KARTA PRAW LEKARZA

POLSKIE TOWARZYSTWO PRAWA MEDYCZNEGO
OKRĘGOWA IZBA LEKARSKA W KRAKOWIE
STUDENCKA PORADNIA PRAWA MEDYCZNEGO
UNIWERSYTETU JAGIELLONŚKIEGO
PRZEDSTAWIAJĄ
KARTA PRAW LEKARZA
Autorzy opracowania:
-
Maciej Gibiński
mgr Marcin Mikos
mgr Ewa Krzyżowska
dr Stefan Poździoch
dr Jerzy Friediger
dr Jolanta Orłowska-Heitzman
Kraków 2008
Stan prawny na dzień 30 listopada 2008 r.
Karta Praw Lekarza zawiera podstawowe regulacje prawne wynikające z :
I. Konstytucji z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483)
II. Ustawy dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny ((Dz. U. Nr 16, poz. 93)
III. Ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o izbach lekarskich (Dz. U Nr 30 poz.158),
IV. Ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. zawodzie lekarza i lekarza dentysty
(Dz. U. Nr 28, poz. 28 i Nr 88, poz. 554 oraz z 1998 r. Nr 106, poz. 668),
V.
Ustawy
z
dnia
30
sierpnia
1991
r.
o zakładach
opieki
zdrowotnej
(Tekst jednolity: Dz. U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89)
VI. Ustawy z dnia 6 września 2001 r. prawo farmaceutyczne (Tekst jednolity: Dz. U.
z 2004 r. Nr 53, poz. 533),
VII. Ustawy dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz.
U. Nr 191, poz. 1410)
VIII. Ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U.
Nr 111, poz. 535, z 1997 r. Nr 88, poz. 554 i Nr 113, poz. 731
IX. Ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej (Dz. U. z 2004 r. nr
144, poz. 1529),
X. Ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 210, poz. 2135),
XI. Ustawy o lekarzu sądowym dnia 15 czerwca 2007 r. o lekarzu sądowym (Dz. U.
Nr 123 poz. 849),
XII. Kodeksu Etyki Lekarskiej dnia 2 stycznia 2004 r., (tekst jednolity; zawierający
zmiany uchwalone w dniu 20 września 2003 r. przez Nadzwyczajny VII Krajowy
Zjazd Lekarzy).
Karta proklamowana została dnia 16 grudnia 2008 r. w Krakowie podczas
konferencji „Prawa Lekarza” zorganizowanej przez Polskie Towarzystwo Prawa
Medycznego.
I. Prawa lekarza wynikające ze stosowania przepisów Konstytucji RP:
1.Prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia
oraz do decydowania o swoim życiu osobistym - art.47.
2.Prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy - art. 66.
3.Prawo do określonych w ustawie dni wolnych od pracy i corocznych płatnych
urlopów oraz maksymalnych norm czasu pracy określonych w ustawie - art.66.
II. Prawa lekarza wynikające z Kodeksu Cywilnego:
1.Prawo do ochrony dóbr osobistych - art.23.
2.Prawo żądania zaniechania działania, gdy jego dobro osobiste zostaje zagrożone
cudzym działaniem, chyba że nie jest ono bezprawne - art. 24. § 1.
3.Prawo żądania, w razie dokonanego naruszenia dóbr osobistych, ażeby osoba,
która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego
skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w
odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również
żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na
wskazany cel społeczny - art. 24. § 1.
4.Prawo żądania naprawienia na zasadach ogólnych szkody majątkowej, jeżeli
wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa art. 24. § 2.
III. Prawa lekarza, o których stanowi ustawa o izbach lekarskich:
1.Prawo wybierania i bycia wybieranym do organów samorządu lekarzy - art. 16
pkt.1.
2.Prawo korzystania z pomocy izb lekarskich w zakresie rozwijania kwalifikacji
zawodowych oraz zapewnienia właściwych warunków wykonywania zawodu - art.16
pkt.2.
3.Prawo korzystania z ochrony i pomocy prawnej organów izb lekarskich - art.16
pkt.3.
4.Prawo korzystania ze świadczeń instytucji izb lekarskich i działalności
samopomocowej - art.16 pkt.4.
5.Prawo do roszczenia odszkodowania od okręgowej izby lekarskiej w przypadku
uniewinnienia lekarza lub umorzenia postępowania z tytułu odpowiedzialności
zawodowej, w
drodze rewizji nadzwyczajnej lub w wyniku wznowienia
postępowania, w terminie roku od dnia uprawomocnienia się wyroku - art.44 ust.1
– 2.
