osoby niepełnosprawne w unii europejskiej akty prawne

Transkrypt

Mały procent, wielka pomoc
PRZEKAŻ 1% PODATKU
na rzecz Fundacji Fuga Mundi
KRS 0000106416
OSOBY
NIEPEŁNOSPRAWNE
W UNII EUROPEJSKIEJ
AKTY PRAWNE
Fundacja Fuga Mundi
Agencja Zatrudnienia
ul. Krochmalna 13/1, 20-401 Lublin
tel./fax (81) 534-82-90
www.praca.ffm.pl, e-mail: [email protected]
Osoby niepełnosprawne w Unii Europejskiej.
Akty prawne.
Fundacja Fuga Mundi
ul. Hutnicza 20 B, 20–218 Lublin
tel./fax 81 534-82-90
e-mail: [email protected]
www.ffm.pl
Publikacja dofinansowana ze środków
Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
Państwowy Fundusz
Rehabilitacji Osób
Niepełnosprawnych
OSOBY
NIEPEŁNOSPRAWNE
W UNII EUROPEJSKIEJ
AKTY PRAWNE
Pod redakcją
Marka Piaseckiego
Lublin 2009
Spis treści
Od redakcji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Prawo Pierwotne – Prawnie Wiążące
Traktat Ustanawiający Wspólnotę Europejską Tekst Skonsolidowany
– wyciąg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Deklaracja nr 22 Załączona do Aktu Końcowego Traktatu Amsterdamskiego
dotycząca Osób Niepełnosprawnych – wyciąg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Prawo Wtórne – Prawnie Wiążące
Rozporządzenia
Rozporządzenie (WE) nr 1107/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady
z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie praw osób niepełnosprawnych oraz osób
o ograniczonej sprawności ruchowej podróżujących drogą lotniczą . . . . 17
Rozporządzenie Komisji (WE) nr 2204/2002 z dnia 12 grudnia 2002 r.
w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy
państwa w zakresie zatrudnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
Dyrektywy
Dyrektywa Rady 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiająca
ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia
i pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
Decyzje
Decyzja Komisji z dnia 21 grudnia 2007 r. dotycząca technicznej
specyfikacji interoperacyjności w zakresie aspektu „Osoby o ograniczonej
możliwości poruszania się” transeuropejskiego systemu kolei
konwencjonalnych i transeuropejskiego systemu kolei dużych prędkości
(2008/164/WE) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
Decyzja nr 771/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
17 maja 2006 r. ustanawiająca Europejski Rok na rzecz Równych Szans dla
Wszystkich (2007) – w Kierunku Sprawiedliwego Społeczeństwa . . . . . . 76
Decyzja nr 1672/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
24 października 2006 r. ustanawiająca wspólnotowy program na rzecz
zatrudnienia i solidarności społecznej – Progress . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
5
Decyzja Rady z dnia 12 grudnia 2005 r. w sprawie przyjęcia zasad
ustanawiających warunki przyznawania pomocy finansowej jako
dodatku do renty lub emerytury współmałżonka pozostającego przy
życiu, który cierpi z powodu poważnej lub przewlekłej choroby lub jest
niepełnosprawny (2006/6/WE, Euratom) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
Decyzja Rady z dnia 3 grudnia 2001 roku w sprawie Europejskiego Roku
Osób Niepełnosprawnych 2003 (2001/903/WE) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
Decyzja Rady z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiająca wspólnotowy
program działań w zakresie zwalczania dyskryminacji (2001-2006 r.)
(2000/750/WE) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
Prawo „Miękkie” – Prawnie Niewiążące
Komunikaty
Komunikat Komisji Europejskiej do Rady, Parlamentu Europejskiego,
Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu
Regionów, Sytuacja osób niepełnosprawnych w Unii Europejskiej:
europejski plan działania na lata 2008-2009 {SEC(2007)1548 . . . . . . . . . 127
Komunikat Komisji Skierowany do Rady, Parlamentu Europejskiego,
Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, W kierunku
Europy bez barier dla osób z niepełnosprawnością
(COM (2000) 284 final) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
Rezolucje
Rezolucja Rady Unii Europejskiej i przedstawicieli rządów państw
członkowskich, zebranych w Radzie z dnia 17 marca 2008 r. w sprawie
sytuacji osób niepełnosprawnych w Unii Europejskiej
(2008/C 75/01) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163
Rezolucja Rady i Przedstawicieli Rządów Państw Członkowskich,
spotykających się w ramach Rady z 20 grudnia 1996 r. w sprawie równych
szans dla osób z niepełnosprawnością . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 26 kwietnia 2007 r. w sprawie
sytuacji kobiet niepełnosprawnych w Unii Europejskiej
(2006/2277(INI)). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174
Rezolucja Rady z dnia 5 maja 2003 r. w sprawie równych szans dla uczniów
i studentów niepełnosprawnych w edukacji i szkoleniach (2003 / C
134/04) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181
6
Rezolucja Rady z dnia 6 maja 2003 r. w sprawie dostępności infrastruktury
kultury i działalności kulturalnej dla osób niepełnosprawnych (2003/C
134/05) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184
Rezolucja Rady z dnia 6 lutego 2003 r. „e-Dostępność” – poprawa dostępu
osób niepełnosprawnych do społeczeństwa opartego na wiedzy
(2003/C 39/03) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186
Rezolucja Rady z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie promocji zatrudnienia
oraz społecznej integracji osób niepełnosprawnych
(2003/C 175/01) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190
Rezolucja Rady z dnia 17 czerwca 1999 r. w sprawie równych szans
w zatrudnieniu dla osób niepełnosprawnych (1999/C 186/02). . . . . . . . 194
Zalecenia
Zalecenie Rady z dnia 3 marca 2008 r. dostosowujące zalecenie 98/376/
WE w sprawie karty parkingowej dla osób niepełnosprawnych w związku
z przystąpieniem Republiki Bułgarii, Republiki Cypryjskiej, Republiki
Czeskiej, Republiki Estońskiej, Republiki Litewskiej, Republiki Łotewskiej,
Republiki Malty, Republiki Słowackiej, Republiki Słowenii, Republiki
Węgierskiej, Rumunii i Rzeczypospolitej Polskiej (2008/205/WE) . . . . . 197
Zalecenie Rady z 4 czerwca 1998 r. dotyczące kart parkingowych dla osób
niepełnosprawnych (98/376/WE). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199
Opinie
Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie
równych szans dla osób niepełnosprawnych (2007/C 93/08) . . . . . . . . . . 204
Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie
komunikatu Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego
Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów w sprawie
realizacji, wyników i ogólnej oceny Europejskiego Roku Osób
Niepełnosprawnych 2003 (2006/C 88/07) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217
Inne dokumenty
Karta praw podstawowych Unii Europejskiej (2007/C 303/01) . . . . . . . . 228
Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244
Protokół fakultatywny do konwencji o prawach
osób niepełnosprawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274
Informacja o Fundacji Fuga Mndi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279
7
Od redakcji
Niniejsza publikacja pt. „Osoby niepełnosprawne w Unii Europejskiej. Akty prawne” jest
już drugim wznowieniem wydanej w 2000 roku publikacji pt. „Osoby z niepełnosprawnością w Unii Europejskiej. Wybrane dokumenty prawne”. Pierwsze wznowienie miało
miejsce w 2003 r., kiedy to Fundacja przygotowała i wydala publikację pt. „Osoby z niepełnosprawnością w Unii Europejskiej. Szanse i wyzwania”. Ukazała się ona w okresie
przed referendum akcesyjnym w dniach 7 i 8 czerwca 2003 roku i była wkładem Fundacji w proces informowania społeczeństwa o polskim członkostwie w Unii Europejskiej. Oba poprzednie wydania cieszyły się ogromnym zainteresowaniem. Niniejsza
publikacja jest odpowiedzią na utrzymujące się zainteresowanie oraz wyczerpanie się
poprzednich nakładów.
Pragniemy udostępnić potencjalnym odbiorcom z terenu całej Polski problematykę
osób niepełnosprawnych w rozwiązaniach, obecnych w aktach prawnych Unii Europejskiej. W publikacji umieszczone zostały akty prawne o różnym znaczeniu dla
państw członkowskich Unii Europejskiej, w tym akty prawa pierwotnego i przede
wszystkim akty prawa wtórnego, prawnie wiążące (rozporządzenia, dyrektywy, decyzje) oraz dokumenty prawnie nie wiążące (komunikaty, rezolucje, zalecenia, opinie), które pozwalają na właściwą wykładnię przepisów zawartych w dyrektywach lub
rozporządzeniach, a także na poznanie przyszłych regulacji prawnych lub poglądów
instytucji wspólnotowych na dany temat. W publikacji zostały również umieszczone
takie dokumenty, jak: Karta praw podstawowych Unii Europejskiej oraz Konwencja
o prawach osób niepełnosprawnych i Protokół fakultatywny do konwencji o prawach
osób niepełnosprawnych. Dwa ostatnie dokumenty są aktami prawnymi Organizacji
Narodów Zjednoczonych, mających międzynarodowy charakter oraz znaczący wpływ
na ustawodawstwo Unii Europejskiej.
Publikacja będzie rozesłana w wersji papierowej do organizacji pozarządowych, instytucji publicznych oraz środowisk naukowych, zajmujących się problematyką osób
niepełnosprawnych. Będzie ona również dostępna w całości na stronie internetowej
Fundacji, poświęconej problematyce europejskiej: www.euronet.ffm.pl.
Publikacja ukazuje się w ramach realizowanego przez Fundację Fuga Mundi projektu
pt. „Osoby niepełnosprawne w Unii Europejskiej. Akty prawne”, współfinansowanego
ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. W imieniu odbiorców oraz Zarządu Fundacji Fuga Mundi pragniemy serdecznie podziękować za udzielone dofinansowanie, dzięki któremu mogliśmy oddać w Państwa ręce
niniejszą publikację.
Marek Piasecki
9
Prawo Pierwotne – Prawnie Wiążące
TRAKTAT USTANAWIAJĄCY WSPÓLNOTĘ EUROPEJSKĄ
TEKST SKONSOLIDOWANY (uwzględniający
zmiany wprowadzone Traktatem z Nicei)
Wyciąg
Artykuł 13
1. Bez uszczerbku dla innych postanowień niniejszego Traktatu i w granicach kompetencji, które Traktat powierza Wspólnocie, Rada, stanowiąc jednomyślnie na wniosek
Komisji i po konsultacji z Parlamentem Europejskim, może podjąć środki niezbędne
w celu zwalczania wszelkiej dyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie
etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną.
2. Jeżeli dla wsparcia działania podjętego przez Państwa Członkowskie w celu przyczyniania się do osiągnięcia celów określonych w ustępie 1, Rada, na zasadzie odstępstwa od ustępu 1, przyjmuje wspólnotowe środki zachęcające z wyłączeniem harmonizacji przepisów ustawowych i wykonawczych Państw Członkowskich, stanowi ona
zgodnie z procedurą określoną w artykule 251.
Artykuł 95
1. Na zasadzie odstępstwa od artykułu 94 i z zastrzeżeniem, że niniejszy Traktat nie
stanowi inaczej, do urzeczywistnienia celów określonych w artykule 14 stosuje się
następujące postanowienia. Rada, stanowiąc zgodnie z procedurą określoną w artykule 251 i po konsultacji z Komitetem Ekonomiczno-Społecznym, przyjmuje środki dotyczące zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych
Państw Członkowskich, które mają na celu ustanowienie i funkcjonowanie rynku
wewnętrznego.
2. Ustęp 1 nie ma zastosowania do przepisów podatkowych, przepisów dotyczących
swobodnego przepływu osób ani odnoszących się do praw i interesów pracowników
najemnych.
3. Komisja w swoich wnioskach przewidzianych w ustępie 1 w dziedzinie ochrony zdrowia, bezpieczeństwa, ochrony środowiska naturalnego i ochrony konsumentów przyjmie jako podstawę wysoki poziom ochrony, uwzględniając w szczególności
wszelkie zmiany oparte na faktach naukowych. W ramach swoich odpowiednich kompetencji Parlament Europejski i Rada starają się również osiągnąć ten cel.
11
12
PRAWO PIERWOTNE – PRAWNIE WIĄŻĄCE
4. Jeśli po przyjęciu przez Radę lub Komisję środka harmonizującego Państwo Członkowskie uzna za niezbędne utrzymanie przepisów krajowych uzasadnionych ważnymi
względami określonymi w artykule 30 lub dotyczącymi ochrony środowiska naturalnego, lub środowiska pracy, notyfikuje je Komisji, wskazując powody ich utrzymania.
5. Ponadto, bez uszczerbku dla ustępu 4, jeśli po przyjęciu przez Radę lub Komisję środka harmonizującego Państwo Członkowskie uzna za niezbędne wprowadzenie
przepisów krajowych opartych na nowych dowodach naukowych dotyczących ochrony środowiska naturalnego lub środowiska pracy ze względu na specyficzny problem
tego Państwa, który pojawił się po przyjęciu środka harmonizującego, notyfikuje ono
Komisji projektowane środki oraz powody ich wprowadzenia.
6. W terminie 6 miesięcy od notyfikacji określonych w ustępach 4 i 5 Komisja zatwierdza lub odrzuca przepisy krajowe, o których mowa, po sprawdzeniu, czy są one
środkiem arbitralnej dyskryminacji lub ukrytym ograniczeniem w handlu między
Państwami Członkowskimi i czy stanowią one przeszkodę w funkcjonowaniu rynku
wewnętrznego. W przypadku braku decyzji Komisji w tym terminie przepisy krajowe
określone w ustępach 4 i 5 są uważane za zatwierdzone. W przypadku gdy jest to uzasadnione złożonością sprawy i nie ma niebezpieczeństwa dla zdrowia ludzkiego, Komisja może notyfikować danemu Państwu Członkowskiemu, że okres, o którym mowa
w niniejszym ustępie może być przedłużony na kolejny okres trwający do 6 miesięcy.
7. W przypadku gdy w zastosowaniu ustępu 6 Państwo Członkowskie zostaje upoważnione do utrzymania lub wprowadzenia przepisów krajowych uchylających środek
harmonizujący, Komisja bada niezwłocznie, czy należy zaproponować dostosowanie
tego środka.
8. W przypadku gdy Państwo Członkowskie zgłosi szczególny problem zdrowia publicznego w dziedzinie, która uprzednio stała się przedmiotem środka harmonizującego, informuje o tym Komisję, która bada niezwłocznie, czy należy zaproponować
Radzie właściwe środki.
9. Na zasadzie odstępstwa od procedury przewidzianej w artykułach 226 i 227 Komisja i każde Państwo Członkowskie mogą wnieść sprawę bezpośrednio do Trybunału Sprawiedliwości, jeśli uznają, że inne Państwo Członkowskie nadużywa uprawnień
przewidzianych w niniejszym artykule.
10. Powyższe środki harmonizujące obejmują, w odpowiednich przypadkach, klauzulę ochronną upoważniającą Państwa Członkowskie do podjęcia, z jednego lub więcej powodów pozagospodarczych, o których mowa w artykule 30, środków tymczasowych poddanych wspólnotowej procedurze kontrolnej.
Artykuł 251
1. W przypadku gdy w niniejszym Traktacie czyni się odwołanie do niniejszego artykułu w celu przyjęcia aktu, stosowana jest następująca procedura.
TRAKTAT USTANAWIAJĄCY WSPÓLNOTĘ EUROPEJSKĄ
13
2. Komisja przedstawia projekt Parlamentowi Europejskiemu i Radzie. Rada, stanowiąc większością kwalifikowaną po uzyskaniu opinii Parlamentu Europejskiego,
* jeśli przyjmuje wszystkie poprawki zawarte w opinii Parlamentu Europejskiego,
może uchwalić akt zmieniony w ten sposób;
* jeśli Parlament Europejski nie proponuje żadnej poprawki, może uchwalić projektowany akt;
* w innych przypadkach uchwala wspólne stanowisko i przekazuje je Parlamentowi Europejskiemu. Rada informuje w pełni Parlament Europejski o powodach,
które doprowadziły ją do uchwalenia wspólnego stanowiska. Komisja informuje
w pełni Parlament Europejski o swoim stanowisku.
Jeśli w terminie trzech miesięcy od tego przekazania Parlament Europejski:
a.
zatwierdzi wspólne stanowisko lub nie wypowiada się, dany akt uważa
się za uchwalony zgodnie z tym wspólnym stanowiskiem;
b.
odrzuci bezwzględną większością głosów swoich członków wspólne stanowisko, projektowany akt uważa się za nieprzyjęty;
c.
zaproponuje bezwzględną większością swoich członków poprawki do
wspólnego stanowiska, zmieniony tekst jest przesyłany do Rady i Komisji, która wydaje opinię w przedmiocie tych poprawek.
3. Jeśli w terminie trzech miesięcy od otrzymania poprawek Parlamentu Europejskiego Rada, stanowiąc większością kwalifikowaną, przyjmuje wszystkie te poprawki,
akt uważa się za uchwalony w postaci wspólnego stanowiska zmienionego w ten sposób; jednakże Rada stanowi jednomyślnie w sprawie poprawek, które stały się przedmiotem negatywnej opinii Komisji. Jeśli Rada nie przyjmie wszystkich poprawek,
przewodniczący Rady w porozumieniu z przewodniczącym Parlamentu Europejskiego zwołuje komitet pojednawczy w terminie sześciu tygodni.
4. Komitet pojednawczy, w którego skład wchodzą członkowie Rady lub ich przedstawiciele oraz taka sama liczba przedstawicieli Parlamentu Europejskiego, ma za zadanie
doprowadzić do porozumienia w sprawie wspólnego projektu większością kwalifikowaną członków Rady lub ich przedstawicieli oraz większością głosów przedstawicieli
Parlamentu Europejskiego. Komisja uczestniczy w pracach komitetu pojednawczego
i podejmuje wszelkie niezbędne inicjatywy na rzecz zbliżenia stanowisk Parlamentu Europejskiego i Rady. W celu wywiązania się z tego zadania komitet pojednawczy
analizuje wspólne stanowisko na podstawie poprawek zgłoszonych przez Parlament
Europejski.
5. Jeśli w terminie sześciu tygodni od jego zwołania komitet pojednawczy zatwierdzi
wspólny projekt, Parlament Europejski i Rada mają termin sześciu tygodni od tego zatwierdzenia na uchwalenie danego aktu zgodnie ze wspólnym projektem, jeśli chodzi
o Parlament Europejski - bezwzględną większością oddanych głosów, a jeśli chodzi
14
PRAWO PIERWOTNE – PRAWNIE WIĄŻĄCE
o Radę - większością kwalifikowaną. Jeżeli jedna z tych dwóch instytucji nie zatwierdzi
proponowanego aktu w przewidzianym terminie, uważa się go za nieprzyjęty.
6. W przypadku gdy komitet pojednawczy nie zatwierdzi wspólnego projektu, proponowany akt uważa się za nieprzyjęty.
7. Terminy trzech miesięcy i sześciu tygodni przewidziane w niniejszym artykule są
przedłużone najwyżej, odpowiednio, o miesiąc i o dwa tygodnie, z inicjatywy Parlamentu Europejskiego lub Rady.
TRAKTAT AMSTERDAMSKI Z DNIA 2 PAŹDZIERNIKA 1997 R.
Traktat zmieniający Traktat o Unii Europejskiej, traktaty ustanawiające
Wspólnoty Europejskie oraz niektóre związane z nimi akty
Wyciąg
Deklaracja nr 22 załączona do Aktu Końcowego Traktatu
Amsterdamskiego dotycząca osób niepełnosprawnych
Konferencja uzgodniła, że podczas opracowywania środków przewidzianych artykułem 95 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, instytucje Wspólnoty
uwzględnią potrzeby osób niepełnosprawnych.
15
Prawo Wtórne – Prawnie Wiążące
ROZPORZĄDZENIE (WE) NR 1107/2006
PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
z dnia 5 lipca 2006 r.
w sprawie praw osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej
sprawności ruchowej podróżujących drogą lotniczą
(Tekst mający znaczenie dla EOG)
PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,
uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego art.
80 ust. 2,
uwzględniając wniosek Komisji,
uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego [1],
po konsultacji z Komitetem Regionów,
działając zgodnie z procedurą określoną w art. 251 Traktatu [2],
a także mając na uwadze, co następuje:
(1) Jednolity rynek usług lotniczych powinien przynosić korzyść ogółowi obywateli.
Dlatego też osoby niepełnosprawne oraz osoby o ograniczonej sprawności ruchowej, spowodowanej niepełnosprawnością, wiekiem lub jakimkolwiek innym
czynnikiem, powinny mieć możliwości podróżowania drogą lotniczą porównywalne z możliwościami innych obywateli. Osoby niepełnosprawne oraz osoby
o ograniczonej sprawności ruchowej mają takie samo jak wszyscy inni obywatele
prawo do swobodnego przemieszczania się, do wolności wyboru oraz do niedyskryminacji. Dotyczy to podróży lotniczych, podobnie jak i innych dziedzin
życia.
(2) Osoby niepełnosprawne oraz osoby o ograniczonej sprawności ruchowej powinny zatem mieć dostęp do przewozu i nie powinno się odmawiać im prawa do
przewozu na podstawie ich niepełnosprawności lub braku sprawności ruchowej,
z wyjątkiem przypadków uzasadnionych względami bezpieczeństwa i określonych przepisami prawa. Przed przyjęciem rezerwacji osób niepełnosprawnych
lub osób o ograniczonej sprawności ruchowej, przewoźnicy lotniczy, ich przedstawiciele oraz organizatorzy wycieczek powinni dołożyć wszelkich należytych
starań w celu sprawdzenia, czy istnieje jakikolwiek powód uzasadniony względami bezpieczeństwa, który uniemożliwiałby przyjęcie takich osób na pokład na
dany lot.
17
18
PRAWO WTÓRNE – PRAWNIE WIĄŻĄCE
(3) Niniejsze rozporządzenie nie powinno wpływać na inne prawa pasażerów ustanowione prawodawstwem wspólnotowym, a w szczególności dyrektywą Rady
90/314/EWG z dnia 13 czerwca 1990 r. w sprawie zorganizowanych podróży, wakacji i wycieczek [3] oraz rozporządzeniem (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającym wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład
albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów [4]. Jeżeli to samo zdarzenie stanowiłoby podstawę do skorzystania z takiego samego prawa do zwrotu kosztów lub
zmiany rezerwacji na podstawie jednego z powyższych aktów prawnych oraz na
mocy niniejszego rozporządzenia, to osoba w ten sposób uprawniona powinna
mieć możliwość skorzystania ze swego prawa wyłącznie jeden raz, zgodnie z własnym uznaniem.
(4) Aby osoby niepełnosprawne oraz osoby o ograniczonej sprawności ruchowej
miały takie same możliwości podróżowania drogą lotniczą jak inni obywatele,
powinno zapewnić im się pomoc, odpowiadającą ich szczególnym potrzebom,
w portach lotniczych, jak również na pokładzie samolotu poprzez zatrudnienie
niezbędnego personelu i zapewnienie niezbędnego sprzętu. Mając na względzie
integrację społeczną, zainteresowane osoby powinny otrzymać taką pomoc bez
dodatkowych opłat.
(5) Pomoc udzielana w portach lotniczych znajdujących się na terytorium Państwa
Członkowskiego, do którego stosują się postanowienia Traktatu, powinna, między innymi, umożliwić osobom niepełnosprawnym oraz osobom o ograniczonej sprawności ruchowej przemieszczenie się z wyznaczonego punktu przylotu w porcie lotniczym do samolotu oraz z samolotu do wyznaczonego punktu
odlotu z portu lotniczego, wraz z wejściem na pokład i zejściem z pokładu samolotu. Powyższe punkty powinny być oznaczone przynajmniej przy wejściach
głównych do budynków terminalu, w strefach ze stoiskami odprawy, w pociągu,
w kolejce naziemnej, na przystankach metra i autobusu, na postojach taksówek
i w innych punktach dojazdowych oraz na parkingach samochodowych w portach lotniczych. Pomoc powinna być zorganizowana w sposób pozwalający uniknąć zakłóceń i opóźnień, przy jednoczesnym zapewnieniu wysokich i jednakowych standardów w całej Wspólnocie i przy wykorzystaniu w najlepszy sposób
zasobów, bez względu na port lotniczy lub przewoźnika lotniczego.
(6) Aby osiągnąć te cele, zapewnianie wysokiej jakości pomocy w portach lotniczych
powinno leżeć w zakresie odpowiedzialności centralnego organu. Ponieważ organy zarządzające portami lotniczymi odgrywają główną rolę w świadczeniu
usług we wszystkich ich portach lotniczych, ogólna odpowiedzialność w tym zakresie powinna zostać powierzona właśnie im.
(7) Organy zarządzające portami lotniczymi mogą samodzielnie udzielać pomocy
osobom niepełnosprawnym oraz osobom o ograniczonej sprawności ruchowej.
Alternatywnie, mając na uwadze pozytywną rolę, jaką odgrywali w przeszłości niektórzy operatorzy i przewoźnicy lotniczy, organy zarządzające mogą zawierać z osobami trzecimi umowy o udzielaniu tej pomocy, bez uszczerbku dla
ROZPORZĄDZENIA
19
stosowania właściwych przepisów prawa wspólnotowego, w tym przepisów dotyczących zamówień publicznych.
(8) Pomoc powinna być finansowana w taki sposób, aby sprawiedliwie rozłożyć ciężar na wszystkich pasażerów korzystających z portu lotniczego i uniknąć czynników zniechęcających do przewozu osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej sprawności ruchowej. Najskuteczniejszym sposobem finansowania
wydaje się być nałożenie na każdego przewoźnika lotniczego, korzystającego
z portu lotniczego, opłaty proporcjonalnej do liczby pasażerów przewożonych
przez niego do lub z portu lotniczego.
(9) W celu zapewnienia, w szczególności, że opłaty nałożone na przewoźnika lotniczego są współmierne do pomocy udzielanej osobom niepełnosprawnym
i osobom o ograniczonej sprawności ruchowej, oraz że opłaty te nie służą finansowaniu działalności organu zarządzającego, innej niż działalność związana
z udzielaniem takiej pomocy, opłaty powinny być zatwierdzane i stosowane przy
zachowaniu pełnej przejrzystości. Dyrektywa Rady 96/67/WE z dnia 15 października 1996 r. w sprawie dostępu do rynku usług obsługi naziemnej w portach
lotniczych Wspólnoty [5], a w szczególności zawarte w niej przepisy w sprawie
rozdzielenia księgowości, powinna w związku z tym mieć zastosowanie, o ile nie
pozostaje to w sprzeczności z niniejszym rozporządzeniem.
(10) Przy organizowaniu pomocy dla osób niepełnosprawnych i osób o ograniczonej sprawności ruchowej oraz szkolenia swoich pracowników porty lotnicze oraz
przewoźnicy lotniczy powinni mieć na uwadze Dokument 30 część I sekcja 5,
wraz z załącznikami, Europejskiej Konferencji Lotnictwa Cywilnego (ECAC),
w szczególności Kodeks dobrego postępowania w obsłudze naziemnej osób
o ograniczonej sprawności ruchowej przedstawiony w załączniku J do tego dokumentu, w chwili przyjęcia niniejszego rozporządzenia.
(11) Przy podejmowaniu decyzji w sprawie projektów nowych portów lotniczych
i terminali, oraz jako element większych prac remontowych, organy zarządzające
portami lotniczymi powinny, tam gdzie jest to możliwe, uwzględnić potrzeby
osób niepełnosprawnych i osób o ograniczonej sprawności ruchowej. Podobnie
przewoźnicy lotniczy powinni, tam gdzie jest to możliwe, uwzględnić tego rodzaju potrzeby przy podejmowaniu decyzji w sprawie projektów nowych statków
powietrznych lub remontowania statków używanych.
(12) Dyrektywa 95/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października
1995 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych danych [6] powinna być ściśle egzekwowana w celu zagwarantowania poszanowania prywatności osób niepełnosprawnych i osób o ograniczonej sprawności ruchowej oraz zapewnienia, że wymagane
informacje służą jedynie do wypełnienia obowiązków w zakresie udzielania pomocy określonych w niniejszym rozporządzeniu i nie są wykorzystywane przeciwko pasażerom ubiegającym się o przedmiotowe usługi.
20
(13) Wszystkie istotne informacje dostarczane pasażerom lotniczym powinny być
dostarczane w alternatywnych formach dostępnych dla osób niepełnosprawnych i osób o ograniczonej sprawności ruchowej oraz powinny być przynajmniej
w tych samych językach, co informacje dostępne dla pozostałych pasażerów.
(14) W przypadku gdy, przy obsłudze w porcie lotniczym lub podczas transportu na
pokładzie samolotu, dojdzie do zgubienia lub uszkodzenia wózka inwalidzkiego
lub innego sprzętu służącego poruszaniu się lub urządzeń do udzielania pomocy,
pasażer, do którego ten sprzęt należał, powinien uzyskać odszkodowanie, zgodnie z zasadami prawa międzynarodowego, wspólnotowego i krajowego.
(15) Państwa Członkowskie powinny nadzorować i zapewniać przestrzeganie niniejszego rozporządzenia oraz wyznaczyć właściwy organ odpowiedzialny za stosowanie jego przepisów. Nadzór ten nie wpływa na prawa osób niepełnosprawnych
i osób o ograniczonej sprawności ruchowej do dochodzenia odszkodowania
przed sądami zgodnie z prawem krajowym.
(16) Istotne jest, aby osoba niepełnosprawna lub osoba o ograniczonej sprawności
ruchowej, która uzna, że doszło do naruszenia niniejszego rozporządzenia, mogła zgłosić to organowi zarządzającemu portem lotniczym lub danemu przewoźnikowi lotniczemu, zależnie od okoliczności. Jeżeli osoba niepełnosprawna lub
osoba o ograniczonej sprawności ruchowej nie uzyska w ten sposób zadośćuczynienia, powinna ona mieć możliwość złożenia zażalenia do organu lub organów
wyznaczonych w tym celu przez właściwe Państwo Członkowskie.
(17) Skargi dotyczące pomocy udzielanej w porcie lotniczym powinny być wnoszone
do organu lub organów wyznaczonych do stosowania niniejszego rozporządzenia przez Państwo Członkowskie, na którego terytorium znajduje się port lotniczy. Skargi dotyczące pomocy udzielanej przez przewoźnika lotniczego powinny
być wnoszone do organu lub organów wyznaczonych do stosowania niniejszego
rozporządzenia przez Państwo Członkowskie, które wydało przewoźnikowi lotniczemu licencję na prowadzenie działalności.
(18) Państwa Członkowskie powinny ustanowić sankcje za naruszenie niniejszego
rozporządzenia i zapewnić stosowanie tych sankcji. Sankcje, które mogłyby obejmować nakazanie wypłat odszkodowań dla osób poszkodowanych, powinny być
skuteczne, proporcjonalne i odstraszające.
(19) W związku z tym, że cele niniejszego rozporządzenia, mianowicie zapewnienie
wysokiego i jednakowego poziomu ochrony i pomocy we wszystkich Państwach
Członkowskich oraz zapewnienie, aby podmioty gospodarcze działały zgodnie
ze zharmonizowanymi warunkami obowiązującymi na jednolitym rynku, nie
mogą zostać osiągnięte w wystarczający sposób przez Państwa Członkowskie,
a ze względu na skalę lub skutki działania mogą być lepiej osiągnięte na poziomie Wspólnoty, Wspólnota może przyjąć środki zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną
21
ROZPORZĄDZENIA
w tym artykule niniejsze rozporządzenie nie wychodzi poza to, co jest niezbędne
do osiągnięcia tych celów.
(20) Niniejsze rozporządzenie nie narusza praw podstawowych i przestrzega zasad
uznanych w szczególności przez Kartę Praw Podstawowych Unii Europejskiej.
(21) Ustalenia dotyczące szerszej współpracy w zakresie wykorzystania portu lotniczego w Gibraltarze zostały uzgodnione w Londynie w dniu 2 grudnia 1987 r. przez
Królestwo Hiszpanii i Zjednoczone Królestwo we wspólnej deklaracji ministrów
spraw zagranicznych obu państw. Ustalenia te nie weszły jeszcze w życie,
PRZYJMUJĄ NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:
Artykuł 1
Cel i zakres
1. Niniejsze rozporządzenie ustanawia zasady ochrony i udzielania pomocy osobom
niepełnosprawnym oraz osobom o ograniczonej sprawności ruchowej, podróżującym
drogą lotniczą, zarówno w celu zapewnienia im ochrony przed dyskryminacją, jak
i w celu zapewnienia, że zostanie im udzielona pomoc.
2. Przepisy niniejszego rozporządzenia stosuje się do osób niepełnosprawnych oraz
do osób o ograniczonej sprawności ruchowej, korzystających lub zamierzających skorzystać z handlowych przewozów pasażerskich rozpoczynających się, kończących się
lub z przesiadką w porcie lotniczym znajdującym się na terytorium Państwa Członkowskiego, do którego stosują się postanowienia Traktatu.
3. Artykuły 3, 4 i 10 stosują się również do pasażerów rozpoczynających lot w porcie
lotniczym znajdującym się w państwie trzecim do portu lotniczego znajdującego się na
terytorium Państwa Członkowskiego, do którego stosuje się postanowienia Traktatu,
jeżeli faktyczny przewoźnik lotniczy jest wspólnotowym przewoźnikiem lotniczym.
4. Niniejsze rozporządzenie nie ma wpływu na prawa pasażerów ustanowione dyrektywą 90/314/EWG oraz na podstawie rozporządzenia (WE) nr 261/2004.
5. W przypadku sprzeczności przepisów niniejszego rozporządzenia z przepisami
dyrektywy 96/67/WE stosuje się niniejsze rozporządzenie.
6. Stosowanie niniejszego rozporządzenia w stosunku do portu lotniczego w Gibraltarze uważa się za niestanowiące uszczerbku dla odpowiednich stanowisk prawnych
Królestwa Hiszpanii oraz Zjednoczonego Królestwa w odniesieniu do sporu dotyczącego władzy nad terytorium, na którym znajduje się port lotniczy.
7. Stosowanie niniejszego rozporządzenia w stosunku do portu lotniczego w Gibraltarze zawiesza się do czasu wejścia w życie ustaleń zawartych we wspólnej deklaracji ministrów spraw zagranicznych Królestwa Hiszpanii i Zjednoczonego Królestwa
22
z dnia 2 grudnia 1987 r. Rządy Hiszpanii i Zjednoczonego Królestwa informują Radę
o dacie ich wejścia w życie.
Artykuł 2
Definicje
Do celów niniejszego rozporządzenia stosuje się następujące definicje:
a)
„osoba niepełnosprawna” lub „osoba o ograniczonej sprawności ruchowej”
oznacza każdą osobę, której możliwość poruszania się jest ograniczona podczas
korzystania z transportu na skutek jakiejkolwiek niesprawności fizycznej (zmysłowej lub ruchowej, trwałej lub przejściowej), upośledzenia lub niesprawności
umysłowej, lub każdej innej przyczyny niepełnosprawności, lub wieku, i której sytuacja wymaga specjalnej uwagi oraz dostosowania usług dostępnych dla
wszystkich pasażerów do szczególnych potrzeb takiej osoby;
b)
„przewoźnik lotniczy” oznacza przedsiębiorstwo transportu lotniczego posiadające ważną licencję na prowadzenie działalności;
c)
„faktyczny przewoźnik lotniczy” oznacza przewoźnika lotniczego wykonującego lub zamierzającego wykonać lot zgodnie z umową zawartą z pasażerem lub
działającego w imieniu innej osoby prawnej lub fizycznej, mającej umowę z tym
pasażerem;
d)
„wspólnotowy przewoźnik lotniczy” oznacza przewoźnika lotniczego posiadającego ważną licencję na prowadzenie działalności przyznaną przez Państwo
Członkowskie zgodnie z rozporządzeniem Rady (EWG) nr 2407/92 z dnia 23
lipca 1992 r. w sprawie przyznawania licencji przewoźnikom lotniczym [7];
e)
„organizator wycieczek” oznacza organizatora lub punkt sprzedaży detalicznej
w rozumieniu art. 2 ust. 2 i 3 dyrektywy 90/314/EWG, z wyjątkiem przewoźnika
lotniczego;
f)
„organ zarządzający portem lotniczym” lub „organ zarządzający” oznacza organ,
którego celem zgodnie z ustawodawstwem krajowym jest w szczególności administrowanie i zarządzanie infrastrukturą portu lotniczego oraz koordynowanie
i kontrolowanie działalności różnych podmiotów gospodarczych działających
w porcie lotniczym lub w systemie portu lotniczego;
g)
„użytkownik portu lotniczego” oznacza jakąkolwiek osobę fizyczną lub prawną odpowiedzialną za przewóz pasażerów drogą lotniczą z lub do danego portu
lotniczego;
h)
„komitet użytkowników portu lotniczego” oznacza komitet przedstawicieli użytkowników portu lotniczego lub reprezentujących ich organizacji;
23
ROZPORZĄDZENIA
i)
„rezerwacja” oznacza fakt posiadania przez pasażera biletu lub innego dowodu
potwierdzającego, że rezerwacja została przyjęta i zarejestrowana przez przewoźnika lotniczego lub organizatora wycieczek;
j)
„port lotniczy” oznacza teren przystosowany do lądowania, startowania i manewrów statków powietrznych, łącznie z urządzeniami pomocniczymi niezbędnymi
do wykonywania tych manewrów w warunkach ruchu lotniczego oraz świadczenia usług lotniczych, w tym urządzenia pomocnicze potrzebne do świadczenia
handlowych przewozów pasażerskich;
k)
„parking samochodowy w porcie lotniczym” oznacza parking samochodowy
znajdujący się w granicach portu lotniczego lub pod bezpośrednią kontrolą organu zarządzającego portem lotniczym, który służy bezpośrednio pasażerom korzystającym z tego portu lotniczego;
l)
„handlowe przewozy pasażerskie” oznaczają usługi transportu pasażerów drogą lotniczą świadczone przez przewoźnika lotniczego w ramach lotów rozkładowych lub nierozkładowych, oferowanych ogółowi społeczeństwa za stosowną
opłatą, oddzielnie lub jako część pakietu usług.
Artykuł 3
Zapobieganie odmowie przewozu
Przewoźnik lotniczy lub jego przedstawiciel lub organizator wycieczek nie mogą, ze
względu na niepełnosprawność lub ograniczoną sprawność ruchową, odmówić:
a)
przyjęcia rezerwacji na lot rozpoczynający lub kończący się w porcie lotniczym, do którego stosuje się niniejsze rozporządzenie;
b)
zabrania na pokład osoby niepełnosprawnej lub osoby o ograniczonej
sprawności ruchowej w takim porcie lotniczym, pod warunkiem że osoba ta posiada ważny bilet i rezerwację.
Artykuł 4
Odstępstwa, specjalne warunki i informacje
1. Nie naruszając przepisów art. 3, przewoźnik lotniczy lub jego przedstawiciel lub
organizator wycieczek mogą, ze względu na niepełnosprawność lub ograniczoną
sprawność ruchową, odmówić przyjęcia rezerwacji lub zabrania na pokład osoby niepełnosprawnej lub osoby o ograniczonej sprawności ruchowej:
a) w celu spełnienia mających zastosowanie wymogów bezpieczeństwa
ustanowionych prawem międzynarodowym, wspólnotowym lub krajowym lub w celu spełnienia wymogów bezpieczeństwa ustanowionych
24
przez organ, który wydał danemu przewoźnikowi lotniczemu certyfikat
przewoźnika lotniczego;
b)
jeśli rozmiar samolotu lub jego drzwi czynią fizycznie niemożliwym
wprowadzenie na pokład lub przewóz tej osoby niepełnosprawnej lub
osoby o ograniczonej sprawności ruchowej.
W przypadku odmowy przyjęcia rezerwacji z przyczyn, o których mowa w akapicie 1
lit. a) lub b), przewoźnik lotniczy, jego przedstawiciel lub organizator wycieczek podejmują należyte starania w celu zaproponowania danej osobie możliwego do zaakceptowania rozwiązania alternatywnego.
Osoba niepełnosprawna lub osoba o ograniczonej sprawności ruchowej, której odmówiono wstępu na pokład ze względu na jej niepełnosprawność lub ograniczoną
sprawność ruchową, a także osoba jej towarzysząca zgodnie z ust. 2 niniejszego artykułu, mają prawo do zwrotu kosztów lub zmiany planu podróży zgodnie z art. 8
rozporządzenia (WE) nr 261/2004. Prawo do skorzystania z możliwości lotu powrotnego lub zmiany planu podróży uzależnione jest od spełnienia wszystkich wymogów
bezpieczeństwa.
2. Na takich samych warunkach, o których mowa w ust. 1 akapit 1 lit. a), przewoźnik lotniczy, jego przedstawiciel lub organizator wycieczek mogą wymagać, aby osobie
niepełnosprawnej lub osobie o ograniczonej sprawności ruchowej towarzyszyła inna
osoba zdolna do udzielenia niezbędnej pomocy tej osobie.
3. Przewoźnik lotniczy lub jego przedstawiciel udostępnia publicznie, w dostępnych
formach i przynajmniej w tych samych językach, co informacje udostępnione innym
pasażerom, zasady bezpieczeństwa, które stosuje do przewozu osób niepełnosprawnych i osób o ograniczonej sprawności ruchowej, jak również wszelkie ograniczenia
dotyczące ich przewozu lub przewozu sprzętu do poruszania się ze względu na rozmiary samolotu. Organizator wycieczek udostępnia takie zasady bezpieczeństwa i ograniczenia dotyczące lotów objętych zorganizowanymi podróżami, wakacjami i wycieczkami, które organizuje, sprzedaje lub oferuje do sprzedaży.
4. W przypadku gdy przewoźnik lotniczy lub jego przedstawiciel, lub organizator
wycieczek dokonują odstępstwa zgodnie z ust. 1 lub 2, powiadamiają oni niezwłocznie
osobę niepełnosprawną lub osobę o ograniczonej sprawności ruchowej o przyczynach
tego odstępstwa. Na żądanie przewoźnik lotniczy, jego przedstawiciel lub organizator
wycieczek przedstawiają osobie niepełnosprawnej lub osobie o ograniczonej sprawności ruchowej na piśmie wspomniane przyczyny w terminie pięciu dni roboczych od
daty żądania.
Artykuł 5
Wyznaczenie punktów przylotu i wylotu
1. We współpracy z użytkownikami portu lotniczego, za pośrednictwem komitetu
użytkowników portu lotniczego, jeżeli taki istnieje, oraz odpowiednich organizacji
25
ROZPORZĄDZENIA
reprezentujących osoby niepełnosprawne i osoby o ograniczonej sprawności ruchowej, organ zarządzający portem lotniczym, uwzględniając warunki lokalne, wyznacza
punkty przylotu i wylotu w granicach portu lotniczego lub w punkcie znajdującym
się pod bezpośrednią kontrolą organu zarządzającego, zarówno wewnątrz, jak i na
zewnątrz budynków terminalu, w których osoby niepełnosprawne lub osoby o ograniczonej sprawności ruchowej mogą z łatwością powiadomić o swoim przybyciu do
portu lotniczego i zwrócić się o pomoc.
2. Punkty przylotu i wylotu, o których mowa w ust. 1, są oznaczone w wyraźny sposób i oferują w dostępnych formach podstawowe informacje o porcie lotniczym.
Artykuł 6
Przekazywanie informacji
1. Przewoźnicy lotniczy, ich przedstawiciele i organizatorzy wycieczek podejmują
wszelkie niezbędne środki w celu przyjmowania zgłoszeń potrzeby pomocy od osób
niepełnosprawnych lub osób o ograniczonej sprawności ruchowej, we wszystkich
ich punktach sprzedaży na terytorium Państwa Członkowskiego, do którego stosuje
się postanowienia Traktatu, łącznie ze sprzedażą telefoniczną lub za pośrednictwem
Internetu.
2. W przypadku gdy przewoźnik lotniczy lub jego przedstawiciel, lub organizator
wycieczek otrzyma zgłoszenie potrzeby pomocy, w terminie przynajmniej czterdziestu
ośmiu godzin przed opublikowaną godziną odlotu przekazuje tę informację przynajmniej na trzydzieści sześć godzin przed opublikowaną godziną odlotu:
a) organom zarządzającym portami lotniczymi stanowiącymi miejsce wylotu, przylotu i tranzytu; oraz
b) faktycznemu przewoźnikowi lotniczemu, jeśli rezerwacja nie została dokonana u tego przewoźnika, chyba że tożsamość faktycznego przewoźnika lotniczego jest nieznana w chwili zgłoszenia; w tym przypadku informacja zostaje przekazana tak szybko, jak jest to wykonalne.
3. We wszelkich innych przypadkach niż wspomniane w ust. 2 przewoźnik lotniczy
lub jego przedstawiciel, lub organizator wycieczek przekazuje informację tak szybko,
jak to możliwe.
4. Tak szybko, jak to możliwe po odlocie, faktyczny przewoźnik lotniczy informuje
organ zarządzający docelowym portem lotniczym, jeżeli znajduje się on na terytorium
Państwa Członkowskiego, do którego stosuje się postanowienia Traktatu, o liczbie
osób niepełnosprawnych i osób o ograniczonej sprawności ruchowej korzystających
z tego lotu, które wymagają pomocy określonej w załączniku I oraz o charakterze tej
pomocy.
26
Artykuł 7
Prawo do pomocy w portach lotniczych
1. Po przybyciu osoby niepełnosprawnej lub osoby o ograniczonej sprawności ruchowej do portu lotniczego, z którego osoba ta odbędzie podróż drogą lotniczą, organ
zarządzający portem lotniczym jest odpowiedzialny za zapewnienie udzielenia pomocy określonej w załączniku I w taki sposób, aby ta osoba mogła skorzystać z lotu, na
który ma rezerwację, pod warunkiem że szczególne potrzeby tej osoby w zakresie pomocy zostaną zgłoszone danemu przewoźnikowi lotniczemu, jego przedstawicielowi
lub organizatorowi wycieczek, co najmniej czterdzieści osiem godzin przed opublikowaną godziną odlotu. Zgłoszenie dotyczy również lotu powrotnego, jeżeli na dalszy lot
i lot powrotny została zawarta umowa z tym samym przewoźnikiem lotniczym.
2. W przypadku gdy wymagane jest użycie certyfikowanego psa przewodnika, należy
to uwzględnić, pod warunkiem że takie zgłoszenie zostało przedstawione przewoźnikowi lotniczemu lub jego przedstawicielowi lub organizatorowi wycieczek, zgodnie
z mającymi zastosowanie przepisami krajowymi dotyczącymi przewożenia psów przewodników na pokładzie samolotu, w przypadku gdy przepisy takie istnieją.
3. Jeżeli nie dokonano żadnego zgłoszenia zgodnie z ust. 1, organ zarządzający podejmuje wszelkie należyte starania w celu udzielenia pomocy określonej w załączniku
I w taki sposób, aby dana osoba mogła skorzystać z lotu, na który ma rezerwację.
4. Przepisy ust. 1 stosuje się, pod warunkiem, ze:
a)
dana osoba stawi się do odprawy:
o godzinie określonej z góry na piśmie (w tym również za pomocą środków elektronicznych) przez przewoźnika lotniczego lub jego
przedstawiciela lub organizatora wycieczek; lub
ii) jeżeli nie jest określona godzina, nie później niż jedną godzinę przed
opublikowaną godziną odlotu;
i)
lub
b)
dana osoba dotrze do punktu w granicach portu lotniczego wyznaczonego zgodnie z art. 5:
i)
o godzinie określonej z góry na piśmie (w tym również za pomocą środków elektronicznych) przez przewoźnika lotniczego lub jego
przedstawiciela lub organizatora wycieczek; lub
ii) jeżeli nie jest określona godzina, nie później niż dwie godziny przed
opublikowaną godziną odlotu.
5. W przypadku gdy osoba niepełnosprawna lub osoba o ograniczonej sprawności
ruchowej przemieszcza się tranzytem przez port lotniczy, do którego stosuje się niniejsze rozporządzenie lub jeżeli dla tej osoby przewoźnik lotniczy lub organizator
wycieczek dokonał zmiany rezerwacji na inny lot, organ zarządzający jest odpowie-
27
ROZPORZĄDZENIA
dzialny za zapewnienie udzielenia pomocy określonej w załączniku I w taki sposób,
aby zainteresowana osoba mogła skorzystać z lotu, na który ma rezerwację.
6. Po przybyciu drogą lotniczą osoby niepełnosprawnej lub osoby o ograniczonej
sprawności ruchowej do portu lotniczego, do którego stosuje się niniejsze rozporządzenie, organ zarządzający portem lotniczym jest odpowiedzialny za zapewnienie
udzielenia pomocy określonej w załączniku I w taki sposób, aby osoba ta mogła dotrzeć do punktu swojego wylotu z portu lotniczego, o którym mowa w art. 5.
7. Udzielana pomoc jest w miarę możliwości dostosowana do szczególnych potrzeb
poszczególnych pasażerów.
Artykuł 8
Odpowiedzialność za udzielenie pomocy w portach lotniczych
1. Organ zarządzający portem lotniczym jest odpowiedzialny za zapewnienie udzielenia osobom niepełnosprawnym i osobom o ograniczonej sprawności ruchowej, bez
dodatkowych opłat, pomocy określonej w załączniku I.
2. Organ zarządzający może sam udzielać takiej pomocy. Ewentualnie, zgodnie ze
spoczywającą na nim odpowiedzialnością i zawsze pod warunkiem zgodności z normami jakości, o których mowa w art. 9 ust. 1, organ zarządzający może zawrzeć z jedną
lub kilkoma stronami trzecimi umowę o dostarczeniu pomocy. We współpracy z użytkownikami portu lotniczego, za pośrednictwem komitetu użytkowników portu lotniczego, jeżeli taki istnieje, organ zarządzający zawiera taką umowę lub umowy z własnej
inicjatywy lub na wniosek, w tym na wniosek pochodzący od przewoźnika lotniczego,
przy uwzględnieniu usług oferowanych w danym porcie lotniczym. W przypadku odrzucenia takiego wniosku organ zarządzający przedstawia uzasadnienie na piśmie.
3. Organ zarządzający portem lotniczym może, na zasadzie braku dyskryminacji,
nałożyć specjalną opłatę na użytkowników portu lotniczego w celu sfinansowania tej
pomocy.
4. Wysokość tej specjalnej opłaty jest rozsądna, powiązana z kosztami, przejrzysta
i ustanowiona przez organ zarządzający portem lotniczym we współpracy z użytkownikami portu lotniczego, za pośrednictwem komitetu użytkowników portu lotniczego, jeżeli taki istnieje, lub jakiegokolwiek innego odpowiedniego podmiotu. Opłata
jest dzielona pomiędzy użytkowników portu lotniczego proporcjonalnie do całkowitej
liczby wszystkich pasażerów, jaką każdy z nich przewozi do i z tego portu lotniczego.
5. Organ zarządzający portem lotniczym prowadzi oddzielną księgowość dla działalności związanej z udzielaniem pomocy osobom niepełnosprawnym i osobom o ograniczonej sprawności ruchowej od księgowości związanej z innym rodzajem działalności, zgodnie z bieżącą praktyką handlową.
28
6. Organ zarządzający portem lotniczym za pośrednictwem komitetu użytkowników
portu lotniczego, jeżeli taki istnieje, lub innego odpowiedniego podmiotu, udostępnia użytkownikom lotniska, a także organowi lub organom wykonawczym, o których
mowa w art. 14, zweryfikowany roczny przegląd pobranych opłat i dokonanych wydatków z przeznaczeniem na pomoc udzielaną osobom niepełnosprawnym i osobom
o ograniczonej sprawności ruchowej.
Artykuł 9
Jakość norm w zakresie pomocy
1. Z wyjątkiem portów lotniczych, w których roczna wielkość ruchu handlowego
wynosi mniej niż 150000 pasażerów, organ zarządzający ustala normy jakości w zakresie pomocy określonej w załączniku I i określa wymagania w zakresie środków dla
ich spełnienia, we współpracy z użytkownikami portu lotniczego, za pośrednictwem
komitetu użytkowników portu lotniczego, jeżeli taki istnieje, oraz organizacjami reprezentującymi pasażerów niepełnosprawnych i pasażerów o ograniczonej sprawności
ruchowej.
2. Przy ustalaniu takich norm należy w pełni uwzględnić uznane na arenie międzynarodowej polityki i kodeksy postępowania dotyczące ułatwienia przewozu osób niepełnosprawnych lub osób o ograniczonej sprawności ruchowej, w szczególności Kodeks dobrego postępowania w obsłudze naziemnej osób o ograniczonej sprawności
ruchowej Europejskiej Konferencji Lotnictwa Cywilnego (ECAC).
3. Organ zarządzający portem lotniczym publikuje swoje normy jakości.
4. Przewoźnik lotniczy oraz organ zarządzający portem lotniczym mogą uzgodnić,
że organ zarządzający portem lotniczym udziela pomocy o wyższym standardzie niż
standard wymieniony w ust. 1 lub świadczy usługi dodatkowe w stosunku do określonych w załączniku I, dla pasażerów, których ten przewoźnik lotniczy przewozi do
i z portu lotniczego.
5. W celu finansowania jednego lub drugiego, organ zarządzający portem lotniczym
może nałożyć na przewoźnika lotniczego opłatę dodatkową oprócz opłaty wymienionej w art. 8 ust. 3, która jest przejrzysta, powiązana z kosztami i ustanowiona po konsultacji z danym przewoźnikiem lotniczym.
Artykuł 10
Pomoc udzielana przez przewoźników lotniczych
Przewoźnik lotniczy udziela bez dodatkowych opłat pomocy określonej w załączniku
II osobie niepełnosprawnej lub osobie o ograniczonej sprawności ruchowej odlatującej, przylatującej lub przemieszczającej się tranzytem przez port lotniczy, do którego stosuje się niniejsze rozporządzenie, pod warunkiem że osoba ta spełnia warunki
określone w art. 7 ust. 1, 2 i 4.
29
ROZPORZĄDZENIA
Artykuł 11
Szkolenie
Przewoźnicy lotniczy i organy zarządzające portami lotniczymi:
a)
zapewniają, aby zatrudniony przez nich, jak również przez podwykonawców
personel udzielający bezpośredniej pomocy osobom niepełnosprawnym i osobom o ograniczonej sprawności ruchowej posiadał wiedzę w zakresie zaspokajania potrzeb osób o różnych rodzajach niepełnosprawności lub upośledzenia
ruchowego;
b)
zapewniają wszystkim swoim pracownikom pracującym w porcie lotniczym,
którzy mają bezpośredni kontakt z pasażerami, szkolenie w zakresie równego
traktowania osób niepełnosprawnych i świadomości niepełnosprawności;
c)
zapewniają, aby przy zatrudnieniu wszyscy nowi pracownicy otrzymali szkolenie
na temat niepełnosprawności, a także, jeżeli okaże się to potrzebne, aby zatrudniony personel otrzymał szkolenia odświeżające wiedzę.
Artykuł 12
Odszkodowanie za zagubione lub uszkodzone wózki inwalidzkie,
inny sprzęt do poruszania się i urządzenia do udzielania pomocy
W przypadku gdy wózek inwalidzki lub inny sprzęt do poruszania się lub urządzenia
do udzielania pomocy zostały zagubione lub uszkodzone podczas obsługi na lotnisku
lub w czasie przewozu na pokładzie samolotu, pasażer, do którego należy ten sprzęt,
otrzymuje odszkodowanie zgodnie z przepisami prawa międzynarodowego, wspólnotowego i krajowego.
Artykuł 13
Niedopuszczalność wyłączeń
Nie można ograniczyć ani uchylić obowiązków wobec osób niepełnosprawnych oraz
osób o ograniczonej sprawności ruchowej przewidzianych na podstawie niniejszego
rozporządzenia.
Artykuł 14
Organ wykonawczy i jego zadania
1. Każde Państwo Członkowskie wyznacza organ lub organy odpowiedzialne za wykonanie niniejszego rozporządzenia w odniesieniu do odlotów z lub przylotów do portów lotniczych znajdujących się na jego terytorium. W stosownych przypadkach organ
ten lub organy podejmują niezbędne środki w celu zapewnienia przestrzegania praw
30
osób niepełnosprawnych i osób o ograniczonej sprawności ruchowej, w tym przestrzegania norm jakości wymienionych w art. 9 ust. 1. Państwa Członkowskie powiadamiają Komisję o organie lub organach, które zostały wyznaczone.
2. W stosownych przypadkach Państwa Członkowskie zapewniają, aby organ lub
organy wykonawcze wyznaczone na podstawie ust. 1 zapewniły także zadowalające
wdrożenie art. 8, w tym w odniesieniu do przepisów dotyczących opłat, w celu uniknięcia nieuczciwej konkurencji. Mogą one również wyznaczyć do tego celu specjalny
organ.
Artykuł 15
Procedura dotycząca skarg
1. Osoba niepełnosprawna lub osoba o ograniczonej sprawności ruchowej, która uzna,
że doszło do naruszenia niniejszego rozporządzenia, może zgłosić to organowi zarządzającemu portem lotniczym lub danemu przewoźnikowi lotniczemu, w zależności
od przypadku.
2. Jeżeli osoba niepełnosprawna lub osoba o ograniczonej sprawności ruchowej nie
może uzyskać w ten sposób zadośćuczynienia, skargi w sprawie domniemanego naruszenia niniejszego rozporządzenia mogą być wnoszone do organu lub organów wyznaczonych na podstawie art. 14 ust. 1 lub do jakiegokolwiek innego właściwego organu wyznaczonego przez Państwo Członkowskie.
3. Organ Państwa Członkowskiego, do którego wniesiono skargę dotyczącą sprawy,
za której rozpatrzenie odpowiedzialny jest wyznaczony organ innego Państwa Członkowskiego, przekazuje tę skargę organowi tego Państwa Członkowskiego.
4. Państwa Członkowskie podejmują środki w celu poinformowania osób niepełnosprawnych i osób o ograniczonej sprawności ruchowej o przysługujących im na mocy
niniejszego rozporządzenia prawach i o możliwości wniesienia skargi do wyznaczonego organu lub organów.
Artykuł 16
Sankcje
Państwa Członkowskie określają przepisy dotyczące sankcji mających zastosowanie
do naruszeń niniejszego rozporządzenia i podejmują wszelkie środki niezbędne do
zapewnienia wprowadzenia tych przepisów w życie. Przewidziane sankcje muszą być
skuteczne, proporcjonalne i odstraszające. Państwa Członkowskie zgłaszają te przepisy
Komisji i niezwłocznie powiadamiają ją o każdej kolejnej zmianie ich dotyczącej.
31
ROZPORZĄDZENIA
Artykuł 17
Sprawozdanie
Komisja przedstawia Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdanie w sprawie
funkcjonowania i skutków niniejszego rozporządzenia najpóźniej do dnia 1 stycznia
2010 r. Do sprawozdania dołączone są, jeżeli jest to konieczne, wnioski legislacyjne
w sprawie dalszego szczegółowego wykonania przepisów niniejszego rozporządzenia
lub jego przeglądu.
Artykuł 18
Wejście w życie
Niniejsze rozporządzenie wchodzi w życie dwudziestego dnia po jego opublikowaniu
w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.
Niniejsze rozporządzenie stosuje się ze skutkiem od dnia 26 lipca 2008 r., z wyjątkiem
art. 3 i 4, które stosuje się ze skutkiem od dnia 26 lipca 2007 r.
Niniejsze rozporządzenie wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich
Państwach Członkowskich.
Sporządzono w Strasburgu, dnia 5 lipca 2006 r.
W imieniu Parlamentu Europejskiego
J. Borrell fontelles
Przewodniczący
W imieniu Rady
P. Lehtomäki
Przewodniczący
Przypisy:
[1] Dz.U. C 24 z 31.1.2006, str. 12.
[2] Opinia Parlamentu Europejskiego z dnia 15 grudnia 2005 r. (dotychczas nieopublikowana
w Dzienniku Urzędowym) i decyzja Rady z dnia 9 czerwca 2006 r.
[3] Dz.U. L 158 z 23.6.1990, str. 59.
[4] Dz.U. L 46 z 17.2.2004, str. 1.
[5] Dz.U. L 272 z 25.10.1996, str. 36. Dyrektywa zmieniona rozporządzeniem (WE) nr
1882/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz.U. L 284 z 31.10.2003, str. 1).
[6] Dz.U. L 281 z 23.11.1995, str. 31. Dyrektywa zmieniona rozporządzeniem (WE) nr
1882/2003.
[7] Dz.U. L 240 z 24.8.1992, str. 1.
32
ZAŁĄCZNIK I
Pomoc pozostająca w zakresie odpowiedzialności
organów zarządzających portami lotniczymi
Pomoc i uzgodnienia niezbędne do umożliwienia osobom niepełnosprawnym i osobom o ograniczonej sprawności ruchowej:
– zgłaszania swojego przybycia do portu lotniczego i swojego żądania otrzymania
pomocy w wyznaczonych punktach wewnątrz i na zewnątrz budynków terminalu wymienionych w art. 5,
– przemieszczenia się z wyznaczonego punktu do stanowiska odprawy,
– dokonania odprawy i nadania bagażu,
– przemieszczenia się ze stanowiska odprawy do samolotu wraz z wypełnieniem
procedury emigracyjnej, celnej i bezpieczeństwa,
– wejścia na pokład samolotu przy wykorzystaniu udostępnionych wind, wózków
inwalidzkich lub innej potrzebnej pomocy, w zależności od okoliczności,
– przemieszczenia się od drzwi samolotu do ich miejsc,
– przechowania i pobrania bagażu w samolocie,
– przemieszczenia się z ich miejsc do drzwi samolotu,
– zejścia z pokładu samolotu przy wykorzystaniu udostępnionych wind, wózków
inwalidzkich lub innej potrzebnej pomocy, w zależności od okoliczności,
– przemieszczenia się z samolotu do hali bagażowej i odbiór bagażu wraz z dopełnieniem procedury imigracyjnej, celnej i bezpieczeństwa,
– przemieszczenia się z hali bagażowej do wyznaczonego punktu,
– uzyskania lotów połączeniowych, gdy podróżują tranzytem, z pomocą udzieloną po stronie powietrznej i lądowej oraz w terminalach i pomiędzy terminalami, w zależności od potrzeb,
– przemieszczania się do toalet, jeżeli jest to konieczne.
W przypadku gdy osobie niepełnosprawnej lub osobie o ograniczonej sprawności ruchowej pomaga osoba towarzysząca, osoba ta musi, jeżeli jest to niezbędne, otrzymać
pozwolenie na udzielenie koniecznej pomocy w porcie lotniczym oraz podczas wejścia
na pokład i zejścia z pokładu.
Obsługa naziemna całego niezbędnego sprzętu do poruszania się, w tym sprzętu takiego, jak elektryczne wózki inwalidzkie, pod warunkiem powiadomienia z czterdziestoośmio godzinnym wyprzedzeniem oraz z zastrzeżeniem możliwych ograniczeń
miejsca na pokładzie samolotu i pod warunkiem zastosowania odpowiedniego prawodawstwa dotyczącego towarów niebezpiecznych.
Tymczasowa wymiana uszkodzonego lub utraconego sprzętu do poruszania się, przy
czym nie musi być on identyczny.
W stosownych wypadkach, naziemna obsługa certyfikowanych psów przewodników.
Przekazywanie w dostępnych formach informacji potrzebnych do korzystania
z lotów.
33
ROZPORZĄDZENIA
ZAŁĄCZNIK II
Pomoc udzielana przez przewoźników lotniczych
Przewóz certyfikowanych psów przewodników w kabinie, z zastrzeżeniem przepisów
krajowych.
Oprócz sprzętu medycznego, transport nie więcej niż dwóch urządzeń do poruszania
się na jedną osobę niepełnosprawną lub osobę o ograniczonej sprawności ruchowej,
w tym elektrycznych wózków inwalidzkich, pod warunkiem powiadomienia z czterdziestoośmiogodzinnym wyprzedzeniem oraz z zastrzeżeniem możliwych ograniczeń
miejsca na pokładzie samolotu i pod warunkiem zastosowania odpowiedniego prawodawstwa dotyczącego towarów niebezpiecznych.
Przekazywanie w dostępnych formach niezbędnych informacji o locie.
Podjęcie wszelkich należytych starań w celu rozdysponowania miejsc siedzących, tak
aby sprostać potrzebom osób niepełnosprawnych lub o ograniczonej sprawności ruchowej zgodnie z prośbą i z zastrzeżeniem zachowania wymogów bezpieczeństwa
i dostępności.
Pomoc w przemieszczaniu się do toalet, jeżeli jest to konieczne.
W przypadku gdy osobie niepełnosprawnej lub osobie o ograniczonej sprawności ruchowej pomaga osoba towarzysząca, przewoźnik lotniczy podejmie wszelkie należyte
starania, by zapewnić takiej osobie miejsce obok osoby niepełnosprawnej lub osoby
o ograniczonej sprawności ruchowej.
ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (WE) NR 2204/2002
z dnia 12 grudnia 2002 r.
w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu
do pomocy państwa w zakresie zatrudnienia
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH,
uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską,
uwzględniając rozporządzenie Rady (WE) nr 994/98 z dnia 7 maja 1998 r. w sprawie
stosowania art. 92 i 93 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską w odniesieniu
do niektórych kategorii horyzontalnej pomocy państwa [1], w szczególności jego lit.
a) iv) oraz art. 1 ust. 1 lit. b),
po opublikowaniu projektu niniejszego rozporządzenia [2],
po konsultacji z Komitetem Doradczym ds. Pomocy Państwa,
(1) Rozporządzenie (WE) nr 994/98 upoważnia Komisję do stwierdzenia zgodnie
z art. 87 Traktatu, że w pewnych warunkach pomoc w zakresie zatrudnienia jest
zgodna ze wspólnym rynkiem i nie podlega notyfikacji wynikającej z art. 88 ust.
3 Traktatu.
(2) Rozporządzenie (WE) nr 994/98 również upoważnia Komisję do stwierdzenia
zgodnie z art. 87 Traktatu, że pomoc, która jest zgodna z systemem przyjętym
przez Komisję w odniesieniu do każdego Państwa Członkowskiego w zakresie
przyznanej pomocy regionalnej jest zgodna ze wspólnym rynkiem i nie podlega
notyfikacji wynikającej z art. 88 ust. 3 Traktatu.
(3) Komisja zastosowała art. 87 i 88 Traktatu w odniesieniu do pomocy dotyczącej
zatrudnienia w ramach wspieranych obszarów w licznych decyzjach oraz poza
takimi obszarami, a także określiła swoją politykę, w wytycznych dotyczących
pomocy w zakresie zatrudnienia [3], w powiadomieniu dotyczącym monitorowania pomocy państwa i zmniejszenia kosztów pracy [4], we wskazówkach dotyczących krajowej pomocy regionalnej [5] oraz w rozporządzeniu Komisji (WE)
nr 70/2001 z dnia 12 stycznia 2001 r. w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Traktatu
WE w odniesieniu do pomocy państwa na rzecz małych i średnich przedsiębiorstw [6]. W świetle doświadczeń Komisji w zakresie stosowania tych przepisów, właściwym jest, aby dla zapewnienia efektywnego nadzoru oraz uproszczenia procedur administracyjnych bez osłabienia procesu monitoringu ze strony
Komisji, Komisja wykorzystała uprawnienia przyznane jej na mocy rozporządzenia (WE) nr 994/98.
(4) Niniejsze rozporządzenie nie ogranicza możliwości notyfikacji pomocy w zakresie zatrudnienia przez Państwa Członkowskie. Takie notyfikacje są oceniane
34
ROZPORZĄDZENIA
35
przez Komisję, w szczególności w świetle kryteriów przedstawionych w niniejszym rozporządzeniu, w rozporządzeniu (WE) nr 70/2001 lub zgodnie z innymi
odpowiednimi wytycznymi lub ramami wspólnotowymi. Obecnie taka sytuacja
występuje w sektorze transportu morskiego. Wytyczne dotyczące pomocy państwa w zakresie zatrudnienia [7] przestaje się stosować od daty wejścia w życie niniejszego rozporządzenia, podobnie jak powiadomienie dotyczące monitorowania pomocy państwa i zmniejszenia kosztów pracy oraz powiadomienie
o przyspieszonej procedurze załatwiania notyfikacji w sprawie pomocy państwa
[8]. Ocena notyfikacji, oczekujących na rozpatrzenie w momencie wejścia w życie niniejszego rozporządzenia zostanie dokonana zgodnie z jego przepisami.
Właściwym wydaje się wprowadzenie przepisów przejściowych odnoszących się
do stosowania niniejszego rozporządzenia w odniesieniu do pomocy w zakresie
zatrudnienia udzielonej przed jego wejściem w życie oraz niezgodnie z obowiązkiem wynikającym z art. 88 ust. 3 Traktatu.
(5) Promocja zatrudnienia jest głównym celem polityki gospodarczej i społecznej Wspólnoty i jej Państw Członkowskich. Do realizacji tego celu Wspólnota
stworzyła Europejską Strategię na rzecz zatrudnienia. Bezrobocie nadal stanowi
ważny problem w niektórych częściach Wspólnoty i niektóre kategorie pracowników nadal mają szczególne trudności z wejściem na rynek pracy. Z tego powodu uzasadnione jest stosowanie przez władze środków działających jako bodźce
dla przedsiębiorstw do zwiększenia poziomu zatrudnienia w tych przedsiębiorstwach, w szczególności, jeżeli chodzi o pracowników z kategorii osób znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji.
(6) Niniejsze rozporządzenie stosuje się jedynie do środków dotyczących zatrudnienia, które spełniają wszystkie warunki określone w art. 87 ust. 1 Traktatu
i w związku z tym stanowią pomoc państwa. Szereg środków w ramach zakresu
polityki zatrudnienia nie stanowi pomocy państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1,
ponieważ stanowią one pomoc dla osób fizycznych, która nie faworyzuje niektórych przedsiębiorstw lub produkcji niektórych towarów albo nie wpływają
one na handel między Państwami Członkowskimi lub, ponieważ są to ogólne
środki mające na celu promowanie zatrudnienia, które nie powodują zakłóceń
ani zagrożenia powstania zakłóceń konkurencji poprzez faworyzowanie niektórych przedsiębiorstw lub produkcji niektórych towarów. Niniejsze rozporządzenie nie wpływa na takie ogólne środki, które mogą obejmować ogólne obniżenie
opodatkowania kosztów pracy oraz kosztów społecznych, wspieranie inwestycji
ogólnie w dziedzinie edukacji i szkolenia, środki mające na celu udzielanie wskazówek i porad, ogólne wsparcie oraz szkolenia dla bezrobotnych oraz ulepszenia
w prawie pracy. Dotyczy to także środków, co do których, uznaje się, że nie spełniają wszystkich kryteriów wymienionych w art. 87 ust. 1 Traktatu i dlatego nie
podlegają one obowiązkowi notyfikacji przewidzianemu w art. 88 ust. 3 Traktatu
zgodnie z rozporządzeniem Komisji (WE) nr 69/2001 z dnia 12 stycznia 2001 r.
w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy w ramach zasady de minimis [9].
36
(7) Uwzględniając powyższe względy, celem i efektem pomocy wyłączonej przez niniejsze rozporządzenie powinno być promowanie zatrudnienia zgodnie z Europejską Strategią na rzecz zatrudnienia, w szczególności w odniesieniu do pracowników należących do kategorii osób znajdujących się w szczególnie niekorzystnej
sytuacji, bez negatywnego wpływu na warunki handlowe w zakresie sprzecznym
ze wspólnym interesem. Pomoc w zakresie zatrudnienia przydzielona firmie
w sposób indywidualny może mieć duży wpływ na konkurencję na danym rynku, ponieważ faworyzuje taką firmę względem innych, które nie otrzymały takiej
pomocy. Poprzez przyznanie pomocy jedynie pojedynczej firmie będzie ona najprawdopodobniej miała ograniczony skutek w odniesieniu do zatrudnienia. Dlatego przyznanie indywidualnej pomocy w zakresie zatrudnienia powinno nadal
podlegać notyfikacji do Komisji, a niniejsze rozporządzenie powinno wyłączać
pomoc tylko, jeżeli przyznawana jest ona w formie systemu.
(8) Niniejsze rozporządzenie powinno wyłączać wszelką pomoc przyznawaną zgodnie z systemem, który spełnia wszystkie odpowiednie wymagania niniejszego rozporządzenia. W celu zapewnienia efektywnego nadzoru oraz uproszczenia procedur administracyjnych bez osłabienia procesu monitoringu Komisji,
wszelkie systemy pomocy powinny zawierać wyraźne odniesienie do niniejszego
rozporządzenia.
(9) Niniejsze rozporządzenie nie powinno wyłączać z obowiązku notyfikacji pomocy państwa w sektorze stoczniowym i górniczym, w odniesieniu, do których
ustanowiono szczególne zasady odpowiednio w rozporządzeniu Rady (WE) nr
1540/98 [10] oraz w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1407/2002 [11].
(10) Niniejsze rozporządzenie powinno znaleźć zastosowanie w sektorze transportowym. Jednakże uwzględniając szczególne charakterystyczne cechy konkurencji
w tym sektorze, nie jest właściwe wyłączanie pomocy mającej na celu tworzenie
zatrudnienia.
(11) Komisja mniej przychylnie odnosi się do pomocy ukierunkowanej na poszczególne sektory, w tym m.in. wrażliwe sektory, w których istnieją zbyt duże możliwości
produkcyjne lub, które znajdują się w sytuacji kryzysowej. Dlatego systemy pomocy, które dotyczą poszczególnych sektorów nie powinny podlegać wyłączeniu
z zakresu wymogu notyfikacji przewidzianego przez niniejsze rozporządzenie.
(12) Zgodnie z ustaloną praktyką Komisji oraz w celu lepszego zapewnienia proporcjonalności pomocy oraz ograniczenia jej do niezbędnej kwoty, progi należy
określić w postaci intensywności pomocy w odniesieniu do grupy kosztów, kwalifikujących się do pomocy, a nie w postaci maksymalnych kwot pomocy.
(13) W celu określenia czy pomoc jest zgodna z zasadami wspólnego rynku na mocy
niniejszego rozporządzenia, czy też nie, konieczne jest uwzględnienie intensywności pomocy oraz, co za tym idzie, kwoty pomocy wyrażonej jako ekwiwalent
dotacji. Przy obliczaniu ekwiwalentu dotacji pomocy płatnej w kilku ratach oraz
pomocy w formie pożyczek uprzywilejowanych należy uwzględnić rynkowe
ROZPORZĄDZENIA
37
stopy procentowe obowiązujące w momencie przyznawania dotacji. Aby stosowane zasady dotyczące pomocy państwa były jednolite, przejrzyste i proste,
stopy rynkowe do celów niniejszego rozporządzenia powinny być uznawane za
stopy referencyjne pod warunkiem że w przypadku pożyczki uprzywilejowanej,
pożyczka będzie posiadać normalne zabezpieczenie i nie będzie z nią związane nietypowe ryzyko. Stopy referencyjne powinny być stopami okresowo ustalanymi przez Komisję na podstawie obiektywnych kryteriów oraz publikowane
w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich i w Internecie.
(14) Uwzględniając różnice między wielkością przedsiębiorstw, powinny zostać ustalone inne pułapy intensywności pomocy w celu tworzenia zatrudnienia dla małych i średnich przedsiębiorstw oraz dla dużych przedsiębiorstw. W celu wyeliminowania różnic, które mogłyby powodować zakłócenia konkurencji, dla
ułatwienia koordynacji między różnymi inicjatywami Wspólnoty i inicjatywami
krajowymi oraz dla zapewnienia jasności administracyjnej oraz pewności prawnej, definicja „małych i średnich przedsiębiorstw” (MŚP) używana w niniejszym
rozporządzeniu powinna być definicją przedstawioną w rozporządzeniu Komisji 96/280/WE z dnia 3 kwietnia 1996 r. dotyczącym definicji małych i średnich
przedsiębiorstw [12]. Definicja ta została również zastosowana w rozporządzeniu (WE) nr 70/2001.
(15) Pułapy intensywności pomocy należy ustalić w świetle doświadczeń Komisji
na poziomie, który zapewnia odpowiednią równowagę między minimalizacją
zakłócenia konkurencji oraz celem promowania zatrudnienia. W celu zapewnienia spójności pułapy powinny być dostosowane do pułapów ustalonych we
wskazówkach dotyczących krajowej pomocy regionalnej oraz w rozporządzeniu
(WE) nr 70/2001, które pozwalały na obliczenie pomocy w odniesieniu do stworzenia zatrudnienia powiązanego z projektami inwestycyjnymi.
(16) Koszty zatrudnienia stanowią część kosztów operacyjnych każdego przedsiębiorstwa. Dlatego szczególnie ważną kwestią jest, aby pomoc odniosła pozytywny skutek w zakresie zatrudnienia, a nie umożliwiała przedsiębiorstwom jedynie
zmniejszyć koszty, które poniosłyby one także w innym przypadku.
(17) Bez rygorystycznej kontroli i sztywno określonych limitów, pomoc w zakresie
zatrudnienia może mieć szkodliwe skutki, które niwelują jej bezpośredni wpływ
na tworzenie miejsc pracy. Jeżeli pomoc jest wykorzystywana do ochrony firm
wystawionych na konkurencję wewnątrzwspólnotową, może ona powodować
opóźnienia w realizacji działań dostosowawczych mających na celu zapewnienie konkurencyjności przemysłu Wspólnoty. Przy braku rygorystycznej kontroli taka pomoc może być skoncentrowana w najlepiej prosperujących obszarach,
niezgodnie z celem zapewnienia spójności ekonomicznej i społecznej. W ramach
jednolitego rynku pomoc przyznawana w celu obniżenia kosztów zatrudnienia
może prowadzić do zakłócenia konkurencji wewnątrzwspólnotowej i zmiany
kierunku alokacji zasobów oraz mobilnych inwestycji, do przenoszenia bezrobocia z jednego kraju do drugiego oraz do zmiany miejsca.
38
(18) Pomoc w zakresie tworzenia miejsc pracy powinna spełniać warunek, że utworzone miejsce pracy powinno istnieć przez pewien minimalny okres czasu. Okres
ustalony w niniejszym rozporządzeniu powinien zostać uznany za ważniejszy od
zasady pięciu lat przedstawionej w pkt 4.I.4 wskazówek dotyczącej krajowej pomocy regionalnej.
