerwaniu terapii i ryzyka krwawienia, czyli inwazyjności planowanego postępowania. o przebyte choroby na wypadek, gdyby pacjent nie umiał powiedzieć, jakie preparaty zażywa. Leki przeciwpłytkowe stosuje się w celu zapobiegania zakrzepom tętniczym, w ramach prewencji powikłań miażdżycy tętnic, leki przeciwkrzepliwe przeciwdziałają zakrzepom u osób np. z migotaniem przedsionków, po wszczepieniu sztucznych zastawek serca czy w przebiegu żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej. Warto też zwrócić uwagę na ogólny stan pacjenta, np. w czasie unieruchamiania kończyny dolnej za pomocą gipsu zawsze stosuje się profilaktykę przeciwzakrzepową w formie podawanych podskórnie heparyn drobnocząsteczkowych. W przebiegu drobnych procedur, nieniosących za sobą ści odroczyć zabieg, a jeśli jest to niemożliwe, mamy do wyboru szereg sposobów wpływających miejscowo na poprawę krzepnięcia krwi, bez konieczności odstawiania leków przeciwpłytkowych. Procedury okołozabiegowe U pacjentów przyjmujących leki zmniejszające krzepliwość krwi, warto dokonać pomiaru INR. Jeśli jego wartość jest mniejsza niż 4, wtedy ryzyko przedłużonego krwawienia nie jest większe niż u pacjentów, którzy tych leków nie przyjmują i wynosi ok. 5%. Gdy wartość przekracza 4, należy odłożyć zabieg do czasu, kiedy wskaźnik spadnie do 2-3. Przyrząd do pomiaru INR można zakupić do gabinetu i korzystać z niego bezpośrednio przed za- biegiem. Jego koszt jest dość spory, ale znaczne zwiększa bezpieczeństwo chorych. Jeśli planowany zabieg jest rozległy, a ryzyko powikłań zakrzepowo- zatorowych niewiel- a pacjent powraca do początkowego schematu leczenia, tzn. przyjmowania jedynie doustnych antykoagulantów. Aby zaopatrzyć pacjenta w heparynę drobnocząsteczkową, przepisujemy ampułkostrzykawki wiącego miejsca. Alternatywą jest też stosowanie w miejsce po usuniętym zębie gąbek nasączonych trombiną (Spongostan Dental). Gąbek takich nie trzeba usuwać, wchłaniają się one w ok. 3-5 tygodni od załoFot.: Shutterstock.com kie, rekomendowana jest tzw. terapia pomostowa. Polega ona na odstawieniu warfaryny czy acenokumarolu i zastąpieniu ich przez heparynę drobnocząsteczkową. Czas od momentu ich odstawienia do zabiegu operacyjnego zależy od czasu działania doustnego antykoagulantu. W przypadku warfaryny, leku długodziałającego, czas ten wynosi ok. 5 dni. W przypadku leków o krótszym czasie działania (np. acenokumarol) wystarczą 2 dni. zawierające lek w dawce podanej w tebeli. Pacjent może ją stosować samodzielnie, wstrzykując podskórnie w fałd brzucha zawartość ampułkostrzykawki co 24 godz. Przestrzeganie zalecanego czasu odstawienia leków nie zwalnia jednak od pomiaru INR, który powinien być wykonany w przeddzień zabiegu. Kiedy jego wartość przekracza 1,5, możemy go obniżyć, podając p.o. 1-1,25 mg witaminy K. Heparynę drobnocząsteczkową należy podać ostatni raz 24 godz. przed zabiegiem, a 24 godz. po nim włączyć ją ponownie na kilka dni. Doustny antykoagulant pacjent powinien zażyć ponownie już 12-24 godz. po zabiegu, jeśli miejscowa hemostaza nie budzi zastrzeżeń i następnie stosować go wraz z heparyną, dopóki wartość INR przez 2 kolejne dni nie będzie wskazywała prawidłowej antykoagulacji (zwykle trwa to 3-5 dni). Po tym czasie wyłączamy heparynę, Warto