Załacznik P do umowy - c.d.1 - Wojewódzki Szpital Specjalistyczny

Załacznik P do umowy - c.d.1 - Wojewódzki Szpital Specjalistyczny

WOJEWÓDZKI SZPITAL SPECJALISTYCZNY W LEGNICY
ŁUSZCZYCA
PORADNIK DLA PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH
ZATRUDNIONYCH W WOJEWÓDZKIM SZPITALU
SPECJALISTYCZNYM W LEGNICY
AKCEPTACJA
Naczelna Pielęgniarka
Mgr Beata Łabowicz
AUTOR
Aneta Malczewska
Legnica 2009
Łuszczyca jest częstą chorobą skóry o przewlekłym przebiegu z okresami nawrotów
i remisji, której doświadcza ok. 3 % społeczeństwa. Przewlekły i nawrotowy charakter choroby
powoduje liczne powikłania w życiu społecznym i rodzinnym. Występuje równie często u kobiet
jak i mężczyzn we wszystkich grupach wiekowych.
Pomimo, że łuszczyca nie upośledza stanu ogólnego (z wyjątkiem ciężkich postaci), jednak wpływa
w znacznym stopniu na jakość życia pacjenta. Chorzy mają świadomość, że choroba będzie im
towarzyszyć do końca życia, i że zmiany chorobowe na skórze są bardzo widoczne i mogą być
postrzegane jako odrażające dla otoczenia.
Pierwszy opis obrazu klinicznego choroby, który odpowiada objawom łuszczycy pochodzi
z ok.
V wieku p.n.e. i sporządzony został przez Hipokratesa. Bardzo długo odrębne schorzenia
skóry manifestujące się m.in. na skórze, traktowane były jako jedna jednostka chorobowa.
Łuszczycę jako odrębne schorzenia skóry zdefiniował brytyjski dermatolog Robert Willian
w 1809 roku. Międzynarodowa nazwa – psoriasis – wywodzi się od greckiego słowa psora ,
oznaczającego świąd.
Łuszczyca jest jedną z najczęściej występujących chorób skóry ( przewaga w Europie:
ok. 5 % populacji).
Cechy charakterystyczne: po ujawnieniu się trwa przeważnie przez całe życie ze zmiennym
nasileniem i z
rozmaitym
przebiegiem. Mogą występować znaczne zmiany
skórne
z psychosocjalnymi następstwami ( problemy z zaakceptowaniem choroby, popadanie w alkohlizm,
trudności z ułożeniem sobie życia i trudności w miejscu pracy)
Łuszczyca jest niezakaźną chorobą skóry o bardzo charakterystycznym przebiegu
i wyglądzie. Zasadniczym wykwitem jest grudka łuszczycowa. Jej cechy są następujące: wielkość
może być różna- od łepka szpilki do dużej monety lub jeszcze większa. Zarysy owalne, wyraźnie
od otoczenia odgraniczone. Barwę ma różową, a jej powierzchnia jest pokryta łuskami.
Po zdrapaniu stwierdza się obfite
złuszczanie.
Łuski są suche, białe. Zmiany chorobowe
mogą występować w dowolnym miejscu skóry gładkiej,
jak i owłosionej skóry głowy.
Do charakterystycznych
należą: owłosiona skóra głowy,
miejsc występowania łuszczycy
łokcie i kolana, okolica lędźwiowa, poza tym paznokcie dłoni i stóp.
Jakkolwiek podstawowym wykwitem jest zawsze grudka łuszczycowa, to jednak kliniczny obraz
łuszczycy może
być bardzo różny.
Nawarstwienie łusek
może być skąpe ( po kąpieli,
po zastosowaniu natłuszczających , złuszczających maści), natomiast w przypadkach zaniedbanych
warstwa łusek może mieć grubość kilku milimetrów.