(19) Pomoc w utrzymaniu miejsc pracy oznaczająca wsparcie finansowe udzielane
firmie, by przekonać ją, aby nie zwalniała pracowników jest podobna do pomocy
operacyjnej. Dlatego, z zastrzeżeniem wszelkich zasad odnoszących się do sektorów takich, jak zasady istniejące w sektorze transportu morskiego, zgoda na
taką pomoc powinna być udzielana tylko w specyficznych okolicznościach oraz
na czas ograniczony. Pomoc taką należy notyfikować Komisji oraz nie powinna ona podlegać wyłączeniom w zakresie obowiązku notyfikacji przewidzianym
w niniejszym rozporządzeniu. Ograniczone okoliczności, w których zgoda na
taką pomoc może zostać udzielona obejmują okoliczności, w których zgodnie
z art. 87 ust. 2 lit. b) Traktatu, zamiarem jest naprawienie szkód spowodowanych
klęskami żywiołowymi lub wyjątkowymi zdarzeniami; inny przypadek zgodny
jest z warunkami stosującymi się do pomocy operacyjnej we wskazówkach dotyczących krajowej pomocy regionalnej, w regionach, których może dotyczyć odstępstwo określone w art. 87 ust. 3 lit. a) Traktatu dotycząca rozwoju gospodarczego obszarów, w których poziom życia jest nienormalnie niski lub regionów,
w których występuje niedostateczne zatrudnienie, w tym najbardziej peryferyjne
regiony; trzecim jest przypadek, w którym pomoc taka jest przyznawana w kontekście ratowania i restrukturyzacji przedsiębiorstwa przechodzącego trudności,
zgodnie z przepisami odpowiednich wskazówek Wspólnoty [13].
(20) Szczególny rodzaj pomocy to pomoc przyznawana pracodawcom w celu zamiany tymczasowych umów o pracę lub umów o pracę na czas określony na umowy
o pracę na czas nieokreślony. Takich środków nie powinno obejmować zwolnienie z obowiązku notyfikacji, przewidziane w niniejszym rozporządzeniu i powinny one podlegać notyfikacji tak, aby Komisja mogła określić czy odnoszą one
pozytywne skutki w zakresie zatrudnienia. Należy w szczególności zapewnić, aby
takie środki nie umożliwiały jednoczesnej pomocy w momencie tworzenia stanowiska oraz zmiany rodzaju umowy, w taki sposób, że spowoduje to przekroczenie pułapu pomocy dla wstępnej inwestycji lub utworzenia miejsca pracy.
(21) Małe i średnie przedsiębiorstwa odgrywają decydującą rolę w tworzeniu miejsc
pracy. Jednocześnie ich wielkość może stanowić przeszkodę w zwiększaniu zatrudnienia ze względu na ryzyko oraz ciężar administracyjny przy rekrutacji nowego personelu. Podobnie, tworzenie miejsc pracy może przyczynić się do rozwoju gospodarczego regionów we Wspólnocie o miej korzystnych warunkach
gospodarowania oraz w ten sposób do poprawy spójności ekonomicznej i społecznej. Przedsiębiorstwa w tych regionach odczuwają trudności strukturalne
związane z lokalizacją. Dlatego właściwym jest, aby małe i średnie przedsiębiorstwa oraz przedsiębiorstwa w regionach, które są wspierane, miały możliwość
skorzystania z pomocy w zakresie tworzenia miejsc pracy.
ROZPORZĄDZENIA
39
(22) Duże firmy na obszarach, które nie są wspierane nie doświadczają szczególnych
trudności, a koszty zatrudnienia są częścią ich normalnych kosztów operacyjnych. Z tego powodu, a także w celu zmaksymalizowania efektu działania wywołanego pomocą w zakresie tworzenia miejsc pracy w MŚP oraz w regionach,
które mogą być objęte odstępstwem na mocy art. 87 ust. 3 lit. a) oraz c) Traktatu,
duże firmy w regionach, których nie dotyczy odstępstwo nie powinny być wśród
tych, którym można przyznać pomoc na tworzenie miejsc pracy.
(23) Niektóre kategorie pracowników mają szczególne trudności ze znalezieniem pracy, ponieważ pracodawcy uważają ich za osoby mniej wydajne. Ta postrzegana
niższa wydajność może być spowodowana brakiem uprzednio zdobytego doświadczenia związanego z wykonywaniem pracy (na przykład młodzi pracownicy, osoby bezrobotne przez długi czas) lub trwałym upośledzeniem. Pomoc w zakresie zatrudnienia mająca na celu zachęcenie firm do rekrutacji takich osób jest
uzasadniona faktem, że niższa wydajność tych pracowników zmniejsza przewagę
finansową takiej firmy oraz faktem, że pracownicy również korzystają z zastosowania takiego środka oraz prawdopodobne jest ich wykluczenie z rynku pracy,
jeżeli pracodawcom nie zaoferuje się takich bodźców. Dlatego właściwym jest
udzielanie przyzwolenia na sporządzanie systemów przewidujących taką pomoc
niezależnie od wielkości i lokalizacji beneficjenta.
(24) Należy określić kategorie pracowników znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji, lecz Państwa Członkowskie powinny mieć możliwość notyfikacji pomocy oraz promowania rekrutacji innych kategorii osób, które uznają
za znajdujące się w szczególnie niekorzystnej sytuacji, podając uzasadniające
argumenty.
(25) Pracownicy niepełnosprawni mogą potrzebować stałej pomocy, aby mogli pozostawać na rynku pracy, która może wykraczać poza ramy pomocy dotyczącej początkowego zatrudnienia i może obejmować udział w zatrudnieniu chronionym.
Systemy zapewniające pomoc w tym zakresie powinny zostać wyłączone z obowiązku notyfikacji pod warunkiem że można wykazać, że pomoc nie przekracza rozmiarów koniecznych dla zrekompensowania niższej wydajności danych
pracowników, kosztów dodatkowych ich zatrudnienia lub kosztów utworzenia
i utrzymania zatrudnienia chronionego. Warunek ten ma uniemożliwić przedsiębiorstwom korzystającym z takiej pomocy sprzedaż poniżej cen konkurencyjnych na rynkach, zaopatrywanych również przez inne przedsiębiorstwa.
(26) Niniejsze rozporządzenie nie powinno uniemożliwiać kumulacji pomocy dla rekrutacji pracowników znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji lub
w zakresie rekrutacji lub zatrudnienia pracowników niepełnosprawnych z innymi rodzajami pomocy udzielanej w odniesieniu do kosztów zatrudnienia, gdyż
w takich przypadkach uzasadnione jest dostarczanie bodźca do preferowania zatrudnienia pracowników należących do tych kategorii względem innych.
(27) Dla zapewnienia, że pomoc jest niezbędna i działa jako bodziec w zakresie zatrudnienia, niniejsze rozporządzenie nie powinno wyłączać pomocy na tworzenie
40
zatrudnienia lub na rekrutację, które beneficjent podjąłby sam w warunkach
rynkowych.
(28) Niniejsze rozporządzenie nie powinno wyłączać pomocy w zakresie tworzenia
zatrudnienia tam, gdzie występuje kumulacja z inną pomocą państwa, w tym pomocą udzielaną przez władze krajowe, regionalne lub lokalne lub pomocą wspólnotową w odniesieniu do tych samych kosztów, których może dotyczyć pomoc
lub kosztów inwestycji, z którymi zatrudnienie jest związane, gdy taka kumulacja
powoduje przekroczenie progów ustalonych w niniejszym rozporządzeniu lub
w zasadach Wspólnoty dotyczących pomocy państwa w odniesieniu do inwestycji, w szczególności wskazówkach dotyczących krajowej pomocy regionalnej oraz
rozporządzeniu (WE) nr 70/2001. Jedyny wyjątek od tej zasady powinien dotyczyć pomocy w zakresie rekrutacji pracowników znajdujących się w szczególnie
niekorzystnej sytuacji lub zatrudnienia pracowników niepełnosprawnych.
(29) Właściwe jest, by duże kwoty pomocy, zanim zostaną uruchomione nadal podlegały indywidualnej ocenie ze strony Komisji. Stąd w związku z tym kwoty pomocy
przekraczające ustaloną kwotę na pewien okres w odniesieniu do pojedynczego
przedsiębiorstwa lub zakładu są wyłączone z zakresu zwolnienia przewidzianego
w niniejszym rozporządzeniu oraz nadal podlegają wymaganiom z art. 88 ust. 3
Traktatu.
(30) Środki dotyczące pomocy w zakresie promowania zatrudnienia oraz innej pomocy związanej z celami odnoszącymi się do zatrudnienia i rynku pracy mogą
mieć inny charakter niż środki wyłączone przez niniejsze rozporządzenie. Takie
środki powinny być notyfikowane zgodnie z art. 88 ust. 3.
(31) W świetle Porozumienia Światowej Organizacji Handlu (WTO) w sprawie subsydiów i środków wyrównawczych, niniejsze rozporządzenie nie powinno wyłączać pomocy eksportowej ani pomocy sprzyjającej krajowym produktom
w porównaniu z produktami importowanymi. Taka pomoc byłaby niezgodna ze
zobowiązaniami międzynarodowymi Wspólnoty na mocy tego Porozumienia
i dlatego nie powinna zostać wyłączona z obowiązku notyfikacji ani dozwolona
w przypadku dokonania takiej notyfikacji.
(32) W celu zapewnienia przejrzystości oraz efektywnego monitoringu zgodnie z art.
3 rozporządzenia (WE) nr 994/98, właściwym jest ustalenie standardowego formatu, według którego Państwa Członkowskie powinny dostarczać Komisji informacji podsumowujących zawsze, gdy na mocy niniejszego rozporządzenia realizowany jest system pomocy z zamiarem publikacji w Dzienniku Urzędowym
Wspólnot Europejskich. Z tego samego powodu właściwe jest określenie zasad
dotyczących dokumentacji, którą Państwa Członkowskie powinny prowadzić
w odniesieniu do systemu pomocy wyłączonego przez niniejsze rozporządzenie.
Do celów przedłożenia Komisji rocznego raportu przez Państwa Członkowskie,
właściwym jest, aby Komisja ustaliła swoje specjalne wymagania. W celu ułatwienia procedury administracyjnej oraz uwzględniając szeroki dostęp do nie-
41
ROZPORZĄDZENIA
zbędnej technologii, informacje podsumowujące oraz raport roczny powinny
zostać dostarczone w formie skomputeryzowanej.
(33) Uwzględniając doświadczenie Komisji w tym zakresie, w szczególności częstotliwość zgodnie, z którą konieczna jest zmiana polityki pomocy państwa, właściwym jest ograniczenie okresu stosowania niniejszego rozporządzenia. Zgodnie
z art. 4 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 994/98 konieczne jest włączenie ustaleń
przejściowych, dzięki którym systemy pomocy już wyłączone przez niniejsze
rozporządzenie będą w momencie jego wygaśnięcia nadal wyłączone przez następne sześć miesięcy,
PRZYJMUJE NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE
Artykuł 1
Zakres
1. Niniejsze rozporządzenie stosuje się w odniesieniu do systemów, które stanowią
pomoc państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu oraz które zapewniają pomoc
w zakresie tworzenia miejsc pracy, zapewniają pomoc w rekrutacji pracowników znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji lub niepełnosprawnych lub zapewniają pomoc w zakresie pokrycia dodatkowych kosztów zatrudnienia pracowników
niepełnosprawnych.
2. Niniejsze rozporządzenie stosuje się w odniesieniu do pomocy we wszystkich sektorach, w tym działalności związanej z produkcją, przetwarzaniem i wprowadzaniem do
obrotu produktów wymienionych w załączniku I do Traktatu.
Niniejszego rozporządzenia nie stosuje się w odniesieniu do pomocy udzielanej w sektorze górniczym ani stoczniowym ani też do pomocy odnoszącej się do tworzenia
zatrudnienia w rozumieniu art. 4, udzielanej w sektorze transportowym. Taka pomoc
podlega uprzedniej notyfikacji Komisji zgodnie z art. 88 ust. 3 Traktatu.
3. Niniejszego rozporządzenia nie stosuje się w odniesieniu do:
a) pomocy w zakresie działalności związanej z wywozem, a mianowicie
pomocy bezpośrednio związanej z ilościami wywiezionymi, utworzenia
i działania sieci dystrybucji ani innych bieżących wydatków związanych
z działalnością eksportową;
b) pomocy uzależnionej od wykorzystania towarów krajowych uprzywilejowanych względem towarów przywożonych.
42
Artykuł 2
Definicje
Do celów niniejszego rozporządzenia:
a)
„pomoc” oznacza wszelkie środki spełniające wszystkie kryteria przedstawione
w art. 87 ust. 1 Traktatu;
b)
„małe i średnie przedsiębiorstwa” oznaczają przedsiębiorstwa, których definicja
znajduje się w załączniku 1 do rozporządzenia (WE) nr 70/2001;
c)
„intensywność pomocy brutto” oznacza kwotę pomocy wyrażoną jako procent
odpowiednich kosztów. Wszystkie wykorzystane liczby będą liczbami przed
potrąceniem na poczet podatków bezpośrednich. W przypadkach, gdy pomoc
zostanie przyznana w innej formie niż dotacja, kwota pomocy będzie stanowić
ekwiwalent dotacji pomocy. Pomoc płatna w kilku ratach będzie dyskontowana
do jej wartości w momencie jej przyznania. Stopa procentowa wykorzystywana
do celów dyskonta oraz do obliczenia kwoty pomocy w postaci pożyczki uprzywilejowanej będzie stopą referencyjną obowiązującą w momencie przyznania
dotacji;
d)
„intensywność pomocy netto” oznacza zdyskontowaną kwotę pomocy, po odliczeniu podatku, wyrażoną jako procent odpowiednich kosztów;
e)
„liczba pracowników” oznacza roczną liczbę jednostek pracujących (AWU),
a mianowicie liczbę osób zatrudnionych na pełnym etacie w ciągu jednego roku,
przy czym ilość osób zatrudniona w niepełnym wymiarze i praca sezonowa stanowią ułamkowe części AWU;
f)
„pracownik znajdujący się w szczególnie niekorzystnej sytuacji” oznacza każdą
osobę należącą do kategorii, która ma trudności z wejściem na rynek pracy bez
wsparcia, a mianowicie osobę spełniającą przynajmniej jedno z następujących
kryteriów:
i)
wszelkie osoby, które są w wieku poniżej 25 lat lub minęły nie więcej
niż dwa lata od momentu ukończenia przez nie edukacji w pełnym
wymiarze lub osoby, które nie znalazły do tej pory pierwszej regularnej pracy zarobkowej,
ii) wszyscy pracownicy migrujący, którzy poruszają się lub przenieśli
się w ramach Wspólnoty lub stają się rezydentami we Wspólnocie
w celu podjęcia pracy,
iii) wszelkie osoby, które są członkami grup mniejszościowych w Państwie Członkowskim lub, które wymagają rozwoju własnego profilu
doświadczeń w zakresie języka, szkolenia zawodowego lub doświadczenia zawodowego w celu zwiększenia perspektyw uzyskania dostępu do stabilnego zatrudnienia,
ROZPORZĄDZENIA
43
iv)
wszelkie osoby, które pragną rozpocząć lub wrócić do życia zawodowego, lub, które były nieobecne w pracy lub instytucjach edukacyjnych przez przynajmniej dwa lata, w szczególności osoby, które
przerwały pracę z powodu trudności pogodzenia życia zawodowego
z rodzinnym,
v) wszelkie osoby żyjące jako osoby samotnie wychowujące dziecko lub
dzieci,
vi) wszelkie osoby, które nie uzyskały wykształcenia średniego lub jego
ekwiwalentu, które nie posiadają pracy lub, które obecnie tracą
pracę,
vii) wszelkie osoby powyżej 50 roku życia, które nie mają pracy lub, które
obecnie tracą pracę,
viii) wszelkie osoby, które były bezrobotne przez długi okres, tzn. wszelkie osoby, które do chwili obecnej były bezrobotne przez 12 z 16 poprzednich miesięcy lub sześć z ośmiu poprzednich miesięcy w przypadku osób poniżej 25 roku życia,
ix) wszelkie osoby, które przez prawo krajowe są lub były uznawane za
osoby uzależnione,
x) wszelkie osoby, które nie zdobyły do chwili obecnej swojej pierwszej
regularnej pracy zarobkowej od początku okresu odbywania kary pozbawienia wolności lub innej kary,
xi) kobiety na obszarze geograficznym NUTS II, w którym średnie bezrobocie przekroczyło 100 % średniej we Wspólnocie przez przynajmniej dwa lata kalendarzowe i w którym bezrobocie wśród kobiet
przekroczyło 150 % stopy bezrobocia dla mężczyzn na takim obszarze przez przynajmniej trzy ostatnie lata kalendarzowe;
g) „pracownik niepełnosprawny” oznacza każdą osobę, która:
i)
jest uznana za niepełnosprawną zgodnie z prawem krajowym, lub
ii) u której rozpoznano, poważne fizyczne, umysłowe lub psychologiczne upośledzenie,
h)
„zatrudnienie chronione” oznacza zatrudnienie w zakładzie, w którym przynajmniej 50 % pracowników to pracownicy niepełnosprawni niebędący w stanie
podjąć pracy na otwartym rynku pracy;
i)
„koszty płac” obejmują następujące składniki w rzeczywistości płatne przez danego beneficjenta pomocy państwa z tytułu zatrudnienia:
i)
płacę brutto, tzn. przed opodatkowaniem; oraz
ii) obowiązkowe składki na ubezpieczenie społeczne.
j)
miejsce pracy jest „związane z wykonywaniem projektu inwestycyjnego”, jeżeli
dotyczy działalności, z którą inwestycja jest związana oraz jeżeli jest stworzone w ciągu trzech lat od ukończenia inwestycji. W tym okresie, miejsca pracy
stworzone w następstwie wzrostu stopnia wykorzystania zdolności stworzonej
poprzez inwestycję są również powiązane z inwestycją;
44
k)
„inwestycja w rzeczowe składniki majątku” oznacza inwestycję w fizyczne środki trwałe odnoszące się do tworzenia nowego zakładu, rozszerzenia istniejącego
zakładu lub zaangażowania w działalność wymagającą fundamentalnej zmiany
w produkcie lub procesie produkcji istniejącego zakładu (w szczególności poprzez racjonalizację, dywersyfikację lub modernizację). Inwestycję w środki
trwałe podjętą w formie przejęcia zakładu, który został zamknięty lub, który zostałby zamknięty gdyby nie został zakupiony, również uznaje się jako inwestycję
w rzeczowe składniki majątku;
l)
„inwestycja w wartości niematerialne i prawne” oznacza inwestycję w transfer
technologii poprzez nabycie praw patentowych, licencji, know-how lub nieopatentowanej wiedzy technicznej.
Artykuł 3
Warunki wyłączenia
1. Z zastrzeżeniem art. 9, systemy pomocy spełniające wszystkie warunki niniejszego
rozporządzenia są zgodne ze wspólnym rynkiem w rozumieniu art. 87 ust. 3 Traktatu
i są zwolnione z wymogu notyfikacji wynikającego z art. 88 ust. 3 Traktatu pod warunkiem że:
a) wszelka pomoc, która mogłaby być przyznana zgodnie z takim systemem spełnia wszystkie warunki niniejszego rozporządzenia;
b) system zawiera wyraźne odniesienie do niniejszego rozporządzenia
w postaci przytoczenia jego tytułu oraz odniesienia dotyczącego publikacji w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich.
2. Pomoc przyznana zgodnie z systemami, określonymi w ust. 1 jest zgodna ze wspólnym rynkiem w rozumieniu art. 87 ust. 3 Traktatu i jest zwolniona z wymogu notyfikacji wynikającego z art. 88 ust. 3 pod warunkiem że przyznana pomoc spełnia
wszystkie warunki określone w niniejszym rozporządzeniu.
Artykuł 4
Tworzenie zatrudnienia
1. Systemy pomocy dla tworzenia zatrudnienia oraz wszelka pomoc, która mogłaby zostać przyznana na mocy takich systemów, powinna spełniać warunki określone
w ust. 2, 3 i 4.
2. W przypadkach, gdy zatrudnienie jest tworzone na obszarach lub w sektorach,
które w momencie przyznawania pomocy są obszarami i sektorami niekwalifikującymi się do przyznania pomocy regionalnej na mocy art. 87 ust. 3 lit. a) i c) intensywność
pomocy brutto nie przekroczy:
a) 15 % w przypadku małych przedsiębiorstw;
b) 7,5 % w przypadku średnich przedsiębiorstw.
45
ROZPORZĄDZENIA
3. W przypadkach, gdy tworzy się zatrudnienie na obszarach i w sektorach, które
w momencie przyznania pomocy są obszarami i sektorami kwalifikującymi się do
przyznania pomocy regionalnej na mocy art. 87 ust. 3 lit. a) i c) intensywność pomocy netto nie przekroczy odpowiadającego pułapu regionalnej pomocy inwestycyjnej
określonego w systemie stosowanym w momencie przyznania pomocy, zatwierdzonym przez Komisję w odniesieniu do każdego Państwa Członkowskiego; w tym celu
uwzględnić należy między innymi wielosektorowe ramy pomocy regionalnej w odniesieniu do dużych projektów inwestycyjnych [14].
W przypadku małych i średnich przedsiębiorstw i jeżeli system nie stanowi inaczej
w odniesieniu do takich przedsiębiorstw, pułap ten zwiększy się o:
a) 10 punktów procentowych brutto na obszarach objętych art. 87 ust. 3 lit.
c) pod warunkiem że całkowita intensywność pomocy netto nie przekracza 30 %; lub
b) 15 punktów procentowych brutto na obszarach objętych art. 87 ust. 3 lit.
a) pod warunkiem że całkowita intensywność pomocy netto nie przekracza 75 %.
Wyższe pułapy pomocy regionalnej stosuje się jedynie, jeżeli, wkład beneficjenta w finansowanie wynosi przynajmniej 25 % i jeżeli zatrudnienie jest utrzymywane na tym
samym poziomie w kwalifikującym się regionie.
4. Pułapy określone w ust. 2 i 3 stosuje się w odniesieniu do intensywności pomocy
obliczanej jako procent kosztów płac przez okres dwóch lat odnoszących się do zatrudnienia stworzonego pod następującymi warunkami:
a) stworzone zatrudnienie musi stanowić wzrost netto liczby pracowników
zarówno w zakładzie, jak i w danym przedsiębiorstwie w porównaniu ze
średnią z ostatnich 12 miesięcy;
b) stworzone zatrudnienie będzie utrzymywane przez minimalny okres
trzech lat lub dwóch lat w przypadku małych i średnich przedsiębiorstw;
oraz
c) nowi pracownicy zatrudnieni w wyniku stworzenia zatrudnienia nigdy
nie mieli pracy lub stracili ją lub też tracą obecnie poprzednią pracę.
5. Gdy pomoc jest przyznawana w odniesieniu do tworzenia zatrudnienia zgodnie
z systemem wyłączonym na mocy niniejszego artykułu, dodatkowa pomoc może zostać przyznana w przypadku rekrutacji pracownika znajdującego się w szczególnie
niekorzystnej sytuacji lub pracownika niepełnosprawnego zgodnie z warunkami określonymi w art. 5 lub 6.
Artykuł 5
Rekrutacja pracowników znajdujących się w szczególnie
niekorzystnej sytuacji i niepełnosprawnych
1. Systemy pomocy w zakresie rekrutacji pracowników znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji lub niepełnosprawnych przez przedsiębiorstwo oraz wszelka
46
pomoc, która mogłaby być przyznana na mocy tego systemu powinny spełniać warunki ust. 2 i 3.
2. Intensywność wszelkiej pomocy brutto odnoszącej się do zatrudnienia pracownika lub danych pracowników znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji lub
niepełnosprawnych obliczana jako procent kosztów płac przez okres jednego roku od
momentu rekrutacji nie przekroczy 50 % w odniesieniu do pracowników znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji lub 60 % w odniesieniu do pracowników
niepełnosprawnych.
3. Następujące warunki stosuje się:
a) gdy rekrutacja nie stanowi wzrostu netto liczby pracowników w danym
zakładzie, stanowisko lub stanowiska musiały zostać zwolnione w następstwie dobrowolnego odejścia, przejścia na emeryturę z powodu wieku, dobrowolnej redukcji czasu pracy lub zgodnego z prawem zwolnienia
za naruszenie obowiązków służbowych i nie w wyniku redukcji etatów;
oraz
b) z wyjątkiem przypadku zgodnego z prawem zwolnienia za naruszenie
obowiązków służbowych pracownik lub pracownicy muszą być uprawnieni do nieprzerwanego zatrudnienia przez minimum 12 miesięcy.
Artykuł 6
Dodatkowe koszty zatrudnienia pracowników niepełnosprawnych
1. Systemy pomocy w zakresie zatrudnienia pracowników niepełnosprawnych oraz
wszelka pomoc, która mogłaby zostać przyznana zgodnie z takim systemem powinny
spełniać warunki określone w ust. 2 i 3.
2. Pomoc wraz z każdą pomocą przewidzianą na mocy art. 5, nie przekroczy poziomu niezbędnego do dokonania jakiejkolwiek rekompensaty w zakresie zmniejszonej wydajności wynikającej z niepełnosprawności pracownika lub pracowników oraz
wszelkich następujących kosztów:
a) kosztów adaptacji pomieszczeń;
b) kosztów zatrudnienia pracowników, spędzających czas wyłącznie na pomocy pracownikowi lub pracownikom niepełnosprawnym;
c) kosztów adaptacji lub nabycia urządzeń przeznaczonych do ich użytku;
które są kosztami dodatkowymi względem kosztów, które beneficjent poniósłby, jeżeli zatrudniałby pracowników, którzy nie są niepełnosprawnymi, przez każdy okres
czasu, przez który pracownik lub pracownicy niepełnosprawni są w rzeczywistości
zatrudniani.
Jeżeli beneficjent zapewnia zatrudnienie chronione, pomoc może dodatkowo pokrywać, lecz nie może przewyższać, koszty budowy, instalacji lub rozbudowy danego zakładu i wszelkie koszty administracyjne oraz transportowe, które wynikają z zatrudnienia pracowników niepełnosprawnych.
47
ROZPORZĄDZENIA
3. Systemy wyłączone na mocy niniejszego artykułu przewidują, że pomoc jest uwarunkowana prowadzeniem przez beneficjenta dokumentacji pozwalającej na sprawdzenie, czy przyznana pomoc spełnia przepisy niniejszego artykułu oraz art. 8 ust. 4.
Artykuł 7
Konieczność pomocy
1. Niniejsze rozporządzenie wyłącza jedynie pomoc na mocy art. 4, jeżeli przed
stworzeniem zatrudnienia:
a) beneficjent przedłoży Państwu Członkowskiemu wniosek o pomoc; lub
b)
Państwo Członkowskie przyjęło przepisy prawne ustanawiające prawo
do pomocy zgodnie z obiektywnymi kryteriami wykluczające dalsze stosowanie praktyki uznaniowej przez to Państwo Członkowskie.
2. Pomoc może korzystać z wyłączenia na mocy art. 4 w przypadkach, gdy:
a) stworzone zatrudnienie jest związane z wykonywaniem projektu inwestycji w aktywa materialne lub wartości niematerialne i prawne; oraz
b) zatrudnienie jest tworzone w ciągu trzech lat od ukończenia inwestycji,
tylko, jeżeli wniosek, określony w ust. 1 lit. a) lub wniosek, określony w ust. 1 lit. b) ma
miejsce zanim prace nad projektem zostaną rozpoczęte.
Artykuł 8
Kumulacja
1. Pułapy pomocowe określone w art. 4, 5 i 6 stosuje się bez względu na to, czy wsparcie
dla wspomaganego zatrudnienia lub rekrutacji jest finansowane wyłącznie ze środków
państwowych czy jest częściowo finansowane przez Wspólnotę.
2. Pomoc zgodnie z systemami wyłączonymi na mocy art. 4 niniejszego rozporządzenia nie może kumulować się z żadną inną pomocą państwa w rozumieniu art. 87 ust.
1 Traktatu ani z innym finansowaniem wspólnotowym w odniesieniu do tych samych
kosztów płac, jeżeli taka kumulacja powodowałaby intensywność pomocy przekraczającą intensywność ustaloną przez niniejsze rozporządzenie.
3. Pomoc zgodnie z systemami wyłączonymi na mocy art. 4 niniejszego rozporządzenia nie kumuluje się:
a) z żadną inną pomocą państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu, ani
z żadnym innym finansowaniem wspólnotowym w odniesieniu do kosztów jakichkolwiek inwestycji, z którymi powiązane jest tworzone zatrudnienie oraz które nie zostały jeszcze ukończone w momencie tworzenia
zatrudnienia lub, które było ukończone w przeciągu trzech lat zanim zatrudnienie zostało stworzone; lub
48
b)
z żadną taką pomocą ani finansowaniem w odniesieniu do tych samych
kosztów płac ani innego zatrudnienia związanego z tą samą inwestycją,
jeżeli taka kumulacja powodowałaby intensywność pomocy przewyższającą odpowiedni pułap regionalnej pomocy inwestycyjnej określony we wskazówkach dotyczących krajowej pomocy regionalnej oraz w systemie zatwierdzonym przez Komisję dla
każdego Państwa Członkowskiego lub pułap wynikający z rozporządzenia (WE) nr
70/2001. Jeżeli odpowiedni pułap był dostosowany w konkretnym przypadku, w szczególności poprzez zastosowanie zasad odnoszących się do pomocy państwa stosowanych w danym sektorze lub poprzez zastosowanie instrumentu mającego zastosowanie
do dużych projektów inwestycyjnych takich, jak obowiązujące wielosektorowe ramy
dla regionalnej pomocy dla dużych projektów inwestycyjnych, przystosowywany pułap stosuje się do celów niniejszego ustępu.
4. Na zasadzie odstępstwa od ust. 2 i 3 pomoc zgodna z systemami wyłączonymi na
mocy art. 5 i 6 niniejszego rozporządzenia może być kumulowana z inną pomocą państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu lub z innym finansowaniem wspólnotowym
w odniesieniu do tych samych kosztów, w tym z pomocą zgodną z systemami wyłączonymi na mocy art. 4 niniejszego rozporządzenia, która pozostaje w zgodzie z ust.
2 i 3, pod warunkiem że taka kumulacja nie powoduje intensywności pomocy brutto
przekraczającej 100 % kosztów płac w dowolnym okresie, w którym pracownik lub
pracownicy są zatrudnieni.
Akapit pierwszy nie narusza niższych limitów intensywności pomocy, które mogły zostać ustalone zgodnie z ramami działania Wspólnoty w odniesieniu do pomocy państwa w zakresie badań i rozwoju [16].
Artykuł 9
Pomoc podlegająca uprzedniej notyfikacji Komisji
1. Systemy pomocy, które koncentrują się na poszczególnych sektorach nie są zwolnione z obowiązku notyfikacji na mocy niniejszego rozporządzenia i podlegają one
wymogowi notyfikacji wynikającemu z art. 88 ust. 3 Traktatu.
2. Niniejsze rozporządzenie nie zwalnia z obowiązku notyfikacji przyznania pomocy pojedynczemu przedsiębiorstwu lub zakładowi przekraczającej wielkość pomocy
brutto określoną na 15 mln EUR przez dowolny okres trzyletni. Komisja oceni taką
pomoc, jeżeli zostanie ona przyznana zgodnie z systemem, który w innym przypadku
jest wyłączony na mocy niniejszego rozporządzenia odwołując się jedynie do kryteriów wynikających z niniejszego rozporządzenia.
3. Niniejsze rozporządzenie nie narusza jakichkolwiek zobowiązań Państwa Członkowskiego w zakresie notyfikacji indywidualnego przyznania pomocy zgodnie z zobowiązaniami przyjętymi w kontekście innych instrumentów pomocy państwa oraz
w szczególności zobowiązania dotyczącego notyfikacji lub poinformowania Komisji
ROZPORZĄDZENIA
49
o pomocy na rzecz przedsiębiorstwa otrzymującego pomoc restrukturyzacyjną w rozumieniu wskazówek Wspólnoty dotyczących pomocy w zakresie ratowania oraz
restrukturyzacji firm przechodzących trudności oraz zobowiązania w zakresie notyfikacji pomocy regionalnej dla dużych projektów inwestycyjnych zgodnie z obowiązującymi ramami wielosektorowymi.
4. Systemy pomocy mające na celu promowanie rekrutacji kategorii pracowników,
którzy nie znajdują się w szczególnie niekorzystnej sytuacji w rozumieniu art. 2 lit.
f) nadal będą podlegać wymogowi notyfikacji wynikającemu z art. 88 ust. 3 Traktatu
chyba że zostaną wyłączone na mocy art. 4. Dokonując notyfikacji Państwa Członkowskie przedłożą celem dokonania oceny przez Komisję argumenty wskazujące, że
dani pracownicy znajdują się w szczególnie niekorzystnej sytuacji. W tym celu stosuje
się art. 5.
5. Pomoc w zakresie utrzymania miejsc pracy, mianowicie wsparcie finansowe
udzielane przedsiębiorstwu w celu utrzymania pracowników, którzy w innym przypadku zostaliby zwolnieni, podlega wymogowi notyfikacji wynikającemu z art. 88 ust.
3 Traktatu. Z zastrzeżeniem zasad sektorowych, Komisja może udzielić zgody na taką
pomoc tylko, jeżeli zgodnie z art. 87 ust. 2 lit. b) Traktatu pomoc ta ma za zadanie
zrekompensować szkody spowodowane przez klęski żywiołowe lub wyjątkowe wydarzenia, lub na mocy warunków odnoszących się do pomocy operacyjnej we wskazówkach dotyczących krajowej pomocy regionalnej, w regionach, które mogą podlegać
odstępstwu na mocy art. 87 ust. 3 lit. a) dotyczącego rozwoju gospodarczego obszarów, gdzie poziom życia jest nienormalnie niski, lub gdzie występuje niedostateczne
zatrudnienie.
6. Pomoc w zakresie zamiany umów tymczasowych o pracę lub umów na czas określony na umowy o pracę na czas nieokreślony podlega obowiązkowi notyfikacji wynikającemu z art. 88 ust. 3 Traktatu.
7. Systemy pomocy w zakresie dzielenia stanowiska z inną osobą, w celu udzielenia
wsparcia pracującym rodzicom i podobne środki dotyczące zatrudnienia, które promują zatrudnienie, jednakże ich skutkiem nie jest wzrost zatrudnienia netto, rekrutacja pracowników znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji lub rekrutacja
lub zatrudnienie osób niepełnosprawnych nadal podlegają wymogowi notyfikacji wynikającemu z art. 88 ust. 3 Traktatu i są oceniane przez Komisję zgodnie z art. 87.
8. Inne środki pomocy, których cele związane są z zatrudnieniem i rynkiem pracy,
takie jak środki zachęcające do wcześniejszego przejścia na emeryturę, również podlegają wymogowi notyfikacji wynikającemu z art. 88 ust. 3 Traktatu oraz będą oceniane
przez Komisję zgodnie z art. 87.
9. Indywidualne przypadki przyznawania pomocy w zakresie zatrudnienia niezależnie od jakiegokolwiek systemu podlegają wymogowi notyfikacji wynikającemu z art.
88 ust. 3 Traktatu. Taka pomoc będzie oceniana w świetle niniejszego rozporządzenia
i może być zatwierdzona przez Komisję tylko, jeżeli jest ona zgodna z konkretnymi
obowiązującymi zasadami określonymi w odniesieniu do sektora, w którym działa
50
beneficjent oraz jedynie, jeżeli możliwe jest wykazanie, że skutki takiej pomocy w zakresie zatrudnienia przeważają nad wpływem na konkurencję na danym rynku.
Artykuł 10
Przejrzystość i monitorowanie
1. W momencie realizacji systemów pomocy wyłączonych na mocy niniejszego rozporządzenia Państwa Członkowskie w terminie 20 dni roboczych przekażą Komisji
w celu publikacji w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich streszczenia informacji dotyczących takiego systemu pomocy w formie przedstawionej w załączniku
I. Informację należy przekazać w formie skomputeryzowanej.
2. Państwa Członkowskie zobowiązują się prowadzić szczegółową dokumentację
odnoszącą się do systemów pomocy wyłączonych na mocy niniejszego rozporządzenia i indywidualnej pomocy przyznanej zgodnie z tymi systemami. Taka dokumentacja powinna obejmować niezbędne informacje dla ustalenia, że warunki zwolnienia
przedstawione w niniejszym rozporządzeniu są spełnione, włączając informacje na temat statusu spółki, w przypadku, której pomoc zależy od jej statusu jako MŚP. Państwa
Członkowskie będą utrzymywać dokumentację dotyczącą systemu pomocy przez 10
lat od daty, w której została zgodnie z takim systemem przyznana ostatnia pomoc indywidualna. Na pisemne żądanie, Państwo Członkowskie zobowiązane jest dostarczyć
Komisji, w terminie 20 dni roboczych lub innym dłuższym terminie ustalonym w żądaniu, wszystkie informacje, które Komisja uzna za niezbędne dla dokonania oceny,
czy warunki tego rozporządzenia zostały spełnione.
3. Państwa Członkowskie sporządzą raport na temat zastosowania niniejszego rozporządzenia w odniesieniu do całości lub części roku kalendarzowego, w którym niniejsze rozporządzenie obowiązuje, w formie przedstawionej w załączniku II, w formie
skomputeryzowanej. Państwa Członkowskie dostarczą taki raport Komisji nie później
niż trzy miesiące od upływu okresu, do którego raport się odnosi.
Artykuł 11
Wejście w życie, okres obowiązywania i ustalenia przejściowe
1. Niniejsze rozporządzenie wchodzi w życie dwudziestego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich.
Niniejsze rozporządzenie pozostanie w mocy do dnia 31 grudnia 2006 r.
2. Notyfikacje oczekujące na rozpatrzenie w momencie wejścia w życie niniejszego
rozporządzenia będą oceniane zgodnie z jego przepisami.
ROZPORZĄDZENIA
51
Systemy pomocy realizowane przed datą wejścia w życie niniejszego rozporządzenia
oraz pomoc przyznana zgodnie z tymi systemami, w przypadku braku zezwolenia ze
strony Komisji oraz z naruszeniem obowiązku określonego w art. 88 ust. 3 Traktatu,
będą zgodne ze wspólnym rynkiem w rozumieniu art. 87 ust. 3 Traktatu oraz będą
wyłączone na mocy niniejszego rozporządzenia, jeżeli spełniają one warunki przedstawione w art. 3 ust. 1 lit. a) i art. 3 ust. 2. Wszelka pomoc, która nie spełnia takich
warunków będzie oceniana przez Komisję zgodnie z odpowiednimi ramami, wskazówkami, pismami i powiadomieniami.
3. Z końcem okresu obowiązywania tego rozporządzenia systemy pomocy wyłączone na mocy niniejszego rozporządzenia pozostają wyłączone w sześciomiesięcznym
okresie dostosowawczym.
Niniejsze rozporządzenie wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich
Państwach Członkowskich.
Sporządzono w Brukseli, dnia 5 grudnia 2002 r.
W imieniu Komisji
Mario Monti
Członek Komisji
Przypisy:
[1]
[2]
[3]
[4]
[5]
[6]
[7]
[8]
[9]
[10]
[11]
[12]
[13]
[14]
[15]
[16]
Dz.U. L 142 z 14.5.1998, str. 1.
Dz.U. C 88 z 12.4.2002, str. 2.
Dz.U. C 334 z 12.12.1995, str. 4.
Dz.U. C 1 z 3.1.1997, str. 10.
Dz.U. C 74 z 10.3.1998, str. 9.
Dz.U. L 10 z 13.1.2001, str. 33.
Dz.U. C 371 z 23.12.2000, str. 12.
Dz.U. C 218 z 27.7.1996, str. 4.
Dz.U. L 10 z 13.1.2001, str. 30.
Dz.U. L 202 z 18.7.1998, str. 1.
Dz.U. L 205 z 2.8.2002, str. 1.
Dz.U. L 107 z 30.4.1996, str. 4.
Dz.U. C 288 z 9.10.1999, str. 2.
Dz.U. C 70 z 19.3.2002, str. 8.
Dz.U. L 160 z 26.6.1999, str. 80.
Dz.U. C 45 z 17.2.1996, str. 5.
52
ZAŁĄCZNIK I
Informacja przekazywana przez Państwa Członkowskie dotycząca pomocy państwa
przyznawanej na mocy rozporządzenia (WE) nr 2204/2002 z dnia 5 grudnia 2002 r.
w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy państwa
w zakresie zatrudnienia
(przedstawiana w formie skomputeryzowanej, pocztą elektroniczną na adres [email protected])
Pomoc nr:
Uwaga wyjaśniająca: Numer ten jest wypełniany przez DG COMP.
Państwo Członkowskie:
Region:
Uwaga wyjaśniająca: wskazać nazwę regionu, jeżeli pomoc przyznawana jest przez
władzę niższą od władzy centralnej.
Nazwa systemu pomocy:
Uwaga wyjaśniająca: wskazać nazwę systemu pomocy.
Podstawa prawna:
Uwaga wyjaśniająca: wskazać dokładne krajowe podstawy prawne dla pomocy oraz
nazwę publikacji.
Roczne wydatki systemowane zgodnie z systemem pomocy:
Uwagi wyjaśniające: Kwoty należy podać w EUR lub, jeżeli jest to stosowne, w walucie
krajowej. Wskazać całkowitą roczną kwotę kwot budżetowych lub szacowanej straty podatkowej za rok w odniesieniu do wszystkich instrumentów pomocy objętych
systemem.
W przypadku gwarancji wskazać (maksymalną) kwotę gwarantowanych pożyczek.
Maksymalna intensywność pomocy zgodnie z:
– artykuł 4: tworzenie zatrudnienia,
– artykuł 5: rekrutacja pracowników znajdujących się w niekorzystnej sytuacji oraz pracowników niepełnosprawnych,
–
artykuł 6: dodatkowe koszty zatrudnienia pracowników
niepełnosprawnych.
Uwaga wyjaśniająca: wskazać maksymalną intensywność pomocy dokonując rozróżnienia między pomocą na mocy art. 4, 5 i 6 rozporządzenia.
Data wykonania:
Uwaga wyjaśniająca: określić datę, od której pomoc może zostać przyznana zgodnie
z systemem.
Okres trwania systemu:
Uwaga wyjaśniająca: określić datę (rok i miesiąc), do której pomoc może zostać przyznana zgodnie z systemem.
ROZPORZĄDZENIA
53
Cel pomocy:
– artykuł 4: tworzenie zatrudnienia,
– artykuł 5: rekrutacja pracowników znajdujących się w niekorzystnej sytuacji oraz pracowników niepełnosprawnych,
– artykuł 6: zatrudnienie pracowników niepełnosprawnych.
Uwaga wyjaśniająca: Główny cel/cele środka powinny zostać określone spośród powyższych trzech możliwości. W tym miejscu można również zaznaczyć dalsze (drugoplanowe) cele do osiągnięcia.
Sektory gospodarcze, których pomoc dotyczy:
– wszystkie sektory Wspólnoty [1]
– cała produkcja [2]
– wszystkie usługi [3]
– inne (należy sprecyzować)
Uwaga wyjaśniająca: Wybrać z listy, jeśli jest to stosowne. Systemy pomocy ukierunkowane na sektory szczególne nie objęte zwolnieniem z obowiązku notyfikacji przewidzianym w niniejszym rozporządzeniu.
Nazwa i adres władzy przyznającej pomoc:
Uwaga wyjaśniająca: Należy podać numer telefonu oraz w razie możliwości adres
poczty elektronicznej.
Inne informacje:
Uwagi wyjaśniające: Jeżeli system jest współfinansowany przez Wspólnotę, należy
umieścić następujące zdanie:
„System pomocy jest współfinansowany zgodnie z [odniesienie]”
Jeżeli czas trwania systemu wykracza poza datę upływu okresu obowiązywania niniejszego rozporządzenia, należy dodać następujące zdanie:
„Rozporządzenie dotyczące wyłączeń traci moc z dniem 31 grudnia 2006 r. po okresie
przejściowym trwającym sześć miesięcy.”
Przypisy:
[1] Z wyjątkiem sektora stoczniowego i innych sektorów, które podlegają specjalnym zasadom
w zakresie rozporządzeń i dyrektyw regulujących pomoc państwa w ramach sektora.
54
ZAŁĄCZNIK II
Forma okresowych raportów przedstawianych Komisji
Format rocznego raportu dotyczącego systemów pomocy wyłączonych na mocy wyłączenia grupowego w przepisach przyjętych zgodnie z art. 1 rozporządzenia (WE) nr
994/98.
Państwa Członkowskie są zobowiązane wykorzystać poniższy format przy realizacji swoich zobowiązań informacyjnych wobec Komisji na podstawie przepisów dotyczących grupowego wyłączenia przyjętych na podstawie rozporządzenia (WE) nr
994/98.
Raporty należy przedłożyć w formie skomputeryzowanej na adres:
[email protected]
Informacje wymagane w przypadku wszystkich systemów wyłączonych na mocy wyłączeń grupowych w przepisach przyjętych zgodnie z art. 1 rozporządzenia (WE) nr
994/88.
1. Nazwa i numer systemu pomocy
2. Rozporządzenie wyłączające Komisji, które znajduje w tym przypadku
zastosowanie
3. Wydatki
Należy podać odrębne liczby w odniesieniu do każdego instrumentu pomocy w ramach systemu (np. dotacja, pożyczka uprzywilejowana itd.). Liczby należy podać
w EUR lub, jeżeli jest to stosowne, w walucie krajowej. W przypadku wydatków podatkowych, należy podać roczne straty podatkowe.
Jeżeli dokładne liczby nie są dostępne, należy takie straty oszacować.
Liczby dotyczące wydatków należy podać na następującej podstawie:
W odniesieniu do rozważanego roku oddzielnie wskazać dla każdego instrumentu pomocy w ramach systemu (np. dotacja, pożyczka uprzywilejowana, gwarancja itd.).
3.1. Kwoty szacunkowe, straty podatkowe lub inne niezrealizowane przychody,
dane dotyczące gwarancji itd. w odniesieniu do nowych decyzji w sprawie przyznania pomocy. W przypadku systemów gwarancyjnych, należy
podać całkowitą wartość nowych wydanych gwarancji.
3.2. Rzeczywiste płatności, (szacunkowe) straty podatkowe i inne niezrealizowane przychody, dane dotyczące gwarancji itd. dla nowej i obecnie
przyznawanej pomocy. W przypadku systemów gwarancyjnych, należy podać następujące informacje: całkowitą kwotę niespłaconych gwarancji, przychody ze sprzedaży powyżej wartości nominalnej, uzyskane
ROZPORZĄDZENIA
55
(zwrócone) kwoty, wypłacone odszkodowania, rezultat operacyjny systemu w rozważanym roku.
3.3. Liczba nowych decyzji dotyczących przyznania pomocy.
3.4. Szacunkowa całkowita liczba tworzonych miejsc pracy lub znajdujących
się w niekorzystnej sytuacji pracowników lub pracowników niepełnosprawnych przyjmowanych do pracy lub zatrudnianych zgodnie z nowymi decyzjami dotyczącymi przyznania pomocy (w zależności od sytuacji). Pomoc mająca na celu rekrutację pracowników znajdujących się
w niekorzystnej sytuacji powinna być rozdzielona na kategorie wymienione w art. 2 lit. f).
3.5 Rozbicie regionalne kwot zgodnie z pkt 3.1. według regionów zdefiniowanych na poziomie II NUTS [1] lub poniżej lub według art. 87 ust. 3 lit. a),
art. 87 ust. 3 lit. c) oraz regionów niewspieranych.
3.6. Rozbicie sektorowe kwot zgodnie z pkt 3.1. według sektorów działalności
beneficjenta (jeżeli liczby dotyczą większej ilości sektorów niż jeden, należy też wskazać kwoty w odniesieniu do każdego sektora):
– górnictwo węgla
– produkcja, w tym
– przemysł hutnictwa stali
– przemysł stoczniowy
– przemysł włókien syntetycznych
– przemysł samochodowy
– inne rodzaje produkcji
– usługi, w tym:
– usługi transportowe
– usługi finansowe
– inne usługi
– inne sektory (należy sprecyzować)
4. Inne informacje i uwagi
Przypis:
[1] NUTS oznacza nomenklaturę jednostek terytorialnych do celów statystycznych Wspólnocie Europejskiej.
DYREKTYWA RADY 2000/78/WE
z dnia 27 listopada 2000 r.
ustanawiająca ogólne warunki ramowe równego
traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy
RADA UNII EUROPEJSKIEJ,
13,
uwzględniając wniosek Komisji [1],
uwzględniając opinię Parlamentu Europejskiego [2],
uwzględniając opinię Komitetu Ekonomiczno-Społecznego [3],
uwzględniając opinię Komitetu Regionów [4],
(1) Zgodnie z art. 6 Traktatu o Unii Europejskiej, Unia Europejska opiera się na zasadach wolności, demokracji, poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności oraz zasadach państwa prawa, zasadach, które są wspólne dla wszystkich
Państw Członkowskich, i przestrzega podstawowych praw, zagwarantowanych
w Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności oraz wynikających z tradycji konstytucyjnych wspólnych dla Państw Członkowskich, jako zasad ogólnych prawa wspólnotowego.
(2) Zasada równego traktowania mężczyzn i kobiet jest wyraźnie ustanowiona w znaczącej części prawa wspólnotowego, w szczególności w dyrektywie Rady 76/207/
EWG z dnia 9 lutego 1976 r. w sprawie wprowadzenia w życie zasady równego
traktowania kobiet i mężczyzn w zakresie dostępu do zatrudnienia, kształcenia
i awansu zawodowego oraz warunków pracy [5].
(3) Wprowadzając w życie zasadę równego traktowania, Wspólnota powinna, zgodnie z art. 3 ustęp 2 Traktatu WE, podejmować działania mające na celu likwidację
nierówności oraz wspierać równość mężczyzn i kobiet, w szczególności ze względu na fakt, iż kobiety są często ofiarami różnego rodzaju dyskryminacji.
(4) Prawo wszystkich osób do równości wobec prawa i ochrony przed dyskryminacją jest powszechnym prawem uznanym przez Powszechną Deklarację Praw
Człowieka, Konwencję Narodów Zjednoczonych w sprawie Likwidacji Wszelkich Form Dyskryminacji Kobiet, Pakty Narodów Zjednoczonych dotyczące
praw obywatelskich i politycznych oraz praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych oraz przez Europejską Konwencją o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, których sygnatariuszami są wszystkie Państwa Członkowskie. Konwencja nr 111 Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) zakazuje
dyskryminacji w zakresie zatrudnienia i pracy.
56
DYREKTYWY
57
(5) Istotne znaczenie ma przestrzeganie podstawowych praw i wolności. Niniejsza
dyrektywa nie narusza wolności zrzeszania się, włącznie z prawem do tworzenia
z innymi osobami związków zawodowych i wstępowania do takich związków
w celu obrony swoich interesów.
(6) Wspólnotowa Karta Socjalnych Podstawowych Praw Pracowników uznaje znaczenie walki z dyskryminacją we wszystkich jej postaciach, włącznie z potrzebą
podjęcia właściwych działań na rzecz integracji społecznej i gospodarczej osób
starszych i niepełnosprawnych.
(7) Wśród celów Traktatu WE znajduje się wspieranie koordynacji polityk zatrudnienia poszczególnych Państw Członkowskich. W tym celu do Traktatu WE
został dodany nowy rozdział dotyczący zatrudnienia w celu rozwinięcia skoordynowanej europejskiej strategii zatrudnienia, która zakłada wspieranie wykwalifikowanej, przeszkolonej i zdolnej do dostosowania się siły roboczej.
(8) Wytyczne dotyczące zatrudnienia na rok 2000, przyjęte przez Radę Europejską
w Helsinkach w dniach 10 i 11 grudnia 1999 r., podkreślają potrzebę wspierania rynku pracy przychylnego dla integracji społecznej, formułując spójną całość
polityk, których celem jest walka z dyskryminacją takich grup jak osoby niepełnosprawne. Wytyczne te podkreślają również potrzebę zwrócenia szczególnej uwagi na pomoc starszym pracownikom, aby mogli oni w szerszym zakresie
uczestniczyć w życiu zawodowym.
(9) Zatrudnienie i praca są podstawowymi elementami mającymi zapewnić równe
szanse dla wszystkich i w szerokim zakresie przyczyniają się do pełnego uczestnictwa obywateli w życiu gospodarczym, kulturalnym i społecznym oraz do ich
rozwoju.
(10) W dniu 29 czerwca 2000 r. Rada przyjęła dyrektywę 2000/43/WE [6] w sprawie
stosowania zasady równego traktowania osób bez względu na pochodzenie rasowe lub etniczne, która już zapewnia ochronę przed tego rodzaju dyskryminacją
w dziedzinie zatrudnienia i pracy.
(11) Dyskryminacja ze względu na religię lub przekonania, niepełnosprawność, wiek
lub orientację seksualną może być przeszkodą w realizacji celów Traktatu WE,
w szczególności w zakresie wysokiego poziomu zatrudnienia i ochrony socjalnej,
podnoszenia poziomu i jakości życia, spójności gospodarczej i społecznej, solidarności i swobodnego przepływu osób.
(12) W tym celu wszelka bezpośrednia i pośrednia dyskryminacja ze względu na wyznawaną religię lub przekonania, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną w zakresie regulowanym niniejszą dyrektywą powinna być w całej Wspólnocie zakazana. Zakaz dyskryminacji powinien również dotyczyć obywateli państw
trzecich, ale nie obejmie on odmiennego traktowania ze względu na przynależność państwową, bez uszczerbku dla postanowień dotyczących wjazdu i pobytu
obywateli państw trzecich oraz ich dostępu do zatrudnienia i pracy.
58
(13) Niniejszej dyrektywy nie stosuje się do uregulowań w zakresie zabezpieczenia
społecznego i ochrony socjalnej, których korzyści nie są tożsame z dochodami
w znaczeniu nadanym temu terminowi do celów stosowania Artykułu 141 Traktatu WE, ani do wszelkiego rodzaju płatności dokonywanych przez państwo, których celem jest dostęp do zatrudnienia lub utrzymanie zatrudnienia.
(14) Niniejsza dyrektywa nie narusza przepisów prawa krajowego ustanawiających
wiek emerytalny.
(15) Ocena stanu faktycznego, który nasuwa przypuszczenie o istnieniu bezpośredniej lub pośredniej dyskryminacji, należy do sądu krajowego lub innego właściwego organu, zgodnie z prawem krajowym lub praktyką krajową, które mogą
przewidywać, w szczególności, że fakt występowania dyskryminacji pośredniej
można udowodnić z wykorzystaniem wszelkich środków, również na podstawie
danych statystycznych.
(16) Przyjęcie środków uwzględniających potrzeby osób niepełnosprawnych w miejscu pracy jest najważniejszym czynnikiem w walce z dyskryminacją osób
niepełnosprawnych.
(17) Niniejsza dyrektywa nie nakłada wymogu, aby osoba, która nie jest kompetentna ani zdolna bądź dyspozycyjna do wykonywania najważniejszych czynności
na danym stanowisku lub kontynuacji danego kształcenia, była przyjmowana do
pracy, awansowana lub dalej zatrudniana, nie naruszając obowiązku wprowadzania racjonalnych zmian uwzględniających potrzeby osób niepełnosprawnych.
(18) Niniejsza dyrektywa nie wymaga, w szczególności od sił zbrojnych, policji, służb
więziennych lub ratowniczych przyjmowania do pracy lub dalszego zatrudniania osób nieposiadających wymaganych zdolności umożliwiających wykonywanie zadań, które mogą im zostać powierzone z uwzględnieniem wynikającego
z prawa celu utrzymania zdolności operacyjnej tych służb.
(19) Ponadto, aby umożliwić Państwom Członkowskim utrzymywanie skuteczności
sił zbrojnych, mogą one nie stosować przepisów niniejszej dyrektywy dotyczących niepełnosprawności i wieku w całych siłach zbrojnych lub ich części. Państwa Członkowskie, które zdecydują się na taki krok, muszą określić zakres stosowania takiego odstępstwa.
(20) Należy przyjąć właściwe, to znaczy skuteczne i praktyczne środki w celu przystosowania miejsca pracy z uwzględnieniem niepełnosprawności, na przykład
przystosowując pomieszczenia lub wyposażenie, czas pracy, podział zadań lub
ofertę kształceniową lub integracyjną.
(21) Aby ustalić, czy przyjęcie danych środków wiąże się z koniecznością nieproporcjonalnie wysokiego obciążenia, należy uwzględnić w szczególności związane
z tym koszty finansowe i inne, rozmiar organizacji lub środki finansowe, którymi
DYREKTYWY
59
dysponują przedsiębiorstwa oraz możliwość pozyskania środków publicznych
lub jakiejkolwiek innej pomocy.
(22) Niniejsza dyrektywa nie narusza przepisów prawa krajowego dotyczących stanu
cywilnego i wynikających z tego świadczeń.
(23) W bardzo niewielu okolicznościach różnice w traktowaniu mogą być uzasadnione w przypadku gdy charakterystyka związana z religią lub przekonaniami, niepełnosprawnością, wiekiem bądź orientacją seksualną jest istotnym i determinującym wymogiem zawodowym, pod warunkiem że cel jest zgodny z prawem,
a wymóg zachowuje proporcje. O takich okolicznościach należy powiadamiać
w informacjach dostarczanych przez Państwa Członkowskie Komisji.
(24) Unia Europejska w swojej Deklaracji nr 11 w sprawie statusu kościołów i organizacji niewyznaniowych, załączonej do Aktu Końcowego Traktatu Amsterdamskiego w wyraźny sposób uznała, że uznaje i nie narusza statusu, z którego korzystają na mocy prawa krajowego kościoły i stowarzyszenia lub wspólnoty religijne
w Państwach Członkowskich oraz, że szanuje w równym stopniu status organizacji filozoficznych i niewyznaniowych. Uwzględniając powyższe, Państwa Członkowskie mogą utrzymywać lub wprowadzać zgodne z prawem i uzasadnione postanowienia szczególne dotyczące podstawowych wymagań zawodowych, które
mogą być stawiane w odniesieniu do prowadzenia działalności zawodowej.
(25) Zakaz dyskryminacji ze względu na wiek jest podstawowym elementem na drodze do osiągnięcia celów określonych w wytycznych dotyczących zatrudnienia
i popierania zróżnicowania zatrudnienia. Jednakże w niektórych okolicznościach
różnice w traktowaniu ze względu na wiek mogą być uzasadnione i wymagają
wprowadzenia szczególnych przepisów, które mogą się różnić w zależności od
sytuacji Państw Członkowskich. Należy więc odróżnić odmienne traktowanie,
które jest uzasadnione, w szczególności wynikającymi z prawa celami polityki
zatrudnienia, rynku pracy i kształcenia zawodowego, od dyskryminacji, która
musi być zakazana.
(26) Zakaz dyskryminacji powinien być obowiązujący, bez uszczerbku dla utrzymania i przyjęcia środków mających zapobiegać lub rekompensować niekorzystną
sytuację grup osób danej religii lub przekonania, niepełnosprawności, wieku lub
orientacji seksualnej i takie środki mogą dopuszczać istnienie organizacji osób
danej religii lub przekonania, niepełnosprawności, wieku lub orientacji seksualnej w przypadku gdy ich głównym celem jest wspieranie szczególnych potrzeb
tych osób.
(27) W Zaleceniu 86/379/EWG z dnia 24 lipca 1986 r. w sprawie zatrudniania we
Wspólnocie osób niepełnosprawnych [7], Rada określiła ramy, w których podane są przykłady pozytywnych działań mających wspierać zatrudnienie i kształcenie osób niepełnosprawnych, a w rezolucji z dnia 17 czerwca 1999 r. w sprawie
możliwości zatrudnienia osób niepełnosprawnych [8] potwierdziła szczególną
60
wagę, jaką przywiązuje się w szczególności do rekrutacji, dalszego zatrudniania
i kształcenia oraz kształcenia ustawicznego osób niepełnosprawnych.
(28) Niniejsza dyrektywa określa minimalne wymagania, co daje Państwom Członkowskim możliwość przyjmowania lub utrzymywania korzystniejszych przepisów. Stosowanie niniejszej dyrektywy nie może uzasadniać regresu w stosunku
do sytuacji istniejącej obecnie w każdym Państwie Członkowskim.
(29) Osoby, które były dyskryminowane ze względu na religię lub przekonania, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną, powinny dysponować odpowiednimi środkami ochrony prawnej. Dla zapewnienia skuteczniejszego poziomu ochrony, stowarzyszenia lub osoby prawne powinny mieć również możliwość
wszczynania procedur sądowych, na zasadach określonych przez Państwa Członkowskie, na rzecz ofiary lub ją wspierając, nie naruszając reguł procedury krajowej dotyczących przedstawicielstwa i obrony przed sądem.
(30) Skuteczne wprowadzenie w życie zasady równości wymaga odpowiedniej ochrony prawnej przed retorsjami.
(31) Wprowadzenie przepisów dotyczących ciężaru dowodu wymaga, od momentu
zaistnienia domniemania dyskryminacji i, w przypadkach, gdy fakt ten zostanie potwierdzony, skutecznego stosowania zasady równego traktowania, w której
ciężar dowodu przypadnie na pozwanego. Jednakże pozwany nie ma obowiązku
udowadniania, że powód jest wyznawcą danej religii, posiada określone przekonania, jest w szczególny sposób niepełnosprawny, jest w danym wieku lub określonej orientacji seksualnej.
(32) Państwa Członkowskie mogą nie stosować zasad dotyczących ciężaru dowodu
do procedur sądowych, w których ustalenie okoliczności faktycznych sprawy należy do sądu lub właściwego organu. Takie procedury są procedurami, w których powód nie musi udowadniać stanu faktycznego, których ustalenie należy do
sądu lub właściwego organu.
(33) Państwa Członkowskie powinny wspierać dialog między przedstawicielami pracodawców i pracowników i, w ramach krajowej praktyki, z organizacjami pozarządowymi w celu zwrócenia uwagi na różne formy dyskryminacji w miejscu
pracy oraz walki z nimi.
(34) Potrzeba wspierania pokoju i pojednania między głównymi wspólnotami Irlandii Północnej wymaga umieszczenia w niniejszej dyrektywie przepisów
szczególnych.
(35) Państwa Członkowskie powinny wprowadzić skuteczne, proporcjonalne i dolegliwe sankcje stosowane w przypadkach nieprzestrzegania zobowiązań wynikających z niniejszej dyrektywy.
61
DYREKTYWY
(36) Państwa Członkowskie mogą powierzać przedstawicielom pracodawców i pracowników, na ich wspólny wniosek, wprowadzenie w życie niniejszej dyrektywy,
w zakresie tego co wynika ze zbiorowych układów pracy, pod warunkiem że zostaną podjęte wszystkie niezbędne czynności umożliwiające im w każdej chwili
osiągnięcie rezultatów określonych w niniejszej dyrektywie.
(37) Zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu WE, cel niniejszej
dyrektywy, to znaczy stworzenie we Wspólnocie obszaru działania w sferze równości zatrudnienia i pracy, nie może być w wystarczającym stopniu realizowany
przez Państwa Członkowskie, powinien więc, ze względu na rozmiary i rezultaty
akcji, być lepiej realizowany na poziomie wspólnotowym. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną we wspomnianym artykule, niniejsza dyrektywa nie
wykracza ponad to, co jest konieczne dla osiągnięcia jej celu,
PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DYREKTYWĘ:
ROZDZIAŁ I
PRZEPISY OGÓLNE
Artykuł 1
Cel
Celem niniejszej dyrektywy jest wyznaczenie ogólnych ram dla walki z dyskryminacją
ze względu na religię lub przekonania, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną w odniesieniu do zatrudnienia i pracy, w celu realizacji w Państwach Członkowskich zasady równego traktowania.
Artykuł 2
Pojęcie dyskryminacji
1. Do celów niniejszej dyrektywy „zasada równego traktowania” oznacza brak jakichkolwiek form bezpośredniej lub pośredniej dyskryminacji z przyczyn określonych
w art. 1.
2. Do celów ust. 1:
a) dyskryminacja bezpośrednia występuje w przypadku gdy osobę traktuje się mniej przychylnie niż traktuje się, traktowano lub traktowano by
inną osobę w porównywalnej sytuacji, z jakiejkolwiek przyczyny wymienionej w art. 1;
b) dyskryminacja pośrednia występuje w przypadku, gdy przepis, kryterium lub pozornie neutralna praktyka może doprowadzić do szczególnej
niekorzystnej sytuacji dla osób danej religii lub przekonań, niepełnosprawności, wieku lub orientacji seksualnej, w stosunku do innych osób,
chyba że:
62
i)
ii)
taki przepis, kryterium lub praktyka jest obiektywnie uzasadniona
zgodnym z prawem celem, a środki mające służyć osiągnięciu tego
celu są właściwe i konieczne, lub
jeżeli w przypadku osób w określony sposób niepełnosprawnych,
pracodawca lub każda osoba, do której odnosi się niniejsza dyrektywa, jest zobowiązany, na mocy przepisów krajowych, podejmować
właściwe środki zgodnie z zasadami określonymi w art. 5, w celu zlikwidowania niedogodności spowodowanych tym przepisem, kryterium lub praktyką.
3. Molestowanie uważa się za formę dyskryminacji w rozumieniu ust. 1, jeżeli ma miejsce niepożądane zachowanie mające związek z jedną z przyczyn określonych w art. 1,
a jego celem lub skutkiem jest naruszenie godności osoby i stworzenie onieśmielającej,
wrogiej, poniżającej, upokarzającej lub uwłaczającej atmosfery. W tym znaczeniu pojęcie molestowania może być definiowane zgodnie z ustawodawstwem i krajową praktyką Państw Członkowskich.
4. Każde zachowanie polegające na zmuszaniu kogokolwiek do praktykowania wobec
osób zachowań dyskryminacyjnych z jednej z przyczyn określonych w art. 1, uważa się
za dyskryminację w rozumieniu ust. 1.
5. Niniejsza dyrektywa nie narusza środków przewidzianych przepisami krajowymi,
które w społeczeństwie demokratycznym są niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa publicznego, utrzymania porządku i zapobiegania działaniom podlegającym
sankcjom karnym, ochrony zdrowia i ochrony praw i wolności innych osób.
Artykuł 3
Zakres
1. W granicach kompetencji Wspólnoty, niniejszą dyrektywę stosuje się do wszystkich
osób, zarówno sektora publicznego jak i prywatnego, włącznie z instytucjami publicznymi, w odniesieniu do:
a) warunków dostępu do zatrudnienia lub pracy na własny rachunek,
w tym również kryteriów selekcji i warunków rekrutacji, niezależnie od
dziedziny działalności i na wszystkich szczeblach hierarchii zawodowej,
również w odniesieniu do awansu zawodowego;
b) dostępu do wszystkich rodzajów i szczebli poradnictwa zawodowego,
kształcenia zawodowego, doskonalenia i przekwalifikowania zawodowego, łącznie ze zdobywaniem praktycznych doświadczeń;
c) warunków zatrudnienia i pracy, łącznie z warunkami zwalniania
i wynagradzania;
d) członkostwa i działania w organizacjach pracowników lub pracodawców
bądź jakiejkolwiek organizacji, której członkowie wykonują określony
zawód, łącznie z korzyściami, jakie dają tego typu organizacje.
63
DYREKTYWY
2. Celem niniejszej dyrektywy nie jest zróżnicowane traktowanie ze względu na przynależność państwową i nie narusza ona przepisów oraz warunków odnoszących się
do wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich oraz bezpaństwowców na terytorium
Państw Członkowskich i wszelkiego traktowania związanego ze statusem prawnym
danych obywateli państw trzecich i bezpaństwowców.
3. Niniejszej dyrektywy nie stosuje się do wszelkiego rodzaju płatności dokonanych
z systemów publicznych lub podobnych, włączając w to systemy zabezpieczenia społecznego i ochrony socjalnej.
4. Państwa Członkowskie mogą ustalić, że niniejsza dyrektywa w kwestii dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność lub wiek, nie znajduje zastosowania wobec sił
zbrojnych.
Artykuł 4
Wymagania zawodowe
1. Niezależnie od przepisów od art. 2 ust. 1 i 2, Państwa Członkowskie mogą uznać, że
odmienne traktowanie ze względu cechy związane z jedną z przyczyn wymienionych
w art. 1 nie stanowi dyskryminacji w przypadku gdy ze względu na rodzaj działalności
zawodowej lub warunki jej wykonywania, dane cechy są istotnym i determinującym
wymogiem zawodowym, pod warunkiem że cel jest zgodny z prawem, a wymóg jest
proporcjonalny.
2. Państwa Członkowskie mogą utrzymać w mocy swoje ustawodawstwo krajowe,
które obowiązuje w dniu przyjęcia niniejszej dyrektywy, lub przewidzieć w przyszłym
ustawodawstwie, uwzględniającym praktykę krajową istniejącą w dniu przyjęcia niniejszej dyrektywy, przepisy na mocy których, w przypadku działalności zawodowej
kościołów albo innych organizacji publicznych bądź prywatnych, których etyka opiera
się na religii lub przekonaniach, odmienne traktowanie ze względu na religię lub przekonania osoby nie stanowi dyskryminacji w przypadku gdy ze względu na charakter
tego rodzaju działalności lub kontekst, w którym jest prowadzona, religia lub przekonania stanowią podstawowy, zgodny z prawem i uzasadniony wymóg zawodowy,
uwzględniający etykę organizacji. Tego rodzaju odmienne traktowanie powinno być
realizowane z poszanowaniem zasad i postanowień konstytucyjnych Państw Członkowskich oraz zasad ogólnych prawa wspólnotowego, i nie powinno być usprawiedliwieniem dla dyskryminacji, u podstaw której leżą inne przyczyny.
Pod warunkiem że jej przepisy są przestrzegane, niniejsza dyrektywa nie narusza więc
prawa kościołów i innych organizacji publicznych lub prywatnych, których etyka opiera się na religii lub przekonaniach, działających zgodnie z krajowymi przepisami konstytucyjnymi i ustawodawczymi, do wymagania od osób pracujących dla nich działania w dobrej wierze i lojalności wobec etyki organizacji.
64
Artykuł 5
Racjonalne usprawnienia dla osób niepełnosprawnych
W celu zagwarantowania przestrzegania zasady równego traktowania osób niepełnosprawnych, przewiduje się wprowadzenie racjonalnych usprawnień. Oznacza to, że
pracodawca podejmuje właściwe środki, z uwzględnieniem potrzeb konkretnej sytuacji, aby umożliwić osobie niepełnosprawnej dostęp do pracy, wykonywanie jej lub
rozwój zawodowy bądź kształcenie, o ile środki te nie nakładają na pracodawcę nieproporcjonalnie wysokich obciążeń. Obciążenia te nie są nieproporcjonalne, jeżeli są
w wystarczającym stopniu rekompensowane ze środków istniejących w ramach polityki prowadzonej przez dane Państwo Członkowskie na rzecz osób niepełnosprawnych.
Artykuł 6
Uzasadnienie odmiennego traktowania ze względu na wiek
1. Niezależnie od przepisów art. 2 ust. 2, Państwa Członkowskie mogą uznać, że odmienne traktowanie ze względu na wiek nie stanowi dyskryminacji, jeżeli w ramach
prawa krajowego zostanie to obiektywnie i racjonalnie uzasadnione zgodnym zprzepi
sami celem, w szczególności celami polityki zatrudnienia, rynku pracy i kształcenia
zawodowego, i jeżeli środki mające służyć realizacji tego celu są właściwe i konieczne.
Takie odmienne traktowanie może polegać między innymi na:
a) wprowadzeniu specjalnych warunków dostępu do zatrudnienia i kształcenia zawodowego, zatrudnienia i pracy, włącznie z warunkami zwalniania i wynagradzania, dla ludzi młodych, pracowników starszych i osób
mających na utrzymaniu inne osoby, w celu wspierania ich integracji zawodowej lub zapewnienia im ochrony;
b) określeniu warunków dolnej granicy wieku, doświadczenia zawodowego
lub stażu pracy, wymaganego do zatrudnienia lub niektórych korzyści
związanych z zatrudnieniem;
c) określenia górnej granicy wieku przy rekrutacji, z uwzględnieniem wykształcenia wymaganego na danym stanowisku lub potrzeby racjonalnego okresu zatrudnienia przed przejściem na emeryturę.
2. Niezależnie od przepisów art. 2 ust. 2, Państwa Członkowskie mogą uznać, że nie
stanowi dyskryminacji ze względu na wiek ustalanie, dla systemów zabezpieczenia
społecznego pracowników, wieku przyznania lub nabycia praw do świadczeń emerytalnych lub inwalidzkich, włącznie z wyznaczaniem, w ramach tych systemów, różnych granic wieku dla pracowników lub grup bądź kategorii pracowników i wykorzystania, w ramach tych systemów, kryteriów wieku do obliczania wysokości świadczeń,
pod warunkiem że nie stanowi to dyskryminacji ze względu na płeć.
65
DYREKTYWY
Artykuł 7
Działanie pozytywne
1. W celu zapewnienia całkowitej równości w życiu zawodowym, zasada równości
traktowania nie stanowi przeszkody dla utrzymywania lub przyjmowania przez Państwo Członkowskie szczególnych środków mających zapobiegać lub wyrównywać niedogodności, u podstaw których leży jedna z przyczyn określonych w art. 1.
2. W odniesieniu do osób niepełnosprawnych, zasada równego traktowania nie stanowi przeszkody dla prawa Państw Członkowskich do utrzymywania lub przyjmowania przepisów dotyczących ochrony zdrowia i bezpieczeństwa w miejscu pracy, ani
środków mających na celu stworzenie lub utrzymanie przepisów bądź ułatwień w celu
ochrony lub wspierania integracji w środowisku pracy.
Artykuł 8
Wymagania minimalne
1. Państwa Członkowskie mogą przyjmować lub utrzymywać przepisy bardziej korzystne w celu ochrony zasady równego traktowania od przepisów ustanowionych
w niniejszej dyrektywie.
2. Stosowanie niniejszej dyrektywy nie może być w żadnym wypadku powodem obniżenia poziomu ochrony przed dyskryminacją, który już zapewnia Państwo Członkowskie w zakresie regulowanym niniejszą dyrektywą.
ROZDZIAŁ II
ŚRODKI ODWOŁAWCZE ORAZ STOSOWANIE PRAWA
Artykuł 9
Ochrona praw
1. Państwa Członkowskie zapewnią, aby procedury sądowe i/lub administracyjne oraz,
w przypadku gdy uznają to za właściwe, procedury pojednawcze, których celem jest
doprowadzenie do stosowania zobowiązań wynikających z niniejszej dyrektywy, były
dostępne dla wszystkich osób, które uważają się za pokrzywdzone w związku z naruszeniem wobec nich zasady równego traktowania, nawet po zakończeniu związku,
w którym przypuszczalnie miała miejsce dyskryminacja.
2. Państwa Członkowskie zapewnią, aby stowarzyszenia, organizacje lub osoby prawne, które mają, zgodnie z przewidzianymi prawem krajowym kryteriami, uzasadniony
66
interes w zapewnieniu aby przestrzegane były postanowienia niniejszej dyrektywy,
mogły wszczynać, na rzecz osoby występującej z powództwem lub ją wspierając, za
jej zgodą, postępowania sądowe i/lub procedury administracyjne przewidziane w celu
spowodowania stosowania niniejszej dyrektywy.
3. Przepisy ust. 1 i 2 nie naruszają przepisów krajowych dotyczących terminów składania odwołań w odniesieniu do zasady równego traktowania.
Artykuł 10
Ciężar dowodu
1. Zgodnie z ich krajowymi systemami sądowymi, Państwa Członkowskie podejmują
niezbędne środki dla zapewnienia, aby strona pozwana musiała udowodnić, że nie wystąpiło pogwałcenie zasady równego traktowania, w przypadku gdy osoby, które uważają się za pokrzywdzone w związku nie przestrzeganiem wobec nich zasady równego
traktowania, ustalą przed sądem lub innym właściwym organem fakty, które nasuwają
przypuszczenie o zaistnieniu bezpośredniej i pośredniej dyskryminacji.
2. Ustęp 1 nie stanowi przeszkody dla ustanawiania przez Państwa Członkowskie zasad dowodowych korzystniejszych dla strony skarżącej.
3. Ustęp 1 nie ma zastosowania do postępowań karnych.
4. Przepisy ust. 1, 2 i 3 stosuje się również do każdej procedury sądowej wszczętej
zgodnie z art. 9 ust. 2.
5. Państwa Członkowskie nie mogą stosować przepisu ust. 1 do procedur sądowych,
w których ustalenie okoliczności faktycznych sprawy należy do sądu lub właściwego
organu.
Artykuł 11
Ochrona przed retorsjami
Państwa Członkowskie wprowadzają do swoich krajowych systemów prawnych środki
niezbędne do ochrony pracowników przed wszelkimi zwolnieniami lub nieprzychylnym traktowaniem przez pracodawcę, będącymi reakcją na skargę złożoną w przedsiębiorstwie lub na uruchomienie procedury sądowej mającej na celu doprowadzenie
do przestrzegania zasady równego traktowania.
Artykuł 12
Upowszechnianie informacji
Państwa Członkowskie zapewnią, że przepisy przyjmowane zgodnie z niniejszą dyrektywą, jak również przepisy, które już obowiązują w tej materii, udostępniane będą
67
DYREKTYWY
zainteresowanym osobom z wykorzystaniem wszelkich właściwych środków, na przykład w miejscu pracy, na całym ich terytorium.
Artykuł 13
Dialog społeczny
1. Zgodnie ze swoją tradycją i krajową praktyką Państwa Członkowskie podejmują
odpowiednie środki wspierające dialog między przedstawicielami pracodawców i pracowników w celu promowania równego traktowania, włącznie ze sprawowaniem nadzoru w miejscu pracy, poprzez zbiorowe układy pracy, kodeksy postępowania oraz
badanie lub wymianę doświadczeń i dobrych praktyk.
