Newsletter prawny

Newsletter prawny
Wydawany przez zespoły Finansów
i Bankowości oraz Nieruchomości
Kancelarii Prawniczej Deloitte Legal
Spis treści
Trybunał Konstytucyjny: przepisy o BTE niezgodne z Konstytucją
3
Zarządzający alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi – projekt ustawy implementującej
postanowienia dyrektywy4
Sąd Najwyższy kontra rzeczywistość transakcyjna
5
Obligacje po zmianach6
Nowelizacje ustawy o KRS7
Nowelizacja ustawy o usługach płatniczych8
Projekt nowej regulacji – prawo restrukturyzacyjne
Kwiecień 2015 r.
9
Orzecznictwo
10
Dowiedz się więcej
12
Kontakt
13
Szanowni Państwo,
Chciałbym przekazać Państwu kolejny numer newslettera przygotowywanego przez prawników Kancelarii prawniczej Deloitte Legal, Pasternak,
Korba i Wspólnicy Sp. k. dla klientów z sektora finansowego oraz nieruchomości.
Obecne wydanie zostało w większości poświęcone zmianom w ustawodawstwie. Ostatnie miesiące były dosyć intensywne pod względem liczby
nowelizacji ustaw, a także zupełnie nowych projektów, przede wszystkim w prawie krajowym, ale również w prawie europejskim.
Jako pierwszy omawiamy wyrok Trybunału Konstytucyjnego dotyczący przepisów o wystawianiu bankowych tytułów egzekucyjnych (BTE).
W następnym rozdziale piszemy o projekcie zmian do ustawy o funduszach inwestycyjnych, wynikających z konieczności implementacji do
polskiego porządku prawnego regulacji unijnych. Następnie przyglądamy się wyrokowi Sądu Najwyższego, dotyczącemu zobowiązań o charakterze
gwarancyjnym i jego wpływowi na transakcje nieruchomościowe oraz M&A. W kolejnych częściach Newslettera omawiamy nowelizację ustawy o Krajowym Rejestrze
Sądowym (m.in. obowiązek stosowania nowego sposobu podawania PKD, rozszerzenie kompetencji sądu rejestrowego), ustawy o usługach płatniczych (czyli zmianę
wprowadzającą obniżenie maksymalnej stawki opłaty interchange), a także zupełnie nową ustawę o obligacjach (w stosunku do dotychczas obowiązującej przewiduje
ona m.in. zmiany polegające na przyjęciu konstrukcji zgromadzenia obligatariuszy, wprowadzeniu obligacji wieczystych, rozszerzeniu katalogu podmiotów, które mogą
emitować obligacje). Opisujemy także projekt ustawy prawo restrukturyzacyjne. Ostatnią część poświęcamy interesującemu orzecznictwu.
Liczymy, że niniejsza publikacja dostarczy Państwu wiedzę niezbędną do podejmowania strategicznych decyzji w codziennych aktywnościach biznesowych.
Zapraszamy do lektury.
Zbigniew Korba
Radca prawny, Partner
Lider zespołów ds. Finansów i Bankowości oraz
Nieruchomości
Kancelaria prawnicza Deloitte Legal
2
Trybunał Konstytucyjny: przepisy o BTE niezgodne z Konstytucją
W dniu 14 kwietnia 2015 r. Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok, w którym stwierdził, iż
umożliwienie bankom wystawiania bankowych tytułów egzekucyjnych (BTE) jest
niezgodne z konstytucyjną zasadą równego traktowania.
TK orzekł, że w sprzeczności z art. 32 ust. 1 Konstytucji stoją następujące przepisy ustawy - Prawo
bankowe, dotyczące BTE:
•art. 96 ust. 1 stanowiący, że banki mogą wystawiać BTE na podstawie swoich ksiąg lub innych
dokumentów związanych z dokonywaniem czynności bankowych oraz
•art. 97 ust. 1, zgodnie z którym BTE może być podstawą prowadzenia egzekucji cywilnej po
nadaniu mu przez sąd klauzuli wykonalności.
Wyrok jest wynikiem rozpoznania połączonych pytań prawnych sądu rejonowego w Koninie,
który w pytaniu do TK podniósł, że możliwość wystawiania przez banki BTE „rodzi przekonanie
społeczne, iż podmiot prawny o dużej sile ekonomicznej może korzystać z rozwiązań prawnych,
które uprzywilejowują go w stosunku do innych podmiotów, z uwagi na jego znaczne możliwości
finansowe”.
Trybunał zwrócił uwagę, że bank i jego klient są stronami prywatnoprawnego stosunku
zobowiązaniowego, który jest oparty na zasadzie równości i autonomii woli stron. Wobec
tego, powinny więc mieć zasadniczo równe możliwości obrony swych praw i interesów
wynikających z zawartej umowy.
Tymczasem bank samodzielnie wydaje BTE, zastępujące orzeczenie sądu, określając wysokość
należności, która będzie przedmiotem egzekucji. Staje się w ten sposób niejako sędzią we
własnej sprawie. Klient banku, co prawda, składa oświadczenie o dobrowolnym poddaniu się
egzekucji, jednak dzieje się to przed powstaniem wierzytelności oraz w sytuacji pewnego
przymusu materialnego. Złożenie oświadczenia jest bowiem warunkiem uzyskania kredytu.
TK wskazał, że wystawiony BTE kierowany jest do sądu, który nadaje tytułowi klauzulę
wykonalności badając jedynie poprawność BTE pod względem wymogów formalnych
(określonych w art. 96 ust. 2 prawa bankowego). Sąd w postępowaniu klauzulowym nie
rozpoznaje sprawy merytorycznie, tj. nie bada zasadności wysokości egzekwowanej kwoty, czy
też wymagalności wierzytelności. Jeżeli BTE spełnia formalne przesłanki sąd nadaje mu klauzulę
wykonalności w terminie 3 dni i taki tytuł może zostać przekazany do egzekucji komornikowi.
TK zauważył, że klient ma możliwość podniesienia merytorycznych zarzutów w zasadzie
dopiero, gdy wierzytelność zaczyna być egzekwowana z jego majątku przez komornika.
Na tym etapie klient banku ma możliwość wniesienia powództwa przeciwegzekucyjnego, co
wiąże się jednak z wysokimi kosztami (konieczność wniesienia 5% opłaty od pozwu). Co
więcej, ciężar wykazania nieprawidłowości BTE spoczywa na kliencie banku. Tym samym BTE
w sposób nieuzasadniony stawia bank w uprzywilejowanej pozycji procesowej. Zauważono
też, że przepisy prawa nie wymagają informowania o toczącym się postępowaniu klauzulowym
(takie zalecenie wynika jedynie z Kodeksu Etyki Bankowej), co sprawia, że klient dowiaduje się
o swojej niekorzystnej sytuacji prawnej w zasadzie bardzo późno, tj. w momencie przystąpienia
do egzekucji przez komornika.
TK uznał, że prawo do wystawiania BTE jest zbyt daleko idącym przywilejem banków,
naruszającym zasadę równego traktowania w trzech płaszczyznach:
•w relacji między bankiem a jego klientem (nadmierne zróżnicowanie uczestników stosunku
cywilnoprawnego)
•w relacjach między bankami jako wierzycielami a pozostałymi podmiotami będącymi
wierzycielami (w zasadzie brak szans zaspokojenia innych wierzycieli w konkurencji z bankami
do majątku tej samej osoby)
•w relacjach między dłużnikami banków i dłużnikami innych podmiotów (wystawienie BTE
następuje przez stronę umowy, a jego poprawność nie jest weryfikowana merytorycznie przed
nadaniem klauzuli wykonalności).
