II Ns 1180/10 - Sąd Rejonowy w Białymstoku

P O S T A N O W I E N I E SĄDU REJONOWEGO W BIAŁYMSTOKU
z dnia 11 stycznia 2010 roku, sygn. akt II Ns 1180/10
Przewodniczący: SSR Małgorzata Frankowska
Sąd Rejonowy w Białymstoku II Wydział Cywilny po rozpoznaniu w dniu 30 grudnia
2010 r. w Białymstoku na rozprawie sprawy z wniosku Eugenii J., z udziałem Andrzeja J.,
Renaty R., Anny D., o podział majątku wspólnego i dział spadku, postanawia:
I. Ustalić, że w skład majątku wspólnego Edwarda J. i Eugenii J. wchodzi nieruchomość
położona w obrębie B. ( nr 0001), jednostka ewidencyjna B. ( 206101-1 ), powiat B.,
województwo p., przy ulicy Kazimierza Tetmajera, oznaczona numerem geodezyjnym … o
powierzchni 0,0443 ha zabudowana budynkiem mieszkalnym, dla której to nieruchomości w
Sądzie Rejonowym w Białymstoku prowadzona jest księga wieczysta o wartości 438 200 zł;
II. Ustalić, że w skład spadku po Edwardzie J. wchodzi udział w 1/2 części w nieruchomości
opisanej w punkcie I-szym postanowienia;
III. Ustalić, że uczestnik postępowania
Andrzej J. poczynił nakład na spadkowej
nieruchomości w kwocie 2 447 zł;
IV. Dokonać podziału majątku wspólnego Edwarda J. i Eugenii J. oraz działu spadku po
Edwardzie J. w ten sposób, że majątek opisany w punkcie I-szym i II-gim postanowienia
przyznać na wyłączną własność wnioskodawczyni Eugenii J.;
V. Zasądzić od wnioskodawczyni Eugenii J. na rzecz uczestnika postępowania Andrzeja J.
tytułem spłaty kwotę 56 916 zł płatną w terminie jednego miesiąca od daty uprawomocnienia
się postanowienia z ustawowymi odsetkami na wypadek zwłoki w terminie płatności;
VI. Nakazać uczestnikowi postępowania Andrzejowi J. aby wydał na rzecz wnioskodawczyni
Eugenii J. majątek opisany w punkcie I-szym i II-gim postanowienia w terminie jednego
miesiąca od daty uprawomocnienia się postanowienia;
VII. Wydatki w sprawie ustalić na kwotę 1826,28 zł i uznać za uiszczone do kwoty 1000 zł,
zaś w pozostałym zakresie przejąć na rachunek Skarbu Państwa;
VIII. Zasądzić od wnioskodawczyni Eugenii J. na rzecz uczestnika postępowania Andrzeja J.
kwotę 168,43 zł tytułem zwrotu części kosztów sądowych;
IX. Stwierdzić, że pozostałe koszty postępowania związane z udziałem w sprawie
zainteresowani ponoszą we własnym zakresie.
UZASADNIENIE
Wnioskodawczyni Eugenia J. po ostatecznym sprecyzowaniu wniosku wniosła o
dokonanie podziału majątku wspólnego Edwarda i Eugenii małżonków J. i działu spadku po
Edwardzie J. Podała, iż w skład majątku wspólnego wchodzi nieruchomość położona przy
ulicy Kazimierza Tetmajera, w obrębie B., jednostka ewidencyjna B., powiat B.,
województwo p., oznaczona
numerem geodezyjnym 1047 o powierzchni 0,0443 ha
zabudowana budynkiem mieszkalnym, dla której to nieruchomości w Sądzie Rejonowym w
Białymstoku prowadzona jest księga wieczysta.
Odnośnie sposobu podziału majątku wspólnego i działu spadku wniosła o przyznanie
całości majątku spadkowego na swą rzecz z obowiązkiem jednorazowej spłaty na rzecz
uczestnika postępowania Andrzeja J. Domagała się wydania majątku spadkowego przez
uczestnika Andrzeja J. w terminie miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia.