wspomnieć jeszcze o metodach miejscowego hamowania krwawienia. Jeśli pacjenci, których przyjmujemy są w trakcie terapii lekami hamującymi krzepnięcie krwi, dobrze jest podać im znieczulenie wraz ze środkiem miejscowo obkurczającym naczynia krwionośne (adrenalina). Nie będzie to miało wpływu na ogólnoustrojową hemostazę, a z pewnością ograniczy krwawienie w obrębie pola zabiegowego. Innym sposobem jest zastosowanie szwów wchłanialnych po dużej ingerencji i przerwaniu tkanek miękkich lub zastosowanie leku antyfibrynolitycznego, kwasu traneksamowego (Exacyl). Exacylem pacjent może płukać jamę ustną lub nasączyć nim jałową gazę i przykładać do krwa- żenia. Bardzo ważne jest także udzielenie pacjentowi wskazówek, które ograniczą ryzyko przedłużonego, obfitego krwawienia, tj. unikanie gorących posiłków i płynów, płukania Heparyna drobnocząsteczkowa Dawka Enoksaparyna 40 mg co 24 godz. s.c. (ew. 12 godz. w zależności od ryzyka) Dalteparyna 5 000 IU s.c. co 24 godz. Nadroparyna 3 800 IU s.c. co 24 godz. Metody miejscowego hamowania krwawienia ust, silnego ssania, dotykania językiem miejsca po ekstrakcji do 24 godz. po zabiegu. Pamiętajmy, aby każdorazowo zapytać pacjentów, czy przyjmują leki przeciwkrzepliwe, najlepiej wymieniając dodatkowo nazwy leków o takim działaniu. Wielu pacjentów nie wie, że leki, które stosują, mają takie działanie i odpowie przecząco mimo ich przyjmowania. Należy zdawać sobie sprawę, jak ważna jest dla nas, a przede wszystkim dla naszych pacjentów, interdyscyplinarna wiedza i współpraca między lekarzem dentystą a kardiologiem, która jeśli sprawnie przebiega, chroni chorych od groźnych dla życia powikłań, a nas od nieprzyjemnych konsekwencji wynikających z niedostatecznego przygotowania lub niedopatrzenia. Tribune DENTIST 21 Perio F5 – schematy leczenia zapaleń przyzębia Jakub Mróz n Periodontopatie są drugą co do częstości przyczyną utraty zębów. Ich leczenie wymaga kompleksowego podejścia i pełnej współpracy pacjenta. Przed rozpoczęciem leczenia należy przeprowadzić wywiad chorobowy w celu zdobycia wiedzy na temat chorób mających związek z przyzębiem. Trzeba też określić, czy pacjent cierpi na choroby wpływające na przebieg zapalenia przyzębia, czy jest obciążony chorobami, dla których zapalenie przyzębia jest czynnikiem ryzyka, czy przebył zawał serca lub udar mózgu. Opisane schematy dotyczą leczenia pacjentów ogólnie zdrowych lub chorujących na choroby niemające związku z zapaleniem przyzębia. Leczenie zapaleń przyzębia dzieli się na 4 fazy: higienizacyjną, niechirurgiczną, korekcyjną i podtrzymującą. Przed rozpoczęciem leczenia należy ocenić wartości wskaźników: płytki PI, płytki w przestrzeniach stycznych API, krwawienia podczas sondowania BoP, krwawienia z brodawek międzyzębowych PBI, głębokości kieszonek PD, utraty przyczepu łącznotkankowego, otwarcia przestrzeni międzykorzeniowych wg Hampa, ruchomości zębów. Konieczne jest wykonanie pantomogramu. Faza higienizacyjna Jej przeprowadzenie jest konieczne w każdym rodzaju zapalenia przyzębia. Pacjenta należy poinstruować co do utrzymania prawidłowej higieny jamy ustnej. Należy wyeliminować zachyłki jatrogenne – nawisające wypełnienia, uzupełnienia protetyczne. Wykonuje się skaling naddziąsłowy i polerowanie powierzchni