Argumenty przeciwko BTE były przedstawiane od dłuższego czasu szczególnie przez organizacje
broniące praw konsumentów. Należy jednak zauważyć, że wyrok TK odnosi się w jednakowym
stopniu do BTE wystawianych przeciwko konsumentom, jak i przeciwko przedsiębiorcom.
Broniąc BTE, banki podnosiły argument o swoim szczególnym statusie podmiotów zaufania
publicznego. Twierdzono, że możliwość szybkiej egzekucji wobec dłużników jest konieczna m.in.
dla utrzymania bezpieczeństwa powierzonych depozytów. Trybunał podkreślił jednak, że takiego
statusu nie nadaje bankom żaden przepis prawny, a większość z nich to podmioty prywatne,
działające w celu osiągnięcia zysku.
Zdaniem TK, usunięcie z systemu prawnego instytucji BTE nie wpłynie negatywnie na system
bankowy. Banki posiadają bowiem możliwość korzystania z innych skutecznych zabezpieczeń np.
z weksla, który może stać się podstawą wydania nakazu zapłaty.
W praktyce zniesienie BTE może oznaczać wzrost kosztów kredytów w związku z koniecznością
dochodzenia przez banki roszczeń na drodze sądowej, co wiąże się z koniecznością poniesienia
kosztów obsługi prawnej oraz kosztów procesu. Wydłuży się również czas konieczny do
skutecznego dochodzenia roszczeń.
Niewykluczone, że w wyniku wyroku TK banki będą częściej korzystały z zabezpieczeń takich jak
poręczenie, przystąpienie do długu (które pozwalają skierować egzekucję również do majątku
podmiotów lub osób nie będących stronami umowy kredytu), czy wykorzystanie weksla in
blanco (co może przyczynić się do znacznego skrócenia sądowego postępowania egzekucyjnego).
TK badał konstytucyjność BTE już w 2005 r., jednak pod kątem naruszenia prawa do sądu.
Stwierdzono wtedy, że BTE powoduje co prawda sytuację ograniczenia prawa obywatela do sądu,
ale nie w takim stopniu, aby stanowiło to naruszenie Konstytucji.
Trybunał odroczył utratę mocy obowiązującej zakwestionowanych przepisów o BTE do
1 sierpnia 2016 r., aby umożliwić zakończenie spraw w toku oraz wydanie przez ustawodawcę
odpowiednich przepisów intertemporalnych, przy czym postępowania na prowadzone na
podstawie BTE i zakończone, nie będą podlegały wznowieniu.
Należy zauważyć, że TK nie podważał zasadności wprowadzenia szczególnego instrumentu
pozwalającego bankom prowadzić skuteczną egzekucję. Instrument taki musiałby jednak
w większym stopniu niż BTE uwzględniać zasadę równego traktowania.
Przy tej okazji pojawia się pytanie, czy i w jakim stopniu zbliżające się wybory parlamentarne mogą
wpłynąć na jakość nowych regulacji, które mogą zastąpić przepisy dotyczące BTE. W odniesieniu
do prac parlamentarnych zwykło się bowiem stosować nieformalną zasadę dyskontynuacji, która
w praktyce przekłada się na to, że prace nad aktami prawnymi podjęte przez parlament określonej
kadencji a niezakończone, nie są kontynuowane w kolejnej kadencji.
Zdanie odrębne od komentowanego wyroku złożył prezes TK Andrzej Rzepliński. Wskazał on, że
bank i jego dłużnik nie są podmiotami podobnymi. Bank jest podmiotem, który udziela pożyczek,
prowadzi działalność inwestycyjną, a dłużnik jest odbiorcą tych usług. Ponadto, ze względu
na charakter, cel i skalę prowadzonej działalności bank powinien dysponować narzędziem
pozwalającym na prostą egzekucję.
3
Zarządzający alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi – projekt ustawy implementującej postanowienia dyrektywy
Najnowszy projekt zmiany Ustawy o funduszach inwestycyjnych i niektórych innych ustaw
wprowadzi szereg istotnych zmian systemowych w zakresie regulacji dotyczących tzw.
zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, co wynika z konieczności
implementacji do polskiego porządku prawnego regulacji unijnych. Ustawa określa też
precyzyjnie, które podmioty uznawane będą za alternatywne fundusze inwestycyjne,
a które za fundusze UCITS.
W dniu 16 stycznia opublikowany został projekt zmiany ustawy o funduszach inwestycyjnych
i niektórych innych ustaw, który stanowi m.in. implementację dyrektywy Parlamentu Europejskiego
i Rady 2011/61/UE z dnia 8 czerwca 2011 r. w sprawie zarządzających alternatywnymi funduszami
inwestycyjnymi (tzw. AIFMD, Alternative Investment Funds Managers Directive, przez polskiego
ustawodawcę nazywana dyrektywą „ZAFI”) oraz dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady
2014/91/UE z dnia 23 lipca 2014 r., zmieniającej dyrektywę 2009/65/WE w sprawie koordynacji
przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw
zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe w zakresie funkcji depozytariusza,
polityki wynagrodzeń oraz sankcji (tzw. UCITS V).
Zgodnie z dyrektywą ZAFI przez zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi
rozumie się osoby prawne, których stała działalność polega na zarządzaniu jednym lub
większą liczbą alternatywnych funduszy inwestycyjnych (AFI). AFI to z kolei przedsiębiorstwa
zbiorowego inwestowania, w tym subfundusze takich przedsiębiorstw, które pozyskują kapitał
od wielu inwestorów z myślą o inwestowaniu go zgodnie z określoną polityką inwestycyjną
z korzyścią dla tych inwestorów oraz nie potrzebują zezwolenia na mocy art. 5 dyrektywy UCITS.
AFI, w przeciwieństwie do funduszy UCITS, kierowane są głównie do inwestorów profesjonalnych.
Projekt ustawy implementującej dyrektywę ZAFI nie kreuje nowych typów osób prawnych.
Przewidziano dwa główne typy ZAFI. Będą to z jednej strony towarzystwa funduszy
inwestycyjnych zarządzające specjalistycznymi funduszami inwestycyjnymi (SFIO) lub funduszami
inwestycyjnymi zamkniętymi (FIZ), a z drugiej, podmioty lub organy zarządzające tzw.
alternatywnymi spółkami inwestycyjnymi (ASI). Z kolei fundusze inwestycyjne otwarte
sklasyfikowane zostaną jako fundusze UCITS.
ASI będą mogły funkcjonować w następujących formach prawnych:
•jako spółki kapitałowe (również spółki europejskie), gdzie AFI i ZAFI będą tożsame, ze względu
na wewnętrzny sposób zarządzania spółkami tego typu,
•jako spółki komandytowe i komandytowo-akcyjne. W tym przypadku funkcję ZAFI będzie pełnił
jedyny komplementariusz, będący osobą prawną. Zgodnie bowiem z dyrektywą, AFI może
posiadać wyłącznie jednego zarządzającego, który posiada osobowość prawną.