2. W poszanowaniu swoich tradycji i krajowej praktyki, Państwa Członkowskie zachęcają przedstawicieli pracodawców i pracowników, nie naruszając ich autonomii, do
zawierania, na właściwym poziomie, umów ustanawiających zasady niedyskryminacji
w zakresie określonym w art. 3, który wchodzi w zakres rokowań zbiorowych. Umowy
takie powinny być zgodne z minimalnymi wymaganiami przewidzianymi w niniejszej
dyrektywie oraz przepisami krajowymi będącymi ich transpozycją.
Artykuł 14
Dialog z organizacjami pozarządowymi
Państwa Członkowskie wspierają dialog z właściwymi organizacjami pozarządowymi,
które mają, zgodnie z praktyką i prawem krajowym, uzasadniony interes w przyczynianiu się do walki z dyskryminacją z przyczyn wymienionych w art. 1, w celu promowania zasady równego traktowania.
ROZDZIAŁ III
PRZEPISY SZCZEGÓLNE
Artykuł 15
Irlandia Północna
1. Aby uporać się z problemem mniejszej liczby przedstawicieli jednej z głównych
wspólnot religijnych w służbach policyjnych Irlandii Północnej, odmienne traktowanie przy rekrutacji do tych służb, również personelu wsparcia, nie stanowi dyskryminacji, o ile w wyraźny sposób zezwalają na to przepisy krajowe.
2. Dla utrzymania równowagi w możliwościach zatrudniania nauczycieli w Irlandii
Północnej, wspierając przy tym przełamywanie podziałów historycznych między zamieszkałymi tam głównymi wspólnotami religijnymi, przepisy niniejszej dyrektywy
68
dotyczące religii lub przekonań nie mają zastosowania do rekrutacji nauczycieli do szkół
w Irlandii Północnej, chyba że w wyraźny sposób zezwalają na to przepisy krajowe.
ROZDZIAŁ IV
POSTANOWIENIA KOŃCOWE
Artykuł 16
Zgodność
Państwa Członkowskie podejmują niezbędne działania, aby:
a)
zniesione zostały przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne
sprzeczne z zasadą równego traktowania;
b)
przepisy sprzeczne z zasadą równego traktowania zawarte w umowach
lub układach zbiorowych, regulaminach wewnętrznych przedsiębiorstw,
jak również w statutach regulujących wykonywanie wolnych zawodów
oraz w statutach organizacji pracowników i pracodawców, zostały uznane za nieważne lub zostały zmienione.
Artykuł 17
Sankcje
Państwa Członkowskie ustanowią zasady stosowania sankcji obowiązujących wobec
naruszeń przepisów krajowych przyjętych zgodnie z niniejszą dyrektywą i podejmą
wszelkie niezbędne działania dla zapewnienia ich stosowania. Sankcje, które mogą
określać wypłacenie odszkodowania ofierze, muszą być skuteczne, proporcjonalne
i dolegliwe. Najpóźniej do dnia 2 grudnia 2003 r. Państwa Członkowskie poinformują
o tych przepisach Komisję, jak również poinformują niezwłocznie o wszystkich ich
kolejnych zmianach.
Artykuł 18
Wprowadzenie w życie
Państwa Członkowskie do dnia 2 grudnia 2003 r. przyjmą przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne niezbędne do wykonania niniejszej dyrektywy lub mogą
powierzyć przedstawicielom pracodawców i pracowników, na ich wspólny wniosek,
wprowadzenie w życie niniejszej dyrektywy, w zakresie przepisów dotyczących zbiorowych układów pracy. W takich wypadkach Państwa Członkowskie zapewnią do dnia 2
grudnia 2003 r., aby przedstawiciele pracodawców i pracowników wprowadzili w drodze umowy niezbędne środki, przy czym podejmą wszelkie niezbędne działania gwarantujące przedstawicielom pracodawców i pracowników w każdym czasie osiągnięcie
69
DYREKTYWY
wyników określonych w niniejszej dyrektywie. Państwa niezwłocznie powiadamiają
o tym Komisję.
W celu uwzględnienia szczególnych warunków, Państwa Członkowskie mogą, o ile zaistnieje taka potrzeba, dysponować dodatkowym terminem trzech lat, licząc od dnia
2 grudnia 2003 r., to znaczy w sumie sześć lat na wprowadzenie w życie przepisów
niniejszej dyrektywy dotyczących dyskryminacji ze względu na wiek i niepełnosprawność. W tym wypadku niezwłocznie powiadamiają o tym Komisję. Każde Państwo
Członkowskie, które korzysta z dodatkowego terminu, przedstawia Komisji corocznie
raport na temat kroków, jakie podjęło w celu uporania się z dyskryminacją ze względu
na wiek i niepełnosprawność oraz postępu we wprowadzeniu w życie dyrektywy. Komisja przedstawia roczny raport Radzie.
Jeżeli Państwa Członkowskie przyjmą te środki, powinny one zawierać odniesienie do
niniejszej dyrektywy lub powinno towarzyszyć im powołanie się na tę dyrektywę przy
ich urzędowej publikacji. Metody dokonywania takiego odniesienia określane są przez
Państwa Członkowskie.
Artykuł 19
Raport
1. Do dnia 2 grudnia 2005 r. i następnie raz na pięć lat, Państwa Członkowskie przekażą Komisji wszelkie informacje niezbędne do sporządzenia przez Komisję, przeznaczonego dla Parlamentu Europejskiego i Rady, raportu dotyczącego stosowania niniejszej dyrektywy.
2. Raport Komisji uwzględniać będzie odpowiednio opinię przedstawicieli pracodawców i pracowników oraz zainteresowanych organizacji pozarządowych. Zgodnie z zasadą zintegrowanego osiągania równości szans kobiet i mężczyzn, w raporcie tym zawarta będzie, między innymi, ocena wpływu podjętych działań na mężczyzn i kobiety.
W świetle uzyskanych informacji w raporcie tym zawarte będą, o ile zaistnieje taka
potrzeba, propozycje zmian i aktualizacji niniejszej dyrektywy.
Artykuł 20
Wejście w życie
Niniejsza dyrektywa wchodzi w życie z dniem jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich.
Artykuł 21
Adresaci
Niniejsza dyrektywa skierowana jest do Państw Członkowskich.
70
Sporządzono w Brukseli, dnia 27 listopada 2000 r.
W imieniu Rady
É. Guigou
Przewodnicząca
Przypisy:
[1] Dz.U. C 177 E z 27.6.2000, str. 42.
[2] Opinia wydana w dniu 12 paźdzernika 2000 r. (dotychczas nieopublikowana w Dzienniku Urzędowym).
[3] Dz.U. C 204 z 18.7.2000, str. 82.
[4] Dz.U. C 226 z 8.8.2000, str. 1.
[5] Dz.U. L 39 z 14.2.1976, str. 40.
[6] Dz.U. L 180 z 19.7.2000, str. 22.
[7] Dz.U. L 225 z 12.8.1986, str. 43.
[8] Dz.U. C 186 z 2.7.1999, str. 3.
DECYZJA KOMISJI
dotycząca technicznej specyfikacji interoperacyjności w zakresie
aspektu „Osoby o ograniczonej możliwości poruszania
się” transeuropejskiego systemu kolei konwencjonalnych
i transeuropejskiego systemu kolei dużych prędkości
(notyfikowana jako dokument nr C(2007) 6633)
(2008/164/WE)
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH,
uwzględniając dyrektywę 2001/16/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19
marca 2001 r. w sprawie interoperacyjności transeuropejskiego systemu kolei konwencjonalnych [1], w szczególności jej art. 6 ust. 1,
uwzględniając dyrektywę 96/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 lipca
1996 r. w sprawie interoperacyjności transeuropejskiego systemu kolei dużych prędkości [2], w szczególności jej art. 6 ust. 1,
(1) Zgodnie z art. 5 ust. 1 dyrektywy 2001/16/WE oraz z art. 5 ust. 1 dyrektywy
96/48/WE, każdy z podsystemów powinien zostać objęty techniczną specyfikacją
interoperacyjności (TSI). W razie potrzeby podsystem może zostać ujęty w kilku TSI bądź jedna TSI może obejmować kilka podsystemów. Podjęcie decyzji
o opracowaniu i/lub weryfikacji TSI oraz wybór jej zakresu technicznego i zasięgu geograficznego wymaga mandatu zgodnie z art. 6 ust. 1 dyrektywy 2001/16/
WE oraz z art. 6 ust. 1 dyrektywy 96/48/WE.
(2) Załącznik II do dyrektywy 2001/16/WE stanowi, że podczas opracowywania TSI
dla podsystemu „Infrastruktura” (punkt 2.6 załącznika II do dyrektywy) oraz dla
podsystemu „Tabor” (punkt 2.6 załącznika II do dyrektywy) należy uwzględnić
potrzeby osób o ograniczonej możliwości poruszania się. W tym kontekście zadanie opracowania projektu TSI dotyczącej aspektu „Dostępność dla osób o ograniczonej możliwości poruszania się”, która obejmowałaby przepisy dotyczące
zarówno infrastruktury, jak i taboru kolejowego, powierzono Europejskiemu
71
72
Stowarzyszeniu na rzecz Interoperacyjności Kolei (AEIF), które zostało powołane jako wspólny organ przedstawicielski.
(3) W roku 2001 stowarzyszeniu AIEF powierzono zadanie weryfikacji pierwszego zestawu TSI dla kolei dużych prędkości, dotyczących podsystemów „Tabor”,
„Infrastruktura”, „Sterowanie”, „Energia”, „Utrzymanie” i „Ruch kolejowy”, które
zostały przyjęte w roku 2002. W ramach tego zadania zwrócono się do AEIF
o uwzględnienie między innymi harmonizacji weryfikowanych TSI z odpowiednimi TSI dotyczącymi interoperacyjności kolei konwencjonalnych oraz dostępności dla osób o ograniczonej możliwości poruszania się. Z tego względu przygotowany przez AEIF projekt TSI dotyczącej osób o ograniczonej możliwości
poruszania się obejmował zarówno koleje konwencjonalne, jak i koleje dużych
prędkości.
(4) Pierwsza TSI dla kolei dużych prędkości, dotycząca podsystemu „Tabor”, przyjęta
jako załącznik do decyzji 2002/735/WE, weszła w życie w roku 2002. Z uwagi na
istniejące zobowiązania umowne, ocena zgodności nowych podsystemów „Tabor” i składników interoperacyjności oraz ich odnowy lub modernizacji może
obecnie podlegać warunkom tej pierwszej TSI. Ponieważ TSI stanowiąca załącznik do niniejszej decyzji ma zastosowanie do całości nowego, modernizowanego
lub odnawianego taboru kolei dużych prędkości i kolei konwencjonalnych, istotne jest, aby określić zakres zastosowania pierwszej TSI dotyczącej taboru kolei
dużych prędkości, która została przyjęta jako załącznik do decyzji 2002/735/WE.
Państwa członkowskie przedstawią pełny wykaz podsystemów i składników interoperacyjności, które znajdują się w zaawansowanym stadium realizacji i do
których zastosowanie mają przepisy art. 7 lit. a) dyrektywy 96/48/WE. Wykaz
taki należy przedstawić Komisji w terminie sześciu miesięcy od daty skuteczności niniejszej decyzji.
(5) Projekt TSI został rozpatrzony przez komitet powołany na mocy dyrektywę Rady
96/48/WE z dnia 23 lipca 1996 r. w sprawie interoperacyjności transeuropejskiego systemu kolei dużych prędkości [3], o którym mowa w art. 21 dyrektywy
2001/16/WE.
(6) Podczas prac nad projektem TSI zasięgnięto opinii najważniejszych zainteresowanych stron i w miarę możliwości uwzględniono zgłoszone przez nie uwagi
i wyrażone obawy.
(7) Przedstawiony przez Komisję projekt rozporządzenia w sprawie praw i obowiązków pasażerów pociągów międzynarodowych [4] zawiera przepisy mające zapewnić osobom o ograniczonej możliwości poruszania się pomoc w pociągach
i na stacjach, dzięki czemu osoby takie będą mogły w pełni odczuć korzyści wynikające z podróżowania pociągiem, jak każdy inny obywatel.
(8) Projekt rozporządzenia w sprawie praw i obowiązków pasażerów pociągów międzynarodowych zawiera także przepisy nakazujące przedsiębiorstwom kolejowym i zarządcom infrastruktury zapewnienie wszelkich stosownych informacji
DECYZJE
73
dotyczących dostępności pociągów i stacji dla osób o ograniczonej możliwości
poruszania się oraz warunków dostępu do nich.
(9) Głównym celem bazowych dyrektyw 2001/16/WE i 96/48/ WE jest zapewnienie
interoperacyjności. Celem przedmiotowej TSI jest ujednolicenie przepisów, jakie
należy przyjąć na rzecz osób o ograniczonej możliwości poruszania się podróżujących jako pasażerowie systemem kolei konwencjonalnych i systemem kolei
dużych prędkości. Pociągi, stacje i odpowiednie fragmenty infrastruktury zgodne z rozwiązaniami przewidzianymi w TSI umożliwiać będą interoperacyjność
i zapewnią zbliżony poziom dostępności dla osób o ograniczonej możliwości
poruszania się w całej sieci transeuropejskiej. Przedmiotowa TSI nie zabrania
państwom członkowskim wprowadzania dodatkowych ułatwień dostępu, pod
warunkiem, że nie będą one miały negatywnego wpływu na interoperacyjność
ani nie będą stanowić nadmiernego obciążenia finansowego dla przedsiębiorstw
kolejowych. Ułatwienia dostępu do taboru kolejowego i stacji dla osób niepełnosprawnych i osób o ograniczonej możliwości poruszania się mogą przyczynić się
do zwiększenia liczby pasażerów o osoby, które obecnie zmuszone są do korzystania z innych środków transportu.
(10) Dyrektywy 2001/16/WE i 96/48/WE oraz specyfikacje TSI mają zastosowanie
do odnowy, ale nie do wymiany elementów związanej z utrzymaniem. Jednakże zachęca się państwa członkowskie, w miarę występowania takich możliwości
i kiedy znajduje to uzasadnienie w zakresie robót związanych z utrzymaniem,
aby stosować TSI również do wymiany związanej z utrzymaniem.
(11) W obecnej wersji TSI nie w pełni uwzględniono wszystkie wymagania zasadnicze. Zgodnie z art. 17 dyrektywy 2001/16/WE i z art. 17 dyrektywy 96/48/
WE, zmienionych dyrektywą 2004/50/WE, nieuwzględnione kwestie techniczne
określono jako „punkty otwarte” w załączniku L do niniejszej TSI.
(12) Zgodnie z art. 17 dyrektywy 2001/16/WE i z art. 17 dyrektywy 96/48/WE,
zmienionych dyrektywą 2004/50/WE, poszczególne państwa członkowskie zobowiązane są poinformować pozostałe państwa członkowskie oraz Komisję
o obowiązujących odpowiednich krajowych przepisach technicznych mających
doprowadzić do spełnienia zasadniczych wymagań dotyczących wspomnianych
„punktów otwartych”, a także o organach wyznaczonych do realizacji procedury
oceny zgodności lub przydatności do użytku, jak również o procedurze kontrolnej stosowanej do weryfikacji interoperacyjności podsystemów w rozumieniu
art. 16 ust. 2 dyrektywy 2001/16/WE oraz art. 16 ust. 2 dyrektywy 96/48/WE. Do
tego ostatniego celu państwa członkowskie powinny w jak najszerszym zakresie stosować zasady i kryteria przewidziane w dyrektywach 2001/16/WE i 96/48/
WE. O ile to tylko możliwe, państwa członkowskie powinny posiłkować się organami notyfikowanymi na mocy art. 20 dyrektywy 2001/16/WE i art. 20 dyrektywy 96/48/WE. Komisja powinna przeprowadzać analizę przekazywanych przez
państwa członkowskie informacji na temat krajowych przepisów, procedur, organów odpowiedzialnych za wdrażanie procedur i okresu ich obowiązywania oraz
74
– w uzasadnionych przypadkach – omawiać z komitetem konieczność przyjęcia
niezbędnych środków.
(13) Przedmiotowa TSI nie powinna narzucać wykorzystania określonych technologii lub rozwiązań technicznych, z wyjątkiem przypadków, gdy jest to bezwzględnie konieczne dla zapewnienia interoperacyjności transeuropejskiego systemu
kolei konwencjonalnych.
(14) Przedmiotowa TSI jest oparta na najlepszej specjalistycznej wiedzy dostępnej
w czasie przygotowywania jej projektu. W następstwie postępu technicznego lub
ewolucji wymagań eksploatacyjnych, wymagań bezpieczeństwa bądź wymagań
społecznych, konieczne może być wprowadzenie do niniejszej TSI poprawek lub
uzupełnień. W razie potrzeby powinna być wszczynana procedura przeglądu lub
procedura aktualizacyjna zgodnie z art. 6 ust. 3 dyrektywy 2001/16/WE lub z art.
6 ust. 3 dyrektywy 96/48/WE. W przeglądzie takim powinny uczestniczyć organizacje reprezentujące interesy osób o ograniczonej możliwości poruszania się.
(15) Załączona TSI powinna być okresowo aktualizowana w regularnych odstępach
czasu, co stanowić będzie zachętę do wprowadzania innowacji oraz pozwoli
uwzględnić zdobyte doświadczenia.
(16) W przypadku zgłoszenia propozycji nowatorskich rozwiązań producent lub podmiot zamawiający powinni złożyć oświadczenie dotyczące odstępstw od stosownej części przedmiotowej TSI. Europejska Agencja Kolejowa przygotuje dla proponowanego rozwiązania odpowiednie specyfikacje funkcjonalne i specyfikacje
interfejsów oraz opracuje metodykę oceny.
(17) Przepisy niniejszej decyzji są zgodne z opinią komitetu powołanego na mocy art.
21 dyrektywy Rady 96/48/WE,
PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ:
Artykuł 1
Zgodnie z art. 6 ust. 1 dyrektywy 2001/16/WE oraz z art. 6 ust. 1 dyrektywy 96/48/
WE Komisja niniejszym przyjmuje techniczną specyfikację interoperacyjności („TSI”)
dotyczącą „osób o ograniczonej możliwości poruszania się”.
Treść TSI przedstawiona jest w załączniku do niniejszej decyzji.
Niniejsza TSI ma zastosowanie w całości do transeuropejskiego systemu kolei konwencjonalnych w rozumieniu art. 2 dyrektywy 2001/16/WE i załącznika I do niej, oraz
do transeuropejskiego systemu kolei dużych prędkości w rozumieniu art. 2 dyrektywy
96/48/WE i załącznika I do niej.
75
DECYZJE
Artykuł 2
W odniesieniu do projektów, o których mowa w art. 7 lit. a) dyrektywy 96/48/WE,
państwa członkowskie mogą nadal stosować przepisy decyzji Komisji 2002/735/WE.
Pełny wykaz podsystemów i składników interoperacyjności, których to dotyczy, należy przedstawić Komisji w terminie sześciu miesięcy od daty skuteczności niniejszej
decyzji.
Artykuł 3
1. W odniesieniu do kwestii uznanych za „punkty otwarte”, wyszczególnionych w załączniku C do przedmiotowej TSI, weryfikacja interoperacyjności w rozumieniu art.
16 ust. 2 dyrektywy 2001/16/WE i art. 16 ust. 2 dyrektywy 96/48/WE wymaga spełnienia warunków odpowiednich przepisów technicznych obowiązujących w państwie
członkowskim, które wydaje pozwolenie na oddanie do eksploatacji podsystemów,
o których mowa w niniejszej decyzji.
2. W terminie sześciu miesięcy od momentu powiadomienia o niniejszej decyzji
każde z państw członkowskich podaje do wiadomości pozostałych państw członkowskich oraz Komisji:
(a) wykaz odpowiednich przepisów technicznych, o których mowa w ust. 1;
(b) procedury oceny zgodności i kontroli, jakie mają obowiązywać w odniesieniu do stosowania tych przepisów;
(c) nazwy organów wyznaczonych do przeprowadzenia procedur oceny
zgodności oraz kontroli.
Artykuł 4
Niniejszą decyzję stosuje się od dnia 1 lipca 2008 r.
Artykuł 5
Niniejsza decyzja skierowana jest do państw członkowskich.
Sporządzono w Brukseli dnia 21 grudnia 2007 r.
W imieniu Komisji
Jacques BARROT
Wiceprzewodniczący Komisji
Przypisy:
[1] Dz.U. L 110 z 20.4.2001, str. 1.
[2] Dz.U. L 235 z 17.9.1996, str. 6.
[3] Dz.U. L 235 z 17.9.1996. Dyrektywa ostatnio zmieniona dyrektywą Komisji 2007/32/WE
Dz.U. L 141 z 2.6.2007, str. 63.
[4] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie praw i obowiązków pasażerów
pociągów międzynarodowych, COM (2004) 143 wersja ostateczna z dnia 3 marca 2004 r.
DECYZJA nr 771/2006/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
z dnia 17 maja 2006 r.
ustanawiająca Europejski Rok na rzecz Równych Szans dla
Wszystkich (2007) – w Kierunku Sprawiedliwego Społeczeństwa
13 ust. 2,
uwzględniając opinię Komitetu Regionów [2], stanowiąc zgodnie z procedurą przewidzianą w art. 251 Traktatu [3],
(1) Zakaz dyskryminacji jest podstawową zasadą Unii Europejskiej. Zasada ta powinna być uwzględniana we wszystkich politykach Unii Europejskiej.
(2) Na podstawie art. 13 Traktatu Rada przyjęła dyrektywę 2000/43/WE z dnia 29
czerwca 2000 r. wprowadzającą w życie zasadę równego traktowania osób bez
względu na pochodzenie rasowe lub etniczne [4], między innymi w dziedzinie
zatrudnienia, szkolenia zawodowego, kształcenia, dóbr i usług i ochrony społecznej, dyrektywę 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiającą ogólne
warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy [5], która
zakazuje dyskryminacji ze względu na religię lub przekonania, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną, a także dyrektywę 2004/113/WE z dnia 13
grudnia 2004 r. wprowadzającą w życie zasadę równego traktowania mężczyzn
i kobiet w zakresie dostępu do towarów i usług oraz dostarczania towarów i usług
[6].
(3) Artykuł 2 Traktatu stanowi, że propagowanie równości mężczyzn i kobiet jest
jednym z podstawowych zadań Wspólnoty. Podobnie, art. 3 ust. 2 Traktatu wymaga, aby Wspólnota dążyła do zniesienia nierówności oraz wspierania równości mężczyzn i kobiet we wszystkich jej działaniach.
76
DECYZJE
77
(4) Artykuł 21 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej ustanawia zakaz dyskryminacji z rozmaitych względów, a jej art. 23 zawiera wymóg, aby równość
mężczyzn i kobiet była zapewniona we wszystkich dziedzinach.
(5) Prawodawstwo europejskie w zakresie równego traktowania i niedyskryminacji
obejmuje wszystkie osoby w Unii Europejskiej.
(6) Agenda Społeczna 2005–2010, która stanowi uzupełnienie i wsparcie strategii
lizbońskiej, odgrywa kluczową rolę w popieraniu społecznego wymiaru wzrostu
gospodarczego. Jednym z priorytetów Agendy Społecznej 2005–2010 jest wspieranie równych szans dla wszystkich jako sposobu doprowadzenia do większej
integracji społeczeństwa.
(7) W roku 2007 upływa dziesiąta rocznica Europejskiego Roku przeciwko Rasizmowi, który umożliwił osiągnięcie znacznego postępu w eliminowaniu dyskryminacji rasowej.
(8) Prawodawstwo europejskie w znacznym stopniu przyczyniło się do zwiększenia
poziomu gwarantowanej równości i ochrony przed nierównościami i dyskryminacją w całej Unii Europejskiej oraz spełniało ono rolę katalizatora rozwoju
bardziej spójnego podejścia do równości i niedyskryminacji opartego na poszanowaniu praw. Mimo to mieszkańcy Unii Europejskiej wciąż doświadczają dyskryminacji i nierównego traktowania w życiu codziennym.
(9) Europejski Rok na rzecz Równych Szans dla Wszystkich (zwany dalej „Rokiem
europejskim”) powinien nadać nową dynamikę w zakresie wspierania wysiłków
Państw Członkowskich na rzecz wdrażania prawodawstwa wspólnotowego w zakresie równego traktowania i niedyskryminacji.
(10) Istotne jest, aby działania w związku z pochodzeniem rasowym lub etnicznym,
religią lub przekonaniami, niepełnosprawnością, wiekiem lub orientacją seksualną, w pełni uwzględniały różnice związane z płcią.
(11) Proces konsultacji zorganizowany przez Komisję w ramach zielonej księgi zatytułowanej „Równość i zakaz dyskryminacji w rozszerzonej UE”, przedstawionej
w dniu 28 maja 2004 r., wskazuje, że według większości respondentów Unia Europejska powinna zintensyfikować swoje wysiłki mające na celu zwalczanie dyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną.
(12) Parlament Europejski w swojej rezolucji z dnia 28 kwietnia 2005 r. na temat sytuacji Romów w Unii Europejskiej [7] zwraca uwagę na postawy niechęci wobec
Romów oraz ich dyskryminujący wpływ na szanse tej mniejszości etnicznej, która znajduje się w najmniej korzystnej sytuacji w Unii Europejskiej pod względem
zatrudnienia, edukacji i usług socjalnych.
78
(13) Szeroki zakres poparcia, jakim wspólnotowe ramy legislacyjne dotyczące zakazu
dyskryminacji cieszą się wśród społeczeństwa, oraz prawdziwa wola polityczna
dokonania zmian decydują o ich skutecznym oddziaływaniu. W tym kontekście partnerzy społeczni, władze lokalne i regionalne oraz organizacje pozarządowe mają do odegrania kluczową rolę. Rok europejski powinien spełniać rolę
katalizatora w podnoszeniu świadomości i nadawaniu rozmachu. Powinien on
przyczynić się do ukierunkowania uwagi politycznej we wszystkich Państwach
Członkowskich i zmobilizowania wszystkich zainteresowanych do dążenia do
wprowadzenia nowej ramowej strategii Unii Europejskiej dotyczącej niedyskryminacji i równych szans również po 2007 r.
(14) Rok europejski będzie również zmierzał do zajęcia się kwestią wielokrotnej dyskryminacji, czyli dyskryminacji z dwóch lub więcej powodów wymienionych
w art. 13 Traktatu. Zadaniem Roku europejskiego będzie również wspieranie
zrównoważonego traktowania wszystkich form dyskryminacji, o których mowa
w tym artykule.
(15) Różny postęp dokonany na poziomie krajowym wymaga podjęcia pilnych działań w zakresie równości i niedyskryminacji na szczeblu europejskim i krajowym;
zgodnie z zasadą pomocniczości przeważająca część działań w ramach Roku europejskiego powinna być podejmowana w sposób zdecentralizowany na poziomie krajowym.
(16) Uczestnictwo w Roku europejskim powinno być otwarte dla Państw Członkowskich, państw przystępujących, i kandydujących korzystających ze strategii
przedakcesyjnej, państw EFTA/EOG, zgodnie z warunkami ustanowionymi na
mocy Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym, państw regionu
Bałkanów Zachodnich, na warunkach określonych w odpowiednich porozumieniach z tymi państwami, a także dla państw objętych europejską polityką sąsiedzką, zgodnie z postanowieniami strategii z maja 2004 r. oraz krajowych planów
działania.
(17) Potrzebna jest spójność i komplementarność z innymi działaniami Wspólnoty,
szczególnie z działaniami mającymi na celu zwalczanie dyskryminacji i wykluczenia społecznego oraz popieranie praw podstawowych, edukacji i kształcenia,
kultury i dialogu międzykulturowego, młodzieży, obywatelstwa, imigracji i azylu
oraz równości płci.
(18) Niniejsza decyzja ustanawia ramy finansowe na cały czas trwania programu, które mają być zasadniczym punktem odniesienia, w rozumieniu pkt. 33 Międzyinstytucjonalnego porozumienia z dnia 6 maja 1999 r. pomiędzy Parlamentem
Europejskim, Radą i Komisją w sprawie dyscypliny budżetowej i poprawy procedury budżetowej [8] dla władzy budżetowej, w trakcie całorocznej procedury
budżetowej.
79
DECYZJE
(19) Środki niezbędne do wykonania niniejszej dyrektywy powinny zostać przyjęte
zgodnie z decyzją Rady 1999/468/WE z dnia 28 czerwca 1999 r. ustanawiającą
warunki wykonywania uprawnień wykonawczych przyznanych Komisji [9].
(20) Ponieważ cele niniejszej decyzji nie mogą zostać osiągnięte w wystarczającym
stopniu na poziomie Państw Członkowskich między innymi z uwagi na potrzebę
wielostronnego partnerstwa, ponadnarodowej wymiany informacji i upowszechniania dobrych praktyk w całej Wspólnocie, i dlatego mogą, ze względu na skalę
działań, być lepiej osiągnięte na poziomie Wspólnoty, Wspólnota może podjąć
działania zgodnie z zasadą pomocniczości, określoną w art. 5 Traktatu. Zgodnie
z zasadą proporcjonalności, ustanowioną w tym artykule, niniejsza decyzja nie
wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów,
STANOWIĄ, CO NASTĘPUJE:
Artykuł 1
Europejski Rok na rzecz Równych Szans dla Wszystkich
Rok 2007 zostaje ustanowiony „Europejskim Rokiem na rzecz Równych Szans dla
Wszystkich”.
Artykuł 2
Cele
Cele Roku europejskiego są następujące:
a)
Prawa – Podnoszenie świadomości w zakresie prawa do równości i niedyskryminacji, a także problematyki wielokrotnej dyskryminacji – Rok europejski
będzie uwydatniał przesłanie, że wszyscy ludzie mają prawo do równego traktowania, bez względu na płeć, pochodzenie rasowe lub etniczne, religię lub przekonania, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną. Rok europejski
powinien umożliwić społecznościom narażonym na dyskryminację lepsze poznanie swoich praw oraz istniejącego prawodawstwa europejskiego w zakresie
niedyskryminacji.
b)
Reprezentacja – Stymulowanie debaty na temat sposobów zwiększania udziału w życiu społeczeństwa grup będących ofiarami dyskryminacji oraz na temat
zrównoważonego uczestnictwa mężczyzn i kobiet – Rok europejski będzie zachętą do refleksji i dyskusji nad potrzebą popierania większego uczestnictwa
tych grup w życiu społeczeństwa oraz ich zaangażowania w działania zmierzające do zwalczania tej dyskryminacji, we wszystkich sektorach i na wszystkich
poziomach.
80
c)
Uznanie – Ułatwienie i honorowanie różnorodności i równości – Rok europejski
będzie uwydatniał pozytywny wkład, który ludzie, bez względu na płeć, pochodzenie rasowe lub etniczne, religię lub przekonania, niepełnosprawność, wiek
lub orientację seksualną mogą wnieść w życie społeczeństwa jako całości, szczególnie poprzez podkreślanie korzyści płynących z różnorodności.
d)
Poszanowanie – Propagowanie większej spójności społeczeństwa – Rok europejski będzie przyczyniał się do podnoszenia świadomości na temat znaczenia zwalczania stereotypów, uprzedzeń i przemocy, propagowania dobrych stosunków
pomiędzy wszystkimi w ramach społeczeństwa, w szczególności między młodymi ludźmi, oraz do propagowania i upowszechniania wartości leżących u podstaw walki z dyskryminacją.
Artykuł 3
Treść działań
1. Działania zmierzające do osiągnięcia celów wymienionych w art. 2 mogą obejmować organizowanie lub udzielanie wsparcia w szczególności na rzecz:
a) spotkań i imprez;
b) kampanii informacyjnych, promocyjnych i edukacyjnych;
c) sondaży i badań w skali wspólnotowej lub ogólnokrajowej.
2. Szczegółowy opis działań określonych w ust. 1 jest określony w załączniku.
Artykuł 4
Włączenie problematyki płci do głównego nurtu życia społeczno-politycznego
Rok europejski uwzględnia różne formy dyskryminacji, jakiej kobiety i mężczyźni doświadczają ze względu na pochodzenie rasowe lub etniczne, religię lub przekonania,
niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną.
Artykuł 5
Współpraca i wdrażanie na poziomie Wspólnoty
Komisja zapewnia, aby działania Wspólnoty objęte niniejszą decyzją były wprowadzane w życie zgodnie z załącznikiem, w szczególności zapewniając, aby wszystkimi
formami dyskryminacji, o których mowa w art. 13 Traktatu i w art. 2 niniejszej decyzji,
zajmowano się i traktowano je w sposób sprawiedliwy.
W szczególności Komisja dokona niezbędnych uzgodnień w celu zapewnienia spójności i komplementarności działań i inicjatyw Wspólnoty, o których mowa w art. 10, by
pomóc w osiągnięciu celów określonych w art. 2.
81
DECYZJE
Komisja prowadzi regularną wymianę poglądów z osobami bezpośrednio zainteresowanymi, organizacjami pozarządowymi reprezentującymi społeczności będące ofiarami dyskryminacji oraz odpowiednimi podmiotami społeczeństwa obywatelskiego,
w szczególności na poziomie europejskim sprawie zaplanowania, wdrożenia i oceny
Roku europejskiego, a także dalszych działań po jego zakończeniu. W tym celu Komisja udostępnia odpowiednie informacje osobom bezpośrednio zainteresowanym.
Komisja informuje komitet ustanowiony na mocy art. 7 ust. 1 o ich opinii.
Artykuł 6
Współpraca i wdrożenie na poziomie krajowym
1. Każde Państwo Członkowskie ustanawia lub wyznacza krajowy organ wykonawczy,
który organizuje jego uczestnictwo w Roku europejskim. O swoim wyborze każde
Państwo Członkowskie informuje Komisję do dnia 17 czerwca 2006 r. Krajowy organ wykonawczy jest odpowiedzialny za kreślenie krajowej strategii oraz priorytetów
Roku europejskiego, a także za wybór poszczególnych działań, które zostaną zgłoszone do finansowania ze środków wspólnotowych. Krajową strategię i priorytety Roku
europejskiego określa się zgodnie z celami wymienionymi w art. 2; zmierzają one do
zapewnienia zrównoważonego traktowania wszystkich form dyskryminacji, o których
mowa w art. 2.
Procedura przyznawania finansowania ze środków wspólnotowych dla działań na poziomie krajowym została określona w części II załącznika.
2. Krajowy organ wykonawczy, w celu realizacji swoich zadań, regularnie zasięga
opinii i ściśle współpracuje ze społeczeństwem obywatelskim, włącznie z organizacjami broniącymi lub reprezentującymi interesy tych, którzy są potencjalnie narażeni na dyskryminację lub nierówne traktowanie i innymi osobami bezpośrednio
zainteresowanymi.
Artykuł 7
Komitet
1. Komisję wspomaga komitet, zwany dalej „komitetem”.
2. W przypadku odesłania do niniejszego ustępu zastosowanie mają art. 3 i 7 decyzji
1999/468/WE, przy uwzględnieniu postanowień jej art. 8.
3. Komitet przyjmuje swój regulamin wewnętrzny.
4. Przedstawiciela Państwa Członkowskiego w komitecie wyznacza się raczej spośród
krajowego organu wykonawczego, o którym mowa w art. 6 ust. 1.
82
Artykuł 8
Ustalenia finansowe
1. Działania o zasięgu wspólnotowym, określone w części I załącznika, mogą być dotowane maksymalnie w 80 % lub stanowić przedmiot zamówień publicznych finansowanych z budżetu ogólnego Unii Europejskiej.
2. Działania o zasięgu lokalnym, regionalnym lub krajowym, określone w części II pkt
6 załącznika, mogą być współfinansowane z budżetu ogólnego Unii Europejskiej maksymalnie do poziomu 50 % całkowitych skonsolidowanych kosztów działań realizowanych na szczeblu lokalnym, regionalnym i krajowym, zgodnie z procedurą określoną
w części II załącznika.
Artykuł 9
Wnioski oraz procedura wyboru
1. Komisja podejmuje decyzje w sprawie finansowania działań określonych w art. 8
ust. 1 zgodnie z procedurą, o której mowa w art. 7 ust. 2.
2. Wnioski o pomoc finansową na działania określone w art. 8 ust. 2 należy składać
Komisji za pośrednictwem krajowych organów wykonawczych zgodnie z procedurą
określoną w części II załącznika.
Artykuł 10
Spójność i komplementarność
Komisja wraz z Państwami Członkowskimi zapewnia zgodność działań przewidzianych w niniejszej decyzji z innymi działaniami i inicjatywami wspólnotowymi, krajowymi oraz regionalnymi. Zapewniają one pełną komplementarność między Rokiem
europejskim a innymi istniejącymi inicjatywami i zasobami wspólnotowymi, krajowymi i regionalnymi w przypadku, gdy mogą się one przyczynić do osiągnięcia celów
Roku europejskiego.
Artykuł 11
Udział państw niebędących Państwami Członkowskimi
Uczestnictwo w Roku europejskim jest otwarte dla:
a)
krajów, z którymi Unia Europejska podpisała Traktat o przystąpieniu;
b)
krajów kandydujących korzystających ze strategii przedakcesyjnej, zgodnie
z ogólnymi zasadami i ogólnymi warunkami uczestnictwa tych państw w pro-
83
DECYZJE
gramach Wspólnoty, określonymi odpowiednio w umowach ramowych oraz decyzjach Rad Stowarzyszenia;
c)
państw EFTA, będących stronami Porozumienia EOG, zgodnie z postanowieniami tego porozumienia;
d)
krajów regionu Bałkanów Zachodnich zgodnie z umowami, które zostaną zawarte z tymi państwami na podstawie umów ramowych w sprawie ogólnych zasad
ich uczestnictwa w programach Wspólnoty;
e)
krajów partnerskich europejskiej polityki sąsiedztwa (EPS), zgodnie z ogólnymi zasadami i warunkami uczestnictwa tych krajów w programach wspólnotowych, określonymi odpowiednio w strategii z maja 2004 r. i w krajowych planach
działania. Jakiekolwiek wsparcie wspólnotowe przeznaczone na działania krajów
partnerskich EPS w tym kontekście będzie pokryte z instrumentu europejskiej
polityki sąsiedztwa zgodnie z priorytetami i procedurami ustanowionymi w ramach ogólnej współpracy z tymi krajami.
Artykuł 12
Budżet
Ramy finansowe dla wdrożenia działań, o których mowa w niniejszej decyzji, na okres
od dnia 1 stycznia 2006 r. do dnia 31 grudnia 2007 r. wynoszą 15 000 000 EUR, z czego 6 000 000 EUR na okres do 31 grudnia 2006 r. Kwota przewidziana na okres po 31
grudnia 2006 r. jest kwotą orientacyjną i uznaje się ją za potwierdzoną, jeżeli w tym
etapie jest ona zgodna z wieloletnimi ramami finansowymi na okres rozpoczynający
się dnia 1 stycznia 2007 r.
Artykuł 13
Współpraca międzynarodowa
W ramach Roku europejskiego Komisja może współpracować z odpowiednimi organizacjami międzynarodowymi, w szczególności z Radą Europy i Organizacją Narodów Zjednoczonych.
Artykuł 14
Monitorowanie i ocena
Do dnia 31 grudnia 2008 r. Komisja przedłoży Parlamentowi Europejskiemu, Radzie, Europejskiemu Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu i Komitetowi Regionów
sprawozdanie w sprawie wykonania, wyników i ogólnej oceny działań przewidzianych
w niniejszej decyzji.
84
Artykuł 15
Wejście w życie
Niniejsza decyzja wchodzi w życie dwudziestego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.
Sporządzono w Strasburgu, dnia 17 maja 2006 r.
Przewodniczący
J. BORRELL FONTELLES
Przypisy:
[1] Dz.U. C 65 z 17.3.2006, str. 70.
[2] Opinia z dnia 16 listopada 2005 r. (dotychczas nieopublikowana w Dzienniku
Urzędowym).
[3] Opinia Parlamentu Europejskiego z dnia 13 grudnia 2005 r. (dotychczas nieopublikowana
w Dzienniku Urzędowym) oraz decyzja Rady z dnia 28 kwietnia 2006 r.
[4] Dz.U. L 180 z 19.7.2000, str. 22.
[5] Dz.U. L 303 z 2.12.2000, str. 16.
[6] Dz.U. L 373 z 21.12.2004, str. 37.
[7] Dz.U. C . 45 E z 23.2.2006, str. 129.
[8] Dz.U. C 172 z 18.6.1999, str. 1. Porozumienie międzyinstytucjonalne zmienione decyzją
2003/429/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 maja 2003 r. w sprawie dostosowania perspektywy finansowej do rozszerzenia (Dz.U. L 147 z 14.6.2003, str. 25).
[9] Dz.U. L 184 z 17.7.1999, str. 23. 31.5.2006 PL Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L
146/5
85
DECYZJE
ZAŁĄCZNIK
Szczegóły dotyczące działań, o których mowa w art. 3
I. Działania na poziomie wspólnoty
1. Spotkania i imprezy
a) organizowanie spotkań na poziomie Wspólnoty;
b) organizowanie imprez dla podniesienia świadomości dotyczącej celów
Roku europejskiego, włącznie z konferencjami otwierającymi i zamykającymi Rok europejski, w drodze wsparcia udzielanego Państwom
Członkowskim sprawującym w tym czasie Prezydencję Rady oraz zorganizowanie pierwszego dorocznego „Szczytu równości”.
2. Kampanie informacyjne i promocyjne obejmujące:
a) opracowanie logo, łatwo dostępnego oraz dostępnego w różnych formatach, oraz haseł Roku europejskiego na użytek działalności z nim
związanych;
b) kampanię informacyjną w skali wspólnotowej;
c) odpowiednie środki mające na celu podkreślenie wyników i uwidocznienia działań i inicjatyw przyczyniających się do osiągnięcia celów Roku
europejskiego;
d) organizowanie konkursów europejskich, podkreślających dokonania
i doświadczenia w dziedzinach związanych z Rokiem europejskim.
3. Inne działania
Sondaże i badania w skali wspólnotowej, obejmujące serie pytań mających na celu
ocenę wpływu Roku europejskiego, których wyniki zostaną włączone do wyników
sondażu Eurobarometr oraz do sprawozdania z oceny skuteczności i wpływu Roku
europejskiego.
4. Finansowanie może przybrać formę:
— bezpośredniego zakupu towarów i usług, w szczególności w dziedzinie komunikacji, w drodze przetargów nieograniczonych lub ograniczonych,
— bezpośredniego zakupu usług doradczych, w drodze przetargów nieograniczonych lub ograniczonych,
— dotacji przydzielonych na pokrycie wydatków na imprezy specjalne organizowane na poziomie europejskim w celu podkreślenia i podniesienia świadomości Roku europejskiego: finansowanie takie nie przekracza 80 % całkowitych
kosztów poniesionych przez otrzymującego wsparcie.
Komisja może skorzystać z technicznego lub administracyjnego wsparcia dla wzajemnej korzyści Komisji i Państw Członkowskich, na przykład w celu sfinansowania usług
zewnętrznych ekspertów w zakresie określonych zagadnień.
86
II. Działania na poziomie krajowym
1. Działania na poziomie lokalnym, regionalnym i krajowym mogą kwalifikować się
do finansowania z budżetu ogólnego Unii Europejskiej w wysokości nieprzekraczającej 50 % całkowitych kosztów na Państwo Członkowskie.
2. Po przyjęciu niniejszej decyzji Komisja skieruje zaproszenie do zgłaszania projektów, ograniczone do krajowych organów wykonawczych.
3. W odpowiedzi na zaproszenie do zgłaszania projektów każdy krajowy organ wykonawczy złoży pojedynczy wniosek o finansowanie wspólnotowe. We wniosku tym
opisuje się strategię krajową oraz priorytety w ramach Roku europejskiego, działania,
które miałyby zostać sfinansowane w danym Państwie Członkowskim, oraz organizacje, które byłyby odpowiedzialne za realizację każdego poszczególnego działania.
Do wniosku o dotację dołączany jest szczegółowy budżet określający całkowite koszty
proponowanych działań oraz kwotę i źródła współfinansowania.
Kwalifikujące się koszty mogą obejmować rezerwę na poczet kosztów personelu i kosztów administracyjnych poniesionych przez krajowy organ wykonawczy.
4. Strategia krajowa oraz priorytety Roku europejskiego są określane zgodnie z ogólnymi celami wymienionymi w art. 2 oraz zmierzają do zapewnienia zrównoważonego
traktowania wszystkich form dyskryminacji, o których mowa w tym artykule.
5. Komisja ocenia i w razie konieczności żąda wprowadzenia zmian do wniosków o finansowanie wspólnotowe złożonych przez krajowe organy wykonawcze, które są odpowiedzialne za koordynację i nadzór nad realizacją różnych działań krajowych.
6. Działania na poziomie lokalnym, regionalnym lub krajowym mogą obejmować:
a) spotkania i imprezy związane z celami Roku europejskiego, w tym imprezy inaugurujące Rok europejski;
b) kampanie informacyjne i edukacyjne oraz działania mające na celu propagowanie zasad i wartości leżących u podstaw obchodzonego Roku europejskiego na poziomie krajowym włącznie z przyznawaniem nagród
i organizacją konkursów;
c) sondaże i badania inne niż wymienione w pkt 3 część I.
III. Działania, w odniesieniu do których nie jest dostępna
pomoc finansowa z ogólnego budżetu Unii Europejskiej
Wspólnota zaproponuje moralne wsparcie, włącznie z pisemnym zezwoleniem na korzystanie z logo i innych materiałów związanych z Rokiem europejskim, inicjatywom
DECYZJE
87
podjętym przez organizacje publiczne lub prywatne, jeżeli te organizacje mogą udowodnić w sposób przekonywujący Komisję, że te inicjatywy odbywają się lub będą
odbywać w czasie trwania
Roku europejskiego i mogą w istotnym zakresie przyczynić się do realizacji co najmniej jednego z celów Roku europejskiego.
DECYZJA NR 1672/2006/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
z dnia 24 października 2006 r.
ustanawiająca wspólnotowy program na rzecz
zatrudnienia i solidarności społecznej – Progress
13 ust. 2, art. 129 i art. 137 ust. 2 lit. a),
uwzględniając opinię Komitetu Regionów [2], stanowiąc zgodnie z procedurą ustanowioną w art. 251 Traktatu [3],
(1) Rada Europejska podczas posiedzenia w Lizbonie w dniach 23 i 24 marca 2000 r.
włączyła do ogólnej strategii unijnej jako jej nieodzowną część promowanie zatrudnienia i integracji społecznej, aby zrealizować cel strategiczny na następną
dekadę polegający na osiągnięciu pozycji najbardziej konkurencyjnej i dynamicznej w świecie gospodarki opartej na wiedzy, zdolnej do zrównoważonego
wzrostu gospodarczego, zwiększania liczby i poprawy jakości miejsc pracy oraz
umacniania spójności społecznej. Rada Europejska postawiła przed Unią ambitne cele i zadania, ukierunkowane na powrót do stanu pełnego zatrudnienia, poprawę jakości i wydajności pracy, promowanie spójności społecznej oraz zintegrowanego społecznie rynku pracy. Następnie cele tej strategii zostały na jeszcze
raz określone przez Radę Europejską w Brukseli w dniach 22 i 23 marca 2005 r.
(2) Zgodnie z wyrażonym przez Komisję wyraźnym zamiarem konsolidacji i racjonalizacji wspólnotowych instrumentów finansowania niniejsza decyzja powinna
ustanowić jednolity, uproszczony program zapewniający kontynuację i rozwój
działań podjętych na mocy decyzji Rady 2000/750/WE z dnia 27 listopada 2000
r. ustanawiającej wspólnotowy program działań w zakresie zwalczania dyskryminacji (2001–2006) [4], decyzji Rady 2001/51/WE z dnia 20 grudnia 2000 r. ustanawiającej program odnoszący się do wspólnotowej strategii ramowej w sprawie
równości płci (2001–2005) [5] oraz decyzji nr 50/2002/WE [6] Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 grudnia 2001 r. ustanawiającej program działań Wspólnoty wspierający współpracę między państwami członkowskimi w celu zwalczania wyłączenia społecznego, nr 1145/2002/WE [7] z dnia 10 czerwca 2002 r.
88
DECYZJE
89
w sprawie wspólnotowych zachęt w dziedzinie zatrudnienia oraz nr 848/2004/
WE [8] z dnia 29 kwietnia 2004 r. ustanawiającej program działań Wspólnoty
w celu promowania organizacji działających na szczeblu europejskim w dziedzinie równości między mężczyznami i kobietami, jak również działań podjętych na
szczeblu wspólnotowym w odniesieniu do warunków pracy.
(3) Nadzwyczajne posiedzenie Rady Europejskiej na temat zatrudnienia, które odbyło się w Luksemburgu w dniach 20 i 21 listopada 1997 r., dało początek europejskiej strategii zatrudnienia w celu koordynacji polityk zatrudnienia państw
członkowskich na mocy wspólnie uzgodnionych wytycznych i zaleceń dotyczących zatrudnienia. Europejska strategia zatrudnienia jest obecnie najważniejszym na szczeblu europejskim instrumentem wdrażania celów strategii lizbońskiej w dziedzinie zatrudnienia i rynku pracy.
(4) Rada Europejska podczas posiedzenia w Lizbonie w dniach 23 i 24 marca 2000
r. uznała, że liczba mieszkańców Unii żyjących poniżej progu ubóstwa i dotkniętych wykluczeniem społecznym jest nie do przyjęcia i dlatego uznała za niezbędne podjęcie działań w celu dokonania zdecydowanego postępu w eliminowaniu
ubóstwa poprzez stawianie odpowiednich celów. Takie cele zostały uzgodnione przez Radę Europejską podczas posiedzenia w Nicei w dniach 7–9 grudnia
2000 r. Uzgodniono także, że polityka zwalczania wykluczenia społecznego powinna opierać się na otwartej metodzie koordynacji łączącej krajowe plany działania i inicjatywę Komisji na rzecz współpracy.
(5) Zmiany demograficzne stanowią poważne długookresowe wyzwanie dla systemów zabezpieczenia społecznego w kontekście ich zdolności zapewnienia odpowiednich świadczeń emerytalno-rentowych oraz ochrony zdrowia i opieki
długoterminowej o wysokiej jakości, które są dostępne dla wszystkich i mogą
być finansowane w długiej perspektywie czasowej. Ważne jest promowanie polityk, które pozwolą osiągnąć zarówno odpowiedni poziom ochrony socjalnej, jak
i trwałość systemów zabezpieczenia społecznego. Rada Europejska w Lizbonie
postanowiła, że współpraca w tej dziedzinie powinna opierać się na otwartej metodzie koordynacji.
(6) W tym kontekście należy zwrócić uwagę na szczególną sytuację osób migrujących, a także na znaczenie podejmowania działań w celu przekształcenia pracy
nierejestrowanej w oficjalne zatrudnienie.
(7) Zapewnienie minimalnych standardów oraz ciągłej poprawy warunków pracy
w Unii jest zasadniczym elementem europejskiej polityki społecznej i istotnym
ogólnym celem Unii Europejskiej. Wspólnota ma do odegrania istotną rolę w zakresie wspierania i uzupełniania działań państw członkowskich w obszarach bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników, warunków pracy, w tym konieczności godzenia pracy z życiem rodzinnym, ochrony pracowników po rozwiązaniu
umowy o pracę, informowania, uczestniczenia i przeprowadzania konsultacji
z pracownikami oraz reprezentowania i zbiorowej obrony interesów pracowników i pracodawców.
90
(8) Jedną z podstawowych zasad Unii Europejskiej jest niedyskryminacja. Artykuł
13 Traktatu przewiduje działania zwalczające dyskryminację ze względu na płeć,
pochodzenie rasowe i etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność,
wiek lub orientację seksualną. Zasadę niedyskryminacji wyraża również art. 21
Karty praw podstawowych Unii Europejskiej. Należy brać pod uwagę konkretne przejawy różnorodnych form dyskryminacji, jak również należy podejmować
równolegle właściwe działania mające na celu zapobieganie i zwalczanie dyskryminacji z jednego lub wielu względów. Dlatego też, rozważając dostępność i wyniki programu, należy uwzględnić szczególne potrzeby osób dotkniętych niepełnosprawnością dotyczące zapewnienia im pełnego i równego dostępu do działań
finansowanych w ramach programu Progress i ich wyników oraz oceny takich
działań, w tym rekompensatę dodatkowych kosztów ponoszonych przez te osoby
z racji ich niepełnosprawności. Zdobyte w ciągu wielu lat doświadczenie w zwalczaniu niektórych form dyskryminacji, w tym dyskryminacji ze względu na płeć,
może okazać się użyteczne w walce z innymi formami dyskryminacji.
(9) Na mocy artykułu 13 Traktatu Rada przyjęła następujące dyrektywy: dyrektywę
2000/43/WE z dnia 29 czerwca 2000 r. wprowadzającą w życie zasadę równego
traktowania osób bez względu na pochodzenie rasowe lub etniczne [9], która
zakazuje dyskryminacji ze względu na pochodzenie rasowe lub etniczne, między
innymi w odniesieniu do zatrudnienia, szkolenia zawodowego, edukacji, dóbr
i usług oraz ochrony socjalnej; dyrektywę 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r.
ustanawiającą ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy [10], która zakazuje dyskryminacji w zakresie zatrudnienia i pracy
ze względu na religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację
seksualną, oraz dyrektywę 2004/113/WE z dnia 13 grudnia 2004 r. wprowadzającą w życie zasadę równego traktowania mężczyzn i kobiet w zakresie dostępu do
towarów i usług oraz dostarczania towarów i usług [11].
(10) Zgodnie z art. 2 i 3 Traktatu równe traktowanie mężczyzn i kobiet jest podstawową zasadą prawa wspólnotowego. Dyrektywy i inne akty przyjęte na mocy
tej zasady odgrywają istotną rolę w poprawie sytuacji kobiet w Unii. Doświadczenia z działań na szczeblu wspólnotowym pokazują, że promowanie równości płci w politykach Wspólnoty i zwalczanie dyskryminacji w praktyce wymaga łączenia wzajemnie uzupełniających się instrumentów, w tym instrumentów
prawnych, narzędzi finansowych oraz działań włączających tę problematykę do
wszystkich dziedzin polityki. Zgodnie z zasadą równości mężczyzn i kobiet należy promować włączanie problematyki równouprawnienia płci do wszystkich
dziedzin polityki w ramach wszystkich sekcji niniejszego programu i działań podejmowanych w jego ramach.
(11) Wiele organizacji pozarządowych działających na różnych szczeblach może
wnieść istotny wkład na szczeblu europejskim poprzez kluczowe sieci sprzyjające zmianom orientacji politycznej w odniesieniu do ogólnych celów programu.
(12) W związku z tym, że cele niniejszej decyzji nie mogą zostać w wystarczającym
stopniu osiągnięte na poziomie państw członkowskich ze względu na potrzebę
91
DECYZJE
wymiany informacji na poziomie europejskim i upowszechniania dobrych praktyk na całym obszarze Wspólnoty, a mogą, ze względu na wielostronny charakteru działań i środków, zostać lepiej osiągnięte na szczeblu Wspólnoty, Wspólnota
może przyjąć środki zgodne z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu.
Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsza decyzja
nie wykracza poza zakres niezbędny do osiągnięcia tych celów.
(13) Niniejsza decyzja ustanawia kopertę finansową dla całego okresu trwania programu, która będzie zasadniczym punktem odniesienia dla organu budżetowego
w ciągu rocznej procedury budżetowej w rozumieniu pkt 37 porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 17 maja 2006 r. między Parlamentem Europejskim,
Radą i Komisją w sprawie dyscypliny budżetowej i należytego zarządzania finansami [12].
(14) Środki niezbędne do wykonania niniejszej decyzji powinny zostać przyjęte zgodnie z decyzją Rady 1999/468/WE z dnia 28 czerwca 1999 r. ustanawiającą warunki wykonywania uprawnień wykonawczych przyznanych Komisji [13].
(15) Ponieważ niniejszy program dzieli się na pięć sekcji, państwa członkowskie mogą
zastosować rotację swych przedstawicieli krajowych, zgodnie z tematyką podejmowaną przez komitet wspomagający Komisję,
STANOWIĄ, CO NASTĘPUJE:
Artykuł 1
Ustanowienie i czas trwania programu
1. Niniejsza decyzja ustanawia program wspólnotowy na rzecz zatrudnienia i solidarności społecznej Progress (zwany dalej „programem”), służący finansowemu wsparciu wdrażania celów Unii Europejskiej w dziedzinie zatrudnienia i spraw społecznych,
określonych w komunikacie Komisji w sprawie agendy społecznej i tym samym przyczyniający się do osiągnięcia celów strategii lizbońskiej w tych obszarach.
2. Program jest realizowany w okresie zaczynającym się dnia 1 stycznia 2007 r. i kończącym dnia 31 grudnia 2013 r.
Artykuł 2
Ogólne cele
1. Program służy realizacji następujących celów ogólnych:
a) poprawa znajomości i zrozumienia sytuacji w państwach członkowskich
(i innych uczestniczących państwach) poprzez analizy, oceny i ścisłe monitorowanie polityki;
92
b)
c)
d)
e)
f)
wspieranie rozwoju narzędzi i metod statystycznych oraz wspólnych
wskaźników, w miarę możliwości z podziałem na płeć i grupy wiekowe,
w obszarach objętych programem;
wspieranie i monitorowanie stosowania prawa wspólnotowego, tam
gdzie ma to zastosowanie, i celów polityki Wspólnoty w państwach
członkowskich oraz ocena ich skuteczności i wpływu;
promocja współpracy sieciowej, wzajemnego uczenia się, określania
i upowszechniania dobrych praktyk oraz nowatorskich sposobów podejścia na szczeblu europejskim;
zwiększanie świadomości zainteresowanych podmiotów oraz ogółu obywateli w zakresie polityk wspólnotowych oraz celów realizowanych w ramach każdej z pięciu sekcji;
rozwinięcie zdolności kluczowych sieci na szczeblu europejskim do promowania, wspierania i dalszego rozwijania polityk oraz celów wspólnotowych, tam, gdzie ma to zastosowanie.
2. Wszystkie sekcje programu i działania podejmowane w jego ramach promują włączanie problematyki równouprawnienia płci do wszystkich dziedzin polityki.
3. Wyniki osiągnięte w ramach poszczególnych sekcji i działań programu są rozpowszechniane, stosownie do potrzeb, wśród zaangażowanych stron i społeczeństwa.
Komisja dokonuje wymiany opinii z głównymi zaangażowanymi stronami, stosownie
do potrzeb.
Artykuł 3
Struktura programu
Program dzieli się na pięć następujących sekcji:
1) zatrudnienie;
2) ochrona socjalna i integracja społeczna;
3) warunki pracy;
4) walka z dyskryminacją i różnorodność;
5) równość płci.
Artykuł 4
Sekcja 1: Zatrudnienie
Sekcja 1 wspiera wdrażanie europejskiej strategii zatrudnienia (ESZ) poprzez:
93
DECYZJE
a)
poprawę zrozumienia sytuacji i perspektyw w dziedzinie zatrudnienia, w szczególności poprzez analizy i studia oraz opracowywanie danych statystycznych
i wspólnych wskaźników w ramach ESZ;
b)
monitorowanie i ocenę wdrażania europejskich wytycznych i zaleceń w dziedzinie zatrudnienia oraz ich wpływu, zwłaszcza poprzez wspólny raport o zatrudnieniu, oraz analizę wzajemnego oddziaływania pomiędzy ESZ, ogólnymi politykami gospodarczymi i społecznymi oraz innymi obszarami polityki;
c)
organizowanie wymiany poglądów na temat polityk, dobrych praktyk i innowacyjnych sposobów podejścia oraz promowanie wzajemnego uczenia się w kontekście ESZ;
d)
podnoszenie świadomości, upowszechnianie informacji i promowanie dyskusji
na temat wyzwań w dziedzinie zatrudnienia i polityki zatrudnienia oraz wdrażania krajowych programów reform, także wśród partnerów społecznych, podmiotów regionalnych i lokalnych oraz innych zainteresowanych stron.
Artykuł 5
Sekcja 2: Ochrona socjalna i integracja społeczna
Sekcja 2 wspiera wdrażanie otwartej metody koordynacji (OMK) w dziedzinie ochrony socjalnej i integracji społecznej poprzez:
a)
poprawę zrozumienia kwestii wykluczenia społecznego i ubóstwa, polityki ochrony socjalnej j i integracji społecznej, w szczególności poprzez analizy i studia oraz
opracowywanie danych statystycznych i wspólnych wskaźników w ramach OMK
w obszarze ochrony socjalnej i integracji społecznej;
b)
monitorowanie i ocenę wdrażania OMK w obszarze ochrony socjalnej i integracji
społecznej oraz jej wpływu na szczeblu krajowym i wspólnotowym, a także analizę wzajemnego oddziaływania pomiędzy OMK i innymi obszarami polityki;
c)
organizowanie wymiany poglądów na temat polityk, dobrych praktyk i innowacyjnych sposobów podejścia oraz promocję wzajemnego uczenia się w kontekście strategii ochrony socjalnej i integracji społecznej;
d)
na temat głównych wyzwań i kwestii politycznych powstających w kontekście koordynacji działań na szczeblu Wspólnoty w dziedzinie ochrony socjalnej i integracji społecznej, także wśród partnerów społecznych, podmiotów regionalnych
i lokalnych, organizacji pozarządowych oraz innych zainteresowanych stron;
94
e)
rozwijanie zdolności kluczowych sieci na szczeblu europejskim do promowania
i dalszego rozwijania celów polityki Wspólnoty i strategii w zakresie ochrony socjalnej i integracji społecznej.
Artykuł 6
Sekcja 3: Warunki pracy
Sekcja 3 wspiera poprawę środowiska i warunków pracy łącznie z bezpieczeństwem
i higieną pracy oraz godzeniem życia zawodowego z życiem rodzinnym poprzez:
a)
poprawę zrozumienia sytuacji związanej z warunkami pracy, w szczególności
poprzez analizy i studia oraz, w odpowiednich przypadkach, opracowywanie
danych statystycznych i wskaźników, jak również ocenę skuteczności i wpływu
istniejących przepisów, polityk i praktyk;
b)
wspieranie wdrażania wspólnotowego prawa pracy poprzez efektywne monitorowanie, organizację specjalistycznych szkoleń dla osób pracujących w tej dziedzinie, opracowywanie przewodników i współpracę sieciową w ramach wyspecjalizowanych organów, w tym partnerów społecznych;
c)
inicjowanie akcji zapobiegawczych i krzewienie kultury prewencji w dziedzinie
bezpieczeństwa i higieny pracy;
d)
podnoszenie świadomości, upowszechnianie informacji i promocję dyskusji na
temat głównych wyzwań i kwestii politycznych mających związek z warunkami
pracy, także wśród partnerów społecznych i innych zainteresowanych stron.
Artykuł 7
Sekcja 4: Walka z dyskryminacją i różnorodność
Sekcja 4 wspiera efektywne wdrażanie zasady niedyskryminacji i promuje włączanie
jej do wszystkich dziedzin polityk wspólnotowych poprzez:
a)
poprawę zrozumienia sytuacji związanej z dyskryminacją, w szczególności poprzez analizy i studia oraz, w odpowiednich przypadkach, opracowywanie danych statystycznych i wskaźników, jak również ocenę skuteczności i wpływu istniejących przepisów, polityk i praktyk;
b)
wspieranie wdrażania wspólnotowych przepisów antydyskryminacyjnych poprzez efektywne monitorowanie, organizację specjalistycznych szkoleń dla osób
pracujących w tej dziedzinie i współpracę sieciową wyspecjalizowanych organów
zajmujących się zwalczaniem dyskryminacji;
c)
podnoszenie świadomości, upowszechnianie informacji i promocję dyskusji na
temat głównych wyzwań i kwestii politycznych mających związek z dyskryminacją
95
DECYZJE
oraz włączenie walki z dyskryminacją do wszystkich dziedzin polityk wspólnotowych, także wśród partnerów społecznych, organizacji pozarządowych oraz
innych zainteresowanych stron;
d)
rozwijanie zdolności kluczowych sieci na szczeblu europejskim do wspierania
i dalszego rozwijania celów polityk wspólnotowych oraz strategii w dziedzinie
zwalczania dyskryminacji.
Artykuł 8
Sekcja 5: Równość płci
Sekcja 5 wspiera efektywne wdrażanie zasady równości płci oraz promuje włączenie
problematyki równouprawnienia płci do wszystkich dziedzin polityk wspólnotowych
poprzez:
a)
poprawę zrozumienia sytuacji związanej z kwestiami równouprawnienia i włączanie problematyki równouprawnienia płci do wszystkich dziedzin polityki,
w szczególności poprzez analizy i studia oraz opracowywanie danych statystycznych i, w odpowiednich przypadkach, wskaźników, jak również ocenę skuteczności i wpływu istniejących przepisów, polityk i praktyk;
b)
wspieranie wdrażania przepisów wspólnotowych dotyczących równości płci poprzez efektywne monitorowanie, organizację specjalistycznych szkoleń dla osób
pracujących w tej dziedzinie i współpracę sieciową wyspecjalizowanych organów
zajmujących się równouprawnieniem;
c)
na temat głównych wyzwań i kwestii politycznych związanych z równością płci
oraz włączenie problematyki równouprawnienia płci do wszystkich dziedzin polityki, także wśród partnerów społecznych, organizacji pozarządowych oraz innych grup interesów;
d)
rozwijanie zdolności kluczowych sieci na szczeblu europejskim do wspierania
i dalszego rozwijania celów polityk wspólnotowych oraz strategii w dziedzinie
równouprawnienia płci.
Artykuł 9
Rodzaje działań
1. W ramach programu finansowane będą następujące rodzaje działań, które w odpowiednich przypadkach mogą być realizowane w układzie ponadnarodowym:
a) działania analityczne:
(i) gromadzenie, opracowywanie i upowszechnianie danych i informacji statystycznych;
96
(ii) opracowywanie i upowszechnianie wspólnych metodologii i, w odpowiednich przypadkach, wskaźników lub wartości wzorcowych;
(iii) wykonywanie studiów, analiz i badań oraz upowszechnianie ich
wyników;
(iv) wykonywanie ocen i analiz wpływu oraz upowszechnianie ich
wyników;
(v) opracowanie i publikowanie przewodników, sprawozdań i materiałów szkoleniowych poprzez Internet lub inne media;
b) działania związane z wzajemnym uczeniem się, świadomością
i upowszechnianiem:
(i) określanie i wymiana dobrych praktyk, innowacyjnych sposobów
podejścia i doświadczeń oraz organizowanie wzajemnego przeglądu
i wzajemnego uczenia się w ramach spotkań/warsztatów/seminariów
na szczeblu europejskim, ponadnarodowym lub krajowym, uwzględniając, o ile to możliwe, szczególne okoliczności krajowe;
(ii) organizowanie konferencji/seminariów prezydencji;
(iii) organizowanie konferencji/seminariów w ramach wspierania rozwoju i wdrażania prawa i celów politycznych Wspólnoty;
(iv) organizowanie kampanii i imprez medialnych;
(v) opracowywanie i publikowanie materiałów informacyjnych, jak również wyników programu;
c) wspieranie głównych podmiotów:
(i) wsparcie dla pokrycia kosztów obsługi bieżącej najważniejszych sieci
na szczeblu europejskim, których działanie ma związek z realizacją
celów programu;
(ii) organizowanie grup roboczych urzędników krajowych w celu monitorowania stosowania prawa wspólnotowego;
(iii) finansowanie specjalistycznych seminariów przeznaczonych dla osób
pracujących w tej dziedzinie, najważniejszych urzędników i innych
istotnych podmiotów;
(iv) współpraca sieciowa między wyspecjalizowanymi organami na szczeblu europejskim;
(v) finansowanie sieci eksperckich;
(vi) finansowanie obserwatoriów na szczeblu europejskim;
(vii) wymiana pracowników pomiędzy administracjami krajowymi;
(viii) współpraca z instytucjami międzynarodowymi.
2. Działania przewidziane w ust. 1 lit. b) charakteryzują się rozbudowanym wymiarem
europejskim, właściwą skalą, pozwalającą zapewnić istotną europejską wartość dodaną, i są prowadzone przez władze państwowe, regionalne lub lokalne, wyspecjalizowane organy przewidziane w ramach przepisów wspólnotowych lub podmioty uznawane
za odgrywające kluczową rolę na swoim obszarze.
3. W ramach programu nie będą finansowane żadne środki dotyczące przygotowywania i przeprowadzania Lat Europejskich.
97
DECYZJE
Artykuł 10
Dostęp do programu
1. Dostęp do programu jest otwarty dla wszystkich publicznych i prywatnych organów, podmiotów i instytucji, w szczególności dla:
a) państw członkowskich;
b) publicznych służb zatrudnienia i prowadzonych przez nie biur
zatrudnienia;
c) władz lokalnych i regionalnych;
d) wyspecjalizowanych organów przewidzianych w przepisach
wspólnotowych;
e) partnerów społecznych;
f) organizacji pozarządowych, w szczególności zorganizowanych na szczeblu europejskim;
g) wyższych uczelni i placówek badawczych;
h) specjalistów ds. oceny;
i)
krajowych urzędów statystycznych;
j)
środków masowego przekazu.
2. Również Komisja może bezpośrednio uczestniczyć w programie w zakresie działań
przewidzianych w art. 9 ust. 1 lit. a) i b).
Artykuł 11
Sposób ubiegania się o wsparcie
1. Rodzaje działań określone w art. 9 mogą być finansowane poprzez:
a) umowę o świadczenie usług zawartą w następstwie przetargu, w której
to sytuacji procedury Eurostatu stosuje się do współpracy z krajowymi
urzędami statystycznymi;
b) częściowe dofinansowanie następujące po wezwaniu do składania wniosków, w którym to przypadku kwota współfinansowania przez Wspólnotę nie może z zasady przekroczyć 80 % całkowitych wydatków poniesionych przez odbiorcę. Wszelkie dotacje przekraczające ten poziom mogą
zostać przyznane wyłącznie w wyjątkowych wypadkach i po dokładnym
zbadaniu sprawy.
2. Rodzajom działań przewidzianym w art. 9 ust. 1 może być przyznane wsparcie finansowe na wniosek, na przykład państw członkowskich, zgodnie z odpowiednimi
przepisami rozporządzenia Rady (WE, Euratom) nr 1605/2002 z dnia 25 czerwca
2002 r. w sprawie rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do budżetu
ogólnego Wspólnot Europejskich [14], w szczególności jego art. 110, oraz rozporządzeniem Komisji (WE, Euratom) nr 2342/2002 z dnia 23 grudnia 2002 r. ustanawiającym szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia (WE, Euratom) nr 1605/2002 [15]
98
w sprawie rozporządzenia finansowego stosowanego do budżetu ogólnego Wspólnot
Europejskich, w szczególności jego art. 168.
Artykuł 12
Przepisy wykonawcze
1. Środki niezbędne do wdrożenia niniejszej decyzji związane z wymienionymi niżej
zagadnieniami przyjmowane są zgodnie z procedurą, o której mowa w art. 13 ust. 2:
a) ogólne wytyczne dotyczące wdrożenia programu;
b) roczny program pracy dotyczący wdrożenia programu, podzielony na
poszczególne sekcje;
c) wsparcie finansowe zapewniane przez Wspólnotę;
d) budżet roczny, z zastrzeżeniem art. 17;
e) procedury wyboru działań objętych wsparciem Wspólnoty i przedstawiony przez Komisję projekt wykazu działań, które mają otrzymać takie
wsparcie;
f) kryteria oceny programu, w tym związane z efektywnym wykorzystaniem nakładów i rozwiązaniami w dziedzinie upowszechniania i przekazywania wyników.
2. Środki niezbędne do wykonania niniejszej decyzji odnoszące się do wszelkich zagadnień, innych niż te, o których mowa w ust. 1, są przyjmowane zgodnie z procedurą,
o której mowa w art. 13 ust. 3.
Artykuł 13
Komitet
1. Komisja jest wspierana przez komitet.
2. W przypadku odniesienia do niniejszego ustępu stosuje się art. 4 i 7 decyzji 1999/468/
WE, z uwzględnieniem przepisów art. 8 tej decyzji.
Okres przewidziany w art. 4 ust. 3 decyzji 1999/468/WE ustala się na dwa miesiące.
3. W przypadku odniesienia do niniejszego ustępu stosuje się art. 3 i 7 decyzji 1999/468/
WE, z uwzględnieniem przepisów art. 8 tej decyzji.
4. Komitet przyjmuje swój regulamin.
99
DECYZJE
Artykuł 14
Współpraca z innymi komitetami
1. Komisja ustanawia niezbędne powiązania z Komitetem ds. Ochrony Socjalnej i Komitetem Zatrudnienia w celu zapewnienia, że są one regularnie i odpowiednio informowane o wdrażaniu działań, o których mowa w niniejszej decyzji.
2. Komisja informuje również inne zainteresowane komitety o działaniach podejmowanych w ramach pięciu sekcji programu.
3. W odpowiednich przypadkach Komisja ustanawia regularną, usystematyzowaną
współpracę pomiędzy komitetem, o którym mowa w art. 13, a komitetami monitorującymi ustanowionymi na potrzeby innych odpowiednich polityk, instrumentów
i działań.
Artykuł 15
1. Komisja, we współpracy z państwami członkowskimi, zapewnia ogólną spójność
z innymi politykami, instrumentami i działaniami Unii i Wspólnoty, w szczególności
poprzez ustanawianie właściwych mechanizmów koordynacji działań programu z odpowiednimi działaniami w obszarach badań, wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, kultury, edukacji, szkoleń i polityki wobec młodzieży oraz w dziedzinach
związanych z rozszerzeniem i stosunkami zewnętrznymi Wspólnoty, a także z polityką regionalną i ogólną polityką gospodarczą. Szczególną uwagę zwraca się na możliwe
efekty synergii pomiędzy niniejszym programem a programami w obszarze edukacji
i szkoleń.
2. Komisja i państwa członkowskie zapewniają spójność, komplementarność i niepowielanie działań w ramach programu z innymi właściwymi działaniami Unii i Wspólnoty, w szczególności prowadzonymi w ramach funduszy strukturalnych, a w szczególności Europejskiego Funduszu Socjalnego.
3. Komisja zapewnia, że wydatkami objętymi programem i ponoszonymi w ramach
programu nie zostają obciążone żadne inne instrumenty finansowe Wspólnoty.
4. Komisja regularnie informuje Komitet, o którym mowa w art. 13, o innych działaniach wspólnotowych przyczyniających się do realizacji celów strategii lizbońskiej
w dziedzinie określonej w agendzie społecznej.
5. Państwa członkowskie dołożą wszelkich starań w celu zapewnienia spójności i komplementarności działań realizowanych w ramach programu z działaniami prowadzonymi na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym.
100
Artykuł 16
Udział państw trzecich
Program jest otwarty dla udziału:
— państw EFTA/EOG na warunkach ustanowionych w Porozumieniu EOG,
— krajów przystępujących i kandydujących stowarzyszonych z Unią Europejską, jak
również państw z obszaru zachodnich Bałkanów, włączonych w proces stabilizacji
i stowarzyszenia.
Artykuł 17
Finansowanie
1. Koperta finansowa dla wdrażania działań wspólnotowych, o których mowa w niniejszej decyzji, w okresie od dnia 1 stycznia 2007 r. do dnia 31 grudnia 2013 r. wynosi
657 590 000 EUR [*].
2. W całym okresie programu podział finansowania pomiędzy poszczególne sekcje
uwzględnia następujące limity dolne:
Sekcja 1
Sekcja 2
Sekcja 3
Sekcja 4
Sekcja 5
Zatrudnienie
Ochrona socjalna i integracja społeczna
Warunki pracy
Walka z dyskryminacją i różnorodność
Równość płci
23 %
30 %
10 %
23 %
12 %.
3. Maksymalnie 2 % koperty finansowej zostanie przeznaczone na wdrożenie programu, by pokryć na przykład wydatki związane z funkcjonowaniem komitetu przewidzianego w art. 13 lub ocenami dokonywanymi zgodnie z art. 19.
4. Roczne przydziały środków są autoryzowane przez organ budżetowy w granicach
ram finansowych.
5. Komisja może korzystać z pomocy technicznej lub administracyjnej, z obopólną
korzyścią dla Komisji i beneficjentów, oraz z wydatków pomocniczych.
Artykuł 18
Ochrona interesów finansowych Wspólnoty
1. Komisja zapewnia ochronę finansowych interesów Wspólnoty podczas wdrażania
działań finansowanych na mocy niniejszej decyzji, w drodze stosowania odpowiednich środków zapobiegających oszustwom, korupcji i innym nielegalnym działaniom,
efektywnych kontroli i odzyskiwania kwot nienależnie wypłaconych oraz, w razie
101
DECYZJE
wykrycia nieprawidłowości, poprzez skuteczne, proporcjonalne i odstraszające kary,
zgodnie z rozporządzeniami Rady (WE, Euratom) nr 2988/95 z dnia 18 grudnia 1995 r.
w sprawie ochrony interesów finansowych Wspólnot Europejskich [16] i (Euratom,
WE) nr 2185/96 z dnia 11 listopada 1996 r. w sprawie kontroli na miejscu oraz inspekcji przeprowadzanych przez Komisję w celu ochrony interesów finansowych Wspólnot Europejskich przed nadużyciami finansowymi i innymi nieprawidłowościami [17]
oraz rozporządzeniem (WE) nr 1073/1999 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25
maja 1999 r. dotyczące dochodzeń prowadzonych przez Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) [18].
2. W odniesieniu do działań wspólnotowych finansowanych na mocy niniejszej decyzji, pojęcie nieprawidłowości, o którym mowa w art. 1 ust. 2 rozporządzenia (WE,
Euratom) nr 2988/95, oznacza wszelkie przypadki naruszenia przepisów prawa wspólnotowego lub niedotrzymania zobowiązania umownego wynikające z działania lub
zaniechania ze strony podmiotu gospodarczego, skutkujące lub mogące skutkować
narażeniem budżetu ogólnego Unii Europejskiej lub innych budżetów zarządzanych
przez nią na nieuzasadniony wydatek.
3. Umowy i porozumienia, jak również porozumienia z uczestniczącymi państwami
trzecimi wynikające z niniejszej decyzji umożliwiają w szczególności nadzór i kontrolę
finansową ze strony Komisji (lub wszelkich upoważnionych przez nią przedstawicieli)
i audyty Trybunału Obrachunkowego, w razie potrzeby prowadzone na miejscu.