zębów. Można zastosować antyseptyczne pasty, płukanki, żele. Należy uświadomić pacjenta o związku palenia tytoniu z zapaleniem przyzębia. W fazie higienizacyjnej usuwamy zęby o złym rokowaniu (III stopień rozchwiania) oraz leczymy endodontycznie zęby, które tego wymagają (profilaktyka zespołów endo-perio). Należy wykonać wstępną korektę zgryzu urazowego i czasowe szynowanie zębów tego wymagających. Celem jest osiągnięcie API poniżej 25% i BoP poniżej 10%. Dopiero po spełnieniu tych warunków można przejść do kolejnych faz leczenia. Faza niechirurgiczna Celem jest osiągnięcie wolnej od bakterii, kamienia poddziąsłowego i tkanki ziarninowej, gładkiej powierzchni korzenia, z którą ponownie może połączyć się ozębna. Aby to osiągnąć, konieczne są 2 rodzaje zabiegów: skaling poddziąsłowy i kiretaż. Klasyczny schemat leczenia niechirurgicznego polega na przeprowadzeniu zabiegów skalingu, wygładzenia powierzchni korzenia i kiretażu zamkniętego w poszczególnych kwadrantach co 5-7 dni. W przypadkach lekkiego i umiarkowanego zapalenia przyzębia po 6 tygodniach następuje spłycienie kieszonek przyzębnych (tym większe im głębsze są one przed rozpoczęciem fazy niechirurgicznej) oraz wycofanie objawów zapalenia. W przypadku kieszonek powyżej 7 mm efekt może być niewystarczający dla trwałej remisji. LDD (local drug delivery) – dokieszonkowe podawanie chemioterapeutyków Postępowanie to uzupełnia fazę niechirurgiczną w przypadku występowania pojedynczych kieszonek. Najczęściej stosowane preparaty to: mikrokapsułki z 1 mg chlorowodorku minocykliny (Arestin), żelatynowe płatki z 2,5 mg chlorheksydyny (PerioChip), 10% żel z doksycykliną (Atridox) i 25% żel z metronidazolem (Elyzol). aPDT (antimicrobial photodynamic therapy) – przeciwbakteryjna terapia fotodynamiczna Polega na dokieszonkowym podaniu fotouczulacza, który pod wpływem światła o odpowiedniej długości fali uwalnia reaktywne formy tlenu o działaniu bakteriobójczym. Postępowanie to stosuje się w przypadku występowania pojedynczych kieszonek opornych na inne metody leczenia. Fotouczulaczem najczęściej jest błękit metylenowy. FMD (Full Mouth Disinfection) – całościowe odkażanie jamy ustnej Łączy działanie antyseptyków – chlorheksydyny lub jodopowidonu (Betadine) ze skalingiem poddziąsłowym. W pierwszym dniu wykonuje się skaling z dodaniem chlorheksydyny lub jodopowidonu do chłodziwa w 2 kwadrantach po jednej stronie, na drugiej wizycie postępowanie to powtarza się po drugiej stronie. Przez pierwsze 2 dni pacjent w domu szczotkuje powierzchnię języka 1% żelem chlorheksydynowym oraz płucze gardło i jamę ustną 0,2% płukanką z chlor- heksydyną 2 razy dziennie. Płukanie powtarza się 2 razy dziennie przez 14 dni. W 8. dniu podaje się do wszystkich kieszonek 1% żel chlorheksydynowy lub przepłukuje się je jodopowidonem. SDD (subantimicrobial doxycycline dose) – niskie dawki doksycykliny Polega na podawaniu ogólnoustrojowo, wraz z rozpoczęciem instrumentacji poddziąsłowej, 20 mg doksycykliny 2 razy dziennie przez 3 lub 6 miesięcy. Działanie tej formy terapii opiera się nie na antybakteryjnym działaniu antybiotyku, lecz na modyfikacji odpowiedzi immunologiczno-zapalnej pacjenta. Doksycyklina w takiej dawce hamuje destrukcyjne skutki zapalenia oraz stymuluje reakcje obronne