ZAFI, niezależnie od formy, będą musiały uzyskać zezwolenie KNF na prowadzenie działalności
oraz będą podlegały nadzorowi KNF.
Dyrektywa wprowadza dwa modele ZAFI: (i) jako zarządzającego zewnętrznego (w przypadku
TFI oraz komplementariuszy spółek komandytowych oraz komandytowo-akcyjnych) oraz (ii) jako
zarządzającego wewnętrznego (w przypadku spółek kapitałowych).
Projekt ustawy wdrażającej dyrektywę ZAFI z założenia dąży do wprowadzenia jak najmniejszych
zmian względem istniejącego do tej pory w Polsce systemu funkcjonowania funduszy
4
inwestycyjnych. Ze względu jednak na np. zaklasyfikowanie jako AFI również alternatywnych
spółek inwestycyjnych w ustawie o funduszach inwestycyjnych pojawi się szereg nowych definicji.
W związku z tym prawami uczestnictwa w AFI będą również udziały w spółce z o.o., spółce
komandytowej i komandytowo-akcyjnej oraz akcje w przypadku, gdy AFI jest spółka akcyjna.
Ponadto projekt ustawy przewiduje możliwość oferowania praw uczestnictwa w AFI
również klientom detalicznym (podmioty te zazwyczaj kierują swoją ofertę do inwestorów
profesjonalnych). Będzie to możliwe na etapie tworzenia spółki, ale także w celu zwiększenia
kapitału. Warunkiem przeprowadzenia takiej operacji będzie zaoferowanie praw uczestnictwa
w drodze oferty publicznej.
W kwestii zezwoleń, projekt ustawy wprowadza wymóg uzyskania odrębnych zezwoleń na
zarządzanie FIO oraz na zarządzanie AFI (tj. FIZ, SFI, ASI oraz unijnymi AFI). Przy czym nie
przewiduje się zmian w zasadach tworzenia poszczególnych typów funduszy inwestycyjnych.
Nierozpoczęcie działalności w zakresie zarządzania AFI będzie skutkowało wygaśnięciem
zezwolenia. Obecnie działające na rynku TFI (które nie zarządzają żadnym AFI) będą miały
12 miesięcy na rozpoczęcie działalności w obszarze zarządzania AFI na podstawie
dotychczasowego zezwolenia.
Nowością jest obowiązek notyfikacji KNF o planowanych zmianach warunków wykonywania
działalności przez TFI, który ma pełnić funkcję prewencyjną, tj. zapobiegać sytuacjom, w których
taka zmiana prowadziłaby do cofnięcia zezwolenia na zarządzanie AFI.
Dyrektywa ZAFI umożliwia zarządzającym alternatywnymi funduszami działalność na obszarze
całej Unii Europejskiej na zasadzie paszportu europejskiego, tj. bez konieczności uzyskiwania
odrębnych zezwoleń w każdym z państw członkowskich. Dyrektywa obejmuje swoim zakresem
również zarządzających funduszami spoza UE oraz działających ZAFI posiadających siedziby
w państwach trzecich, a działających na obszarze UE. Dla tych podmiotów zostały ustanowione
okresy przejściowe np. co do objęcia ich działalności zasadą jednolitego paszportu.
ZAFI, mające swoją siedzibę w jednym z państw członkowskich UE, będą mogły zarządzać
polskimi SFIO i FIZ na zasadach analogicznych do aktualnie obowiązujących przepisów
dotyczących przejęcia przez spółkę zarządzającą zarządzania i reprezentowania FIO. W tej
konstrukcji TFI nadal pozostanie organem funduszu, jednak z ograniczonym zakresem
kompetencji.
Polskie TFI, chcące zarządzać AFI z innych państw UE, będą miały obowiązek notyfikować taki
zamiar odpowiednim organom właściwych państw za pośrednictwem KNF. Przy czym rozpoczęcie
działalności w zakresie zarządzania unijnym AFI (w przeciwieństwie do przepisów dyrektywy
UCITS) nie wymaga zarządzania AFI w państwie macierzystym ZAFI.
Z dniem wejścia w życie nowelizacji Ustawa o funduszach inwestycyjnych zmieni nazwę na
Ustawę o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.
Państwa członkowskie miały obowiązek implementować dyrektywę ZAFI najpóźniej w lipcu
2013 r.
Obecnie projekt znajduje się na początkowym etapie prac, tj. na etapie konsultacji publicznych
i należy oczekiwać, że w przeciągu najbliższych miesięcy powinien zostać skierowany do Sejmu.
Sąd Najwyższy kontra rzeczywistość transakcyjna
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 października 2014 r. (sygn. IV CSK 29/14)
1.Z umowy o świadczenie przez osobę trzecią, uregulowanej art. 391 k.c., wynika
zobowiązanie gwarancyjne przyrzekającego, które zabezpiecza inne zobowiązanie
- podstawowe, będące przedmiotem zabezpieczenia. Przepis ten oparty jest na
założeniu, że osoby trzeciej bez jej zgody nie można obciążyć obowiązkiem zaciągnięcia
zobowiązania lub spełnienia świadczenia. Dopuszcza się wszystkie sposoby zaciągnięcia
zobowiązania, w których osoba trzecia będzie dłużnikiem, tj. zawarcie umowy, złożenie
jednostronnego oświadczenia woli. Spełnieniem świadczenia będzie zadośćuczynienie
obowiązkowi wynikającemu z długu, natomiast nie będzie zachowanie niewynikające
z istniejącego stosunku prawnego.
2.Umowa uregulowana w art. 391 k.c. stanowi zabezpieczenie związane z istnieniem
innych stosunków obligacyjnych i mające na celu umocnienie jego realizacji, a nie na
nakłanianiu osoby trzeciej do zachowań niepolegających na świadczeniu, w rozumieniu
art. 353 k.c.
Październikowy wyrok Sądu Najwyższego (sygn. akt IV CSK 29/14) stwarza wyłom
w dotychczasowej linii orzeczniczej dotyczącej zobowiązań o charakterze gwarancyjnym. Sąd
wyraził pogląd, że nieważna jest umowa, w ramach której jedna ze stron zobowiązuje się do tego,
że osoba trzecia spełni określone świadczenie, jeżeli w chwili zawarcia umowy pomiędzy osobą
trzecią a jedną ze stron transakcji nie istniał stosunek prawny będący podstawą do spełnienia
takiego świadczenia przez osobę trzecią.
Dlaczego powyższe orzeczenie jest istotne dla biznesu? Otóż większość transakcji (zarówno
nieruchomościowych, jak i transakcji M&A) zakłada, że jedna ze stron umowy, oprócz wykonania
podstawowych zobowiązań zawartych w umowie (takich jak zapłata ceny czy przeniesienie
własności nieruchomości), przyjmuje też dodatkowe zobowiązania gwarancyjne, niezwiązane
wprost z przedmiotem transakcji, a mające na celu ułatwienie kupującemu przejęcia i dalszego
prowadzenia biznesu sprzedającego. Często odnoszą się one do działania (lub powstrzymywania
się od działania) podmiotów innych niż strony transakcji. Przykładem może być zakaz konkurencji
nałożony na podmioty powiązane ze sprzedającym, bądź też różnego rodzaju gwarancje
korporacyjne, regulujące zachowanie poszczególnych spółek z grupy kapitałowej.