Artykuł 19
1. W celu zapewnienia regularnego monitorowania programu i umożliwienia jego niezbędnych zmian Komisja sporządza doroczne sprawozdania z działalności, koncentrujące się na wynikach osiągniętych dzięki programowi, i przekazuje je do komitetu,
o którym mowa w art. 13.
2. Poszczególne sekcje programu poddawane są śródokresowej ocenie, która dostarczy
ogólne podsumowanie programu w celu określenia osiągniętego postępu w zakresie
realizacji celów programu, efektywnego wykorzystywania zasobów i europejskiej wartości dodanej programu. Uzupełnieniem tej oceny mogą być oceny bieżące. Ocen takich dokonuje Komisja przy pomocy ekspertów zewnętrznych. Dostępne wyniki ocen
są zamieszczane w sprawozdaniach z działalności, o których mowa w ust. 1.
3. Aby zmierzyć wpływ wywarty przez cele programu i europejską wartość dodaną
programu, Komisja dokona do dnia 31 grudnia 2015 r. przy pomocy ekspertów zewnętrznych oceny ex post, obejmującej całość programu. Komisja przekazuje ocenę
dokonaną przez ekspertów Parlamentowi Europejskiemu, Radzie, Europejskiemu Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu i Komitetowi Regionów.
102
4. Wdrażanie poszczególnych sekcji programu, w tym przedstawienie wyników i dialog odnośnie do przyszłych priorytetów, jest omawiane w ramach forum dotyczącego
wdrażania agendy społecznej.
Artykuł 20
Wejście w życie
Niniejsza decyzja wchodzi w życie dwudziestego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.
Sporządzono w Strasburgu, dnia 24 października 2006 r.
J. BORRELL FONTELLES
Przewodniczący
Przypisy:
[1] Dz.U. C 255 z 14.10.2005, str. 67.
[2] Dz.U. C 164 z 5.7.2005 , str. 48.
[3] Opinia Parlamentu Europejskiego z dnia 6 września 2005 r. (Dz.U. C 193 E z 17.8.2006,
str. 99), wspólne stanowisko Rady z dnia 18 lipca 2006 r. (Dz.U. C 238 E z 3.10.2006,
str. 31), stanowisko Parlamentu Europejskiego z dnia 27 września 2006 r. (dotychczas
nieopublikowane w Dzienniku Urzędowym).
[4] Dz.U. L 303 z 2.12.2000, str. 23.
[5] Dz.U. L 17 z 19.1.2001, str. 22. Decyzja zmieniona decyzją nr 1554/2005/WE (Dz.U. L
255 z 30.9.2005, str. 9).
[6] Dz.U. L 10 z 12.1.2002, str. 1. Decyzja ostatnio zmieniona decyzją nr 786/2004/WE
(Dz.U. L 138 z 30.4.2004, str. 7).
[7] Dz.U. L 170 z 29.6.2002, str. 1. Decyzja zmieniona decyzją nr 786/2004/WE.
[8] Dz.U. L 157 z 30.4.2004, str. 18. Decyzja zmieniona decyzją nr 1554/2005/WE.
[9] Dz.U. L 180 z 19.7.2000, str. 22.
[10] Dz.U. L 303 z 2.12.2000, str. 16.
[11] Dz.U. L 373 z 21.12.2004, str. 37.
[12] Dz.U. C 139 z 14.6.2006, str. 1.
[13] Dz.U. L 184 z 17.7.1999, str. 23. Decyzja zmieniona decyzją 2006/512/WE (Dz.U. L 200
z 22.7.2006, str. 11).
[14] Dz.U. L 248 z 16.9.2002, str. 1.
[15] Dz.U. L 357 z 31.12.2002, str. 1. Rozporządzenie ostatnio zmienione rozporządzeniem
(WE, Euratom) nr 1248/2006 (Dz.U. L 227 z 19.8.2006, str. 3).
[16] Dz.U. L 312 z 23.12.1995, str. 1.
[17] Dz.U. L 292 z 15.11.1996, str. 2.
[18] Dz.U. L 136 z 31.5.1999, str. 1.
[*] Kwota ta opiera się na wyliczeniach z 2004 r. i jest przedmiotem dostosowania technicznego w celu uwzględnienia inflacji.
DECYZJA RADY
w sprawie przyjęcia zasad ustanawiających warunki przyznawania
pomocy finansowej jako dodatku do renty lub emerytury
współmałżonka pozostającego przy życiu, który cierpi z powodu
poważnej lub przewlekłej choroby lub jest niepełnosprawny
(2006/6/WE, Euratom)
uwzględniając Regulamin pracowniczy urzędników Wspólnot Europejskich, ustanowiony rozporządzeniem (EWG, Euratom, EWWiS) nr 259/68 [1], w szczególności
jego art. 76a,
uwzględniając opinię Komitetu ds. Regulaminu Pracowniczego,
uwzględniając fakt, że do instytucji Wspólnot Europejskich należy ustanowienie
w drodze porozumienia warunków przyznawania pomocy finansowej jako dodatku
do renty lub emerytury współmałżonka pozostającego przy życiu dotkniętego niepełnosprawnością lub poważną bądź przewlekłą chorobą,
PRZYJMUJE NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:
Artykuł 1
W ramach działań o charakterze socjalnym przewidzianych w Regulaminie pracowniczym, świadczenia emerytalne współmałżonka pozostałego przy życiu dotkniętego
niepełnosprawnością lub poważną bądź przewlekłą chorobą mogą zostać uzupełnione
pomocą finansową, która na podstawie oceny sytuacji socjalnej i medycznej danej osoby jest wypłacana przez instytucję w czasie trwania poważnej lub przewlekłej choroby
bądź niepełnosprawności.
Artykuł 2
Decyzję o przyznaniu pomocy zgodnie z art. 76a Regulaminu pracowniczego podejmuje organ powołujący Komisji Europejskiej.
Zarządzanie środkami przeznaczonymi na wykorzystanie w ramach art. 76a Regulaminu pracowniczego leży w gestii Komisji Europejskiej.
103
104
Artykuł 3
Współmałżonek pozostały przy życiu lub jego prawny przedstawiciel (dalej zwany wnioskodawcą) składa wniosek w dziale socjalnym instytucji odpowiedzialnej za
ustalanie uprawnień emerytalnych i rentowych zainteresowanego współmałżonka
pozostałego przy życiu. Wnioskowi towarzyszy stosowna dokumentacja medyczna
sporządzona przez lekarza prowadzącego, z dołączonymi, tam gdzie to właściwe, dokumentami poświadczającymi, opisująca poważną lub przewlekłą chorobę względnie
niepełnosprawność oraz środki niezbędne do złagodzenia skutków niepełnosprawności lub poważnej bądź przewlekłej choroby.
Artykuł 4
Organ powołujący Komisji Europejskiej podejmuje decyzję, z uwzględnieniem przeznaczenia, o którym mowa w art. 1, na podstawie opinii lekarskiej i opinii na temat
warunków socjalnych zainteresowanej osoby.
Artykuł 5
Uwzględniając opinię lekarza prowadzącego, lekarz instytucji odpowiedzialnej w rozumieniu art. 3 wydaje swoją opinię na temat rozpoznania, stopnia zaawansowania
i szacowanego okresu trwania choroby lub niepełnosprawności. Wypowiada się również na temat środków, jakie należy podjąć celem złagodzenia skutków choroby lub
niepełnosprawności. W przypadku nieprzychylnej opinii lekarza instytucji dokumentacja zostaje przekazana do zaopiniowania przez komisję złożoną z lekarza instytucji,
lekarza prowadzącego wnioskodawcy i trzeciego lekarza wyznaczonego przez dwóch
pierwszych lekarzy w drodze porozumienia.
Artykuł 6
Opinię na temat sytuacji socjalnej wnioskodawcy sporządza pracownik socjalny instytucji odpowiedzialnej w rozumieniu art. 3. Opinia ta uwzględnia opinię lekarską
i zawiera analizę sytuacji socjalnej oraz rzeczywistych potrzeb związanych z chorobą
lub niepełnosprawnością zwłaszcza sytuację finansową, dochody i koszty wnioskodawcy. Na podstawie opinii lekarskiej i analizy, pracownik socjalny, zgodnie z art. 10,
określa wysokość stawki, która zostanie przyznana jako pomoc finansowa, czas, na
jaki pomoc ta zostanie przyznana oraz konieczność przeprowadzenia ponownej analizy sytuacji socjalnej i stanu zdrowia zainteresowanej osoby. W razie sporu między
wnioskodawcą, z jednej strony, a pracownikiem socjalnym, z drugiej strony, odnośnie
do analizy socjalno-ekonomicznej, dokumentacja zostaje przekazana do rozpatrzenia
przez Wspólny Komitet powołany z inicjatywy Komisji.
Artykuł 7
Organ powołujący Komisji Europejskiej podejmuje decyzję na podstawie opinii wydanych zgodnie z art. 5 i 6 w terminie dwóch miesięcy od daty złożenia wniosku. Jeśli
pomoc finansowa zostanie przyznana, jest ona skuteczna od pierwszego dnia miesiąca
105
DECYZJE
następującego po dacie złożenia wniosku i zostaje przyznana na okres maksymalnie
12 miesięcy.
Artykuł 8
W przypadku gdy upłynął okres udzielania pomocy finansowej przyznanej zgodnie
z decyzją organu powołującego, ale nadal występuje upośledzenie albo poważna lub
przewlekła choroba, możliwe jest przedłużenie udzielania pomocy. Organ powołujący
decyduje o przedłużeniu udzielania pomocy finansowej odpowiednio na podstawie
nowej opinii lekarskiej oraz na podstawie opinii na temat sytuacji socjalnej zainteresowanej osoby zgodnie z przepisami art. 5 i 6. Jeśli organ powołujący podejmie decyzję
o przedłużeniu udzielania pomocy finansowej, pomoc ta będzie skuteczna od pierwszego dnia miesiąca następującego po ostatnim miesiącu obowiązywania poprzedniej
decyzji.
Artykuł 9
Wnioskodawca musi ujawnić swoją sytuację finansową (tzn. aktywa, nieruchomości
i rzeczy ruchome) oraz złożyć, na podstawie ostatniej deklaracji podatkowej, honorowe oświadczenie o swoich dochodach (świadczenie emerytalne lub rentowe wypłacane przez instytucję, inne możliwe świadczenia pobierane z wszelkich innych źródeł,
dodatki związane z niepełnosprawnością lub poważną/przewlekłą chorobą, jak również każde inne źródło dochodu).
Artykuł 10
Współmałżonek pozostały przy życiu otrzymuje pomoc finansową na podstawie wyżej wymienionych art. 4, 5, 6 i 7, o ile potwierdzona została poważna lub przewlekła
choroba bądź niepełnosprawność; pomoc ta obliczana jest w następujący sposób:
– kwota odpowiadająca kosztom związanym z poważną lub przewlekłą chorobą bądź
niepełnosprawnością, niezwracana z innego źródła, plus minimum środków utrzymania, pomniejszone o dochody zainteresowanej osoby zgodnie z art. 9. Kwota pomocy nie może jednak przekroczyć kwoty wymienionych kosztów.
Artykuł 11
Interwencja finansowa instytucji odbywa się miesięcznie, jeśli czas trwania poważnej
lub przewlekłej choroby bądź niepełnosprawności, według opinii lekarskiej, przekracza jeden miesiąc; w innym przypadku płatność jest jednorazowa.
Artykuł 12
Wnioskodawca niezwłocznie zgłasza w dziale socjalnym instytucji odpowiedzialnej
w rozumieniu art. 3 wszelkie zmiany dotyczące swojej sytuacji.
106
Artykuł 13
Trzy lata od wejścia w życie tych przepisów, a następnie co trzy lata, Komisja przedkłada
szczegółowe sprawozdanie na temat ich stosowania, łącznie z podaniem średniej rocznej wysokości przyznanej pomocy finansowej oraz łącznych skutków finansowych.
Artykuł 14
Niniejsze przepisy wchodzą w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po
dniu, w którym prezes Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich zatwierdził wspólne porozumienie między instytucjami przewidziane w art. 76a Regulaminu
pracowniczego.
Niniejsze przepisy stosuje się od dnia 1 maja 2004 r.
Sporządzono w Brukseli, dnia 12 grudnia 2005 r.
W imieniu Rady
J. Straw
Przewodniczący
Przypis:
[1] Dz.U. L 56 z 4.3.1968, str. 1. Regulamin ostatnio zmieniony rozporządzeniem
(WE, Euratom) nr 31/2005 (Dz.U. L 8 z 12.1.2005, str. 1).
DECYZJA RADY
z dnia 3 grudnia 2001 roku
w sprawie Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych 2003 [1]
(2001/903/WE)
mając na uwadze Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, a zwłaszcza jego art.
13,
mając na uwadze wniosek Komisji[2],
mając na uwadze opinię Parlamentu Europejskiego[3],
mając na uwadze opinię Komitetu Ekonomiczno-Społecznego[4],
mając na uwadze opinię Komitetu Regionów[5],
a także zważywszy, że:
(1) promowanie wysokiego poziomu zatrudnienia i ochrony społecznej oraz podniesienie poziomu i jakości życia populacji państw członkowskich są celami
Wspólnoty Europejskiej;
(2) Wspólnotowa Karta Podstawowych Praw Społecznych Pracowników uznaje potrzebę podjęcia odpowiednich działań w celu zapewnienia integracji społecznej
i ekonomicznej osób niepełnosprawnych;
(3) Rezolucja Rady oraz Ministrów Edukacji spotykających się w ramach Rady
w dniu 31 maja 1990 roku dotycząca integracji dzieci i młodych osób niepełnosprawnych w zwykłych systemach edukacji stanowi, że „państwa członkowskie uzgodniły intensyfikację, tam gdzie jest to niezbędne, swoich wysiłków, aby
integrować lub udzielać poparcia dla integracji uczniów i studentów niepełnosprawnych, we wszystkich stosownych przypadkach, w zwykłych systemach
edukacyjnych”;
(4) Rezolucja Rady oraz przedstawicieli rządów państw członkowskich spotykających się w ramach Rady w dniu 20 grudnia 1996 roku w sprawie równych szans
dla osób niepełnosprawnych[6], a także Rezolucja Rady z dnia 17 czerwca 1999
roku w sprawie równych szans zatrudnienia dla osób niepełnosprawnych[7] potwierdzają podstawowe prawa osób niepełnosprawnych do równego dostępu do
społecznych i gospodarczych możliwości;
(5) Wnioski z posiedzenia Rady Europejskiej, jakie odbyło się w Lizbonie w dniach
23 i 24 marca 2000 roku, wzywają państwa członkowskie do zwrócenia większej uwagi na zjawisko wykluczenia społecznego przy okazji realizacji przez nie
polityki zatrudnieniowej, edukacyjnej i szkoleniowej, zdrowotnej i mieszkanio-
107
108
wej oraz do określenia działań priorytetowych dotyczących określonych grup
docelowych, takich jak osoby niepełnosprawne;
(6) Europejska Agenda Społeczna przyjęta podczas spotkania Rady Europejskiej
w Nicei, jakie odbyło się w dniach 7, 8 i 9 grudnia 2000 roku[8], stwierdza, że
Unia Europejska rozszerzy, zwłaszcza w okresie trwania Europejskiego Roku
Osób Niepełnosprawnych (2003), „wszelkie działania zmierzające do osiągnięcia pełniejszej integracji osób niepełnosprawnych we wszystkich dziedzinach
życia”;
(7) Rok 2003 podkreśli dziesiątą rocznicę przyjęcia przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych Standardowych Zasad Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych, które umożliwiły dokonanie znaczącego postępu w podejściu
do zagadnienia niepełnosprawności zgodnie z zasadami praw człowieka;
(8) niniejsza decyzja respektuje podstawowe prawa i przestrzega zasad uznanych
zwłaszcza w Karcie Podstawowych Praw Unii Europejskiej[9]; niniejsza Decyzja
stara się w szczególności promować stosowanie zasady niedyskryminacji oraz
integracji osób niepełnosprawnych;
(9) Parlament Europejski, Komitet Ekonomiczno-Społeczny oraz Komitet Regionów
wywierają nacisk na Wspólnotę, aby zwiększyła swój wkład w wysiłki podejmowane przez państwa członkowskie w celu promowania równych szans dla osób
niepełnosprawnych w celu integrowania ich w społeczeństwie;
(10) w dniu 12 maja 200 roku Komisja przyjęła komunikat zatytułowany „Ku Europie
bez barier dla osób niepełnosprawnych”, w którym zobowiązała się do rozwijania i wspierania wszechstronnej i zintegrowanej strategii, aby zająć się barierami
społecznymi, architektonicznymi oraz związanymi z projektowaniem, które niepotrzebnie ograniczają osobom niepełnosprawnym dostęp do społecznych i gospodarczych możliwości; Parlament przyjął podobną uchwałę jednomyślnie;
(11) ogólne ramy na rzecz równego traktowania przy zatrudnieniu i wykonywaniu
zawodu, zawarte w Dyrektywie Rady 2000/78/WE[10] oraz wspólnotowym programie działania dla zwalczania dyskryminacji, aby wspierać i uzupełniać środki
prawne na szczeblu Wspólnoty i państw członkowskich wprowadzone na mocy
Decyzji Rady 2000/750/WE[11], mają na celu zmianę praktyk i postaw poprzez
mobilizowanie zainteresowanych stron oraz sprzyjanie wymianie informacji
i dobrej praktyki;
(12) ponieważ wykluczanie osób niepełnosprawnych z rynku pracy jest nieodłącznie
związane z kwestią postaw i brakiem informacji na temat niepełnosprawności,
konieczne jest zwiększanie zrozumienia przez społeczeństwo praw, potrzeb i potencjału osób niepełnosprawnych, a także wymagany jest wspólny wysiłek różnych partnerów, by rozwijać i promować przepływ informacji i wymianę dobrej
praktyki;
DECYZJE
109
(13) podnoszenie świadomości zależy głównie od skutecznych działań na poziomie
państw członkowskich, które powinny być uzupełniane przez uzgodnione wysiłki podejmowane na szczeblu Wspólnoty; Europejski Rok Osób Niepełnosprawnych mógłby spełnić rolę katalizatora w procesie podnoszenia świadomości
i nadaniu tym działaniom rozmachu;
(14) konieczne jest zapewnienie zgodności i komplementarności z innymi działaniami Wspólnoty, zwłaszcza z działaniami w celu zwalczania dyskryminacji i wykluczenia społecznego oraz w celu promowania praw człowieka, edukacji i szkoleń oraz równości płci;
(15) wspólne oświadczenie z dnia 20 lipca 2000 roku przewiduje wypowiedzenie się
władz budżetowych w sprawie, czy nowe projekty mające skutki budżetowe dają
się pogodzić z ramami finansowymi bez jakiegokolwiek osłabienia istniejącej
polityki;
(16) Układ o Europejskim Obszarze Gospodarczym (the Agreement on the European Economic Area - EEA Agreement) (Układ EEA) zapewnia bliższą współpracę
w dziedzinie społecznej pomiędzy Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, oraz krajami Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego
Handlu (the European Free Trade Association) uczestniczącymi w Europejskim
Obszarze Gospodarczym (the European Economic Area) (EFTA/EEA), z drugiej
strony; należy przyjąć postanowienia umożliwiające uczestnictwo, z jednej strony, państw kandydujących z Europy Środkowej i Wschodniej, zgodnie z warunkami określonymi w Europejskich Układach Stowarzyszeniowych i ich protokółach dodatkowych oraz w decyzjach odpowiednich Rad Stowarzyszeniowych,
a z drugiej strony, Cypru, Malty i Turcji, przy finansowaniu z dodatkowo przeznaczonych środków zgodnie z procedurami, jakie zostaną uzgodnione z tymi
krajami (Provisions should be made for participation, on the one hand, by the candidate countries of central and eastern Europe , in accordance with conditions established in the Europe Agreements, in their additional protocols and in the respective
Association Councils, on the other hand, by Cyprus, Malta and Turkey, funded by
additional appropriations in accordance with procedures to be agreed with those
countries);
(17) kwota środków finansowych związanych ze sprawą, w rozumieniu paragrafu 34 Międzyinstytucjonalnego Porozumienia z dnia 6 maja 1999 roku pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją w sprawie dyscypliny budżetowej i poprawy procedur budżetowych[12], jest zawarta w niniejszej decyzji, nie
wpływając przez to na uprawnienia władz budżetowych, jakie zostały określone
w Traktacie;
(18) ponieważ cele proponowanego działania zmierzającego do wytworzenia na szczeblu Wspólnoty świadomości na temat praw osób niepełnosprawnych nie mogą
być w wystarczającym stopniu osiągnięte przez same państwa członkowskie z powodu, między innymi, wielostronnego partnerstwa, ponadnarodowej wymiany
informacji oraz upowszechniania dobrej praktyki na terenie całej Wspólnoty,
110
a mogą być lepiej osiągnięte na szczeblu Wspólnoty, Wspólnota może przyjąć
środki, zgodnie z zasadą pomocniczości, jak to zostało postanowione w art. 5
Traktatu; zgodnie z zasadą proporcjonalności, określoną w tym artykule, niniejsza decyzja nie wykracza poza to, co jest niezbędne, aby osiągnąć te cele;
(19) środki niezbędne dla realizacji niniejszej decyzji powinny być przyjęte zgodnie
z Decyzją Rady 1999/468/WE z dnia 28 czerwca 1999 roku ustanawiającą procedury realizacji uprawnień wykonawczych przyznanych Komisji[13],
POSTANAWIA, CO NASTĘPUJE:
Artykuł 1
Ustanowienie Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych
Rok 2003 ustanawia się „Europejskim Rokiem Osób Niepełnosprawnych”.
Artykuł 2
Cele
Za cele Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych przyjmuje się:
a)
podniesienie świadomości o prawie osób niepełnosprawnych do ochrony przed
dyskryminacją oraz do pełnego i równego korzystania z ich praw;
b)
zachęcanie do przemyślenia i przedyskutowania rozwiązań, jakie są potrzebne
w celu promowania równych szans osób niepełnosprawnych w Europie;
c)
promowanie wymiany doświadczeń dotyczących dobrej praktyki oraz skutecznych strategii opracowanych na szczeblu lokalnym, krajowym i europejskim;
d)
pobudzenie współpracy między wszystkimi zainteresowanymi stronami, a mianowicie rządem, partnerami społecznymi, organizacjami pozarządowymi, służbami społecznymi, sektorem prywatnym, grupami sektora wolontarystycznego,
osobami niepełnosprawnymi oraz ich rodzinami;
e)
poprawienie komunikacji w sprawie niepełnosprawności oraz promowanie pozytywnego wizerunku osób niepełnosprawnych;
f)
podniesienie świadomości o zróżnicowaniu występującym między osobami niepełnosprawnymi oraz o różnych formach dyskryminacji;
g)
podniesienie świadomości o wielorakiej dyskryminacji, na którą napotykają osoby niepełnosprawne;
111
DECYZJE
h)
poświęcenie szczególnej uwagi uświadomieniu praw dzieci i młodych ludzi niepełnosprawnych do równości w edukacji tak, aby zachęcać i wspierać ich pełną integrację w społeczeństwie oraz promować rozwój europejskiej współpracy
pomiędzy fachowcami zaangażowanymi w edukację dzieci i młodych ludzi niepełnosprawnych, w celu poprawy integracji uczniów i studentów ze specjalnymi
potrzebami w zwykłych lub specjalistycznych zakładach oraz w krajowych i europejskich programach wymiany.
Artykuł 3
Treść proponowanych działań
1. Środki przewidziane z myślą o realizacji celów określonych w art. 2 mogą spowodować wykorzystanie następujących działań lub zabezpieczenie wsparcia dla:
(a) spotkań i imprez;
(b) kampanii informacyjno-promocyjnych we wszystkich częściach państw
członkowskich;
(c) współpracy z organizacjami nadawców i mediów (broadcasting and media organisations);
(d) przeglądów i badań prowadzonych w skali całej Wspólnoty.
2. Bardziej szczegółowe informacje na temat środków, o których mowa w ust. 1, zostały podane w Załączniku.
Artykuł 4
Realizacja na szczeblu Wspólnoty
Komisja zapewni realizację działań wspólnotowych, których dotyczy niniejsza decyzja, zgodnie z Załącznikiem.
Komisja prowadzić będzie regularną wymianę poglądów z przedstawicielami osób
niepełnosprawnych na szczeblu Wspólnoty na temat opracowania, realizacji i monitorowania (follow-up) obchodów Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych. W tym
celu Komisja udostępni odpowiednie informacje tym przedstawicielom. Komisja przekaże ich opinie Komitetowi powołanemu do życia na mocy art. 6 ust. 1.
Artykuł 5
Współpraca i realizacja na szczeblu krajowym
1. Każde państwo członkowskie jest odpowiedzialne za koordynację i wdrożenie na
szczeblu krajowym działań określonych w niniejszej decyzji, w tym wybranych projektów przewidzianych w Części B Załącznika.
W tym celu każde państwo członkowskie powoła do życia lub wyznaczy krajowy organ koordynujący lub organ będący jego odpowiednikiem, aby zorganizować udział
112
państwa członkowskiego w obchodach Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych. Organ ten zagwarantuje, że będzie reprezentatywny dla szerokiego wachlarza
organizacji reprezentujących osoby niepełnosprawne oraz innych zainteresowanych
stron.
2. Środki wymagane dla określenia globalnych grantów (global grants), które zostaną
przeznaczone dla państw członkowskich, aby wesprzeć działania na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym, zostaną przyjęte zgodnie z procedurą, o której mowa
w art. 6 ust. 2. Globalne granty zostaną przyznane jedynie organom działającym na
mocy prawa publicznego oraz ciałom, które realizują misję służby publicznej, zgodnie
z gwarancjami udzielonymi przez państwa członkowskie.
3. Procedura wykorzystania globalnych grantów zostanie określona w efekcie porozumienia pomiędzy Komisją a danym państwem członkowskim.
Procedura ta zawierać będzie przede wszystkim szczegółowe informacje, zgodnie
z Rozporządzeniem Finansowym z dnia 21 grudnia 1977 roku mającym zastosowanie
do ogólnego budżetu Wspólnot Europejskich[14], na temat:
(a) działań, jakie mają być realizowane;
(b) kryteriów wyboru beneficjentów;
(c) warunków i stawek pomocy;
(d) ustaleń dotyczących monitorowania, oceny i zapewnienia kontroli finansowej nad globalnymi grantami.
Artykuł 6
Komitet
1. Komisji pomagać będzie komitet (zwany dalej „Komitetem”).
2. Ilekroć mowa o niniejszym ustępie, mają zastosowanie art. 3 i art. 7 Decyzji
1999/468/WE.
3. Komitet przyjmie zasady swojej procedury.
Artykuł 7
Ustalenia finansowe
1. Działania o charakterze ogólnowspólnotowym, które zostały opisane w Części
A Załącznika, mogą być subsydiowane do wysokości 80% lub też spowodują uzyskanie
kontraktów na zamówienia finansowane z budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich.
2. Działania, które są lokalne, regionalne lub krajowe, o możliwym wymiarze ponadpaństwowym, jakie zostały opisane w Części B Załącznika, mogą być współfinansowane z budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich do maksymalnej wysokości 50% ich
kosztów ogółem.
113
DECYZJE
Artykuł 8
Procedura składania wniosków i ich selekcji
1. Decyzje o finansowaniu lub współfinansowaniu działań na mocy art. 7 ust. 1 zostaną podjęte zgodnie z procedurą, o której mowa w art. 6 ust. 2. Komisja zapewni
zrównoważoną dystrybucję środków pomiędzy różne obszary działalności.
2. Wnioski o pomoc finansową na realizację działań na mocy art. 7 ust. 2 należy
przedkładać państwom członkowskim. Na podstawie opinii wydanych przez krajowe
organy koordynacyjne, państwa członkowskie dokonają wyboru beneficjentów i przydzielą pomoc finansową wnioskodawcom wyłonionym zgodnie z art. 5 ust. 3.
Artykuł 9
Zgodność i komplementarność
Komisja, we współpracy z państwami członkowskimi, zapewni zgodność między działaniami ustanowionymi na mocy niniejszej decyzji a innymi działaniami i inicjatywami Wspólnoty.
Komisja zapewni także, że zostaną dołożone odpowiednie starania, aby umożliwić
osobom niepełnosprawnym uczestnictwo w programach i inicjatywach Wspólnoty na
równej stopie.
Zapewni ona także optymalną komplementarność pomiędzy obchodami Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych i innymi inicjatywami oraz zasobami istniejącymi
na szczeblu Wspólnoty, poszczególnych krajów i regionów, gdzie może to przyczynić
się do osiągnięcia celów Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych.
Artykuł 10
Uczestnictwo krajów EFTA/EEA, krajów stowarzyszonych
z Europy Środkowej i Wschodniej oraz Cypru, Malty i Turcji
Obchody Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych będą otwarte dla uczestnictwa następujących krajów:
a)
EFTA/EEA zgodnie z warunkami określonymi w Układzie EEA;
b)
krajów kandydujących z Europy Środkowej i Wschodniej (ang. skrót: CCEE)
zgodnie z warunkami określonymi w Europejskich Układach Stowarzyszeniowych, w ich protokółach dodatkowych oraz decyzjach odpowiednich Rad
Stowarzyszeniowych;
114
c)
Cypru, Malty i Turcji, ich uczestnictwo będzie finansowane dzięki dodatkowym
dotacjom przydzielonym zgodnie z procedurami, jakie zostaną uzgodnione
z tymi krajami
Artykuł 11
Budżet
1. Kwota środków finansowych na realizację tej decyzji zostaje niniejszym określona
na 12 mln Euro.
2. Roczne przeznaczenie środków będzie zatwierdzone przez władze budżetowe
w ramach limitów perspektyw finansowych.
3. Działania mające na celu przygotowanie rozpoczęcia obchodów Europejskiego
Roku Osób Niepełnosprawnych mogą być finansowane począwszy od dnia 1 stycznia
2002 roku.
Artykuł 12
W ramach niniejszej decyzji Komisja może współpracować z odpowiednimi organizacjami międzynarodowymi.
Artykuł 13
Komisja przedłoży, najpóźniej w terminie do dnia 31 grudnia 2004 roku, Parlamentowi Europejskiemu, Radzie, Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu oraz Komitetowi
Regionów sprawozdanie w sprawie realizacji, rezultatów oraz ogólnej oceny działań
ustanowionych na mocy niniejszej decyzji, włączając ocenę długoterminowych efektów tych działań. Komisja zapewni prezentację tego sprawozdania w formatach dostępnych dla osób niepełnosprawnych.
115
DECYZJE
Artykuł 14
Wejście w życie
Niniejsza decyzja zostanie opublikowana w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich (Official Journal of the European Communities).
Decyzja wchodzi w życie z dniem jej publikacji.
Sporządzono w Brukseli, dnia 3 grudnia 2001 roku.
W imieniu Rady
Przewodniczący
F. Vandenbroucke
Tłumaczenie z języka angielskiego tekstu „Decyzji Rady w sprawie Europejskiego
Roku Osób Niepełnosprawnych 2003” zostało opracowane w Biurze Pełnomocnika
Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych.
Przypisy
[1] Dz.U. WE nr L 335, z 19 grudnia 2001, str. 15 (tytuł w jęz. ang.: ”Council Decision of 3
December 2001 on the European Year of People with Disabilities 2003”)
[2] Dz.U. WE nr C 240 E, z 28.08.2001, str. 160
[3] Opinia wydana 15 listopada 2001 r. (dotychczas nie opublikowana w Dzienniku
Urzędowym)
[4] Opinia wydana 17 października 2001 r. (dotychczas nie opublikowana w Dzienniku
Urzędowym)
[5] Opinia wydana 15 listopada 2001 r. (dotychczas nie opublikowana w Dzienniku
Urzędowym)
[6] Dz.U. WE nr C 12, z 13.01.1997, str. 1
[7] Dz.U. WE nr C 186, z 02.07.1999, str. 3
[8] Dz.U. WE nr C 157, z 30.05.2001, str. 4
[9] Dz.U. WE nr C 364, z 18.12.2000, str. 1
[10] Dz.U. WE nr L 303, z 02.12.2000, str. 16
[11] Dz.U. WE nr L 303, z 02.12.2000, str. 23
[12] Dz.U. WE nr C 172, z 18.06.1999, str. 1
[13] Dz.U. WE nr L 184, z 17.07.1999, str. 23
[14] Dz.U. WE nr L 356, z 31.12.1977, str. 1. Zarządzenie w brzmieniu zgodnym ze zmianami wynikającymi z Zarządzenia (WE) nr 763/2001 (Dz.U. WE nr L 11, z 20.04.2001,
str. 1).
DECYZJA RADY
z dnia 27 listopada 2000 r.
ustanawiająca wspólnotowy program działań w zakresie
zwalczania dyskryminacji (2001-2006 r.)
(2000/750/WE)
13,
uwzględniając opinię Parlamentu Europejskiego [1], po konsultacji z Komitetem Ekonomiczno-Społecznym [2], po konsultacji z Komitetem Regionów [3],
(1) Unia Europejska opiera się na zasadach wolności, demokracji, poszanowaniu
praw człowieka i podstawowych wolności oraz państwa prawa, zasadach, które
są wspólne dla wszystkich Państw Członkowskich. Zgodnie z art. 6 ust. 2 Traktatu o Unii Europejskiej Unia powinna respektować podstawowe prawa zagwarantowane w Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych
Wolności i wywodzące się ze wspólnych tradycji konstytucyjnych Państw Członkowskich jako zasady ogólne prawa wspólnotowego.
(2) Parlament Europejski wielokrotnie i stanowczo zalecał, aby Unia Europejska
opracowała i umocniła swoją politykę w zakresie równości traktowania i równości szans wobec wszelkich przyczyn dyskryminacji.
(3) Unia Europejska odrzuca teorie mające na celu udowodnienie istnienia odrębnych ras ludzkich. Użycie w niniejszej decyzji terminu „pochodzenie rasowe” nie
oznacza akceptacji takich teorii.
(4) Wprowadzając ów program, Wspólnota będzie dążyć zgodnie z Traktatem do
wyeliminowania wszelkich nierówności i do promowania równości kobiet
i mężczyzn, w szczególności, dlatego że kobiety są często ofiarami różnorodnych
dyskryminacji.
(5) Dyskryminacja nie podlega stopniowaniu: każdy rodzaj dyskryminacji jest w jednakowym stopniu niedopuszczalny. Wspomniany program ma na celu zarówno
wzajemną wymianę dobrych praktyk istniejących w Państwach Członkowskich,
jak i opracowywanie nowych praktyk oraz polityki zwalczania dyskryminacji,
w szczególności dyskryminacji różnorodnych. Niniejsza decyzja może pomóc
w przygotowaniach do wykonania wszechstronnej strategii zwalczania wszelkich
116
DECYZJE
117
form dyskryminacji opartej na różnych podstawach, która powinna być opracowana równolegle.
(6) Doświadczenie w działaniu na poziomie wspólnotowym, w szczególności
w dziedzinie społeczno-kulturowej tożsamości płci, wykazało, że w praktyce
zwalczanie dyskryminacji wymaga połączenia różnych środków, w szczególności ustawodawstwa i działań praktycznych, dobranych w taki sposób, aby uzupełniały się wzajemnie. Podobną naukę można wyciągnąć z doświadczeń w podejściu do problemów dotyczących pochodzenia rasowego i etnicznego oraz
niepełnosprawności.
(7) Program powinien zająć się wszelkimi formami dyskryminacji, z wyjątkiem
dyskryminacji ze względu na płeć, która jest przedmiotem odrębnego działania
Wspólnoty. Oparta na różnych podstawach dyskryminacja może wykazywać podobne cechy i można ją zwalczać podobnymi sposobami. Nagromadzone przez
wiele lat doświadczenie w zwalczaniu dyskryminacji opartej na niektórych podstawach, łącznie z dyskryminacją ze względu na płeć, może być wykorzystane
przy zwalczaniu dyskryminacji opartej na innych podstawach. Jednakże należy uwzględnić określone cechy charakterystyczne różnych form dyskryminacji.
W związku z tym powinno się brać pod uwagę konkretne potrzeby osób niepełnosprawnych w zakresie dostępności poszczególnych działań i ich rezultatów.
(8) Program jest dostępny dla wszystkich organizacji publicznych i/lub prywatnych
oraz dla instytucji zaangażowanych w zwalczanie dyskryminacji. W tym kontekście należy uwzględnić doświadczenie oraz możliwości zarówno lokalnych, jak
i ogólnokrajowych organizacji pozarządowych.
(9) Wiele organizacji pozarządowych na poziomie europejskim posiada doświadczenie i wiedzę ekspercką zarówno w zwalczaniu dyskryminacji, jak i w działaniu na poziomie europejskim w obronie osób narażonych na dyskryminację.
Mogą oni zatem wnieść znaczący wkład w lepsze zrozumienie różnorodnych
form i skutków dyskryminacji oraz w zapewnienie, że opracowywanie, wdrażanie i kontynuacja programu uwzględniają doświadczenia osób narażonych na
dyskryminację. W przeszłości Wspólnota zapewniała podstawowe finansowanie na rzecz różnych organizacji działających w sferze zwalczania dyskryminacji. Podstawowe finansowanie zapewnione skutecznie działającym organizacjom
pozarządowym może być cennym wkładem w zwalczanie dyskryminacji.
(10) Środki konieczne do wykonania niniejszej decyzji należy przyjmować zgodnie
z decyzją Rady 1999/468/WE z dnia 28 czerwca 1999 r. ustanawiającą warunki
wykonywania uprawnień wykonawczych przyznanych Komisji [4].
(11) Aby wzmocnić wartość działań Wspólnoty, konieczne jest, by Komisja we współpracy z Państwami Członkowskimi zapewniła spójność oraz komplementarność
na wszystkich poziomach działań wykonywanych w ramach niniejszej decyzji oraz innych stosownych polityk, instrumentów i działań wspólnotowych,
w szczególności w zakresie oświaty i szkolenia oraz równości szans mężczyzn
118
i kobiet zgodnie z Europejskim Funduszem Społecznym, oraz działań wspierających integrację społeczną. Należy także zapewnić spójność i komplementarność z odnośnymi działaniami Europejskiego Centrum Monitorowania Rasizmu
i Ksenofobii.
(12) Porozumienie o Europejskim Obszarze Gospodarczym (Porozumienie EOG)
przewiduje szerszą współpracę w kwestiach społecznych pomiędzy Wspólnotą
Europejską a jej Państwami Członkowskimi z jednej strony, a krajami należącymi do Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu, uczestniczącymi w Europejskim Obszarze Gospodarczym (EFTA/EOG), z drugiej. Należy wprowadzić
przepisy umożliwiające uczestnictwo w tym programie krajów kandydujących
z Europy Środkowej i Wschodniej, zgodnie z warunkami ustanowionymi w układach europejskich, w ich protokołach dodatkowych oraz w decyzjach odpowiednich Rad Stowarzyszenia, oraz uczestnictwo Cypru, Malty i Turcji, finansowane z dodatkowych środków przyznanych zgodnie z procedurami uzgodnionymi
z tymi krajami.
(13) Finansowa kwota referencyjna w rozumieniu pkt. 34 Porozumienia Międzyinstytucjonalnego z dnia 6 maja 1999 r. między Parlamentem Europejskim, Radą
a Komisją [5] jest zawarta w niniejszej decyzji na cały okres trwania programu,
co nie wpływa na kompetencje władzy budżetowej określone w Traktacie.
(14) Komisja i Państwa Członkowskie powinny starać się, aby wszystkie teksty, wytyczne i wezwania do składania wniosków, publikowane w ramach tego programu, były napisane jasnym, prostym i zrozumiałym językiem.
(15) Stosowne jest wzięcie pod uwagę potrzeby zapewnienia, gdzie jest to konieczne,
szczególnej pomocy umożliwiającej ludziom przezwyciężenie przeszkód utrudniających im uczestnictwo w programie.
(16) Aby wszelkie działania Wspólnoty zakończyły się sukcesem, należy je monitorować i oceniać ich rezultaty w zestawieniu z zamierzonymi celami.
(17) Zgodnie z zasadą subsydiarności określoną w art. 5 Traktatu cele proponowanych
działań dotyczących udziału Wspólnoty w zwalczaniu dyskryminacji nie mogą
być osiągnięte w sposób wystarczający przez Państwa Członkowskie z uwagi na
między innymi konieczność stworzenia wielostronnego partnerstwa, międzynarodowej wymiany informacji oraz wspólnotowego upowszechniania dobrych
praktyk. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną we wspomnianym artykule niniejsza decyzja nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych
celów,
PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ:
119
DECYZJE
Artykuł 1
Ustanowienie programu
Niniejsza decyzja ustanawia wspólnotowy program działań, zwany dalej „programem”,
w celu wsparcia środków zwalczania bezpośredniej lub pośredniej dyskryminacji ze
względu na rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub przekonania, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną, na okres od dnia 1 stycznia 2001 r. do dnia 31
grudnia 2006 r.
Artykuł 2
Cele
W zakresie uprawnień Wspólnoty program wspiera i uzupełnia starania podejmowane na poziomie wspólnotowym i w Państwach Członkowskich w celu wsparcia środków zapobiegających i zwalczających dyskryminację opartą na jednej lub kilku czynnikach, mając na uwadze, gdzie jest to stosowne, przyszły rozwój ustawodawstwa. Cele
programu obejmują:
a)
poprawę rozumienia kwestii związanych z dyskryminacją poprzez poszerzenie
wiedzy na temat tego zjawiska i poprzez ocenę skuteczności prowadzonej polityki i praktyki;
b)
rozwijanie zdolności skutecznego zapobiegania i radzenia sobie z dyskryminacją,
w szczególności poprzez wzmocnienie środków działania organizacji i poprzez
wspieranie wymiany informacji i dobrych praktyk oraz tworzenia sieci współpracy na poziomie europejskim, z jednoczesnym uwzględnieniem specyficznych
cech charakterystycznych dla różnych form dyskryminacji;
c)
wspieranie i upowszechnianie wartości i praktyk leżących u podstaw zwalczania
dyskryminacji, łącznie z wykorzystaniem kampanii budzących świadomość istnienia problemów w tej dziedzinie.
Artykuł 3
Działania wspólnotowe
1. W związku z dążeniem do osiągnięcia celów określonych w art. 2 w ponadnarodowych ramach można przeprowadzać następujące działania:
a) analizę czynników związanych z dyskryminacją, łącznie z badaniami oraz
opracowywaniem wskaźników i wzorców jakościowych i ilościowych,
zgodnie z prawem i praktykami krajowymi, oraz ocena ustawodawstwa
antydyskryminacyjnego i praktyk, mających na względzie jego skuteczność i wpływ, wraz z efektywnym upowszechnianiem rezultatów;
b) ponadnarodową współpracę i wspieranie tworzenia sieci współpracy na poziomie europejskim pomiędzy partnerami zaangażowanymi
120
c)
w zapobieganie i zwalczanie dyskryminacji, łącznie z organizacjami
pozarządowymi;
podnoszenie poziomu świadomości, w szczególności podkreślanie europejskiego wymiaru zwalczania dyskryminacji i podanie do wiadomości
publicznej wyników programu, w szczególności poprzez komunikaty,
publikacje, kampanie i imprezy okolicznościowe.
2. Uzgodnienia dotyczące wdrażania działań wspólnotowych opisanych w ust. 1 są
wymienione w Załączniku.
Artykuł 4
Wykonanie programu i współpraca z Państwami Członkowskimi
1. Komisja:
a) zapewnia wykonanie działań wspólnotowych objętych programem
zgodnie z Załącznikiem;
b) dokonuje regularnej wymiany poglądów z przedstawicielami organizacji pozarządowych oraz partnerami społecznymi na poziomie europejskim w sprawie opracowania, wykonania i kontynuacji programów oraz
kierunków prowadzenia związanej z nimi polityki. W tym celu Komisja
udostępnia wszelkie istotne informacje organizacjom pozarządowym
i przedstawicielom pracodawców i pracowników. Komisja informuje Komitet ustanowiony na mocy art. 6 o wymianie poglądów między nimi.
2. Komisja we współpracy z Państwami Członkowskimi podejmuje konieczne kroki
w celu:
a) wspierania zaangażowania w program wszystkich zainteresowanych
stron, łącznie z różnej wielkości organizacjami pozarządowymi;
b) wspierania aktywnego partnerstwa i dialogu między wszystkimi partnerami zaangażowanymi w program, między innymi zachęcania do zintegrowanego i skoordynowanego podejścia do zwalczania dyskryminacji;
c) zapewniania upowszechniania wyników działań podejmowanych w ramach programu;
d) dostarczania dostępnych informacji i stosownego podania do publicznej
wiadomości i kontynuacji w odniesieniu do działań wspieranych przez
program.
Artykuł 5
Środki wykonawcze
1. Środki konieczne do wprowadzenia w życie niniejszej decyzji, dotyczące spraw wymienionych poniżej, przyjmuje się zgodnie z procedurą zarządzającą wymienioną
w art. 6 ust. 2:
a) ogólne wytyczne do wykonania programu;
121
DECYZJE
b)
c)
d)
e)
f)
roczny plan prac nad wykonaniem działań przewidzianych w programie, łącznie z możliwością dostosowania lub uzupełniania tematyki
programu;
wsparcie finansowe zapewniane przez Wspólnotę;
budżet roczny i rozdział funduszy między różne działania w ramach
programu;
uzgodnienia dotyczące wyboru działań i organizacji, którym Wspólnota
przyznaje wsparcie, oraz wstępny wykaz działań i organizacji zgłoszonych przez Komisję do otrzymania takiego wsparcia;
kryteria monitorowania i oceny programu oraz, w szczególności, jego
efektywność pod względem kosztów i uzgodnienia dotyczące upowszechniania i przekazywania wyników.
2. Środki konieczne do wykonania niniejszej decyzji, dotyczące wszystkich innych
spraw, przyjmuje się zgodnie z procedurą doradczą wymienioną w art. 6 ust. 3.
Artykuł 6
Komitet
1. Komisja jest wspomagana przez Komitet.
2. W przypadku powoływania się na niniejszy ustęp stosuje się art. 4 i 7 decyzji
1999/468/WE. Okres ustanowiony w art. 4 ust. 3 decyzji 1999/468/WE ustala się na
dwa miesiące.
3. W przypadku powoływania się na niniejszy ustęp stosuje się art. 3 i 7 decyzji
1999/468/WE.
4. Komitet uchwala swój regulamin.
Artykuł 7
Współpraca z innymi komitetami
W celu zapewnienia spójności i komplementarności programu z innymi środkami
wymienionymi w art. 8 Komisja regularnie informuje Komitet o innych działaniach
Wspólnoty przyczyniających się do zwalczania dyskryminacji. O ile to konieczne, Komisja nawiązuje regularną i zorganizowaną współpracę między tym Komitetem a komitetami monitorującymi, ustanowionymi z myślą o innych podobnych politykach,
instrumentach i działaniach.
122
Artykuł 8
1. Komisja we współpracy z Państwami Członkowskimi zapewnia ogólną spójność
z innymi politykami, instrumentami i działaniami Unii oraz Wspólnoty, w szczególności przez ustanawianie odpowiednich mechanizmów koordynowania działań prowadzonych w ramach programów z odpowiednimi działaniami w zakresie prac badawczych, zatrudnienia, równości kobiet i mężczyzn, włączania do społeczeństwa,
kultury, edukacji, szkolenia i polityki wobec młodzieży oraz w dziedzinie stosunków
zewnętrznych Wspólnoty.
2. Komisja oraz Państwa Członkowskie zapewniają spójność i komplementarność
działań podejmowanych w ramach tego programu z innymi działaniami Unii i Wspólnoty, w szczególności w ramach funduszy strukturalnych oraz wspólnotowej inicjatywy Equal.
3. Państwa Członkowskie dołożą wszelkich starań, aby zapewnić spójność i komplementarność działań prowadzonych w ramach tego programu i działań prowadzonych
na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym.
Artykuł 9
Uczestnictwo krajów EFTA/EOG, państw stowarzyszonych
Europy Środkowej i Wschodniej, Cypru, Malty i Turcji
Uczestnictwo w programie jest dostępne dla:
a) krajów EFTA/EOG, zgodnie z warunkami ustanowionymi w Porozumieniu EOG;
b) krajów kandydujących z Europy Środkowej i Wschodniej (CCEE), zgodnie z warunkami ustanowionymi w układach europejskich, w protokołach dodatkowych
do nich oraz w decyzjach właściwych Rad Stowarzyszenia;
c) Cypru, Malty i Turcji, finansowane z dodatkowych przyznanych środków, zgodnie
z procedurami pozostającymi do uzgodnienia z tymi krajami.
Artykuł 10
Finansowanie
1. Niniejszym ustala się finansową kwotę referencyjną na wykonanie programu na
okres 2001—2006 na 98,4 miliona EUR.
123
DECYZJE
2. Roczne przyznane środki podlegają zatwierdzeniu przez władze budżetowe w granicach prognoz finansowych.
Artykuł 11
1. Komisja regularnie monitoruje program we współpracy z Państwami Członkowskimi, zgodnie z procedurami określonymi w art. 6 ust. 2 lub 3.
2. Program jest oceniany przez Komisję z pomocą niezależnych ekspertów. Ocena taka
odnosi się do proporcji między współczynnikiem przydatności, skuteczności i efektywności pod względem kosztów działań wdrażanych w odniesieniu do celów wymienionych w art. 2. Bada także oddziaływanie ogólne programu.
W ramach oceny badana jest także komplementarność działań podejmowanych w ramach programu i działań przeprowadzanych w ramach innych rodzajów stosownej
polityki, instrumentów i działań Wspólnoty.
3. Do dnia 31 grudnia 2005 r. Komisja przedkłada Parlamentowi Europejskiemu, Radzie, Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu i Komitetowi Regionów sprawozdanie
oceniające wdrażanie programu.
Artykuł 12
Wejście w życie
Niniejsza decyzja wchodzi w życie z dniem jej opublikowania w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich.
Sporządzono w Brukseli, dnia 27 listopada 2000 r.
W imieniu Rady
É. Guigou
Przewodniczący
Przypisy:
[1]
[2]
[3]
[4]
[5]
Opinia wydana 5.10.2000 (dotychczas nieopublikowana w Dzienniku Urzędowym).
Dz.U. C 204 z 18.7.2000, str. 82.
Dz.U. C 226 z 8.8.2000, str. 1.
Dz.U. L 184 z 17.7.1999, str. 23.
Dz.U. C 172 z 18.6.1999, str. 1.
124
ZAŁĄCZNIK
WSKAZÓWKI DOTYCZĄCE WYKONANIA PROGRAMU
I. Obszary działania
Program może obejmować następujące obszary, w zakresie uprawnień nadanych
Wspólnocie przez Traktat:
a) niedyskryminacja wewnątrz administracji państwowej i przez administrację państwową;
b) niedyskryminacja w mediach i przez media;
c) równe uczestnictwo w politycznym, gospodarczym i społecznym procesie
decyzyjnym;
d) równy dostęp i zaopatrzenie w towary i usługi dostępne dla społeczeństwa,
wraz z mieszkaniami, środkami transportu, kulturą, wypoczynkiem
i sportem;
e) skuteczne monitorowanie różnorodnych form dyskryminacji;
f) skuteczne upowszechnianie informacji o prawach do równego traktowania
i o niedyskryminacji;
g) włączanie polityki i praktyk antydyskryminacyjnych do głównego nurtu.
We wszystkich swoich działaniach program będzie respektować zasadę włączania do
głównego nurtu społecznego tożsamości płci.
W wykonaniu programu Komisja może dla wzajemnej korzyści Komisji i beneficjantów skorzystać z pomocy technicznej i/lub administracyjnej przy określaniu, przygotowywaniu, zarządzaniu, monitorowaniu i kontroli programu lub projektów.
Komisja może również przeprowadzać studia, organizować spotkania ekspertów, prowadzić kampanie informacyjne i wydawać publikacje bezpośrednio związane z celem
tego programu.
II. Dostęp do programu
Zgodnie z warunkami i uzgodnieniami dotyczącymi wykonania, określonymi w niniejszym Załączniku, dostęp do tego programu mają publiczne i prywatne organizacje
i instytucje, zaangażowane w przeciwdziałanie dyskryminacji, w szczególności:
a) Państwa Członkowskie;
b) władze lokalne i regionalne;
c) organizacje wspierające równość traktowania;
d) partnerzy społeczni;
e) organizacje pozarządowe;
f) uniwersytety i instytuty badawcze;
g) krajowe urzędy statystyczne;
h) media.
DECYZJE
125
III. Działania
Aspekt 1 — Analizowanie i ocena
Wsparcie mogą uzyskać następujące środki:
1. opracowanie i upowszechnianie porównywalnych ciągów statystycznych dotyczących skali dyskryminacji we Wspólnocie zgodnie z prawem i praktykami
krajowymi;
2. opracowanie i upowszechnianie metodologii i wskaźników oceny skuteczności
polityki i praktyk antydyskryminacyjnych (analiza porównawcza) zgodnie z prawem i praktykami krajowymi;
3. analiza ustawodawstwa i praktyk antydyskryminacyjnych poprzez roczne sprawozdania, w celu oceny ich skuteczności i upowszechniania wyciągniętych
wniosków;
4. studia tematyczne w ramach tematów priorytetowych, porównujące i kontrastujące postawy wobec dyskryminacji za względu na różne przyczyny dyskryminacji.
W tym aspekcie Komisja w szczególności zapewnia spójność i komplementarność
z działaniami Europejskiego Centrum Monitorowania Rasizmu i Ksenofobii, wspólnotowego programu ramowego w zakresie prac badawczych, rozwoju technologicznego i działaniami pokazowymi oraz wspólnotowego programu statystycznego.
Aspekt 2 — Osiąganie skuteczności
Następujące środki mogą otrzymać wsparcie w celu poprawy zdolności działania
i skuteczności docelowych uczestników zaangażowanych w zwalczanie dyskryminacji
w dziedzinach objętych tym programem:
1. ponadnarodowe akcje wymiany, obejmujące szereg uczestników z przynajmniej
trzech Państw Członkowskich, obejmujące przekazywanie informacji, wyciągnięte wnioski i dobre praktyki.
Działania mogą obejmować porównanie skuteczności procesów, metod i narzędzi
związanych z wybraną tematyką, wzajemne przekazywanie i zastosowanie dobrych
praktyk, wymianę personelu, wspólny rozwój produktów, procesów, strategii i metodologii, dostosowanie do różnych kontekstów metod, narzędzi i procesów określonych
jako dobre praktyki i/lub wspólne upowszechnianie wyników, materiałów promocyjnych i organizowanie imprez promocyjnych. Proces wyboru wniosków o finansowanie w ramach programu uwzględnia różnorodny charakter dyskryminacji;
2. podstawowe finansowanie właściwych organizacji pozarządowych na poziomie
europejskim, posiadających doświadczenie w zwalczaniu dyskryminacji i wystę-
126
pujących w obronie osób narażonych na dyskryminację w celu wspierania rozwoju
zintegrowanego i skoordynowanego podejścia do zwalczania dyskryminacji.
Podstawowe finansowanie będzie ograniczone do 90 % wydatków kwalifikujących się
do wsparcia.
Procedury wybierania takich organizacji mogą uwzględniać różnorodny i heterogeniczny charakter grup doświadczających dyskryminacji.
Aspekt 3 — Podnoszenie świadomości
Wsparcie mogą otrzymać następujące środki:
1. organizowanie konferencji, seminariów i imprez na poziomie europejskim;
2. organizowanie przez Państwa Członkowskie seminariów jako wsparcie wprowadzania w życie prawa wspólnotowego w zakresie niedyskryminacji oraz promowanie europejskiego wymiaru imprez organizowanych na poziomie krajowym;
3. organizowanie europejskich kampanii medialnych oraz imprez wspierających
ponadnarodową wymianę informacji, określanie oraz upowszechnianie dobrych
praktyk, wraz z przyznawaniem nagród za skuteczne działania przeprowadzane
w ramach aspektu 2, aby zwalczanie dyskryminacji było bardziej zauważalne;
4. publikacja materiałów upowszechniających wyniki programu, wraz z zakładaniem
stron internetowych dostarczających przykładów dobrych praktyk, stanowiących
forum wymiany koncepcji i bazę danych potencjalnych partnerów do ponadnarodowych akcji wymiany.
IV. Metoda składania wniosków o wsparcie
Aspekt 1: aspekt ten będzie wdrażany głównie przez wezwania do składania ofert przetargowych. We współpracy z krajowymi urzędami statystycznymi stosowane
będą procedury Eurostatu.
Aspekt 2: aspekt 2 pkt. 1 i 2, pkt. 2 będzie wykonywany w odpowiedzi na wezwanie do
zgłaszania propozycji, które będą przedstawione Komisji.
Aspekt 3: ogólnie, aspekt ten będzie wykonywany w odpowiedzi na wezwania do składania ofert przetargowych. Jednakże działania w ramach aspektów 3 pkt. 2
i 3, pkt. 3 mogą być dotowane w odpowiedzi na prośby o przyznanie dotacji,
na przykład z Państw Członkowskich.
Prawo „Miękkie” – Prawnie Niewiążące
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH
Bruksela, dnia 26.11.2007
KOM(2007) 738 wersja ostateczna
KOMUNIKAT KOMISJI EUROPEJSKIEJ DO RADY, PARLAMENTU
EUROPEJSKIEGO, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNOSPOŁECZNEGO ORAZ KOMITETU REGIONÓW
Sytuacja osób niepełnosprawnych w Unii Europejskiej: europejski plan
działania na lata 2008-2009
{SEC(2007)1548}
127
128
PRAWO „MIĘKKIE” – PRAWNIE NIEWIĄŻĄCE
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
2. Sytuacja osób niepełnosprawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
2.1. Fakty i liczby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
2.2. Rosnące znaczenie w wymiarze gospodarczym. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
3. Dokonania Planu działania UE w sprawie niepełnosprawności
w latach 2006-2007 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130
3.1. Współdziałanie Wspólnoty z państwami członkowskimi . . . . . . . . . . . . . 130
3.2. Działania na poziomie UE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130
3.3
Postępy na poziomie krajowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
4. Priorytety na lata 2008-2009. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134
4.1. Działania na rzecz czynnego uczestnictwa poprzez dostępność . . . . . . . . 134
4.2. Działania zmierzające do zapewnienia pełni praw podstawowych . . . . . 136
5. Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138
ZAŁĄCZNIKI
KOMUNIKATY
1.
129
Wprowadzenie
Celem strategii Komisji w sprawie niepełnosprawności, poczynając już od 2003 r.[1],
było urzeczywistnienie równości szans dla osób niepełnosprawnych. Jako sygnatariusze Konwencji w sprawie praw osób niepełnosprawnych Organizacji Narodów Zjednoczonych[2] (Konwencja ONZ) z 2007 r., Wspólnota Europejska oraz jej państwa
członkowskie potwierdziły swoje przekonanie o doniosłej wadze kwestii niepełnosprawności w szeroko ujętej dziedzinie praw człowieka[3] oraz na gruncie prawa.
Plan Działania UE w sprawie Niepełnosprawności (PDN) na lata 2003-2010 określa
środki służące realizacji tej strategii poprzez uwzględnianie problematyki niepełnosprawności we wszystkich stosownych dziedzinach polityki UE. Co więcej, państwa
członkowskie wdrażają konkluzje Rady z 2003 r., zgodnie z którymi zostały one zachęcone do czynnego uwzględniania problematyki niepełnosprawności w stosownych
dziedzinach polityki[4].
PDN opiera się na dwuletnich etapach o wyznaczonych priorytetach politycznych, odpowiadających rzeczywiście napotykanym przez niepełnosprawnych brakom w dziedzinie równych szans. Niniejszy komunikat ma trojaki cel, na który składają się:
a). analiza rozwoju sytuacji, w jakiej znajdują się osoby niepełnosprawne;
b). sprawozdanie z postępów osiągniętych w drugiej fazie PDN w latach 2006–2007;
c). określenie priorytetów na lata 2008-2009 mających na celu spełnienie strategicznych celów PDN.
2.
Sytuacja osób niepełnosprawnych
2.1.
Fakty i liczby
Analiza najświeższych danych[5] (zob. załącznik I) potwierdza silne powiązanie występowania niepełnosprawności z zaawansowanym wiekiem. Dane wskazują jednocześnie, że niepełnosprawni są w dalszym ciągu nieproporcjonalnie wykluczani z rynku
pracy, oraz że sytuacja kobiet niepełnosprawnych jest gorsza w porównaniu z niepełnosprawnymi mężczyznami (zob. załącznik 2). Co więcej, osoby dotknięte niepełnosprawnością w dziedzinie nauki i zdolności umysłowych są zatrudniane jeszcze rzadziej aniżeli niepełnosprawni fizycznie.
2.2.
Rosnące znaczenie w wymiarze gospodarczym
Wykluczenie osób niepełnosprawnych z rynku pracy budzi poważne zastrzeżenia
z punktu widzenia równości szans. Problem ten ma również wymiar gospodarczy:
w obliczu szczuplejących zasobów siły roboczej w wyniku zmian demograficznych,
w czasie obrad wiosennego szczytu Rady Europejskiej w 2006 r.[6] uwypuklano potrzebę maksymalnego wykorzystania dotychczas marnowanego potencjału wielu osób
130
wykluczonych z rynku pracy, przy jednoczesnym wskazaniu na niepełnosprawnych
jako jedną z kluczowych grup priorytetowych.
Zważywszy ponadto na silne powiązanie niepełnosprawności z wiekiem, mamy do
czynienia z palącą potrzebą zwiększenia dostępności[7]. Rosnące znaczenie rynku
dostępnych produktów dla gospodarki stało się czynnikiem innowacji, np. w dziedzinie technologii informacyjno-komunikacyjnych, w szczególności w USA i w Japonii. Prawodawstwo amerykańskie nakładające obowiązkowe wymogi dostępności
dla niepełnosprawnych w przypadku zamówień publicznych pozwala na usprawnienie warunków przebywania niepełnosprawnych urzędników federalnej administracji
w pomieszczeniach. Dostępność może powodować istotne rozróżnienie między osobą
niepełnosprawną czynną na rynku pracy a uzależnioną od opieki społecznej.
Poza tym wzrost w sektorze usług owocuje nowymi miejscami pracy, dążąc do zaspokojenia rosnącego popytu starzejącej się ludności. W samym 2004 r. sektor usług dla
osób niepełnosprawnych dawał zatrudnienie ponad 8 milionom ludzi, a odnotowany
w nim łączny obrót sięgał około 68 mln euro w skali państw UE-27[8]; przy spodziewanej tendencji zwyżkowej dla obu wskaźników[9].
3.
Dokonania Planu działania UE w sprawie
niepełnosprawności w latach 2006-2007
3.1
Współdziałanie Wspólnoty z państwami członkowskimi
Wspólne europejskie ujęcie zagadnienia niepełnosprawności wywarło decydujący
wpływ na treść Konwencji ONZ, w myśl której niepełnosprawność uznano za koncepcję ewoluującą – co odzwierciedla w pełni europejską społeczną koncepcję niepełnosprawności. Ponadto główne części składowe koncepcji wspólnotowej, uwzględniającej zakaz dyskryminacji, równość szans oraz aktywną integrację, również w Konwencji
ONZ znalazły poczesne miejsce.
Mając na celu współpracę z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego nad spójnym
i skoordynowanym podejściem do wprowadzenia Konwencji ONZ w życie państwa
członkowskie w porozumieniu z Komisją zaplanowały na czerwiec 2007 r. nieformalne
spotkanie na szczeblu ministerialnym poświęcone tematyce niepełnosprawności, . Jak
uzgodniono, celem grupy najwyższego szczebla ds. niepełnosprawności było rozpoznanie wspólnych wyzwań oraz stosownych rozwiązań oraz sprawozdanie z postępów
przedłożone na kolejnych spotkaniach ministrów w dziedzinie niepełnosprawności.
3.2
Działania na poziomie UE
Założenia PDN na lata 2006-2007 skupiały się na czterech obszarach propagowania samodzielności (tzw. niezależnego funkcjonowania): zachęcanie do działalności (w tym:
gospodarczej), dostęp do wysokiej jakości usług w zakresie wsparcia i opieki oraz dostępność towarów i usług a także zwiększenie zdolności analitycznych UE[10].
KOMUNIKATY
131
• Zachęcanie do aktywności
Niski poziom uczestnictwa niepełnosprawnych w rynku pracy może być wynikiem
przeszkód o charakterze dyskryminacyjnym i innych. Z tego względu konieczne jest
uruchomienie zróżnicowanych narzędzi służących do walki z dyskryminacją, dostarczania czynnego wsparcia oraz usuwania przeszkód ograniczających pełny dostęp.
Dyrektywa w sprawie równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy[11] została poddana transpozycji na grunt prawodawstwa krajowego we wszystkich państwach
członkowskich, a sprawozdanie z jej wykonania zostanie przygotowane z początkiem
roku 2008. Wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie pojęcia niepełnosprawności[12] uwypukla rozróżnienie między chorobą a niepełnosprawnością
w kontekście wykonania dyrektywy. Trybunał ma ponadto rozstrzygnąć w kwestii dyskryminacji w sprawie wniesionej przez stowarzyszenie przeciwko dostawcom usług
opieki nad niepełnosprawnymi[13].
Komisja finalizuje właśnie prace nad nowym rozporządzeniem o wyłączeniu grupowym w dziedzinie pomocy państwa[14] , które pozwoli na uproszczenie zasad udzielania pomocy na szkolenie i zatrudnienie niepełnosprawnych, z jednoczesnym zwolnieniem określonych programów pomocowych z obowiązku uprzedniego zgłaszania
Komisji.
Polityka spójności odgrywa doniosłą rolę we wspieraniu zatrudnienia i integracji społecznej osób niepełnosprawnych, jak również w dostępie – za pośrednictwem programów operacyjnych przygotowywanych i wdrażanych przez państwa członkowskie,
regiony oraz szersze partnerstwa przy współudziale Komisji oraz dofinansowania
ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) oraz Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS). Ogólne rozporządzenie obejmujące okres 20072013 stanowi, że „dostępność dla osób niepełnosprawnych jest jednym z kryteriów,
których należy przestrzegać podczas określania operacji współfinansowanych z funduszy oraz które należy uwzględniać na poszczególnych etapach wdrażania”[15].
• Promowanie dostępu do wysokiej jakości usług w zakresie wsparcia i opieki
Grupa wysokiego szczebla ds. niepełnosprawności (GWSN)[16], opracowała pisemne stanowisko na temat uwzględnienia problematyki niepełnosprawności w ramach usprawnionej otwartej metody koordynacji (OMK) w odniesieniu do integracji społecznej, opieki długoterminowej i opieki społecznej. Dokument ten odnosi się
do dobrych wzorów, proponując zalecenia w dziedzinie spójnego podejścia poprzez
mocniejsze podkreślenie tej tematyki na poziomie krajowym. Konkretne zagrożenie
dyskryminacją, jakie dotyka niepełnosprawnych, którzy pozostają w całkowitej zależności od opieki lub o szczególnie złożonych potrzebach badane są w ramach prowadzonego obecnie opracowania naukowego[17].
Staraniem GWSN opracowano praktyczne ramy jakości usług socjalnych użyteczności
publicznej w Unii Europejskiej świadczonych niepełnosprawnym[18], w oparciu o prawa człowieka oraz z zastosowaniem systemu kompleksowej kontroli jakości (TQM).
132
Ramy te zawierają wyjaśnienia co do znaczenia jakości takich usług, a także definiują
wspólne cechy i odpowiednie kryteria. Uwypuklają jednocześnie różnorodność i cechy charakterystyczne dla sektora, na równi z potrzebą określenia wskaźników jakości.
Europejski Komitet Ochrony Socjalnej (KOS) zamierza poddać tę inicjatywę analizie,
której wyniki zostaną uwzględnione przy opracowywaniu zapowiedzianej europejskiej
strategii jakości usług socjalnych użyteczności publicznej.
Usługi świadczone na poziomie lokalnej społeczności lepiej zapewniają samodzielność aniżeli formy zinstytucjonalizowane[19]. Oczekiwane z końcem roku 2007 wyniki opracowania[20] na temat kosztów usług (opieki społecznej, zdrowotnej oraz
innych form wsparcia) świadczonych na poziomie lokalnej społeczności wniesie zapewne istotny wkład w dialog z udziałem Rady Europy[21] poświęcony dezinstytucjonalizowaniu pomocy dla dzieci niepełnosprawnych.
• Dostępność towarów i usług
Rozporządzenie z 2006 r. w sprawie praw osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej sprawności ruchowej podróżujących drogą lotniczą[22] było pierwszym europejskim aktem prawnym, w którym niepełnosprawnych potraktowano na równi
z osobami w pełni sprawnymi. Nakłada ono na władze lotnisk obowiązek zapewnienia nieodpłatnej pomocy i umożliwienia pobytu oraz im pełnej dostępności. Przyjęto już podobne zobowiązania w odniesieniu do międzynarodowych przewozów
kolejowych.
Zgodnie z duchem komunikatu w sprawie e-dostępności[23] propagowany jest ponadto dostęp do technologii informacji i komunikacji (TIK). Mając na celu rozwój europejskich standardów dostępności w ramach zamówień publicznych na towary i usługi
w dziedzinie TIK wydano upoważnienie do normalizacji w odniesieniu do wystawiania ocen zgodności. Opracowanie dotyczące prawodawstwa państw członkowskich
w sferze dostępu do komunikacji elektronicznej wskazywało na konieczność zaostrzenia europejskich norm w dziedzinie dostępu[24]. Poczyniono również znaczące inwestycje w badania oraz rozwój technologii dostępności TIK oraz pomocniczych[25].
Dialog z władzami Stanów Zjednoczonych Ameryki, przy poparciu użytkowników
oraz sektora TIK, dotyczy przede wszystkim norm i korzyści jakie płyną z globalnych
rynków w dziedzinie dostępności. Komisja została zaproszona do udziału w obradach
amerykańskiej Rady ds. Dostępności, która dokonuje przeglądu sekcji 508 amerykańskiej ustawy o rehabilitacji. Prowadzona jest ponadto wymiana informacji w dziedzinie stosowania norm dostępności w dziedzinie środowiska architektonicznego.
Komisja udzieliła poparcia wielu projektom pilotażowym oraz badawczym w dziedzinie dostępności środowiska architektonicznego. Wśród wyników tych działań można
wymienić przewodnik adresowany do administracji publicznej, poświęcony uwzględnieniu kwestii dostępności w przetargach publicznych na wykonanie budowli, materiały szkoleniowe na temat dostępności w kontekście zawodowym oraz utworzenie
europejskiej sieci dostępnej turystyki[26].
KOMUNIKATY
133
• Zwiększenie zdolności analitycznych UE
Dalsze dane o sytuacji osób niepełnosprawnych są konieczne dla celów bardziej świadomego i ukierunkowanego kształtowania polityki. Eurostat wciąż dokłada wysiłków
w ramach Europejskiego Systemu Statystycznego w celu dalszego rozwijania wspólnotowych danych statystycznych dotyczących niepełnosprawnych.
Działalność Komisji w dziedzinie doskonalenia danych statystycznych dotyczących
niepełnosprawnych zawarto w załączniku 3.
• Inne istotne dokonania
Przyjęty w 2006 r. program Progress na lata 2007-2013[27] przewiduje wsparcie na
rzecz wdrożenia strategii niepełnosprawności, między innymi poprzez współfinansowanie[28] bieżących kosztów działalności kluczowych europejskich organizacji
niepełnosprawnych.
Dyskryminacja, także w związku z niepełnosprawnością, została również uwypuklona
w ramach unijnych i krajowych inicjatyw pod egidą Europejskiego Roku Równych
Szans dla Wszystkich (2007).
W załączniku 4 przedstawiono szczegóły wykonania PDN w latach 2006-2007.
3.3
Postępy na poziomie krajowym
Większość państw członkowskich dostrzega fakt, iż niepełnosprawni znajdują się
wśród najbardziej dyskryminowanych grup społecznych. Państwa prowadzą rozbudowane działania i programy, odzwierciedlające priorytety UE[29], w celu poprawy
ich zdolności do znalezienia zatrudnienia na otwartym rynku pracy. Rośnie znaczenie
działań pozytywnych, które nie są jednak dotychczas wystarczająco powiązane z szerzej zakrojonymi strategiami zatrudnienia, jakie znalazłyby odzwierciedlenie w krajowych programach reform.
Państwa członkowskie zdają sobie ponadto sprawę z postępów we wprowadzaniu ustawodawstwa w dziedzinie niepełnosprawności, programów edukacyjnych oraz rehabilitacyjnych związanych z niepełnosprawnością, z działań ukierunkowanych dążących do usunięcia przeszkód w dostępności, rozwiązań służących wspomaganiu osób
niepełnosprawnych, w tym środków pozwalających im na osiągnięcie samodzielności
z pomocą społeczności lokalnej oraz opieki domowej, a także mechanizmów naprawczych pozwalających na rzeczywiste korzystanie przez niepełnosprawnych obywateli
z ich praw. Liczne kraje członkowskie zobowiązały organy publiczne do propagowania
równości szans dla niepełnosprawnych.
Te działania państw członkowskich opisano w załączniku 5.
134
4.
Priorytety na lata 2008-2009
Analiza rozwoju sytuacji niepełnosprawnych oraz konsultacje[30] z udziałem ich
przedstawicieli pozwoliła państwom członkowskim i innym zainteresowanym stronom na rozpoznanie priorytetowej wagi dostępności w ramach aktywnej integracji
oraz dostępu do praw.
Dostęp do towarów, usług oraz infrastruktury mają podstawowe znaczenie dla podtrzymania niedyskryminacyjnych i integracyjnych form uczestnictwa w wielu aspektach codziennego życia w starzejącym się społeczeństwie, przy jednoczesnej eliminacji
przeszkód na drodze do wykształcenia oraz do rynku pracy. Dostępność znalazła również poczesne miejsce w Konwencji ONZ[31]; pozwala na zintegrowane podejście do
zróżnicowanych potrzeb niepełnosprawnych kobiet i mężczyzn.
Zapewnianie dostępności wymaga wyminięcia i zneutralizowania przeszkód, które
nie pozwalają niepełnosprawnym na korzystanie z posiadanych umiejętności i na pełne uczestnictwo na równych prawach. Wymaga to nie tylko upowszechnienia zasady
projektowania dla wszystkich (Design for all), ale również szczególnych rozwiązań pomocniczych we wszystkich dziedzinach i narzędziach polityki, co pozwoli na zmierzenie się z dyskryminacją w wymiarze systemowym.
W przeprowadzonym w ramach Europejskiego Roku Równych Szans dla Wszystkich
(2007) badaniu opinii publicznej w UE[32] aż 91 % respondentów uznało konieczność
zwiększenia nakładów na eliminowanie fizycznych przeszkód utrudniających poruszanie się niepełnosprawnym – co może być związane z potrzebami coraz bardziej
zaawansowanego wiekiem społeczeństwa. W tym względzie wprowadzana polityka
spójności powinna pozwolić na wsparcie integracji oraz dostępności dla niepełnosprawnych w sektorze przedsiębiorstw.
4.1
Działania na rzecz czynnego uczestnictwa poprzez dostępność
• Upowszechnianie dostępnego rynku pracy
Konieczne jest kompleksowe podejście, które pozwoli na zwiększenie odsetka zatrudnionych wśród niepełnosprawnych dzięki połączeniu elastycznych form zatrudnienia,
wspierania miejsc pracy, czynnej integracji oraz działań pozytywnych uzupełniających
obecne prawodawstwo europejskie w dziedzinie zakazu dyskryminacji. W tym celu
Komisja podejmie analizę wzorów dobrych praktyk racjonalnego integrowania niepełnosprawnych w miejscu pracy.
W zgodzie z własnym komunikatem w sprawie modelu elastycznego rynku pracy
i bezpieczeństwa socjalnego[33] Komisja bada możliwości, jakie stoją przed niepełnosprawnymi w ramach ogólnej, zwiększonej elastyczności rynku pracy w połączeniu
z zabezpieczeniem możliwości zwiększenia i utrzymania zatrudnienia. Typowe ścieżki realizacji modelu flexicurity obejmują jednocześnie elastyczne i rzetelne rozwiązania w zakresie umów, zatrudnienie na czas określony i w niepełnym wymiarze czasu
pracy, aktywną politykę rynku pracy, kompleksowe strategie uczenia się przez całe
KOMUNIKATY
135
życie oraz nowoczesne systemy ochrony socjalnej zapewniające odpowiednie wsparcie dochodów w okresach bezrobocia. Programy utrzymania miejsca pracy chroniące
przed wczesnym opuszczaniem rynku pracy oraz wskazówki dotyczące reformy rekompensat finansowych zastępujących dochód (zasiłek, renta inwalidzka) również zostaną poddane analizie. Próba rozwiązania tego problemu będzię podjęta w ramach
sieci wymiany ekspertów oraz wskazania dobrych praktyk na podstawie wzajemnego
przeglądu profesjonalistów oraz wkładu, jaki wniosą GWSN wraz z Europejskim Komitetem Zatrudnienia.
Chronione zatrudnienie udostępnia osobistą pomoc a także dostosowanie miejsca
pracy z uwzględnieniem potrzeb niepełnosprawnych na wolnym rynku pracy. System ten nie osiągnął pełni swoich możliwości. Na większą uwagę zasługuje sprawa
wymagań wobec przedsiębiorstw, które muszą sprostać wymogom rynku pracy. Komisja w dalszym ciągu będzie zachęcała dostawców usług związanych z zatrudnieniem do skoordynowania ich wysiłków z działaniami pracodawców w opracowywaniu stosownej oferty szkolenia zawodowego oraz usług rehabilitacyjnych. Komisja
działa we współpracy z europejską siecią zwierzchników publicznych służb zatrudnienia[34] na rzecz poprawy ich oferty kierowanej do niepełnosprawnych. Staraniem
Komisji ukaże się dokument podsumowujący debatę zawierający odpowiednie wzory
dobrych praktyk odzwierciedlających wskazówki Europejskiej Strategii Zatrudnienia
oraz propozycje w dziedzinie wsparcia dla młodych niepełnosprawnych w momencie
przejścia z systemu edukacji na rynek pracy[35]. Dokument ten zostanie przedłożony
na forum GWSN jak również Europejskiego Komitetu Zatrudnienia, w celu dalszego umocnienia procesu uwzględniania istotnej wagi niepełnosprawności w krajowych
programach reform, zachęcając do ustalania krajowych docelowych progów zatrudnienia[36]. Komisja nie zaprzestanie również działań na rzecz usprawnienia chronionego zatrudnienia w ramach uproszczonych komisyjnych zasad pomocy państwa, jak
również dla propagowania czynnej polityki integracyjnej dla osób w mniej uprzywilejowanej sytuacji, w tym niepełnosprawnych, co stanowi kluczowe wypełnienie w momencie wejścia na rynek pracy poprzez stosowne uzupełnienie wynagrodzenia oraz
dostęp do usług socjalnych wysokiej jakości[37].