IV. Prawa lekarza, o których stanowi ustawa o zawodzie lekarza i
lekarza dentysty:
1. Lekarz może uzyskać tytuł specjalisty w określonej dziedzinie medycyny po
odbyciu przeszkolenia określonego programem specjalizacji i złożeniu egzaminu
państwowego albo po uznaniu równoważnego tytułu specjalisty uzyskanego za
granicą - art.16 ust.1.
2.Lekarz może odbywać specjalizację:
-na podstawie umowy o pracę, w pełnym wymiarze czasu pracy, zawartej z
jednostką organizacyjną prowadzącą specjalizację na czas określony, w celu
doskonalenia zawodowego, obejmującego realizację programu specjalizacji
(rezydentura),
-umowy o pracę, zawartej na czas nieokreślony lub określony okresem trwania
specjalizacji z jednostką organizacyjną prowadzącą specjalizację,
-płatnego urlopu szkoleniowego udzielanego pracownikowi na czas trwania
określonej specjalizacji na podstawie odrębnych przepisów,
-poszerzenia zajęć programowych dziennych studiów doktoranckich o program
specjalizacji zgodny z kierunkiem tych studiów i udzielonego urlopu szkoleniowego
lub urlopu bezpłatnego,
-umowy o pracę, zawartej na czas nieokreślony z jednostką organizacyjną inną niż
określona w art. 19 ust. 1 ustawy, zapewniającą realizację części programu
specjalizacji w zakresie samokształcenia, szkolenia i uczestniczenia w wykonywaniu
oraz wykonanie ustalonej liczby określonych zabiegów lub procedur medycznych,
pełnienie dyżurów medycznych, które lekarz jest obowiązany pełnić w czasie
realizacji programu odpowiedniej specjalizacji, w liczbie określonej w tym programie,
nie mniej niż 3 dyżury w miesiącu, i w ramach płatnych urlopów szkoleniowych
udzielanych pracownikowi na czas niezbędny do zrealizowania pozostałej części
programu specjalizacji w jednostce organizacyjnej prowadzącej specjalizację lub
odpowiednio prowadzącej staż kierunkowy,
-umowy cywilnoprawnej o szkolenie specjalizacyjne, zawartej z jednostką
organizacyjną prowadzącą specjalizację; jednostka organizacyjna prowadząca
specjalizację nie pobiera od lekarza opłat za to szkolenie - art.16 ust.1a -1b.
3. Lekarz, który odbywa specjalizację w ramach rezydentury, ma prawo
do otrzymywania zasadniczego wynagrodzenia miesięcznego ustalanego corocznie
przez ministra właściwego do spraw zdrowia do dnia 30 marca roku
poprzedzającego rok, w którym lekarz rozpoczyna lub odbywa specjalizację, na
podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez
wypłat nagród z zysku za ubiegły rok, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu
Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski",
w drodze obwieszczenia, do dnia 15 stycznia każdego roku, w wysokości nie
mniejszej niż 70 % tego wynagrodzenia - art.16 ust. 1h. (39)
4. Lekarz ma prawo uzyskać świadectwo potwierdzające posiadanie umiejętności
z zakresu węższych dziedzin medycyny lub udzielania określonych świadczeń
zdrowotnych, po odbyciu szkolenia i zdaniu egzaminu państwowego - art. 17. (54)
ust.1 – 2.
5.Lekarz ma prawo doskonalenia zawodowego, w szczególności w różnych formach
kształcenia podyplomowego - art.18 ust.1.
6.Lekarz ma prawo używania tytułu i stopnia naukowego oraz tytułu specjalisty w
brzmieniu określonym przez przepisy - art.20.
7. Lekarz posiadający odpowiednio wysokie kwalifikacje ma prawo kierowania
eksperymentem medycznym - art. 23.
8. Lekarz ma prawo przeprowadzenie eksperymentu leczniczego, polegającego na
prowadzeniu przez lekarza nowych lub tylko częściowo wypróbowanych metod
diagnostycznych, leczniczych lub profilaktycznych w celu osiągnięcia bezpośredniej
korzyści dla zdrowia osoby leczonej, za pisemną zgodą osoby mającej w nim
uczestniczyć i jeżeli dotychczas stosowane metody medyczne nie są skuteczne lub
jeżeli ich skuteczność nie jest wystarczająca - art.21 ust.2, art.25. ust.1.
9. Lekarz ma prawo przeprowadzić badanie lub udzielić pacjentowi innego
świadczenia zdrowotnego bez jego zgody, jeżeli wymaga on niezwłocznej pomocy
lekarskiej, a ze względu na stan zdrowia lub wiek nie może wyrazić zgody i nie ma
możliwości porozumienia się z jego przedstawicielem ustawowym lub opiekunem
faktycznym, przy czym decyzję tę , lekarz powinien w miarę możliwości
skonsultować z innym lekarzem - art. 31. ust.1- 2.