W dotychczasowej praktyce powszechnie przyjmowano, że skuteczność gwarancji jest niezależna
od stosunków łączących osobę trzecią ze stronami umowy transakcyjnej. Innymi słowy, strona
udzielająca gwarancji czyniła to na własne ryzyko i przyjmowała na siebie odpowiedzialność za
zachowanie osoby trzeciej wbrew tej gwarancji.
Tymczasem Sąd Najwyższy stwierdził, że zobowiązanie gwarancyjne jest nieważne, jeżeli osoba
trzecia (której określone zachowanie jest gwarantowane przez stronę umowy transakcyjnej)
nie jest związana węzłem obligacyjnym z żadną ze stron umowy transakcyjnej. Oznacza to, że
– na przykładzie wspomnianego wyżej zakazu konkurencji – osoba trzecia najpierw powinna
zobowiązać się do niepodejmowania działalności konkurencyjnej. Dopiero tak powstały węzeł
obligacyjny może stać się przedmiotem gwarancji udzielonej przez stronę transakcji.
Artur Lisicki
Radca prawny
Managing Associate
Deloitte Legal
Piotr Kośla
Aplikant radcowski
Associate
Deloitte Legal
Powyższy wyrok Sądu Najwyższego stoi w sprzeczności z rzeczywistością biznesową, w której realizacja wszystkich wskazanych przez Sąd wymogów jest
zazwyczaj utrudniona, a często wręcz niemożliwa. Stanowisko to dziwi tym bardziej, gdyż wcześniej Sąd Najwyższy wskazywał na możliwość niemalże
dowolnego kształtowania gwarancji pomiędzy stronami, opierając się na zasadzie swobody umów. Tym samym na chwilę obecną wszelkie zapisy umowy,
które dotyczą zobowiązań gwarancyjnych, powinny stać się przedmiotem szczególnie wnikliwej analizy prawnej w celu sformułowania takiego ich
brzmienia, które z jednej strony będzie odpowiadać wymogom Sądu, a z drugiej – nie utrudni sfinalizowania transakcji.
5
Obligacje po zmianach
Przyjęcie konstrukcji zgromadzenia obligatariuszy, wprowadzenie obligacji wieczystych,
a także rozszerzenie katalogu podmiotów, które mogą emitować obligacje, to tylko
niektóre zmiany wprowadzone Ustawą o obligacjach z dnia 15 stycznia 2015 r.
Celem nowej Ustawy o obligacjach (Dz.U. z 2015 r., poz. 238) jest przede wszystkim:
a) umożliwienie dokonywania skutecznych zmian w stosunku zobowiązaniowym, wynikającym
z obligacji;
b) rozszerzenie zakresu instrumentów, które będą dostępne dla emitenta;
c) rozstrzygnięcie wątpliwości towarzyszących obowiązującym regulacjom.
Zgodnie z nową ustawą zmiana warunków emisji będzie możliwa zarówno w następstwie
jednobrzmiących porozumień, zawartych przez emitenta z każdym z obligatariuszy, jak również na
podstawie uchwały zgromadzenia obligatariuszy. Zgromadzenie obligatariuszy to nowa instytucja.
O jej ustanowieniu emitent zadecyduje w warunkach emisji. Tam też umieści zasady zwoływania
i organizacji tego zgromadzenia, a także zasady podejmowania przez nie uchwał.
Katalog instrumentów dostępnych dla emitenta został rozszerzony o dwa rodzaje obligacji:
•obligacje wieczyste,
•obligacje podporządkowane.
Obligacje wieczyste to obligacje, dla których nie określono daty wykupu, a świadczenie emitenta
względem obligatariuszy polega na zapłacie odsetek. Obligacje wieczyste nie podlegają wykupowi
Agata JankowskaGalińska
Radca Prawny
Managing Associate
Deloitte Legal
6
– emitent nie zobowiązuje się do wykupu obligacji w jakimkolwiek terminie, lecz do wypłaty
obligatariuszom stałego dochodu przez czas nieograniczony.
Cechą charakterystyczną obligacji podporządkowanych jest natomiast podporządkowanie
wynikających z nich roszczeń. W przypadku upadłości lub likwidacji emitenta wierzytelności
wynikające z obligacji podporządkowanych są zaspokajane po wszystkich innych
wierzytelnościach wobec emitenta. Konstrukcja obligacji podporządkowanych wyklucza istnienie
jakichkolwiek ich zabezpieczeń. Ze względu na ograniczone prawdopodobieństwo zaspokojenia
w przypadku upadłości emitenta, rynkowa wartość obligacji podporządkowanych jest silnie, ale
jednokierunkowo, wrażliwa na wszelkie zmiany ryzyka działalności operacyjnej emitenta.
Nowa ustawa przyznaje wprost prawo do emisji obligacji podmiotom zagranicznym, tj.
osobom prawnym, prowadzącym działalność gospodarczą, mającym siedzibę poza terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej oraz spółkom celowym, tj. osobom prawnym utworzonym wyłącznie
w celu przeprowadzenia emisji obligacji. Wyeliminowano w ten sposób wątpliwości dotyczące
zakwalifikowania działalności spółek celowych jako działalności gospodarczej, a przede wszystkim
uznania tej działalności za zorganizowaną i ciągłą. Są to bowiem określenia definiujące działalność
gospodarczą na gruncie Ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej
z dnia 2 lipca 2004 r. (Dz. U. z 2013 r., poz. 672, z późn. zm.).
Ustawa o obligacjach wejdzie w życie 1 lipca 2015 r.
Obowiązująca obecnie ustawa o obligacjach nie zawiera przepisów regulujących wprost dopuszczalność oraz przesłanki zmiany warunków emisji.
W praktyce zmiany takie były dokonywane, było to jednak zawsze obarczone ryzykiem prawnym, stąd uregulowanie tego zagadnienia w nowej ustawie
należy ocenić bardzo pozytywnie.
Zgromadzenie obligatariuszy nie jest nową instytucją, bowiem od lat z powodzeniem funkcjonuje w praktyce. Nadanie jej uprawnień na mocy ustawy
ma na celu m.in. wyeliminowanie związanych z jej funkcjonowaniem wątpliwości co do uprawnień oraz kompetencji. Należy jednak pamiętać, iż jest to
instytucja fakultatywna – emitent może, ale nie musi uwzględnić ją w warunkach emisji. Wydaje się jednak, iż powołanie zgromadzenia obligatariuszy
leżeć będzie w interesie emitenta – dokonanie zmiany warunków emisji łatwiej będzie przeprowadzić poprzez głosowanie, a nie poprzez porozumienia
zawierane oddzielnie ze wszystkimi obligatariuszami.
Nowelizacje ustawy o KRS
Obowiązek stosowania nowego sposobu podawania PKD zarówno przez podmioty
nowo rejestrowane, jak i już istniejące oraz rozszerzenie kompetencji sądu rejestrowego
w odniesieniu do aktualizacji wpisów (z urzędu), a także przyznanie sądowi uprawnienia
do wszczęcia postępowania o rozwiązanie podmiotu wpisanego do KRS bez
przeprowadzania postępowania likwidacyjnego – to tylko niektóre zmiany wprowadzone
w ciągu ostatnich kilku miesięcy do ustawy o KRS.