• Zdecydowane zwiększenie dostępu do towarów, usług i infrastruktury
Zwiększony dostęp do podstawowych dóbr, usług i infrastruktury nadaje niepełnosprawnym pełne prawa aktywnego konsumenta. Europejski rynek dostępności domaga się przejrzystych reguł dla wszystkich stosownych sektorów. Wszyscy uczestnicy
procesu projektowania, opracowywania i wytwarzania w rozmaitych sektorach powinni posiadać odpowiednie kompetencje w dziedzinie dostępności. Narzędzia zapewniające dostępność powinny być w każdym przypadku dostosowane do indywidualnego
cyklu rozwojowego w danym sektorze.
Komisja opracowuje właśnie ramy prawodawcze w dziedzinie dostępności w obszarze transportu oraz TIK. W oparciu o niedawne założenia legislacji unijnej w dziedzinie transportu lotniczego[38] oraz zawarte w rozporządzeniu o międzynarodowym
transporcie kolejowym dotyczące praw niepełnosprawnych oraz osób o ograniczo-
136
nej sprawności ruchowej zamiarem Komisji jest wniesienie propozycji legislacyjnych
w sferze transportu morskiego, autobusowego oraz autokarowego.
W przypadku TIK, Komisja zamierza umocnić przepisy dotyczące dostępności w ramach przeglądu pakietu o komunikacji elektronicznej[39], w tym w dziedzinach w rodzaju połączeń ze służbami ratunkowymi oraz komunikacji tekstowej. W konsekwencji
zobowiązań złożonych w swoim komunikacie o e-Integracji z 2005 r., Komisja oceniła
postępy oraz przedłożyła kolejne wnioski legislacyjne w ramach komunikatu w sprawie e-Integracji[40]. W szczególności, Komisja będzie w roku 2008 dążyła do poziomej strategii legislacyjnej mającej na celu zagwarantowanie dostępnego społeczeństwa
informacyjnego, gwarantującego równość praw i rzeczywisty rynek wewnętrzny. Na
działania w dziedzinie badań i wdrażania dostępności TIK przeznaczony został budżet
opiewający na ponad 100 mln euro[41].
Pobudzenie konkurencji w przedsiębiorczości zainteresowanych sektorów pozwoli na
dalsze rozwinięcie rynku dostępności w Europie, prowadząc do poprawy jej pozycji
na rynku światowym. Praktyczne i konkurencyjne rozwiązania promuje się w ramach
rozwoju oraz stosowania standardów dostępności, na przykład w kontekście zamówień publicznych, skierowanych na funkcjonalne zapotrzebowanie użytkowników,
jak również poprzez kwestie interoperacyjności, co z kolei umożliwia innowacyjność
rozwiązań.
Do trwałego rozwoju sektora budowlanego może przyczynić się zasada dostępności
otoczenia architektonicznego. Usprawnienie dostępności architektury publicznej dla
wszystkich, Komisja przygotowuje upoważnienie stosownych organizacji europejskich do normalizacji w odniesieniu do wystawiania ocen zgodności, w szczególności
w kontekście zamówień publicznych.
• Umocnienie zdolności analitycznych Komisji w celu wspierania dostępności
Dalsze wiarygodne i porównywalne dane dotyczące niepełnosprawności i uczestnictwa niepełnosprawnych mają kluczowe znaczenie dla oszacowania postępów w integrowaniu osób niepełnosprawnych oraz dla spełnienia wymogów Konwencji ONZ
w dziedzinie ich monitorowania[42]. Kolejny moduł Niepełnosprawność a Integracja
Społeczna, opisany w załączniku 3, może być wykorzystany jako całkowicie niezależna
całość.
Powstanie europejska sieć uniwersytecka specjalistów w dziedzinie niepełnosprawności, służąca do zapewnienia zaplecza i wsparcia dzięki gromadzeniu dowodów, a także
wydawaniu zaleceń mających zastosowanie w ramach PNS.
4.2
Działania zmierzające do zapewnienia pełni praw podstawowych
• Wspieranie wejścia w życie Konwencji ONZ
W oparciu o skuteczne wdrożenie decyzji Rady z marca 2007 r. o podpisaniu Konwencji ONZ, ministrowie państw UE oraz przedstawiciele Komisji uzgodnili w Berlinie
KOMUNIKATY
137
w czerwcu br., że konieczne jest szybkie ratyfikowanie jej przez państwa członkowskie.
Komisja zgłosi z początkiem 2008 r. wniosek w sprawie decyzji Rady, upoważniający
Wspólnotę Europejską do przystąpienia do Konwencji ONZ. W ramach przygotowań
Komisja poddaje przeglądowi prawodawstwo Wspólnoty służące określeniu kompetencji Wspólnoty oraz ocenie potrzeby ewentualnego dostosowania europejskiego
prawodawstwa wtórnego lub też odpowiednich dziedzin polityki. Przegląd ten dotyczy między innymi oceny wpływu na same instytucje europejskie. GWSN będzie składał regularne sprawozdania z postępów we wdrażaniu Konwencji ONZ.
Zważywszy na silny trend konwergencji w postawie europejskiej wobec niepełnosprawności oraz postanowień Konwencji ONZ, zadaniem PNS będzie przyczynienie
się do praktycznego wprowadzenia jej w życie na szczeblu europejskim, przy jednoczesnym uzupełnianiu działań na poziomie krajowym. W szczególności działania
w obszarach takich jak zatrudnienie, opieka społeczna, samodzielność, dostępność
oraz pomoc rozwojowa przyczynią się do wykonania postanowień Konwencji ONZ.
Komisja będzie zwracała uwagę szczególnie na postanowienia wymagające połączenia
uwzględniania tematyki płci oraz szczególnie drażliwych z uwagi na płeć rozwiązań.
W dziedzinie dostępności Komisja zaangażowała się w światową inicjatywę ONZ na
rzecz integracyjnych TIK, której celem jest usprawnienie wdrażania postanowień w tej
sferze.
Komisja będzie kontynuować dalsza współpracę z europejskimi organizacjami pozarządowymi, zgodnie z obowiązkami płynącymi z Konwencji ONZ[43], a mianowicie:
konsultacje i angażowanie reprezentatywnych organizacji niepełnosprawnych; zaprosi również państwa członkowskie UE należące do Komitetu Konwencji ONZ[44] do
przyłączenia się do GWSN.
Skuteczne wdrożenie Konwencji ONZ wymaga ponadto działań władz regionalnych
i lokalnych. Komisja zapowiada ze swej strony poparcie dla całego procesu poprzez
opracowanie modułów szkoleniowych służących uświadamianiu i ułatwianiu interpretacji przepisów w świetle Konwencji ONZ.
Nowy moduł europejskiego badania opinii publicznej na temat niepełnosprawności
i integracji społecznej służący dokonaniu pomiaru skali niepełnosprawności, przy
uwzględnieniu czynników uczestnictwa i środowiska, ma się przyczynić do śledzenia
postępów w realizacji celów Konwencji ONZ.
• Uzupełnienie prawnych ram wspólnotowych ochrony przed dyskryminacją
Komisja zapowiada na rok 2008 wniosek w sprawie dyrektywy[45] zawierającej uzupełnienie obecnie obowiązujących we Wspólnocie ram prawnych zgodnych z art. 13
traktatu WE dotyczącego ochrony przed dyskryminacją poza rynkiem pracy – w tym
na podstawie niepełnosprawności – i zapobiegania jej. Taka inicjatywa dotycząca osobistych praw przyczyni się również do zapewnienia rzeczywiście powszechnie dostępnego otoczenia. Trwa ocena skutków oparta na danych zebranych w toku
analizy obecnie obowiązujących przepisów[46]. Rozmaite konsultacje, w tym także
konsultacja publiczna za pomocą kwestionariusza dostępnego w Internecie, z udziałem
138
organizacji pozarządowych oraz przedsiębiorstw, zostały przeprowadzone w ramach
oceny skutków.
5.
Wnioski
Niniejszy komunikat wyraża europejskie zaangażowanie na rzecz zapewnienia niepełnosprawnym pełni praw. Odnosi się on do niepełnosprawnych jako obywateli i aktywnych uczestników życia społeczno-gospodarczego, przyczyniających się do budowy
trwałej i spójnej Europy dbającej o równe szanse dla wszystkich. Wszelkie wyszczególnione w nim działania zmierzają do zaspokojenia indywidualnych i zróżnicowanych
potrzeb niepełnosprawnych.
Postępy we wskazanych w komunikacie kluczowych dziedzinach polityki wymagają
maksymalizacji efektu synergicznego oraz pełnej komplementarności z działaniami
prowadzonymi przez państwa członkowskie. Zobowiązania na szczeblu ministerialnym do podejmowania wspólnych wyzwań i szukania rozwiązań w trakcie wprowadzania w życie Konwencji ONZ otwierają drogę do wytyczenia spójnych i porównywalnych celów na poziomie krajowym, przy odzwierciedleniu celów Konwencji ONZ
i oceny postępów Komisji oraz państw członkowskich w ich realizacji.
Dlatego tak istotne znaczenie ma ścisła współpraca między Komisją a państwami
członkowskimi, nie bez udziału samych niepełnosprawnych i pozostałych zainteresowanych stron. Zapoczątkowany cykl ogólnoeuropejskich spotkań właściwych urzędników ds. niepełnosprawności na szczeblu ministerialnym umocni strategię europejską w tej dziedzinie.
Przypisy
[1] COM(2003)650.
[2] http://www.un.org/esa/socdev/enable/.
[3] Prawa obywatelskie, ekonomiczne, społeczno-socjalne i związane z ochroną
środowiska.
[4] Konkluzje Rady (15512/03) dotyczące działań podjętych po Europejskim Roku Osób
Niepełnosprawnych.
[5] Opracowanie Applica, CESEP i Alphametrics z 2007 r. pt. “Men and women with disabilities in the EU” (Niepełnosprawność kobiet i mężczyzn w UE),.
[6] Konkluzja 34.
[7] http://ec.europa.eu/employment_social/social_situation/studies_en.htm.
[8] Zgodnie z danymi europejskiego stowarzyszenia dostawców usług dla niepełnosprawnych (European Association of Service Providers to Disabled Persons).
[9] Zob. dokument ws. opieki zdrowotnej OECD nr 26, 4/4/2007, http://www.oecd.org/
dataoecd/13/8/38343783.pdf.
[10] COM 2005/604 z dnia 28.11.2005.
[11] Dyrektywa 2000/78/WE z dnia 27.11.2000 r.
[12] Sprawa C-13/05 Chacon-Navas przeciwko Eurest CSA.
[13] Sprawa C-303/06, Coleman przeciwko Attridge Law.
[14] http://ec.europa.eu/comm/competition/state_aid/reform/reform.html.
[15] Rozporządzenie (WE) nr 1083/2006, art. 16.
[16] http://ec.europa.eu/employment_social/index/hlg_esf_nsrf_en.pdf
KOMUNIKATY
139
[17] Zaproszenia do składania ofert VT/2006/014, sprawozdanie końcowe za rok 2008.
[18] Bliższe informacje na temat usług socjalnych użyteczności publicznej w internecie:
http://ec.europa.eu/employment_social/social_protection/questionnaire_en.htm.
[19] Zobacz opracowanie: Included in Society, http://ec.europa.eu/employment_social/
index/socinc_en.pdf.
[20] Zaproszenia do składania ofert VT/2006/021, sprawozdanie końcowe za rok 2007.
[21] Komitet ds. Niepełnosprawności.
[22] Rozporządzenie 1107/2006 z 5.7.2006 r.
[23] COM(2005) 425 wersja ostateczna z 13.9.2005 r.
[24] Sprawozdanie grupy ds. Komunikacji integracyjnej (Inclusive Communication,
INCOM).
[25] W ramach samego szóstego programu ramowego UE w dziedzinie badań – ponad 60
mln euro.
[26] Dokument COM/2005/604, załącznik 1.
[27] Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1672/2006/WE ustanawiająca wspólnotowy program na rzecz zatrudnienia i solidarności społecznej – Progress.
[28] Łącznie ponad 1,2 mln euro w samym 2007 r.
[29] Por. krajowe sprawozdania ze strategii w dziedzinie ochrony socjalnej i integracji społecznej za rok 2007, a także sprawozdania państw członkowskich na temat zatrudnienia
zawarte w krajowych programach reform na rok 2006.
[30] Zob. protokoły ze spotkań GWSN w lutym i czerwcu 2007 r.
[31] Zob. art. 3 (zasady ogólne) oraz art. 9 (dostępność).
[32] Pt. dyskryminacja w UE, zob. : http://ec.europa.eu/employment_social/eyeq/uploaded_
files/documents/Eurobarometer_report_en_2007.pdf.
[33] Tzw. flexicurity, COM(2007) 359 z 27 czerwca 2007.
[34] Sieć powołana w 2007 r.: http://ec.europa.eu/employment_social/
employment_strategy/pub_empl_services_en.htm.
[35] http://ec.europa.eu/employment_social/news/2007/sep/com498_en.pdf.
[36] W szczególności w kontekście wskazówki 19 Europejskiej Strategii Zatrudnienia.
[37] COM(2006) 44 wersja ostateczna z 8.2.2006 r.
[38] Rozporządzenie Komisji (WE) 1107/2006 z 5 lipca 2006 r. (Dz.U L 204 z 26.7.2006 r.).
[39] http://ec.europa.eu/information_society/policy/ecomm/tomorrow/roadmap/
index_en.htm.
[40] COM (2007)694 europejska inicjatywa i2010 w sprawie e-integracji (Uczestniczyć
w społeczeństwie informacyjnym).
[41] Siódmy program ramowy w dziedzinie badań naukowych, TIK a starzenie się społeczeństw oraz dostępne i integrujące TIK: http://cordis.europa.eu/fp7/ict/programme/
challenge7_en.html; Program Konkurencja i Innowacja, TIK w kontekście dostępności,
starzenia się i integracji społecznej: http://ec.europa.eu/information_society/activities/
ict_psp/library/ref_docs/docs/cip_ictpsp_wp.pdf.
[42] Artykuł 31.
[43] Artykuł 4.3.
[44] Artykuł 34.
[45] http://ec.europa.eu/atwork/programmes/docs/clwp2008_en.pdf
[46] http://ec.europa.eu/employment_social/fundamental_rights/pdf/pubst/stud/
mapstrand1_en.pdf.
KOMISJA WSPÓLNOTY EUROPEJSKIEJ
Bruksela, 12 maja 2000 r.,
COM (2000) 284 final
KOMUNIKAT KOMISJI SKIEROWANY DO RADY,
PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO,
KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO
I KOMITETU REGIONÓW
W kierunku Europy bez barier dla osób z niepełnosprawnością
140
Spis treści.
1. Streszczenie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
2. Wprowadzenie – niepełnosprawność przedmiotem troski we Wspólnocie. . . . . . . . 143
2.1. Nowe podejście do niepełnosprawności. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143
2.2. Kilka znaczących kroków naprzód. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144
2.3. Nowy impuls. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
Część 3. Mapa drogowa w kierunku większej wartości we wspólnocie. . . . . . . . . . . . . . 147
3.1. W kierunku większej mobilności – aspekt obywatelstwa. . . . . . . . . . . . 147
3.2. W kierunku szerszej dostępności – wypełnienie luk
w międzysektorowej polityce państwa.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150
3.3. Wykorzystanie społeczeństwa informacyjnego dla dobra wszystkich
– inicjatywa europejska i niepełnosprawność. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152
3.4. Technologie wspomagające – w kierunku bardziej rozwiniętego
wspólnego rynku dla technologii wspomagających. . . . . . . . . . . . . . . . 153
3.5. Ochrona praw i interesów konsumentów z niepełnosprawnością na
rynku. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155
Część 4. Instrumenty polityki państwa dla osiągnięcia większej wartości
we wspólnocie.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156
4.1. Interpretacja danych i zrozumienie potrzeb. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157
4.2. Zaprojektowanie integracyjnych programów unii europejskiej. . . . . . 158
4.3. Przykłady pociągają. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158
4.4. Konsultacje z osobami z niepełnosprawnością. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160
4.5. Wzmocnienie koordynacji między służbami Komisji. . . . . . . . . . . . . . 161
Część 5. Spojrzenie w przyszłość – podnoszenie świadomości,
wzmocnienie kooperacji oraz budowanie rozwoju. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
Przypisy
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162
141
142
1. Streszczenie.
Uważa się, że osoby z niepełnosprawnością są jedną z najbardziej zmarginalizowanych
grup w społeczeństwie i ciągle doświadczają dużych barier w dostępie do każdej dziedziny życia społecznego.
W przyjętym przez Unię Europejską podejściu do niepełnosprawności uznaje się, że
bariery środowiskowe stanowią większą przeszkodę w społecznej partycypacji niż
funkcjonalne ograniczenia. Usuwanie barier poprzez legislację, przystosowanie, uniwersalne projektowanie i inne środki zostały zidentyfikowane jako klucz do równych
szans osób z niepełnosprawnością.
Chociaż ten zespół zadań leży głównie w gestii Państw Członkowskich, obecny zakres kompetencji Wspólnoty obejmuje ważne środki i wartości, które mogą
być wykorzystane do osiągnięcia równych szans dla osób z niepełnosprawnością.
Zapisanie ogólnego anty-dyskryminacyjnego artykułu, dotyczącego m.in. niepełnosprawności, w Traktacie Amsterdamskim daje podstawy do zdecydowanego kroku naprzód w kierunku promocji równych praw dla osób z niepełnosprawnością na
poziomie Unii Europejskiej. Na podstawie Artykułu 13 Traktatu o Unii Europejskiej,
Komisja Europejska przyjęła 26 listopada 1999 r. kompleksowy pakiet anty-dyskryminacyjny. W odniesieniu do osób z niepełnosprawnością, jedna z części tego pakietu zawiera propozycję dyrektywy w dziedzinie zatrudnienia i wykonywania zawodu,
zabraniającej dyskryminacji ze wszystkich względów wymienionych w Artykule 13,
a także program działań, składający się z całego wachlarza komplementarnych instrumentów w tym zakresie.
W celu dopełnienia wyżej wymienionej inicjatywy, jak również zrealizowania zobowiązania podjętego na Międzyrządowej Konferencji, dotyczącej brania pod uwagę
potrzeb osób z niepełnosprawnością w tworzeniu instrumentów w ramach Artykułu 95 Traktatu, niniejszy Komunikat dąży do przeglądu kluczowych obszarów polityki Unii Europejskiej, które mogą przyczynić się do zwiększenia dostępu dla osób
z niepełnosprawnością.
Chociaż działania związane z niepełnosprawnością występują w większości dziedzin
Wspólnoty, w centrum zainteresowania tego Komunikatu znajdują się te obszary polityki Unii Europejskiej, które mają szczególne znaczenie w dążeniu do społeczeństwa
bez barier dla niepełnosprawnych Europejczyków. Toteż w niniejszym Komunikacie
specjalny akcent jest położony na osiągnięcie większej synergii pomiędzy powiązanymi zagadnieniami z dziedziny zatrudnienia, edukacji i szkolenia zawodowego, transportu, wewnętrznego rynku, społeczeństwa informacyjnego, nowych technologii i polityki konsumenckiej.
Mobilność odgrywa decydującą rolę w zagwarantowaniu uczestnictwa w działalności
ekonomicznej i społecznej, a jej brak jest czynnikiem hamującym w korzystaniu z prawa partycypacji przez osoby z niepełnosprawnością. Brak mobilności jest szkodą dla
wszystkich. Od pewnego czasu Komisja uznaje już ważność tego zagadnienia i proponuje nowe metody, za pomocą których potrzeby osób z niepełnosprawnością będą
KOMUNIKATY
143
lepiej zaspokajane. Jednocześnie niniejszy Komunikat podkreśla, że aby uzyskać jak
najlepsze rezultaty w całym procesie, rozwój zagadnienia mobilności musi zachodzić
w sposób spójny na wszystkich powiązanych frontach. Stwierdza również, że pozytywne zdarzenia, związane z lepszym dostępem dla osób z niepełnosprawnością, wpływają dodatnio na inne dziedziny, takie jak: jakość życia zawodowego, ochrona konsumentów i konkurencyjność europejskiego przemysłu. W związku z tym, Komisja
dokonuje porównań pomiędzy odpowiednimi międzyresortowymi obszarami polityki
i poszukuje rozwiązań, prowadzących do większej synergii.
Ostatnie wydarzenia w Unii Europejskiej w dziedzinie nowych technologii, łącznie
z inicjatywą e-Europa, również odgrywają decydującą rolę w umożliwieniu osobom
z niepełnosprawnością pokonania funkcjonalnych ograniczeń, co zwiększa szanse ich
partycypacji. Niniejszy Komunikat podkreśla, że unijny rynek w tej dziedzinie jest podzielony i gospodarczo zacofany oraz wskazuje na działania, które należy podjąć, żeby
rozwinął się rzeczywiście wspólny rynek, a podaż odpowiadała bardziej popytowi.
Uważa się, że wdrożenie tego Komunikatu zależy od kilku zasadniczych narzędzi:
mocnych podstaw w wiedzy, łącznie z rzetelnymi danymi statystycznymi nt. zjawiska
niepełnosprawności i jego wpływowi na pełny udział we wszystkich dziedzinach życia
społecznego oraz odpowiednią koordynację i mechanizmy konsultacji. Ponadto, Komisja będzie nadal wspierać rozwój wzorcowych praktyk we własnej organizacji.
W celu pomyślnego osiągnięcia równych szans dla niepełnosprawnych Europejczyków należy, łącznie z barierami środowiskowymi, podjąć problem negatywnych
postaw wobec niepełnosprawności. Mając ten cel na uwadze, Komisja zaproponuje
Radzie, żeby rok 2003 ogłosić Europejskim Rokiem Niepełnosprawnych Obywateli.
Komisja chce w ten sposób promować w świadomości społecznej problematykę niepełnosprawności oraz zachęcić do wprowadzenia nowych rozwiązań w tym względzie
na każdym szczeblu władzy. Toteż zadaniem takiej propozycji jest wzmocnienie idei
obywatelstwa osób z niepełnosprawnością.
2. Wprowadzenie – niepełnosprawność przedmiotem troski
we Wspólnocie.
2.1. Nowe podejście do niepełnosprawności.
Szacuje się, że w każdym czasie pomiaru liczba osób we Wspólnocie Europejskiej
bezpośrednio dotkniętych jakimś rodzajem niepełnosprawności stanowi około 10%
ogólnej populacji, co obecnie odpowiada blisko 37 milionom osób. Osoby z niepełnosprawnością nie tworzą grupy homogenicznej, w związku z czym istnieje szeroki
zakres niepełnosprawności i problematyki. Niepełnosprawność może być widoczna
lub ukryta, znaczna lub umiarkowana, jednego rodzaju lub sprzężona, chroniczna lub
czasowa. Wyróżnia się rodzaje niepełnosprawności: mobilna/ruchowa, umysłowa/intelektualna, narządu słuchu, narządu mowy i upośledzenie wzroku.
144
Uważa się, że osoby z niepełnosprawnością są jedną z najbardziej zmarginalizowanych
grup w społeczeństwie i ciągle doświadczają dużych barier w dostępie do każdej dziedziny życia społecznego. Wśród barier systemowych, które często są główną przyczyną marginalizacji osób z niepełnosprawnością, można wyróżnić m.in.: brak taniego
transportu, ograniczone możliwości edukacji i szkoleń, brak systemu wsparcia oraz
liczne przeszkody w dziedzinie społecznej i ekonomicznej. Kobiety doświadczają więcej barier w dostępie do partycypacji.
W nowym podejściu do niepełnosprawności, przyjętym na arenie międzynarodowej,
szczególnie w Uchwale Narodów Zjednoczonych z 1993 r. nt. Standardowe Zasady
Wyrównywania Szans Osobom z Niepełnosprawnością, wskazuje się, że zdolność jednostki do funkcjonowania w społeczeństwie i zatrudnienia zależy w takim samym
stopniu od otwartości społeczeństwa na przyjęcie osób z ich różnicami indywidualnymi, jak i od specyficznych funkcjonalnych ograniczeń, które określają osobę jako
niepełnosprawną. Bariery środowiskowe stanowią większą przeszkodę w społecznej
partycypacji niż funkcjonalne ograniczenia; stąd usuwanie barier poprzez legislację,
przystosowanie, uniwersalne projektowanie i inne środki zostało zidentyfikowane
jako klucz do równych szans dla osób z niepełnosprawnością.
Zgodnie ze Standardowymi Zasadami, Komisja przyjęła Komunikat nt. Równe szanse
dla osób z niepełnosprawnością – nowa strategia niepełnosprawności we Wspólnocie [1]. Komunikat został politycznie zaaprobowany przez Radę i Państwa Członkowskie w uchwale z grudnia 1996 r [2]. Chociaż główna odpowiedzialność w tej dziedzinie leży w gestii Państw Członkowskich, w uchwale podkreślono fakt, że Wspólnota
Europejska może znacząco przyczynić się do zwiększenia współpracy pomiędzy Państwami Członkowskimi. Może ona również zachęcić do wymiany i rozwoju wzorcowych praktyk we Wspólnocie, a także w ramach polityki i działań samych instytucji
i organów Wspólnoty.
W uchwale związanej z Komunikatem Komisji, Parlament Europejski również zaakceptował nowe podejście, przyjęte przez Komisję. Parlament poprosił Komisję o podjęcie aktywnych instrumentów w ramach powszechnego podejścia, które umożliwią
osobom z niepełnosprawnością wzięcie udziału we wszystkich odpowiednich programach Wspólnoty.
2.2. Kilka znaczących kroków naprzód.
Tworząc te uchwały, Komisja intensywnie współpracuje z Parlamentem, Państwami
Członkowskimi i organizacjami pozarządowymi w zakresie rozwoju problematyki
niepełnosprawności. Podjęto szereg inicjatyw we Wspólnocie, żeby promować równe
szanse dla osób z niepełnosprawnością. A oto niekompletna lista dotychczasowych
głównych osiągnięć.
Począwszy od przyjęcia Europejskiej strategii zatrudnienia w 1997 r., problematyka
niepełnosprawności jest mocno zaznaczona w corocznych Wytycznych Rady. W Narodowych Planach Działania widoczny jest wysiłek, zmierzający do poprawy możliwości podjęcia pracy i zwiększenia kwalifikacji dla osób z niepełnosprawnością – jednej
KOMUNIKATY
145
z grup docelowych, które mogą najbardziej skorzystać z działań prewencyjnych i instrumentów podnoszących zdolności zawodowe. Aby podkreślić ten ważny rozwój
w polityce państwa, Komisja wspiera Państwa Członkowskie, społecznych partnerów
i organizacje pozarządowe w trwającej dyskusji i badaniach w zakresie nowych trendów, idei, innowacyjnej polityki i praktykach, które wyłaniają się w tej dziedzinie.
Roboczy dokument Komisji nt. Podnoszenie poziomu zatrudnienia osób z niepełnosprawnością – wspólne wyzwanie [3] został również wydany w 1998 r. Ma on na celu
sformułowanie wspólnych zaleceń oraz wskazanie obszarów, w których dalsza praca
może być wykonana. W oparciu o ten dokument, Rada przyjęła 17 czerwca 1999 r.
uchwałę [4], przedłożoną w trakcie Niemieckiej Prezydencji, nt. równych szans dla
ludzi w zatrudnieniu. Komisja zamierza zwrócić szczególną uwagę na instrumenty dla
osób z niepełnosprawnością związane ze zdolnościami zawodowymi we Wspólnym
Raporcie nt. Zatrudnienie 2000.
Ostatni Komunikat Komisji Strategie zatrudnienia w społeczeństwie informacyjnym
(COM [2000] 48) przyjęty 4 lutego 2000 r., wspiera zarówno Europejską strategię zatrudnienia, jak i Inicjatywę e-Europa. W sposób szczególny podejmuje on promocję
zdolności zawodowych osób z niepełnosprawnością poprzez zalecenie Przemysłowi
Społeczeństwa Informacyjnego, żeby zagwarantował od 2000 r. stosowanie standardów sprzętu przyjaznego dla użytkownika.
Państwa Członkowskie wyasygnowały znaczące środki finansowe na promocję zatrudnienia osób z niepełnosprawnością w okresie programowym 1994-1999 r. Europejskiego Funduszu Socjalnego. EFS jest głównym instrumentem wsparcia finansowego
osób z niepełnosprawnością w Unii Europejskiej. Wsparcia udzielono szerokiemu wachlarzowi działań, w tym takim jak: subsydiowanie wynagrodzeń w czasie praktyk zawodowych, programy praktyk zawodowych, okresowe chronione zatrudnienie, i inne
pośrednie kroki na rynku pracy, samo-zatrudnienie i rozwój zespołów dla osób z upośledzeniem umysłowym i ze znaczną niepełnosprawnością fizyczną. W nowym okresie programowym 2000-2006 r., zgodnie z Wytycznymi polityki zatrudnienia, Państwa
Członkowskie są zapraszane do podejmowania szeregu inicjatyw, które mają szczególne znaczenie dla osób z niepełnosprawnością, zwłaszcza w dziedzinie związanej
ze zdolnościami zawodowymi i równymi szansami dla wszystkich.
Wsparcia udzielono również poprzez Inicjatywę Wspólnoty ZATRUDNIENIE, skierowanej do osób z trudnościami w znalezieniu i utrzymaniu pracy oraz osiągnięciu
kariery zawodowej. Jeden z czterech modułów tej Inicjatywy – HORYZONT – udziela
wsparcia specjalnie dla osób z niepełnosprawnością (niepełnosprawność rozciąga się
od upośledzenia fizycznego do upośledzenia umysłowego czy porażenia mózgowego).
1700 projektów otrzymało lub wciąż otrzymuje środki finansowe z EFS w ramach programu HORYZONT. Cel programu polega na rozwoju nowych metod radzenia sobie
z problemami, przed jakimi stają ludzie na ciągle zmieniającym się rynku pracy. Cel
programu polega także na wprowadzaniu pozytywnych zmian w szkoleniu, polityce
zatrudnienia i stosowanych praktykach.
W odpowiedzi na zaproszenie Komisji, Społeczni Partnerzy przygotowali na szczeblu Unii Europejskiej Kompendium wzorcowych praktyk w zakresie zatrudnienia
146
osób z niepełnosprawnością, które przesłano do Wiednia na spotkanie Rady Europy
w grudniu 1998 r. Ponadto, 19 maja 1999 r., Społeczni Partnerzy przyjęli Wspólną Deklarację, w której podkreśla się potrzebę promocji zatrudnienia osób z niepełnosprawnością w kategoriach pozytywnego przedsięwzięcia.
W 1998 r. europejskie instytucje również przyjęły Kodeks wzorcowych praktyk, który
stanowi jasne określenie polityki Europejskich Instytucji w zakresie zatrudnienia osób
z niepełnosprawnością, jak również jest wytyczną w tym względzie dla Dyrekcji Generalnych i Usług.
W latach 1991-1994 prowadzono Inicjatywę Technologia dla osób z niepełnosprawnością i osób starszych. Była ona inicjatywą Wspólnoty w zakresie promocji i zastosowania technologii i obejmowała fazę pilotażową i fazę wdrożenia. Pomiędzy 1991
a 1994 r. Komisja Europejska wyasygnowała na tę inicjatywę kwotę 52 mln ECU.
Znaczna liczba projektów, które miały na celu potrzeby osób z niepełnosprawnością,
uzyskała wsparcie z różnych powszechnych programów czy inicjatyw Unii Europejskiej, takich jak: Socrates, Leonardo da Vinci, Health Promotion, Daphne, Prince, Phare and Tacis itp. Wzmocniono współpracę w ramach i pomiędzy Państwami
Członkowskimi poprzez utworzenie Grupy Przedstawicieli Państw Członkowskich ds.
Niepełnosprawności na Wysokim Szczeblu. Grupa ta okazała się cennym narzędziem
w takich działaniach, jak: kształtowanie i precyzowanie wspólnych celów, identyfikowanie przykładów wzorcowych praktyk oraz wymiana informacji i doświadczeń nt.
polityki w zakresie niepełnosprawności pomiędzy Państwami Członkowskimi.
W oparciu o osiągnięcia z Trzeciego Programu Działań Wspólnoty na rzecz osób z niepełnosprawnością – Helios II (1993-1996 r.), Komisja wzmacnia również swoje związki z organizacjami pozarządowymi z obszaru niepełnosprawności oraz wspiera Europejskie Forum Niepełnosprawności, z którym utrzymuje bliskie i regularne kontakty.
2.3. Nowy impuls.
Chociaż uczyniono duży postęp, Komisja jest świadoma, że należy jeszcze wiele pracy
włożyć, żeby osiągnąć cel pełnej partycypacji i równego dostępu dla osób z niepełnosprawnością. Zapisanie ogólnego anty-dyskryminacyjnego artykułu, dotyczącego
m.in. niepełnosprawności, w Traktacie Amsterdamskim daje podstawy do zdecydowanego kroku naprzód w tej dziedzinie. Na podstawie Artykułu 13 Traktatu o Unii Europejskiej, Komisja Europejska przyjęła 26 listopada 1999 r. kompleksowy pakiet antydyskryminacyjny [5]. W odniesieniu do osób z niepełnosprawnością, jedna z części
tego pakietu zawiera propozycję dyrektywy w dziedzinie zatrudnienia i wykonywania
zawodu, zabraniającej dyskryminacji ze wszystkich względów wymienionych w Artykule 13, a także program działań, składający się z całego wachlarza komplementarnych
instrumentów w tym zakresie. Problem dyskryminacji osób z niepełnosprawnością na
rynku pracy będzie przedmiotem nowej Inicjatywy Wspólnoty EQUAL (2000-2006),
której celem jest ponadnarodowa współpraca w zakresie promocji nowych sposobów
zwalczania wszelkich form dyskryminacji i nierówności na rynku pracy.
KOMUNIKATY
147
Tym niemniej, przyjęcie instrumentów zwalczania dyskryminacji stanowi tylko jedną część szerszej strategii, która ma promować równy dostęp do życia społecznego
dla osób z niepełnosprawnością. Toteż, oprócz nowego Artykułu 13, na Międzyrządowej Konferencji w Amsterdamie przedstawiono osobom z niepełnosprawnością
dużo większe gwarancje, zamieszczając w Końcowym Dokumencie Deklarację nr 22.
Stwierdza się w niej, że instytucje Wspólnoty, przyjmując instrumenty zbliżające prawodawstwo Państw Członkowskich, muszą brać pod uwagę potrzeby osób z niepełnosprawnością. Przyjmując tę deklarację, na Konferencji podkreślono, że na szczeblu
Unii Europejskiej istnieje potrzeba przyjęcia bardziej integracyjnych standardów, które przełożyłyby ogólne idee nie-dyskryminacji i równego dostępu na procesy związane
z realizacją wewnętrznego rynku.
W celu dopełnienia anty-dyskryminacyjnej inicjatywy, jak również realizacji zobowiązania podjętego na Międzyrządowej Konferencji, Komisja podjęła decyzję o wzmocnieniu podejścia do niepełnosprawności opartego o prawa człowieka poprzez zarysowanie strategicznego planu i kluczowych działań, mających na celu promocję większej
integracji w polityce Unii Europejskiej. Toteż w centrum zainteresowania tego Komunikatu znajdują się głównie te obszary polityki Unii Europejskiej, które uważa się za
rozstrzygające w pomyślnym usunięciu barier w dostępie dla osób z niepełnosprawnością. Jako taki, kładzie on specjalny akcent na osiągnięcie większej synergii pomiędzy
powiązanymi zagadnieniami z dziedziny zatrudnienia, edukacji i szkolenia zawodowego, transportu, wewnętrznego rynku, społeczeństwa informacyjnego, nowych technologii i polityki konsumenckiej.
Toteż w tym Komunikacie stwierdza się, że główna odpowiedzialność za politykę
w zakresie niepełnosprawności leży w gestii Państw Członkowskich, ponieważ obecne
kompetencje Wspólnoty wymagają działań pod tym względem tylko w ograniczonej
liczbie dziedzin. Stwierdziwszy ten fakt, w niniejszym Komunikacie jasno wskazuje
się, że tym niemniej obecne kompetencje Wspólnoty pozwalają w sposób istotny przyczynić się do zapewnienia równych szans dla osób z niepełnosprawnością. Ostatecznie
celem tego Komunikatu nie jest tylko proste zestawienie zbioru specyficznych zadań
czy instrumentów. Służy on także jako narzędzie kształtowania polityki, dzięki któremu można całkowicie zmienić podejście Komisji do niepełnosprawności, łącznie
z zasadami nie-dyskryminacji i integracji.
Część 3. Mapa drogowa w kierunku większej wartości
we wspólnocie.
3.1. W kierunku większej mobilności – aspekt obywatelstwa.
W nowoczesnym społeczeństwie nie jest możliwa sensowna integracja w życiu społecznym czy ekonomicznym, jeżeli ktoś nie może, w związku z pracą czy wypoczynkiem, swobodnie przemieszczać się. Mobilność nie powinna być traktowana tylko jako
dogodność czy nawet społeczna czy ekonomiczna konieczność. Powinna być ona traktowana jako prawo, które każdemu przysługuje i jednocześnie podlega sensownym
ograniczeniom ekonomicznym i technicznym.
148
Jest to daleko bardziej prawdziwe w odniesieniu do osób z mobilną niepełnosprawnością, dla których zdolność do uczestniczenia we wszystkich dziedzinach życia społecznego, komercyjnego, ekonomicznego, kulturowego i politycznego zależy od rozwiązania problemu mobilności w tym zakresie, który nie dotyczy innych ludzi. Jednak
również łatwo akceptuje się pogląd, że przystosowanie transportu dla osób z niepełnosprawnością może przyczynić się do osiągnięcia szerszych celów w polityce państwa.
Można dzięki nim: poprawić transport publiczny, zredukować zatłoczenie, zmniejszyć
społeczną marginalizację oraz w możliwie szerokim zakresie zapewnić ludziom mobilność i integrację ze społeczeństwem.
Od pewnego czasu Unia Europejska uznała ważność tego zagadnienia. W 1993 r., Komisja przyjęła Program Działań Wspólnoty na rzecz Dostępnego Transportu[6], którego cel polegał na zwiększeniu dostępności transportu dla osób z ograniczoną mobilnością. Obejmował on podjęcie szeregu działań we Wspólnocie, które dotyczyły
standardów technicznych w odniesieniu do środków transportu i infrastruktury transportowej, wspierania współpracy w zakresie programów informacyjnych oraz koordynacji programów badawczych.
W ostatnim czasie Komisja przyjęła propozycję Dyrektywy, odnoszącej się do specjalnych postanowień dla pojazdów używanych do przewozu pasażerów, złożonych z więcej niż ośmiu miejsc i miejsca dla kierowcy (busy i autobusy)[7]. Mówi się w niej m.in.
o tym, że pojazdy wykorzystywane w miejskiej komunikacji muszą być dostępne dla
osób z ograniczoną mobilnością. Muszą być dostępne również dla osób używających
wózków inwalidzkich. Projekt dyrektywy ustala techniczny opis dostępnego pojazdu,
który może być użyty w pasażerskim transporcie miejskim. Projekt uwzględnia wymagania rozszerzonej dostępności w pojazdach transportu między miastami.
W kilku programach badawczych Unii Europejskiej, szczególną uwagę zwrócono również na potrzeby osób z ograniczoną mobilnością. Badania obejmowały m.in. projekty dotyczące autobusów nisko-podłogowych, rozwoju systemu transportu miejskiego.
Badania uwzględniały osoby z ograniczoną mobilnością oraz badania nt. przestrzeni
pasażerskich i dostępności na kolei.
W oparciu o te osiągnięcia Komisja zamierza bardziej przyczynić się, na poziomie Unii
Europejskiej, do poprawy mobilności osób z niepełnosprawnością poprzez następujące linie działań:
• Poprawa na poziomie usług. Uzupełniając projekt dyrektywy nt. busów i autobusów, Komisja przedstawi wytyczne w sprawie lepszego przystosowania dla osób
z niepełnosprawnością pojazdów transportu publicznego i wszystkich usług
związanych z transportem.
• Dostęp do podróży koleją. Komisja będzie dążyć do wdrożenia zaleceń, pochodzących z projektu COST 335 nt. dostępności pasażerów do systemu kolei, szczególnie w projekcie Technicznej Specyfikacji Wykonalności w ramach prawodawstwa Wspólnoty dotyczącego wykonalności transeuropejskich sieci kolejowych.
• Transport lotniczy. Chociaż szereg działań zostało podjętych przez lotniska
i przewoźników lotniczych, szczególnie pod wpływem ACI i IATA, żeby zastosować się do Standardów i Zalecanych Praktyk Międzynarodowej Organizacji
KOMUNIKATY
149
Lotnictwa Cywilnego, jak również tych z Konferencji Europejskiego Towarzystwa Cywilnego, niedostępność usług i częste przykłady odmawiania przyjęcia
na pokład ciągle powodują problemy osób z niepełnosprawnością w korzystaniu z usług lotniczych w całej Europie. Komisja rozważy potrzebne działania
jako część polityki zmierzającej do rozwoju praw pasażera transportu lotniczego,
łącznie z promocją wzorcowych praktyk w zakresie współpracy z tym sektorem
i użytkownikami.
• Transport morski. W czerwcu 1991 Międzynarodowa Morska Organizacja przyjęła Zalecenie w sprawie projektu i działania statków pasażerskich, uwzględniających potrzeby osób starszych i osób z niepełnosprawnością. Komisja wdraża
to Zalecenie, jak również wyniki Projektu Handiami (badania nt. problemów
niepełnosprawnych pasażerów w dostępie do i w sytuacjach kryzysowych podczas korzystania z transportu morskiego oraz zatrudnienia osób z niepełnosprawnością w przemyśle morskim). Na przykład Dyrektywa 1999/35/EC8
Rady z 29 kwietnia 1999 r. w sprawie systemu obowiązkowych przeglądów pod
względem bezpiecznego działania na regularnych przewozach promowych typu
ro-ro i szybkich statkach pasażerskich[8] nakłada specjalne wymagania, w świetle których: Firmy mają zagwarantować, żeby na pokładach promów typu ro-ro
i szybkich statków pasażerskich ogólna informacja nt. usług i możliwej pomocy
dla osób starszych i osób z niepełnosprawnością dostępna była dla pasażerów,
w formacie odpowiednim dla osób z upośledzeniem narządu wzroku.
• Integracyjne trans-europejskie sieci. Według wytycznych Wspólnoty w sprawie
rozwoju Trans-Europejskich Sieci Transportu[9], jednym z celów takiej sieci jest
zagwarantowanie stałej mobilności ludzi i przewozu towarów na tym obszarze,
bez wewnętrznych granic, zorganizowanej możliwie najlepiej pod względem warunków społecznych i bezpieczeństwa, a także oferującej użytkownikom wysokiej jakości infrastrukturę na warunkach ekonomicznych do przyjęcia. Chociaż
cel ten stosuje się również do osób z niepełnosprawnością, nie zostały określone
specjalne warunki, związane z pełnym dostępem dla osób z niepełnosprawnością. Państwa Członkowskie są przede wszystkim odpowiedzialne za podjęcie
decyzji w zakresie projektów budowy infrastruktury transportowej, łącznie z wyborem technicznych standardów. Przegląd wytycznych w sprawie Trans-Europejskiej Sieci Transportu stwarza możliwość zwrócenia uwagi na potrzebę zwiększenia dostępu do Sieci osobom z ograniczoną mobilnością, w związku z promocją
wyższych standardów jakości w Państwach Członkowskich, będących w Sieci.
• Upowszechnienie w dalszych badaniach. Problematyka dostępności będzie wzięta pod uwagę w piątym programie Badań Ramowych, szczególnie pod względem
kluczowych działań w badaniach w następującym zakresie: infrastruktura transportowa i jej połączenia z innymi środkami transportu i systemem, stała mobilność i zgodność systemów oraz system i usługi dla obywateli.
• W ramach wspierania wzorcowych praktyk w UITP (Międzynarodowe Towarzystwo Transportu Publicznego) i w POLIS – sieci lokalnych i regionalnych
samorządów, Komisja utworzyła Europejskie Usługi Informacyjne Transportu Lokalnego. Jest to skomputeryzowana baza danych nt. wzorcowych praktyk
w lokalnym i regionalnym transporcie. Zawiera ona szereg studiów przypadku
dostępnego transportu dla osób z ograniczoną mobilnością, a także możliwość
przedstawienia swoich własnych przypadków przez operatorów i samorządy. Ko-
150
misja będzie nadal wspierać wymianę know-how, wzorcowe praktyki i nowoczesne technologie w całej Europie, a także będzie dalej integrować potrzeby osób
z upośledzeniem mobilności z odpowiednimi powszechnymi projektami.
• Zachęcanie do wzajemnego uznawania. Od przyjęcia w czerwcu 1998 r. Zalecenia Rady w sprawie kart parkingowych dla osób z niepełnosprawnością[10],
Państwa Członkowskie wzajemnie uznają swoje pozwolenia na parkowanie dla
osób z niepełnosprawnością. Komisja rozważy możliwość rozszerzenia tego podejścia na podobne zagadnienia.
3.2. W kierunku szerszej dostępności – wypełnienie luk w międzysektorowej
polityce państwa.
W kontekście braku kompleksowego przeglądu całego systemu transportu nie wystarczy bardziej udostępnić środki transportu i informację dla podróżnych. Dostępne
busy czy pociągi nie przedstawiają większej wartości użytkowej dla osób z upośledzoną mobilnością, jeżeli nie mogą one dotrzeć do przystanku autobusowego czy na dworzec lub nie mogą skorzystać z automatu biletowego.
Wypełnienie takich luk będzie wymagać rozwoju pewnej struktury, w ramach której
zostaną podjęte zagadnienia dostępności istniejących pomiędzy systemem transportu,
budynkami i innymi obszarami polityki. Taka struktura w naturalny sposób zakłada
bliższą współpracę pomiędzy wieloma obszarami polityki i szczeblami administracji.
Dotyczy to również poziomu Unii Europejskiej, w której na zagadnienie dostępności
wpływa szereg obszarów politycznych, takich jak: przemysł, społeczeństwo informacyjne, spójność socjalna i rozwój regionalny, środowisko, transport, polityka społeczna
i służba zdrowia, bezpieczeństwo w pracy. Niektóre z aspektów łańcucha mobilności
zostały już częściowo podjęte w ramach unijnego prawodawstwa, takiego jak ramowa
dyrektywa 89/391/EEC[11], w której przewiduje się, że pracodawca powinien zaadoptować pracę do potrzeb osoby z niepełnosprawnością. W innej dziedzinie, w Dyrektywie 95/16/EC Parlamentu Europejskiego i Rady z 29 czerwca 1995[12], określa się
specyficzne wymogi dotyczące dostępu osób z niepełnosprawnością do nowych wind.
Zalecenie Komisji z 8 czerwca 1995 r.[13] określa różne instrumenty poprawy bezpieczeństwa i dostępności w istniejących windach.
Komisja wyraża pogląd, że Unia Europejska powinna promować dostępność w skoordynowany sposób w wielu obszarach polityki. Takie działanie może przyczynić się
do poprawy jakości życia zawodowego, ochrony konsumenta i konkurencyjności europejskiego przemysłu. W istocie, polityka promocji zatrudnienia osób z niepełnosprawnością będzie dopóty nieskuteczna, dopóki nie zostanie wsparta efektywnymi działaniami redukcji i, tam gdzie jest to możliwe, wyeliminowaniem problemów
z dostępnością.
Ponadto, dobre i bezpieczne środowisko pracy jest ważne dla jednostki, ponieważ pozwala utrzymać zdrowie i zdolności zawodowe, jak również stanowi ważny czynnik
konkurencyjności w firmie. Jednocześnie, dostępność jest dobrym interesem dla całego komercyjnego sektora wytwarzania sprzętu dla ludzi; szczególnie odnosi się to do
KOMUNIKATY
151
sektora turystycznego, w którym hotele, centra wakacyjne i atrakcje turystyczne dostępne dla osób z niepełnosprawnością i ludzi starszych są jedyną możliwością wyboru
dla znacznej i wzrastającej liczby tych klientów. Idąc dalej, podobnie jak z problemem
transportu, dostępność i łatwość użycia jest mocnym instrumentem prewencji w zakresie zmęczenia i wypadków.
Na koniec, harmonizacja tworzonych standardów, mających na celu dostępność i bezpieczeństwo, ma swój cenny wkład w promocję europejskiego rynku z szerokim wachlarzem towarów i usług.
• W trakcie konsultacji z przemysłem i użytkownikami, Komisja określi te obszary, w których właściwe będzie wdrożenie unijnych obowiązkowych standardów
dostępności w budowaniu środowiska.
• Przy wsparciu środkami finansowymi Unii Europejskiej, szereg nowych projektów z zakresu transportu i infrastruktury jest planowanych i konstruowanych
w Europie. Odnosi się to szczególnie do Sieci Trans-Europejskiej, w którą zaangażowane są Fundusze Strukturalne. Czas użytkowania sprzętu transportowego
i infrastruktury jest tak długi, że należy od samego początku wziąć pod uwagę
wymogi dostępności. Komisja będzie dążyć do tego, żeby projekty otrzymujące
środki finansowe Unii Europejskiej spełniały wymogi dostępności. Projekty takie
mają w fazie projektowania i budowy przyjmować standardy i uznane wzorcowe
praktyki.
• Komisja będzie dążyć do wykorzystania bodźców rynkowych, żeby zachęcić komercyjny sektor budownictwa do działania zgodnego z wzorcowymi praktykami
w dziedzinie standardów dostępności oraz zachęcić administrację publiczną na
każdym szczeblu do takiego samego działania.
• W oparciu o własną ewaluację oraz raporty obowiązkowo przedkładane przez
Państwa Członkowskie, Komisja dokona oceny wdrożenia wymogów związanych
z niepełnosprawnością, zawartych w ramowej dyrektywie 89/391/EEC. Komisja
oceni również miejsce pracy pod kątem tej dyrektywy i jej przestrzeganie.
• Komisja stworzy bazę danych, która posłuży do prowadzenia doradztwa w zakresie wzorcowych praktyk oraz metod poprawy zarządzania niepełnosprawnością
w miejscu pracy. Zamierza się to osiągnąć za pomocą uaktualnianej informacji
elektronicznej, do której będą miały dostęp przedsiębiorstwa i ich przedstawicielstwa w Europejskiej Agencji Zdrowia i Bezpieczeństwa.
• Komisja zbada odpowiednie sposoby promocji instrumentów na szczeblu Unii
Europejskiej. Mają one udostępnić odpowiednią informację nt. polityki w zakresie niepełnosprawności i instrumentów osiągania dostępności dla architektów,
inżynierów budowlanych i innych osób, które są związane z procesem projektowania i budowy środowiska fizycznego.
• W ramach Piątego Programu Ramowego, zbada się nowe sposoby promocji uniwersalnego projektowania w zakresie dostępności. Mogą one dotyczyć promowania mieszkalnictwa, które łatwo można zaadoptować w różnym etapie życia
i pod kątem różnych potrzeb w zakresie dostępności.
152
3.3. Wykorzystanie społeczeństwa informacyjnego dla dobra wszystkich –
inicjatywa europejska i niepełnosprawność.
Zagadnienia związane z dostępnością mają również ogromne znaczenie w kontekście społeczeństwa informacyjnego. Rozwój technologii – zwłaszcza telekomunikacji
i technologii informacyjnej – stwarza ogromne możliwości. Jednak osoby z niepełnosprawnością mogą doświadczać dodatkowych barier.
W tym kontekście Unia Europejska rozwinęła już szereg inicjatyw, które mają zagwarantować, żeby ze społeczeństwa informacyjnego skorzystali wszyscy, w tym osoby
z niepełnosprawnością. Znakomicie ilustruje ten fakt Komunikat Komisji pt. Społeczny i zawodowy wymiar społeczeństwa informacyjnego – najpierw ludzie [14]. Ma on
na celu określenie konkretnych działań, które mają maksymalnie wykorzystać Społeczeństwo Informacyjne w promocji zatrudnienia i integracji.
Kolejne stosowne inicjatywy obejmują Dyrektywę 98/10/EC w zakresie dostarczenia
w otwartej sieci telefonii głosowej oraz powszechnych usług telekomunikacyjnych
w konkurencyjnym środowisku[15]. Dyrektywa ta wymaga od Państw Członkowskich, tam gdzie jest to właściwe, podjęcia odpowiednich instrumentów, gwarantujących dostęp i cenową przystępność wszystkich stałych usług publicznej telefonii dla
niepełnosprawnych użytkowników i użytkowników ze specjalnymi potrzebami społecznymi. W ostatnim czasie, 9 marca 1999 r. Rada i Parlament Europejski również
przyjęli Dyrektywę[16] w zakresie Sprzętu Radiowego i Sprzętu Telekomunikacyjnych
Terminali. Dyrektywa daje m.in. Komisji uprawnienia do nakładania wymogów na
urządzenia w pewnej klasie sprzętowej czy urządzenia określonego rodzaju, które dotyczą uwzględnienia na etapie konstrukcji pewnych cech, ułatwiających korzystanie
z tego sprzętu użytkownikom z niepełnosprawnością.
W ramach Europejskiej Polityki Standaryzacji w Społeczeństwie Informacyjnym, Komisja nadała również uprawnienia w zakresie standaryzacji dla europejskich organizacji standaryzacyjnych – CEN, CENELEC i ETSI. Komisja zaprasza je do określenia
specyficznych potrzeb standaryzacyjnych, które wspierałyby szerszą integrację ludzi
starszych i osób z niepełnosprawnością ze Społeczeństwem Informacyjnym (zob.:
http://www.cenorm.be/isss/Workshop/Design-for-All/Default.htm).
W ramach Piątego Programu Ramowego RTD[17], w sposób szczególny badania podejmują płaszczyznę człowiek/system oraz systemy adaptacyjne i pomocowe. Mają
one pokonać problemy powodowane przez bariery środowiskowe, z którymi konfrontowane są osoby z fizycznym lub/i intelektualnym upośledzeniem. Badania podejmują
również systemy inteligentne i usługi, które wspierają niezależne życie i partycypację
w społeczeństwie informacyjnym. Centrum Wspólnych Badań Komisji Europejskiej
również aktywnie uczestniczy w badaniach. Dotyczą one licznych pojawiających się
technologii, takich jak: wdrożenie systemu głosowo-tekstowego dla osób niesłyszących, płaszczyzna człowiek-maszyna w miejscu pracy i dostęp do internetu dla osób
z niepełnosprawnością.
KOMUNIKATY
153
8 grudnia 1999 r., Komisja Europejska uruchomiła inicjatywę pt. e-Europa – społeczeństwo informacyjne dla wszystkich. Inicjatywa wyznacza ambitne cele udostępnienia każdemu Europejczykowi korzyści Społeczeństwa Informacyjnego. Inicjatywa
koncentruje się na 10 priorytetowych obszarach. Jeden z priorytetów bezpośrednio
odnosi się do potrzeb osób z niepełnosprawnością. W Komunikacie wyznacza się cele,
które mają poprawić dostęp osób z niepełnosprawnością do społeczeństwa informacyjnego. Wyróżnia się następujące cele:
• Przeprowadzi się przegląd odpowiednich programów z zakresu legislacji i standaryzacji w Społeczeństwie Informacyjnym, mając na celu zagwarantowanie ich
zgodności z zasadami dostępności oraz przyśpieszenie procesów standaryzacji.
• Komisja przygotuje Komunikat, w którym przedstawi, w jaki sposób publiczne wykonawcze instrumenty mogą pozytywnie uwzględniać potrzeby osób
z niepełnosprawnością w publicznym dysponowaniu informacją oraz usługami i produktami technologii komunikacyjnej. Instytucje Europejskie i Państwa
Członkowskie powinny zaaprobować istniejące wytyczne w sprawie Inicjatywy
Dostępności Sieci, nakazujące udostępnienie wyglądu i treści wszystkich publicznych stron internetowych dla osób z niepełnosprawnością (zob.: http://
www.w3.org/tr/wai-webcontent).
• W ramach partnerstwa sektora publicznego i prywatnego należy zachęcać do
zagwarantowania szerszej dostępności w sieci.
• Komisja utworzy europejską sieć, która doprowadzi do najlepszej interakcji pomiędzy narodowymi ośrodkami wynalazczości (albo fizycznie, albo wirtualnie)
oraz pobudzi rozwój programów studiów dla projektantów i inżynierów w zakresie uniwersalnego projektowania.
3.4. Technologie wspomagające – w kierunku bardziej rozwiniętego
wspólnego rynku dla technologii wspomagających.
Wspieranie zasady projektowania uniwersalnego doprowadzi do technologii, towarów i usług, które będą przystosowane do potrzeb szerszego zakresu użytkowników,
łącznie z osobami z niepełnosprawnością. Jednak projektowanie dla szerszej normy
użytkowników nie zawsze będzie przystosowane do potrzeb osób ze znaczną niepełnosprawnością lub ze specyficznymi wymaganiami. Zapewnienie dostępu do technologii dla takich użytkowników najlepiej można osiągnąć za pomocą innych środków:
projektowanie specjalnych towarów i usług lub, co ma miejsce w wielu przypadkach,
zaadaptowanie lub przystosowanie istniejących towarów i usług do specjalnych wymagań. Technologia, która opiera się na specjalnych towarach i usługach dla ludzi starszych i osób z niepełnosprawnością, często nazywana jest technologią wspomagającą.
Obecnie popyt na tego typu usługi i towary jest znaczący. Biorąc pod uwagę trendy demograficzne, nastąpi w nim ogromny wzrost. Szacuje się, że w 1990 r. niepełnosprawni i starsi wiekiem konsumenci zakupili powszechnie dostępnych towarów i usług na
kwotę 326 mld ECU. W odniesieniu do rynku specjalnych towarów i usług, szacuje się,
że w Europie wartość tego rynku wynosi obecnie 10 mld Euro i że rośnie on rocznie
o 10 do 20%.
154
Jednak gałęzie przemysłu, które powinny być wsparte przez rynek wewnętrzny, nie
działają tak płynnie w tej dziedzinie. Przemysł technologii wspierających jest bardzo
podzielony, szczególnie jeżeli chodzi o specjalne towary i usługi. Są one zwykle produkowane przez małe i średnie przedsiębiorstwa, które realizują potrzeby konsumentów o określonym rodzaju niepełnosprawności. Mają one bardzo mały asortyment
produktów na regionalnym (nawet lokalnym) poziomie i zwykle ograniczone zasoby.
Fragmentacja przemysłu technologii wspierających jest również efektem narodowych
uregulowań, różniących się w poszczególnych Państwach Członkowskich. Ta fragmentacja prowadzi do rozwiązań, które często są niekompatybilne, powielają wysiłki.
W konsekwencji nieefektywnie wykorzystują fundusze i środki finansowe.
Promocja sprawnego przemysłu technologii wspomagających i dobrze rozwiniętego
rynku na poziomie Unii Europejskiej poprawi dostępność efektywnych finansowo towarów i usług dla końcowego użytkownika. Ponadto, właściwy rozwój rynku może
znacząco wpłynąć na zredukowanie wzrastających kosztów opieki. Należy podejmować te zagadnienia również z tego ważnego powodu, że ten rynek zagrożony jest utratą
międzynarodowej konkurencyjności. Utrata konkurencyjności może wystąpić szczególnie w stosunku do USA, gdzie uregulowania nakazujące dostęp – takie jak Ustawa o Niepełnosprawnych Amerykanach z 1990 r. i Sekcja 508 Ustawy o Rehabilitacji
z 1986 r. – spowodowały ogromny wzrost rozwoju tego przemysłu. Z jednej strony,
działania promocyjne, które mają uruchomić inicjatywy małych i średnich przedsiębiorstw pracujących w tej dziedzinie, są już przewidziane w działalności Piątego Programu Ramowego. Z drugiej strony, Artykuł 13 Traktatu Amsterdamskiego będzie
miał w końcu stymulujący wpływ na narodowe uregulowania w europejskich Państwach Członkowskich.
• Niektóre urządzenia wspomagające osoby z niepełnosprawnością są już objęte
Dyrektywą Rady w sprawie urządzeń medycznych[18]. Cel dyrektywy polega na
stymulowaniu otwartego europejskiego rynku i przejrzystości oferty rynkowej.
CEN – Komitet Techniczny TC 293 (Standaryzacja Pomocy Technicznych dla
Osób z Niepełnosprawnością) – przygotował pierwszy zestaw standardów dla
grupy produktów, takich jak wózki inwalidzkie. Inne standardy są w fazie przygotowawczej lub są rozwijane. W celu poprawy konkurencyjności rynku technologii wspomagających i zabezpieczenia lepszej dostępności produktów, Komisja
rozważy możliwość wdrożenia standardów używalności w tej dziedzinie.
• Komisja poprosiła CEN/CENELEC/ETSI, żeby instytucje te określiły wymagania
standaryzacyjne, związane z dostępem ludzi starszych i osób z niepełnosprawnością do społeczeństwa informacyjnego. Mają przy tym blisko współpracować
z organizacjami reprezentującymi potrzeby ludzi starszych, osób z niepełnosprawnością i właściwych konsumentów. Nakaz ten podkreśla potrzebę, żeby
w trakcie wprowadzania nowych usług i towarów, dalej rozwijać podejście projektowania dla wszystkich, jak również podejście związane z technologią wspomagającą tam, gdzie jest to potrzebne.
• Gromadzenie i rozpowszechnianie informacji jest warunkiem wstępnym dla dostępności informacji, poradnictwa, doradztwa przez końcowego użytkownika,
jak również dla rozwoju rynku. W oparciu o doświadczenia Handynet’u i innych
projektów związanych z bazami danych i gromadzeniem informacji, Komisja będzie dążyć do polepszenia współpracy i wymiany doświadczeń pomiędzy istnie-
KOMUNIKATY
155
jącymi a potencjalnymi i przyszłymi narodowymi biurami informacji w zakresie
technologii wspomagającej. Zostaną uwzględnione przy tym możliwości, jakie
oferuje coraz większy popyt na korzystanie z internetu.
• Dostępność i cenowa przystępność odpowiednich urządzeń wspomagających
jest dla wielu osób z niepełnosprawnością warunkiem równych szans. Państwa
Członkowskie są odpowiedzialne za dostarczenie pomocy i urządzeń. Zorganizowanie pomocy i kryteria otrzymania pomocy przez osoby z niepełnosprawnością różnią się w poszczególnych Państwach. Unia Europejska będzie dążyć
do usunięcia barier fizycznych, społecznych i politycznych. Ma to wspierać swobodny przepływ osób, wzajemne akceptowanie usług między Państwami oraz
sprzedaż produktów, uwolnioną od różnych barier.
• Komisja popiera zredukowanie lub wyeliminowanie podatków i ceł na pomoce
i urządzenia dla osób z niepełnosprawnością. Działania te nie mogą powodować
konfliktu z innymi celami w polityce podatkowej i celnej. Warto przypomnieć,
że Państwa Członkowskie już mogą zastosować niższą należność podatku VAT
na sprzęt medyczny, pomoce i urządzenia dla osób z niepełnosprawnością[19].
W prawie celnym Rozporządzenie[20] Rady stanowi, że artykuły z przeznaczeniem dla osób z niepełnosprawnością powinny być importowane, pod pewnymi
warunkami, bez pobierania należności z tytułu importu.
3.5. Ochrona praw i interesów konsumentów z niepełnosprawnością na
rynku.
Jak zostało zapisane w poprzednim rozdziale, wraz z pojawieniem się jednego rynku
i zaniku podzielonych narodowych rynków, istnieje unikalna szansa na zaprojektowanie produktów po przystępnej cenie w segmencie rynku, który wcześniej był trudno
osiągalny.
Wiele firm w przeszłości traktowało niepełnosprawnych konsumentów jako niszę
w najlepszym przypadku, a w przypadku najgorszym jako niechcianego intruza. Dotyczyło to szczególnie tych firm, które swoje produkty kierowały na rynku do całego
spektrum populacji. Jednak firmy nabierają coraz bardziej przekonania, że programy odpowiednio zarządzane, które realizują potrzeby osób z niepełnosprawnością,
mogą otworzyć nowe możliwości rynkowe. Mogą one przynosić zyski i nie narażać
na koszty.
Ten pozytywny trend można również zaobserwować w rozwoju europejskiej polityki
konsumenckiej, która uwzględnia wszystkich konsumentów, łącznie z niepełnosprawnymi konsumentami. W dotychczas stosowanym podejściu, rozpatrywano projekty
aplikujące o wsparcie finansowe oraz włączano przedstawicieli organizacji w odpowiednie procedury konsultacyjne.
Procedury tego typu zastosowano np. w rozwoju kryteriów Specjalnych Potrzeb Użytkownika. Mogły być one umieszczone w protokołach, których używa się do badań
porównawczych produktów konsumenckich oraz stosowania zasady Projektu dla
wszystkich. Procedurę tę dotychczas wykorzystano przede wszystkim w trakcie przygotowań do wprowadzenia EURO. Praca ta polega na integracji przedstawicieli osób
156
z poszczególnymi upośledzeniami na każdym etapie procesu podejmowania decyzji.
Są oni traktowani jako przedstawiciele konsumentów.
W kontekście ochrony konsumenta, należy również wspomnieć o Dyrektywie 95/46/
EC[21]. Gwarantuje ona m.in. zaawansowaną ochronę danych osobowych, poprzez
które ujawnia się niepełnosprawność
Te pozytywne wydarzenia mogą być dalej wzmocnione poprzez następujące linie
działania:
• W ramach Planu Działań w Polityce Konsumenta na nowe Millenium, Komisja
powinna zwrócić szczególną uwagę na odpowiednie uwzględnienie specyficznych potrzeb osób z niepełnosprawnością, w szczególności pod kątem dostępu
do sądów, usług finansowych i bezpieczeństwa towarów.
• W ramach nakazu standaryzacji w dziedzinie polityki konsumenta, Komisja
wydała Nakaz Europejskim Instytucjom Standaryzacyjnym, żeby wypracowały
dokument doradczy dla autorów standardów, dotyczących odpowiedniego podejmowania problemu bezpieczeństwa i używalności przez osoby ze specjalnymi
potrzebami.
• Uwzględnienie potrzeb konsumentów z niepełnosprawnością będzie zawarte
w celach programowych, które wprost zostaną ujęte w nowym ramowym uregulowaniu Elektronicznej infrastruktury komunikacyjnej i pokrewnych usługach[22].
Część 4. Instrumenty polityki państwa dla osiągnięcia
większej wartości we wspólnocie.
Komisja zidentyfikowała następujące zjawiska: niedoskonała wiedza nt. rzeczywistego
zakresu niepełnosprawności, niewiedza i uprzedzenia związane ze strukturalnymi cechami niepełnosprawności oraz ograniczona wiedza nt. różnych inicjatyw, które mogą
być podjęte dla poprawy dostępu. Są to główne przeszkody, które należy pokonać, żeby
wdrożyć politykę integracyjną. Problem jest również złożony poprzez fakt, że osoby
z niepełnosprawnością tworzą bardzo zróżnicowaną grupę, znajdującą się w bardzo
różnych okolicznościach życiowych, z różnym rodzajem i stopniem niepełnosprawności, a także doświadczają całego szeregu różnych barier. Mocne podstawy w wiedzy,
odpowiednia koordynacja i mechanizmy konsultacji są traktowane jako podstawowe
narzędzia wdrożenia jakichkolwiek instrumentów.
4.1. Interpretacja danych i zrozumienie potrzeb.
W celu zaplanowania i zaprojektowania odpowiednich instrumentów, Komisja i wszyscy decydenci potrzebują rzetelnych danych statystycznych, demograficznych i innych
informacji o osobach z niepełnosprawnością. Takie instrumenty mają umożliwić jednostkom niezależne i efektywne życie w domu, w miejscu pracy i w społeczeństwie
w ogóle. Dotyczy to również osób z funkcjonalnymi ograniczeniami.
KOMUNIKATY
157
W 1992/1993 r., Eurostat opublikował kompleksowy dokument, w którym przedstawiono pierwszą grupę danych statystycznych nt. cech i sytuacji społecznej i ekonomicznej populacji osób z niepełnosprawnością. Od 1994 r. w ramach Europejskiego
Systemu Statystycznego został utworzony Spis Gospodarstw Domowych Wspólnoty
Europejskiej (wielokierunkowe badania) i jest on narzędziem monitoringu, dostarczającym longituidalnych informacji nt. szeregu zagadnień społecznych. Spis przedstawił pierwszą grupę danych nt. niepełnosprawności, porównywalnych na poziomie
Wspólnoty.
Komisja będzie zabiegać o dalszą poprawę w zakresie gromadzenia przydatnych danych statystycznych nt. potrzeb osób z niepełnosprawnością poprzez następujące linie
działania:
• Dane będą gromadzone ze względu na następujące kryteria: stan zdrowia, pomoc społeczna, zdrowie i bezpieczeństwo w miejscu pracy, zatrudnienie i edukacja. Ponadto, według Rozporządzenia (EC) No 1924/1999 Komisji z 8 września
1999 r.[23], do roku 2002 zostanie zakończony moduł ad hoc, dotyczący zatrudnienia osób z niepełnosprawnością w Europejskich badaniach siły roboczej.
• Promowana będzie współpraca pomiędzy Państwami Członkowskimi w zakresie rozwoju struktury. Pozwoli ona na wprowadzenie do Państw Członkowskich
spójnych podstawowych definicji i metod gromadzenia danych oraz na poprawę
porównywalności danych statystycznych nt. niepełnosprawności we Wspólnocie. Tam, gdzie jest to potrzebne, testowane będą nowe sposoby wypełniania luk
w zgromadzonych danych.
• Program nt. monitorowania zdrowia ma na celu wypracowanie struktury dla porównywalnych wskaźników zdrowia i danych w Unii Europejskiej. Wskaźniki te
pozwolą lepiej zrozumieć różne rodzaje i stopnie niepełnosprawności w kontekście czynności dnia codziennego, życia społecznego i zdolności zawodowych.
• Piąty Ramowy Program RTD (1998-2002) znacznie przyczyni się do zwiększenia wiedzy nt. niepełnosprawności, szczególnie w ramach programu Jakość życia i zarządzanie środkami do życia, poprzez kluczowe działanie Populacja ludzi
starszych oraz poprzez linię działania.
• Badania dotyczące osób z niepełnosprawnością. Mają one na celu podniesienie
jakości życia i niezależności osób z niepełnosprawnością, głównie poprzez poprawę ich społecznego i fizycznego środowiska (np. technologia w rehabilitacji
i pomocy). Efektywne i wydajne świadczenie dostępnych usług zdrowotnych
i pomocy społecznej również przyczyni się do realizacji tego celu.
4.2. Zaprojektowanie integracyjnych programów unii europejskiej.
Na poziomie Unii Europejskiej, Komisja chce przygotować programy otwarte i dostępne dla wszystkich obywateli Wspólnoty. Na każdym etapie konstruowania tych
programów, jednostka i specyficzne potrzeby osób z niepełnosprawnością są przyjmowane jako zasada ich tworzenia.
Jednocześnie, specyficzne potrzeby wynikające z niepełnosprawności nie mogą być
uwzględnione we wszystkich powszechnych programach. Jeżeli taka sytuacja występuje, Komisja przedstawia komplementarne instrumenty, które mają na celu uzupełnienie
158
głównego programu. Dzięki temu nikomu nie odmówi się szansy uczestniczenia
w programie tylko ze względu na niepełnosprawność.
Komisja zapewni możliwość uczestniczenia osobom z niepełnosprawnością w powszechnych programach. W koniecznych sytuacjach, Komisja przedstawi specyficzne
instrumenty, które zaspokoją szczególne potrzeby osób z niepełnosprawnością. W ten
sposób stworzy się rzeczywiście równe szanse. Aby umożliwić takie uczestnictwo,
koszty specyficznych instrumentów zostaną skalkulowane w kwocie przewidzianej dla
danego programu Wspólnoty, o ile pozwolą na to ograniczenia budżetowe.
4.3. Przykłady pociągają.
Komisja ciągle będzie wspierać rozwój wzorcowych praktyk w ramach własnej organizacji, aby poprzeć swoje zobowiązanie, które polega na tworzeniu wolnych od barier służb, dostępnych dla każdego. Działanie to ma również wzmocnić wiarygodność
swoich zaleceń wobec innych podmiotów.
a) Zatrudnienie.
Osoby z niepełnosprawnością są bardzo rzadko reprezentowane w miejscu pracy
i w europejskich służbach publicznych. Komisja, razem z innymi instytucjami Unii
Europejskiej, przyjęła w 1998 r. Kodeks wzorcowych praktyk w zakresie zatrudnienia
osób z niepełnosprawnością. A oto szczególnie warte odnotowania punkty Kodeksu:
adaptacja procedur badawczych/rekrutacyjnych do potrzeb niepełnosprawnych kandydatów, w miarę potrzeby dostęp do specyficznego szkolenia dla niepełnosprawnych
urzędników, instrumenty utrzymania personelu obejmujące wsparcie techniczne, reorganizacja pracy oraz praca elastyczna i na część etatu, uprawnienia do sensownego
przystosowania środowiska pracy.
Komisja traktuje wspieranie wdrożenia Kodeksu jako sprawę najwyższej wagi, podobnie jak zwiększenie partycypacji osób z niepełnosprawnością w służbach Wspólnoty. Pomoże to również zademonstrować fakt, że osoby z niepełnosprawnością mogą
wnieść cenny wkład do siły roboczej oraz zwiększyć wrażliwość innego personelu na
ten problem.
• W ramach wewnętrznej reformy, Komisja podejmie niezbędne instrumenty, aby
ułatwić dostęp osobom z niepełnosprawnością do pracy w Europejskiej Służbie
Publicznej. Należy podjąć następujące zagadnienia: organizacja współzawodnictwa, rozwój kariery zawodowej, pomoc administracyjna oraz przygotowanie odpowiednio wyposażonego biura i budynków. Zostaną również zidentyfikowane
stanowiska pracy, które najłatwiej mogą być obsadzone przez osoby z niepełnosprawnością.
• Komisja będzie zachęcać personel do uczestniczenia w szkoleniach podnoszących świadomość związaną z niepełnosprawnością. W szkoleniach zawarte będą
informacje nt. dyskryminacji osób z niepełnosprawnością, a w uzasadnionych
sytuacjach prezentacje prowadzone będą przez osoby z różnym rodzajem niepełnosprawności.
KOMUNIKATY
159
b) Dostępność do budynków Komisji.
W ramach wyżej wymienionego Kodeksu wzorcowych praktyk, Komisja już zobowiązała się do wypracowania strategii gwarantującej, że problematyka dostępności będzie
rozważana przy każdej renowacji istniejących budynków i wyborze nowych budynków. Ponadto remonty, renowacje budynków i zajmowanie nowych budynków powinny, jako minimum, spełniać istniejące narodowe standardy.
• Komisja będzie dążyć do udostępnienia biur i urządzeń dla pracowników i obywateli korzystających ze służb Komisji. Lista dostępnych miejsc spotkań będzie
regularnie rozpowszechniana w Komisji. Będą na niej szczegółowe informacje
nt. pobliskich toalet i urządzeń, takich jak urządzenia wspomagające itp. Potrzeby osób z niepełnosprawnością będą uwzględnione przy wyborze miejsc spotkań
organizowanych dla tych osób.
c) Informacja i komunikacja.
Europejczycy z niepełnosprawnością mają takie samo prawo do informacji, jak i inni
obywatele. Brak dostępności do publicznych informacji w alternatywnej formie uniemożliwia im dostęp do uzyskania potrzebnej informacji. Komisja coraz częściej używa
Internetu do szybkiego i taniego udostępnienia dużej liczbie osób informacji i innych
usług. Informacje i usługi udostępnione w elektronicznej formie poprzez Światową
Sieć Internetową gwarantują osobom z niepełnosprawnością równe szanse. Forma
elektroniczna jest jedną z szerszych, tańszych i szybszych form dostępu do informacji.
Jednak obecność dokumentu na stronach www sama przez się nie gwarantuje dostępności. Język i fizyczna lokalizacja dokumentu może ograniczyć dostęp do informacji
i stworzyć barierę, uniemożliwiającą pełną partycypację osób z niepełnosprawnością.
Należy rozważyć różne potrzeby osób z niepełnosprawnością, co prowadzi do integracyjnej i efektywnej formy komunikacji. Osoby z niepełnosprawnością mogą mieć
dodatkowe trudności w dostępie do informacji w standardowej formie. Alternatywne
formy są niezbędne, żeby zakomunikować informację osobom z sensoryczną i intelektualną niepełnosprawnością.
• Oprócz zobowiązania wymienionego w punkcie 3.3, Komisja zamierza podjąć
następujące działania: Biuro Oficjalnych Publikacji Wspólnoty Europejskiej będzie promować rozwój i wdrażać standardy i wzorcowe praktyki, aby informację
bardziej udostępnić osobom z niepełnosprawnością. Będzie również wspierać
rozpowszechnianie materiałów w alternatywnej formie w Europie poprzez unijne Forum Wydawców.
• Komisja wniesie wytyczne w sprawie dostępu do dokumentów Komisji, aby zagwarantować osobom z niepełnosprawnością dostęp do publikacji i informacji
o polityce, programach i służbach w alternatywnej formie tam, gdzie jest to właściwe i wykonalne.
d) Upowszechnienie w Europejskich Szkołach.
Rada i Ministrowie Edukacji spotykający się w ramach Rady przyjęli już szereg zaleceń i uchwał, które mają na celu zwiększenie integracji dzieci z niepełnosprawnością
160
ze szkolnictwem powszechnym[24]. Inicjatywy te zostały również wdrożone w Europejskich Szkołach, które są oficjalnymi instytutami edukacji i podlegają pod jurysdykcję Rządów Państw Członkowskich. W szczególności, Rada Zarządców Europejskich
Szkół podjęła w 1995 r. decyzję o utworzeniu Komitetu Wsparcia Nauczania. Celem
Komitetu jest rozszerzenie i zredefiniowanie struktury integracji uczniów z niepełnosprawnością na wszystkich poziomach nauczania w Europejskich Szkołach.