i regeneracyjne. Wskazaniem do terapii jest uogólnione przewlekłe periodontitis lub zapalenie przyzębia związane z chorobami ogólnoustrojowymi, np. cukrzycą. Terapia jest nieskuteczna u aktywnych palaczy. Faza korekcyjna W fazie tej, jeżeli istnieją wskazania, wykonujemy zabiegi chirurgiczne na przyzębiu, następnie można wdrożyć inne rodzaje postępowania – szynowanie zębów, leczenie protetyczne i ortodontyczne. Chirurgiczne leczenie przewlekłego periodontitis Celami tej fazy leczenia są: ułatwienie dostępu do powierzchni korzenia i ubytków kostnych, aby możliwe było całkowite usunięcie złogów poddziąsłowych i nasyconego toksynami bakteryjnymi cementu, spłycenie kieszonek przyzębnych ułatwiające odpowiednie utrzymanie higieny, likwidacja zapalenia i stworzenie warunków do odbudowy przyczepu łącznotkankowego i nabłonkowego oraz regeneracji kości i poprawa estetyki dziąsła. Przed wykonaniem zabiegów chirurgicznych na przyzębiu konieczne jest osiągnięcie przez pacjenta API poniżej 12%. Pomiędzy zakończeniem fazy niechirurgicznej a wdrożeniem zabiegów chirurgicznych mija 1-6 miesięcy w zależności od stanu przyzębia i rodzaju zapalenia. Po zakończonym etapie chirurgicznym powinny zostać zrealizowane cele takie, jak: brak złogów nad- i poddziąsłowych, brak kieszonek przyzębnych, brak krwawienia przy sondowaniu, brak nisz dla odkładania płytki w obrębie dziąsła. W przypadku, gdy wykonane zostały zabiegi regeneracyjne, leczenie protetyczne lub ortodontyczne może być rozpoczęte po całkowitym wygojeniu, tj. min. 6 miesięcy dla leczenia protetycznego i 3-6 miesięcy dla postępowania ortodontycznego. Wskazania do zabiegów chirurgicznych na przyzębiu Ograniczony dostęp do skalingu i root planingu – kieszonki powyżej 6 mm głębokości uniemożliwiają dokładne oczyszczenie powierzchni korzenia, zwłaszcza w trudno dostępnych miejscach w odcinkach bocznych uzębienia. Jeżeli po kilkukrotnej instrumentacji poddziąsłowej powierzchnia korzenia nadal jest szorstka i występuje krwawienie przy sondowaniu, powinno zostać wdrożone leczenie chirurgiczne. Zaburzenia budowy dziąsła, głównie jego przerost uniemożliwiający utrzymanie higieny na odpowiednim poziomie. Wskazania: zaburzenia budowy wędzidełek warg, języka, dodatni pull syndrome, furkacje II klasy, recesje I i II klasy wg Millera. Faza podtrzymująca Należy uzyskać remisję choroby, a lepiej – regenerację tkanek przyzębia. Fazę podtrzymującą przeprowadza się do końca życia pacjenta. Leczenie podtrzymujące zaczyna się 3 miesiące po zakończeniu fazy chirurgicznej. Cele fazy podtrzymującej: kontrola płytki bakteryjnej, zapobieganie nawrotom infekcji w pozostałych kieszonkach, zapobieganie nawrotom zapalenia, utrzymanie estetyki i funkcji żucia. Aby zrealizować te cele, należy stale informować pacjenta o stanie przyzębia i motywować go do należytej domowej kontroli płytki, przeprowadzać skaling i polerowanie powierzchni zębów, wykonywać niechirurgiczne leczenie nowozainfekowanych miejsc. Wizyty kontrolne powinny odbywać się co 3 miesiące. Schemat leczenia agresywnego zapalenia przyzębia (AgP) Leczenie tej postaci periodontitis z powodu odmiennej patogenezy jest inne od leczenia przewlekłego zapalenia przyzębia, to tylko leczenie objawowe. Faza higienizacyj- na jest bardzo