10. Lekarz ma prawo wykonać zabieg operacyjny albo zastosować metodę leczenia
lub diagnostyki stwarzającą podwyższone ryzyko dla pacjenta czynności, po
uzyskaniu jego pisemnej zgody - art.34 pkt.1 – 8.
11. Jeżeli w trakcie wykonywania zabiegu operacyjnego albo stosowania metody
leczniczej lub diagnostycznej wystąpią okoliczności, których nieuwzględnienie
groziłoby pacjentowi niebezpieczeństwem utraty życia, ciężkim uszkodzeniem ciała
lub ciężkim rozstrojem zdrowia, a nie ma możliwości niezwłocznie uzyskać zgody
pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego, lekarz ma prawo, bez uzyskania tej
zgody, zmienić zakres zabiegu bądź metody leczenia lub diagnostyki w sposób
umożliwiający uwzględnienie tych okoliczności. W takim przypadku lekarz ma
obowiązek, o ile jest to możliwe, zasięgnąć opinii drugiego lekarza, w miarę
możliwości tej samej specjalności - art.35 ust.1.
12. Lekarz może nie podjąć lub odstąpić od leczenia pacjenta, o ile nie zachodzi
przypadek, o którym mowa w art. 30 ( każdy przypadek, gdy zwłoka w jej udzieleniu
mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała
lub ciężkiego rozstroju zdrowia, oraz w inne przypadki niecierpiące zwłoki), przy
czym jeżeli lekarz wykonuje swój zawód na podstawie stosunku pracy lub w ramach
służby, może nie podjąć lub odstąpić od leczenia, jeżeli istnieją poważne ku temu
powody, po uzyskaniu zgody swojego przełożonego - art.38 ust.1 i 3.
13. Lekarz może powstrzymać się od wykonania świadczeń zdrowotnych
niezgodnych z jego sumieniem, z zastrzeżeniem art. 30 (każdy przypadek, gdy
zwłoka w jej udzieleniu mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia,
ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia, oraz w inne przypadki
niecierpiące zwłoki), z tym że ma obowiązek wskazać realne możliwości uzyskania
tego świadczenia u innego lekarza lub w innym zakładzie opieki zdrowotnej oraz
uzasadnić i odnotować ten fakt w dokumentacji medycznej. Lekarz wykonujący swój
zawód na podstawie stosunku pracy lub w ramach służby ma ponadto obowiązek
uprzedniego powiadomienia na piśmie przełożonego - art.39.
14.Lekarz ma prawo do ujawnienia, wyłącznie w niezbędnym zakresie informacji
związanych z pacjentem, a uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu
w przypadku gdy: tak stanowią ustawy, badanie lekarskie zostało przeprowadzone
na żądanie uprawnionych, na podstawie odrębnych ustaw, organów i instytucji;
wówczas lekarz jest obowiązany poinformować o stanie zdrowia pacjenta wyłącznie
te organy i instytucje, zachowanie tajemnicy może stanowić niebezpieczeństwo dla
życia lub zdrowia pacjenta lub innych osób, pacjent lub jego przedstawiciel
ustawowy wyraża zgodę na ujawnienie tajemnicy, po uprzednim poinformowaniu
o niekorzystnych dla pacjenta skutkach jej ujawnienia, zachodzi potrzeba
przekazania niezbędnych informacji o pacjencie związanych z udzielaniem
świadczeń
zdrowotnych
innemu
lekarzowi
lub
uprawnionym
osobom
uczestniczącym w udzielaniu tych świadczeń, jest to niezbędne do praktycznej
nauki zawodów medycznych, jest to niezbędne dla celów naukowych, zachodzi
potrzeba przekazania niezbędnych informacji o pacjencie lekarzowi sądowemu art.40 ust.2.
15.Lekarz może stwierdzić zgon na podstawie osobiście wykonanych badań
i ustaleń, z zastrzeżeniem sytuacji określonych w odrębnych przepisach - art.43
ust.1.
16. W uzasadnionych przypadkach lekarz, z wyłączeniem lekarza dentysty, może
uzależnić wystawienie karty zgonu od przeprowadzenia sekcji zwłok - art.43 ust.2.
17. Lekarz, z wyłączeniem lekarza dentysty, może wystawić kartę zgonu na
podstawie dokumentacji badania pośmiertnego, przeprowadzonego przez innego
lekarza lub inną uprawnioną osobę - art.43 ust.3.
18. Lekarzowi, który wykonuje czynności w ramach świadczeń pomocy doraźnej lub
w przypadku, o którym mowa w art. 30 (każdy przypadek, gdy zwłoka w jej
udzieleniu mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego
uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia, oraz w inne przypadki
niecierpiące zwłoki), przysługuje ochrona prawna należna funkcjonariuszowi
publicznemu - art. 44.
