docAlergeny w żywności – nowe wymagania dotyczące znakowania
download 
Reklamacja Transkrypt
Alergeny w żywności – nowe wymagania dotyczące znakowania
Alergeny w żywności nowe wymagania dotyczące znakowania Alergeny w żywności Wszystkie produkty spożywcze potencjalnie mogą spowodować uczulenie pokarmowe, jednak uważa się, że w Europie ryzyko alergii odnosi się przede wszystkim do 14 alergenów pokarmowych i dlatego te alergeny podlegają obowiązkowi znakowania. Alergeny w żywności Informacja o składnikach alergennych i powodujących reakcje nietolerancji zawartych w produkcie jest jednym z ważniejszych elementów oznakowania. Jej obecność i treść może mieć kluczowy wpływ na zdrowie konsumentów oraz na bezpieczne funkcjonowanie produktu na rynku. Alergeny w żywności Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 200/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004. Alergeny w żywności Wykaz substancji lub produktów powodujących alergie lub reakcje nietolerancji znajduje się w załączniku II do niniejszego rozporządzenia. Alergeny w żywności ZAŁĄCZNIK II SUBSTANCJE LUB PRODUKTY POWODUJĄCE ALERGIE LUB REAKCJE NIETOLERANCJI 1. Zboża zawierające gluten, tj. pszenica, żyto, jęczmień, owies, orkisz, kamut lub ich odmiany hybrydowe, a także produkty pochodne, z wyjątkiem: a) syropów glukozowych na bazie pszenicy zawierających dekstrozę ( 1 ); b) maltodekstryn na bazie pszenicy ( 1 ); (oraz produkty pochodne, o ile obróbka, jakiej je poddano, najprawdopodobniej nie wpływa na zwiększenie alergenności, ocenionej przez właściwy organ w odniesieniu do produktu, z którego powstały) c) syropów glukozowych na bazie jęczmienia; d) zbóż wykorzystywanych do produkcji destylatów alkoholowych, w tym alkoholu etylowego pochodzenia rolniczego Alergeny w żywności 2. Skorupiaki i produkty pochodne; 3. Jaja i produkty pochodne; 4. Ryby i produkty pochodne, z wyjątkiem: a) żelatyny rybnej stosowanej jako nośnik preparatów zawierających witaminy lub karotenoidy; b) żelatyny rybnej lub karuku stosowanych jako środki klarujące do piwa i wina; Alergeny w żywności 5. Orzeszki ziemne (arachidowe) i produkty pochodne; 6. Soja i produkty pochodne, z wyjątkiem: a) całkowicie rafinowanego oleju i tłuszczu sojowego ( 1 ); b) mieszaniny naturalnych tokoferoli (E306), naturalnego D-alfa-tokoferolu, naturalnego octanu D-alfa-tokoferolu, naturalnego bursztynianu D-alfatokoferolu pochodzenia sojowego; c) fitosteroli i estrów fitosteroli otrzymanych z olejów roślinnych pochodzenia sojowego; d) estru stanolu roślinnego produkowanego ze steroli olejów roślinnych pochodzenia sojowego; Alergeny w żywności 7. Mleko i produkty pochodne (łącznie z laktozą), z wyjątkiem: a) serwatki wykorzystywanej do produkcji destylatów alkoholowych, w tym alkoholu etylowego pochodzenia rolniczego, b) laktitolu; Alergeny w żywności 8. Orzechy, tj. migdały (Amygdalus communis L.), orzechy laskowe (Corylus avellana), orzechy włoskie (Juglans regia), orzechy nerkowca (Anacardium occidentale), orzeszki pekan (Carya illinoinensis (Wangenh.) K. Koch), orzechy brazylijskie (Bertholletia excelsa), pistacje/orzechy pistacjowe (Pistacia vera), orzechy makadamia lub orzechy Queensland (Macadamia ternifolia), a także produkty pochodne z wyjątkiem orzechów wykorzystywanych do produkcji destylatów alkoholowych, w tym alkoholu etylowego pochodzenia rolniczego; Alergeny w żywności 9. Seler i produkty pochodne; 10. Gorczyca i produkty pochodne; 11. Nasiona sezamu i produkty pochodne; 12. Dwutlenek siarki i siarczyny w stężeniach powyżej 10 mg/kg lub 10 mg/litr w przeliczeniu na całkowitą zawartość SO 2 dla produktów w postaci gotowej bezpośrednio do spożycia lub w postaci przygotowanej do spożycia zgodnie z instrukcjami wytwórców; Alergeny w żywności 13. Łubin i produkty pochodne; 14. Mięczaki i produkty pochodne. Alergeny w żywności ZNAKOWANIE ALLERGENÓW Alergeny w żywności Samo wymaganie podawania w wykazie składników produktu nazw alergenów, w odniesieniu do każdego składnika, który jest ich źródłem, nie jest nowe. Taki obowiązek istnieje na mocy stosowanych jeszcze obecnie przepisów z zakresu znakowania środków spożywczych. Alergeny w żywności Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lipca 2007 r. w sprawie znakowania środków spożywczych Alergeny w