krótka. Leczenie niechirurgiczne i chirurgiczne łączy się z ogólnoustrojową antybiotykoterapią. Korzystne jest przeprowadzenie FMD w połączeniu z amoksycyliną (500 mg 3 x dziennie) lub metronidazolem(250-500 mg 3 x dziennie) przez 7 dni. Zastosowanie tylko leczenia niechirurgicznego przynosi krótkotrwały efekt. Wybór antybiotyku powinno poprzedzić badanie mikrobiologiczne i wykonanie antybiogramu. Przerwa między fazą niechirurgiczną a chirurgiczną nie musi wynosić 6 tygodni. Leczenie chirurgiczne może być połączone z antybiotykoterapią z użyciem amoksycyliny z kwasem klawulanowym (375625 mg 3 x dziennie) w połączeniu z metronidazolem (250-500 mg dziennie) przez 7 dni. Antybiotykoterapię w fazie chirurgicznej można wprowadzić, jeżeli nie była stosowana na etapie niechirurgicznym. Odległe wyniki leczenia AgP są gorsze niż w przypadku przewlekłego periodontitis. W związku z niepewnym rokowaniem przyjmuje się także wariant usunięcia najgorzej rokujących zębów z następczym zaopatrzeniem protetycznym. Postępowanie implantologiczne u pacjentów z AgP niesie większe ryzyko niepowodzenia z powodu częstszego występowania zapalenia okołowszczepowego. W fazie podtrzymującej wizyty kontrolne odbywają się co miesiąc przez pierwsze 3 miesiące, co 2 miesiące przez kolejne pół roku, a potem raz na kwartał. Schemat paliatywnego leczenia zapalenia przyzębia Jest to postępowanie, w którym nie podejmujemy wszystkich możliwych działań leczniczych. Wdraża się je, gdy brakuje współpracy ze strony pacjenta w odpowiednim utrzymaniu higieny, gdy pacjent jest obciążony schorzeniami ogólnymi, niepozwalającymi zastosować metod leczenia niechirurgicznego i chirurgicznego oraz gdy pacjent zgłasza się z bardzo zaawansowanym zapaleniem przyzębia (zęby poza kością wyrostka, rozchwianie III stopnia wielu zębów, furkacje III klasy). W ostatnim przypadku usuwa się najgorzej rokujące zęby i wprowadza postępowanie protetyczne. Paliatywne leczenie periodontitis polega na wprowadzeniu fazy podtrzymującej od razu po zakończeniu fazy higienizacyjnej. Tribune 22 DENTIST Zastosowanie metody Icon DMG w leczeniu wczesnych etapów próchnicy Monika Witek n Postęp stomatologii małoinwazyjnej: czy można zatrzymać rozwój próchnicy zanim sięgniemy po wiertło? Na czym polega zjawisko infiltracji? Bez bólu, bez strachu, a efektywnie, czyli jak leczyć zmiany próchnicowe, unikając dyskomfortu pacjenta. Wg badań przeprowadzonych na terenie Polski, próchnica zębów jest zjawiskiem powszechnie występującym w każdej grupie wiekowej. Niepokój budzą informacje, iż znajdujemy się w czołówce krajów z największa liczbą dzieci dotkniętych tym procesem – aż 85% 6-latków. Pomimo wzrastającej świadomości i wiedzy na temat dbania o stan uzębienia i poprawnej higieny jamy ustnej, wiele osób unika wizyty u lekarza dentysty w obawie przed bólem. Bardzo często jest to determinowane przykrymi doświadczeniami z dzieciństwa, kiedy stosowane techniki le- Ryc. 1 Ryc. 2 Ryc. 3 Ryc. 1: Zestaw Icon DMG wraz z instrukcją użycia. Ryc. 2: Gotowe preparaty. Ryc. 3: Aplikacja Icon Infiltrant na powierzchnię proksymalną zęba 46. czenia nie były na tyle rozwinięte, aby zapewnić pacjentowi komfort podczas zabiegu i mogły zminimalizować stres. Współczesna stomatologia wychodzi tym obawom