Wśród przyczyn zachorowania na łuszczycę niewątpliwą rolę odgrywa podłoże
genetyczne. Sposób dziedziczenia nie jest w pełni wyjaśniony. Na tło dziedziczne wskazuje często
rodzinne występowanie łuszczycy oraz jednakowego typu zmiany skórne u 70 % bliźniąt
jednojajowych. Jeśli dwoje rodziców ma łuszczycę, prawdopodobieństwo wystąpienia łuszczycy
wzrasta do ok. 70 %. Wiadomo, że fakt posiadania genów, uważanych za odpowiedzialne za tę
chorobę nie oznacza, że u ich posiadacza wystąpią objawy łuszczycy. Stwierdzono, że można
je mieć
i nigdy na nią nie cierpieć zaś objawy mogą się pojawiać np. u dziadków i u wnuczka,
omijając pokolenie rodziców.
Pomimo wskazania pewnych genów charakterystycznych dla łuszczycy nie jest dotychczas poznany
gen odpowiedzialny za te chorobę.
Według Braun–Falko wpływ uwarunkowań genetycznych na powstawanie łuszczycy nie jest
do końca wyjaśniony. Prawdopodobnie najlepszą radą jest staranny wybór partnerów, unikanie
zakładania rodzin między osobami z tą samą chorobą, ponieważ znacznie zwiększa to ryzyko
wystąpienia jej u dzieci.
W ostatnich latach podkreśla się istotną rolę czynników emocjonalnych, wpływających zarówno
na prowokowanie wysiewów choroby, jak również na jej przebieg oraz proces leczenia.
Dermatologia upatruje przyczyn występowania łuszczycy w czynnikach genetycznych oraz
w okresowych osłabieniach odporności organizmu.
Występowanie objawów uzależnione jest bowiem od co najmniej kilku czynników:
1.
Stres - zaostrzenie objawów lub ich wystąpienie obserwuje się często jako
następstwo
stresu, zarówno długotrwałego, jaki i nagłego szoku.
2. Urazy oraz mechaniczne uszkodzenia skóry - otarcia, zadrapania, rany różnego rodzaju,
oparzenia oraz blizny.
3. Stany zapalne różnego rodzaju - zapalenie migdałków, dróg moczowych, zębów
(próchnica, stany ropne).
4. Infekcje bakteryjne - szczególnie te spowodowane paciorkowcem, atakujące górne drogi
oddechowe.
5. Infekcje wirusowe - ospa wietrzna, różyczka, odra, półpasiec.
6. Grzybice i drożdżyce - szczególnie u osób z nadwagą posiadających uwarunkowania
genetyczne do rozwoju łuszczycy
7. Inne choroby - cukrzyca, szczególnie typ II u osób w podeszłym wieku, dna moczanowa.
8. Lekarstwa - występowanie objawów łuszczycy jako następstwo zażywania lekarstw to
problem szeroki i wymagający konsultacji z lekarzem. Do leków wywołujących zmiany
łuszczycowe należą hormony, leki beta-blokujące i wiele innych.
9. Zmiany poziomu hormonów - nie tylko podawanie hormonów w czasie terapii zaostrza
łuszczycę. Choroba często uaktywnia się w trakcie naturalnych wahań poziomu
hormonów,np. w trakcie dojrzewania czy przekwitania.
10. Alkohol i tytoń - nadużywanie alkoholu i innych używek to także czynnik ryzyka przy
łuszczycy.
Dramat osób cierpiących z powodu łuszczycy polega na konieczności długotrwałego leczenia,
które często nie przynosi pożądanych rezultatów. To właśnie brak kontroli nad chorobą oraz
społeczne postrzeganie chorych wymienia się jako najbardziej
dotkliwe
cechy łuszczycy.
W przeszłości chorych na łuszczycę izolowano, uważano, że choroba jest zakaźna. Mylono ją
z trądem. Również dzisiaj u znacznej części społeczeństwa pokutują takie poglądy. Wynika to nie
ze złej woli, ale raczej braku świadomości, że łuszczycą nie można się zarazić. Defekty estetyczne
powodowane przez chorobę, spotęgowane wciąż niewielką świadomością społeczną na temat
choroby, sprawiają, że pacjenci często w większym lub mniejszym stopniu wyłączają się z życia
społecznego. Problemem staje się wyjście z domu w koszulce z krótkim rękawem, nie mówiąc o
pobycie na plaży czy basenie. Wielu chorych unika pływania, opalania się, wyjść na plażę ze
względu na wygląd swojej skóry. Pacjenci unikają sytuacji, w których odsłania się ciało , aby nie
wzbudzać niezdrowej sensacji, nie narażać się na zaciekawione spojrzenia , zadawane pytania na
temat
zmian
skórnych
czy
wyraz
obrzydzenia
na
twarzach
obcych
osób.