W ostatnim czasie weszły w życie dwie istotne nowelizacje Ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r.
o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz.U. z 2013 r., poz. 1203):
1) Ustawa z dnia 26 czerwca 2014 r. (Dz.U. z 2014 r., poz. 1161);
Z dniem 1 grudnia 2014 r. zmieniły się zasady ujawniania w KRS przedmiotu działalności
przedsiębiorców według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD). Liczba znajdujących się
w rejestrze pozycji ograniczona została do dziesięciu, przy czym jeden przedmiot wskazywany jest
jako działalność przeważająca. Ten przedmiot określić należy też na poziomie podklasy.
Warto podkreślić, iż przedsiębiorcy zarejestrowani w KRS mają obowiązek zgłosić zmianę
w zakresie przedmiotu działalności w celu dostosowania wpisu do znowelizowanych przepisów
przy pierwszym wniosku o jakąkolwiek zmianę danych w rejestrze, nie później jednak niż
w terminie 5 lat od dnia wejścia w życie omawianych zmian ustawy.
2) Ustawa z dnia 28 listopada 2014 r. (Dz.U. z 2014 r., poz. 1924)
Weszła w życie z dniem 1 stycznia 2015 r. Jej celem jest zapewnienie większej zgodności zapisów
w rejestrze z rzeczywistym funkcjonowaniem firm i instytucji, które są do niego wpisane, m.in.
poprzez uporządkowanie wpisów dot. nieprzerejestrowanych lub martwych spółek.
Nowelizacja rozszerza możliwości działania z urzędu sądu rejestrowego w odniesieniu
do aktualizacji wpisów. Przyznaje ona bowiem sądowi rejestrowemu (w przypadkach
Agata JankowskaGalińska
Radca Prawny
Managing Associate
Deloitte Legal
uzasadnionych bezpieczeństwem obrotu) uprawnienie do wykreślenia danych niezgodnych
z rzeczywistym stanem lub wpisu danych odpowiadających rzeczywistemu stanowi, jeżeli
dokumenty stanowiące podstawę wpisu lub wykreślenia znajdują się w aktach rejestrowych,
a dane podlegające wpisowi lub wykreśleniu są istotne.
Zupełnie nowym rozwiązaniem jest uprawnienie sądu rejestrowego do wszczęcia z urzędu
postępowania o rozwiązanie podmiotu wpisanego do KRS bez przeprowadzania
postępowania likwidacyjnego, m.in. gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na
zaspokojenie kosztów postępowania i postępowanie upadłościowe umorzono bądź gdy mimo
dwukrotnego wezwania sądu rejestrowego nie złożono obowiązkowych dokumentów. Warto
zauważyć, że istnienie niezaspokojonych zobowiązań ciążących na podmiocie lub nieściągalnych
wierzytelności nie stanowi przeszkody dla orzeczenia o rozwiązaniu podmiotu.
Nowelizacja przewiduje ponadto, że w odniesieniu do podmiotów, które w ciągu pół roku od
wejścia w życie ustawy nie wykonają, pomimo wezwań sądu, nałożonych na nie obowiązków
(m.in. w zakresie złożenia sprawozdań finansowych za dwa kolejne lata obrotowe), zostanie
obligatoryjnie wszczęte postępowanie o ich rozwiązanie bez przeprowadzania postępowania
likwidacyjnego.
Warto również wspomnieć, iż z dniem 15 stycznia 2015 r. weszło w życie Rozporządzenie Ministra
Sprawiedliwości z dnia 14 stycznia 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie określenia
wzorów urzędowych formularzy wniosków o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego oraz
sposobu i miejsca ich udostępniania (Dz.U. z 2015 r., poz. 71). Złożenie wniosku na niewłaściwym
formularzu będzie skutkować zwrotem wniosku bez wezwania do uzupełnienia braków. Jednakże
w razie zwrócenia wniosku złożonego na nieprawidłowym formularzu będzie można ponownie
go złożyć w terminie 7 dni od daty doręczenia zarządzenia o zwrocie, ze skutkiem od daty
pierwotnego wniesienia.
Z uwagi na to, iż większość spółek wpisuje do KRS dużą liczbę kodów PKD, często na „wszelki wypadek” – trudno się zorientować, czym tak naprawdę
zajmuje się dana spółka, stąd zmiana ustawy. Działalność spółki nie zostanie jednak w tym przypadku w żaden sposób ograniczona – spółka będzie mogła
prowadzić działalność w oparciu o właściwe zapisy umowy spółki oraz wynikające z nich kody PKD.
Nowelizacja nakładająca na przedsiębiorców obowiązek dostosowania sposobu podawania PKD jest istotna nie tylko dla nowo rejestrowanych
podmiotów, ale również dla podmiotów już istniejących. Od czasu bowiem wejścia w życie nowych przepisów każdemu składanemu wnioskowi o zmianę
danych (czy to dotyczącemu zmiany wspólnika, podwyższenia kapitału zakładowego, czy też zmiany firmy spółki) towarzyszyć musi formularz KRS-ZM.
W przypadku spółek rejestrowanych zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności z 2004 r. może zaistnieć dodatkowo obowiązek przeklasyfikowania
przedmiotu działalności zgodnie z PKD z 2007 r., jeśli taka zmiana nie została dokonana wcześniej. Praktyka pokazuje, iż niektóre sądy rejestrowe
wymagają w tym zakresie uchwały zarządu, nie jest to jednak jak dotąd jednolite stanowisko.
7
Nowelizacja ustawy o usługach płatniczych
Obniżenie maksymalnej stawki opłaty interchange dla krajowych transakcji płatniczych
z 0,5% do 0,2% wartości jednostkowej krajowej transakcji płatniczej wykonanej przy
użyciu karty debetowej oraz 0,3% w przypadku karty kredytowej to główne elementy
nowelizacji Ustawy o usługach płatniczych.
Nowelizacja ta weszła w życie z dniem 29 stycznia 2015 r. (Dz.U. z 2014 r., poz. 1916). Celem
ustawy jest ograniczenie negatywnych dla polskiego rynku skutków wejścia w życie nowych
zasad regulujących usługi transgranicznego rozliczania transakcji kartami płatniczym. Powstały one
w związku z wydaną przez Komisję Europejską decyzją z dnia 26 lutego 2014 r. w stosunku do
VISA, obniżającą opłatę interchange do wskazanych wyżej 0,2% lub 0,3% – w odniesieniu
do agentów działających transgranicznie. Wejście w życie wspomnianej wyżej decyzji przypadło
na 1 stycznia 2015 r. (sprawa AT 39398).
W uzasadnieniu projektu ustawy nowelizującej wskazano m.in., że wejście w życie powyższej
decyzji mogłoby doprowadzić do preferowania agentów rozliczeniowych działających
transgranicznie wobec rodzimych agentów i w konsekwencji do wyeliminowania wielu
funkcjonujących na polskim rynku agentów rozliczeniowych. Uzasadnia to ustawowe ograniczenie
opłat interchange do poziomu wynikającego z decyzji Komisji. W przeciwnym wypadku mogłoby
również dojść do zakłócenia warunków konkurencji dla dominujących na polskim rynku kartowym
organizacji (VISA i Mastercard), a to z powodu braku jednolitych warunków ich działania.