Ewentualnie w przypadku orzeczenia terminu wydania majątku spadkowego w okresie dwóch
miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia wnosiła o orzeczenie terminu spłaty na
okres trzech miesięcy od dnia uprawomocnienie się orzeczenia.
Uczestniczki postępowania Anna D. i Renata R. poparły wniosek co do zasady i
akceptowały stanowisko prezentowane przez wnioskodawczynię Eugenię J. W toku
postępowania w/w zrzekły się swych udziałów na rzecz wnioskodawczyni bez obowiązku
spłat.
Uczestniczka postępowania Andrzej J. poparł wniosek co do zasady, przyznał skład
majątku
wspólnego
sformułowaniu
oraz
stanowiska
spadkowego
wyraził
podlegającego
zgodę
na
sposób
podziałowi.
podziału
Po
ostatecznym
zgłoszony
przez
wnioskodawczynię. Domagała się orzeczenia na swą rzecz jednorazowej spłaty w terminie
trzech miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia oraz obowiązku wydaniu majątku
spadkowego na rzecz wnioskodawczyni
w terminie sześciu miesięcy.
Wnosił także o
rozliczenie w niniejszym postępowaniu nakładów poczynionych przez niego na majątek
spadkowy.
Sąd ustalił i zważył, co następuje:
W skład majątku wspólnego Edwarda i Eugeniii małżonków J. wchodziła własność
nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym, o powierzchni 0,0443 ha położonej
przy ulicy Kazimierza Tetmajera w B. Z wypisu rejestru gruntów wynika, iż nieruchomość
oznaczona jest numerem geodezyjnym 1047, położona w obrębie B. ( nr 0001), jednostka
ewidencyjna B. ( 206101-1 ), powiat B., województwo podlaskie. Dla opisanej nieruchomości
w Sądzie Rejonowym w Białymstoku prowadzona jest księga wieczysta.
Edward J. zmarł w dniu 10 lutego 2000 roku w Białymstoku. Postanowieniem z dnia
17 kwietnia 2000 roku Sąd Rejonowy w Białymstoku II Wydział Cywilny, o sygn. akt II Ns
1026/00, stwierdził, że spadek po w/w na podstawie ustawy nabyli: żona Eugenia J., córka
Renata R., córka Anna J. oraz syn Andrzej J. każdy w ¼ części.
Nieruchomość objęta wnioskiem w sprawie, o numerze
geodezyjnym
powierzchni 0,043 ha, położona przy ulicy Tetmajera zabudowana
jest
1047, o
budynkiem
mieszkalnym konstrukcji murowanej, piętrowym z poddaszem zamieszkałym i garażem. W
budynku mieszkalnym od 1980 roku zamieszkiwali małżonkowie Edward i Eugenia J.
Aktualnie zamieszkuje w nim wnioskodawczyni oraz uczestnik postępowania Andrzej J. z
rodziną, zajmując poddasze. Uczestnik postępowania poniósł na nieruchomości nakłady w
postaci: wymiany okien na poddaszu, wykonania muru oporowego przy wjeździe do garażu
oraz podłączenie przewodów kotła centralnego ogrzewania w piwnicy. W/w nieruchomość
stanowi obecnie współwłasność: Eugenii J. z udziałem 5/8 ( ½ z tytułu majątku wspólnego +
1/8 z tytułu spadkobrania po Edwardzie J.) oraz Andrzeja J., Renaty R. i Anny D. z
udziałem po 1/8 każdego z nich ( udział w majątku spadkowym po Edwardzie J.).
Powyżej wskazane udziały wynikają także z faktu, iż żaden z uczestników
postępowania nie kwestionował równych udziałów małżonków J. w ich majątku wspólnym.