żywności Każdą substancję wykorzystywaną do produkcji środka spożywczego i nadal obecną w gotowym środku spożywczym, nawet w zmienionej formie, w tym również substancję, pochodzącą ze składników alergennych wymienionych w załączniku nr 1 do rozporządzenia, uznaje się za składnik i znakuje z wyraźnym odniesieniem do nazwy składnika alergennego, z którego ona pochodzi. Alergeny w żywności Załącznik nr 1 ww. rozporządzenia wymienia 14 składników alergennych Załącznik nr 2 zawiera wykaz składników i substancji, które nie muszą być znakowane z wyraźnym odniesieniem do nazwy składnika alergennego Alergeny w żywności Nowością jest natomiast zapis art. 21.Ib) rozporządzenia nr 1169/2011, zgodnie z którym nazwa substancji lub produktu wymienionego w załączniku II jest podkreślona za pomocą pisma wyraźnie odróżniającego ją od reszty wykazu składników, np. za pomocą czcionki, stylu lub koloru tła. To wyróżnienie alergenów powinno powodować, że będą one łatwiej dostrzegalne przez potencjalnych konsumentów, zwłaszcza narażonych na skutki alergii czy nietolerancji, co zmniejszy ryzyko ich wystąpienia. Alergeny w żywności Sposób wyróżnienia alergenów jest dość dowolny, choć z praktyki wynika, że zdecydowana większość podmiotów decyduje się na użycie pogrubionej czcionki lub podkreślenia. Jednak nie musi to być rozwiązanie uniwersalne, pasujące do każdej etykiety. Na przykład bogata grafika na opakowaniu może spowodować, że wyróżniony w ten sposób alergen wcale nie stanie się lepiej widoczny. Alergeny w żywności Dodatkowo należy zwrócić uwagę, iż istnieją sytuacje, w których na mocy przepisów szczegółowych (innych niż omawiane rozporządzenie) wymagane jest deklarowanie pewnych składników w szczególnie czytelny sposób, np. soli w tłuszczach do smarowania. W takim przypadku warto zadbać, aby w wyniku wyróżnienia informacji o soli nie doszło do wprowadzenia konsumentów w błąd poprzez sugestię, że jest to jeden z alergenów. Alergeny w żywności Informacja o alergenach na etykiecie powinna być spójna w całej UE i zamieszczana w wykazie składników. Od 13 grudnia br. nieprawidłowe będzie więc powtarzanie tej informacji w innych miejscach etykiety, co jest obecnie często stosowane w praktyce w niektórych krajach (np. w Wielkiej Brytanii). Alergeny w żywności • Którą nazwę składnika alergennego podać? • Kolejne wątpliwości, zresztą istniejące już od dawna, wynikają z zapisu, iż deklarując składniki alergenne należy podać nazwę substancji lub produktu wymienionego w załączniku II rozporządzenia, podczas gdy w tym załączniku widnieją np.: - zboża zawierające gluten, tj. pszenica (w tym orkisz i pszenica , żyto, jęczmień, owies lub ich odmiany hybrydowe, a także produkty pochodne czy też - mleko i produkty pochodne (łącznie z laktozą). Alergeny w żywności Powstaje pytanie: którą nazwę składnika alergennego należy wskazać w wykazie składników? Czy ma być to gluten, czy też konkretne zboże (np. pszenica)? A także: czy produkty mleczne oraz laktoza - stanowiące składniki innych produktów - powinny być deklarowane z odniesieniem do „mleka"? Podkreśla się, że chociaż to gluten jest w praktyce składnikiem odpowiedzialnym za niekorzystne skutki dla zdrowia, to jednak przepisy zobowiązują do podawania i wyróżniania nazw konkretnych zbóż. Informację o tym, że dany składnik jest źródłem glutenu traktuje się jako dobrowolną. Alergeny w żywności W kwestii odniesień do mleka nie wypracowano jednoznacznego stanowiska i istotna wydaje się tu ocena ryzyka wprowadzenia w błąd konsumentów na danym rynku. W niektórych bowiem językach poinformowanie o laktozie stanowi już jasne odniesienie do mleka. Podobnie jest w przypadku niektórych produktów mlecznych, które są bardzo dobrze znane konsumentom, np. jogurt lub śmietana. Alergeny w żywności Brak uzupełnienia tych nazw o odniesienie do mleka (np. jogurt - z mleka) nie powinno raczej wprowadzić w błąd polskich konsumentów. Inaczej natomiast byłoby w przypadku kumysu - przetworu mlecznego, który nie jest tak dobrze rozpoznawalny. Przy szacowaniu ryzyka warto także wziąć pod uwagę, czy dany alergen (tu np. mleko) nie został już wcześniej wyróżniony w wykazie składników. Alergeny w żywności Trudne decyzje stoją przed podmiotami, które dotychczas chętnie zamieszczały na opakowaniach teksty dotyczące