Nawet chorzy przyjmowani w Oddział Dermatologiczny mają opory w odsłanianiu swego ciała
pokrytego łuską. Pacjenci zawsze bardzo uważnie obserwują reakcje personelu medycznego na
wygląd swojej skóry. Pacjenci często skarżą się, że pielęgniarki na innych oddziałach szpitalnych
często unikają kontaktu z chorymi ze zmianami na skórze lub wszelkie zabiegi wykonują u nich od
niechcenia. Wynika to z jednej strony z obawy o stan własnego zdrowia, a z drugiej z braku
odpowiedniej wiedzy na temat chorób skóry.
Łuszczyca u wielu chorych wpływa na rodzaj ubrań, które noszą. Ponad 30 % chorych unika
wizyt u fryzjera. Nie jest to zaskakujące, jeżeli weźmie się pod uwagę, że badania przeprowadzone
przez Białonickiego – Birulę w 2004 roku
wskazały, że 51 % ankietowanych fryzjerów
odmówiłoby przyjęcia klientów z łuszczycą. . Oznacza to, że praktyczna wiedza fryzjerów na temat
łuszczycy jest niedostateczna. Uczniowie szkół fryzjerskich nie mają okazji zobaczenia pacjentów
z chorobami skóry.
Łuszczyca wiąże się również ze znacznym obciążeniem finansowym, które rośnie
wraz z ciężkością choroby.
Miejscowe leczenie łuszczycy w warunkach domowych jest
bardzo kosztowne, uciążliwe i czasochłonne.
Zmiany wyglądu w znacznym stopniu wpływają na sposób postrzegania siebie raczej jako osoby
mniej atrakcyjnej, gorszej od innych, a niekiedy wręcz odrażającej. U takich chorych obniża się
samoocena i poczucie atrakcyjności społecznej. Objawy skórne wpływają także na zmianę
stosunku do innych ludzi z powodu spodziewanych (rzeczywistych bądź urojonych) oznak
obrzydzenia i dystansu. Chorzy, którzy popadają w kompleksy na tle łuszczycowym, często wierzą
w to, że choroba dyskwalifikuje ich w życiu społecznym. Uważają, że jeśli ich znajomi będą mieli
okazję przyjrzeć się wykwitom skórnym, będzie to oznaczało automatyczne
"skreślenie"
w towarzystwie. Zmiany łuszczycowe, które występują w okolicach odsłoniętych części ciała
tj. dłoni, twarzy, głowy, często są przyczyną
stygmatyzacji
chorujących
na
łuszczycę
pacjentów.
Stres związany z łuszczycą obejmuje również trudności doświadczane w pracy zawodowej.
Poczucie stygmatyzacji współwystępuje u chorych z trudnościami utrzymania lub znalezienia
miejsca pracy. Przewlekłe i nawrotowe schorzenie powoduje dużą absencje w pracy ( pacjenci
„zaleczają” zmiany skórne w trakcie urlopów aby nie korzystać ze zwolnień lekarskich).
Łuszczyca zaburzać może także funkcje seksualne, w które zaangażowana jest skóra.
W badaniach Gupty i Gupty z 1997 roku – 40 % pacjentów z łuszczyca deklarowało, że choroba
wpłynęła na zmniejszenie ich aktywności seksualnej. Łuszczyca narządów płciowych i odbytu nie
tylko jest trudna do leczenia, ale też niekiedy całkowicie uniemożliwia współżycie płciowe.
Okolice genitalne, jako umiejscowienie zmian chorobowych są obszarem ciała, jak się okazuje
równie ważnym dla samooceny jak twarz.