• Komisja będzie kontynuować wsparcie dla działań podjętych przez Europejskie
Szkoły. Szkoły udzielają odpowiedniego wsparcia dla uczniów z niepełnosprawnością, aby zintegrować ich z powszechnymi klasami. W szczególności chodzi
o lepszą pomoc dla studentów ze specyficznymi trudnościami w nauce.
4.4. Konsultacje z osobami z niepełnosprawnością.
Osoby z niepełnosprawnością nabywają w ciągu życia umiejętności szybkiego odkrywania uregulowań i praktyki, które wpływają lub uniemożliwiają im dostęp do służb
i urządzeń. Potrafią także wynaleźć możliwe rozwiązania doświadczanych barier.
Komisja przyznaje, że większość idei sformułowanych w tym Komunikacie pochodzi z ciągle odbywającego się dialogu z osobami z niepełnosprawnością, z ekspertami
i stowarzyszeniami z dziedziny niepełnosprawności.
• W procesie wdrażania inicjatyw Komisja będzie dążyć do budowania procesu
konsultacji ze środowiskiem osób z niepełnosprawnością oraz reprezentujących
ich organizacji pozarządowych. W zależności od zagadnienia, proces ten będzie
dostosowywał się do specyficznych okoliczności (np.: uczestniczenie w gremiach
doradczych i konsultacyjnych, tworzenie grup tematycznych lub grup roboczych,
przygotowywanie dokumentów konsultacyjnych lub prowadzenie publicznego
forum, Internet itp.).
• W celu zwiększenia wpływu osób z niepełnosprawnością na politykę państw
i rozwój programów, Komisja będzie promować partnerstwo pomiędzy organizacjami osób z niepełnosprawnością, innymi organizacjami i społecznymi partnerami. Komisja będzie wspierać wydarzenia i mechanizmy, które zachęcają do
większego zaangażowania i konsultacji. Będzie ona również stymulować przepływ informacji i wiedzy poprzez sieci i badania prowadzone przez organizacje
pozarządowe.
4.5. Wzmocnienie koordynacji między służbami Komisji.
Międzyresortowa Grupa ds. Niepełnosprawności jest jak dotychczas głównym mechanizmem koordynacji polityki państw w zakresie niepełnosprawności w dziedzinach,
za które Komisja jest odpowiedzialna. Dyrektorzy Generalni aktywnie uczestniczą
w pracach grupy. Grupa okazała się efektywnym narzędziem podnoszenia świadomości w zakresie problematyki niepełnosprawności i zachęca do większej międzyresortowej współpracy w tej dziedzinie.
• Międzyresortowa Grupa ds. Niepełnosprawności będzie zatem nadal spotykać
się regularnie po to, aby wymieniać informacje nt. stanu zaawansowania odpowiednich działań w każdym obszarze polityki. Będzie rozważać rozwój dodatkowych działań, które mają na celu lepsze wykorzystanie istniejących zasobów
i poprawę międzyresortowej komplementarności.
KOMUNIKATY
161
• Grupa Międzyresortowa będzie pracować nad rozwojem narzędzi kontroli księgowej i informacji związanej z problematyką niepełnosprawności w służbach
Komisji.
• Służby Komisji będą dążyć do przygotowania poradnika celowego dla osób z niepełnosprawnością. Ma on być dla osób, które szukają informacji nt. programów
i inicjatyw Unii Europejskiej, skierowanych do tych osób.
Część 5. Spojrzenie w przyszłość – podnoszenie świadomości,
wzmocnienie kooperacji oraz budowanie rozwoju.
Przedstawione wyżej kierunki działań przyczynią się do postępu w usuwaniu barier.
Podobny skutek odniesie ciągła praca w Państwach Członkowskich i organizacjach
pozarządowych. Dzięki tym działaniom zwiększy możliwość pełnego uczestniczenia
osób z niepełnosprawnością we wszystkich dziedzinach życia społecznego.
Niniejszy Komunikat koncentruje się głównie na zagadnieniu dostępności. Ma ono
podnieść świadomość decydentów, pracodawców i całego społeczeństwa w zakresie
możliwości i ograniczeniach osób z niepełnosprawnością. Problem dostępności ma
również szersze znaczenie. Jest on wyrazem pełnego obywatelstwa w nowoczesnym
społeczeństwie.
Jednak przełożenie tego na praktykę będzie wymagać zaangażowania, wsparcia i kooperacji wszystkich podmiotów: rządów na każdym szczeblu, sektora prywatnego,
społeczeństwa, sektora grup woluntarystycznych, osób z niepełnosprawnością i ich
rodzin. Podczas gdy rządy na każdym szczeblu mogą pomóc poprzez przejęcie przywództwa i dostarczenie ekspertyz i zasobów, to każdy musi zaangażować się, jeżeli ma
się powieść usuwanie mentalnych barier i otwarcie możliwości dla wszystkich Europejczyków. Mając to na uwadze, Komisja zaproponuje Radzie, aby obwieścić rok 2002
Europejskim Rokiem Niepełnosprawnych Obywateli. Celem tego działania jest podniesienie świadomości, stymulowanie partycypacji, przygotowanie nowych rozwiązań
w polityce państw na każdym szczeblu. Działania te mają również wzmocnić ideę europejskiego obywatelstwa dla osób z niepełnosprawnością.
Komisja zachęci również Kraje kandydujące, aby blisko kroczyły za rozwojem polityki
państw Wspólnoty na rzecz osób z niepełnosprawnością. Na koniec, postęp we wdrażaniu tego Komunikatu będzie opisany w Raporcie do Rady i Parlamentu Europejskiego. Stanowić on będzie część wkładu Komisji na rzecz Europejskiego Roku.
Przypisy:
[1]
[2]
[3]
[4]
[5]
[6]
[7]
COM(1996) 406 final.
OJ C 12, 13.1.1997.
SEC(1998) 1550.
OJ C 186, 2.7.1999.
162
[8]
[9]
[10]
[11]
[12]
[13]
[14]
[15]
[16]
[17]
[18]
[19]
[20]
[21]
[22]
[23]
[24]
OJ L 138, 1.6.1999.
Decision 1692/96/EC of 23 July 1996 (OJ L 228, 9.9.1996.).
OJ L 167, 12.6.1998.
OJ L 183, 29.6.1989.
OJ L 213, 7.9.1995.
OJ L 134, 20.6.1995.
COM(1997)390.
98/10/EC OJ L 101, 01.04.1998, „The Social and Labour Market Dimension of the
Information Society People First 14 – The Next Steps” Directive 98/10/EC on open network provision to voice telephony and on universal service for telecommunications in
a competitive environment.
99/ 05/EC OJ L 091 , 07.04.1999, the Radio Equipment & Telecommunications Terminal Equipment (R&TTE) Directive.
Decision No 182/1999/EC of the European Parliament and of the Council of
22.12.1998, OJ L 026 du 01.02.1999, the Fifth RTD Framework Programme.
93/42 EEC, OJ L 169, 12.07.1993, the Council Directive concerning medical devices.
77/388/EEC: 6 th VAT Directive of 17 May 1977, OJ L145, 13.06.1977.
918/83/EEC, OJ L105, 23.04.1983.
OJ L 281, 23.11.1995.
Towards a new framework for Electronic Communications infrastructure and associated services: The1999 Communications Review: COM (1999) 539 final.
OJ L 238, 09.09.1999
See in particular the Resolution of the Council and the Ministers for Education meeting
with the Council of 31 May 1990 concerning integration of children and young people
with disabilities into ordinary systems of education (OJ C 162, 03.07.1990).
REZOLUCJA RADY UNII EUROPEJSKIEJ I PRZEDSTAWICIELI
RZĄDÓW PAŃSTW CZŁONKOWSKICH, ZEBRANYCH W RADZIE
z dnia 17 marca 2008 r.
w sprawie sytuacji osób niepełnosprawnych w Unii Europejskiej
(2008/C 75/01)
RADA UNII EUROPEJSKIEJ I PRZEDSTAWICIELE RZĄDÓW PAŃSTW
CZŁONKOWSKICH ZEBRANI W RADZIE,
Przypominając, że:
1. Konwencja praw osób niepełnosprawnych ONZ (zwana dalej „Konwencją ONZ”)
przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne na sześćdziesiątej pierwszej sesji w grudniu
2006 r. nie tylko potwierdza, że niepełnosprawność jest kwestią związaną z prawami człowieka i jest istotna z prawnego punktu widzenia, ale ma również na celu zapewnienie osobom niepełnosprawnym korzystania z praw człowieka na równych
zasadach z innymi;
2. Deklaracja w sprawie osób niepełnosprawnych załączona do traktatu z Amsterdamu stanowi, że instytucje Wspólnoty biorą pod uwagę potrzeby osób niepełnosprawnych przy opracowywaniu środków na podstawie art. 95 Traktatu;
3. w grudniu 2003 r. Rada przyjęła konkluzje w sprawie kontynuacji działań związanych z Europejskim Rokiem Osób Niepełnosprawnych, przyjmujące pełną integrację społeczną i pełne osiągnięcie równych szans przez osoby niepełnosprawne jako cele Europejskiego planu działania w sprawie niepełnosprawności na lata
2004–2010;
4. Europejski plan działania w sprawie niepełnosprawności na lata 2004–2010 podkreśla trzy cele działań: pełne wdrożenie dyrektywy w sprawie równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy [1], skuteczne uwzględnienie problematyki
niepełnosprawności w odpowiednich politykach Wspólnoty i poprawa dostępności dla wszystkich;
5. podstawowymi zasadami mającymi na celu zapewnienie faktycznego równego
korzystania przez osoby niepełnosprawne z praw człowieka i wolności zgodnie
z Konwencją ONZ są: godność i osobista autonomia, niedyskryminacja, pełne
i skuteczne uczestnictwo i integracja w społeczeństwie i w dziedzinie pracy, szacu-
163
164
nek dla odmienności, równość szans, dostępność, równość mężczyzn i kobiet oraz
pełne korzystanie z wszystkich praw człowieka przez dzieci;
6. na pierwszym nieformalnym spotkaniu ministrów na temat problematyki niepełnosprawności w dniu 11 czerwca 2007 r. Konwencja ONZ została przyjęta jako
podstawowy etap promocji, ochrony i pełnej realizacji praw człowieka i podstawowych wolności wszystkich osób niepełnosprawnych. Ministrowie zadecydowali
o dalszym rozwijaniu strategii tak, by zapewnić pełne wprowadzenie w życie Konwencji ONZ, i wezwali Komisję Europejską do zapewnienia, by nowe priorytety
Europejskiego planu działania w sprawie niepełnosprawności przyczyniły się do
skutecznego wprowadzenia Konwencji ONZ w życie;
7. w swojej rezolucji w sprawie dalszych działań po zakończeniu Europejskiego Roku
na rzecz Równych Szans dla Wszystkich (2007) [2] przyjętej w grudniu 2007 r.
Rada wezwała Komisję i państwa członkowskie, w zakresie ich kompetencji, do
kontynuowania procesu podpisywania, zawierania i ratyfikowania Konwencji
ONZ.
Przyjmują z zadowoleniem:
1. komunikat Komisji o sytuacji osób niepełnosprawnych w Unii Europejskiej: Europejski plan działania w sprawie niepełnosprawności na lata 2008–2009, który w konkretny sposób opisuje europejski wkład na rzecz zagwarantowania, by
osoby niepełnosprawne były traktowane jak obywatele i aktywne podmioty społeczno-gospodarcze przyczyniające się do budowania trwałej i spójnej Europy
oferującej równe szanse dla wszystkich. Wszystkie działania przewidziane w planie zmierzają do zaspokojenia indywidualnych i zróżnicowanych potrzeb osób
niepełnosprawnych;
2. rezultaty osiągnięte we wdrażaniu drugiego etapu Europejskiego planu działania
w sprawie niepełnosprawności (2006–2007), który podkreśla godność, podstawowe prawa, ochronę przed dyskryminacją, uczciwość i spójność społeczną. Uznaje
się teraz powszechnie, że zintegrowane podejście jest kluczowe dla rozwoju problematyki niepełnosprawności i, w tym celu, plan działania w sprawie niepełnosprawności zachęcał do działań i promował dostęp do usług socjalnych, sprzyjając
dostępności towarów i usług;
3. publiczne konsultacje Komisji w sprawie nowych działań przeciw dyskryminacji
ze względu na płeć, religię, wyznanie, niepełnosprawność, wiek bądź orientację
seksualną w dziedzinach innych niż zatrudnienie;
4. postęp osiągnięty przez państwa członkowskie i Wspólnotę Europejską po podpisaniu Konwencji ONZ;
5. zbieżność Europejskiego planu działania w sprawie niepełnosprawności i Konwencji ONZ.
REZOLUCJE
165
Uznają, że:
1. osoby niepełnosprawne często pozostają w niekorzystnej sytuacji i są marginalizowane, szczególnie w dziedzinie pracy. Niewystarczający dostęp do rynku pracy
może oznaczać, że osoby niepełnosprawne znajdują się w trudnej sytuacji w społeczeństwie i są narażone na poważne ryzyko dyskryminacji, ubóstwa i wykluczenia
społecznego;
2. chociaż w niektórych państwach członkowskich stopa bezrobocia osób niepełnosprawnych pozostaje wysoka, w innych państwach członkowskich wskaźnik zatrudnienia wzrasta. Dowodzi to, że krajowe wysiłki, podobnie jak europejskie, są
coraz bardziej skuteczne i powinny być kontynuowane i ulepszane;
3. analizy najnowszych danych potwierdzają silne powiązanie występowania niepełnosprawności z zaawansowanym wiekiem. Wzrasta liczba osób starszych, w tym
starszych osób niepełnosprawnych i istnieje we Wspólnocie coraz większa potrzeba dostępności dóbr, usług i infrastruktury. Sektor usług socjalnych istotnie rozwija się i spełnianie potrzeb starzejącej się populacji będzie również oznaczało
tworzenie nowych miejsc pracy;
4. łączny wpływ płci i niepełnosprawności powoduje, że kobiety niepełnosprawne
napotykają często na różnorodne formy dyskryminacji, są mniej niezależne, mają
mniejszy dostęp do edukacji, szkoleń, zatrudnienia i usług zdrowotnych, a zatem
często narażone są na większe ryzyko wykluczenia, ubóstwa i wykorzystania.
Podkreślają, że:
1. strategia UE w sprawie niepełnosprawności przywiązuje dużą wagę do równego
dostępu do integrujących, wysokiej jakości edukacji i uczenia się przez całe życie,
które są kluczowe w umożliwianiu osobom niepełnosprawnym pełnego uczestnictwa w życiu społecznym i poprawy jakości ich życia;
2. dostępne budownictwo, transport oraz technologie informacyjne i komunikacyjne, zarówno w rejonach miejskich, jak i wiejskich, są kwestią kluczową w budowaniu społeczeństwa, które zapewnia prawdziwy dostęp do równych praw, oferując
swoim obywatelom rzeczywistą autonomię i środki do prowadzenia niezależnego i aktywnego życia gospodarczego i społecznego. Taka dostępność stanowi sam
fundament integrującego społeczeństwa opartego na niedyskryminacji;
3. potrzebne są statystyki dotyczące niepełnosprawności, aby stworzyć obraz ogólnej
sytuacji osób niepełnosprawnych w Europie. Takie dane statystyczne i pochodzące
z badań pozwalają na tworzenie i wprowadzanie świadomych strategii w sprawie
niepełnosprawności na różnych szczeblach władzy;
4. osoby niepełnosprawne i organizacje je zrzeszające na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym powinny być uznane przez państwa członkowskie za
odgrywające ważną rolę doradczą przy podejmowaniu decyzji w kwestiach
166
niepełnosprawności i mogą również przyczynić się do prowadzania w życie
decyzji.
Zwracają się do Komisji o:
1. zwiększenie starań na rzecz zapobiegania i zwalczania dyskryminacji z powodu niepełnosprawności, na rynku pracy i poza nim, promowania dostępu zarówno do rynku pracy jak i do towarów i usług, zgodnie z ramową strategią
niedyskryminacji;
2. przedstawienie w możliwie najkrótszym czasie wniosku dotyczącego decyzji Rady
w sprawie przystąpienia przez Wspólnotę Europejską do Konwencji ONZ i wprowadzenia w życie Konwencji w obszarach kompetencji Wspólnoty;
3. wspieranie skutecznego wprowadzania w życie Konwencji ONZ na różnych szczeblach władzy, w szczególności po jej zawarciu przez Wspólnotę i ratyfikowaniu
przez państwa członkowskie, w tym także poprzez zwiększanie świadomości i finansowanie działalności w ramach istniejących programów wspólnotowych, takich jak program Progress [3].
Zwracają się do państw członkowskich i Komisji aby, w zakresie ich kompetencji,
zapewniły
1. osobom niepełnosprawnym korzystanie w pełni z praw człowieka poprzez:
a) ratyfikację i zawarcie, a następnie wprowadzenie w życie Konwencji
ONZ, w tym także poprzez wspólne europejskie rozwiązania w ramach
spójnego i skoordynowanego podejścia do wprowadzania w życie Konwencji ONZ;
b) dalsze rozwijanie wszechstronnego zestawu odpowiednich instrumentów w celu zarazem eliminowania dyskryminacji jak i integracji osób
niepełnosprawnych w społeczeństwie, zgodnie z podejściem opartym
na prawach człowieka i przy uwzględnianiu włączania kwestii niepełnosprawności do głównego nurtu polityki w różnych obszarach;
c) zachęcanie osób niepełnosprawnych do aktywności zawodowej poprzez
zapewnienie rozwoju i wprowadzenia w życie środków antydyskryminacyjnych, aktywnego wsparcia i usuwania przeszkód;
d) podjęcie kwestii wielorakiej dyskryminacji kobiet niepełnosprawnych
i ułatwianie ich pełnego rozwoju, poprawy statusu i upodmiotowienia;
e) podjęcie środków pozwalających osobom niepełnosprawnym, w miarę
możliwości, na samodzielne funkcjonowanie, bycie częścią wspólnoty
i na dostęp do wysokiej jakości usług opiekuńczych i wspierających;
f) wzmocnienie zintegrowanego podejścia do kwestii niepełnosprawności, bazując na podjętych przez państwa członkowskie staraniach dotyczących zobowiązania instytucji publicznych do promowania równości
szans osób niepełnosprawnych;
REZOLUCJE
167
g)
dalsze wspieranie państw członkowskich, wspólnot regionalnych i lokalnych w procesie deinstytucjonalizacji, ilekroć jest to w najlepszym interesie osób niepełnosprawnych;
badanie wszelkich luk, które mogą istnieć w obecnych wspólnotowych
ramach prawnych w zakresie ochrony przed dyskryminacją, w szczególności ze względu na niepełnosprawność, jak również rozpatrzenie odpowiednich i ukierunkowanych działań w tym zakresie;
wzmacnianie, zarówno na poziomie krajowym, jak i Wspólnoty, zdolności gromadzenia i analizowania stosownych informacji, w tym danych
statystycznych i danych pochodzących z badań, zgodnie z gwarancjami
prawnymi i zasadami ochrony danych;
h)
i)
2. Dostępność dla osób niepełnosprawnych:
a) polepszenie dostępności jest warunkiem wstępnym autonomii, integracji i uczestnictwa oraz umożliwia osobom niepełnosprawnym korzystanie z praw człowieka i podstawowych wolności;
b) pobudzenie udziału w rynku pracy poprzez połączenie elastycznych systemów zatrudnienia, zatrudnienia wspieranego, gospodarki społecznej,
aktywnej integracji i pozytywnych środków, takich jak usługi wspierające, subsydiowanie zarobków, przystosowanie miejsc pracy, korzystanie
z technologii wspomagających i pomocy osobistej, doprowadzi do większych możliwości zatrudnienia dla wszystkich osób niepełnosprawnych
i poprawi produktywność;
c) osobom niepełnosprawnym należy zapewnić dobry dostęp do edukacji, a ponadto, w odpowiednich przypadkach, należy podjąć szczególne środki, aby umożliwić dzieciom niepełnosprawnym uczestnictwo
w ogólnodostępnej edukacji;
d) należy w dalszym ciągu promować wykorzystywanie funduszy strukturalnych, w tym Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) dla wspierania zatrudnienia, szkoleń i równych szans dla osób niepełnosprawnych;
e) należy popierać trwające prace nad rozwijaniem wspólnych europejskich
standardów dostępności, a także ich zastosowanie w ramach zamówień
publicznych;
f) osobom niepełnosprawnym i ich rodzinom należy zapewnić dostęp do
dobrej jakości usług użyteczności publicznej, w tym usług socjalnych,
zdrowotnych i rehabilitacyjnych, poprzez rozwijanie dobrowolnych
ogólnoeuropejskich ram jakości;
g) zgodnie z deklaracją z Rygi dotyczącą e-integracji należy promować
integrację wszystkich obywateli w społeczeństwie informacyjnym poprzez rozwijanie dostępnych technologii informacyjnych i telekomunikacyjnych oraz za pomocą technologii wspomagających dla osób
niepełnosprawnych;
h) należy poprawić dostęp do ogólnodostępnych towarów, usług i infrastruktury, tak aby pomóc osobom niepełnosprawnym jako konsumentom;
i)
należy zagwarantować osobom niepełnosprawnym pełne korzystanie z ich praw pasażerskich w największym możliwym stopniu; prawa
168
j)
te powinny być zabezpieczone poprzez promowanie odpowiedniego europejskiego prawodawstwa w zakresie transportu;
należy promować prawa wszystkich osób niepełnosprawnych do udziału
w życiu społecznym i, w razie potrzeby, popierać stopniowe zastępowanie instytucji opieki alternatywnymi rozwiązaniami z udziałem społeczności lokalnej;
3. Rozpoczęcie prac nad strategią UE w sprawie niepełnosprawności, która zastąpi obecny europejski plan działania w sprawie niepełnosprawności 2004–2010,
poprzez:
a) pełne wprowadzenie w życie europejskiego planu działania 2008–2009;
b) ocenę, w jakim stopniu narodowe działania odzwierciedlają zobowiązania Wspólnoty Europejskiej i państw członkowskich do pełnego wprowadzenia w życie Konwencji ONZ na poziomie europejskim i rozważenie wyznaczenia spójnych i porównywalnych narodowych celów, by to
osiągnąć.
Zwracają się do instytucji Unii Europejskiej:
by nadal podejmowały wysiłki na rzecz zapewnienia równego traktowania i równych
szans wszystkim starającym się o pracę, w tym osobom niepełnosprawnym. Zachęca
się ponadto instytucje
Unii Europejskiej do dalszego polepszania dostępności swoich budynków i urządzeń.
Zwracają się do osób niepełnosprawnych i organizacji je zrzeszających:
1. by kontynuowały koordynowanie przekazywania informacji o swoich potrzebach
organom odpowiedzialnym za politykę, jak również określały i analizowały możliwe działania;
2. by wraz z Komisją i państwami członkowskimi uczestniczyły w opracowywaniu
i wprowadzaniu w życie europejskiego planu działania w sprawie niepełnosprawności i Konwencji ONZ.
Zwracają się do wszystkich zainteresowanych, aby:
1. kontynuowali dialog (w tym z osobami niepełnosprawnymi i organizacjami je
zrzeszającymi, władzami publicznymi i partnerami społecznymi) mający na
celu zrozumienie wzajemnych potrzeb i wypracowanie rozwiązań opartych na
konsensusie;
2. korzystali z możliwości stworzonych poprzez uczestnictwo w grupie wysokiego
szczebla UE ds. niepełnosprawności dla podtrzymania uwzględniania kwestii niepełnosprawności w politykach wspólnotowych.
Zwracają się do przyszłych Prezydencji:
REZOLUCJE
169
aby kontynuowały wzmacnianie europejskiego podejścia do niepełnosprawności
opartego na prawach człowieka, zapewniając szeroką integrację społeczną i pełne
osiągnięcie równych szans dla osób niepełnosprawnych, oraz by prowadziły w tym
celu dialog i utrzymywały bliską współpracę między Wspólnotą, państwami członkowskimi, osobami niepełnosprawnymi i organizacjami je zrzeszającymi oraz innymi
zainteresowanymi.
Przypisy
[1] Dyrektywa 2000/78/WE (Dz.U. L 303 z 2.12.2000, str. 16).
[2] Dz.U. C 308 z 19.12.2007, str. 1.
[3] Decyzja nr 1672/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października
2006 r. ustanawiająca wspólnotowy program na rzecz zatrudnienia i solidarności społecznej – Progress (Dz.U. L 315 z 15.11.2006, str. 1).
REZOLUCJA RADY I PRZEDSTAWICIELI
RZĄDÓW PAŃSTW CZŁONKOWSKICH,
spotykających się w ramach Rady z 20 grudnia 1996 r.
w sprawie równych szans dla osób z niepełnosprawnością.
Rada Unii Europejskiej oraz Przedstawiciele Rządów Państw Członkowskich, spotykających się w ramach Rady:
(1) Zważywszy, że Komisja wydała Komunikat pod nazwą “Równe szanse dla osób
z niepełnosprawnością – nowa strategia niepełnosprawności we Wspólnocie
Europejskiej;
(2) Zważywszy, że osoby z niepełnosprawnością stanowią znaczący odsetek populacji Wspólnoty oraz, jako grupa, doświadczają całego szeregu barier, które utrudniają im osiągnięcie równych szans, niezależności i pełnej ekonomicznej i społecznej integracji;
(3) Zważywszy, że poszanowanie praw człowieka jest fundamentalną wartością
w Państwach Członkowskich, która jest podstawą Artykułu F.2 Traktatu o Unii
Europejskiej;
(4) Zważywszy, że zasada równych szans dla wszystkich, także dla osób z niepełnosprawnością, stanowi główną wartość, podzielaną przez wszystkie Państwa
Członkowskie; zważywszy, że narzuca to wyeliminowanie negatywnej dyskryminacji osób z niepełnosprawnością oraz poprawę ich jakości życia; oraz zważywszy, że dostęp do powszechnej edukacji i szkoleń, tam gdzie jest to właściwe, może odgrywać ważną rolę w pomyślnej integracji w życiu ekonomicznym
i społecznym;
(5) Zważywszy, że Karta Wspólnoty fundamentalnych praw społecznych pracowników, przyjęta na Radzie Europy 9 grudnia 1989 r. przez Głowy Państw i Rządów
11 Państw Członkowskich, proklamuje m.in. w punkcie 26., co następuje: “26.
Wszystkie osoby z niepełnosprawnością, niezależnie od pochodzenia i rodzaju niepełnosprawności, muszą mieć prawo do dodatkowych, konkretnych instrumentów,
mających na celu poprawę ich społecznej i zawodowej integracji. Te instrumenty
muszą w szczególności odnosić się do zdolności beneficjantów, szkolenia zawodowego, ergonomii, dostępności, mobilności, środków transportu i mieszkalnictwa”;
(6) Zważywszy, że w Zaleceniu z 24 lipca 1986 r. nt. zatrudnienia osób z niepełnosprawnością we Wspólnocie [1], Rada zaleciła Państwom Członkowskim, żeby
przyjęły odpowiednie instrumenty promocji równych możliwości osób z niepełnosprawnością w dziedzinie zatrudnienia i szkolenia zawodowego, łącznie
170
REZOLUCJE
171
z wstępnym szkoleniem i próbnym zatrudnieniem, jak również rehabilitacją
i zmianą miejsca pracy;
(7) Zważywszy, że należy zagwarantować swobodny przepływ osób zgodnie z istniejącym prawem Wspólnoty dla dobra wszystkich obywateli Unii Europejskiej,
włączając w to osoby z niepełnosprawnością i te osoby, które są odpowiedzialne
za osoby z niepełnosprawnością;
(8) Zważywszy, że głównym celem “Standardowych Zasad Wyrównywania Szans
Osobom z Niepełnosprawnością”, przyjętych przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych 20 grudnia 1993 r. [2], jest zagwarantowanie tego, żeby
wszystkie osoby z niepełnosprawnością mogły korzystać z tych samych praw
i obowiązków co inni;
(9) Zważywszy, że te Zasady wzywają do działań na wszystkich szczeblach, zarówno
w Państwach, jak i w ramach międzynarodowej współpracy, mających na celu
promocję równych szans dla osób z niepełnosprawnością;
(10) Zważywszy, że w Białej Księdze “Europejska Polityka Społeczna – Droga w kierunku Unii”, przyjętej 27 lipca 1994 r., Komisja wskazała, że zamierza przygotować odpowiedni instrument, aprobujący zasady zawarte w “Standardowych Zasadach Wyrównywania Szans Osobom z Niepełnosprawnością”;
(11) Zważywszy, że chociaż główna odpowiedzialność w tej dziedzinie spoczywa na
Państwach Członkowskich, Wspólnota Europejska może przyczynić się do promocji współpracy pomiędzy Państwami Członkowskimi w tej dziedzinie i zachęcić do wymiany i rozwoju wzorcowych praktyk we Wspólnocie, a także w ramach polityki i działań samych instytucji i organów Wspólnoty;
(12) Zważywszy, że cele wytyczone w tej Uchwale, związane z równymi szansami dla
osób z niepełnosprawnością i zakończeniem negatywnej dyskryminacji, mają
być, bez naruszenia swojego prawa, zrealizowane przez każde z Państw Członkowskich poprzez określenie własnych zasad i zapisów, zgodnie z zasadą pomocniczości i z pełnym wykorzystaniem zasobów społeczeństwa, na jakie mogą sobie pozwolić:
I. Potwierdzają zobowiązanie do:
1. zasad i wartości, które tkwią u podstaw “Standardowych Zasad Wyrównywania
Szans Osobom z Niepełnosprawnością, wydanych przez Narody Zjednoczone”;
2. idei leżących u podstaw Uchwały Rady Europy z 9 kwietnia 1992 r. nt. spójnej polityki w sprawie rehabilitacji osób z niepełnosprawnością;
3. zasady równych szans w rozwoju kompleksowej polityki w dziedzinie niepełnosprawności, oraz
172
4. zasady unikania i wyeliminowania wszelkich form negatywnej dyskryminacji jedynie ze względu na niepełnosprawność.
II. Wzywają państwa członkowskie do tego, żeby:
1.
rozważyć, czy odpowiednie narodowe rozwiązania polityczne w szczególności
biorą pod uwagę orientację, która ma:
− zwiększyć partycypację osób z niepełnosprawnością w życiu społecznym, łącznie z osobami ze znacznym stopniem niepełnosprawności,
zwracając przy tym należną uwagę na potrzeby i interesy ich rodzin
i opiekunów;
− upowszechnić perspektywę związaną z niepełnosprawnością w każdym stosownym sektorze powstawania polityki państw;
− umożliwić osobom z niepełnosprawnością pełną partycypację w życiu społecznym poprzez usunięcie barier;
− kształtować opinię publiczną pod kątem wrażliwości na zdolności osób z niepełnosprawnością oraz w kierunku strategii równych
szans.
2.
promować włączenie się przedstawicieli osób z niepełnosprawnością we wdrożenie i kontynuowanie odpowiedniej polityki i działań na ich rzecz.
III. Zapraszają komisję do tego, żeby:
1.
wziąć pod uwagę, tam gdzie jest to właściwe oraz w ramach postanowień Traktatu, zasady określone w tej Uchwale w każdej stosownej propozycji, przedkładanej
Wspólnocie w zakresie legislacji, programów, inicjatyw;
2.
promować – we współpracy z Państwami Członkowskimi i organizacjami pozarządowymi osób z niepełnosprawnością i działających na ich rzecz – wymianę
przydatnej informacji i doświadczeń, szczególnie w zakresie innowacyjnej polityki i wzorcowych praktyk;
3.
przedstawiać okresowe raporty Parlamentowi Europejskiemu, Radzie, Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu i Komitetowi Regionów, sporządzonych na
podstawie informacji dostarczonych przez Państwa Członkowskie, opisujących
postęp i przeszkody, które wystąpiły we wdrażaniu tej Uchwały;
4.
wziąć pod uwagę wyniki oceny programu HELIOS II w trakcie rozważań nad
tym, czy zasadne jest przedkładanie propozycji kontynuujących program.
REZOLUCJE
173
IV. Zapraszają inne instytucje i organy wspólnoty do tego,
żeby:
Przyczynić się do realizacji wyżej wymienionych zasad w ramach swej własnej polityki
i działań.
Przypisy:
[1] Dz.U. nr L 225, 12.8.1986, p. 43.
[2] Rezolucja 48/46 z 20 grudnia 1993 r. Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych.
REZOLUCJA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO
z dnia 26 kwietnia 2007 r.
w sprawie sytuacji kobiet niepełnosprawnych w Unii Europejskiej
(2006/2277(INI)
Parlament Europejski,
–
–
–
–
–
–
–
–
uwzględniając Konwencję w sprawie praw osób niepełnosprawnych
przyjętą przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 13
grudnia 2006 r.,
uwzględniając Manifest kobiet niepełnosprawnych Europy przyjęty na
Europejskim Forum Osób Niepełnosprawnych dnia 22 lutego 1997 r.,
uwzględniając Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej [1],
uwzględniając fakt, że rok 2007 jest Europejskim rokiem równości szans
dla wszystkich,
uwzględniając art. 13 Traktatu ustanawiającego Unię Europejskiej,
uwzględniając komunikat Komisji zatytułowany „Równość szans dla osób
niepełnosprawnych: europejski plan działania” (COM(2003)0650),
uwzględniając art. 45 regulaminu,
uwzględniając sprawozdanie Komisji Praw Kobiet i Równouprawnienia
(A6-0075/2007),
A.
mając na uwadze, że Konwencja ONZ w sprawie praw osób niepełnosprawnych
(Konwencja) uznaje, że niepełnosprawne kobiety i dziewczęta są często bardziej
narażone, w domu i poza nim, na przemoc, obrażenia lub zniewagi, zaniedbania
lub niedbałe traktowanie, maltretowanie lub wykorzystywanie,
B.
mając na uwadze, że Konwencja podkreśla również potrzebę włączenia kwestii
równouprawnienia płci do wszelkich działań zmierzających do zapewnienia osobom niepełnosprawnym pełnego korzystania z praw człowieka i podstawowych
wolności,
C.
mając na uwadze, że Konwencja uznaje prawo wszystkich niepełnosprawnych
będących w odpowiednim wieku do zawarcia małżeństwa i założenia rodziny,
D.
mając na uwadze, że blisko 80% niepełnosprawnych kobiet pada ofiarą przemocy
psychologicznej i fizycznej oraz że kobiety niepełnosprawne są bardziej narażone
na przemoc seksualną niż pozostałe kobiety; mając na uwadze, że przemoc nie
tylko jest częstym zjawiskiem w życiu kobiet niepełnosprawnych, lecz nierzadko
bywa wręcz przyczyną ich niepełnosprawności,
174
REZOLUCJE
175
E.
mając na uwadze, że osoby niepełnosprawne stanowią zróżnicowaną grupę ludności i że działania mające je wspierać powinny uwzględniać zarówno to zróżnicowanie, jak i fakt, że niektóre grupy, takie jak kobiety niepełnosprawne, borykają się z dodatkowymi trudnościami oraz z dyskryminacją wieloraką,
F.
mając na uwadze, że według badań przeprowadzonych w państwach członkowskich to głównie matki niepełnosprawnych dzieci podejmują działania (w ośrodkach zdrowia, szkołach, organach administracji itd.) zmierzające do poszerzenia
wiedzy o niepełnosprawności ich dzieci i do znalezienia najlepszych rozwiązań,
G.
mając na uwadze, że na ogół to kobiety zajmują się osobami niepełnosprawnymi i niesamodzielnymi, co w niektórych przypadkach oznacza, że wycofują się
z rynku pracy, jeśli brak jest odpowiednich placówek opiekuńczych,
H.
mając na uwadze, że instytucje europejskie oraz władze krajowe i lokalne powinny zachęcać do działań na rzecz faktycznego i efektywnego równouprawnienia
i że Europejski rok równych szans dla wszystkich (2007) powinien być dodatkowym impulsem dla tych działań,
I.
mając na uwadze, że niepełnosprawne kobiety są ofiarami dyskryminacji wielorakiej (z powodu płci biologicznej i kulturowej, rasy, niepełnosprawności i upośledzenia) i że są one bardziej narażone na ubóstwo i wykluczenie społeczne,
J.
mając na uwadze, że równe traktowanie kobiet niepełnosprawnych oraz matek
niepełnosprawnych dzieci to podstawowe prawo człowieka, a zarazem obowiązek etyczny,
1. zwraca się do Komisji i państw członkowskich o zapewnienie likwidacji istniejących przeszkód i barier, w tym barier architektonicznych, aby
stworzyć równość praw i szans udziału kobiet i dziewcząt w życiu rodzinnym, politycznym, kulturalnym, społecznym i zawodowym, zwłaszcza poprzez lepsze stosowanie wspólnotowego prawa antydyskryminacyjnego i prawa w zakresie równouprawnienia płci oraz poprzez lepsze
wykorzystanie możliwości, jakie dają odpowiednie programy wspólnotowe i Europejski Fundusz Społeczny;
2. wzywa państwa członkowskie do uwzględnienia potrzeb osób niepełnosprawnych i szczególnych potrzeb kobiet we wszystkich działaniach na
szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym, w szczególności w zakresie urbanistyki, kształcenia, zatrudnienia, polityki mieszkaniowej, transportu oraz służby zdrowia i opieki społecznej;
3. zwraca się do Komisji i państw członkowskich o przyjęcie i stosowanie
środków niezbędnych do wspierania kobiet niepełnosprawnych w celu
zwiększenia ich udziału w tych dziedzinach życia społecznego i zawodowego, w których ich obecność jest wciąż niewystarczająca;
4. wzywa władze krajowe i regionalne do wspierania i finansowania, przy
pomocy odpowiednich środków, innowacyjnych działań i świadczeń
zorientowanych na kwestie płci i niepełnosprawności, szczególnie w zakresie pomocy indywidualnej, mobilności, zdrowia, edukacji, szkolenia,
176
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
szkolenia ustawicznego, zatrudnienia, samodzielnego życia i opieki
społecznej;
wzywa Komisję i państwa członkowskie do wprowadzenia skutecznego prawodawstwa i skutecznych działań skupiających się na kobietach
i dzieciach, które zapewnią wykrywanie, dochodzenie, a w odpowiednich przypadkach ściganie przypadków wyzyskiwania, przemocy i wykorzystywania seksualnego osób niepełnosprawnych w miejscu zamieszkania i poza nim; sugeruje w związku z tym, że należy zwrócić szczególną
uwagę na kobiety, którym niepełnosprawność uniemożliwia występowanie we własnej sprawie, a także opracować środki prewencyjne w celu
zniesienia różnic w kwestii prawa kobiet do własnego ciała i seksualności
bez względu na ewentualną niepełnosprawność;
ubolewa z powodu faktu, że kobiety niepełnosprawne są trzykrotnie bardziej narażone na przemoc niż kobiety pełnosprawne, i wnosi w związku
z tym o stosowanie programu Daphne do zwalczania również tego rodzaju przemocy;
zauważa, że od najmłodszych lat należy aktywnie zwalczać segregację
osób niepełnosprawnych;
wzywa Komisję i państwa członkowskie do propagowania projektów pilotażowych i sprawdzonych procedur w zakresie placówek umożliwiających integrację niepełnosprawnych już w przedszkolu, następnie szkole
i ośrodkach szkoleniowych, a także w życiu zawodowym;
podkreśla, że Unia Europejska powinna podjąć wszelkie możliwe działania, w tym legislacyjne, w celu odbiurokratyzowania systemu pomocy
oraz zwiększenia środków dla kobiet i dzieci niepełnosprawnych;
wzywa państwa członkowskie do zajęcia się problemem braku odpowiedniej opieki zdrowotnej dla kobiet niepełnosprawnych poprzez zapewnienie specjalistycznego personelu medycznego i odpowiedniej
infrastruktury;
wzywa Komisję do zbadania, we współpracy z odpowiednimi władzami krajowymi, szczególnych problemów dotyczących zdrowia i opieki
medycznej, jakie napotykają kobiety niepełnosprawne, ze szczególnym
uwzględnieniem profilaktyki i informowania;
uważa, że istnieje związek między niepełnosprawnością a osiąganym minimalnym poziomem wykształcenia, co wyraża się później we wskaźnikach aktywności zawodowej;
wyraża zaniepokojenie faktem, że poziom wykształcenia kobiet niepełnosprawnych jako grupy społecznej należy do najniższych, co powoduje, że mają one duże trudności z uzyskaniem dostępu do rynku pracy,
utrzymania się na nim i awansu; podkreśla, że osoby niepełnosprawne
powinny mieć takie same możliwości studiowania oraz prawo dostępu
do rynku pracy, aby mogły uzyskać samodzielność; uważa, że należy
zachęcać niepełnosprawne kobiety i dziewczęta do kontynuowania studiów i do aktywności zawodowej odpowiadającej ich zdolnościom i zainteresowaniom, a nie ich niedostatkom;
wzywa Komisję i państwa członkowskie, by sprzyjały stosowaniu zasady powszechnego dostępu do otoczenia społecznego, dóbr i usług,
REZOLUCJE
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
177
aby niepełnosprawne kobiety mogły cieszyć się jak największą
samodzielnością;
wzywa Komisję i państwa członkowskie do przyjęcia odpowiednich
środków w celu eliminacji przepaści cyfrowej wynikającej z płci, aby
kobiety niepełnosprawne miały dostęp do technologii informacyjnych
i komunikacyjnych i mogły z nich korzystać na równi z mężczyznami,
zważywszy, że technologie te są często podstawowym narzędziem integracji osób niepełnosprawnych;
uważa, że w celu poprawy dostępu do rynku pracy, lepszej aktywizacji
i rozwoju umiejętności osób niepełnosprawnych należy wykorzystywać
wszelkie środki zachęcające, w tym ulgi podatkowe, by pracodawcy chętniej zatrudniali osoby niepełnosprawne, a czas pracy był bardziej dopasowany do potrzeb rodziców wychowujących dzieci niepełnosprawne;
wzywa Komisję i państwa członkowskie, by w ramach wysiłków na rzecz
zwiększania zatrudnienia wśród kobiet niepełnosprawnych zapobiegały dyskryminacji ze strony pracodawców przy zatrudnianiu kobiet
niepełnosprawnych;
wzywa Komisję i państwa członkowskie do wprowadzenia pojęcia „elastyczności” w sprawach związanych z niepełnosprawnością, a tym samym do uznania faktu, że każda osoba niepełnosprawna ma inne potrzeby, aby w społeczności obywatelskiej opartej na różnorodności możliwe
było dopasowanie pomocy do każdego indywidualnego przypadku;
jest zdania, że celem wprowadzanych środków powinna być większa
integracja;
przypomina, że w większości przypadków opiekę nad osobami niepełnosprawnymi biorą na siebie kobiety i że w związku z tym niezbędne jest
opracowanie środków podnoszących świadomość społeczną, aby mężczyźni również podejmowali się tego zadania;
zwraca się do Komisji i państw członkowskich o dołożenie starań, by za
opiekę nad niepełnosprawnymi i ich udział w życiu społecznym odpowiadało całe społeczeństwo, a nie tylko ich rodziny, oraz o uwzględnienie przy opracowywaniu polityki szczególnego oddania kobiet opiekujących się niepełnosprawnymi oraz sytuacji osób, często członków rodzin,
które biorą na siebie odpowiedzialność za niepełnosprawnych; uważa
za rzecz istotną podkreślenie faktu, że zadanie to wykonują głównie kobiety, a zatem to kobiet, zarówno wykonujących tę pracę w zamian za
wynagrodzenie, jak i nieodpłatnie jako członkowie rodzin, szczególnie
dotykają cięcia w publicznych programach opieki;
wzywa Komisję i państwa członkowskie do opracowania niezbędnych
środków wspierających wysiłki rodzin i organizacji, które pomagają osobom niepełnosprawnym i ich rodzinom;
uważa za konieczne wprowadzenie różnego rodzaju środków wsparcia,
aby osoby niepełnosprawne i ich rodziny mogły prowadzić normalne życie w takich samych warunkach, jak osoby sprawne i ich rodziny, a także
środków wsparcia dla osób (najczęściej członków rodziny), które biorą
na siebie opiekę społeczną nad osobami niepełnosprawnymi i utrzymują je finansowo, często poświęcając im cały swój czas, co prowadzi do
178
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
izolacji i w wielu przypadkach wymaga wsparcia na różnych płaszczyznach; zauważa, że obecnie osobami tymi są głównie kobiety, wykonujące te obowiązki w zamian za wynagrodzenie lub nieodpłatnie; za rzecz
oczywistą uważa, że zadanie to nie jest zarezerwowane dla żadnej z płci
i że trzeba czynnie zwalczać pogląd, zgodnie z którym należy ono do
obowiązków kobiet;
proponuje, by państwa członkowskie zharmonizowały przepisy dotyczące parkingów dla osób niepełnosprawnych i rozważyły możliwość obniżenia opłat za przejazd dla osób im towarzyszących;
jest zdania, że jednym z głównych celów Unii Europejskiej powinna być
poprawa jakości życia osób niepełnosprawnych i ich rodzin oraz ich pełna integracja społeczna;
podkreśla potrzebę większego eksponowania i poprawy medialnego wizerunku kobiet niepełnosprawnych, co pozwoli szerokim kręgom społecznym lepiej poznać ich codzienne życie, a im samym da możliwość
wypowiadania się i uczestniczenia w życiu społecznym i politycznym;
podkreśla, że państwa członkowskie powinny uznać podstawowe prawo kobiet niepełnosprawnych do własnej seksualności i do zakładania
rodziny;
wzywa Komisję i państwa członkowskie do wprowadzenia prawodawstwa zapewniającego niepełnosprawnym kobietom i mężczyznom samodzielne życie, a tym samym do uznania, że jest to podstawowe prawo,
którego należy przestrzegać;
wzywa Komisję i państwa członkowskie do stworzenia niepełnosprawnym dzieciom, młodzieży i dorosłym warunków umożliwiających niezależność i kierowanie własnym losem, ze szczególnym uwzględnieniem
zagadnień równouprawnienia kobiet i mężczyzn;
uznaje, że niepełnosprawne kobiety są dyskryminowane nawet w zakresie dostępu do istniejących usług umożliwiających samodzielne życie
oraz do opieki zdrowotnej;
podkreśla znaczenie wychowania chłopców i dziewcząt dla tworzenia
społeczeństwa przyszłości oraz konieczność takiego kierowania wychowaniem, aby niepełnosprawność nie była przeszkodą w udziale w życiu
społecznym na zasadzie równych szans i praw, w celu stworzenia atmosfery współpracy, integracji i uwrażliwienia młodzieży szkolnej na niepełnosprawność, co jest niezbędnym narzędziem urzeczywistnienia tych
postulatów;
podkreśla znaczenie organizacji pozarządowych pracujących z kobietami niepełnosprawnymi oraz wzywa Komisję i państwa członkowskie do
wspierania tych organizacji;
podkreśla konieczność zbierania najnowszych danych na temat niepełnosprawności w podziale na płeć oraz prowadzenia badań z wykorzystaniem wskaźników równouprawnienia płci, aby poznać prawdziwą sytuację niepełnosprawnych kobiet i dziewcząt;
zauważa konieczność zapewnienia ochrony zdrowia reprodukcyjnego
kobiet niepełnosprawnych z uwzględnieniem takich zagadnień, jak planowanie rodziny, opieka zdrowotna i informacje o macierzyństwie, aby
REZOLUCJE
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
179
kobiety te mogły zawierać związki dające im równe prawa, oparte na zasadzie odpowiedzialności i przynoszące satysfakcję;
stwierdza, że polityka UE powinna bardziej pobudzać organizacje pracodawców, związki zawodowe i organizacje pozarządowe do skuteczniejszego wypracowania metod pomocy osobom niepełnosprawnym;
wzywa Komisję do ułatwiania tworzenia sieci kobiet niepełnosprawnych
w całej UE i w krajach kandydujących, która pozwoli na wymianę najlepszych praktyk, rozwijanie możliwości i wzmocnienie ich pozycji;
podkreśla, że kobiety niepełnosprawne powinny mieć swobodny dostęp
do nowych mediów audiowizualnych;
przypomina Komisji, że pogłębiona znajomość tematu i „społecznego
modelu niepełnosprawności”, który skupia się na barierach społecznych,
w przeciwieństwie do „medycznego modelu niepełnosprawności”, który zajmuje się tylko medycznymi aspektami niepełnosprawności, jest
właściwą podstawą do poszukiwania rozwiązań, opracowywania usług
i wsparcia, przygotowywania polityki, przeznaczania środków i mierzenia wpływu polityki na sytuację osób niepełnosprawnych;
przypomina państwom członkowskim o podstawowym znaczeniu ich współpracy dla dokonywania postępów i poprawy sytuacji
wszystkich niepełnosprawnych kobiet i dziewcząt, bez względu na typ
niepełnosprawności;
wzywa państwa członkowskie do wspierania inicjatyw obywatelskich
mających na celu pomoc osobom niepełnosprawnym;
przypomina o ważnej roli partnerów społecznych, przedsiębiorstw
i społeczeństwa obywatelskiego, szczególnie organizacji kobiet niepełnosprawnych oraz rodziców niepełnosprawnych dzieci, we wspieraniu i promowaniu równych szans i jednakowego dostępu osób niepełnosprawnych do zatrudnienia i kształcenia ustawicznego z należytym
uwzględnieniem ich szczególnych potrzeb;
wyraża uznanie dla pracy stowarzyszeń rodziców, zakładanych i prowadzonych zwykle przez matki dzieci niepełnosprawnych, które poprzez swe organizacje i strony internetowe zbierają informacje (o specjalistycznych centrach medycznych, przepisach dotyczących edukacji
i opieki społecznej itd.), co pozwala pomagać innym rodzicom i zwracać
uwagę władz publicznych;
wzywa państwa członkowskie do informowania Parlamentu Europejskiego i Komisji o sytuacji niepełnosprawnych kobiet i dziewcząt na
podstawie sprawozdań krajowych oraz o środkach zastosowanych w celu
wypełnienia zobowiązań wynikających z Konwencji ONZ w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet;
jest zdania, że niepełnosprawność należy traktować jako zjawisko naturalne, będące częścią codziennego życia, a nie jako element anormalny,
ponieważ w społeczeństwie zawsze będą osoby niepełnosprawne, a zatem niepełnosprawność zawsze będzie jego nieodłącznym elementem;
uważa, że należy wspierać rozwój i wykorzystywanie dostępnych technologii i środków pozwalających na eliminację elementów otoczenia
nieprzyjaznego dla osób niepełnosprawnych; jest zdania, że rozwój
180
ten powinien bazować na fakcie, że kobiety i mężczyźni miewają różne
potrzeby;
46. wzywa Komisję i państwa członkowskie do tworzenia jednakowych warunków życia dla osób niepełnosprawnych: dziewcząt i chłopców, kobiet
i mężczyzn;
47. zobowiązuje swojego Przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, rządom i parlamentom państw członkowskich,
Radzie Europy oraz sekretarzowi generalnemu ONZ.
Przypisy
[1] Dz.U. C 364 z 18.12.2000, str. 1.
REZOLUCJA RADY
w sprawie równych szans dla uczniów i studentów
niepełnosprawnych w edukacji i szkoleniach
(2003 / C 134/04)
1.
PODKREŚLAJĄC, że w Unii Europejskiej znaczna liczba osób niepełnosprawnych napotyka różnego rodzaju trudności w życiu codziennym;
2.
ZWAŻYWSZY, że Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską daje Wspólnocie
możliwość podjęcia odpowiednich działań w celu zwalczania wszelkiej dyskryminacji ze względu na płeć, pochodzenie rasowe lub etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną oraz w pełni szanując
odpowiedzialność państw członkowskich za treść nauczania i organizację systemów edukacyjnych i ich różnorodność kulturową i językową;
3.
PRZYWOŁUJĄC Decyzję Rady z dnia 3 grudnia 2001 r. w sprawie Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych 2003 [1];
4.
PRZYWOŁUJĄC również – Rezolucję Rady i Ministrów Edukacji zebranych
w Radzie z dnia 31 maja 1990 r. w sprawie integracji dzieci i młodzieży niepełnosprawnej w zwykłym systemie edukacji [2], – Rezolucję Rady i przedstawicieli
rządów państw członkowskich zebranych w Radzie z dnia 20 grudnia 1996 r.
w sprawie równych szans dla osób niepełnosprawnych [3], – Komunikat Komisji Europejskiej z 2000 r. – „W kierunku Europy bez barier dla osób niepełnosprawnych” [4], – Rezolucję Parlamentu Europejskiego z dnia 4 kwietnia 2001
r. w sprawie Komunikatu Komisji „W kierunku Europy bez barier dla osób niepełnosprawnych” [5], – Szczegółowy program prac dotyczący dalszych działań
związanych z celami systemów kształcenia i szkolenia w Europie, w szczególności cel 2.3 odnoszący się do wspierania aktywnego obywatelstwa i spójności społecznej [6], – Rezolucję Rady z dnia 6 lutego 2003 r. „e-Dostępność”, – poprawę
dostępu osób niepełnosprawnych do społeczeństwa opartego na wiedzy [7];
5.
ZWAŻYWSZY, że Standardowe Zasady Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych, przyjęte przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 20 grudnia 1993 r., odnoszą się szczególnie w Zasadzie 6 do tego, że „państwa biorą pod uwagę zasadę
równych szans edukacyjnych na poziomie podstawowym, średnim i wyższym dla
dzieci, młodzieży i dorosłych osób niepełnosprawnych, prowadzonych w środowisku integracyjnym” oraz że „należy zwrócić szczególną uwagę na grupę małych
181
182
dzieci w wieku przedszkolnym oraz dorosłe osoby niepełnosprawne, szczególnie
kobiety”;
6.
STWIERDZAJĄC wzrastające zaangażowania rządów, grup wspierających, nauczycieli i rodziców, w szczególności organizacji osób niepełnosprawnych i ich
rodzin w dążeniu do poprawy dostępu do edukacji dla osób o szczególnych potrzebach; 7. UWZGLĘDNIAJĄC inicjatywy w państwach członkowskich i na
szczeblu wspólnotowym, mające na celu zapewnienie, że osoby niepełnosprawne
mają lepszy dostęp do edukacji i szkolenia w perspektywie uczenia się przez całe
życie;
8.
ZAUWAŻAJĄC jednak potrzebę dalszych konkretnych i praktycznych działań
w zakresie poprawy dostępu osób niepełnosprawnych do edukacji i szkoleń,
WZYWA PAŃSTWA CZŁONKOWSKIE I KOMISJĘ w ramach swoich kompetencji
do tego, aby:
(i)
zachęcać i wspierać pełną integrację dzieci i młodzieży o specjalnych potrzebach
edukacyjnych w społeczeństwie poprzez odpowiednią edukację i szkolenia oraz
wprowadzenia w szkołach systemu oświaty, który jest […] dostosowany do ich
potrzeb;
(ii) podejmować wysiłki w kierunku szerszego udostępnienia kształcenia ustawicznego dla osób niepełnosprawnych, a także w tym kontekście, zwracać szczególną uwagę na wykorzystanie nowych technologii multimedialnych i Internetu do
poprawy jakości nauczania poprzez ułatwienie dostępu do zasobów i usług, jak
również zdalnej wymiany i współpracy (e-learning);
(iii) zwiększać dostępność wszystkich publicznych stron internetowych obejmujących doradztwo, kształcenie i szkolenia zawodowe [. . .] dla osób niepełnosprawnych poprzez przestrzeganie wytycznych dotyczących dostępności stron
internetowych;
(iv) zwiększać, w razie potrzeby, odpowiednie wsparcie w zakresie usług i pomocy
technicznej dla uczniów i studentów o specjalnych potrzebach edukacyjnych
i szkoleniowych;
(v)
ułatwiać dalszy dostęp do odpowiedniej informacji i doradztwa po to, aby umożliwić samym osobom niepełnosprawnym lub, jeśli jest to konieczne, ich rodzicom i opiekunom, zaangażowanie się w wybór właściwego rodzaju kształcenia;
(vi) kontynuować oraz, jeśli jest to konieczne, zwiększać wysiłki zmierzające do
kształcenia i doskonalenia zawodowego nauczycieli w zakresie specjalnych potrzeb, w szczególności z myślą o zapewnieniu odpowiednich technik i materiałów pedagogicznych;
REZOLUCJE
183
(vii) promować europejską współpracę między odpowiednimi podmiotami zawodowo zaangażowanymi w kształcenie i szkolenie dzieci i młodzieży niepełnosprawnej w celu poprawy integracji uczniów i studentów ze specjalnymi potrzebami
w zwykłych lub specjalistycznych placówkach;
(viii) zwiększyć wymianę informacji i doświadczeń w tej problematyce na szczeblu europejskim, włączając, w razie potrzeby, europejskie organizacje i sieci, posiadające odpowiednie doświadczenie, takie jak Europejska Agencja Rozwoju Edukacji
Specjalnej;
(ix) zapewnić, w razie potrzeby, placówki, możliwości szkoleń i zasoby w zakresie
przejścia ze szkoły do zatrudnienia.
Przypisy:
[1] Dz.U. L 335, 19.12.2001.
[2] Dz.U. C 162, 3.7.1990.
[3] Dz.U. C 12, 13.1.1997.
[4] Doc. 8557/00, COM(2000) 284 final.
[5] Doc. A-0084/2001.
[6] Dz.U. C 142, 14.6.2002.
[7] Dz.U. C 39, 18.2.2003.
REZOLUCJA RADY
w sprawie dostępności infrastruktury kultury i działalności
kulturalnej dla osób niepełnosprawnych
(2003/C 134/05)
1.
ZWAŻYWSZY, że Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską daje Wspólnocie możliwość podjęcia odpowiednich działań w celu zwalczania wszelkiej
dyskryminacji ze względu na płeć, pochodzenie rasowe lub etniczne, religię lub
światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną;
2.
PRZYWOŁUJĄC Decyzję Rady z dnia 3 grudnia 2001 r. w sprawie Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych 2003 [1];
3.
PRZYWOŁUJĄC także: – Rezolucję Rady i Przedstawicieli Rządów Państw
Członkowskich zebranych w Radzie z dnia 20 grudnia 1996 r. w sprawie równych szans dla osób niepełnosprawnych [2[, – Komunikat Komisji Europejskiej
z 2000 r. – „W kierunku Europy bez barier dla osób niepełnosprawnych” [3],
– Rezolucję Rady z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie „e-Dostępności”, – poprawę
dostępu osób niepełnosprawnych do społeczeństwa opartego na wiedzy [4];
4.
PODKREŚLAJĄC, że w Unii Europejskiej istnieje znaczna liczba osób niepełnosprawnych, która napotyka bariery fizyczne, społeczne i informacyjne w wyrażaniu swoich potrzeb kulturalnych i artystycznych, co w konsekwencji prowadzi do
ograniczenia dostępu do dziedzictwa kulturowego i twórczości artystycznej;
5.
ZWAŻYWSZY, że Standardowe Zasady Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych, przyjęte przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 20 grudnia 1993 r., odnoszą się szczególnie w Zasadzie 10 do obowiązków Państw, dotyczących zapewnienia tego, że „osoby niepełnosprawne są włączone i mogą uczestniczyć
w działalności kulturalnej na tych samych zasadach” oraz obowiązków Państw
zwłaszcza w promowaniu „dostępności i obecności miejsc z przeznaczeniem na
usługi i działalność kulturalną, takich jak: teatry, muzea, kina, biblioteki” oraz
w inicjowaniu „wykorzystania i rozwoju rozwiązań technicznych w udostępnianiu literatury, filmu i teatru” dla osób niepełnosprawnych;
6. UWZGLĘDNIAJĄC inicjatywy w państwach członkowskich i na szczeblu wspólnotowym, mające na celu zapewnienie, że osoby niepełnosprawne mają lepszy
dostęp do kultury;
184
REZOLUCJE
7.
185
ZAUWAŻAJĄC jednak potrzebę dalszych konkretnych i praktycznych działań
w zakresie poprawy dostępu osób niepełnosprawnych do infrastruktury kultury,
działalności kulturalnej i mediów;
WZYWA PAŃSTWA CZŁONKOWSKIE I KOMISJĘ w ramach swoich kompetencji
do tego, aby:
(i)
dokonać przeglądu sposobów integracji osób niepełnosprawnych w dziedzinie
kultury i sztuki oraz wspierać równość szans w produkcji i promocji ich pracy;
(ii) zachęcić sektor kultury do tego, aby przyczynić się do promowania pozytywnego
wizerunku osób niepełnosprawnych;
(iii) kontynuować wysiłki mające na celu wyeliminowanie istniejących barier oraz
dodatkowo dokonać przeglądu odpowiednich sposobów i środków do tego, aby
ułatwić i poprawić dostęp osób niepełnosprawnych do kultury, w tym:
dokonać oceny i poprawić fizyczną dostępność, bez uszczerbku dla przepisów Państw
Członkowskich dotyczących ochrony zabytków, do miejsc takich, jak: stanowiska
archeologiczne, muzea, pomniki i miejsca działalności kulturalnej, jak również
zapewnić fizyczny dostęp do budynków, które będą zbudowane w przyszłości,
– świadczyć usługi informacyjne za pośrednictwem nowoczesnych technologii
informacyjnych, – zwiększyć dostęp do działalności kulturalnej, np. poprzez:
wykonywanie napisów, wykorzystanie dużych czcionek i języka migowego,
przewodniki i katalogi w alfabecie Braille’a, korzystanie z kontrastów światła na
wystawach;
(iv) zachęcać do zwiększania dostępności poprzez odpowiednie oznakowanie, np.
różne logotypy;
(v)
zwiększyć wymianę informacji i doświadczeń w tej problematyce na szczeblu
europejskim, włączając, w razie potrzeby, europejskie organizacje i sieci, posiadające odpowiednie doświadczenie w tej dziedzinie. POTWIERDZA, że Rada,
przed końcem 2005 r., powinna przygotować zestawienie dalszych działań w celu
wdrożenia niniejszej Rezolucji.
Przypisy:
[1] Dz.U. L 335, 19.12.2001
[2] Dz.U. C 12, 13.1.1997
[3] Doc. 8557/00, COM(2000) 284 final
[4] Dz.U. C 39, 18.2.2003
REZOLUCJA RADY
z dnia 6 lutego 2003 r.
„e-Dostępność” – poprawa dostępu osób niepełnosprawnych
do społeczeństwa opartego na wiedzy
(2003/C 39/03)
RADA UNII EUROPEJSKIEJ:
1.
PRZYPOMINAJĄC, że Wspólnota ma wśród swoich zadań popieranie w całej
Wspólnocie wysokiego poziomu zatrudnienia i ochrony socjalnej oraz podniesienia standardu życia i jakości życia, spójności gospodarczej i społecznej,
2.
PRZYWOŁUJĄC Rezolucję Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie z dnia 17 grudnia 1999 r. w sprawie zatrudnienia i społecznego wymiaru społeczeństwa informacyjnego [1]; 3. PRZYPOMINAJĄC, że
Rada Europejska w Lizbonie w dniach 23 i 24 marca 2000 wezwała do Społeczeństwa Informacyjnego dla Wszystkich,
4.
PRZYPOMINAJĄC, że Komisja przyjęła 12 maja 2000 r. Komunikat w sprawie
„W kierunku Europy bez barier dla osób niepełnosprawnych”, 5. Przypominając,
że głównym celem programu „e-Europa 2002, Plan Działania”, zatwierdzonym
przez Radę Europejską w Feira w dniach 19 i 20 czerwca 2000 r., jest doprowadzenie do powszechnego udziału w gospodarce opartej na wiedzy, 6. PRZYWOŁUJĄC, że dnia 27 listopada 2000 r. Rada przyjęła Dyrektywę mającą na celu
walkę z dyskryminacją na wielu płaszczyznach, w tym osób niepełnosprawnych
w zakresie zatrudnienia i pracy [2], 7. PRZYPOMINAJĄC, że jednym z celów
w walce z ubóstwem i wykluczeniem społecznym, zatwierdzonym przez Radę
Europejską w Nicei w dniach 7 – 9 grudnia 2000 r., jest wykorzystanie w pełni potencjału społeczeństwa opartego na wiedzy i nowych technologii informacyjnych i komunikacyjnych oraz zapewnienie, aby nikt nie został wykluczony,
ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb osób niepełnosprawnych, 8. PRZYWOŁUJĄC, że dnia 3 grudnia 2001 r. Rada przyjęła Decyzję o wyznaczeniu 2003
roku jako Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych [3],
9.
RZYPOMINAJĄC, że Parlament Europejski i Rada w Decyzji nr 50/2002/WE
z dnia 7 grudnia 2001 r. w sprawie programu działań WE, wspierając współpracę
między państwami członkowskimi w zakresie zwalczania wykluczenia społecznego, podkreślają znaczenie aspektu równości płci, który należy wziąć pod uwagę w początkowym rozważaniu przyczyn i skutków wykluczenia. W tej części
należy również wziąć pod uwagę art. 2 i 3 Traktatu, koncentrujące się na fakcie,
że zniesienie nierówności oraz wspierania równości kobiet i mężczyzn należą
186
REZOLUCJE
187
do zadań Wspólnoty, które powinny służyć jako cel wszystkich podejmowanych
działań,
10. PRZYPOMINAJĄC, że Rada przyjęła Rezolucję w sprawie „e-Integracja – wykorzystanie możliwości Społeczeństwa Informacyjnego na rzecz integracji społecznej” [4], w której wzywa państwa członkowskie i Komisję Europejską między
innymi do poparcia działań, związanych z: „rozwiązaniem problemów technicznych, napotykanych przez osoby z różnymi rodzajami niepełnosprawności,
w zakresie sprzętu teleinformatycznego oraz zawartości stron internetowych,
w szczególności poprzez wdrożenie odpowiednich działań „e-Europa”, monitorowanych przez Grupę Ekspertów ds. e-Dostępności”,
11. PRZYPOMINAJĄC, że Rada przyjęła dnia 20 marca 2002 r. [5] Rezolucję w sprawie „dostępności publicznych stron internetowych i ich zawartości”, w której między innymi „wzywa Grupę na Wysokim Szczeblu ds. Zatrudnienia i Społecznego
Wymiaru Społeczeństwa Informacyjnego do monitorowania postępów w przyjmowaniu i wdrażaniu wytycznych Inicjatywy dotyczącej Dostępności Stron Internetowych oraz, w celu ułatwienia oceny postępów, do opracowania wspólnej
metodologii i porównywalnych danych,
12. UZNAJĄC istnienie raportu, przedstawionego jako Roboczy Dokument Personelu Komisji, zatytułowany „Realizacja e-Dostępności – poprawa dostępu osób
niepełnosprawnych do społeczeństwa opartego na wiedzy”,
13. BIORĄC POD UWAGĘ zalecenia przygotowane przez Grupę na Wysokim
Szczeblu ds. Zatrudnienia i Społecznego Wymiaru Społeczeństwa Informacyjnego w oparciu o tę analizę,
WZYWA PAŃSTWA CZŁONKOWSKIE I ZAPRASZA KOMISJĘ:
I.
Aby wykorzystać potencjał społeczeństwa informacyjnego dla osób niepełnosprawnych, w szczególności usunąć bariery techniczne, prawne i innego rodzaju,
które utrudniają im skuteczny udział w gospodarce i społeczeństwie opartych na
wiedzy. W ten sposób wykorzystać, tak dalece jak to możliwe, istniejące mechanizmy finansowania oraz ułatwić współpracę z właściwymi podmiotami, takimi
jak: organizacje pozarządowe osób niepełnosprawnych oraz europejskie organizacje normalizacyjne. W szczególności, poprzez następujące działania, polegające na tym, aby:
1. wspierać bardziej skoordynowane i skoncentrowane podejście zarówno przez kluczowe podmioty, zaangażowane w realizację programu „eDostępność”, jak i w stosowaniu i rozwoju istniejących i nowych instrumentów w dziedzinie technologii i norm, legislacji i perswazji, edukacji
i informacji,
2. zapewnić skoncentrowanie się na podejściu bardziej skoordynowanym,
poświęconemu zagadnieniom e-Dostępności, aby zostało podjęte i kontynuowane przez Komisję Europejską,
188
3.
4.
II.
podnosić świadomość, aby w ramach Społeczeństwa Informacyjnego
uniknąć społecznego wykluczenia w zakresie rozwoju wszelkich urządzeń technologicznych, metodologii czy działalności,
zachęcić i umożliwić osobom niepełnosprawnym sprawowanie większej
kontroli nad rozwojem mechanizmów tworzenia e-Dostępności poprzez
wsparcie ich coraz większego uczestnictwa w:
(a) programach i projektach technologicznych;
(b) ciałach normalizacyjnych i komitetach technicznych;
(c) komisjach dokonujących przeglądu legislacji i/lub działań perswazyjnych i edukacji, szkoleń oraz inicjatyw wspierających,
Aby rozważyć podjęcie bardziej szczegółowych działań w obszarach, zidentyfikowanych w Roboczym Dokumencie Personelu Komisji na temat „Realizacji eDostępności”, w tym takich obszarach, jak:
1. instrumenty techniczne/normalizacyjne, aby:
a) w odniesieniu do wykorzystania wytycznych w zakresie Dostępności
Stron Internetowych, promować wspólne metodologie i porównywalne dane w stosunku do publicznych stron internetowych w państwach
członkowskich i instytucjach europejskich oraz skoordynować proces
monitoringu, dotyczący odrębnych działań państw członkowskich oraz
współpracować z tymi państwami;
(b) wspierać wymianę informacji w zakresie działań normalizacyjnych i ich wpływu na rzeczywiste sytuacje życiowe osób starszych
i niepełnosprawnych;
(c) zagwarantować, aby Szósty Program Ramowy w zakresie Badań i Rozwoju Technologicznego w latach 2003-2006 (6PR) wspierał działania
na rzecz e-Integracji, rozwijające zarówno technologie wspierająca, jak
i technologie pozbawione barier, łącznie z wykorzystaniem rezultatów.
Na etapie projektowania uwzględniać konsekwencje dla osób niepełnosprawnych, a tym samym unikać społecznego wykluczenia;
2. instrumenty perswazyjne i/lub rozwiązania legislacyjne, aby:
(a) rozważyć wprowadzenie “znaku e-Dostępności” dla towarów i usług,
które będą zgodne z odpowiednimi normami w zakresie e-Dostępności;
(b) kontynuować bieżące wysiłki w państwach członkowskich na rzecz
większej harmonizacji kryteriów dostępności (np. poprzez przepisy dotyczące zamówień publicznych) po to, aby przekonać biznesowych dostawców do oferowania bardziej e-Dostępnych towarów i usług;
(c) wspierać działania zachęcające prywatnych przedsiębiorców do tego,
aby świadczyli dostępne usługi i produkty oparte o technologie teleinformatyczne, łącznie z tym, aby w zamówieniach publicznych dotyczących technologii teleinformatycznych występowały produkty i usługi
spełniające wymogi dostępności. W tym przypadku, wspierać wykorzystanie możliwości, która znajduje się w istniejącym europejskim ustawodawstwie w zakresie zamówień publicznych, aby umieszczać szczegó-
REZOLUCJE
189
łowe zapisy dotyczące kryteriów dostępności dla odpowiednich towarów
i usług;
(d) w miarę możliwości zagwarantować wyjątki w prawie autorskim, które
będą zgodne z rozwiązaniami prawnymi, określonymi w Dyrektywie
2001/29/WE [6], umożliwiające rozpowszechnianie materiałów chronionych w formatach dostępnych dla osób niepełnosprawnych;
(e) rozważyć możliwość rozszerzenia zakresu działań anty-dyskryminacyjnych wobec osób niepełnosprawnych;
3. instrumenty edukacyjne i informacyjne, aby:
(a) promować cel, polegający na tym, aby sieć Centrów Doskonałości oraz
sieć Projektowania dla Wszystkich stały się coraz bardziej otwarte i objęły wszystkie państwa członkowskie;
(b) promować cel, polegający na tym, aby przedłożony program Projektowania dla Wszystkich został opracowany i przyjęty przez odpowiednie
władze oświatowe w poszczególnych państwach członkowskich. W miarę możliwości, w tym przypadku wykorzystać fundusze przeznaczone
na prowadzenie takiej działalności w ramach odpowiednich projektów
„sieci doskonałości”, finansowanych przez Europejski Program Ramowy
w zakresie Badań i Rozwoju Technologii;
(c) podnieść poziom świadomości osób niepełnosprawnych i starszych, jak
również usługodawców w zakresie możliwości, jakie stwarzają nowoczesne technologie teleinformatyczne oraz Internet dla osób niepełnosprawnych i starszych. Wykorzystać w tym celu odpowiednie istniejące
we Wspólnocie programy strukturalne;
(d) zwiększyć szanse zatrudnienia osób niepełnosprawnych poprzez odpowiednie programy zawodowe, ukierunkowane na zawody oparte na
wiedzy, jak również w ramach innych programów zawodowych kształcić w zakresie umiejętności, potrzebnych w społeczeństwie opartym na
wiedzy. Wykorzystać w tym celu odpowiednie istniejące we Wspólnocie
programy strukturalne;
(e) wspierać zastosowanie zasad oraz istniejących placówek kształcenia
ustawicznego w uaktualnieniu umiejętności osób niepełnosprawnych;
(f) zagwarantować, aby materiały multimedialne i wykorzystanie technologii teleinformatycznych nie tworzyły nowych barier w integracji uczniów
niepełnosprawnych w szkołach i innych miejscach nauczania;
(g) zagwarantować, aby e-Dostępność stała się stałym elementem wszystkich programów nauczania szkół zawodowych na każdym poziomie,
np. webmasterów, twórców multimediów i programistów. Wykorzystać
w tym celu inicjatywę e-Learning.
Przypisy:
[1] Dz.U. C 8, 12.1.2000, p. 1.
[2] Dz.U. L 303, 2.12.2000, p. 16.
[3] Dz.U. L 335, 19.12.2001, p. 15.
[4] Dz.U. C 292, 18.10.2001, p. 6.
[5] Dz.U. C 86, 10.4.2002, p. 2.
[6] Dz.U. L 167 van 22.6.2001, p. 10.