możliwej obecności śladowych ilości niektórych składników alergennych. W ramach dyskusji nad rozporządzeniem nr 1169/2011 zauważono, iż tego rodzaju informacje są często nadużywane i w efekcie mogą być bagatelizowane przez konsumentów, co w określonych sytuacjach mogłoby zagrażać ich zdrowiu lub nawet życiu. Alergeny w żywności Z tego względu Komisja Europejska ma za zadanie przyjąć akty wykonawcze dotyczące m.in. możliwej i niezamierzonej obecności w żywności substancji lub produktów powodujących alergie lub reakcje nietolerancji. Informacje na temat żywności przekazywane dobrowolnie nie mogą być niejednoznaczne oraz dezorientować konsumentów. Alergeny w żywności Pod znakiem zapytania stoi możliwość podawania informacji, że np. W zakładzie stosowane są: mleko, jaja itd., która mogłaby stanowić naruszenie ww. artykułu. Taki tekst nie stanowi bowiem jednoznacznego przekazu, że produkt może być źródłem danych alergenów, mógłby więc okazać się dezorientujący. Alergeny w żywności Kłopotliwe mogą się także okazać informacje o „śladowych" ilościach składników alergennych, gdyż nie ma prawnej definicji ilości śladowych. Alergeny w żywności Ze wstępnej opinii EFSA (Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności) na temat alergenów wynika, że wyznaczenie progów alergenności dla poszczególnych substancji lub składników powodujących alergie czy nietolerancje u ogółu populacji jest praktycznie niewykonalne. Alergeny w żywności Dlatego przed podjęciem decyzji o podaniu na opakowaniu tego rodzaju informacji konieczne jest gruntowne przeanalizowanie sprawy. Niezbędne jest rozważenie, czy ryzyko takiej niezamierzonej obecności faktycznie istnieje, jak również wybór właściwego sformułowania. Alergeny w żywności Najważniejszy powinien jednak pozostać konsument, który ma prawo do rzetelnej informacji o składnikach żywności mających wpływ na jego zdrowie. Alergeny w żywności Obecnie nie ma jeszcze projektu aktu wykonawczego, dlatego decyzje co do informowania o alergenach nastręczają podmiotom spore problemy. Może się bowiem okazać, że przygotowane teraz nowe etykiety, zgodne z rozporządzeniem nr 1169/2011, trzeba będzie jednak w przyszłości ponownie zmodyfikować. Alergeny w żywności O ile wymaganie wyróżniania składników alergennych na etykietach zostało już teraz wdrożone przez dużą część podmiotów branży spożywczej o tyle prace nad informowaniem o nich przez zakłady żywienia zbiorowego są cały czas w toku. Te zakłady, które przygotowują się już do wdrożenia wymagania także zgłaszają do Komisji Europejskiej swoje pytania, np. czy dozwolone będzie tworzenie odrębnych kart menu zawierających informację o alergenach. Alergeny w żywności Wymóg rozporządzenia dotyczący alergenów oznacza dla podmiotów prowadzących tego rodzaju placówki konieczność zaplanowania, w jaki sposób przekazywane będą informacje o wszystkich alergenach obecnych w każdej serwowanej potrawie. Przy tej okazji może pojawić się szereg problemów, wynikających np. z dużej zmienności potraw, stosowanych surowców, aspektu sezonowości, skażeń krzyżowych alergenami itp. Podczas wytwarzania przetworzonych produktów spożywczych stosuje się zasady dobrej praktyki produkcyjnej, które zapobiegają wystąpieniu krzyżowego przeniesienia alergenów z jednego produktu na inny. Jednak w pewnych sytuacjach istnieje takie ryzyko. Dzieje się tak np. w przypadku wytwarzania produktów, które w zamierzeniu mają nie zawierać orzechów, ale są wytwarzane na tej samej linii produkcyjnej, co produkty zawierające orzechy. Z tego względu mogą w nich być obecne śladowe ilości orzechów i alergenów w nich zawartych. Alergeny w żywności Trzeba będzie także zadbać o przeszkolenie personelu oraz stworzenie procedur mających na celu sprawne aktualizowanie informacji dotyczących alergenów w menu. To duże wyzwanie, tym bardziej, że świadomość nowego wymogu jest nadal dość niska, a kontrole związane z oceną jego stosowania rozpoczną się po 13 grudnia br. Alergeny w żywności Temat alergenów jest niewątpliwie bardzo złożony, ale także niezmiernie ważny. Naruszenia związane z błędną deklaracją o alergenach mogą mieć poważne skutki, przede wszystkim dla zdrowia konsumenta, ale również dla producentów, począwszy od kar za naruszenie przepisów prawa żywnościowego. Dziękuję za uwagę