Z chwilą stwierdzenia nabycia spadku przez kilku spadkobierców powstaje między
nimi wspólność praw i obowiązków spadkowych, która utrzymuje się do chwili dokonania
działu spadku. Zgodnie z art. 1035 kc w sytuacji gdy spadek przypada kilku spadkobiercom
do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o
współwłasności w częściach ułamkowych z zachowaniem przepisów tytułu VIII Kodeksu
Cywilnego. Powstała w ten sposób wspólność masy majątkowej w postaci spadku nabytego
przez kilka osób ma specyficzny charakter. Nie stanowi ona mianowicie współwłasności,
której zniesienia można dokonać w trybie przewidzianym w art. 210 kc bądź art. 617 kpc. Do
zniesienia tego typu współwłasności konieczne jest zastosowanie przepisów o dziale spadku,
w szczególności art. 1035 i następne kc, art. 1070 i następne kc oraz art. 680 kpc ( orz. SN z
dnia 05.06.1991r., III CRN 125/91, Biuletyn SN z 1991r. Nr 8, s. 13 ). Z art. 1037 kc wynika,
iż możliwe jest dokonanie działu spadku umowne na podstawie umowy między wszystkimi
spadkobiercami bądź sądowe na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców.
Stosownie do art. 684 kpc skład i wartość spadku ulegającego podziałowi ustala Sąd.
W świetle art. 31 §1 krio zasadą jest powstanie między małżonkami z mocy ustawy ustroju
wspólności ustawowej, obejmującego przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania
przez oboje małżonków lub jednego z nich. Powstała w ten sposób współwłasność ma
charakter współwłasności łącznej, co oznacza iż w czasie obowiązywania wspólności
ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego (art. 35 zd. 1
krio). Wobec ustania wspólności ustawowej małżeńskiej wskutek śmierci koniecznym zatem
przed dokonaniem działu spadku po zmarłym jest dokonanie podziału majątku wspólnego. Z
art. 689 kpc wynika, że w sytuacji gdy cały majątek spadkowy lub poszczególne rzeczy
wchodzące w jego skład stanowią współwłasność z innego tytułu niż dziedziczenie, dział
spadku i zniesienie współwłasności mogą być połączone w jednym postępowaniu.
Zgodnie z art. 924 kc otwarcie spadku następuje z chwilą śmierci spadkodawcy, zaś
spadkobierca właśnie z tą chwilą nabywa spadek (art. 925 kc). Skład spadku określa się na
chwilę otwarcia spadku, zaś następujące po niej działania skutkujące zmianą właścicieli
przedmiotów spadkowych nie mają wpływu na skład spadku. W uchwale z dnia 27 września
1974r. / III CZP 58/74, OSNC z 1975r. Nr 6, poz. 90 / Sąd Najwyższy wyraził stanowisko, iż
w dziale spadku na podstawie art. 1035 i nast. k.c. stan spadku ustala się według otwarcia
spadku, jego zaś wartość - według cen z chwili dokonania działu.
W niniejszej sprawie poza sporem pozostawała kwestia dotycząca składników majątku
wspólnego małżonków Edwarda i Eugenii J. i działu spadku po Edwardzie J. podlegającego
podziałowi. Przedmiotem podziału majątku wspólnego i spadkowego po Edwardzie J. jest
zatem nieruchomość położona w obrębie B., jednostka ewidencyjna B., powiat miasto B.,
województwo podlaskie, przy ulicy Kazimierza Tetmajera, oznaczona numerem geodezyjnym
1047 o powierzchni 0,0443 ha zabudowana budynkiem mieszkalnym.
Na uwzględnienie w sprawie zasługiwał również w wniosek w przedmiocie
rozliczenia nakładów poczynionych na nieruchomości przez uczestnika postępowania
Andrzeja J. Nakłady zostały przez w/w wykazane, nadto zostały one potwierdzone przez
pozostałych zainteresowanych.
Celem ustalenia rzeczywistej wartości nieruchomości położonej w B. przy ulicy
Tetmajera oznaczonej numerem geodezyjnym 1047 według stanu na dzień 10 lutego 2000
roku i cen aktualnych oraz wartości nakładów poczynionych na przedmiotowej
nieruchomości przez uczestnika postępowania Andrzeja J., Sąd dopuścił dowód z opinii
biegłego z zakresu wyceny nieruchomości.
Biegły sądowy po dokonaniu oględzin nieruchomości szczegółowo ocenił ich stan.
Dokonując wyceny nieruchomości w podejściu porównawczym metodą korygowania średniej
ceny wziął pod uwagę ceny nieruchomości reprezentatywnych, a następnie stosując
odpowiednie wskaźniki dotyczące lokalizacji ogólnej i szczegółowej, uzbrojenie działki,
powierzchnie nieruchomości oraz budynku, a także stan techniczny budynku i standard
wykończenia, oszacował wartość nieruchomości na kwotę 438 200 złotych.