19. Lekarz może ordynować te środki farmaceutyczne i materiały medyczne, które
są dopuszczone do obrotu w Rzeczypospolitej Polskiej na zasadach określonych
w odrębnych przepisach - art.45 ust.1.
20. W uzasadnionych przypadkach lekarz może ordynować środki farmaceutyczne
i materiały medyczne dopuszczone do obrotu w innych krajach, z jednoczesnym
szczegółowym uzasadnieniem w dokumentacji medycznej - art.45 ust.2.
21.Lekarz ma prawo doraźnie dostarczyć pacjentowi środek farmaceutyczny lub
materiał medyczny, w związku z udzieleniem pomocy w nagłym przypadku - art.46
ust.2.
22. Lekarz może wykonywać indywidualną praktykę lekarską, indywidualną
praktykę lekarską wyłącznie w miejscu wezwania, indywidualną specjalistyczną
praktykę lekarską lub indywidualną specjalistyczną praktykę lekarską wyłącznie
w miejscu wezwania, po uzyskaniu wpisu odpowiednio do rejestru indywidualnych
praktyk lekarskich, indywidualnych specjalistycznych praktyk lekarskich,
prowadzonego przez okręgową radę lekarską właściwą ze względu na miejsce
wykonywania praktyki - art. 50. (61) ust.1. (62)
22. Lekarze w celu udzielania świadczeń zdrowotnych mogą prowadzić grupową
praktykę lekarską w formie spółki cywilnej lub partnerskiej, zwaną dalej "grupową
praktyką lekarską", po uzyskaniu wpisu do rejestru grupowych praktyk lekarskich
prowadzonego przez okręgową radę lekarską właściwą ze względu na miejsce
wykonywania praktyki - art.50a. ust.1.
23. Lekarz wykonujący indywidualną praktykę lekarską lub indywidualną
specjalistyczną praktykę lekarską może zatrudniać osoby nie będące lekarzami
do wykonywania czynności pomocniczych (współpracy) - art. 53. ust.1.
24. Lekarz wykonujący indywidualną praktykę lekarską lub indywidualną
specjalistyczną praktykę lekarską oraz grupowa praktyka lekarska mogą podawać
do publicznej wiadomości informacje o udzielanych świadczeniach zdrowotnych
Treść i forma tych informacji nie mogą mieć cech reklamy - art. 56.ust. 1.
V. Prawa lekarza wynikające z ustawy o zakładach opieki zdrowotnej:
1.W przypadku zagrożenia epidemicznego lub ze względu na warunki przebywania
innych chorych w szpitalu lekarz może ograniczyć prawo pacjenta do kontaktu
osobistego z osobami z zewnątrz, w tym do sprawowania opieki przez osoby
określone w ust. 3 pkt 1. (opieka duszpasterska) - art. 19. ust. 5.
2. Zwłoki osoby, która zmarła w szpitalu, mogą być poddane sekcji, w szczególności,
gdy zgon tej osoby nastąpi przed upływem 12 godzin od przyjęcia do szpitala, z
zastrzeżeniem sytuacji gdy przedstawiciel ustawowy tej osoby wyraził sprzeciw na
wykonanie sekcji lub uczyniła to osoba za życia – art. 24 ust. 1 i 3.
3.Jeżeli przedstawiciel ustawowy żąda wypisania ze szpitala osoby, której stan
zdrowia wymaga leczenia w szpitalu, lekarz może odmówić wypisania do czasu
wydania w tej sprawie orzeczenia przez właściwy ze względu na siedzibę zakładu sąd
opiekuńczy, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej. Właściwy sąd
opiekuńczy zawiadamiany jest niezwłocznie o odmowie wypisania i ze szpitala
i przyczynach odmowy- art. 22. ust. 2.
4.Jeżeli zachodzi potrzeba pobrania ze zwłok komórek, tkanek lub narządów, lekarz
może zadecydować o dokonaniu sekcji zwłok przed upływem 12 godzin, przy
zachowaniu zasad i trybu przewidzianych w przepisach o pobieraniu
i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów- art. 25. ust. 2.
5. Czas pracy lekarzy pracowników zatrudnionych w zakładzie opieki zdrowotnej,
z zastrzeżeniem art. 32i ust. 1, w przyjętym okresie rozliczeniowym nie może
przekraczać 7 godzin 35 minut na dobę i przeciętnie 37 godzin 55 minut na tydzień
w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym,
z zastrzeżeniem ust 2-4 - art. 32g ust. 1.