8
Nowe przepisy o stawkach interchange stosuje się do wszystkich rodzajów kart, w tym
również innych niż karty debetowe i kredytowe (tj. do kart obciążeniowych, znajdujących
stosunkowo niewielkie zainteresowanie w obrocie).
Pochodną zróżnicowania stawek opłat jest wprowadzenie do ustawy definicji karty debetowej
i karty kredytowej.
Ustawa zmierza także do poprawy pozycji akceptantów – zdaniem projektodawców będących
najsłabszymi uczestnikami systemu płatności. O ile na gruncie dotychczasowego stanu prawnego
agent rozliczeniowy był zobowiązany do przekazania akceptantowi informacje o pobieranych
opłatach na jego żądanie, to teraz agent będzie zobowiązany do udzielenia odpowiednich
informacji jeszcze przed zawarciem umowy z akceptantem. Ma to w zamierzeniu twórców
nowelizacji doprowadzić do zwiększenia transparentności oraz zapewnienia równowagi
kontraktowej i narzędzia kontroli stosowanych stawek opłat.
Ustawa zakłada, że dostosowanie umów do nowych przepisów, zwłaszcza w zakresie dotyczącym
wysokości opłaty interchange, powinno nastąpić w terminie 3 miesięcy od dnia wejścia w życie
nowelizacji, czyli najpóźniej do dnia 29 kwietnia 2015 r. W przypadku ich niedostosowania
w tym terminie, w miejsce dotychczasowych stawek opłaty interchange zastosowanie znajdą
maksymalne stawki wynikające z ustawy.
Projekt nowej regulacji – prawo restrukturyzacyjne
Postępowania restrukturyzacyjne oraz upadłościowe zostaną rozdzielone w dwóch
ustawach, tj. w Prawie restrukturyzacyjnym i Prawie upadłościowym i naprawczym,
a Prawo upadłościowe zostanie w znaczący sposób zmodyfikowane.
Zmiany te przewiduje nowa Ustawa prawo restrukturyzacyjne (Druk sejmowy nr 2824). Prace
nad projektem zakończyła niedawno (po II czytaniu w Sejmie) Komisja Sprawiedliwości i Praw
Człowieka.
Zasadniczym celem nowej ustawy jest uniknięcie ogłoszenia upadłości dłużnika poprzez
restrukturyzację jego przedsiębiorstwa – w pierwszej kolejności jego zobowiązań, a ponadto,
w różnym stopniu, majątku, sposobu zarządzania przedsiębiorstwem oraz zatrudnienia. Ustawa
ma również zapobiegać powstawaniu zatorów płatniczych po stronie wierzycieli, które mogą
powstać podczas dość czasochłonnych postępowań upadłościowych, co może doprowadzić do
utraty płynności kolejnych podmiotów.
Restrukturyzacja będzie się odbywać w jednym z następujących postępowań: (i) postępowaniu
o zatwierdzenie układu, (ii) przyspieszonym postępowaniu układowym, (iii) postępowaniu
układowym lub w (iv) postępowaniu sanacyjnym. Do wszystkich postępowań
restrukturyzacyjnych zastosowanie znajdą te same regulacje dotyczące zakresu wierzytelności
objętych układem, propozycji układowych, zawarcia i zatwierdzenia układu i jego skutków,
a także zasady zmian i uchylenia układu. Wybór formy restrukturyzacji zależeć będzie od potrzeb
konkretnego przedsiębiorstwa i jego sytuacji finansowej.
Postępowania restrukturyzacyjne będą mogły zostać wszczęte tylko na wniosek niewypłacalnego
oraz zagrożonego niewypłacalnością dłużnika. Warto podkreślić, iż w przypadku złożenia wniosku
restrukturyzacyjnego i wniosku o ogłoszenie upadłości w pierwszej kolejności rozpoznany
zostanie wniosek restrukturyzacyjny. Sąd odmówi wszczęcia postępowania restrukturyzacyjnego,
jeżeli działania dłużnika wskazują, że jedynym jego celem jest uniemożliwienie wierzycielom
prowadzenia skutecznej egzekucji, np. poprzez pozbywanie się majątku lub przegłosowanie
układu przez wierzycieli, wobec których zaciągnięte zostały fikcyjne zobowiązania.
W przypadku postępowania o zatwierdzenie układu i przyspieszonego postępowania układowego
projekt przewiduje uproszczoną procedurę tworzenia spisu wierzytelności. Postępowanie
o zatwierdzenie układu będzie prowadzone samodzielnie przez dłużnika przy udziale nadzorcy
układu. Rola sądu zostanie ograniczona jedynie do wydania postanowienia co do zatwierdzenia
układu przyjętego przez wierzycieli w drodze samodzielnego zbierania głosów przez dłużnika.
W bardzo interesujący sposób uregulowane zostało postępowanie sanacyjne zaadresowane do
przedsiębiorców niebędących w stanie zawrzeć układu z wierzycielami w ramach pozostałych,
wskazanych w ustawie, postępowań. Dłużnikowi przyznano możliwość zastosowania
wyjątkowych instrumentów prawnych, takich jak np. odstąpienie od niekorzystnych dla dłużnika
umów wzajemnych, dostosowania poziomu zatrudnienia do faktycznych potrzeb, sprzedaż
zbędnych składników majątkowych ze skutkiem sprzedaży egzekucyjnej. Proponowane wyjątkowe
instrumenty prawne mają na celu poprawę sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstwa dłużnika
w takim stopniu, że będzie możliwe wykonanie zaproponowanego układu lub stanie się możliwe
przedstawienie nowych, korzystniejszych propozycji układowych.
Projekt ustawy przewiduje też utworzenie Centralnego Rejestru Restrukturyzacji i Upadłości.
Przy okazji prac nad uchwaleniem Prawa restrukturyzacyjnego planowane jest wprowadzenie
szeregu zmian do Prawa upadłościowego i naprawczego. Uchylone zostaną m.in. przepisy
o postępowaniu naprawczym i przepisy regulujące postępowanie upadłościowe z możliwością
zawarcia układu, co jest naturalną konsekwencją uregulowania tych obszarów nową ustawą.
Nowym na gruncie prawa polskiego rozwiązaniem będzie wprowadzenie do prawa
upadłościowego tzw. przygotowanej likwidacji (tzw. pre-pack). W ramach tej instytucji będzie
można ustalić warunki sprzedaży przedsiębiorstwa dłużnika (np. cenę i osobę nabywcy), jego
zorganizowanej części lub składników majątkowych stanowiących znaczną część przedsiębiorstwa
przed ogłoszeniem upadłości. Warunki uzgodnień będą podlegały zatwierdzeniu przez sąd
upadłościowy. Instytucja przygotowanej likwidacji ma umożliwić sprzedaż przedsiębiorstwa
na korzystniejszych warunkach oraz zachowanie ciągłości działania przedsiębiorstwa. Ma
ona również zapobiegać tzw. upadłościom reżyserowanym, tj. sytuacjom, w których dłużnicy
obawiający się upadłości, wyprowadzają majątek do podmiotów powiązanych (np. do innych
spółek).
W zakresie prawa upadłościowego zmieni się również definicja niewypłacalności, która jest
przesłanką ogłoszenia upadłości. Przedsiębiorca będzie uważany za niewypłacalnego przede
wszystkim wtedy, gdy utraci ekonomiczną zdolność do wykonywania swoich wymagalnych
zobowiązań pieniężnych, a nie jak do tej pory, gdy nie będzie dokonywał ich spłaty.
