Paradoksy polityki tom 2 - spis treści
Transkrypt
Paradoksy polityki tom 2 - spis treści
Spis treści Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 I. Granice podmiotowości Krystian Pałyska, Chaos i przypadek w działaniach politycznych . . . . . . . . . . . . 15 Rachunek prawdopodobieństwa – na ile obiektywny? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Chaos jako stan idealny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Od mechaniki statystycznej do nauk społecznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Implikacje polityczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 23 35 41 Monika Gmurek, Pułapki i paradoksy pojęcia wyboru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 II. Mechanizm uwikłania Maciej Sadowski, Brudne ręce w polityce i paradoksy im towarzyszące . . . . . 59 Paradoks reprezentacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 Paradoks aksjologiczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 Paradoks prawny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 Marta Kubik, Paradoksy i pułapki toksycznej relacji pomiędzy terroryzmem a mediami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 Terroryzm a terror . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Definicje terroryzmu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Paradoks uprzedmiotowienia mediów przez terrorystów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Paradoks mediów jako pośrednika komunikacji na linii: terroryści – władza – społeczeństwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Paradoks toksycznej symbiozy mediów i terrorystów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pułapka hiperbolizacji zagrożenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pułapka pogoni za sensacją czyli jak media stają się tubą terrorystów . . . . . . . . . Pułapka zbyt wysoko zawieszonej poprzeczki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pułapka rutynizacji terroryzmu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Paradoks osiągnięcia celów jako powodu porażki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rola terroryzmu we współczesnym świecie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 70 71 73 74 75 76 78 79 80 81 6 Spis treści Tadeusz Klementewicz, Polityka w kominiarce. Paradoks neoliberalnej depolityzacji: zawodny rynek, niesprawne państwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 Problem depolityzacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Statofobia i jej „naukowe” podstawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Neoliberalna polityka fiskalna i pieniężna – mechanizm długu publicznego . . . . Staro-nowe funkcje państw w erze globalnego kapitalizmu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 86 87 91 III. Antynomie i paradoksy reżimów politycznych Marcin Tobiasz, Polityzacja pluralizmu czy pluralizacja polityki? . . . . . . . . . . . 97 Paradoksy współczesnego pluralizmu politycznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . M. Walzer w obronie pluralizmu politycznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ch. Mouffe i krytyka liberalnego pluralizmu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zamiast podsumowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 99 102 104 Marta de Zuniga, Dylematy społeczeństwa obywatelskiego w Rosji . . . . . . . . . 108 Jak rozumieć termin społeczeństwo obywatelskie w Rosji? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 Ewoluujące społeczeństwo obywatelskie w Rosji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 Debaty o społeczeństwie obywatelskim za czasów Putina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 Jacek Ziółkowski, Paradoksy syndromu oblężonej twierdzy w reżimach niedemokratycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 Charakterystyka reżimów niedemokratycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pojęcie „syndromu oblężonej twierdzy” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Atrybuty syndromu oblężonej twierdzy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mechanizmy syndromu oblężonej twierdzy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Polityczny wymiar syndromu oblężonej twierdzy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Polityczne skutki syndromu oblężonej twierdzy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Paradoksy syndromu oblężonej twierdzy w systemach niedemokratycznych . . . . . Paradoks nadmiernej mobilizacji w obliczu wroga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Paradoks konformizmu w obliczu wroga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Paradoks nierzeczywistego wroga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 119 119 122 123 124 125 126 128 129 Kamil Łukasz Mazurek, Paradoks nowoczesności? Nowy porządek świata wobec koncepcji neośredniowiecza i współczesnego rozproszenia władzy w systemie międzynarodowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132 Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rzeczywistość neośredniowieczna i rozproszenie suwerenności . . . . . . . . . . . . . . . Policentryczność wobec multilateralizmu i globalnego zarządzania . . . . . . . . . . . . Giovanniego Grevi koncepcja współbiegunowości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132 133 137 139 141 IV. Format polityków i jakość ich działania Mirosław Karwat, Paradoksalny typ mierności. Model zjawiska . . . . . . . . . . . . . 