Wycenę dokonanych przez uczestnika postępowania Andrzeja J. nakładów biegły
wyliczył na podstawie §35 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 września 2004 roku w
sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego, na kwotę 2 447
złotych (k. 104-128).
Zainteresowani nie kwestionowali opinii biegłego sądowego (k. 141).
W związku z tym Sąd tak przedstawioną opinię biegłego sądowego z zakresu wyceny
nieruchomości uznał za rzetelną, fachową oraz sporządzoną w oparciu o wiedzę i
doświadczenie biegłego, w sposób zgodny z obowiązującymi przepisami prawa.
Mając powyższa uwadze wartość udziałów zainteresowanych w majątku wspólnych
oraz majątku spadkowych zainteresowanych kształtowała się w następujący sposób: Eugenii
J. na kwotę 272 345,60 złotych, zaś każdego z uczestników postępowania na kwotę 54 649,10
złotych. Rozliczeniu podlegał również nakład poczyniony na nieruchomości przez uczestnika
postępowania Andrzeja J. w kwocie 2 447 złotych, którego wartość należało odjąć od
wartości całego majątku.
Zwrócić należy uwagę, iż zgodnie z art. 688 kpc do działu spadku stosuje się
odpowiednio przepisy dotyczące zniesienia współwłasności, a w szczególności art. 618 §2 i 3
kpc. Odpowiednie stosowanie przepisów dotyczących zniesienia współwłasności uzasadnione
jest specyfiką postępowania o dział spadku i odnosi się głównie do zastosowania określonego
sposobu zniesienia współwłasności zgodnie z przewidzianą prawem hierarchią sposobów jej
zniesienia. Stosownie do art. 622 kpc pierwszeństwo ma dokonanie podziału w oparciu o
zgodny wniosek co do sposobu zniesienia współwłasności, jeżeli nie sprzeciwia się prawu,
zasadom współżycia społecznego, ani też nie narusza w sposób rażący interesu osób
uprawnionych. Do tego sposobu dokonania działu spadku i zniesienia współwłasności
powinien nakłaniać współwłaścicieli Sąd w toku postępowania (art. 622 §1 kpc).
W
przypadku braku podstaw do zniesienia współwłasności na skutek zgodnego wniosku
współwłaścicieli wchodzi w grę zniesienie współwłasności przez podział w naturze na części
odpowiadające
wartością
udziałom
współwłaścicieli
z
uwzględnieniem
wszelkich
okoliczności zgodnie z interesem społeczno – gospodarczym. Różnice wartości wyrównuje
się w tej sytuacji przez dopłaty pieniężne (art. 623 kpc). W niniejszej sprawie mamy do
czynienia z podziałem majątku wspólnego i działem spadku dotyczącym gospodarstwa
rolnego. Jest to szczególny składnik masy spadkowej i jej podział winien nastąpić z
uwzględnieniem art. 213 kc i 214 kc i art. 619 kpc :
Jako, że stanowiska zainteresowanych w przedmiotowej sprawie, co do sposobu
dokonania działu spadku i podziału majątku wspólnego, były zgodne, Sąd czyniąc zadość ich
woli dokonał podziału majątku wspólnego małżonków Jurczyk i działu spadku po Edwardzie
J. w ten sposób, iż całość majątku spadkowego przyznał na rzecz wnioskodawczyni Eugenii
J. ze stosowną spłatą na rzecz uczestnika postępowania Andrzeja J. w wysokości
odpowiadającemu mu udziałowi w masie spadkowej, przy uwzględnieniu poczynionych
przez w/w nakładów. Sąd zgodnie ze stanowiskiem uczestniczek postępowania Renaty R. i
Anny D. nie orzekał na ich rzecz spłat od wnioskodawczyni. Biorąc ten sposób wyjścia ze
współwłasności, Sąd uznał, iż brakuje jakichkolwiek przeciwwskazań merytorycznych dla
wskazanego rozwiązania, a przed wszystkim jest on zgodny z obowiązującymi przepisami
prawa.