6. Czas pracy lekarzy pracowników komórek organizacyjnych ( zakładów i
pracowni): radiologii, radioterapii, medycyny nuklearnej – stosujących w celach
diagnostycznych lub leczniczych źródła promieniowania jonizującego, fizykoterapii,
patomorfologii, histopatologii, cytopatologii, cytodiagnostyki, medycyny sądowej lub
prosektoriów - w zakresie określonym w art.32 g ust. 5, nie może przekraczać 5
godzin na dobę i przeciętnie 25 godzin na tydzień w przeciętnie pięciodniowym
tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym - art. 32g ust. 3.
7.Lekarze, zatrudnieniowy w zakładzie opieki zdrowotnej przeznaczonym dla osób,
których stan zdrowia wymaga całodobowych świadczeń zdrowotnych, ma prawo
do wyrażenia zgody na piśmie na zobowiązanie go do pracy w zakładzie opieki
zdrowotnej w wymiarze przekraczającym przeciętnie
48 godzin na tydzień
w przyjętym okresie rozliczeniowym – art. 32ja ust. 1.
8.Lekarzowi, będącemu pracownikiem przysługuje w każdej dobie prawo
do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku. Lekarzowi, będącemu
pracownikiem, pełniącemu dyżur medyczny okres odpoczynku, powinien być
udzielony bezpośrednio po zakończeniu pełnienia dyżuru medycznego art. 32jb. (15) ust.1-2
9.Lekarzowi, będącemu pracownikiem przysługuje w każdym tygodniu prawo
do co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku, obejmującego co najmniej 11
godzin nie przerwanego odpoczynku dobowego - art. 32jb. (15) ust.3
10.Za długoletnią pracę, lekarzowi będącemu pracownikiem przysługują nagrody
jubileuszowe w wysokości: 75% miesięcznego wynagrodzenia – po 20 latach pracy,
100% miesięcznego wynagrodzenia – po 25 latach pracy, 150% miesięcznego
wynagrodzenia – po 30 latach pracy, 200% miesięcznego wynagrodzenia – po 35
latach pracy, 300% miesięcznego wynagrodzenia – po 45 latach pracy - art. 62a
11.Lekarzowi będącemu pracownikiem, przechodzącemu na emeryturę lub rentę z
tytułu niezdolności do pracy przysługuje jednorazowa odprawa w wysokości:
jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli był zatrudniony krócej niż 15 lat,
dwumiesięcznego wynagrodzenia po 15 latach pracy,
trzymiesięcznego
wynagrodzenia po 20 latach pracy - art. 62b ust. 1.
12. Lekarzowi będącemu pracownikiem przysługuje dodatek za wysługę lat
w wysokości wynoszącej po 5 latach pracy 5% miesięcznego wynagrodzenia
zasadniczego. Dodatek ten wzrasta o 1% za każdy dalszy rok pracy, aż
do osiągnięcia 20% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego - art. 62d ust. 1.
VI. Prawa lekarza wynikające z ustawy prawo farmaceutyczne:
1.Lekarz ma możliwość przyjmowania przedmiotów o wartości materialnej
nieprzekraczającej kwoty 100 złotych, związanych z praktyką medyczną lub
farmaceutyczną, opatrzonych znakiem reklamującym daną firmę lub produkt
leczniczy – art. 58 ust.3.
VII. Prawa lekarza wynikające z ustawy o Państwowym Ratownictwie
Medycznym:
1.Lekarz podejmujący medyczne czynności ratunkowe korzysta z ochrony
przewidzianej w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz.
553, z późn. zm.2)) dla funkcjonariuszy publicznych – art.5 ust.1.
VIII. Prawa lekarza wynikające z ustawy o diagnostyce laboratoryjnej:
1.Lekarz może wykonywać zawód diagnosty laboratoryjnego, jeśli uzyskała tytuł
zawodowy lekarza oraz odbyła kształcenie podyplomowe, o którym mowa w art. 7a,
lub posiada dyplom wydany w państwie innym niż państwo członkowskie Unii
Europejskiej lub państwo członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym
Handlu (EFTA) - strona umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym
lub Konfederacja Szwajcarska uznany w Rzeczypospolitej Polskiej za równoważny
z dyplomem uzyskiwanym w Rzeczypospolitej Polskiej, potwierdzającym tytuł
zawodowy magistra na kierunku analityka medyczna, lub posiada kwalifikacje
do wykonywania zawodu diagnosty laboratoryjnego nabyte w państwie
członkowskim Unii Europejskiej lub państwie członkowskim Europejskiego
Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stronie umowy o Europejskim Obszarze
Gospodarczym innym niż Rzeczpospolita Polska lub w Konfederacji Szwajcarskiej,
uznane w Rzeczypospolitej Polskiej zgodnie z ustawą z dnia 26 kwietnia 2001 r. o
zasadach uznawania nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej
kwalifikacji do wykonywania zawodów regulowanych (Dz. U. Nr 87, poz. 954, z
późn. zm.) - art.7(3) ust.1 pkt.3-5.