W związku z tym, że łuszczyca znacząco negatywnie wpływa na jakość życia
pacjentów, wielu autorów zwraca uwagę, że prowadzi to do podwyższenia wskaźnika depresji
w tej grupie chorych. Jednym z najbardziej uderzających czynników w badaniach Rappa
obejmujących 317 pacjentów było stwierdzenie dużej częstości występowania myśli samobójczych
wśród pacjentów z łuszczycą. Jedna czwarta wszystkich badanych jeden raz w swoim życiu
przezywała pragnienie śmierci z powodu choroby, 8 % nadal myślał że nie warto żyć, a dla 2 %
łuszczyca była powodem okaleczenia lub targnięcia się na życie.
Chorzy ze zmianami na skórze rzadko odczuwają bezpośrednie zagrożenie życia, jednak
stwarzają wiele problemów psychologicznych. Skóra jest ważnym elementem w tworzeniu obrazu
własnej osoby. Niedocenianie jej roli w procesie postrzegania własnego ciała oraz jego oceny
prowadzi do niezadowolenia z zastosowanego leczenia, pomimo obiektywnej poprawy klinicznej.
Zjawisko to może powodować szybki nawrót choroby. Wielu autorów podkreśla korzystne efekty
leczenia p/depresyjnego i p/lękowego, a także stosowania metod psychoterapeutycznych.
Leczenie łuszczycy nadal stanowi jeden z najpoważniejszych problemów dermatologii.
Głównym celem terapeutycznym w łuszczycy jest osiągnięcie remisji klinicznej, polegającej na
redukcji łusek i grudek.
Spośród leków do stosowania miejscowego Cygnolina od ponad 70 lat pozostaje jednym
z najskuteczniejszych środków w leczeniu łuszczycy. Może być ona jednak przyczyną podrażnień
skóry, czasem powodując zaostrzenie zmian, może też wywołać stan
zapalny spojówek ,
przebarwienia skóry, a także niszczyć bieliznę.
Pielęgniarka pracująca z pacjentem chorym na łuszczycę powinna posiadać wiedzę na temat
choroby, metod leczenia, pielęgnowania, zapobiegania nawrotom choroby.
Wiedza ta pozwoli jej na podejmowanie działań edukacyjnych w stosunku do chorych i ich rodzin.
Z pewnością w całościowej terapii łuszczycy celowe jest szerzenie oświaty i tolerancji nie tylko
wśród personelu medycznego, ale również wśród całego społeczeństwa.
Łuszczyca nie jest chorobą zakaźną i nie można się nią zarazić!
Bardzo ważne jest leczenie za pomocą zwykłego uścisku dłoni czy też dotknięcie skóry pacjenta.
Dotyk oznacza akceptację chorego, jego wyglądu i oznacza, że nie boimy się zakażenia łuszczycą.
W kształtowaniu sytuacji osób chorujących na łuszczyce dużą rolę odgrywa kontekst
społeczny.
Negatywne reakcje i zachowania innych ludzi są dla osób chorych na łuszczycę źródłem
dodatkowego stresu o charakterze psychospołecznym. Odrzucająca postawa innych ludzi staje się
dla chorych powodem lęku i wycofania.
Zmiana postaw wobec chorych na łuszczycę może pomóc im w radzeniu sobie z własną
chorobą i jej psychospołecznymi konsekwencjami.
Bibliografia:
1. Braun – Falko O., Plewing G., Wolf H., Burgdolf W., Dermatologia, Tom I,
Wydawnictwo Czelej, Lublin 2002
2. Krajewska-Kułak E. (red), Dermatologia i wenerologia dla pielęgniarek, Wydawnictwo
Czelej, Lublin 2006
3. Chodorowska G., Steuden S., Łuszczyca jako przewlekła choroba skóry w kontekście
psychologicznym, w: Nowa Medycyna, nr 1 2006
4. Szepietowski J. , Wskaźnik wpływu dolegliwości skórnych na jakość życia,
w: Dermatologia kliniczna nr 2 2004