Przy przyjęciu, że przedmiotem działu spadku i podziału majątku wspólnego jest
majątek o wartości 438 200 złotych, ( od wartość m całego majątku 438 200 zł należało
odjąć wartość nakładów uczestnika postępowania Andrzeja J. w kwocie 2 447 zł = 435 753 zł
: 2 = 217 876,50 zł wartościowo udziały zainteresowanych w tym majątku wynosiły: Eugenii
J. udział 272 345,60 złotych, udziały każdego uczestników postępowania po 54 469,10
złotych. Uwzględniając uiszczony przez Andrzeja J. nakład w kwocie 2 447 złotych i
wartość jego udziału 54 469,10 złotych = 56 916,10 złotych w zaokrągleniu 56 916 złotych),
Sąd zasądził na rzecz uczestnika postępowania Andrzeja J. tytułem spłaty od
wnioskodawczyni kwotę 56 916 złotych. Opisaną spłatę zasądzono w terminie miesiąca od
daty uprawomocnienia się orzeczenia. Sąd uznał bowiem, że jest to wystarczający okres do
pozyskania środków finansowych, zwłaszcza z uwagi na fakt, iż wnioskodawczyni wyrażając
wolę przejęcia nieruchomości musiała liczyć się z obowiązkiem dokonania spłat w terminie
jak najkrótszym. Nadto jak wskazała sama wnioskodawczyni na ostatnim termie rozprawy
jest w stanie dokonać spłaty w tym terminie, albowiem skorzysta z pomocy finansowej
córek.
Powyższe zatem warunki płatności uwzględniają sytuację życiową i możliwości
płatnicze obu stron, uprawnionej oraz zobowiązanej, i realizują w pełni ich uzasadnione
interesy.
Na wypadek zwłoki w płatności należności zasądzone zostały odsetki ustawowe na
podstawie art. 212 § 3 kc w zw. z art. 688 kpc.
Stosownie do orzeczonego terminu spłaty Sąd nakazał uczestnikowi Andrzejowi J.,
aby w terminie
jednego miesiąca od daty uprawomocnienia się orzeczenia wydał
wnioskodawczyni majątek podlegający podziałowi. Orzekając w przedmiocie terminu Sąd
uznał, iż wzajemne interesy stron uzasadniają konieczność orzeczenia jednego terminu
spłaty, jak i wydania nieruchomości. Ustalenie jednego terminu dla obu tych czynności
powoduje należyte zabezpieczenie interesów obu stron i gwarantuje właściwą realizacje
nałożonych obowiązku. Nadto, w ocenie Sądu termin wydania jest odpowiedni, aby w tym
czasie
uczestnik postępowania mógł podając czynności w celu zabezpieczenia potrzeb
mieszkaniowych swej rodziny. O powyższym orzeczono w oparciu o art. 624 kpc w zw. z art.
688 kpc.
Reasumując o powyższym orzeczono mając na uwadze art. 567 § 3 kpc, art. 624
kpc, art. 688 kpc, w zw. z art. 686 kpc w zw. z art. 212 kc.
Orzekając o kosztach sądowych Sąd uznał, że zainteresowani powinny w nich
partycypować stosownie do swych udziałów w majątku objętym wnioskiem, albowiem
udziały te odzwierciedlają ich stopień zainteresowania rozstrzygnięciem sprawy (art. 520 § 1
kpc).
Wydatki w sprawie wyniosły 1 826,28 złotych i stanowiły je koszt wynagrodzenia
biegłego powołanego w sprawie (k. 131). Wydatki zostały uiszczone przez uczestnika
postępowania Andrzeja J. do kwoty 1 000 złotych. W pozostałym zakresie zgodnie Sąd
przejął koszty sądowe na rachunek Skarbu Państwa. Jednocześnie mając na uwadze udział
uczestnika postępowania Andrzeja J. w majątku objętym wnioskiem Sąd zasądził na jego
rzecz od wnioskodawczyni kwotę 168,43 złotych tytułem zwrotu części kosztów sądowych.
Pozostałe koszty związane ze swym udziałem w sprawie zainteresowani powinni
ponieść we własnym zakresie (art. 520§1 kpc).