REZOLUCJA RADY
z dnia 15 lipca 2003 r.
w sprawie promocji zatrudnienia oraz społecznej
integracji osób niepełnosprawnych
(2003/C 175/01)
(1) PODKREŚLAJĄC, że Unia Europejska posiada znaczącą liczbę osób niepełnosprawnych, którzy doświadczają rożnego rodzaju trudności w ich codziennym
życiu i nie zawsze mogą korzystać ze swoich praw;
(2) ZWAŻYWSZY, że Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską umożliwia
Wspólnocie podjęcie odpowiednich działań w celu zwalczania wszelkiej dyskryminacji ze względu na płeć, pochodzenie rasowe lub etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną;
(3) Przypominając w szczególności, że działając na podstawie Artykułu 13 Traktatu
ustanawiającego Wspólnotę Europejską, który umożliwia Radzie podjęcie odpowiednich działań w celu zwalczania wszelkiej dyskryminacji ze względu na płeć,
pochodzenie rasowe lub etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność,
wiek lub orientację seksualną, Rada przyjęła dyrektywę 2000/78/WE z dnia 27
listopada 2000 r. ustanawiająca ogólne warunki ramowe równego traktowania
w zakresie zatrudnienia i pracy [1];
(4) Przypominając, że art. 21 Karty Praw Podstawowych uznaje znaczenie zwalczania każdej formy dyskryminacji oraz art. 26 tej Karty, który stwierdza, że Unia
uznaje i szanuje prawo osób niepełnosprawnych do korzystania ze środków mających zapewnić im niezależność, integrację społeczną i zawodową oraz udział
w życiu społeczności;
(5) Zważywszy, że Europejska Strategia Zatrudnienia jest kluczowym instrumentem
wsparcia integracji osób niepełnosprawnych z głównym nurtem rynku pracy;
(6) Biorąc pod uwagę konkluzje Rady Europejskiej w Lizbonie w marcu 2000 r.;
(7) Przywołując Decyzję Rady 2001/903/WE z dnia 3 grudnia 2001 r. w sprawie Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych 2003 [2];
(8) Przywołując Deklarację Polityczną Ministrów odpowiedzialnych za integracyjną politykę na rzecz Osób Niepełnosprawnych (Malaga, 8 maja 2003), w któ-
190
REZOLUCJE
191
rej potwierdza się, że jednym z głównych celów w kolejnym dziesięcioleciu jest
poprawa jakości życia osób niepełnosprawnych i ich rodzin;
(9) Przywołując także:
(a) Rezolucję Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie z dnia 20 grudnia 1996 r. w sprawie równych szans dla
osób niepełnosprawnych [3];
(b) Komunikat Komisji z 2000 r. zatytułowany „W kierunku Europy bez barier dla osób niepełnosprawnych;
(c) Rezolucję Parlamentu Europejskiego z dnia 4 kwietnia 2001 r. w sprawie
wspomnianego Komunikatu Komisji „W kierunku Europy bez barier dla
(d) Rezolucję Rady z dnia 6 lutego 2003 w sprawie „e-Dostępności” – poprawa dostępu osób niepełnosprawnych do społeczeństwa opartego na
wiedzy [4];
(e) Rezolucję Rady z dnia 5 maja 2003 r. w sprawie równych szans dla
uczniów i studentów niepełnosprawnych w edukacji i szkoleniach [5];
(f) Rezolucję Rady z dnia 6 maja 2003 r. w sprawie dostępności infrastruktury kulturalnej i działalności kulturalnej dla osób niepełnosprawnych
[6];
(10) Mając na uwadze, że osoby niepełnosprawne nadal napotykają na szereg barier
uniemożliwiających pełne uczestnictwo w życiu społecznym, często prowadzących do wykluczenia społecznego i ubóstwa;
(11) Mając na uwadze dyskusję na nieformalnym posiedzeniu Rady w Nafplion,
w dniach 23 i 24 stycznia 2003 r., w którym podkreślono potrzebę szerszego
włączenia problematyki niepełnosprawności w zakresie polityki zatrudnienia
i ochrony socjalnej;
(12) Zważywszy na proces przygotowania prawnie wiążącego instrumentu Narodów
Zjednoczonych w zakresie promocji i ochrony praw i godności osób niepełnosprawnych oraz wkładu Unii Europejskiej w ten proces (Maj 2003 r.), a także biorąc pod uwagę Komunikat Komisji zatytułowany „W kierunku prawnie wiążącego instrumentu Narodów Zjednoczonych w zakresie promocji i ochrony praw
i godności osób niepełnosprawnych”(styczeń 2003 r.),
WZYWA PAŃSTWA CZŁONKOWSKIE I KOMISJĘ W RAMACH SWOICH KOMPETENCJI, DO TEGO, ABY:
(i)
promować szerszą współpracę ze wszystkimi podmiotami zajmującymi się osobami niepełnosprawnymi na szczeblu krajowym i europejskim, włączając społeczeństwo obywatelskie;
(ii) wspierać pełną integrację i uczestnictwo osób niepełnosprawnych we wszystkich aspektach życia społecznego, uznając, że mają one równe prawa z innymi
obywatelami;
192
(iii) kontynuować wysiłki mające na celu usunięcie barier w integracji i uczestnictwie
osób niepełnosprawnych na rynku pracy, poprzez egzekwowanie zasad równego
traktowania oraz zwiększenie integracji i uczestnictwa na wszystkich poziomach
systemu kształcenia i szkoleń;
(iv) podejmować wysiłki w kierunku szerszego udostępnienia kształcenia ustawicznego dla osób niepełnosprawnych, a także w tym kontekście, zwracać szczególną
uwagę na wykorzystanie pozbawionych barier technologii informacyjnych i telekomunikacyjnych i Internetu do podniesienia jakości kształcenia, szkoleń zawodowych oraz dostępu do zatrudnienia;
(v)
usuwać bariery utrudniające udział osób niepełnosprawnych w życiu społecznym, w szczególności w życiu zawodowym, a także zapobiegać powstawaniu nowych barier poprzez promowanie projektowania dla wszystkich; (vi) zapewnić
wprowadzenie i wdrożenie dyrektywy ustanawiającej ogólne warunki ramowe
równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy przed upływem uzgodnionych terminów;
(vii) rozważyć potrzebę dalszych działań na rzecz promocji zatrudnienia i integracji
społecznej osób niepełnosprawnych w społeczeństwie;
(viii) rozważyć możliwość podejmowania działań na poziomie krajowym i europejskim, zgodnych z celami Europejskiej Strategii Zatrudnienia, na rzecz promocji zatrudnienia osób niepełnosprawnych; (ix) uwzględnić problematykę niepełnosprawności przy opracowywaniu przyszłych krajowych planów działania
związanych z wykluczeniem społecznym i ubóstwem; (x) kontynuować wymianę
informacji i doświadczeń na poziomie europejskim w odniesieniu do tej problematyki z udziałem właściwych instytucji europejskich i sieci, posiadających
odpowiednie doświadczenie w tej dziedzinie;
(xi) gromadzić dane statystyczne na temat sytuacji osób niepełnosprawnych, zwracając szczególną uwagę na specyficzne dane dotyczące płci, w tym na temat rozwoju usług i świadczeń dla tej grupy;
(xii) wspierać działania Grupy Urzędników Wysokiego Szczebla do spraw Osób Niepełnosprawnych w Unii Europejskiej;
(xiii) wzmacniać perspektywę uwzględniania problematyki niepełnosprawności
we wszystkich właściwych dziedzinach polityki
(xiv) zwrócić należytą uwagę na zagadnienie dotyczące kobiet niepełnosprawnych
w procesie przyjmowania, projektowania i ewaluacji polityki wobec osób niepełnosprawnych po to, aby zagwarantować równe traktowanie kobiet;
REZOLUCJE
193
ZACHĘCA PARTNERÓW SPOŁECZNYCH:
(xv) w duchu Deklaracji z dnia 20 stycznia 2003 r. zatytułowanej „Promowanie równości szans i dostępu do zatrudnienia dla osób niepełnosprawnych” do promowania integracji osób niepełnosprawnych, w szczególności na otwartym rynku
pracy, poprzez własne działania oraz grupowe porozumienia na wszystkich istotnych poziomach dialogu społecznego.
Przypisy:
[1] Dz.U. L 303, 2.12.2000, p. 16.
[2] Dz.U. L 335, 19.12.2001, p. 15.
[3] Dz.U. C 12, 13.1.1997, p. 1.
[4] Dz.U. C 39, 18.2.2003, p. 5.
[5] Dz.U. C 134, 7.6.2003, p. 6.
[6] Dz.U. C 134, 7.6.2003, p. 7.
REZOLUCJA RADY
z dnia 17 czerwca 1999 r.
w sprawie równych szans w zatrudnieniu dla osób niepełnosprawnych
(1999/C 186/02)
Rada, Unii Europejskiej
1. zasadniczym celem Wspólnoty, określonym w koordynującej Europejskiej Strategii Zatrudnienia, jest promocja wysokiego poziomu zatrudnienia;
2. w wytycznych zatrudnienia z 1999 roku [1], wytyczna nr 9 uznaje potrzebę w Państwach Członkowskich „zwrócenia szczególnej uwagi na potrzeby osób niepełnosprawnych, mniejszości etnicznych oraz innych grup i osób, które mogą znaleźć
się w gorszej sytuacji, a także rozwoju odpowiednich form prewencyjnej i aktywnej polityki, która będzie promować ich integrację na rynku pracy”;
3. w swoim zaleceniu z 24 czerwca 1986 roku [2], Rada uznała za kluczowe zagadnienie integrację osób niepełnosprawnych w zakresie szkoleń zawodowych
i zatrudnienia;
4. Wspólnotowa Karta podstawowych socjalnych praw pracowników z 9 grudnia
1989 roku żąda w punkcie 26: „Każdej osobie niepełnosprawnej, niezależnie od
pochodzenia i rodzaju niepełnosprawności, należy zapewnić dodatkowe konkretne działania, mające na celu zwiększenie społecznej i zawodowej integracji. Działania te muszą być dostosowane do możliwości ich beneficjantów oraz dotyczyć
w szczególności szkoleń zawodowych, ergonomii, dostępności, mobilności, środków transportu i mieszkalnictwa”;
5. w uchwale z 20 grudnia 1996 roku dotyczącej równości szans dla osób niepełnosprawnych [3], Rada wraz z przedstawicielami rządów Państw Członkowskich
ponownie potwierdziła swoje zobowiązanie do zasady równości szans w rozwoju
kompleksowej polityki w dziedzinie niepełnosprawności;
6. Komisja Europejska sformułowała podstawowe zasady w polityce wobec osób
niepełnosprawnych i ich zatrudnieniu w dokumencie z 22 września 1998 roku
pt. „Podnoszenie poziomu zatrudnienia osób z niepełnosprawnością – wspólne
wyzwanie”, biorąc pod uwagę Europejską Strategię Zatrudnienia oraz analizę kluczowych elementów w narodowych planach działania z 1998 roku; Komisja wyciągnęła również wniosek, że należy odejść od fragmentarycznych inicjatyw i że
należy stworzyć zintegrowaną strategię;
194
REZOLUCJE
195
7. w celu stworzenia równych szans osobom niepełnosprawnych w dziedzinie uzyskania, utrzymania i awansu w zatrudnieniu,
− Konwencja nr 159 i Zalecenie nr 168 Międzynarodowej Organizacji
Pracy dotyczące rehabilitacji zawodowej i zatrudnienia osób niepełnosprawnych z 20 czerwca 1983 roku,
− Zalecenie Rady Europy nr R(92) 6 z 9 kwietnia 1992 roku dotyczące
spójnej polityki wobec osób niepełnosprawnych oraz
− Standardowe Zasady Wyrównywania Szans Osobom Niepełnosprawnych, które zostały przyjęte prze Zgromadzenie Ogólne Organizacji
Narodów Zjednoczonych w uchwale z 20 grudnia 1993 roku, wzywają
Państwa Członkowskie do rozwoju, ewaluacji i przeglądu programów
pomocowych, związanych z integracją osób niepełnosprawnych w różnych dziedzinach, a zwłaszcza w dziedzinie zatrudnienia;
8. osoby niepełnosprawne, mimo jednostkowych przykładów powodzenia i poprawy, wciąż częściej napotykają bariery i przeszkody w znalezieniu i utrzymaniu odpowiedniego zatrudnienia oraz w pełnym udziale w życiu społecznym i ekonomicznym swoich wspólnot,
Niniejszym przyjmuje tę uchwałę:
1. Rada uznaje i przyjmuje z radością wielki trud, jaki Państwa Członkowskie podjęły i zaplanowały, aby rozwinąć i wdrożyć politykę, mającą na celu integrację osób
niepełnosprawnych na rynku pracy, zwłaszcza w ramach Europejskiej Strategii
Zatrudnienia; z równą radością przyjmuje nowe bodźce w ramach corocznych
wytycznych zatrudnienia;
2. Rada podkreśla, że narodowe plany działania na rzecz zatrudnienia stanowią kompleksową platformę, w ramach której wyżej wymieniona polityka powinna być jak
najlepiej wykorzystana. W związku z tym wzywa się Państwa Członkowskie do:
− w ramach swoich narodowych polityk zatrudnienia oraz we współpracy
z partnerami społecznymi i organizacjami pozarządowymi osób niepełnosprawnych, położenia szczególnego nacisku na promocję możliwości
zatrudnienia dla osób niepełnosprawnych oraz rozwoju odpowiedniej
prewencyjnej i aktywnej polityki, ze szczególnym uwzględnieniem promocji integracji osób niepełnosprawnych na rynku pracy w sektorze
prywatnym, łącznie z samozatrudnieniem oraz w sektorze publicznym,
− pełnego wykorzystania istniejących i przyszłych możliwości związanych
z Europejskimi Funduszami Strukturalnymi, zwłaszcza z Europejskim
Funduszem Społecznym i odpowiednimi inicjatywami Wspólnoty w celu
promocji równych szans w zatrudnieniu osób niepełnosprawnych,
− również w powyższym kontekście zwrócenia szczególnej uwagi na możliwości oferowane przez rozwój społeczeństwa informacyjnego w zakresie tworzenia nowych możliwości zatrudnienia, ale także wyzwań dla
osób niepełnosprawnych.
196
3. Rada wita z radością inicjatywę społecznych partnerów na poziomie europejskim
identyfikacji dobrych praktyk oraz zaprasza społecznych partnerów na każdym
poziomie do odgrywania coraz większej roli w tworzeniu lepszych możliwości
zatrudnienia oraz wynegocjowanych zmian w organizacji pracy we współpracy
z osobami niepełnosprawnymi.
4. Rada wita z radością same osoby niepełnosprawne i ich organizacje, aby przyczyniły się do osiągnięcia celu równych szans w zatrudnieniu poprzez dzielenie się
i wymianę własnych doświadczeń z każdą zainteresowaną stroną na rynku pracy.
Rada zachęca instytucje Wspólnoty do promocji równych szans zatrudnienia dla
osób niepełnosprawnych w ramach ich własnych działań poprzez ustalenie reguł
w pełni wykorzystujących istniejące instrumenty prawne i praktyki.
5. Rada wzywa Komisję do wspólnej pracy z Państwami Członkowskimi, zwłaszcza
w ramach europejskich wytycznych zatrudnienia i zgodnie z zasadą upowszechnienia, w zakresie monitorowania i analizy rozwoju zatrudnienia osób niepełnosprawnych na podstawie porównywalnych danych, a także do rozwoju nowych
strategii i kampanii, uwzględniających różnice na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym.
6. Rada potwierdza, że w ramach spójnej i globalnej polityki zwiększy się równe
szanse w zatrudnieniu osób niepełnosprawnych, jeśli zwróci się szczególną uwagę na rekrutację i utrzymanie w zatrudnieniu pracowników, promocje, szkolenia,
kształcenie ustawiczne i rozwój, ochronę przeciwko nieuprawnionym zwolnieniom, a także na odpowiednie wsparcie udzielone w takich obszarach, jak:
− przystosowanie miejsca pracy, takie jak sprzęt techniczny, łącznie z dostępem do nowych technologii informacyjnych i telekomunikacyjnych,
− dostępność miejsca pracy,
− kwalifikacje i umiejętności wymaganych w pracy oraz
− dostępność doradztwa zawodowego i służb pośrednictwa pracy.
7. Rada odnotowuje intencje Komisji, aby przygotować propozycję instrumentu
prawnego, dotyczącego równych szans w zatrudnieniu osób niepełnosprawnych.
Przypisy:
[1] Dz.U. C 69, 12.3.1999, p. 2.
[2] Dz.U. L 225, 12.8.1986, p. 43.
[3] Dz.U. C 12, 13.1.1997, p. 1.
ZALECENIE RADY
z dnia 3 marca 2008 r.
dostosowujące zalecenie 98/376/WE w sprawie karty parkingowej
dla osób niepełnosprawnych
w związku z przystąpieniem Republiki Bułgarii, Republiki Cypryjskiej,
Republiki Czeskiej, Republiki Estońskiej, Republiki Litewskiej, Republiki
Łotewskiej, Republiki Malty, Republiki
Słowackiej, Republiki Słowenii, Republiki Węgierskiej,
Rumunii i Rzeczypospolitej Polskiej
(2008/205/WE)
uwzględniając Akt przystąpienia z 2003 r., w szczególności jego art. 57,
uwzględniając Akt przystąpienia z 2005 r., w szczególności jego art. 56,
(1) Dla niektórych aktów, które pozostaną w mocy po 1 stycznia 2007 r. i które wymagają dostosowania w związku z przystąpieniem, nie przewidziano w aktach
przystąpienia niezbędnych dostosowań.
(2) Zgodnie z art. 57 Aktu przystąpienia z 2003 r. oraz art. 56 Aktu przystąpienia
z 2005 r. Rada przyjmuje takie dostosowania we wszystkich przypadkach aktów
przyjętych pierwotnie przez Radę.
(3) Należy zatem odpowiednio zmienić zalecenie Rady 98/376/WE z dnia 4 czerwca
1998 r. w sprawie karty parkingowej dla osób niepełnosprawnych [1],
NINIEJSZYM ZALECA:
Zalecenie 98/376/WE zostaje zmienione zgodnie z załącznikiem.
Sporządzono w Brukseli, dnia 3 marca 2008 r.
W imieniu Rady
J. PODOBNIK
Przewodniczący
Przypis:
[1] Dz.U. L 167 z 12.6.1998, s. 25.
197
198
ZAŁĄCZNIK
W zaleceniu Rady 98/376/WE wprowadza się następujące zmiany:
1)
wykaz kodów odróżniających w pkt D tiret siódme załącznika otrzymuje następujące brzmienie:
„B: Belgia
BG: Bułgaria
CZ: Republika Czeska
DK: Dania
D: Niemcy
EST: Estonia
IRL: Irlandia
EL: Grecja
E: Hiszpania
F: Francja
I: Włochy
CY: Cypr
LV: Łotwa
LT: Litwa
L: Luksemburg
H: Węgry
M: Malta
NL: Niderlandy
A: Austria
PL: Polska
P: Portugalia
RO: Rumunia
SLO: Słowenia
SK: Słowacja
FIN: Finlandia
S: Szwecja
UK: Zjednoczone Królestwo”;
2) lit. E akapit drugi załącznika otrzymuje następujące brzmienie:
„Jeśli państwo członkowskie chce dokonać wpisów w języku narodowym innym niż
angielski, bułgarski, czeski, duński, estoński, fiński, francuski, grecki, hiszpański, irlandzki, litewski, łotewski, maltański, niemiecki, niderlandzki, polski, portugalski, rumuński, słowacki, słoweński, szwedzki, węgierski lub włoski, opracowuje dwujęzyczną
wersję karty przy użyciu jednego z wymienionych języków, bez uszczerbku dla innych
przepisów niniejszego załącznika.”
199
ZALECENIA
ZALECENIE RADY
z 4 czerwca 1998 r.
dotyczące kart parkingowych dla osób niepełnosprawnych
(98/376/WE)
Rada Unii Europejskiej,
mając na uwadze Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego
Artykuł 75 (1),
mając na uwadze propozycję zalecenia przedłożonego przez Komisję,
mając na uwadze opinię Komitetu Ekonomicznego i Socjalnego[1],,
mając na uwadze opinię Komitetu Regionów[2],,
działając w zgodzie z procedurą ustaloną w Artykule 189c Traktatu[3],
1. Zważywszy, że wzajemne uznanie kart parkingowych dla osób niepełnosprawnych opartych na standardowym modelu Wspólnoty zostało poparte przez Komisję w jej komunikacie dotyczącym średnioterminowego programu działań socjalnych(1995 – 1997), przekazanym do Rady, do Parlamentu Europejskiego, do
Komitetu Społeczno-Ekonomicznego oraz Komitetu Regionów 12 kwietnia 1995
roku, i również w jej raporcie z 26 listopada 1993 r. do Rady dotyczącym środków
podejmowanych we Wspólnocie odnoszących się do dostępności transportu dla
osób z obniżoną sprawnością ruchową,
2. Zważywszy, że w duchu uchwały Rady i przedstawicieli Rządów Państw Członkowskich z posiedzenia 20 grudnia 1996 r. dotyczącego równości szans dla osób
niepełnosprawnych, wszystkie osoby niepełnosprawne powinny być uprawnione
do dodatkowych konkretnych środków skierowanych na poprawę ich zawodowej
i społecznej integracji,
3. Zważywszy, że środki transportu inne niż transport publiczny stanowią dla wielu
osób niepełnosprawnych jedyny środek, dzięki któremu mogą się oni niezależnie
przemieszczać dla celów zawodowej i społecznej integracji; zważywszy, że w pewnych okolicznościach i z należytym uwzględnieniem bezpieczeństwa ruchu drogowego, jedynie słusznym jest, żeby osoby niepełnosprawne powinny mieć możliwość w drodze środka, jakim jest karta parkingowa, parkować tak blisko miejsca
przeznaczenia, jak to jest możliwe; zważywszy, że osoby niepełnosprawne powinny w ten sposób mieć możliwość korzystania z ułatwień dostarczanych przez
wspomniane karty parkingowe na terenie całej Wspólnoty w zgodzie z przepisami
krajowymi stosowanymi w państwie, w którym się znajdują,
4. Zważywszy, że w świetle faktu, że kwestie dotyczące kart parkingowych dla osób
niepełnosprawnych mogą wchodzić w zakres przekazany władzom regionalnym
i lokalnym, zachodzi potrzeba konsultacji z Komitetem Regionów,
200
5. Zważywszy, że w zgodzie z zasadą pomocniczości, działanie Wspólnoty jest stosowne w celu popierania zrozumienia i wspólnego uznawania kart parkingowych dla osób niepełnosprawnych i ułatwienia swobody poruszania się osobom
niepełnosprawnym,
6. Zważywszy, że pożądany jest wspólnotowy model karty parkingowej Wspólnoty
dla osób niepełnosprawnych, uznawany wzajemnie przez Państwa Członkowskie;
7. Zważywszy, że określenie niepełnosprawności i zasad przyznawania kart parkingowych dla osób niepełnosprawnych leży w gestii Państwa Członkowskich;
8. Zważywszy, że Państwa Członkowskie powinny wprowadzić określone zabezpieczenia zapobiegające fałszerstwom albo podrabianiom kart parkingowych;
9. Zważywszy, że Europejska Konferencja Ministrów Transportu (EKMT) przyjęła
już uchwałę popierającą wprowadzenie i wzajemne uznawanie kart parkingowych
dla osób niepełnosprawnych (uchwała EKMT z 22 kwietnia 1997 r.),
10. Zważywszy, że pełna informacja dotycząca warunków używania kart w Państwach
Członkowskich powinna zostać przekazana posiadaczom kart,
Niniejszym zaleca, aby Państwa Członkowskie:
1. wprowadziły karty parkingowe dla osób niepełnosprawnych, wydawane im
w zgodzie z postanowieniami prawa krajowego, na podstawie jednolitego modelu
Wspólnoty opisanego w Załączniku, które mogą być używane równolegle z kartami parkingowymi wydawanymi w Państwach Członkowskich w zgodzie z zasadami ustalonymi w paragrafie 5;
2. uznawały od dnia 1 stycznia 1999 r. karty parkingowe dla osób niepełnosprawnych wprowadzone przez każde z Państw Członkowskich w zgodzie z jednolitym wzorem Wspólnoty, tak żeby posiadacze kart mogli korzystać z towarzyszącym im ułatwieniom dostępnym w Państwie Członkowskim, gdzie aktualnie oni
przebywają;
3. przyznały kart parkingowych dla osób, których niepełnosprawność prowadzi do
ograniczonej ruchliwości;
4. na podstawie przygotowanych przez Komisję formularzy warunków technicznych,
przedstawiały zestaw warunków używania karty parkingowej dla osób niepełnosprawnych w różnych Państwach Członkowskich Unii Europejskiej przy wydawaniu kart osobom niepełnosprawnym i na ich żądanie;
5. podjęły konieczne kroki, żeby zapewnić dostępność jednolitego modelu karty
parkingowej Wspólnoty nie później do dnia 1 stycznia 1999 r. Nie zważając na
postanowienia niniejszego zalecenia modele kart używane w krajach członkow-
ZALECENIA
201
skich przed 1 stycznia 2000 r. mogły być dalej używane na terytorium tych Państw
Członkowskich po tej dacie do czasu ich zastąpienia;
6. poinformowały Komisję przed 1 lipca 2000 roku o działania podjętych zgodnie
z niniejszym zaleceniem.
Sporządzono w Luksemburgu 4 czerwca 1998 r.
W imieniu Rady
Prezydent D. Blunkett
Przypisy:
[1] Dz.U. C 174, 17. 6. 1996, str.27.
[2] Dz.U. C 42, 10. 2. 1997, str. 27.
[3] Opinia Parlamentu Europejskiego z 13 Grudnia 1996 (OJ C 20, 20. 1. 1997, str. 386),
wspólne stanowisko Rady z 19 Grudnia 1997 (OJ C 62, 26. 2. 1998, str. 4) i Decyzja Parlamentu Europejskiego z 30 Marca 1998 (OJ C 138, 4. 5. 1998).
202
ZAŁĄCZNIK
Warunki dotyczące modelu karty parkingowej
Wspólnoty dla osób niepełnosprawnych.
A. Całkowite wymiary modelu karty parkingowej Wspólnoty dla osób niepełnosprawnych będą wynosić:
− wysokość: 106 mm,
− szerokość: 148 mm.
B. Kolor karty będzie jasnoniebieski, oprócz białego symbolu użytkownika wózka
inwalidzkiego, który powinien mieć ciemnoniebieskie tło.
C. Karty parkingowe dla osób niepełnosprawnych będą pokryte plastikiem, z wyjątkiem miejsca zarezerwowanego na podpis posiadacza po lewej stronie rewersu.
D. Karty parkingowe dla osób niepełnosprawnych będą podzielone pionowo na dwie
części z obydwu stron.
Lewa przednia strona karty będzie zawierać:
biały symbol użytkownika wózka inwalidzkiego na ciemnoniebieskim tle,
datę ważności karty parkingowej,
nr seryjny karty parkingowej,
nazwę i pieczęć władz lub organizacji która ją wydała.
Prawa przednia strona karty będzie zawierać:
wielkimi literami słowa „KARTA PARKINGOWA DLA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH” w języku (językach) Państwa Członkowskiego, które wydało
kartę; zaś po odpowiednim odstępie słowa „Karta parkingowa”, napisane małymi literami będą występować w innych językach Unii Europejskiej,
słowa, „Wspólnoty Europejskie” w języku (językach) Państwa Członkowskiego
wydającego tę kartę,
jako tło, kod znamionujący Państwo Członkowskie wydające kartę, wg następującego wzoru:
B: Belgia
DK: Dania
D: Niemcy
EL: Grecja
E: Hiszpania
F: Francja
IRL: Irlandia
I: Włochy
L: Luksemburg
ZALECENIA
203
NL: Holandia
A: Austria
P: Portugalia
FIN: Finlandia
S: Szwecja
UK: Wielka Brytania
otoczony pierścieniem 12 gwiazdek symbolizujących Unię Europejską.
Lewa strona rewersu będzie zawierać:
nazwisko posiadacza,
imię (imiona) posiadacza,
podpis posiadacza, lub inny równoważnie znaczący znak, jeśli pozwalają na
niego obowiązujące w danym kraju przepisy,
fotografię posiadacza.
Prawa strona rewersu karty będzie zawierać: stwierdzenie:
„ Ta karta uprawnia jej posiadacza do specjalnych lokalnych parkingowych
udogodnień dostępnych w danym Państwie Członkowskich” stwierdzenie:
„ Podczas korzystania karta jest umieszczana na przodzie samochodu w taki
sposób, że jej przód jest jasno widoczny dla celów sprawdzenia”
E. Z wyjątkiem prawej strony awersu, zapisy będą wyrażone w języku (językach)
Państwa Członkowskiego wydającego kartę.
Jeśli Państwo Członkowskie wyraża chęć wyrażenia zapisów w języku narodowym innym niż jeden z następujących: duński, holenderski, angielski, fiński, francuski, niemiecki, grecki, włoski, hiszpański, szwedzki, będzie sporządzona dwujęzyczna wersja,
w której użyty zostanie jeden z wymienionych wyżej języków; nie narusza to innych
postanowień niniejszego Załącznika.
OPINIA EUROPEJSKIEGO KOMITETU
EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO
w sprawie równych szans dla osób niepełnosprawnych
(2007/C 93/08)
Dnia 24 maja 2006 r. rząd Austrii, sprawujący przewodnictwo w Radzie UE, działając
na podstawie art. 262 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, postanowił
zasięgnąć opinii Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie równych szans dla osób niepełnosprawnych
Sekcja Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Obywatelstwa, której powierzono przygotowanie prac Komitetu w tej sprawie, przyjęła swoją opinię 19 grudnia 2006 r. Sprawozdawcą był Meelis Joost.
Na 432. sesji plenarnej w dniach 17-18 stycznia 2007 r. (posiedzenie z dnia 17 stycznia
2007 r.) Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny stosunkiem głosów 152 do 1 —
1 osoba wstrzymała się od głosu — przyjął następującą opinię:
1. Wprowadzenie
1.1 Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EKES) z zadowoleniem przyjmuje
wniosek rządu austriackiego, sprawującego przewodnictwo w Radzie UE, o sporządzenie opinii na temat równych szans dla osób niepełnosprawnych. Propagowanie idei
równych szans dla osób niepełnosprawnych musi być postrzegane jako jeden z trwających procesów, który powinien zyskać ważne miejsce w programie prac każdej prezydencji Rady UE.
1.2 Poprzez niniejszą opinię EKES pragnie wybiec nieco w przyszłość i rozpocząć nakreślanie wyzwań w odniesieniu do niepełnosprawności, którym Komisja będzie musiała stawić czoła w drugiej połowie bieżącej kadencji, a także w późniejszym okresie.
Niniejsza opinia powinna również wpisywać się w szersze ramy ustalania priorytetów
na okres realizacji ostatniej fazy planu działania w sprawie niepełnosprawności (20082009), jak również przypadającego za dwa lata ponownego otwarcia debaty budżetowej wraz z jej późniejszymi konsekwencjami dla planowania i ustalania priorytetów.
1.3 Osoby niepełnosprawne stanowią 15 % całkowitej liczby ludności, przy czym
udział ten wzrasta w miarę starzenia się społeczeństwa. Oznacza to, że w poszerzonej
UE żyje obecnie 50 mln osób dotkniętych niepełnosprawnością [1]. Osoby te stanowią
więc znaczną grupę obywateli UE i zapewnienie im równych szans jest ze względów
społecznych, etycznych i politycznych koniecznością, która powinna znaleźć się wśród
ścisłych priorytetów programu UE. Za integracją osób niepełnosprawnych i zapewnieniem im pełnego dostępu do towarów i usług przemawiają również oczywiste przesłanki gospodarcze.
204
OPINIE
205
1.4 EKES jest zdania, że sięgnięcie do pełnego arsenału działań zaplanowanych na rok
2007 w ramach Europejskiego Roku na rzecz Równych Szans dla Wszystkich ma zasadnicze znaczenie dla zagwarantowania równych szans osobom niepełnosprawnym.
W działania te należy także zaangażować organizacje osób niepełnosprawnych, tak
jak miało to miejsce podczas Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych 2003. Ponadto przyszły rok powinien stanowić dla Unii Europejskiej i państw członkowskich
okazję do wzmocnienia prawodawstwa i strategii na rzecz równych szans dla osób
niepełnosprawnych.
1.5 Osoby niepełnosprawne nie tworzą jednolitej grupy. Różne formy niepełnosprawności wiążą się z odmiennymi potrzebami, które będą mogły zostać zaspokojone
wyłącznie w przypadku, gdy społeczeństwo uzna potrzeby osób niepełnosprawnych
i dysponować będzie jak najszerszym zakresem odpowiednich informacji. Kluczową
rolę w tym zakresie odgrywa działalność organizacji reprezentujących interesy osób
niepełnosprawnych.
1.6 W Unii Europejskiej znaczna liczba osób niepełnosprawnych jest pozbawiona
możliwości pełnego udziału w życiu społeczeństwa i integracji z nim oraz korzystania
z podstawowych praw człowieka i praw obywatelskich. Należy podkreślić potrzebę
pełnej integracji dzieci niepełnosprawnych.
1.7 EKES z zadowoleniem przyjmuje konwencję ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, przyjętą w grudniu 2006 r. [2]
2. Wnioski i zalecenia
2.1 EKES wzywa do pełnego wykorzystania możliwości związanych z rokiem 2007,
ogłoszonym Europejskim Rokiem Równych Szans dla Wszystkich, w celu zapewnienia równych szans osobom niepełnosprawnym.
2.2 EKES wzywa Komisję do przedłożenia wniosku przewidującego ustanowienie
kompleksowych przepisów w kwestiach związanych z niepełnosprawnością, poszerzającego zakres ochrony osób niepełnosprawnych przed dyskryminacją o dziedziny
niezwiązane z zatrudnieniem, a także wzmacniającego zasadę włączania problematyki
niepełnosprawności we wszystkie dziedziny polityki. Przepisy te zapewniłyby podstawowy poziom ochrony przed dyskryminacją we wszystkich dziedzinach życia w całej
UE. Ponieważ ich zakres obejmowałby także dziedzinę dostępu do towarów i usług,
przyczyniłyby się one również do sprawniejszego funkcjonowania jednolitego rynku
oraz realizacji celów strategii lizbońskiej.
2.3 EKES apeluje do Komisji i państw członkowskich o podjęcie kolejnego kroku
w pracach nad problemem niepełnosprawności i przejście od planu działania w sprawie niepełnosprawności (PDN) do szeroko zakrojonej unijnej strategii na rzecz osób
niepełnosprawnych.
206
2.4 EKES wzywa państwa członkowskie i Komisję, by w ramach przysługujących im
kompetencji kontynuowały wysiłki na rzecz zapewnienia pełnej integracji osób dotkniętych niepełnosprawnością i ich udziału w życiu społecznym, uznając, że przysługują im takie same prawa jak pozostałym obywatelom. Wzywa także do zbadania
ewentualnych rozwiązań alternatywnych do obecnie istniejących instytucji, w których
osoby niepełnosprawne żyją w izolacji od lokalnej społeczności, niekiedy w niegodnych
lub nieludzkich warunkach, oraz do stopniowego uruchamiania takich rozwiązań.
2.5 EKES przypomina o priorytetach, na jakich należy się skoncentrować w celu zapewnienia równych szans osobom niepełnosprawnym: informowaniu o prawach osób
niepełnosprawnych, zapewnianiu im dostępu do budynków publicznych oraz dostępu
do społeczeństwa informacyjnego i środków transportu, opracowaniu nowych przepisów krajowych oraz wsparciu dla rodzin, czyli o priorytetach, które powinny obowiązywać w każdym społeczeństwie. Szczególnie ważne jest skoncentrowanie się na
dzieciach niepełnosprawnych i zapewnienie im właściwej edukacji, integracji i wsparcia, by wspomóc ich aktywność społeczną i zmniejszyć uzależnienie od świadczeń
społecznych.
2.6 EKES apeluje do Komisji Europejskiej i państw członkowskich o gotowość do
znacznie szerszego wspierania działalności organizacji osób niepełnosprawnych. Ideę
„Nic o niepełnosprawnych bez niepełnosprawnych” można wprowadzić w życie tylko
wtedy, gdy rządy zdadzą sobie sprawę z potrzeby wspierania współpracujących ze sobą
organizacji osób niepełnosprawnych. W czerwcu 2004 r., wkrótce po ostatnim rozszerzeniu Unii Europejskiej, krajowe zrzeszenia organizacji pozarządowych reprezentujących osoby niepełnosprawne z dziesięciu nowych państwach członkowskich oraz
Rumunii i Bułgarii przyjęły w tej sprawie tzw. rezolucję budapeszteńską [3].
2.7 EKES wzywa Komisję i państwa członkowskie do udostępniania informacji na temat najlepszych praktyk i skutecznych strategii (takich jak metoda zawarta w Agendzie 22), tak aby zaangażować przedstawicieli osób niepełnosprawnych w opracowanie planów działania władz lokalnych, zapewniając tym samym równe szanse osobom
niepełnosprawnym, także na szczeblu lokalnym. Komitet wzywa państwa członkowskie do działania zgodnie z wytycznymi unijnej grupy wysokiego szczebla ds. niepełnosprawności dotyczących włączania problematyki niepełnosprawności w różne obszary polityki [4].
2.8 EKES pozytywnie ocenia determinację Komisji na rzecz uruchomienia w 2008 r.
europejskiej inicjatywy w zakresie integracji elektronicznej oraz wzywa, by inicjatywa
ta była możliwie najbardziej dalekosiężna i ambitna oraz by stanowiła decydujący krok
na rzecz włączenia problematyki e-Dostępności do wszystkich właściwych dziedzin
polityki UE.
2.9 Bardziej konkretnie, EKES wzywa do włączenia problematyki dostępności do
obecnie omawianych nowych uregulowań wyznaczających nowe ramy komunikacji
elektronicznej oraz do dyrektywy w sprawie telewizji bez granic, tak aby umożliwić
osobom niepełnosprawnym korzystanie w pełni z tych ważnych środków przekazu.
OPINIE
207
2.10 EKES wzywa do rozwinięcia przepisów dyrektywy 2001/85/WE [5], aby zapewnić ich zgodność z nowymi wspólnotowymi przepisami dotyczącymi praw niepełnosprawnych pasażerów samolotów.
2.11 EKES wzywa Komisję i państwa członkowskie, by dołożyły wszelkich starań i poświęcenia wszelkich zasobów, jakie okażą się niezbędne do zagwarantowania skutecznego wprowadzenia w życie dyrektywy 2000/78/WE [6], ustanawiającej ramy prawne
równego traktowania w zakresie zatrudnienia.
2.12 EKES jest zdania, że rezygnacja z instytucji opieki nad osobami niepełnosprawnymi na rzecz wysokiej jakości alternatywnych rozwiązań na szczeblu lokalnym stanowi niezbędny warunek integracji i zaangażowania osób niepełnosprawnych w życie
społeczne. Wzywa Komisję Europejską do włączenia tej problematyki w zakres przyszłych inicjatyw w dziedzinie usług socjalnych użyteczności publicznej, a także do potraktowania jej jako priorytet w ramach funduszy strukturalnych.
2.13 EKES wzywa Komisję i państwa członkowskie do poświęcenia szczególnej uwagi
kwestii opieki społecznej i pomocy osobistej dla osób niepełnosprawnych, biorąc pod
uwagę, że usługi wspierające umożliwiają osobom niepełnosprawnym oraz ich opiekunom prowadzenie normalnego życia i aktywny wkład w życie społeczeństwa.
2.14 W kontekście inicjatywy Komisji w sprawie „lepszego stanowienia prawa”, EKES
postuluje przeprowadzanie oceny oddziaływania przy opracowywaniu nowych projektów przepisów, z uwzględnieniem szczególnej sytuacji i potrzeb osób niepełnosprawnych. Ponadto wszelkie narzędzia informatyczne służące do poprawy jakości prawodawstwa UE oraz jego przyjmowania, transpozycji i egzekwowania powinny w pełni
spełniać wymogi dostępności.
2.15 Rodziny, które mają na utrzymaniu co najmniej jedną osobę niepełnosprawną,
są bardziej zagrożone popadnięciem w ubóstwo, gdyż niepełnosprawność pociąga za
sobą większe wydatki na rodzinę, mogące dochodzić nawet do 30 tys. Euro rocznie [7].
Usprawiedliwia to zastosowanie środków dyskryminacji pozytywnej, jak np. świadczeń (pieniężnych lub w naturze) lub ulg podatkowych.
2.16 Komitet wzywa państwa członkowskie do egzekwowania i monitorowania przepisów, które mają wpływ na równe szanse dla osób niepełnosprawnych. EKES stwierdza,
że dyrektywy w sprawie transportu lotniczego i kolejowego odnoszą się jedynie do
transportu międzynarodowego i pozostawiają osoby niepełnosprawne bez dostępnych
dla nich środków transportu regionalnego i lokalnego.
208
3. Równe szanse dla osób niepełnosprawnych – przegląd
sytuacji w różnych dziedzinach.
3.1 Świadomość i edukacja
3.1.1 Podczas Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych w 2003 r. szczególny nacisk położono na kwestie uświadamiania społeczeństwu problemu niepełnosprawności
i jej dostrzegania. Środki mające zagwarantować rzeczywisty przełom w zapewnianiu
równych szans osobom niepełnosprawnym oraz informacje na temat niepełnosprawności powinny stać się stałym elementem programów edukacyjnych. Dobrze opracowana informacja medialna o problemach osób niepełnosprawnych powinna być
traktowana jako ważne narzędzie zmieniające stosunek społeczeństwa do niepełnosprawności. Szkoły oraz środki masowego przekazu powinny współpracować za sobą
na rzecz realizacji tego celu.
3.1.2 Bez zapewnienia integracyjnych programów edukacyjnych dla niepełnosprawnych dzieci i młodzieży trudno będzie zagwarantować ich późniejszą integrację na
rynku pracy. Poprawa dostępu osób niepełnosprawnych do edukacji powinna stać się
jednym z priorytetów w przygotowywanych planach działania i strategiach dotyczących osób niepełnosprawnych.
3.1.3 EKES uznaje wprawdzie postępy poczynione od czasu deklaracji madryckiej
i Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych, jednakże nadal pozostaje wiele do
zrobienia. Przykładem może być kwestia ogólnodostępnych stron internetowych,
w tym także stron instytucji europejskich, spośród których 80 % jest zasadniczo niedostępnych dla osób niepełnosprawnych. Konieczne jest ponadto, aby wszystkie strony internetowe, za pomocą których świadczy się usługi dla ludności, także były w pełni
dostępne.
3.1.4 Komitet postuluje szczególnie o nadanie normom ustalonym przez europejskie
organy normalizacyjne obowiązkowego charakteru w dziedzinie zamówień publicznych dotyczących towarów i usług, a także o opracowanie prawodawstwa w zakresie
dostępu do towarów i usług informatyczno-komunikacyjnych.
3.1.5 Koncepcja „Design for all” powinna być upowszechniana wśród wszystkich zainteresowanych stron, tzn. projektantów, producentów, autorów norm, jak i użytkowników, czyli osób niepełnosprawnych, które mają prawo do szerokiego wyboru dóbr
i usług spełniających ich oczekiwania.
3.1.6 EKES z zadowoleniem przyjmuje deklarację ministerialną z Rygi w sprawie technologii informacyjnych i komunikacyjnych (TIK) na rzecz społeczeństwa integracyjnego oraz wyraża nadzieję, że stanie się ona ważnym krokiem w kierunku integracji
osób niepełnosprawnych w świecie elektronicznych środków przekazu. TIK stanowią
nie tylko istotny czynnik wzrostu i zatrudnienia, lecz także instrument zapewniający
ogromne możliwości w zakresie integracji osób dotkniętych niepełnosprawnością.
OPINIE
209
3.1.7 W kontekście przyszłego przeglądu obowiązujących uregulowań w dziedzinie
pomocy państwa na rzecz szkolenia i zatrudniania osób niepełnosprawnych EKES
wzywa Komisję do utrzymania obecnego podejścia w przygotowywanym rozporządzeniu w sprawie wyłączeń grupowych.
3.2 Zatrudnienie
3.2.1 EKES jest świadomy faktu, że jeżeli chodzi o zatrudnienie, sytuacja osób niepełnosprawnych jest dużo gorsza niż osób niedotkniętych niepełnosprawnością. W 2003
r. badania Eurostatu potwierdziły, że wśród niepełnosprawnych grupa osób gospodarczo nieaktywnych jest znacznie liczniejsza: w przypadku osób dotkniętych poważną
niepełnosprawnością z rynku pracy wykluczonych jest 78 %, w porównaniu z 27 %
w przypadku osób bez długotrwałych problemów zdrowotnych lub wcale niedotkniętych niepełnosprawnością [8].
3.2.2 EKES z zadowoleniem przyjmuje podjęcie przez Komisję Europejską zdecydowanych działań na rzecz monitorowania procesu transpozycji i wdrażania dyrektywy dotyczącej zatrudnienia [9]. Monitoring powinien być prowadzony we współpracy z partnerami społecznymi oraz organizacjami pozarządowymi działającymi w tej
dziedzinie. EKES jest zdania, że lepsze monitorowanie sprzyja lepszemu dostosowaniu
miejsc pracy do potrzeb osób niepełnosprawnych, tworzeniu nowych miejsc pracy odpowiednich dla takich osób oraz organizowaniu usług wspierających.
3.2.3 EKES wyraża nadzieję na aktywniejsze zaangażowanie krajowych organizacji
osób niepełnosprawnych w opracowanie planów reform. Odnowiona agenda lizbońska wymaga szerszego zaangażowania społeczeństwa obywatelskiego, aby osiągnąć
wyznaczone cele, co nie będzie możliwe, jeśli osoby niepełnosprawne (15 % ludności
UE) pozostaną na marginesie lub jeśli nie uwzględni się w wystarczającym stopniu ich
potrzeb i nie podejmie działań na rzecz ich zaspokojenia.
3.2.4 W związku z toczącą się debatą (m.in. podczas nieformalnego szczytu UE w Lahti w dniu 20 października 2006 r.) nad kwestią zatrudnienia, wzrostu i elastyczności
rynku pracy, EKES wzywa Komisję do przeanalizowania wpływu elastycznych zasad
pracy i środków je wspierających na poziom zatrudnienia wśród osób niepełnosprawnych oraz do zbadania możliwości wykorzystania wynikających z tego ewentualnych
synergii do zwiększenia tego poziomu.
3.2.5 EKES wyraża także poparcie dla inicjatyw w ramach Europejskiego Funduszu
Społecznego (EFS) na rzecz integracji osób niepełnosprawnych na rynku pracy. Bardzo skutecznym narzędziem wspierania równości szans dla osób niepełnosprawnych
okazała się inicjatywa EQUAL. Ze względu na to, że EQUAL przestanie wkrótce istnieć
jako odrębna inicjatywa, EKES wzywa Komisję do włączenia w odpowiedni sposób
przyjętego w niej podejścia i filozofii do nowych mechanizmów EFS.
3.2.6 W ramach nowego etapu Europejskiego Funduszu Społecznego należy położyć
szczególny nacisk na fakt, że inwestycje w ludzi mogą zakończyć się powodzeniem wyłącznie wtedy, gdy towarzyszą im inwestycje w poprawę infrastruktury i dostępności.
210
3.2.7 Komitet jest zdania, że konieczne są odpowiednie ogólne zasady polityki oferujące zachęty finansowe dla firm, które dostosują do potrzeb niepełnosprawnych swoje
budynki i usługi, oraz opowiada się za ich uzupełnieniem, w razie potrzeby, wiążącymi
przepisami prawnymi, aby nadać normom dostępności charakter obowiązkowy.
3.3 Społeczeństwo bez barier
3.3.1 EKES uznaje kształtowanie społeczeństwa bez barier za kwestię o zasadniczym
znaczeniu dla faktycznego zapewnienia równych szans osobom niepełnosprawnym.
Społeczeństwo bez barier oznacza otoczenie przystosowane pod względem technicznym do potrzeb osób niepełnosprawnych, w którym likwidowane są przeszkody
utrudniające tym osobom komunikację i uczestnictwo.
3.3.2 EKES jest zdania, że należy udostępnić przystępne informacje na temat działań na rzecz osób niepełnosprawnych realizowanych w państwach członkowskich oraz
ustawodawstwa krajowego obowiązującego w tej dziedzinie. Komitet wzywa Komisję
do zestawienia wszelkich niezbędnych informacji w kolejnym dwuletnim sprawozdaniu na temat sytuacji osób niepełnosprawnych w Europie.
3.3.3 Jedną z głównych przeszkód w zapewnieniu równych szans są trudności napotykane przez osoby niepełnosprawne w dostępie do edukacji. Mimo że dyrektywa ramowa w sprawie zatrudnienia zakazuje wszelkiej dyskryminacji w zakresie szkolnictwa zawodowego (w tym także szkolnictwa wyższego), osoby niepełnosprawne mają
w dalszym ciągu ograniczony dostęp do tego rodzaju kształcenia. Przyczyną tego jest
m.in. infrastruktura nieprzystosowana do potrzeb osób niepełnosprawnych, brak odpowiednich udogodnień, słaba komunikacja oraz brak informacji i konsultacji, a także
system kształcenia dzieci i młodzieży niepełnosprawnej, który w praktyce często pozbawia ich szans edukacyjnych już w początkowym etapie kształcenia.
3.3.4 Unijne fundusze strukturalne wnoszą zasadniczy wkład w poprawę integracji
pod warunkiem, że w ich ramach należycie realizowana jest zasada niedyskryminacji
osób niepełnosprawnych i dostępności. EKES z zadowoleniem przyjmuje niedawne
zatwierdzenie nowych rozporządzeń dotyczących funduszy strukturalnych, stanowiących krok w tym kierunku i wykluczających finansowanie przez UE projektów tworzących nowe bariery dla osób niepełnosprawnych. EKES wzywa do przyjęcia takich
samych założeń w pozostałych unijnych programach i inicjatywach, w szczególności
tych, na które przeznaczane są wyższe środki, oraz do zapewnienia ich ważnej roli
w realizacji celów strategii lizbońskiej.
3.3.5 EKES jest zdania, że należy dołożyć więcej starań, aby ukształtować otoczenie
odpowiadające potrzebom osób niepełnosprawnych, przede wszystkim pod względem
dostępu do transportu publicznego oraz środowiska miejskiego wolnego od barier.
Wiele grup w społeczeństwie odnosi korzyści z otoczenia dostosowanego do potrzeb
osób niepełnosprawnych — rodziny z małymi dziećmi, osoby starsze oraz np. osoby
o tymczasowo ograniczonej możliwości poruszania się wskutek doznanego urazu.
OPINIE
211
3.3.6 Niezbędne są pilne działania na rzecz zmiany postaw. Podstawową przesłanką
dla zagwarantowania równych szans osobom niepełnosprawnym muszą być prawa
człowieka, tzn. zasada, że wszyscy ludzie mają prawo do aktywnego udziału w życiu
społeczeństwa. Niezwykle ważne jest zapewnienie osobom niepełnosprawnym możliwości korzystania z usług wspierających, w tym środków sprzyjających podjęciu zatrudnienia, takich jak tworzenie dotowanych stanowisk pracy chronionej, mających
przygotować osoby niepełnosprawne do wejścia na otwarty rynek pracy.
3.3.7 Państwa członkowskie powinny stosować jednolite normy w zakresie poszczególnych procedur i metod zagwarantowania równych szans. Równe szanse w praktyce
powinny oznaczać, że każda osoba dysponuje szerokim wachlarzem realnych możliwości. Zaproponowana zmiana, mająca na celu wzmocnienie prawdziwie indywidualnego podejścia wobec osób niepełnosprawnych, będzie w perspektywie średnioterminowej wiązać się z koniecznością ponoszenia większych wydatków ze środków
publicznych, jak również z funduszy strukturalnych. Jednak dzięki efektowi dźwigni
w perspektywie długoterminowej zapewni to stałe oszczędności w zakresie wydatków
socjalnych.
3.3.8 Zasadniczą rolę w zagwarantowaniu równych szans dla osób niepełnosprawnych
odgrywają przedsiębiorstwa gospodarki społecznej. Ułatwiają one integrację takich
osób ze społeczeństwem oraz na rynku pracy, jak również propagują włączanie problematyki niepełnosprawności w inne dziedziny polityki poprzez zastosowanie zasady
samopomocy, znajdującej szerokie zastosowanie w spółdzielniach.
3.3.9 Komitet jest przekonany, że nowe dyrektywy w sprawie zamówień publicznych
zawierają odpowiednie narzędzia propagowania zatrudnienia osób niepełnosprawnych, dostępu do transportu publicznego i budynków oraz produkcji dostępnych towarów i oferowania dostępnych usług, dlatego wzywa wszystkie władze publiczne (na
szczeblu lokalnym, regionalnym, krajowym i europejskim) do wykorzystywania tych
narzędzi w takich właśnie celach. Wymiana najlepszych praktyk powinna być ponadto
wspierana przez Komisję Europejską.
3.4 Zaangażowanie w proces decyzyjny
3.4.1 Europejskie organizacje osób niepełnosprawnych prowadzą aktywne działania
na rzecz włączenia problematyki niepełnosprawności w inne dziedziny polityki. Komitet z zadowoleniem przyjmuje te działania oraz jest zdania, że przestrzeganie powyższej zasady ma kluczowe znaczenie dla osiągnięcia zakładanych celów. Włączanie
to jest jednak możliwe jedynie w przypadku zaangażowania organizacji osób niepełnosprawnych w procesy decyzyjne, i to na wczesnym etapie.
3.4.2 Komisja Europejska opracowała efektywne procedury uczestnictwa, które zdaniem EKES-u odgrywają kluczową rolę w zagwarantowaniu równych szans osobom
niepełnosprawnym. Wspieranie procesu włączania problematyki niepełnosprawności
w pozostałe dziedziny polityki może, w połączeniu ze środkami legislacyjnymi, przynieść pozytywne rezultaty w takich dziedzinach jak dostępny transport oraz budow-
212
nictwo mieszkaniowe dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych, jak również
dostęp do towarów, usług i informacji.
3.4.3 Europejski Rok Osób Niepełnosprawnych (2003) przyniósł ogromny postęp na
drodze do zwiększenia uczestnictwa. Kluczowe znaczenie dla sukcesu tego przedsięwzięcia miało przyjęcie oddolnej strategii, która umożliwiła europejskim grupom osób
niepełnosprawnych bardzo aktywne zaangażowanie się w prace przygotowawcze, jak
również utrzymanie istotnej roli przez cały rok. Ze względu na zasadę włączania problematyki niepełnosprawności w pozostałe dziedziny polityki podjęto również kroki
na rzecz współdziałania z szerokim kręgiem decydentów.
3.4.4 Zasadnicze znaczenie ma również zagwarantowanie, by zasada zapewnienia
równych szans osobom niepełnosprawnym stała się integralnym elementem tych procedur Unii Europejskiej, które podlegają otwartej metodzie koordynacji. Jest to szczególnie istotne ze względu na fakt, że wiele decyzji związanych z polityką w dziedzinie
niepełnosprawności należy w dalszym ciągu do kompetencji państw członkowskich.
3.5 Środki legislacyjne na rzecz zwiększenia równości szans dla osób
niepełnosprawnych
3.5.1 Na szczeblu europejskim podjęto szereg inicjatyw politycznych na rzecz zagwarantowania równych szans osobom niepełnosprawnym. Podczas Europejskiego Roku
Osób Niepełnosprawnych 2003 Rada przyjęła rezolucje w sprawie zatrudnienia i szkoleń zawodowych, dostępności szkoleń i działalności kulturalnej oraz dostępności elektronicznej [10]. Również pozostałe instytucje UE podjęły inicjatywy na rzecz dostępności [11] i zatrudnienia.
3.5.2 Obecnie realizowany jest plan działania UE w sprawie niepełnosprawności na
lata 2006-2007. EKES z zadowoleniem przyjmuje fakt, że cele planu koncentrują się,
tak jak do tej pory, na podstawowych problemach osób niepełnosprawnych. Głównym celem drugiej fazy realizacji planu działania jest aktywna integracja osób niepełnosprawnych. Podstawę stanowi tutaj „obywatelska koncepcja” niepełnosprawności
[12], tzn. założenie, że osoby niepełnosprawne dysponują w życiu codziennym takim
samym zakresem wyboru i kontrolą, co osoby niedotknięte niepełnosprawnością.
3.5.3 EKES jest zdania, że niezbędne jest ustanowienie dodatkowych przepisów w celu
przeciwdziałania dyskryminacji we wszystkich dziedzinach działalności UE. Komitet
z zainteresowaniem oczekuje na wyniki studium wykonalności dotyczącego dodatkowych inicjatyw legislacyjnych w dziedzinie niedyskryminacji. Komitet jest także przekonany, że konieczne jest jak najszybsze przedłożenie projektu dyrektywy w sprawie
niepełnosprawności.
OPINIE
213
4. Rola EKES-u w propagowaniu idei równych szans dla osób
niepełnosprawnych
4.1 EKES pragnie przypomnieć, że partnerzy społeczni odgrywają zasadniczą rolę
w integracji osób niepełnosprawnych. Istnieje wiele przykładów pracodawców stosujących dobre praktyki zarówno w zakresie zatrudniania osób niepełnosprawnych,
jak i projektowania towarów i usług dostępnych dla wszystkich. EKES podejmuje się
wspierać postępy na tym polu w granicach swoich kompetencji.
4.2 Ponadto EKES zachęca pracodawców i związki zawodowe do skorzystania z mechanizmów dialogu społecznego w celu przedstawienia nowych inicjatyw na rzecz zatrudnienia osób niepełnosprawnych, włączając w to środki na rzecz utrzymania miejsc
pracy.
4.3 EKES aktywnie angażuje się na rzecz zagwarantowania równych szans dla osób
niepełnosprawnych. W 2003 r., aby przyczynić się do większego powodzenia Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych, EKES ustanowił grupę zadaniową ds.
niepełnosprawności, złożoną z członków i urzędników Komitetu. Jej zadaniem było
przygotowanie i realizacja działań EKESu w ramach obchodów tego specjalnego roku
europejskiego.
4.4 W opinii Komitetu w sprawie Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych (2003)
[13] w przejrzysty sposób przedstawiono działania EKES-u służące propagowaniu zagadnień związanych z niepełnosprawnością. Mimo że EKES poczynił znaczne starania
i postępy w zakresie włączania problematyki niepełnosprawności we wszystkie właściwe opinie, wyraża pełną gotowość do zwielokrotnienia tych starań w 2007 r. (Europejski Rok Równych Szans dla Wszystkich), a także po jego zakończeniu.
4.5 EKES przyjął szereg opinii dotyczących zagadnień związanych z niepełnosprawnością, np. opinię z 2002 r. w sprawie integracji osób niepełnosprawnych w społeczeństwie [14], w której po raz pierwszy przedstawiono szeroko zakrojone podejście do
kwestii niepełnosprawności, oraz opinię na temat sytuacji osób niepełnosprawnych
w rozszerzonej Unii Europejskiej. Wezwania do zapewnienia osobom niepełnosprawnym równych szans pojawiły się również w innych opiniach, np. w opinii w sprawie
eDostępności [15] oraz w opinii w sprawie Europejskiego Roku Równych Szans dla
Wszystkich (2007) [16] oraz w opinii poświęconej Zielonej księdze na temat zdrowia
psychicznego [17]. Kwestia ta została również poruszona w opinii w sprawie turystyki
socjalnej [18].
4.6 Nowy budynek EKES-u, otwarty w 2004 r., jest w pełni dostępny dla osób niepełnosprawnych. Umożliwiło to przedstawicielom organizacji osób niepełnosprawnych
organizowanie tam seminariów i udział w nich. Pozostałe instytucje UE powinny podążyć śladem EKES-u.
4.7 Komitet zwraca uwagę, że zrzeszenia osób niepełnosprawnych dysponują obecnie
silniejszą reprezentacją na forum Komitetu. Ponadto szereg przedstawicieli organizacji
214
gospodarki społecznej oraz partnerów społecznych dokłada wielu starań, aby przyczynić się do zagwarantowania osobom niepełnosprawnym równych szans.
4.8 W celu wspierania wymiany najlepszych doświadczeń Komitet zamierza zorganizować w trakcie Europejskiego Roku na rzecz Równych Szans dla Wszystkich 2007 seminarium poświęcone w szczególności kwestiom niepełnosprawności i dyskryminacji
z wielorakich przyczyn.
4.9 EKES wzywa krajowe rady gospodarczo-społeczne i analogiczne organy do potraktowania roku 2007 jako punktu wyjścia do propagowania włączania problematyki
niepełnosprawności w ich działania. Ponadto Komitet mógłby zbadać możliwość zamówienia badania na temat najlepszych praktyk stosowanych wśród partnerów społecznych w dziedzinie włączania problematyki niepełnosprawności do ich prac.
5. Specjalne działania na rzecz Europy bez barier
5.1 EKES zwraca uwagę na fakt, że do tej pory Europa nie dysponowała ogólnymi
przepisami antydyskryminacyjnymi obejmującymi wszystkie dziedziny działalności
UE.
5.2 Zagadnienia związane z niepełnosprawnością muszą znaleźć się w programie wielu unijnych strategii. Należy również uwzględnić wpływ takich strategii na kwestię zapewnienia równych szans osobom niepełnosprawnym. Problem niepełnosprawności
musi być w dalszym ciągu traktowany szczególnie priorytetowo, między innymi dlatego, że np. znalazł się poza zakresem odnowionej strategii lizbońskiej oraz krajowych
planów reform przedłożonych w roku 2005. W związku z tym EKES z zadowoleniem
przyjmuje dokument roboczy poświęcony włączeniu problematyki niepełnosprawności do europejskiej strategii zatrudnienia oraz zwraca się do Komisji Europejskiej
o przeprowadzenie oceny oddziaływania tego dokumentu.
5.3 EKES pragnie podkreślić, że należy wrócić do propozycji przedłożonej podczas
przewodnictwa Wielkiej Brytanii, dotyczącej kontynuowania debaty na wyższym
szczeblu politycznym poprzez coroczne posiedzenia ministerialne poświęcone zagadnieniom niepełnosprawności z udziałem właściwych organizacji osób niepełnosprawnych. Opinia publiczna nie została dotychczas dostatecznie poinformowana o tej
inicjatywie.
5.4 EKES ponownie podkreśla potrzebę przyjęcia wspólnej europejskiej definicji niepełnosprawności, co zapewni większą skuteczność unijnych strategii w tej dziedzinie.
Zgodnie z tym samym założeniem także zgromadzenie bardziej wyczerpujących danych na temat sytuacji osób niepełnosprawnych przyczyniłoby się do opracowania
bardziej dojrzałej i lepiej ukierunkowanej polityki w tej dziedzinie. W związku z tym
EKES zwraca się do Komisji, Eurostatu oraz państw członkowskich o przeznaczenie
większych środków na opracowanie danych statystycznych służących analizie takich
aspektów jak sytuacja w dziedzinie zatrudnienia osób niepełnosprawnych, ich znaczenia dla gospodarki, ich roli jako konsumentów oraz ich dostępu do usług.
OPINIE
215
5.5 Zgodnie z traktatem amsterdamskim Wspólnota Europejska zobowiązała się do
uwzględniania potrzeb osób niepełnosprawnych w opracowaniu środków związanych
z jednolitym rynkiem. Niestety, postanowienia deklaracji nr 22 nie zostały wprowadzone w życie, co doprowadziło nawet do powstania kolejnych barier w dostępie do
towarów i usług.
5.6 EKES z uwagą śledzi losy Konwencji Organizacji Narodów Zjednoczonych o prawach osób niepełnosprawnych przyjętej w sierpniu 2006 r. i wzywa państwa członkowskie UE do jej ratyfikowania. Komitet wzywa także Komisję do zagwarantowania
propagowania zapisanych w tej konwencji ONZ-u zasad i przestrzegania ich w ramach
UE.
5.7 EKES wyraża nadzieję, że unijne plany działania na rzecz zapewnienia równych
szans osobom niepełnosprawnym staną się katalizatorem kolejnych, nowych środków
w tej dziedzinie, które przyniosą wymierne efekty.
Bruksela, 17 stycznia 2007 r.
Przewodniczący
Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego
Dimitrios DIMITRIADIS
Przypisy:
[1] Zgodnie z danymi Eurostatu za 2002 r. 44,6 mln osób w grupie wiekowej 16-64, tzn.
jedna szósta (15,7 %) obywateli, stwierdziła, że cierpi na długotrwałe problemy zdrowotne lub niepełnosprawność (DPZN).
[2] Konwencja Organizacji Narodów Zjednoczonych o prawach osób niepełnosprawnych,
Nowy Jork, 2006 r.
[3] Patrz np.: http://www.eudnet.org/update/online/2004/jun04/edfn_02.htm
[4] Materiały do dyskusji na posiedzenie grupy wysokiego szczebla ds. niepełnosprawności 18-19 marca 2004 r.; Dokument strategiczny pt. „Włączanie problematyki niepełnosprawności w różne obszary polityki”, Grupa wysokiego szczebla ds.
niepełnosprawności
[5] Patrz: dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2001/85/WE z dnia 20 listopada
2001 r. w sprawie przepisów szczególnych dotyczących pojazdów wykorzystywanych
do przewozu pasażerów i mających więcej niż osiem siedzeń poza siedzeniem kierowcy
oraz zmieniającej dyrektywy 70/156/EWG i 97/27/WE.
[6] Patrz: dyrektywa Rady 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiająca ogólne
warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy.
[7] Badanie dotyczące nierówności finansowej osób niepełnosprawnych w Barcelonie
i nadmiernych obciążeń finansowych wynikających z niepełnosprawności, przeprowadzone w marcu 2006 r. przez Lokalny Instytut Osób Niepełnosprawnych Rady Miejskiej
Barcelony, wykazało, że wydatki rodziny związane z niepełnosprawnością któregoś z jej
członków mogą dochodzić nawet do 30 tys. EUR rocznie, w zależności od poziomu
opieki społecznej i rodzaju niepełnosprawności. (http://w3.bcn.es/fitxers/baccessible/
greugecomparatiueconmic.683.pdf).
[8] Zestawienie danych statystycznych, temat nr 3: Employment of disabled people in Europe
2002 (Zatrudnienie wśród osób niepełnosprawnych w Europie w roku 2002—przyp.
tłum.) Eurostat 26/2003
216
[9] Dyrektywa 78/2000/WE z dnia 27 listopada 2000 r.
[10] Rezolucja Rady z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie promowania zatrudnienia i integracji społecznej osób niepełnosprawnych (2003/C 175/01) Rezolucja Rady z dnia 6 maja
2003 r. w sprawie dostępności infrastruktury i działalności kulturalnej dla osób niepełnosprawnych (2003/C 134/05)
Rezolucja Rady z dnia 5 maja 2003 r. w sprawie równych szans dla niepełnosprawnych
uczniów i studentów w dziedzinie edukacji i szkoleń zawodowych (2003/C 134/04)
Rezolucja Rady z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie: „Dostępność elektroniczna – poprawa dostępu osób niepełnosprawnych do społeczeństwa opartego na wiedzy” (2003/C
39/03)
[11] 2010: A Europe accessible for all: report by a group of accessibility experts (Europa
dostępna dla wszystkich. Sprawozdanie grupy niezależnych ekspertów w dziedzinie
dostępności):
http://ec.europa.eu/employment_social/index/7002_en.html
[12] Zgodnie z art. 26 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, Unia uznaje i respektuje prawo osób niepełnosprawnych do korzystania ze środków mających zapewnić im
niezależność, integrację społeczną i zawodową oraz udział w życiu społeczności.
[13] Opinia EKES-u w sprawie komunikatu Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady,
Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów w sprawie
realizacji, wyników i ogólnej oceny Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych
2003, 14.2.2006, sprawozdawca: Gunta ANCA, DzU C 88 z 11.4.2006
[14] Opinia EKES-u w sprawie integracji osób niepełnosprawnych w społeczeństwie (opinia
z inicjatywy własnej), 17.6.2002, sprawozdawca: Miguel Cabra de Luna, DzU C 241
z 7.10.2002
[15] Opinia EKES-u w sprawie komunikatu Komisji do Rady, Parlamentu Europejskiego,
Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów – eDostępność, 15.3.2006, sprawozdawca: Miguel Cabra de Luna, DzU C 110 z 9.5.2006
[16] Opinia EKES-u w sprawie wniosku dotyczącego decyzji Parlamentu Europejskiego
i Rady w sprawie „Europejskiego Roku na rzecz Równych Szans dla Wszystkich (2007
r.) — W kierunku sprawiedliwego społeczeństwa”, 14.12.2005 (CESE 1507/2005), sprawozdawca: Maria Herczog, DzU C 65 z 17.3.2006
[17] Opinia EKES-u w sprawie zielonej księgi zatytułowanej „Poprawa zdrowia psychicznego ludności — strategia zdrowia psychicznego dla Unii Europejskiej”, 17.5.2006, sprawozdawca: Adrien Bedossa, DzU C 195 z 18.8.2006
[18] Opinia EKES-u w sprawie turystyki socjalnej w Europie (opinia z inicjatywy własnej),
14.9.2006, sprawozdawca: Juan Mendoza Castro
OPINIA EUROPEJSKIEGO KOMITETU
EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO
w sprawie komunikatu Komisji do Parlamentu Europejskiego,
Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego
i Komitetu Regionów w sprawie realizacji, wyników i ogólnej
oceny Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych 2003
COM(2005) 486 wersja ostateczna
(2006/C 88/07)
Dnia 27 października 2005 r. Komisja Europejska, działając na podstawie art. 262
Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, postanowiła zasięgnąć opinii Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie wspomnianej powyżej.
Sekcja ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Obywatelstwa, której powierzono przygotowanie prac Komitetu w tej sprawie, przyjęła swoją opinię 24 stycznia 2006 r. Sprawozdawcą była Gunta ANCA.
Na 424. sesji plenarnej w dniach 14 – 15 lutego 2006 r. (posiedzenie z 14 lutego 2006 r.)
Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny stosunkiem głosów 147 do 1, przy 2 głosach wstrzymujących się, przyjął następującą opinię:
1. Wnioski i zalecenia
1.1 EKES z zadowoleniem przyjmuje komunikat Komisji jako okazję do podsumowania sukcesów i niedociągnięć związanych z organizacją Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych w celu wyciągnięcia wniosków na potrzeby przygotowania kolejnych
wydarzeń tego typu, a także dalszego monitorowania inicjatyw podjętych w trakcie
Roku Europejskiego 2003.
1.2 EKES podziela pogląd, iż sukces Europejskiego Roku 2003, w porównaniu z poprzednimi przedsięwzięciami tego rodzaju, wynika z faktu, że został on ogłoszony na
wniosek samych organizacji zrzeszających osoby niepełnosprawne, jak również z ich
zaangażowania w proces planowania i realizację wydarzeń. Komitet zachęca Komisję
Europejską i inne instytucje europejskie, by przygotowując w przyszłości podobne inicjatywy, tak samo skłaniały się do przyjęcia podejścia oddolnego.
1.3 EKES z ubolewaniem przyjmuje brak informacji w treści komunikatu na temat
działań podejmowanych na szczeblu krajowym i regionalnym, uważając, że w przyszłości należy stworzyć ramy zapewniające odpowiedni przepływ informacji oraz gromadzenie i udostępnianie danych dotyczących dobrych praktyk.
217
218
1.4 Kroki podejmowane celem edukacji społeczeństwa i zwiększenia obecności niepełnosprawnych w mediach poddano ocenie pod względem ilościowym, pomijając
aspekt jakościowy. W związku z tym EKES zachęca Komisję Europejską do zajęcia się
tą kwestią przy okazji przyszłych inicjatyw.
1.5 Zdaniem EKES-u sukces Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych 2003
przekładać się powinien na obszar polityki i prawodawstwa, w rzeczywistości natomiast reakcje polityczne rozczarowują, biorąc pod uwagę oczekiwania, jakie wzbudził
Rok Europejski.
1.6 EKES zachęca Komisję Europejską do dokonania oceny w przygotowywanym przez
siebie co dwa lata sprawozdaniu na temat sytuacji osób niepełnosprawnych dalszych
działań podejmowanych w rezultacie zobowiązań politycznych podjętych w trakcie
Roku Europejskiego, a zwłaszcza działań wynikających z rezolucji Rady w sprawie zatrudnienia, edukacji, „dostępności elektronicznej” i dostępu do działalności kulturalnej, a także przedstawienia zaleceń w zakresie włączenia kwestii niepełnosprawności
do procesów otwartej metody koordynacji w ramach strategii lizbońskiej.
1.7 EKES ubolewa również nad ograniczoną ilością informacji na temat poczynań
Państw Członkowskich zmierzających do włączania problematyki niepełnosprawności
do głównego nurtu polityki oraz wzywa Komisję Europejską do opracowania narzędzia na potrzeby gromadzenia i oceny informacji o polityce Państw Członkowskich.
1.8 Europejski Rok Osób Niepełnosprawnych 2003 zachęcił Komitet do podjęcia licznych inicjatyw, takich jak: stworzenie zespołu zadaniowego ds. niepełnosprawności,
uwzględnienie problematyki niepełnosprawności w swoich pracach, wzięcie pod uwagę wymogów dostępności przy remoncie budynków nowej siedziby oraz wprowadzenie zmian w regulaminie pracowniczym dotyczących osób niepełnosprawnych.
1.9 EKES wzywa także, by idea uwzględniania kwestii niepełnosprawności realizowana była w praktyce we wszystkich politykach UE oraz do umożliwienia zorganizowanego dialogu z udziałem podmiotów zrzeszających osoby niepełnosprawne, odnoszącego się zwłaszcza do procesu prawodawstwa na rynku wewnętrznym.
2. Wstęp
2.1 EKES z ogromnym zainteresowaniem przyjął komunikat Komisji w sprawie realizacji, wyników i ogólnej oceny Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych 2003.
2.2 Europejski Rok Osób Niepełnosprawnych ogłoszony został decyzją Rady UE z 3
grudnia 2001 r. [1]. Kampania trwała w rzeczywistości niemal półtora roku od momentu rozpoczęcia prac przygotowawczych w połowie 2002 roku oraz dysponowała
ograniczonym budżetem środków wspólnotowych w wysokości około 12 milionów
euro.
OPINIE
219
2.3 Główne cele ogłoszonego Roku Osób Niepełnosprawnych obejmowały podnoszenie świadomości praw przysługujących niepełnosprawnym oraz zachęcanie do refleksji i dyskusji na temat środków niezbędnych do propagowania idei równych szans oraz
walki z różnymi formami dyskryminacji, w obliczu której stają niepełnosprawni w Europie. Za cel obrano również promowanie i wzmacnianie wymiany dobrych praktyk
i strategii tworzonych na szczeblu lokalnym, krajowym i europejskim, a także poprawę informowania o niepełnosprawności oraz propagowanie pozytywnego wizerunku
osób niepełnosprawnych.
2.4 Komisja Europejska podkreśla, że Rok Osób Niepełnosprawnych to rezultat partnerstwa pomiędzy UE, Państwami Członkowskimi a organizacjami niepełnosprawnych, zwłaszcza Europejskiego Forum Niepełnosprawności, przy udziale innych zainteresowanych reprezentantów społeczeństwa obywatelskiego.
2.5 Na szczeblu europejskim, Komisja Europejska podjęła szereg działań, takich jak
kampania informacyjna pod hasłem „get on board” (wsiądź) czy autobus jeżdżący
po Europie. Przeznaczono odpowiednie środki na sfinansowanie programów dotyczących młodzieży, edukacji i kultury, jak również inicjatyw w dziedzinie badań naukowych oraz społeczeństwa informacyjnego. Ponadto, niektóre instytucje UE, takie
jak Parlament Europejski, Komitet Regionów oraz Europejski Komitet EkonomicznoSpołeczny, podjęły szczególne inicjatywy w ramach Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych 2003.
2.6 Inicjatywy na szczeblu krajowym i regionalnym koncentrowały się głównie na
podnoszeniu świadomości praw, poprawie dostępności zabudowań, zagadnieniach
społeczeństwa informacyjnego, transporcie, pracach nad nowym ustawodawstwem
krajowym, sprawozdawczości i wsparciu dla rodzin osób niepełnosprawnych. Komisja
zwraca również uwagę, że Rok Europejski przyczynił się do wprowadzenia problematyki niepełnosprawności do programów politycznych.
3. Uwagi i sugestie dotyczące komunikatu Komisji
3.1 EKES żałuje, iż komunikat dokonujący oceny Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych 2003 wydano niemal dwa lata po jego zakończeniu. Jednakże Komitet
z zadowoleniem przyjmuje okazję do podsumowania wyników przedsięwzięcia oraz
wskazania pewnych dalszych działań.
3.2 EKES wyraża swoje poparcie dla pozytywnej oceny wyników Europejskiego Roku
Osób Niepełnosprawnych 2003, który prawdopodobnie był najbardziej udanym Rokiem Europejskim pod względem wyeksponowania i zaangażowania społecznego, dając impuls procesowi opracowywania środków i regulacji prawnych w całej Europie.
3.3 Komunikat przedstawia rzetelne streszczenie i analizę działań podjętych na szczeblu europejskim. Jednakże zawiera on niewiele informacji na temat inicjatyw na szczeblu krajowym i regionalnym. Należało w nim wskazać istotne projekty lub działania
sfinansowane w ramach Roku Europejskiego, mając na celu wspieranie wymiany
220
dobrych praktyk, a także określić, które inicjatywy można by kontynuować, zarówno
na szczeblu krajowym, jak i europejskim.
3.4 Warto zwrócić uwagę, iż w zewnętrznych ocenach podkreśla się, że projektowi pilotażowemu uruchomionemu przez Parlament Europejski przewidującemu monitorowanie efektów Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych zabrakło synchronizacji
z samym Rokiem Europejskim. Zdaniem EKES-u środki przeznaczone na ten cel zostałyby lepiej spożytkowane, gdyby analizę interesujących działań i partnerstw podjęto
w czasie trwania Roku Europejskiego.
3.5 Decyzja o ogłoszeniu roku 2003 Europejskim Rokiem Osób Niepełnosprawnych
przewidywała uczestnictwo krajów EFTA/EEA, krajów stowarzyszonych z Europy
Środkowej i Wschodniej, Cypru, Malty i Turcji, z których większość wstępowała właśnie do UE lub kandydowała do przystąpienia. Niemniej jednak komunikat nie podaje
żadnych informacji na temat działań podjętych w wymienionych krajach, bez względu
na fakt podpisania konkretnej umowy z Komisją Europejską bądź jej brak.
3.6 Komunikat wskazuje również, że ilość informacji na temat osób niepełnosprawnych w mediach wzrosła w 2003 r. o 600 %. Interesująca byłaby możliwość porównania tych wyników z obecnością w mediach odnotowaną w roku 2004 i 2005 w celu
poznania średnio czy nawet długookresowych efektów przeprowadzonych kampanii
informacyjnych.
3.7 Ponadto dokument Komisji nie analizuje jakości informacji. Jednym z celów Roku
Europejskiego było propagowanie pozytywnego wizerunku osób w różny sposób niepełnosprawnych. Sprawozdanie zawiera niewiele danych, które mogłyby sugerować,
że sytuacja taka miała bądź nie miała miejsca, ani czy pracowano nad jakimikolwiek
innowacyjnymi wizerunkami niepełnosprawnych.
3.8 Zastosowana metoda postępowania o charakterze zdecentralizowanym spowodowała, że krajowe władze i komitety przyjmowały szereg różnych podejść. W niektórych krajach skupiano się na ograniczonej liczbie projektów o większym zasięgu,
podczas gdy w innych preferowano raczej wspieranie licznych niewielkich inicjatyw
lokalnych. Byłoby ciekawe dowiedzieć się, na ile efektywne okazały się poszczególne
podejścia pod względem dostrzegalności prowadzonych kampanii, jak również trwałości podjętych inicjatyw.
3.9 EKES odnotowuje także, iż w poszczególnych państwach poziom zaangażowania
politycznego w realizację programu Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych na
szczeblu krajowym był znacznie zróżnicowany. Jednakże Komitet z żalem stwierdza,
że Komunikat nie zawiera żadnej analizy dotyczącej przełożenia owego zaangażowania na dalsze inicjatywy polityczne w danym kraju bądź braku takiego przełożenia.
3.10 Na szczeblu europejskim, podjęto szereg zobowiązań politycznych, w szczególności na przykład rezolucje Rady w sprawie zatrudnienia i szkoleń, dostępu do
OPINIE
221
działalności kulturalnej, edukacji oraz „dostępności elektronicznej” [2], a także inicjatywy innych instytucji UE w zakresie dostępności [3] i zatrudnienia.
3.11 Komisja Europejska powinna dokonać przeglądu realizacji postanowień wspomnianych rezolucji w swoim sporządzanym co dwa lata sprawozdaniu na temat planu
działania na rzecz równych szans dla osób niepełnosprawnych.
3.12 Rok Europejski stanowił doskonałą okazję do edukacji społeczeństwa na temat
kluczowej roli, jaką przedsiębiorstwa odegrać mogą dla społecznej integracji niepełnosprawnych, jak również integracji takich osób na rynku pracy. W wyniku działań
podjętych w ramach Roku Europejskiego coraz więcej firm zatrudnia osoby niepełnosprawne oraz projektuje swoje produkty i usługi z myślą o wymogach powszechnej
dostępności. Inicjatywą o szczególnie pozytywnym charakterze było European Year
Corporate Partnership (Partnerstwo Biznesu na rzecz Roku Europejskiego) wspierane
przez Komisję Europejską, które zaowocowało stworzeniem Business and Disability
Network (Sieć Biznes-Niepełnosprawni) stanowiącej jeden z długookresowych rezultatów Roku Europejskiego.
3.13 Podczas Roku Europejskiego szczególną aktywność wykazywały również przedsiębiorstwa społeczne, podejmując setki inicjatyw na szczeblu lokalnym, regionalnym,
krajowym i europejskim. Szczególnie interesującym wydarzeniem było opublikowanie przez CEP-CMAF (Europejska Konferencja Spółdzielni, Towarzystw Ubezpieczeń
Wzajemnych, Stowarzyszeń i Fundacji) we współpracy z EKES-em przewodnika na
temat sposobów, w jakie przedsiębiorstwa społeczne przyczynić się mogą do integracji
społecznej niepełnosprawnych oraz integracji takich osób na rynku pracy.