naprzeciw, proponując nowoczesną i alternatywną metodę leczenia z wykorzystaniem preparatu Icon DMG. Ma on zastosowanie w mniej zaawansowanych przypadkach próchnicy i co ważne, pacjent nie odczuje bólu w trakcie zabiegu. Bakterie w jamie ustnej przyczyniające się do rozwoju próchnicy produkują kwasy, które doprowadzają do demineralizacji twardych tkanek zęba. Skutkiem tego jest powstanie porów, co z czasem doprowadza do pęknięć. Preparat Icon, dzięki zjawisku infiltracji, wypełnia system porów, stabilizując tkanki zęba. Jest to pierwszy tego typu produkt na rynku. Powstał przy współpracy naukowców i lekarzy dentystów na terenie Niemiec. Metoda może byś stosowana we wczesnych stadiach rozwoju próchnicy w obszarze powierzchni proksymalnych i przedsionkowych – maksymalnie do 1/3 głębokości zębiny z wyłączeniem uszkodzenia szkliwa. Zabieg musi zostać poprzedzony wykonaniem zdjęcia rtg w celu oszacowania, czy dana zmiana może kwalifikować się jeszcze do opracowania metodą infiltracji, czy już powinno zostać przeprowadzone konwencjonalne leczenie. Produkt oferowany jest w 2 wersjach. Infiltrator próchnicy Icon do powierzchni proksymalnych został stworzony do leczenia wczesnego stadium próchnicy w obszarze międzyzębowym. Wersja do powierzchni przedsionkowych służy do infiltracji powierzchni gładkich i nadaje się w szczególności dla pacjentów po leczeniu ortodontycznym, u których stwierdzono białe plamki o podłożu próchnicowym po zdjęciu zamków. Preparatu nie należy stosować, gdy głębokość ubytków przekracza wartość D1 (wg radiologicznej klasyfikacji głębokości ubytków na podstawie zdjęć skrzydłowo-zgryzowych), a także w przypadku alergii na dany składnik. Zabieg należy wykonywać po uprzednim założeniu koferdamu, aby za- Materiał Icon Etch Skład Zastosowanie – k was solny – pirogeniczny kwas krzemowy – substancje powierzchniowo czynne 2 min Icon Dry 99% etanolu 30 s Icon Infiltrant – matryca żywiczna na bazie metakrylanów – inicjatory – dodatki chemiczne Pierwsza aplikacja: 3 min Druga aplikacja: 1 min (czas polimeryzacji I i II aplikacji: 40 s) chować suche pole zabiegowe i uniknąć kontaktu preparatu do wytrawiania z dziąsłem. Każdy zestaw Icon posiada wszystkie niezbędne komponenty do prawidłowej aplikacji (Ryc. 1 i 2). Przed rozpoczęciem leczenia, zęby zostają oczyszczone, a następnie wszystkie pozostałości po czyszczeniu są spłukane wodą. Następnym krokiem jest założenie koferdamu wraz z klinami separacyjnymi, które delikatnie poszerzą przestrzeń między zębem leczonym a sąsiadującym. W pierwszym etapie tkanka twarda zęba zostaje przygotowana do właściwej infiltracji za pomocą trawiącego żelu Icon Etch (skład: kwas solny, pirogeniczny kwas krzemowy, substancje powierzchniowo czynne). Jest on umieszczony w specjalnej końcówce, która jest z jednej strony perforowana (ta część zostaje przyłożona do leczonego zęba), a druga ma nienaruszoną powierzchnię (chroni ząb sąsiedni przed działaniem trawiącego żelu). Żel aplikuje się między zębami wyłącznie w zmieniony obszar na 2 min. Następnie usuwamy preparat ssakiem, przepłukujemy wodą przez 30 s i suszymy dmuchawką. Dodatkowo nakładamy na leczoną powierzchnię Icon Dry na czas 30 s, po czym również spłukujemy i osuszamy. Zachowanie suchości jest warunkiem