145 „Mierność” jako pojęcie intencjonalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145 Potoczny stereotyp mierności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146 Spis treści7 Istota i spektrum mierności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dwa typy mierności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mierność „naturalna” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mierność paradoksalna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mierność naturalna jako rodzaj konieczności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Okolicznościowa relatywizacja przymiotów i ułomności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Stosunek miernych wykonawców do swego zadania i własnej roli . . . . . . . . . . . . . Defekty podziału pracy i przydziału zadań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148 151 152 153 155 156 157 160 Mikołaj Ostrowski, Mirosław Karwat, Paradoksy politycznego dyletantyzmu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165 Wyróżniki dyletantyzmu w polityce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Paradoks pierwszy: dyletantyzacja profesjonalistów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Paradoks drugi: symbioza profesjonalizmu i dyletantyzmu w polityce . . . . . . . . . . Paradoks trzeci: omnipotentna impotencja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Paradoks czwarty: zwodniczość wyróżnialności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Paradoks piąty: pułapka medialności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Paradoks szósty: zawód zaufania publicznego jako przedmiot powszechnej nieufności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Paradoks siódmy: pustka domniemanej kompetencji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Paradoks ósmy: klepsydra (nie)kompetencji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165 167 168 168 170 171 173 174 175 V. Tożsamość podmiotów polityki Mirosław Karwat, Amoralność politycznych moralizatorów . . . . . . . . . . . . . . . . . 181 Moralistyka a moralizatorstwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Aprioryczność i arbitralność ocen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Polaryzacja i kumulacja dobra i zła . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Moralistyczny sztafaż dla uzurpacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dwa bieguny – i szantaż moralny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Potencjał inkwizytorski i… zapobiegliwość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Parawan „apolityczności” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Strona „bezstronna” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dobro i zło wcielone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mariaż moralizatorstwa z demagogią . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Syndrom nosorożca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sędzia we własnej sprawie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Agresywna hipokryzja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wzniosłe bojówkarstwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Arbitralizm polityczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182 184 186 187 189 190 190 191 192 193 195 196 197 198 199 Katarzyna Kropiak, Paradoksy albańskiej dekomunizacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203 Paradoks Paradoks Paradoks Paradoks pierwszy: między wolnością a anarchią . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . drugi: dekomunizacja dokonana przez komunistów . . . . . . . . . . . . . . . . trzeci: demokracja czy dyktatura? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . czwarty: samospełniająca się przepowiednia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204 205 208 210 8 Spis treści Paradoks piąty: czy komunizm w ogóle istniał w Albanii? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212 Zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213 VI. Przywództwo i władza Łukasz Smalec, G2 – dyskurs naukowy oraz publicystyczny czy globalne kondominium? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217 Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Od jednobiegunowości do świata multi(bi-)polarnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . G2, Chinamerica czyli… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Droga do powstania G2? Ewolucja stosunków bilateralnych od 2001 r. . . . . . . . G2 a G20. Współpraca bilateralna na forum wielostronnym . . . . . . . . . . . . . . . . . Problemy, kontrowersje, przeciwności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wnioski oraz perspektywy na przyszłość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217 218 219 221 225 227 229 Jacek Ziółkowski, Między autorytetem a przemocą: paradoksy legitymizacji władzy politycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231 Istota i źródła legitymizacji politycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Władza jako zjawisko polityczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Specyfika autorytetu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Relacje na linii władza–autorytet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Władza jako przemoc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Paradoks autorytetu jako elementu opresyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Paradoks delegitymizacji władzy opartej na czystym autorytecie . . . . . . . . . . . . . . Paradoks relatywizacji aksjologicznej przemocy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Paradoks zrutynizowanej charyzmy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231 233 235 236 240 242 244 246 247 Jacek Ziółkowski, Paradoksy personalizacji przywództwa w dobie mediatyzacji polityki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249 Definiowanie przywództwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Typy przywódców . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przywódca wobec warunków środowiskowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Paradoksy kreacji przywódców politycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Paradoks projekcji życzeń a jakość przywództwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Flecista z Hamelin czy marionetka? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Paradoks fałszywej personalizacji przywództwa w demokracji . . . . . . . . . . . . . . . . Paradoks personalizacji a mediatyzacja polityki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Personalizacja a mediatyzacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Paradoksy przywództwa politycznego w epoce globalizacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250 252 254 255 257 258 258 259 260 261 Noty o autorach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263 Wstęp Oddając czytelnikom drugi tom pracy zbiorowej pt.: Paradoksy polityki należy się im kilka słów wyjaśnienia intencji autorów. Tematyka paradoksalności zjawisk i mechanizmów polityki nie jest nowa. Została ona już wcześniej podejmowana w obszernej pracy zbiorowej pod redakcją prof. dr hab. Mirosława Karwata pt.: Paradoksy polityki z roku 2007. Niniejsze opracowanie należy traktować jako pokłosie, uzupełnienie i kontynuację tematyczną tej pracy. Tu zamierzenia są zmodyfikowane. Praca obejmuje problematykę dwóch ze sobą połączonych, choć przecież nie tożsamych zagadnień: paradoksów i pułapek polityki. Zjawiska polityczne pełne są sprzeczności, bez sprzeczności, konfliktu nie ma polityki. Zbiór poniższych artykułów nie podejmuje jednak wątków roli sprzeczności w polityce. Paradoksalność polityki to sprzeczności logiczne, zaskakujące efekty, kontrastujące elementy, niezamierzone efekty. Tu do zagadnienia paradoksu można podejść z różnych stron. Z jednej strony paradoksy mogą być lub są wbudowane w samą politykę: podmioty polityczne, mechanizmy, relacje. Stąd część podejmowanych tu wątków dotyczy właśnie takich sprzeczności, kontrastów, dylematów. Często to sami politycy są postawieni w sytuacjach sprzeczności, ambiwalencji. Drugim ważnym aspektem paradoksalności polityki jest zwrócenie uwagi obserwatorów życia politycznego: zawodowych i okazjonalnych na zawiłości tej sfery. Sfera polityki jak mało która inna jest pełna uproszczeń, stereotypów, nieuprawnionych supozycji lub wręcz myślenia mitycznego. Pozornie proste i klarowne sytuacje, dylematy, które wydają się oczywiste dla łatwego rozstrzygnięcia okazują swą złożoność, logiczną „kwadraturę koła” i zapętlenie lub wręcz nierozstrzygalność na możliwych do akceptacji przez strony warunkach. To ważne, aby politolog ukazywał złożoność zjawisk politycznych, czasami tą złożoność nawet przejaskrawiając. Ważne, aby także odbiorcy mieli świadomość licznych i nierzadko wzajemnie wykluczających się uwarunkowań i determinantów działań i procesów politycznych. Nader