Za niewypłacalnego nadal uważany będzie przedsiębiorca, którego zobowiązania pieniężne
przekroczą wartość jego majątku. Jednak zobowiązania przyszłe, warunkowe oraz pewne
zobowiązania wobec wspólników i akcjonariuszy nie będą brane pod uwagę w celu stwierdzenia
spełnienia tej przesłanki. W nowym stanie prawnym nadmierne zadłużenie będzie jedną z podstaw
ogłoszenia upadłości tylko wtedy, gdy będzie się utrzymywać przez dłużej niż 24 miesiące.
9
Orzecznictwo
Oświadczenie o zrzeczeniu się roszczeń a zwolnienie z długu
Wyrok Sadu Najwyższego z dnia 30 maja 2014 r. (III CSK 224/13)
Pod względem skutków materialnoprawnych oświadczenie o zrzeczeniu się roszczeń jest podobne
do zwolnienia z długu (art. 508 k.c.). Zwolnienie z długu jest jednak umową, co oznacza, że
oświadczenie woli wierzyciela o takim uszczupleniu jego majątku winno dojść do wiadomości
dłużnika i dłużnik winien wyrazić na to zgodę. Zwolnienie z długu skutkuje wygaśnięciem
zobowiązania.
Nieważność umowy z powodu sprzeczności z ustawą
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 maja 1999 r. (II CKN 342/98)
1.Stwierdzenie przez Sąd nieważności umowy z powodu sprzeczności z ustawą (art. 58 § 1 k.c.)
wymaga wskazania przez Sąd konkretnych przepisów, z którymi zakwestionowana umowa
pozostaje w sprzeczności.
2.Treścią umowy przelewu jest przeniesienie przez wierzyciela swojej wierzytelności na osobę
trzecią, a skutkiem tej umowy jest wyłączenie dotychczasowego wierzyciela ze stosunku
zobowiązaniowego i zajęcie jego miejsca przez nabywcę wierzytelności. Sam stosunek
zobowiązaniowy zmianie nie ulega, zmieniają się jedynie jego uczestnicy - wierzyciela
dotychczasowego, który wyzbył się swojej wierzytelności, zastępuje nabywca, który staje się
wierzycielem w stosunku do tego samego dłużnika. Przelew wywołuje bezpośrednie skutki
wobec dłużnika, po stronie którego powstaje obowiązek świadczenia w stosunku do nabywcy
wierzytelności.
Skutki przelewu w zakresie kwoty kapitału ulokowanego na rachunku lokaty terminowej.
Brak długu w kontekście celu umowy przelewu na zabezpieczenie
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 czerwca 2014 r. (IV CSK 614/13)
W obowiązującym porządku prawnym umowa przelewu ma podwójny skutek, zobowiązującorozporządzający (art. 510 § 1 k.c.), co oznacza, że jej zawarcie przenosi wierzytelność z majątku
cedenta do majątku cesjonariusza. Uwzględniając ten aspekt przelewu zauważyć można, że
w zakresie kwoty kapitału ulokowanego na rachunku lokaty terminowej, przelew już z chwilą
zawarcia umowy powoduje przejście wierzytelności na cesjonariusza. Nieco inaczej ocenić należy
skutki przelewu w zakresie oczekiwanego oprocentowania; w tym zakresie mamy do czynienia
z wierzytelnością przyszłą. Taka kwalifikacja przedstawia się jako uzasadniona zważywszy, że
wierzytelność odsetkowa, obejmująca odsetki naliczane dopiero z upływem terminu na jaki
umowę lokaty zawarto, w chwili zawierania umowy przelewu jeszcze nie powstała. Niezależnie
jednak od tego czy wierzytelność o oprocentowanie z lokaty terminowej w chwili zawarcia
umowy cesji stanowi wierzytelność przyszłą czy też zakwalifikujemy ją jako ekspektatywę takiej
10
wierzytelności, skutek przelewu nastąpi już w majątku cesjonariusza, z chwilą ukształtowania się
tej wierzytelności.
Ponieważ celem przelewu na zabezpieczenie jest zaspokojenie się wierzyciela z przelanej
wierzytelności, jest jasne, że do zaspokojenia dojdzie gdy w ogóle powstanie dług (cedenta lub
osoby trzeciej ponieważ za dopuszczalny należy uznać także przelew w celu zabezpieczenia
długu cudzego). Brak długu oznacza brak potrzeby zaspokojenia cesjonariusza, ponieważ nie
stał się on wierzycielem (cedenta lub osoby trzeciej). Brak długu czyni cel umowy przelewu
bezprzedmiotowym. Odpadnięcie celu, dla którego dokonano przelewu dla zabezpieczenia o tyle
zmienia sytuację prawną stron takiej umowy, że powoduje powstanie zobowiązania cesjonariusza
do powrotnego przelewu, albo, jeżeli strony tak postanowią, powrót przelanej wierzytelności
do majątku cedenta ipso iure. Przelew na zabezpieczenie wierzytelności przyszłej wymaga
dostatecznego oznaczenia wierzytelności przyszłej co może nastąpić przez określenie tytułu jej
powstania oraz wskazanie dłużnika i wierzyciela, ale nadto wymaga sprecyzowania czasu, w ciągu
którego wierzytelność ta powinna powstać, a więc w istocie wymaga określenia czasu trwania
powiernictwa. Umowne powiązanie czasu powstania wierzytelności (przyszłej) zabezpieczonej
przelewem z wymagalnością przelanej wierzytelności nie jest wyłączone, ale nie przedstawia się
jako obligatoryjne.
Charakter i zakres odpowiedzialności odszkodowawczej towarzystwa funduszy
inwestycyjnych
Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 23 października 2014 r. (I CSK 609/13)
Odpowiedzialność odszkodowawcza towarzystwa funduszy inwestycyjnych wobec uczestnika
funduszu w związku z nieprawidłowym wykonywaniem zarządu aktywami tego funduszu (art. 64
ust. 1 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych) jest odpowiedzialnością za
szkodę z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (art. 471 KC). Aktualne
pozostają zatem ogólne przesłanki powstania odszkodowawczej odpowiedzialności kontraktowej
Towarzystwa, przy czym podmiot ten ponosi odpowiedzialność wobec uczestnika Funduszu na
zasadzie winy. Ciężar wykazania wszystkich przesłanek odpowiedzialności Towarzystwa spoczywa
na poszkodowanym uczestniku (art. 6 KC).
Cel obowiązku zapłaty finansującemu przez korzystającego wszystkich przewidzianych
w umowie a niezapłaconych rat
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 2013 r. (IV CSK 298/12)
1.W wypadku wygaśnięcia umowy leasingu wskutek utraty jej przedmiotu, przewidziana
w art. 709 § 3 k.c. zapłata przez korzystającego finansującemu wszystkich przewidzianych
w umowie, a nie zapłaconych rat, pełni funkcję odszkodowania. Jej celem jest bowiem
przywrócenie takiego stanu majątku finansującego, jaki byłby, gdyby do utraty nie doszło
i umowa zostałaby wykonana.