odpowiedniego przenikania substancji czynnej, aplikowanej w kolejnym etapie. Po odpowiednim przeprowadzeniu opisanych czynności i upewnieniu się o suchości pola zabiegowego, przechodzimy do 2 etapów infiltracji właściwej przy użyciu żywicy Icon Infiltrant (skład: matryca żywiczna na bazie metakrylanów, inicjatory, dodatki chemiczne), używając odpowiedniej końcówki z zestawu (Ryc. 3). Nie należy posługiwać się preparatem w bezpośrednim świetle operacyjnym, ponieważ może to doprowadzić do przedwczesnego utwardzenia materiału. W pierwszej aplikacji substancja czynna penetruje wyznaczone miejsce przez 3 min. Nadmiar jest zniesiony przy użyciu nici dentystycznej, a żywica zostaje utwardzona światłem lampy polimeryzacyjnej w czasie 40 s. W drugim etapie infiltracji ponawiamy te same czynności, przy czym czas trwania penetracji to 1 min. W konwencjonalnej metodzie leczenia próchnicy chore tkanki zęba usuwane są w sposób mechaniczny, a ubytek zostaje wypełniony materiałem kompozytowym. Pomimo ogromnych postępów w stomatologii, nadal problemem są powstające nieszczelności i mikroprzecieki, co z czasem staje się przyczyną wymiany istniejących wypełnień na nowe, a to skutkuje pogłębianiem ubytków. Udowodniono klinicznie, iż każde pierwsze usunięcie twardej tkanki skraca przeciętną długość życia danego zęba. Warto również zwrócić uwagę na powierzchnie styczne, które w łatwy sposób predysponują do rozwoju próchnicy, gdyż są częstym obszarem zalegania resztek pokarmu i płytki nazębnej ze względu na utrudnione czyszczenie. Są to miejsca trudne do opracowania i w większości przypadków należy znieść również zdrowe tkanki, aby móc usunąć te zmienione próchnicowo. Wraz z postępami stomatologii małoinwazyjnej, leczenie wczesnych zmian próchnicowych metodą Icon niesie ze sobą wiele korzyści: twarde tkanki zostają zachowane, anatomia zęba pozostaje nienaruszona, a pacjent nie odczuwa bólu i nie ma konieczności zastosowania znieczulenia. Z pewnością jest to dobra alternatywa dla osób odczuwających lęk przed wizytą u dentysty, kiedy rozwijająca się próchnica jest na etapie, który można z powodzeniem zahamować. Autor zdjęć: lek. dent. Renata Zielińska, Uniwersytet Medyczny w Łodzi Tribune DENTIST 23 InterActive Krzyżówka nr 2 Jakub Tomasiuk Poziomo: 05. J ednostka strukturalno-funkcjonalna składająca się z miazgi i zębiny. 08. Efekt obejmy – pozostawienie naddziąsłowych struktur zęba i objęcie ich koroną protetyczną. 12. Z gryz… – odwrotne zachodzenie zębów. 13. Święta patronka lekarzy dentystów. 14. Najbardziej biozgodny metal wykorzystywany w protetyce. 15. W skaźnik płytki bakteryjnej powierzchni stycznych. 16. R odzaj próchnicy występującej w zębie pozbawionym żywej miazgi. 18. Pilnik główny. 22. Ćwiek gutaperkowy z zawartością chlorheksydyny. 24. Sterowana regeneracja tkanek. 25. Nakład koronowy. 26. Przygotowanie pacjenta do operacji obejmujące m.in. zniesienie lęku. 29. Ubytek niepróchnicowego pochodzenia rozwijający się z powodu ekscentrycznie działających sił okluzyjnych. 31. Główna komórka pierwszej linii obrony układu odpornościowego. 34. Miejscowo złośliwy nowotwór wywodzący się z ameloblastów listewki zębowej, rośnie naciekająco i daje często nawroty. 36. Wosk spalający się bez reszty. 