2. Diagnostą laboratoryjnym może być również osoba posiadająca prawo
wykonywania zawodu lekarza i specjalizację I lub II stopnia lub tytuł specjalisty w
dziedzinie analityka kliniczna, analityka lekarska, diagnostyka laboratoryjna lub
mikrobiologia, mikrobiologia i serologia, mikrobiologia lekarska, jeżeli została
wpisana na listę diagnostów laboratoryjnych – art.7 ust.2.
3. Lekarz ma prawo do ponowienie na piśmie zlecenia diagnoście laboratoryjnemu,
w przypadku gdy diagnosta odmawia wykonania zlecenia lekarskiego, gdyż jego
zdaniem wykonanie zlecenia może zagrozić życiu lub zdrowiu pacjenta i zwraca
lekarzowi uwagę na wspomniane niebezpieczeństwo – art.28 ust.1.
VIII. Prawa lekarza
psychicznego:
wynikające
z
ustawy
o
ochronie
zdrowia
1.Lekarz będący ordynatorem w szpitalu psychiatrycznym, może wydać zgodę na
okresowe przebywanie osoby leczonej w szpitalu psychiatrycznym poza szpitalem
bez wypisywania jej z zakładu, jeżeli nie zagraża to jej życiu albo życiu i zdrowiu
innych osób – art. 14.
2.Lekarz psychiatra, lub inny lekarz ( w razie niemożności uzyskania pomocy
lekarza psychiatry), może, u osoby, której zachowanie wskazuje na to, że z
powodu zaburzeń psychicznych może zagrażać bezpośrednio własnemu życiu
albo życiu lub zdrowiu innych osób, bądź nie jest zdolna do zaspokajania
podstawowych potrzeb życiowych, bez jej zgody, lub w przypadku osoby
małoletniej lub ubezwłasnowolnionej całkowicie bez zgody jej przedstawiciela
ustawowego, stwierdza konieczność przeprowadzenia badania psychiatrycznego –
art.21 ust.1 – 2.
3.Lekarz może, wobec osoby przyjętej do szpitala psychiatrycznego bez jej zgody
stosować niezbędne czynności lecznicze, mające na celu usunięcie przewidzianych
w ustawie przyczyn przyjęcia bez zgody – art.33 ust.1.
4.Lekarz wykonujący czynności wynikające z
ustawy o ochronie zdrowia
psychicznego jest zwolniony od obowiązku zachowania tajemnicy w stosunku do:
lekarza sprawującego opiekę nad osobą z zaburzeniami psychicznymi, właściwych
organów administracji rządowej lub samorządowej co do okoliczności, których
ujawnienie jest niezbędne do wykonywania zadań z zakresu pomocy społecznej,
osób współuczestniczących w wykonywaniu czynności w ramach pomocy
społecznej, w zakresie, w jakim to jest niezbędne, służb ochrony państwa i ich
upoważnionych pisemnie funkcjonariuszy lub żołnierzy w zakresie niezbędnym do
przeprowadzenia postępowania sprawdzającego na podstawie przepisów o ochronie
informacji niejawnych – art.50. ust.2.
Prawa Lekarza wynikające z ustawa o świadczeniach opieki
zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych:
IX.
1. Lekarz, będący świadczeniodawcą, który nie zawarł umowy o udzielanie
świadczeń opieki zdrowotnej, ma prawo do wynagrodzenia za świadczenie opieki
zdrowotnej udzielone świadczeniobiorcy w stanie nagłym. Wynagrodzenie
uwzględnia wyłącznie uzasadnione koszty udzielenia niezbędnych świadczeń opieki
zdrowotnej – art.19 ust.4.
2.Lekarz ubezpieczenia zdrowotnego jest uprawniony do wystawiania skierowań na
leczenie uzdrowiskowe – art.33 ust.1.
3. Lekarz ubezpieczenia zdrowotnego jest uprawniony do wystawiania recept na
zaopatrzenie w leki i wyroby medyczne – art.34 ust.1.
4. Lekarz nie będący lekarzem ubezpieczenia zdrowotnego jest uprawniony do
wystawienia recept na zaopatrzenie w leki i wyroby medyczne, jeżeli posiada on
prawo wykonywania zawodu oraz zawarł z oddziałem wojewódzkim Funduszu
umowę upoważniającą go do wystawiania takich recept – art.34 ust.2
5. Lekarz ubezpieczenia zdrowotnego jest uprawniony do wystawiania
świadczeniobiorcom zleceń na zaopatrzenie w wyroby medyczne będące
przedmiotami ortopedycznymi oraz w środki pomocnicze – art.40. ust.1.