2.Przepis art. 7095 § 1 k.c. ma charakter imperatywny. Aczkolwiek strony mogą w wypadku
wygaśnięcia umowy wprowadzić pewne modyfikacje sposobu rozliczenia pozostałych do
zapłaty rat w stosunku do przewidzianego w paragrafie trzecim tego przepisu, ale finansujący
musi pomniejszyć ich wartość o korzyści wskazane w tym przepisie.
Umowa przedwstępna jako zabezpieczenie wierzytelności wynikającej z innego stosunku
prawnego łączącego strony. Nadzabezpieczenie i nadmierne zaspokojenie wierzyciela
a nieważność umowy
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 października 2011 r. (II CSK 690/10)
1.Katalog zabezpieczeń osobistych w obrocie prawnym jest otwarty, stąd w ramach swobody
umów nie jest wykluczone nadanie umowie przedwstępnej funkcji zabezpieczenia o charakterze
osobistym (art. 3531 k.c.). Umowa przedwstępna może stanowić zabezpieczenie wierzytelności
wynikającej z innego stosunku prawnego łączącego strony. Ten inny stosunek prawny stanowi
przyczynę prawną (causa) dla umowy przedwstępnej jako zabezpieczenia.
2.W sytuacji gdy strony wykorzystały charakterystyczne dla danego typu umowy instrumenty
dążąc do celu odmiennego od tego, dla którego dana umowa została ukształtowana,
co doprowadziło do wystąpienia nadmiernego zabezpieczenia i w efekcie nadmiernego
zaspokojenia wierzyciela, któremu dłużnik nie jest w stanie zapobiec, zaś wierzyciel nie ma
prawnego obowiązku zwrotu nadpłaty, należałoby rozważyć czy naruszenie ram zakreślonych
przepisem art. 3531 k.c. nie prowadzi, w okolicznościach sprawy, do nieważności umowy.
11
Dowiedz się więcej
Alerty prawne
Wydarzenia organizowane przez kancelarię Deloitte Legal
Wybrane publikacje:
Nieruchomości
Nieruchomości
Osoba prawna nie przekształci użytkowania wieczystego we własność (Alert
prawny 07/2015)
Autor: Robert Uhl, Managing Associate, Deloitte Legal
•Śniadanie biznesowe: Ochrona inwestora, ochrona wykonawcy, czyli formy
zabezpieczenia na rynku nieruchomości. Rękojmia i gwarancja (bezpłatne)
28 kwietnia 2015 r., godz. 9:30-12:00
Biuro Deloitte, Aleja Jana Pawła II 19, Warszawa
Od lipca sprawniejszy proces inwestycyjny (Alert prawny 06/2015)
Autorzy:
Artur Lisicki, Managing Associate, Deloitte Legal
Piotr Kośla, Associate, Deloitte Legal
•Śniadanie biznesowe: Profesjonalna umowa najmu – z perspektywy
wynajmującego (bezpłatne)
13 maja 2015 r. godz. 9:30-12:00
Biuro Deloitte, Aleja Jana Pawła II 19, Warszawa
Czynsz może wzrosnąć w trakcie trwania umowy najmu (Alert prawny
05/2015)
Autor: Robert Uhl, Managing Associate, Deloitte Legal
Prawo
korporacyjne
Sąd Najwyższy: Prokura łączna tylko z drugim prokurentem (Alert prawny
04/2015)
Autorzy:
Tomasz Fiałek, Managing Associate, Deloitte Legal
Tomasz Sadowski, Associate, Deloitte Legal
Ochrona
danych
osobowych
Przekazywanie danych do państw trzecich – czy jest potrzebna zgoda GIODO?
(Alert prawny 03/2015)
Autor: Tomasz Rutkowski, Managing Associate, Deloitte Legal
Prawo
korporacyjne
•Szkolenie: Proces inwestycyjny krok po kroku – poradnik dewelopera
(płatne)
27 maja 2015 r., godz. 9:30-16:30
Biuro Deloitte, Aleja Jana Pawła II 19, Warszawa
Nieruchomości Najem powierzchni komercyjnych – na co zwrócić uwagę negocjując umowę
najmu?
Cykl śniadań biznesowych nt. negocjacji umów najmu
Data: 14 kwietnia, 17 kwietnia, 7 maja oraz 14 maja 2015 r.
Godzina: 09:30-12:00
Miejsce: Katowice, Wrocław, Kraków oraz Rzeszów
Webcasty
Nowelizacja przepisów ustawy o ochronie danych osobowych (Alert prawny
02/2015)
Autor: Tomasz Rutkowski, Managing Associate, Deloitte Legal
Finanse
i bankowość
Zmiany w Ustawie o obligacjach – przełom, problem czy potencjał?
Data: 13 maja 2015 (środa)
Godzina: 10:00 – 11:00
Nowe zasady udzielania gwarancji (Alert prawny 01/2015)
Autor: Andrzej Oryl, Managing Associate, Deloitte Legal
Prawo
handlowe
Zarządzanie ryzykiem prawnym: zapobieganie praniu brudnych pieniędzy
i korupcji
Data: 22 kwietnia 2015 r.
Godzina: 12:00-13:00
Odwiedź naszą stronę: www.deloittelegal.pl
Subskrypcja – Newsletter prawny Zespołów: Finansów i Bankowości oraz Nieruchomości
www.deloitte.com/pl/subskrybcje
12
Vademecum Inwestora z ekspertami Deloitte Legal. Cykl spotkań
Najczęstsze problemy w procesie inwestycyjnym i ich praktyczne rozwiązania
Kontakt
Zbigniew Korba
Partner, Radca prawny
Deloitte Legal
+48 22 348 35 56
[email protected]
Diana Kawala
Business Development & Marketing
Deloitte Legal
+48 22 348 35 88
[email protected]
Deloitte świadczy usługi audytorskie, konsultingowe, doradztwa podatkowego i finansowego klientom z sektora publicznego oraz prywatnego, działającym w różnych branżach. Dzięki globalnej sieci firm członkowskich obejmującej 150 krajów
oferujemy najwyższej klasy umiejętności, doświadczenie i wiedzę w połączeniu ze znajomością lokalnego rynku. Pomagamy klientom odnieść sukces niezależnie od miejsca i branży, w jakiej działają. 200 000 pracowników Deloitte na świecie
realizuje misję firmy: stanowić standard najwyższej jakości.
Specjalistów Deloitte łączy kultura współpracy oparta na zawodowej rzetelności i uczciwości, maksymalnej wartości dla klientów, lojalnym współdziałaniu i sile, którą czerpią z różnorodności. Deloitte to środowisko sprzyjające ciągłemu pogłębianiu
wiedzy, zdobywaniu nowych doświadczeń oraz rozwojowi zawodowemu. Eksperci Deloitte z zaangażowaniem współtworzą społeczną odpowiedzialność biznesu, podejmując inicjatywy na rzecz budowania zaufania publicznego i wspierania
lokalnych społeczności.
Nazwa Deloitte odnosi się do jednej lub kilku jednostek Deloitte Touche Tohmatsu Limited, prywatnego podmiotu prawa brytyjskiego z ograniczoną odpowiedzialnością i jego firm członkowskich, które stanowią oddzielne i niezależne podmioty
prawne. Dokładny opis struktury prawnej Deloitte Touche Tohmatsu Limited oraz jego firm członkowskich można znaleźć na stronie www.deloitte.com/pl/onas
© 2015 Deloitte Polska. Member of Deloitte Touche Tohmatsu Limited