37. Materiał plastyczny przeznaczony do wypełniania kanałów w połączeniu z ćwiekami. Pionowo: 01. Macierz tkanki łącznej, produkowana głównie przez fibroblasty. 02. Porcelana zębinowa. 03. Linia nosowo-uszna. 04. Zabieg plastyki przedsionka jamy ustnej, element przygotowania pod leczenie protetyczne. 06. Lek stosowany w sedacji dożylnej. 07. A ntybakteryjny czynnik obecny w ślinie. 09. Wymiana całego tworzywa, z którego wykonana jest proteza zębowa, z zachowaniem łuku zębowego. 10. Szkliwo plamkowe, zaburzenie rozwojowe zębów spowodowane przez nadmierne spożycie fluoru podczas odontogenezy. 11. Wskaźnik intensywności próchnicy. 17. Narzędzie chirurgiczne służące do łagodnego odcięcia włókien ozębnej rozpoczynającego proces usuwania zęba. 19. Usunięcie zęba. 20. Ludzki wirus niedoboru odporności. 21. Klamra … – klamra schodząca poniżej dziąsła, stosowana w przypadku zębów ze zniszczonymi koronami. 23. Lekarsko-Dentystyczny Egzamin Państwowy. 27. Wycisk pobierany przy pomocy łyżki indywidualnej. 28. Porażenie dotyczące nerwu VII. 30. Ostatni etap leczenia ortodontycznego mający na celu utrwalenie osiągniętych efektów. 32. Chirurgiczne odcięcie wierzchołka korzenia zęba. 33. Całościowe odkażanie jamy ustnej. 35. Inaczej „gangrena”. 38. O stre martwicze wrzodziejące zapalenie dziąseł. Zagadka nr 1 Tomasz Łukasik Pewien profesor wybrał 2 liczby naturalne większe od 1 i postanowił sprawdzić dedukcję 2 swoich najzdolniejszych studentów – Tomka i Mateusza. Tomek poznał sumę tych liczb, która okazała się być mniejsza od 20, a Mateusz ich iloczyn. Każdy z nich znał tylko swoją liczbę i obaj wiedzieli, że mają sumę i iloczyn pewnych liczb. Potem Tomek i Mateusz przeprowadzili następującą rozmowę: Mateusz: Nie wiem, jakie to liczby. Tomek: Wiedziałem, że nie będziesz wiedział. Mateusz: A teraz to już wiem. Tomek: A teraz to ja też wiem. Pytanie: Jakie liczby wybrał profesor? 1 2 3 4 12 5 6 9 7 11 9 8 10 11 8 7 12 4 13 17 14 15 6 16 18 19 20 21 22 23 24 25 2 26 27 28 13 3 29 34 30 31 32 33 35 5 36 10 37 38 1 HASŁO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Rozwiązaniem krzyżówki w numerze 2/2015 „Be Acive Dentist Tribune” było hasło: „amelogeneza”. Dziękujemy wszystkim, którzy przysłali odpowiedź. Do hasła wkradł się mały błąd. Nagrodę otrzymuje Marzena Popiołek z ŚUM, gdyż jako jedyna znalazła wymieniony błąd. Gratulujemy dokładności i spostrzegawczości! Nagrodę wyślemy pocztą na podany adres. Aby wygrać w bieżącym wydaniu, należy podać zarówno rozwiązanie krzyżówki, jak i zagadki. Odpowiedzi należy wysyłać do 31.11.2015 r. na adres: [email protected] w tytule wpisując: InterActive nr 7, a w treści e-maila: imię nazwisko, nazwę uczelni, adres pocztowy i rozwiązania krzyżówki i zagadki. Do wygrania książki wydawnictwa Elsevier Sp. z o.o. pt.: „Pierwsza pomoc w gabinecie dentystycznym” P. Jevon, wyd. I polskie, red. L. Brongel, rok wydania: 2012, ISBN: 978-837609-463-2 Rozwiązania działu InterActive podamy w następnym numerze „Be Active Dentist Tribune”. Tribune 24 DENTIST KONFERENCJA Zapraszamy na konferencję: DentAssist@CEDE2015 Razem dbajmy o zdrowie naszych pacjentów 12 WRZEŚNIA 2015, GODZINA ROZPOCZĘCIA 10.00 SZCZEGÓŁY I REJESTRACJA NA: WWW.DENTASSIST.COM.PL WWW.CEDE.PL ZAPRASZAMY NA KONFERENCJĘ Pawilon 15 Sale 1A+1B