6. Lekarz ubezpieczenia zdrowotnego jest uprawniony do wystawiania
świadczeniobiorcom zleceń na bezpłatny przejazd środkami transportu sanitarnego,
w tym lotniczego, do najbliższego zakładu opieki zdrowotnej udzielającego
świadczeń we właściwym zakresie, i z powrotem, w przypadkach: konieczności
podjęcia natychmiastowego leczenia w zakładzie opieki zdrowotnej, wynikających z
potrzeby zachowania ciągłości leczenia – art.41 ust.1.
7. Lekarz ubezpieczenia zdrowotnego jest uprawniony do wystawiania
świadczeniobiorcom zleceń na bezpłatny przejazd środkami transportu sanitarnego
- w przypadku dysfunkcji narządu ruchu uniemożliwiającej korzystanie ze środków
transportu publicznego, w celu odbycia leczenia - do najbliższego zakładu opieki
zdrowotnej udzielającego świadczeń we właściwym zakresie, i z powrotem – art.41
ust.2.
8. Lekarz udzielający świadczeń opieki zdrowotnej poza siedzibą świadczeniodawcy
i jednostkami organizacyjnymi świadczeniodawcy korzysta z ochrony prawnej
przewidzianej w Kodeksie karnym dla funkcjonariuszy publicznych – art.55 ust.5.
9. Lekarz, będący świadczeniodawcą może zlecać podwykonawcom udzielanie
świadczeń opieki zdrowotnej w ramach umowy o udzielanie świadczeń opieki
zdrowotnej zawartej z Funduszem, jeżeli umowa tak stanowi – art.133.
10. Lekarz, będący świadczeniodawcą, ubiegający się o zawarcie umowy
o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej ma prawo do równego traktowania
świadczeniodawców przez Fundusz i prowadzanie postępowania w sposób
gwarantujący zachowanie uczciwej konkurencji – art.134 ust.1.
11. Lekarzowi, będący świadczeniodawcą, którego interes prawny doznał
uszczerbku w wyniku naruszenia przez Fundusz zasad przeprowadzania
postępowania w sprawie zawarcia umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej,
przysługują środki odwoławcze i skarga na zasadach określonych w art. 153 i 154
ustawy - art.152 ust.1.
12. Lekarz, będący świadczeniodawcą biorący udział w postępowaniu może wnieść
do dyrektora oddziału wojewódzkiego Funduszu, w terminie 7 dni od dnia
ogłoszenia o rozstrzygnięciu postępowania, odwołanie dotyczące rozstrzygnięcia
postępowania - art. 154. (300) ust.1
13. Lekarz, będący świadczeniodawcą, który zawarł umowę o udzielanie świadczeń
opieki zdrowotnej, przysługuje zażalenie na czynności dyrektora wojewódzkiego
oddziału Funduszu dotyczące realizacji umowy do Prezesa Funduszu – art.160,
art.161.
14.Lekarzowi, będącemu kierownikiem jednostki kontrolowanej lub osobie przez
niego upoważnionej przysługuje prawo zgłoszenia, przed podpisaniem protokołu
kontroli, umotywowanych zastrzeżeń co do ustaleń zawartych w protokole.
Zastrzeżenia należy zgłosić na piśmie w terminie 14 dni od dnia otrzymania
protokołu kontroli - art.175. ust.1 -2.
15. Lekarz, będący kierownikiem jednostki kontrolowanej lub osoba przez niego
upoważniona może w terminie 7 dni od dnia otrzymania stanowiska, o którym
mowa w art. 175 ust. 4 ( stanowisko kontrolera sporządzone w razie
nieuwzględnienia zastrzeżeń w całości lub w części ), zgłosić na piśmie
umotywowane zastrzeżenia do ministra właściwego do spraw zdrowia – art.176
ust.1.
16. Lekarz, będący kierownikiem jednostki kontrolowanej lub osoba przez niego
upoważniona może odmówić podpisania protokołu kontroli, składając w terminie
7 dni od jego otrzymania pisemne wyjaśnienie tej odmowy – art.177 ust.1.
17. Lekarz, będący kierownikiem jednostki kontrolowanej lub osoba przez niego
upoważniona może w ciągu 7 dni od dnia otrzymania wystąpienia pokontrolnego
odwołać się do ministra właściwego do spraw zdrowia od zawartych w wystąpieniu
pokontrolnym ocen, uwag, wniosków i zaleceń – art.179 ust.1.