często polityka jest wyjaśniana za pomocą atrybucji niemających pokrycia w rzeczywistości. Polityka jako sfera aktywności człowieka pełna jest także pułapek i zasadzek. Pułapkę należy tu rozumieć jako sytuację, wytworzoną intencjonalnie lub nie- 10 Wstęp wolicjonalnie w jakiej znajdują się podmioty polityczne. Pułapka to sytuacja bez wyjścia lub też bez dobrego wyjścia. Wyjście z pułapki może oznaczać poniesienie określonych kosztów, które mogą przełożyć się na porażkę w danym wymiarze. Koszty takie mogą dotyczyć sfery finansowej, etycznej, kapitału poparcia, swobody działania itp. Polityka pełna jest pułapek, w które wpadają lub są wciągane, co najmniej trzy grupy podmiotów. Po pierwsze sami politycy, których aktywność może daleko odbiegać od sfery swobody. Tu wejście „w politykę” jest najczęściej przyspieszonym kursem uświadamiania sobie uwarunkowań, turbulentności środowiska, limitu możliwości, zakresu oporu czy niemożności realizacji różnych zamierzeń. Sama polityka może być traktowana jako pułapka. Tu sidła zastawiane są przez skonfliktowane grupy interesów, mechanizmy psychologiczne i socjologiczne, niedostatek środków (organizacyjnych, materialnych itp.) czy presję czasu. Także reguły gry politycznej wykazują liczne paradoksy i pułapki. Politycy muszą sobie z nich zdawać (i często zdają) sprawę. W pułapki polityki wpadają także aktywni jej obserwatorzy i komentatorzy. Tu analiza życia politycznego pełna jest nieuprawnionych hipotez, projekcji, prognoz. Pewne tezy są bezwiednie powielane tworząc fałszywy obraz rzeczywistości. Sprzyja temu medializacja polityki, gdzie sfera mitu najczęściej skutecznie zastępuje realia, gdzie blichtr miesza się z faktami, a wola z działaniami i efektami. To etap pułapek i paradoksów „postpolityki”. W pułapkę polityki wciągnięci są także postronni obserwatorzy. Ci znając politykę z wypreparowanych treści medialnych muszą zachować szczególną czujność wobec pułapek i paradoksów postrzegania polityki, rozumienia polityki czy oceniania polityki i polityków. Nader często w parze idzie tu dyletantyzm wspomagany poczuciem wszechwiedzy i kompetencji poznawczych. Tom: „Paradoksy polityki” (2) to miejsce publikacji dla osób, które problematykę tę ćwiczą już od dłuższego czasu. Warte jednak także podkreślenia jest, iż w zbiorze tym znalazło się miejsce dla naukowych debiutów. To ważne, aby również młodzi naukowcy, dostrzegali złożoność i paradoksalność zjawisk na pozór tylko prostych, oczywistych i łatwych. To niezwykle istotny krok, aby nauce jako takiej nadać niezbędną dynamikę. Sfera poszukiwania paradoksów i pułapek polityki to poszukiwanie „dziury w całym”, wykazania sprzeczności i antynomii tam, gdzie wszystko się wydawało już wyjaśnione. W dobie monizmu neoliberalnego przedstawianego jako „świat bez ideologii” to cenna, a rzadka, umiejętność. Struktura pracy została podzielona na kilka części, które należy traktować dość umownie, gdyż linie demarkacyjne między poszczególnymi koncepcjami są także umowne. W pierwszej części Autorzy podejmują wątki podmiotowości polityków. Krystian Pałyska bada tu zagadnienia chaosu i przypadku w działaniach politycznych, a Monika Gmurek podejmuje wątek pułapek i paradoksów wyboru. W części drugiej Autorzy badają zagadnienia mechanizmów uwikłania w politykę. Maciej Sadowski dokonuje analizy paradoksu „brudnych rąk”, tekst Marty Kubik Wstęp11 przybliża paradoksy relacji na linii media-organizacje terrorystyczne. W tej także części znajduje się artykuł Tadeusza Klementewicza o paradoksach neoliberalnej depolityzacji. Część trzecia to paradoksy i antynomie reżimów politycznych. Tu swoje miejsce znalazły teksty Marcina Tobiasza o paradoksach pluralizmu politycznego, Marty de Zunigi o dylematach społeczeństwa obywatelskiego w Rosji oraz piszącego te słowa: o paradoksach „syndromu oblężonej twierdzy” w reżimach niedemokratycznych. Kamil Łukasz Mazurek opisuje tu paradoksy porządku świata w koncepcjach neośredniowiecznych i współczesnych. Część czwarta to problematyka formatu i jakości działań polityków. Tu swe miejsce znalazł tekst Mirosława Karwata o paradoksalnym typie mierności w polityce oraz tekst wspólny Mikołaja Ostrowskiego i Mirosława Karwata o paradoksach politycznego dyletantyzmu. Kolejna część dotyczy tożsamości podmiotów politycznych. Tu został opisany przez Mirosława Karwata wątek amoralności politycznych moralizatorów, Katarzyna Kropiak opisuje paradoksy albańskiej dekomunizacji. Ostatnia część to problematyka paradoksów przywództwa i władzy. W części tej Łukasz Smalec przedstawia paradoksy współczesnego przywództwa globalnego na przykładzie G2. Tu także artykuły redaktora tego tomu: o paradoksach legitymizacji władzy politycznej oraz tekst o paradoksach personalizacji przywództwa politycznego w dobie mediatyzacji polityki. Jacek Ziółkowski