X. Prawa lekarza wynikające z ustawy o lekarzu sądowym:
1.Lekarzem sądowym może zostać lekarz, który spełnia następujące warunki:
ma prawo wykonywania zawodu lekarza na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, ma
pełną zdolność do czynności prawnych, nie był karany za przestępstwo lub
przestępstwo skarbowe, ma nieposzlakowaną opinię, uzyskał rekomendację
okręgowej rady lekarskiej, ma tytuł specjalisty lub specjalizację I lub II stopnia art. 5. ust. 1. pkt.1-6.
2. Lekarzem sądowym w rozumieniu ustawy jest lekarz, z którym prezes sądu
okręgowego zawarł umowę o wykonywanie czynności lekarza sądowego – art.2 ust.1
3. Lekarz sądowy wystawia zaświadczenia potwierdzające zdolność albo niezdolność
do stawienia się na wezwanie lub zawiadomienie organu uprawnionego uczestników
postępowania z powodu choroby, na obszarze właściwości danego sądu okręgowego
– art.2 ust.2.
4. Lekarz sądowy przy wykonywaniu czynności związanych z wydawaniem
zaświadczeń korzysta z ochrony prawnej przysługującej funkcjonariuszom
publicznym – art.2 ust.3.
5. Lekarz sądowy wystawia zaświadczenia w miejscach, dniach i godzinach
ustalonych na podstawie umowy o wykonywanie czynności lekarza sądowego –
art.12 ust.1.
6.Lekarzowi sądowemu przysługuje wynagrodzenie za każde wydane zaświadczenie
– art.18 ust.1.
XI. Prawa lekarza zawarte w Kodeksie Etyki Lekarskiej:
1.Lekarz ma swobodę wyboru w zakresie metod postępowania, które uzna za
najskuteczniejsze. Powinien jednak ograniczyć czynności medyczne do rzeczywiście
potrzebnych choremu zgodnie z aktualnym stanem wiedzy - art. 6.
2.W szczególnie uzasadnionych wypadkach lekarz może nie podjąć się lub odstąpić
od leczenia chorego, z wyjątkiem przypadków nie cierpiących zwłoki. Nie
podejmując albo odstępując od leczenia lekarz winien wskazać choremu inną
możliwość uzyskania pomocy lekarskiej - art. 7.
3.Lekarz winien zabiegać o wykonywanie swego zawodu w warunkach, które
zapewniają odpowiednią jakość opieki nad pacjentem - art. 11.
4. Lekarz może nie informować pacjenta o stanie jego zdrowia bądź o leczeniu, jeśli
pacjent wyraża takie życzenie. Informowanie rodziny lub innych osób powinno być
uzgodnione z chorym - art. 16. 1.
5.W przypadku chorego nieprzytomnego lekarz może udzielić dla dobra chorego,
niezbędnych informacji osobie, co do której jest przekonany, że działa ona
w interesie chorego – art.16.2.
6.Lekarz ma prawo do ujawnienia zauważonych faktów zagrożenia zdrowia lub życia
w wyniku łamania praw człowieka - art. 27.
7.W stanach terminalnych lekarz nie ma obowiązku podejmowania i prowadzenia
reanimacji lub uporczywej terapii i stosowania środków nadzwyczajnych - art. 32.
1.
8.Decyzja o zaprzestaniu reanimacji należy do lekarza i jest związana z oceną szans
leczniczych – art.32.2.
9.Lekarz może pobierać komórki, tkanki i narządy ze zwłok w celu ich
przeszczepiania, o ile zmarły nie wyraził za życia sprzeciwu – art.33.
Lekarz może przyjąć zapłatę od producenta leków lub wyrobów medycznych
(sprzętu i wyposażenia medycznego) za wykonaną pracę, prowadzenie szkoleń i
badań, które pogłębiają wiedzę medyczną lub zawodową, jeżeli ta zapłata jest
współmierna do wkładu pracy lekarza – art.51a.2.
10.Jeśli zostanie naruszone dobre imię lekarza, a rzecznik odpowiedzialności
zawodowej lub sąd lekarski nie potwierdzą stawianych mu zarzutów, lekarz
powinien uzyskać od izby lekarskiej wszelką możliwą pomoc w naprawieniu
wyrządzonej mu szkody - art. 60.
11.Lekarz ma prawo umawiać się o wysokość honorarium przed rozpoczęciem
leczenia. Wyjątkiem od tej zasady jest pomoc w nagłych wypadkach. W razie braku
stosownych cenników lekarz powinien brać pod uwagę wartość oddanej usługi,
poniesione koszty własne, swoje kwalifikacje, a także w miarę możliwości, sytuację
materialną pacjenta - art. 66. 1 – 2.
12.Zadania, jakie spełnia lekarz, dają mu podstawę do żądania ochrony jego
godności osobistej, nietykalności cielesnej oraz pomocy w wykonywaniu działań
zawodowych - art. 70.