3.14 W roku 2003 byliśmy także świadkami wystąpień związków zawodowych w obronie praw pracowniczych osób niepełnosprawnych.
3.15 Rok Europejski dopomógł organizacjom uzyskać, względnie rozszerzyć, udział
w procesie podejmowania decyzji, być może dając osobom niepełnosprawnym większe możliwości występowania w obronie swoich praw.
3.16 Grupa Wysokiego Szczebla ds. osób niepełnosprawnych powinna zorganizować
wymianę dobrych praktyk i przegląd inicjatyw politycznych, określając jasny mandat
i program działania.
3.17 Ponadto, kluczowe znaczenie ma włączenie zagadnienia równych szans dla osób
niepełnosprawnych do głównego nurtu najróżniejszych procesów UE wykorzystujących otwartą metodę koordynacji. Jest to tym ważniejsze, jako że polityka wobec niepełnosprawności pozostaje w znacznej mierze w sferze kompetencji władz krajowych.
Od zakończenia Roku Europejskiego obserwujemy niestety coraz mniej nawiązań do
problematyki osób niepełnosprawnych oraz celów dotyczących zagadnienia niepełnosprawności, które zniknęły ze strategii lizbońskiej.
222
4. Wnioski dla potrzeb organizacji przyszłych wydarzeń
typu „Rok Europejski”
4.1 Europejski Rok Osób Niepełnosprawnych swój sukces zawdzięcza w znacznej mierze przyjętemu podejściu oddolnemu. Komunikat Komisji podkreśla, że inicjatorem
i promotorem Roku Europejskiego był europejski ruch osób niepełnosprawnych, który zaangażował się także bardzo aktywnie w jego przygotowanie i realizację. Rozczarowuje fakt, iż takiego samego podejścia nie przyjęto w odniesieniu do decyzji dotyczących następnych „lat europejskich”, co miało oczywiste konsekwencje pod względem
mobilizacji i zainteresowania zarówno grup będących adresatami podejmowanych
działań, jak i ogółu społeczeństwa.
4.2 Bliską współpracę z organizacjami zrzeszającymi osoby niepełnosprawne przy
opracowywaniu kampanii informacyjnej w ramach Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych należy kontynuować i wręcz zacieśniać w kontekście Europejskiego
Roku na rzecz Równych Szans 2007, biorąc pod uwagę występujące w tym przypadku zróżnicowanie zainteresowanych stron. Trzeba koniecznie zadbać, aby grupom, do
których adresowana będzie kampania, pozwolić odczuć, że jej ramy i narzędzia odpowiadają ich potrzebom, a także by zapewnić im wpływ na organizowane wydarzenia
celem zagwarantowania ich pomyślnej realizacji. Ważne jest również, by od momentu
decyzji o organizacji Roku Europejskiego do chwili jego rozpoczęcia było wystarczająco dużo czasu na przygotowania.
4.3 Osoby z zewnątrz dokonujące oceny Roku Europejskiego podkreślały, że wymóg
stosowania się do rozporządzeń finansowych nadmiernie obciążał zarówno Państwa
Członkowskie, jak i wykonawców, lecz także Komisję Europejską, która mogłaby
poświęcić więcej czasu na dalsze inicjatywy. Fakt ten Komisja Europejska powinna
uwzględnić w swoich bieżących przeglądach rozporządzeń finansowych i przepisów
wykonawczych.
4.4 Ponadto, opracowanie wskaźników oraz systemu monitorowania pozwoliłoby
Państwom Członkowskim rejestrować dane dotyczące podejmowanych działań, co
umożliwiłoby efektywne monitorowanie oraz gromadzenie informacji na temat dobrych praktyk.
4.5 Wydarzenia typu „Rok Europejski” muszą być nie tylko okazją do edukowania
społeczeństwa czy do świętowania, lecz także punktem wyjścia dla dalszych inicjatyw. Europejski Rok Osób Niepełnosprawnych wzbudził wiele oczekiwań zarówno na
szczeblu krajowym, jak i europejskim. Ważne jest, by kampanie informacyjne przekładały się na trwałe praktyki oraz aby zagwarantowano odpowiednią politykę i ramy
prawne niezbędne do stawienia czoła wyzwaniom pojawiającym się w trakcie Roku
Europejskiego. Kluczowe znaczenie z punktu widzenia kontynuacji nawiązanych partnerstw i innowacyjnych projektów opracowanych w trakcie Roku Europejskiego ma
także dostępność odpowiednich środków.
OPINIE
223
5. Przegląd działań EKES-u w ramach Europejskiego Roku
Osób Niepełnosprawnych
5.1 EKES zaangażował się w szereg inicjatyw w ramach Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych 2003. Omawiane sprawozdanie jest okazją do dokonania przeglądu
owego zaangażowania oraz do zaproponowania pewnych rozwiązań na przyszłość.
5.2 Spośród swoich członków i urzędników EKES stworzył zespół zadaniowy ds. niepełnosprawności celem przygotowania i realizacji działań Komitetu w ramach Roku
Europejskiego.
5.3 EKES popierał założenia deklaracji madryckiej oraz zaangażował się w ich propagowanie [4]. Komitet wydał szereg opinii i udzielał odpowiedzi w ramach przygotowań
do Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych oraz jego monitorowania i oceny
[5], które rozpowszechniane były szeroko wśród instytucji europejskich i zainteresowanych organizacji. Ponadto, EKES zorganizował dwa seminaria poświęcone zagadnieniom zatrudniania osób niepełnosprawnych i ocenie Roku Europejskiego 2003.
5.4 EKES zobowiązał się do włączania problematyki niepełnosprawności do głównego nurtu wszelkich swoich prac oraz do uwzględniania interesów, praw i obowiązków
osób niepełnosprawnych we wszystkich swoich opiniach. Choć wciąż istnieją znaczne
możliwości poprawy, Komitet zmierza we właściwym kierunku, a coraz większa liczba
wydawanych przezeń opinii uwzględnia zagadnienia niepełnosprawności, zwracając
tym samym uwagę innych instytucji na prawa osób niepełnosprawnych.
5.5 Opinie poświęcone problematyce osób niepełnosprawnych EKES wydawał zarówno z inicjatywy własnej, jak i w odpowiedzi na komunikaty i wnioski legislacyjne [6].
W szczególności Komitet opracował opinię przedstawiającą wytyczne w zakresie włączania zagadnień niepełnosprawności do głównego nurtu prowadzonej działalności
oraz konsultacji z organizacjami zrzeszającymi niepełnosprawnych [7]. Liczne opinie
Komitetu poruszają kwestie związane z niepełnosprawnością w kontekście zatrudnienia, integracji społecznej i przemysłu [8]. EKES zobowiązał się również do dokonywania regularnej oceny, którą prowadzić będzie komitetowa grupa robocza w 2006 r.
5.6 Ponadto, EKES zastosował się do wymogów dostępności przy okazji renowacji
swojej nowej siedziby, której inauguracja miała miejsce w maju 2004 r. Nowa siedziba
umożliwiła Komitetowi zapewnienie niepełnosprawnym członkom i urzędnikom niemalże pełnego dostępu. Dodatkowo, dzięki dokonanej modernizacji możliwe stało się
zorganizowanie w budynku EKES-u seminariów z udziałem organizacji zrzeszających
osoby niepełnosprawne. Stanowi to przykład dla innych instytucji i organów UE.
5.7 EKES dostrzega zmiany wprowadzone w regulaminie pracowniczym WE opracowanym w 2003 r. oraz przewidziane w nim przepisy mające na celu ułatwienie zatrudniania osób niepełnosprawnych. Komitet zwraca jednak uwagę, iż należy przyjąć jeszcze bardziej aktywne podejście do tego zagadnienia, aby zagwarantować zatrudnianie
większej liczby osób niepełnosprawnych.
224
5.8 EKES wzywa Komisję Europejską do dokonania oceny zmian w regulaminie pracowniczym pod kątem zatrudniania osób niepełnosprawnych, w ramach Europejskiego Roku na rzecz Równych Szans 2007.
5.9 Komitet wzywa również do stworzenia systemu praktyk zawodowych dla osób niepełnosprawnych. Doskonałą okazją do dokonania takiego przeglądu może być Europejski Rok na rzecz Równych Szans 2007.
6. Monitorowanie i ocena Europejskiego Roku Osób
Niepełnosprawnych na szczeblu UE
6.1 W swoich opiniach EKES zawsze podkreślał, że realizację założeń Roku Osób Niepełnosprawnych należy oceniać w aspekcie konkretnych wyników.
6.2 Komitet żałuje, iż Rok Europejski 2003 nie doprowadził do przyjęcia kompleksowych rozwiązań prawnych w zakresie niedyskryminacji osób niepełnosprawnych
we wszelkich dziedzinach polityki UE.
6.3 Plan działania na rok 2003 w zakresie równych szans spotkał się z życzliwym przyjęciem ze strony EKES-u wyrażonym w opinii z lutego 2004 r. Komitet podkreślał również w treści wspomnianej opinii, iż plan ten jest zbyt mało ambitny oraz sugerował
dalsze działania, których podjęcie Komisja Europejska powinna rozważyć [9].
6.4 EKES odnotowuje, że opublikowano właśnie pierwsze z przygotowywanych co
dwa lata sprawozdań na temat sytuacji osób niepełnosprawnych, jak również nowe
priorytety do realizacji w następnej fazie Europejskiego Planu Działania [10].
6.5 Należy przygotować zalecenia dotyczące oddziaływania na osoby niepełnosprawne
europejskich strategii na rzecz opieki społecznej, zatrudnienia i kształcenia przez całe
życie. Jest to szczególnie istotne, jako że o osobach niepełnosprawnych brak jest jakiejkolwiek wzmianki w nowej, usprawnionej strategii lizbońskiej oraz w krajowych programach reform przedstawionych w 2005 r. W tym kontekście EKES z zadowoleniem
przyjął dokument roboczy w sprawie uwzględnienia problematyki niepełnosprawności w strategii zatrudnienia [11] oraz wzywa Komisję Europejską do dokonania oceny
realizacji postanowień wspomnianego dokumentu.
6.6 EKES z zadowoleniem przyjął również zgłoszoną przez prezydencję brytyjską propozycję organizowania dorocznej konferencji ministerialnej poświęconej problematyce niepełnosprawności celem propagowania dyskusji politycznej na najwyższym
szczeblu, z udziałem organizacji zrzeszających osoby niepełnosprawne.
6.7 Zdaniem EKES-u Komisja Europejska powinna opracować we współpracy z organizacjami zrzeszającymi osoby niepełnosprawne narzędzie umożliwiające pomiar
oddziaływania na osoby niepełnosprawne, które stosowane będzie w odniesieniu do
OPINIE
225
prawodawstwa UE, a także przygotować program szkoleń dla urzędników w różnych
dyrekcjach generalnych w zakresie posługiwania się takim narzędziem.
6.8 Zgodnie z postanowieniami traktatu amsterdamskiego Wspólnota Europejska zobowiązała się do uwzględniania interesów osób niepełnosprawnych przy tworzeniu
środków odnoszących się do rynku wewnętrznego. Niestety deklaracja 22 nie została wykonana, co powoduje powstawanie coraz więcej barier w przepływie towarów
i usług.
6.9 EKES wzywa Komisję Europejską do wystąpienia z inicjatywą, która zgromadziłaby urzędników zajmujących się sprawami rynku wewnętrznego oraz ekspertów reprezentujących organizacje zrzeszające osoby niepełnosprawne celem opracowania planu
strategicznego.
6.10 EKES z zadowoleniem przyjmuje szybkie wykonanie rozporządzenia w sprawie
praw osób o ograniczonej możliwości poruszania się podróżujących drogą lotniczą,
które dopomoże uporać się z dyskryminacją, z jaką spotykają się osoby niepełnosprawne podróżując drogą lotniczą, jak również szereg innych inicjatyw prawodawczych
w dziedzinie transportu, promujących również prawa osób niepełnosprawnych.
6.11 EKES wzywa do włączenia wymogów dostępności do postępowań w sprawie wszelkich grantów udzielanych przez UE oraz w jej własnej polityce zamówień
publicznych.
6.12 EKES śledzi również z uwagą negocjacje dotyczące Międzynarodowej Konwencji
Praw Człowieka Osób Niepełnosprawnych i z zadowoleniem przyjmuje propozycję
UE, by także Wspólnota Europejska była stroną tejże Konwencji, zapewniając również
ochronę osobom niepełnosprawnym mieszkającym na terytorium UE, także w odniesieniu do czynności podejmowanych przez instytucje i organy UE.
6.13 Zdaniem EKES-u istnieje potrzeba dalszych uregulowań prawnych mających na
celu walkę z dyskryminacją we wszelkich dziedzinach leżących w obszarze kompetencji UE oraz z niecierpliwością oczekuje na wyniki studium wykonalności dotyczącego dalszych inicjatyw prawodawczych w zakresie niedyskryminacji. Ponadto, Komitet
przekonany jest, że w przyszłym roku pojawi się wniosek dotyczący dyrektywy odnoszącej się w szczególności do problematyki niepełnosprawności.
Bruksela, 14 lutego 2006 r.
Przewodnicząca
Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego
Anne-Marie SIGMUND
Przy[isy:
[1] Decyzja Rady 2001/903/WE.
[2] Rezolucja Rady z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie promowania zatrudnienia i integracji
społecznej osób niepełnosprawnych (2003/C 175/01).
Rezolucja Rady z dnia 6 maja 2003 r. w sprawie dostępności infrastruktury kulturalnej
226
[3]
[4]
[5]
[6]
[7]
[8]
i działalności kulturalnej dla osób niepełnosprawnych (2003/C 134/05).
Rezolucja Rady z dnia 5 maja 2003 r. w sprawie równych szans dla niepełnosprawnych
uczniów i studentów w zakresie edukacji i szkoleń (2003/C 134/04).
Rezolucja Rady z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie: „e-Dostępność – poprawa dostępu
osób niepełnosprawnych do społeczeństwa opartego na wiedzy” (2003/C 39/03).
2010 – A Europe accessible for All, Group of Independent Experts on accessibility
http://europa.eu.int/comm/employment_social/index/7002_en.html
(Europa dostępna dla wszystkich. Grupa niezależnych ekspertów w zakresie zagadnień
dostępności).
Opinia EKES-u z dnia 17 października 2001 r. w sprawie wniosku dotyczącego decyzji
Rady w sprawie Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych 2003 (COM(2001)
271 final – 2001(CNS)) (sprawozdawca: Miguel Ángel CABRA DE LUNA, Dz.U. C 36
z 8.2.2002).
Opinia EKES-u z dnia 26 marca 2003 r. w sprawie komunikatu Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego – W kierunku prawnie wiążącego instrumentu ONZ na rzecz
promowania i ochrony praw i godności osób niepełnosprawnych (COM(2003) 16 final)
(sprawozdawca: Miguel Ángel CABRA DE LUNA, Dz.U. C 133 z 6.6.2003).
Opinia EKES-u z dnia 17 października 2001 r. w sprawie wniosku dotyczącego decyzji
Rady w sprawie Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych 2003 (COM(2001)
271 final – 2001(CNS)) (sprawozdawca: Miguel Ángel CABRA DE LUNA, Dz.U. C 36
z 8.2.2002).
Opinia EKES-u z dnia 25 lutego 2004 r. w sprawie komunikatu Komisji do Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno Społecznego i Komitetu Regionów – Równe szanse dla osób niepełnosprawnych – Europejski Plan Działań
(COM(2003) 650 final) (sprawozdawca: Miguel Ángel CABRA DE LUNA, Dz.U. C 110
z 30.4.2004).
Patrz przypis 5 oraz: Opinia EKES-u z inicjatywy własnej z dnia 17 lipca 2002 r. w sprawie integracji społecznej osób niepełnosprawnych (sprawozdawca: Miguel Ángel CABRA DE LUNA, Dz.U. C 241 z 7.10.2002).
Opinia EKES-u z dnia 28 września 2005 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie praw osób o ograniczonej możliwości poruszania się podróżujących drogą lotniczą (COM(2005) 47 końcowy – 07/2005
(COD)) (sprawozdawca: Miguel Ángel CABRA DE LUNA, Dz.U. C 24 z 31.1.2006).
Wspólny dokument roboczy w sprawie sytuacji osób niepełnosprawnych w Turcji na
19. posiedzenie Wspólnego Komitetu Konsultacyjnego UE – Turcja, sprawozdawcy:
Daniel Le Scornet, członek EKES-u i Süleyman Çelebi, współprzewodniczący Wspólnego Komitetu Konsultacyjnego UE – Turcja (REX/194).
Opinia EKES-u z inicjatywy własnej z dnia 17 lipca 2002 r. w sprawie integracji społecznej osób niepełnosprawnych (sprawozdawca: Miguel Ángel CABRA DE LUNA,
Dz.U. C 241 z 7.10.2002).
Opinia EKES-u z dnia 28 września 2005 r. w sprawie w sprawie wniosku dotyczącego
rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie praw osób o ograniczonej możliwości poruszania się podróżujących drogą lotniczą (COM(2005) 47 końcowy – 07/2005 (COD)) (sprawozdawca: Miguel Ángel CABRA DE LUNA, Dz.U. C 24
z 31.1.2006).
Wspólny dokument roboczy w sprawie sytuacji osób niepełnosprawnych w Turcji na
19. posiedzenie Wspólnego Komitetu Konsultacyjnego UE – Turcja, sprawozdawcy:
Daniel Le Scornet, członek EKES-u i Süleyman Çelebi, współprzewodniczący Wspólnego Komitetu Konsultacyjnego UE – Turcja (REX/194).
Opinia EKES-u z dnia 1 lipca 2004 r. w sprawie komunikatu Komisji do Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno Społecznego i Komitetu
OPINIE
227
Regionów: Usprawnienie ochrony socjalnej w celu uzyskania większej ilości i lepszych
miejsc pracy – kompleksowe podejście z myślą o opłacalności pracy (COM(2003) 842
final) (sprawozdawca: Donna ST. HILL, Dz.U. C 302 z 7.12.2004).
Opinia EKES-u z 29 października 2003 r. w sprawie turystyki ogólnodostępnej i stabilnej społecznie (sprawozdawca: Juan MENDOZA CASTRO, Dz. U. C 32 z 5.2.2004).
Opinia EKES-u z dnia 26 marca 2003 r. w sprawie komunikatu Komisji do Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno Społecznego i Komitetu
Regionów w sprawie przyszłości Europejskiej Strategii Zatrudnienia: „Strategia na rzecz
pełnego zatrudnienia i lepszych miejsc pracy dla wszystkich” (COM(2003) 6 final)
(sprawozdawca: Christoforos KORYFIDIS, Dz.U. C 133 z 6.6.2003).
Opinia EKES-u z dnia 18 lipca 2002 r. w sprawie projektu rozporządzenia Komisji
w prawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu WE o pomocy publicznej (Dz.U. C 88/2
z 12.4.2002, sprawozdawca: Gustav ZÖHRER, Dz.U. C 241 z 7.10.2002).
[9] Opinia EKES-u z dnia 25 lutego 2004 r. w sprawie komunikatu Komisji do Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno Społecznego i Komitetu
Regionów – Równe szanse dla osób niepełnosprawnych – Europejski Plan Działań
(COM(2003) 650 końcowy) (sprawozdawca: Miguel Ángel CABRA DE LUNA, Dz.U. C
110 z 30.4.2004).
[10] Komunikat Komisji do Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu
Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów – Sytuacja osób niepełnosprawnych w rozszerzonej Unii Europejskiej: Europejski Plan Działania na lata 2006 – 2007
(COM(2005) 604 z 28.11.2005 r.).
[11] Uwzględnienie problematyki niepełnosprawności w Europejskiej Strategii Zatrudnienia
przez Europejski Komitet Zatrudnienia. EMCO/11/290605.
KARTA PRAW PODSTAWOWYCH UNII EUROPEJSKIEJ
(2007/C 303/01)
Parlament Europejski, Rada i Komisja uroczyście ogłaszają Kartę praw podstawowych
Unii Europejskiej w brzmieniu przedstawionym poniżej:
KARTA PRAW PODSTAWOWYCH UNII EUROPEJSKIEJ
Preambuła
Narody Europy, tworząc między sobą coraz ściślejszy związek, są zdecydowane dzielić
ze sobą pokojową przyszłość opartą na wspólnych wartościach.
Świadoma swego duchowo-religijnego i moralnego dziedzictwa, Unia jest zbudowana na niepodzielnych, powszechnych wartościach godności osoby ludzkiej, wolności,
równości i solidarności; opiera się na zasadach demokracji i państwa prawnego. Poprzez ustanowienie obywatelstwa Unii oraz stworzenie przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości stawia jednostkę w centrum swych działań.
Unia przyczynia się do ochrony i rozwoju tych wspólnych wartości, szanując przy
tym różnorodność kultur i tradycji narodów Europy, jak również tożsamość narodową Państw Członkowskich i organizację ich władz publicznych na poziomach: krajowym, regionalnym i lokalnym; dąży do wspierania zrównoważonego i stałego rozwoju oraz zapewnia swobodny przepływ osób, usług, towarów i kapitału oraz swobodę
przedsiębiorczości.
W tym celu, w obliczu zmian w społeczeństwie, postępu społecznego oraz rozwoju
naukowego i technologicznego, niezbędne jest wzmocnienie ochrony praw podstawowych poprzez wyszczególnienie tych praw w Karcie i przez to uczynienie ich bardziej
widocznymi.
Niniejsza Karta potwierdza, przy poszanowaniu kompetencji i zadań Unii oraz zasady
pomocniczości, prawa wynikające zwłaszcza z tradycji konstytucyjnych i zobowiązań
międzynarodowych wspólnych Państwom Członkowskim, europejskiej Konwencji
o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, Kart Społecznych przyjętych
przez Unię i Radę Europy oraz z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. W tym kontekście, sądy Unii
i Państw Członkowskich będą interpretowały Kartę z należytym uwzględnieniem wyjaśnień sporządzonych pod kierownictwem Prezydium Konwentu, który opracował
Kartę, i za których uaktualnienie odpowiada Prezydium Konwentu Europejskiego.
Korzystanie z tych praw rodzi odpowiedzialność i nakłada obowiązki wobec innych
osób, wspólnoty ludzkiej i przyszłych pokoleń.
228
229
INNE DOKUMENTY
Unia uznaje zatem prawa, wolności i zasady wymienione poniżej.
TYTUŁ I GODNOŚĆ
Artykuł 1
Godność człowieka
Godność człowieka jest nienaruszalna. Musi być szanowana i chroniona.
Artykuł 2
Prawo do życia
1.
Każdy ma prawo do życia.
2.
Nikt nie może być skazany na karę śmierci ani poddany jej wykonaniu.
Artykuł 3
Prawo człowieka do integralności
1.
Każdy ma prawo do poszanowania jego integralności fizycznej i psychicznej.
2.
W dziedzinach medycyny i biologii muszą być szanowane w szczególności:
a) swobodna i świadoma zgoda osoby zainteresowanej, wyrażona zgodnie
z procedurami określonymi przez ustawę;
b) zakaz praktyk eugenicznych, w szczególności tych, których celem jest
selekcja osób;
c) zakaz wykorzystywania ciała ludzkiego i jego poszczególnych części jako
źródła zysku;
d) zakaz reprodukcyjnego klonowania istot ludzkich.
Artykuł 4
Zakaz tortur i nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania
Nikt nie może być poddany torturom ani nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu
albo karaniu.
Artykuł 5
Zakaz niewolnictwa i pracy przymusowej
1.
Nikt nie może być trzymany w niewoli lub w poddaństwie.
2.
Nikt nie może być zmuszony do świadczenia pracy przymusowej lub
obowiązkowej.
3.
Handel ludźmi jest zakazany.
230
TYTUŁ II
WOLNOŚCI
Artykuł 6
Prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego
Każdy ma prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego.
Artykuł 7
Poszanowanie życia prywatnego i rodzinnego
Każdy ma prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, domu i komunikowania się.
Artykuł 8
Ochrona danych osobowych
1. Każdy ma prawo do ochrony danych osobowych, które go dotyczą.
2.
Dane te muszą być przetwarzane rzetelnie w określonych celach i za zgodą osoby zainteresowanej lub na innej uzasadnionej podstawie przewidzianej ustawą.
Każdy ma prawo dostępu do zebranych danych, które go dotyczą, i prawo do
dokonania ich sprostowania.
3.
Przestrzeganie tych zasad podlega kontroli niezależnego organu.
Artykuł 9
Prawo do zawarcia małżeństwa i prawo do założenia rodziny
Prawo do zawarcia małżeństwa i prawo do założenia rodziny są gwarantowane zgodnie z ustawami krajowymi regulującymi korzystanie z tych praw.
Artykuł 10
Wolność myśli, sumienia i religii
1.
Każdy ma prawo do wolności myśli, sumienia i religii. Prawo to obejmuje wolność
zmiany religii lub przekonań oraz wolność uzewnętrzniania, indywidualnie lub
wspólnie z innymi, publicznie lub prywatnie, swej religii lub przekonań poprzez
uprawianie kultu, nauczanie, praktykowanie i uczestniczenie w obrzędach.
2.
Uznaje się prawo do odmowy działania sprzecznego z własnym sumieniem,
zgodnie z ustawami krajowymi regulującymi korzystanie z tego prawa.
231
INNE DOKUMENTY
Artykuł 11
Wolność wypowiedzi i informacji
1.
Każdy ma prawo do wolności wypowiedzi. Prawo to obejmuje wolność posiadania poglądów oraz otrzymywania i przekazywania informacji i idei bez ingerencji władz publicznych i bez względu na granice państwowe.
2.
Szanuje się wolność i pluralizm mediów.
Artykuł 12
Wolność zgromadzania się i stowarzyszania się
1.
Każdy ma prawo do swobodnego, pokojowego zgromadzania się oraz do swobodnego stowarzyszania się na wszystkich poziomach, zwłaszcza w sprawach
politycznych, związkowych i obywatelskich, z którego wynika prawo każdego do
tworzenia związków zawodowych i przystępowania do nich dla obrony swoich
interesów.
2.
Partie polityczne na poziomie Unii przyczyniają się do wyrażania woli politycznej jej obywateli.
Artykuł 13
Wolność sztuki i nauki
Sztuka i badania naukowe są wolne od ograniczeń. Wolność akademicka jest
szanowana.
Artykuł 14
Prawo do nauki
1. Każdy ma prawo do nauki i dostępu do kształcenia zawodowego i ustawicznego.
2.
Prawo to obejmuje możliwość korzystania z bezpłatnej nauki obowiązkowej.
3.
Wolność tworzenia placówek edukacyjnych z właściwym poszanowaniem zasad
demokratycznych i prawo rodziców do zapewnienia wychowania i nauczania
dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami religijnymi, filozoficznymi i pedagogicznymi są szanowane, zgodnie z ustawami krajowymi regulującymi korzystanie z tej wolności i tego prawa.
Artykuł 15
Wolność wyboru zawodu i prawo do podejmowania pracy
1.
Każdy ma prawo do podejmowania pracy oraz wykonywania swobodnie wybranego lub zaakceptowanego zawodu.
232
2.
Każdy obywatel Unii ma swobodę poszukiwania zatrudnienia, wykonywania
pracy, korzystania z prawa przedsiębiorczości oraz świadczenia usług w każdym
Państwie Członkowskim.
3.
Obywatele państw trzecich, którzy posiadają zezwolenie na pracę na terytorium
Państw Członkowskich, mają prawo do takich samych warunków pracy, z jakich
korzystają obywatele Unii.
Artykuł 16
Wolność prowadzenia działalności gospodarczej
Uznaje się wolność prowadzenia działalności gospodarczej zgodnie z prawem Unii
oraz ustawodawstwami i praktykami krajowymi.
Artykuł 17
Prawo własności
1.
Każdy ma prawo do władania, używania, rozporządzania i przekazania w drodze
spadku mienia nabytego zgodnie z prawem. Nikt nie może być pozbawiony swojej własności, chyba że w interesie publicznym, w przypadkach i na warunkach
przewidzianych w ustawie, za słusznym odszkodowaniem za jej utratę wypłaconym we właściwym terminie. Korzystanie z mienia może podlegać regulacji
ustawowej w zakresie, w jakim jest to konieczne ze względu na interes ogólny.
2.
Własność intelektualna podlega ochronie.
Artykuł 18
Prawo do azylu
Gwarantuje się prawo do azylu z poszanowaniem zasad Konwencji genewskiej z 28 lipca 1951 roku i Protokołu z 31 stycznia 1967 roku dotyczących statusu uchodźców oraz
zgodnie z Traktatem o Unii Europejskiej i Traktatem o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (zwanych dalej „Traktatami”).
Artykuł 19
Ochrona w przypadku usunięcia z terytorium państwa, wydalenia lub ekstradycji
1.
Wydalenia zbiorowe są zakazane.
2.
Nikt nie może być usunięty z terytorium państwa, wydalony lub wydany w drodze ekstradycji do państwa, w którym istnieje poważne ryzyko, iż może być poddany karze śmierci, torturom lub innemu nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu.
233
INNE DOKUMENTY
TYTUŁ III
RÓWNOŚĆ
Artykuł 20
Równość wobec prawa
Wszyscy są równi wobec prawa.
Artykuł 21
Niedyskryminacja
1.
Zakazana jest wszelka dyskryminacja w szczególności ze względu na płeć, rasę,
kolor skóry, pochodzenie etniczne lub społeczne, cechy genetyczne, język, religię
lub przekonania, poglądy polityczne lub wszelkie inne poglądy, przynależność
do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie, niepełnosprawność, wiek lub
orientację seksualną.
2.
W zakresie zastosowania Traktatów i bez uszczerbku dla ich postanowień szczególnych zakazana jest wszelka dyskryminacja ze względu na przynależność
państwową.
Artykuł 22
Różnorodność kulturowa, religijna i językowa
Unia szanuje różnorodność kulturową, religijną i językową.
Artykuł 23
Równość kobiet i mężczyzn
Należy zapewnić równość kobiet i mężczyzn we wszystkich dziedzinach, w tym w zakresie zatrudnienia, pracy i wynagrodzenia.
Zasada równości nie stanowi przeszkody w utrzymywaniu lub przyjmowaniu środków
zapewniających specyficzne korzyści dla osób płci niedostatecznie reprezentowanej.
Artykuł 24
Prawa dziecka
1.
Dzieci mają prawo do takiej ochrony i opieki, jaka jest konieczna dla ich dobra.
Mogą one swobodnie wyrażać swoje poglądy. Poglądy te są brane pod uwagę
w sprawach, które ich dotyczą, stosownie do ich wieku i stopnia dojrzałości.
2.
We wszystkich działaniach dotyczących dzieci, zarówno podejmowanych przez
władze publiczne, jak i instytucje prywatne, należy przede wszystkim uwzględnić
najlepszy interes dziecka.
234
3.
Każde dziecko ma prawo do utrzymywania stałego, osobistego związku i bezpośredniego kontaktu z obojgiem rodziców, chyba że jest to sprzeczne z jego
interesami.
Artykuł 25
Prawa osób w podeszłym wieku
Unia uznaje i szanuje prawo osób w podeszłym wieku do godnego i niezależnego życia
oraz do uczestniczenia w życiu społecznym i kulturalnym.
Artykuł 26
Integracja osób niepełnosprawnych
Unia uznaje i szanuje prawo osób niepełnosprawnych do korzystania ze środków mających zapewnić im samodzielność, integrację społeczną i zawodową oraz udział w życiu społeczności.
TYTUŁ IV
SOLIDARNOŚĆ
Artykuł 27
Prawo pracowników do informacji i konsultacji w ramach przedsiębiorstwa
Pracownikom i ich przedstawicielom należy zagwarantować, na właściwych poziomach, informację i konsultację we właściwym czasie, w przypadkach i na warunkach
przewidzianych w prawie Unii oraz ustawodawstwach i praktykach krajowych.
Artykuł 28
Prawo do rokowań i działań zbiorowych
Pracownicy i pracodawcy, lub ich odpowiednie organizacje, mają, zgodnie z prawem
Unii oraz ustawodawstwami i praktykami krajowymi, prawo do negocjowania i zawierania układów zbiorowych pracy na odpowiednich poziomach oraz do podejmowania, w przypadkach konfliktu interesów, działań zbiorowych, w tym strajku, w obronie
swoich interesów.
Artykuł 29
Prawo dostępu do pośrednictwa pracy
Każdy ma prawo dostępu do bezpłatnego pośrednictwa pracy.
235
INNE DOKUMENTY
Artykuł 30
Ochrona w przypadku nieuzasadnionego zwolnienia z pracy
Każdy pracownik ma prawo do ochrony w przypadku nieuzasadnionego zwolnienia
z pracy, zgodnie z prawem Unii oraz ustawodawstwami i praktykami krajowymi.
Artykuł 31
Należyte i sprawiedliwe warunki pracy
1.
Każdy pracownik ma prawo do warunków pracy szanujących jego zdrowie, bezpieczeństwo i godność.
2.
Każdy pracownik ma prawo do ograniczenia maksymalnego wymiaru czasu pracy, do okresów dziennego i tygodniowego odpoczynku oraz do corocznego płatnego urlopu.
Artykuł 32
Zakaz pracy dzieci i ochrona młodocianych w pracy
Praca dzieci jest zakazana. Minimalny wiek dopuszczenia do pracy nie może być niższy
niż minimalny wiek zakończenia obowiązku szkolnego, bez uszczerbku dla uregulowań bardziej korzystnych dla młodocianych i z wyjątkiem ograniczonych odstępstw.
Młodociani dopuszczeni do pracy muszą mieć zapewnione warunki pracy odpowiednie dla ich wieku oraz być chronieni przed wyzyskiem ekonomicznym oraz jakąkolwiek pracą, która mogłaby szkodzić ich bezpieczeństwu, zdrowiu lub rozwojowi fizycznemu, psychicznemu, moralnemu i społecznemu albo utrudniać im edukację.
Artykuł 33
Życie rodzinne i zawodowe
1. Rodzina korzysta z ochrony prawnej, ekonomicznej i społecznej.
2.
W celu pogodzenia życia rodzinnego z zawodowym każdy ma prawo do ochrony
przed zwolnieniem z pracy z powodów związanych z macierzyństwem i prawo
do płatnego urlopu macierzyńskiego oraz do urlopu wychowawczego po urodzeniu lub przysposobieniu dziecka.
Artykuł 34
Zabezpieczenie społeczne i pomoc społeczna
1.
Unia uznaje i szanuje prawo do świadczeń z zabezpieczenia społecznego oraz
do usług społecznych, zapewniających ochronę w takich przypadkach, jak: macierzyństwo, choroba, wypadki przy pracy, zależność lub podeszły wiek oraz
w przypadku utraty zatrudnienia, zgodnie z zasadami ustanowionymi w prawie
Unii oraz ustawodawstwach i praktykach krajowych.
236
2.
Każdy mający miejsce zamieszkania i przemieszczający się legalnie w obrębie
Unii Europejskiej ma prawo do świadczeń z zabezpieczenia społecznego i przywilejów socjalnych zgodnie z prawem Unii oraz ustawodawstwami i praktykami
krajowymi.
3.
W celu zwalczania wykluczenia społecznego i ubóstwa, Unia uznaje i szanuje
prawo do pomocy społecznej i mieszkaniowej dla zapewnienia, zgodnie z zasadami ustanowionymi w prawie Unii oraz ustawodawstwach i praktykach krajowych, godnej egzystencji wszystkim osobom pozbawionym wystarczających
środków.
Artykuł 35
Ochrona zdrowia
Każdy ma prawo dostępu do profilaktycznej opieki zdrowotnej i prawo do korzystania
z leczenia na warunkach ustanowionych w ustawodawstwach i praktykach krajowych.
Przy określaniu i realizowaniu wszystkich polityk i działań Unii zapewnia się wysoki
poziom ochrony zdrowia ludzkiego.
Artykuł 36
Dostęp do usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym
Unia uznaje i szanuje dostęp do usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym, przewidziany w ustawodawstwach i praktykach krajowych, zgodnie z Traktatami, w celu wspierania spójności społecznej i terytorialnej Unii.
Artykuł 37
Ochrona środowiska
Wysoki poziom ochrony środowiska i poprawa jego jakości muszą być zintegrowane
z politykami Unii i zapewnione zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju.
Artykuł 38
Ochrona konsumentów
Zapewnia się wysoki poziom ochrony konsumentów w politykach Unii.
TYTUŁ konsumentów
PRAWA OBYWATELSKIE
Artykuł 39
Prawo głosowania i kandydowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego
1.
Każdy obywatel Unii ma prawo głosowania i kandydowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego w Państwie Członkowskim, w którym ma miejsce zamieszkania, na takich samych warunkach jak obywatele tego państwa.
237
INNE DOKUMENTY
2.
Członkowie Parlamentu Europejskiego są wybierani w powszechnych wyborach
bezpośrednich, w głosowaniu wolnym i tajnym.
Artykuł 40
Prawo głosowania i kandydowania w wyborach lokalnych
Każdy obywatel Unii ma prawo głosowania i kandydowania w wyborach do władz
lokalnych w Państwie Członkowskim, w którym ma miejsce zamieszkania, na takich
samych warunkach jak obywatele tego państwa.
Artykuł 41
Prawo do dobrej administracji
1.
Każdy ma prawo do bezstronnego i sprawiedliwego rozpatrzenia swojej sprawy
w rozsądnym terminie przez instytucje, organy i jednostki organizacyjne Unii.
2.
Prawo to obejmuje:
a) prawo każdego do bycia wysłuchanym, zanim zostaną podjęte indywidualne środki mogące negatywnie wpłynąć na jego sytuację,
b) prawo każdego do dostępu do akt jego sprawy, przy poszanowaniu
uprawnionych interesów poufności oraz tajemnicy zawodowej i handlowej,
c) obowiązek administracji uzasadniania swoich decyzji.
3.
Każdy ma prawo domagania się od Unii naprawienia, zgodnie z zasadami ogólnymi wspólnymi dla praw Państw Członkowskich, szkody wyrządzonej przez instytucje lub ich pracowników przy wykonywaniu ich funkcji.
4.
Każdy może zwrócić się pisemnie do instytucji Unii w jednym z języków Traktatów i musi otrzymać odpowiedź w tym samym języku.
Artykuł 42
Prawo dostępu do dokumentów
Każdy obywatel Unii i każda osoba fizyczna lub prawna mająca miejsce zamieszkania
lub statutową siedzibę w Państwie Członkowskim ma prawo dostępu do dokumentów
instytucji, organów i jednostek organizacyjnych Unii, niezależnie od ich formy.
Artykuł 43
Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich
lub statutową siedzibę w Państwie Członkowskim ma prawo zwracać się do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich w przypadkach niewłaściwego administrowania w działaniach instytucji, organów i jednostek organizacyjnych Unii, z wyłączeniem
Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wykonującego swoje funkcje sądowe.
238
Artykuł 44
Prawo petycji
lub statutową siedzibę w Państwie Członkowskim ma prawo petycji do Parlamentu
Europejskiego.
Artykuł 45
Swoboda przemieszczania się i pobytu
1.
Każdy obywatel Unii ma prawo do swobodnego przemieszczania się i przebywania na terytorium Państw Członkowskich.
2.
Swoboda przemieszczania się i pobytu może zostać przyznana, zgodnie z Traktatami, obywatelom państw trzecich przebywającym legalnie na terytorium Państwa Członkowskiego.
Artykuł 46
Opieka dyplomatyczna i konsularna
Każdy obywatel Unii korzysta na terytorium państwa trzeciego, w którym Państwo
Członkowskie, którego jest obywatelem, nie ma swojego przedstawicielstwa, z ochrony dyplomatycznej i konsularnej każdego z pozostałych Państw Członkowskich na
takich samych warunkach jak obywatele tego państwa.
TYTUŁ VI
WYMIAR SPRAWIEDLIWOŚCI
Artykuł 47
Prawo do skutecznego środka prawnego i dostępu do bezstronnego sądu
Każdy, kogo prawa i wolności zagwarantowane przez prawo Unii zostały naruszone,
ma prawo do skutecznego środka prawnego przed sądem, zgodnie z warunkami przewidzianymi w niniejszym artykule.
Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony uprzednio na mocy ustawy. Każdy ma możliwość uzyskania porady prawnej, skorzystania z pomocy obrońcy
i przedstawiciela.
Pomoc prawna jest udzielana osobom, które nie posiadają wystarczających środków,
w zakresie w jakim jest ona konieczna dla zapewnienia skutecznego dostępu do wymiaru sprawiedliwości.
239
INNE DOKUMENTY
Artykuł 48
Domniemanie niewinności i prawo do obrony
1.
Każdego oskarżonego uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie
stwierdzona zgodnie z prawem.
2.
Każdemu oskarżonemu gwarantuje się poszanowanie prawa do obrony.
Artykuł 49
Zasady legalności oraz proporcjonalności kar do
czynów zabronionych pod groźbą kary
1.
Nikt nie może zostać skazany za popełnienie czynu polegającego na działaniu
lub zaniechaniu, który według prawa krajowego lub prawa międzynarodowego
nie stanowił czynu zabronionego pod groźbą kary w czasie jego popełnienia. Nie
wymierza się również kary surowszej od tej, którą można było wymierzyć w czasie, gdy czyn zabroniony pod groźbą kary został popełniony. Jeśli ustawa, która
weszła w życie po popełnieniu czynu zabronionego pod groźbą kary, przewiduje
karę łagodniejszą, ta właśnie kara ma zastosowanie.
2.
Niniejszy artykuł nie stanowi przeszkody w sądzeniu i karaniu osoby za działanie lub zaniechanie, które w czasie, gdy miało miejsce, stanowiło czyn zabroniony pod groźbą kary, zgodnie z ogólnymi zasadami uznanymi przez wspólnotę
narodów.
3.
Kary nie mogą być nieproporcjonalnie surowe w stosunku do czynu zabronionego pod groźbą kary.
Artykuł 50
Zakaz ponownego sądzenia lub karania w postępowaniu
karnym za ten sam czyn zabroniony pod groźbą kary
Nikt nie może być ponownie sądzony lub ukarany w postępowaniu karnym za ten sam
czyn zabroniony pod groźbą kary, w odniesieniu do którego zgodnie z ustawą został
już uprzednio uniewinniony lub za który został już uprzednio skazany prawomocnym
wyrokiem na terytorium Unii.
TYTUŁ VII
POSTANOWIENIA OGÓLNE DOTYCZĄCE
WYKŁADNI I STOSOWANIA KARTY
Artykuł 51
Zakres zastosowania
1.
Postanowienia niniejszej Karty mają zastosowanie do instytucji, organów i jednostek organizacyjnych Unii przy poszanowaniu zasady pomocniczości oraz do
240
Państw Członkowskich wyłącznie w zakresie, w jakim stosują one prawo Unii.
Państwa te szanują zatem prawa, przestrzegają zasad i popierają ich stosowanie
zgodnie ze swymi odpowiednimi uprawnieniami i w poszanowaniu granic kompetencji Unii powierzonych jej w Traktatach.
2.
Niniejsza Karta nie rozszerza zakresu zastosowania prawa Unii poza kompetencje Unii, nie ustanawia nowych kompetencji ani zadań Unii, ani też nie zmienia
kompetencji i zadań określonych w Traktatach.
Artykuł 52
Zakres i wykładnia praw i zasad
1.
Wszelkie ograniczenia w korzystaniu z praw i wolności uznanych w niniejszej
Karcie muszą być przewidziane ustawą i szanować istotę tych praw i wolności.
Z zastrzeżeniem zasady proporcjonalności, ograniczenia mogą być wprowadzone wyłącznie wtedy, gdy są konieczne i rzeczywiście odpowiadają celom interesu
ogólnego uznawanym przez Unię lub potrzebom ochrony praw i wolności innych osób.
2.
Prawa uznane w niniejszej Karcie, które są przedmiotem postanowień Traktatów,
są wykonywane na warunkach i w granicach w nich określonych.
3.
W zakresie, w jakim niniejsza Karta zawiera prawa, które odpowiadają prawom
zagwarantowanym w europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, ich znaczenie i zakres są takie same jak praw przyznanych
przez tę konwencję. Niniejsze postanowienie nie stanowi przeszkody, aby prawo
Unii przyznawało szerszą ochronę.
4.
W zakresie, w jakim niniejsza Karta uznaje prawa podstawowe wynikające
ze wspólnych tradycji konstytucyjnych Państw Członkowskich, prawa te interpretuje się zgodnie z tymi tradycjami.
5.
Postanowienia niniejszej Karty zawierające zasady mogą być wprowadzane w życie przez akty prawodawcze i wykonawcze przyjęte przez instytucje, organy i jednostki organizacyjne Unii oraz przez akty Państw Członkowskich, gdy wykonują one prawo Unii, korzystając ze swoich odpowiednich uprawnień. Można się
na nie powoływać w sądzie jedynie w celu wykładni tych aktów i kontroli ich
legalności.
6.
Ustawodawstwa i praktyki krajowe uwzględnia się w pełni, jak przewiduje to niniejsza Karta.
7.
Wyjaśnienia sporządzone w celu wskazania wykładni niniejszej Karty są należycie uwzględniane przez sądy Unii i Państw Członkowskich.
241
INNE DOKUMENTY
Artykuł 53
Poziom ochrony
Żadne z postanowień niniejszej Karty nie będzie interpretowane jako ograniczające
lub naruszające prawa człowieka i podstawowe wolności uznane, we właściwych im
obszarach zastosowania, przez prawo Unii i prawo międzynarodowe oraz konwencje międzynarodowe, których Unia lub wszystkie Państwa Członkowskie są stronami,
w szczególności przez europejską Konwencję o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz przez konstytucje Państw Członkowskich.
Artykuł 54
Zakaz nadużycia praw
Żadne z postanowień niniejszej Karty nie może być interpretowane jako przyznające
prawo do podejmowania jakiejkolwiek działalności lub dokonywania jakiegokolwiek
czynu zmierzającego do zniweczenia praw i wolności uznanych w niniejszej Karcie lub
ich ograniczenia w większym stopniu, aniżeli jest to przewidziane w niniejszej Karcie.
Powyższy tekst przejmuje, z dostosowaniami, Kartę proklamowaną dnia 7 grudnia
2000 r. i zastępuje ją od dnia wejścia w życie Traktatu z Lizbony.
Podpisy:
Съставено в Страсбург на дванадесети декември две хиляди и седма
година.
Hecho en Estrasburgo, el doce de diciembre de dos mil siete.
Ve Štrasburku dne dvanáctého prosince dva tisíce sedm.
Udfærdiget i Strasbourg den tolvte december to tusind og syv.
Geschehen zu Strassburg am zwölften Dezember zweitausendsieben.
Kahe tuhande seitsmenda aasta detsembrikuu kaheteistkümnendal päeval Strasbourgis.
Έγινε στo Στρασβoύργo, στις δώδεκα Δεκεμβρίου δύο χιλιάδες επτά.
Done at Strasbourg on the twelfth day of December in the year two thousand and seven.
Fait à Strasbourg, le douze décembre deux mille sept.
Arna dhéanamh in Strasbourg an dara lá déag de Nollaig sa bhliain dhá
mhíle a seacht.
Fatto a Strasburgo, addì dodici dicembre duemilasette.
Strasbūrā, divtūkstoš septītā gada divpadsmitajā decembrī.
Priimta du tūkstančiai septintųjų metų gruodžio dvyliktą dieną
Strasbūre.
Kelt Strasbourgban, a kétezer-hetedik év december tizenkettedik
napján.
Magħmul fi Strasburgu, fit-tnax-il jum ta’ Diċembru tas-sena elfejn
u sebgħa.
Gedaan te Straatsburg, de twaalfde december tweeduizend zeven.
242
Sporządzono w Strasburgu dnia dwunastego grudnia roku dwa tysiące
siódmego.
Feito em Estrasburgo, em doze de Dezembro de dois mil e sete.
Întocmit la Strasbourg, la doisprezece decembrie două mii șapte.
V Štrasburgu dňa dvanásteho decembra dvetisícsedem.
V Strasbourgu, dne dvanajstega decembra leta dva tisoč sedem.
Tehty Strasbourgissa kahdentenatoista päivänä joulukuuta vuonna
kaksituhattaseitsemän.
Som skedde i Strasbourg den tolfte december tjugohundrasju.
За Европейския парламент
Por el Parlamento Europeo
Za Evropský parlament
For Europa-Parlamentet
Im Namen des Europäischen Parlaments
Euroopa Parlamendi nimel
Για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
For the European Parliament
Pour le Parlement européen
Thar ceann Pharlaimint na hEorpa
Per il Parlamento europeo
Eiroparlamenta vārdā
Europos Parlamento vardu
Az Európai Parlament részéről
Għall-Parlament Ewropew
Voor het Europees Parlement
Pelo Parlamento Europeu
Pentru Parlamentul European
za Európsky parlament
za Evropski parlament
Euroopan parlamentin puolesta
På Europaparlamentets vägnar
Председател
El Presidente
Předseda
Formand
Der Präsident
eesistuja
Ο Πρόεδρος
The President
Le Président
An tUachtarán
Il Presidente
Priekšsēdētājs
Pirmininkas
Az elnök
Il-President
de Voorzitter
Przewodniczący
O Presidente
Preşedintele
predseda
Predsednik
Puheenjohtaja
Ordförande
*** signature ***
За Съвета на Европейския съюз
Por el Consejo de la Unión Europea
Za Radu Evropské unie
For Rådet for Den Europæiske Union
Für den Rat der Europäischen Union
Euroopa Liidu Nõukogu nimel
Για το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης
For the Council of the European Union
Pour le Conseil de l’Union européenne
Thar ceann Chomhairle an Aontais
Eorpaigh
Per il Consiglio dell’Unione europea
Eiropas Savienības Padomes vārdā
Europos Sąjungos Tarybos vardu
Az Európai Unió Tanácsa részéről
Għall-Kunsill ta’ l-Unjoni Ewropea
Voor de Raad van de Europese Unie
W imieniu Rady Unii Europejskiej
Pelo Conselho da União Europeia
Pentru Consiliul Uniunii Europene
za Radu Európskej únie
za Svet Evropske unije
Euroopan unionin neuvoston puolesta
För Europeiska unionens råd
INNE DOKUMENTY
El Presidente
Předseda
Formand
Der Präsident
eesistuja
Ο Πρόεδρος
The President
Le Président
An tUachtarán
Il Presidente
Priekšsēdētājs
Pirmininkas
Az elnök
Il-President
de Voorzitter
Przewodniczący
O Presidente
Preşedintele
predseda
Predsednik
Puheenjohtaja
Ordförande
*** signature ***
За Комисията на Европейските
общности
Por la Comisión de las Comunidades
Europeas
Za Komisi Evropských společenství
For Kommission for De Europæiske
Fællesskaber
Für die Kommission der Europäischen
Gemeinschaften
Euroopa Ühenduste Komisjoni nimel
Για την Επιτροπή των Ευρωπαϊκών
Κοινοτήτων
For the Commission of the European
Communities
Pour la Commission des communautés
européennes
Thar ceann Choimisiún na gComhphobal
Eorpach
Per la Commissione delle Comunità europee
Eiropas Kopienu Komisijas vārdā
243
Europos Bendrijų Komisijos vardu
Az Európai Közösségek Bizottsága részéről
Għall-Kummissjoni tal-Komunitajiet
Ewropej
Voor de Commissie van de Europese
Gemeenschappen
W imieniu Komisji Wspólnot Europejskich
Pela Comissão das Comunidades Europeias
Pentru Comisia Comunităţilor Europene
Za Komisiu Európskych spoločenstiev
Za Komisijo Evropskih skupnosti
Euroopan yhteisöjen komission puolesta
På Europeiska gemenskapernas kommissions vägnar
El Presidente
Předseda
Formand
Der Präsident
eesistuja
Ο Πρόεδρος
The President
Le Président
An tUachtarán
Il Presidente
Priekšsēdētājs
Pirmininkas
Az elnök
Il-President
de Voorzitter
Przewodniczący
O Presidente
Preşedintele
predseda
Predsednik
Puheenjohtaja
Ordförande
*** signature ***
Tekst roboczy tłumaczenia – marzec 2008 roku[1]
tłumaczenie: Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych
KONWENCJA O PRAWACH OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH
Preambuła
Państwa Strony niniejszej Konwencji,
(a)
przywołując zasady ogłoszone w Karcie Narodów Zjednoczonych, które uznają przyrodzoną godność i wartość oraz równe i niezbywalne prawa wszystkich
członków wspólnoty ludzkiej za podstawę wolności, sprawiedliwości i pokoju na
świecie,
(b) uznając, że Narody Zjednoczone, w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka
oraz w Międzynarodowych Paktach Praw Człowieka, ogłosiły i uzgodniły, że
każdy ma prawo do korzystania ze wszystkich praw i wolności ustanowionych
w tych dokumentach, bez jakiegokolwiek rozróżnienia,
(c)
potwierdzając powszechność, niepodzielność, współzależność i wzajemne powiązanie wszystkich praw człowieka i podstawowych wolności oraz potrzebę
zagwarantowania osobom niepełnosprawnym pełnego z nich korzystania, bez
jakiejkolwiek dyskryminacji,
(d) przywołując Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych, Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych, Międzynarodową konwencję w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej,
Konwencję w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet, Konwencję w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub
poniżającego traktowania albo karania, Konwencję o prawach dziecka oraz Międzynarodową konwencję o ochronie praw wszystkich pracowników migrujących
i członków ich rodzin,
(e)
uznając, że niepełnosprawność jest pojęciem ewoluującym i że niepełnosprawność wynika z interakcji między osobami z dysfunkcjami, a barierami wynikającymi z postaw ludzkich i środowiskowymi, które utrudniają tym osobom pełne
i skuteczne uczestnictwo w życiu społecznym, na zasadach równości z innymi
osobami,
(f)
uznając znaczenie wpływu zasad i wytycznych zawartych w Światowym programie działań na rzecz osób niepełnosprawnych oraz w Standardowych zasadach wyrównywania szans osób niepełnosprawnych na popieranie, formułowanie i ocenę polityki, planów, programów i działań na szczeblu krajowym,
regionalnym i międzynarodowym w celu dalszego wyrównywania szans osób
niepełnosprawnych,
(g) podkreślając wagę włączania kwestii niepełnosprawności do odpowiednich strategii zrównoważonego rozwoju, jako ich integralnej części,
244
INNE DOKUMENTY
245
(h) uznając także, że dyskryminacja jakiejkolwiek osoby ze względu na jej niepełnosprawność jest pogwałceniem przyrodzonej godności i wartości osoby ludzkiej,
(i)
uznając również różnorodność osób niepełnosprawnych,
(j)
uznając potrzebę popierania i ochrony praw człowieka wszystkich osób niepełnosprawnych, w tym osób wymagających bardziej intensywnego wsparcia,
(k) zaniepokojone, że pomimo istnienia tych różnych rozwiązań i przedsięwzięć,
osoby niepełnosprawne w dalszym ciągu napotykają bariery w udziale w życiu
społecznym jako równoprawni członkowie społeczeństwa oraz doświadczają naruszania ich praw człowieka we wszystkich częściach świata,
(l)
uznając znaczenie współpracy międzynarodowej mającej na celu poprawę warunków życia osób niepełnosprawnych w każdym kraju, szczególnie w krajach
rozwijających się,
(m) uznając cenny wkład, obecny i potencjalny, osób niepełnosprawnych w ogólny
dobrobyt i różnorodność społeczności, w których żyją oraz uznając, że popieranie
pełnego korzystania przez osoby niepełnosprawne z praw człowieka i podstawowych wolności, a także pełnego uczestnictwa osób niepełnosprawnych wzmocni ich poczucie przynależności oraz przyczyni się do rozwoju zasobów ludzkich
oraz postępu społecznego i gospodarczego oraz wykorzenienia ubóstwa, (n)
uznając znaczenie dla osób niepełnosprawnych ich indywidualnej samodzielności i niezależności, włączając wolność dokonywania przez nie wyborów,
(o) zważywszy, że osoby niepełnosprawne powinny mieć możliwość aktywnego
udziału w procesie podejmowania decyzji dotyczących polityki i programów
włączając te, które je bezpośrednio dotyczą,
(p) zaniepokojone trudnościami, jakie napotykają osoby niepełnosprawne, które są
narażone na wielorakie lub wzmocnione formy dyskryminacji ze względu na
przynależność rasową, kolor skóry lub płeć, język, religię, poglądy polityczne lub
inne, pochodzenie narodowe, etniczne, tubylcze lub społeczne, sytuację majątkową, urodzenie, wiek czy inne okoliczności,
(q) świadome tego, że niepełnosprawne kobiety i dziewczęta są często narażone, zarówno w środowisku rodzinnym, jak i poza nim, na większe ryzyko przemocy,
naruszania nietykalności osobistej lub znieważania, opuszczenia lub zaniedbywania, znęcania się lub wykorzystywania,
(r)
uznając, że niepełnosprawne dzieci powinny w pełni korzystać ze wszystkich
praw człowieka i podstawowych wolności na równych zasadach co inne dzieci
oraz przywołując zobowiązania w tym zakresie przyjęte przez Państwa Strony
Konwencji o prawach dziecka,
246
(s)
podkreślając potrzebę włączenia perspektywy płci do wszystkich wysiłków na
rzecz popierania pełnego korzystania z praw człowieka i podstawowych wolności przez osoby niepełnosprawne,
(t)
podkreślając fakt, że większość osób niepełnosprawnych żyje w warunkach ubóstwa i uznając, w związku z tym, pilną potrzebę zajęcia się problemem negatywnego wpływu ubóstwa na osoby niepełnosprawne,
(u) mając na uwadze fakt, że dla pełnej ochrony osób niepełnosprawnych, w szczególności podczas konfliktów zbrojnych i obcej okupacji, konieczne jest stworzenie warunków pokoju i bezpieczeństwa w oparciu o pełne poszanowanie celów
i zasad zawartych w Karcie Narodów Zjednoczonych oraz przestrzeganie odpowiednich dokumentów dotyczących praw człowieka,
(v)
uznając wagę dostępności środowiska fizycznego, społecznego, gospodarczego i kulturalnego, dostępu do opieki zdrowotnej i edukacji oraz do informacji
i środków komunikacji celem umożliwienia osobom niepełnosprawnym pełnego
korzystania ze wszystkich praw człowieka i podstawowych wolności,
(w) biorąc pod uwagę, że jednostka, mająca obowiązki w stosunku do innych osób
i w stosunku do społeczności, do której należy, jest zobowiązana dążyć do popierania i przestrzegania praw uznanych w Międzynarodowej Karcie Praw
Człowieka,
(x) wyrażając przekonanie, że rodzina jest naturalną i podstawową komórką społeczeństwa i jest uprawniona do ochrony przez społeczeństwo i państwo, a osoby niepełnosprawne i członkowie ich rodzin powinni otrzymywać niezbędną
ochronę i pomoc umożliwiającą rodzinom przyczynianie się do pełnego i równego korzystania z praw przez osoby niepełnosprawne,
(y)
wyrażając przekonanie, że całościowa i integralna konwencja międzynarodowa,
mająca na celu popieranie oraz ochronę praw i godności osób niepełnosprawnych, istotnie przyczyni się do zaradzenia głęboko niekorzystnej sytuacji społecznej osób niepełnosprawnych i będzie promować ich aktywność w sferze
obywatelskiej, politycznej, gospodarczej, społecznej i kulturalnej, na zasadach
równych szans, zarówno w krajach rozwijających się, jak i rozwiniętych,
uzgodniły, co następuje:
Artykuł 1
Cel
Celem niniejszej Konwencji jest popieranie, ochrona i zapewnienie pełnego i równego
korzystania ze wszystkich praw człowieka i podstawowych wolności przez wszystkie
osoby niepełnosprawne oraz popieranie poszanowania ich przyrodzonej godności.
247
INNE DOKUMENTY
Do osób niepełnosprawnych zalicza się te osoby, które mają długotrwale naruszoną
sprawność fizyczną, umysłową, intelektualną lub w zakresie zmysłów, co może, w oddziaływaniu z różnymi barierami, utrudniać im pełne i skuteczne uczestnictwo w życiu społecznym, na zasadach równości z innymi osobami.
Artykuł 2
Definicje
W rozumieniu niniejszej Konwencji:
„Komunikacja” obejmuje języki, wyświetlanie tekstu, alfabet Braille’a, komunikację
poprzez dotyk, dużą czcionkę, dostępne multimedia, jak i sposoby, środki i formy komunikowania się na piśmie, przy pomocy słuchu, języka uproszczonego, lektora oraz
wspomagające (augmentatywne) i alternatywne, włączając dostępną technologię informacji i komunikacji;
„Język” obejmuje język mówiony i język migowy oraz inne formy przekazu
niewerbalnego;
„Dyskryminacja ze względu na niepełnosprawność” oznacza jakiekolwiek różnicowanie, wykluczanie
lub ograniczanie ze względu na niepełnosprawność, którego celem lub skutkiem jest
naruszenie lub zniweczenie uznania, korzystania z lub wykonywania wszelkich praw
człowieka i podstawowych wolności w dziedzinie polityki, gospodarki, społecznej,
kulturalnej, obywatelskiej lub w jakiejkolwiek innej dziedzinie, na zasadach równości
z innymi osobami. Obejmuje to wszelkie przejawy dyskryminacji, w tym odmowę racjonalnego usprawnienia;
„Racjonalne usprawnienie” oznacza konieczne i odpowiednie zmiany i dostosowania,
nie pociągające za sobą nieproporcjonalnego lub nadmiernego obciążenia, jeśli jest to
potrzebne w konkretnym przypadku, w celu zapewnienia osobom niepełnosprawnym
możliwości korzystania z wszelkich praw człowieka i podstawowych wolności oraz ich
wykonywania na zasadach równości z innymi osobami;
„Uniwersalne projektowanie” oznacza projektowanie produktów, środowiska, programów i usług w taki sposób, by były użyteczne dla wszystkich, w możliwie największym
stopniu, bez potrzeby adaptacji lub specjalistycznego projektowania. „Uniwersalne
projektowanie” nie wyklucza pomocy technicznych dla szczególnych grup osób niepełnosprawnych, tam gdzie jest to potrzebne.
Artykuł 3
Zasady ogólne
Niniejsza Konwencja opiera się na następujących zasadach:
(a)
poszanowanie przyrodzonej godności, autonomii osoby, włączając swobodę dokonywania wyborów, a także poszanowanie niezależności osoby,
248
(b) niedyskryminacja,
(c)
pełne i skuteczne uczestnictwo w społeczeństwie i integracja społeczna,
(d) poszanowanie odmienności i akceptacja osób niepełnosprawnych, jako mających wkład w różnorodność rodziny ludzkiej i będących częścią ludzkości,
(e)
równość szans,
(f)
dostępność,
(g) równość mężczyzn i kobiet,
(h) poszanowanie rozwijających się zdolności niepełnosprawnych dzieci oraz poszanowanie prawa dzieci niepełnosprawnych do zachowania tożsamości.
Artykuł 4
Obowiązki ogólne
1.
Państwa Strony zobowiązują się do zapewnienia i popierania pełnej realizacji
wszystkich praw człowieka i podstawowych wolności wszystkich osób niepełnosprawnych, bez jakiejkolwiek dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność.
W tym celu Państwa Strony zobowiązują się do:
(a) przyjęcia wszelkich odpowiednich środków ustawodawczych, administracyjnych i innych w celu wykonywania praw uznanych w niniejszej
Konwencji,
(b) podejmowania wszelkich odpowiednich środków, w tym ustawodawczych,
w celu zmiany lub uchylenia obowiązujących ustaw, rozporządzeń, zwyczajów i praktyk, które dyskryminują osoby niepełnosprawne,
(c) uwzględniania wymogu ochrony i popierania praw człowieka w odniesieniu do osób niepełnosprawnych w każdej polityce i programach
działania,
(d) powstrzymywania się od angażowania się w jakiekolwiek działania lub
praktyki, które są niezgodne z niniejszą Konwencją i zapewnienia, by
władze i instytucje publiczne działały zgodnie z niniejszą Konwencją,
(e) podejmowania wszelkich odpowiednich działań w celu likwidacji dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność przez jakąkolwiek osobę, organizację lub prywatne przedsiębiorstwo,
(f) podejmowania lub popierania badań i rozwoju oraz dostępności i korzystania z towarów, usług, wyposażenia i urządzeń uniwersalnie zaprojektowanych, zgodnie z definicją zawartą w art. 2 niniejszej Konwencji,
które powinny wymagać możliwie jak najmniejszych dostosowań i ponoszenia jak najmniejszych kosztów, w celu zaspokojenia szczególnych
potrzeb osób niepełnosprawnych, a także do popierania zasady uniwersalnego projektowania przy tworzeniu norm i wytycznych,
(g) podejmowania lub popierania badań i rozwoju oraz popierania dostępności i wykorzystania nowych technologii, w tym technologii informacyjno-
249
INNE DOKUMENTY
komunikacyjnych, przedmiotów wspierających poruszanie się, urządzeń
i wspomagających technologii, odpowiednich dla osób niepełnosprawnych, traktując priorytetowo technologie dostępne po przystępnych
cenach;
(h) zapewniania osobom niepełnosprawnym dostępnej informacji o przedmiotach wspierających poruszanie się, urządzeniach i wspomagających
technologiach, w tym nowych technologiach, a także o innych formach
pomocy, usług i ułatwień,
(i) popierania szkoleń specjalistów i personelu pracującego z osobami niepełnosprawnymi w zakresie praw uznanych w niniejszej Konwencji, tak aby
lepiej świadczone były pomoc i usługi gwarantowane przez te prawa.
2.
W odniesieniu do praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych, każde
z Państw Stron zobowiązuje się podjąć kroki, wykorzystując maksymalnie dostępne mu środki i, gdy to potrzebne, w ramach współpracy międzynarodowej,
w celu stopniowego osiągnięcia pełnej realizacji tych praw, bez uszczerbku dla
tych zobowiązań zawartych w niniejszej Konwencji, które mają skutek natychmiastowy, zgodnie z prawem międzynarodowym.
3.
Przy tworzeniu i wdrażaniu ustawodawstwa i polityki celem wprowadzenia w życie niniejszej Konwencji, a także w toku podejmowania decyzji w zakresie spraw
związanych z osobami niepełnosprawnymi, Państwa Strony będą ściśle konsultować się z osobami niepełnosprawnymi, a także angażować te osoby, w tym niepełnosprawne dzieci, w wymienione procesy, za pośrednictwem reprezentujących je organizacji.
4.
Żadne z postanowień niniejszej Konwencji nie narusza jakichkolwiek rozwiązań,
które lepiej sprzyjają realizacji praw osób niepełnosprawnych, a które przewiduje ustawodawstwo Państwa Strony lub prawo międzynarodowe obowiązujące to Państwo. Żadne z praw człowieka i podstawowych wolności uznanych lub
istniejących w którymkolwiek z Państw Stron niniejszej Konwencji na podstawie ustaw, konwencji, rozporządzeń lub zwyczaju nie może być ograniczone lub
uchylone pod pretekstem, że niniejsza Konwencja nie uznaje takich praw lub
wolności, lub uznaje je w węższym zakresie.
5.
Postanowienia niniejszej Konwencji rozciągają się na wszystkie części państw federalnych, bez jakichkolwiek ograniczeń lub wyjątków.
Artykuł 5
Równość i niedyskryminacja
1.
Państwa Strony uznają, że wszyscy ludzie są równi wobec prawa i są uprawnieni,
bez jakiejkolwiek dyskryminacji, do jednakowej ochrony prawnej i jednakowych
korzyści wynikających z prawa.
2.
Państwa Strony zakażą jakiejkolwiek dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność i zagwarantują osobom niepełnosprawnym jednakową dla wszystkich
i skuteczną ochronę przed dyskryminacją z jakichkolwiek względów.
250
3.
W celu popierania równości i likwidacji dyskryminacji, Państwa Strony podejmą
wszelkie odpowiednie kroki celem zapewnienia racjonalnych usprawnień.
4.
Za dyskryminację w rozumieniu niniejszej Konwencji nie będą uważane szczególne środki, które są niezbędne celem przyśpieszenia osiągnięcia lub zagwarantowania faktycznej równości osób niepełnosprawnych.
Artykuł 6
Niepełnosprawne kobiety
1.
Państwa Strony uznają, że niepełnosprawne kobiety i dziewczęta są narażone na
wieloraką dyskryminację i, w związku z tym, podejmą środki w celu zapewnienia
pełnego i równego korzystania przez nie ze wszystkich praw człowieka i podstawowych wolności.
2.
Państwa Strony podejmą wszelkie odpowiednie środki, aby zapewnić pełen rozwój, awans i wzmocnienie pozycji kobiet, w celu zagwarantowania im możliwości wykonywania i korzystania z praw człowieka i podstawowych wolności ustanowionych w niniejszej Konwencji.
Artykuł 7
Niepełnosprawne dzieci
1.
Państwa Strony podejmą wszelkie niezbędne środki w celu zapewnienia pełnego
korzystania przez niepełnosprawne dzieci ze wszystkich praw człowieka i podstawowych wolności, na zasadach równości z innymi dziećmi.
2.
We wszystkich działaniach dotyczących dzieci niepełnosprawnych należy przede
wszystkim kierować się najlepszym interesem dziecka.
3.
Państwa Strony zapewnią niepełnosprawnym dzieciom prawo swobodnego
wyrażania poglądów we wszystkich sprawach ich dotyczących, przyjmując je
z należytą wagą, stosownie do wieku i dojrzałości dzieci, na zasadach równości
z innymi dziećmi oraz zapewnią dzieciom pomoc w wykonywaniu tego prawa,
odpowiednio do ich niepełnosprawności i wieku.
Artykuł 8
Podnoszenie świadomości
1.
Państwa Strony zobowiązują się podjąć natychmiastowe, skuteczne i odpowiednie działania w celu:
(a) podniesienia świadomości społeczeństwa, w tym na poziomie rodziny, w sprawach dotyczących osób niepełnosprawnych, a także działania na rzecz wzmacniania poszanowania praw i godności osób
niepełnosprawnych,
251
INNE DOKUMENTY
(b) zwalczania stereotypów, uprzedzeń i szkodliwych praktyk wobec osób
niepełnosprawnych, w tym ze względu na płeć i wiek, we wszystkich
dziedzinach życia,
(c) promowania świadomości zdolności i wkładu osób niepełnosprawnych.
2.
Do działań podejmowanych w tym celu należy:
(a) inicjowanie i prowadzenie skutecznych kampanii nastawionych na podnoszenie poziomu świadomości społecznej, aby:
(i) pielęgnować wrażliwość na prawa osób niepełnosprawnych,
(ii) popierać pozytywne postrzeganie i większą świadomość społeczną
wobec osób niepełnosprawnych,
(iii) popierać uznawanie umiejętności, zasług i zdolności osób niepełnosprawnych oraz ich wkładu w miejscu pracy i na rynku pracy;
(b) wpajanie, na wszystkich szczeblach systemu edukacji, z uwzględnieniem
wszystkich dzieci od najwcześniejszych lat, postawy poszanowania praw
(c) zachęcanie wszystkich środków masowego przekazu do przedstawiania
wizerunku osób niepełnosprawnych w sposób zgodny z celem niniejszej
Konwencji;
(d) popieranie programów podnoszenia świadomości w sprawach dotyczących osób niepełnosprawnych i praw osób niepełnosprawnych.
Artykuł 9
Dostępność
1.
Aby umożliwić osobom niepełnosprawnym samodzielne funkcjonowanie i pełne uczestnictwo we wszystkich aspektach życia, Państwa Strony podejmą odpowiednie środki w celu zapewnienia osobom niepełnosprawnym, na zasadach
równości z innymi osobami, dostępu do środowiska fizycznego, środków transportu, informacji i komunikacji, w tym technologii i systemów informacyjnych
i komunikacyjnych, a także do innych urządzeń i usług, powszechnie dostępnych
lub powszechnie zapewnianych, zarówno na obszarach miejskich, jak i wiejskich.
Środki te, obejmujące rozpoznanie i eliminację przeszkód i barier w zakresie dostępności, stosują się między innymi do:
(a) budynków, dróg, transportu oraz innych urządzeń wewnętrznych i zewnętrznych, w tym szkół, mieszkań, instytucji zapewniających opiekę
medyczną i miejsc pracy,
(b) informacji, komunikacji i innych usług, w tym usług elektronicznych
i służb ratowniczych.
2.
Państwa Strony podejmą również odpowiednie środki w celu:
(a) opracowywania, ogłaszania i monitorowania wdrażania norm minimalnych i wytycznych w sprawie dostępności urządzeń i usług ogólnie dostępnych lub powszechnie zapewnianych,
(b) zapewnienia, by instytucje prywatne, które oferują urządzenia i usługi
ogólnie dostępne lub powszechnie zapewniane, uwzględniały wszystkie
aspekty ich dostępności dla osób niepełnosprawnych,
252
(c)
zapewnienia szkolenia wszystkich zainteresowanych na temat dostępności dla osób niepełnosprawnych,
(d) zapewnienia w ogólnodostępnych budynkach i innych obiektach oznakowania w alfabecie Braille’a oraz w formach łatwych do czytania
i zrozumienia,
(e) zapewnienia pomocy i pośrednictwa ze strony innych osób lub zwierząt, w tym przewodników, lektorów i profesjonalnych tłumaczy języka
migowego, w celu ułatwienia dostępu do ogólnodostępnych budynków
i innych obiektów,
(f) popierania innych odpowiednich form pomocy i wsparcia osób niepełnosprawnych, w celu zapewnienia im dostępu do informacji,
(g) popierania dostępu osób niepełnosprawnych do nowych technologii
i systemów informacyjno-komunikacyjnych, w tym do Internetu,
(h) popierania, od wstępnego etapu, projektowania, rozwoju, produkcji
i dystrybucji dostępnych technologii i systemów informacyjno-komunikacyjnych, tak aby te technologie i systemy były dostępne po minimalnych kosztach.
Artykuł 10
Prawo do życia
Państwa Strony potwierdzają, że każda istota ludzka ma przyrodzone prawo do życia
i podejmą wszelkie niezbędne środki w celu zapewnienia osobom niepełnosprawnym
skutecznego korzystania z tego prawa, na zasadach równości z innymi osobami.
Artykuł 11
Sytuacje zagrożenia i sytuacje wymagające pomocy humanitarnej
Państwa Strony podejmą, zgodnie ze swoimi zobowiązaniami wynikającymi z prawa
międzynarodowego, w tym międzynarodowego prawa humanitarnego oraz międzynarodowego prawa praw człowieka, wszelkie niezbędne środki w celu zapewnienia
ochrony i bezpieczeństwa osób niepełnosprawnych w sytuacjach zagrożenia, w tym
w sytuacjach konfliktu zbrojnego, sytuacjach wymagających pomocy humanitarnej
i w przypadku klęsk żywiołowych
Artykuł 12
Równość wobec prawa
1.
Państwa Strony potwierdzają, że osoby niepełnosprawne mają prawo do uznania
ich podmiotowości prawnej.
2.
Państwa Strony uznają, że osoby niepełnosprawne mają zdolność prawną, na zasadach równości z innymi osobami, we wszystkich aspektach życia.
3.
Państwa Strony podejmą odpowiednie środki w celu zapewnienia osobom niepełnosprawnym dostępu do wsparcia, którego mogą potrzebować przy wykonywaniu zdolności prawnej.
253
INNE DOKUMENTY
4.
Państwa Strony zagwarantują, że wszelkie środki związane z wykonywaniem
zdolności prawnej obejmować będą odpowiednie i skuteczne zabezpieczenia
w celu zapobiegania nadużyciom, zgodnie z międzynarodowym prawem praw
człowieka. Takie zabezpieczenia zapewnią, że środki związane z wykonywaniem
zdolności prawnej będą respektowały prawa, wolę i preferencje osoby, będą wolne od konfliktu interesów i bezprawnych nacisków, będą proporcjonalne i dostosowane do sytuacji danej osoby, będą stosowane przez możliwie najkrótszy czas
i będą podlegały stałemu przeglądowi przez właściwe, niezależne i bezstronne
władze lub organ sądowy. Zabezpieczenia powinny być proporcjonalne do stopnia, w jakim takie środki wpływają na prawa i interesy danej osoby.
5.
Państwa Strony podejmą wszelkie odpowiednie i efektywne środki, z uwzględnieniem postanowień niniejszego artykułu, celem zagwarantowania równego
prawa osób niepełnosprawnych do posiadania i dziedziczenia własności, kontroli nad własnymi sprawami finansowymi oraz do jednakowego dostępu do pożyczek bankowych, hipotecznych i innych form kredytów oraz zapewnią, że osoby
niepełnosprawne nie będą samowolnie pozbawiane własności.
Artykuł 13
Dostęp do wymiaru sprawiedliwości
1.
Państwa Strony zapewnią osobom niepełnosprawnym, na zasadach równości
z innymi osobami, skuteczny dostęp do wymiaru sprawiedliwości, w tym poprzez zapewnienie dostosowań proceduralnych i dostosowań odpowiednio do
ich wieku, w celu ułatwienia pełnienia efektywnej roli bezpośrednich i pośrednich uczestników, w tym w charakterze świadków, we wszelkich postępowaniach
prawnych, włączając śledztwo i inne formy postępowania przygotowawczego.
2.
Aby wesprzeć gwarancje skutecznego dostępu osób niepełnosprawnych do wymiaru sprawiedliwości, na zasadach równości z innymi osobami, Państwa Strony
będą popierać odpowiednie szkolenie osób pracujących w administracji wymiaru sprawiedliwości, w tym pracowników policji i więziennictwa.
Artykuł 14
Wolność i bezpieczeństwo osobiste
1.
Państwa Strony zapewnią, by osoby niepełnosprawne, na zasadach równości
z innymi osobami:
(a) korzystały z prawa do wolności i bezpieczeństwa osobistego,
(b) nie były pozbawiane wolności bezprawnie lub samowolnie, a także, by
każde pozbawienie wolności było zgodne z prawem oraz że niepełnosprawność w żadnym przypadku nie będzie uzasadniać pozbawienia
wolności.
2.
Państwa Strony zapewnią osobom niepełnosprawnym, które zostaną pozbawione wolności w drodze jakiegokolwiek postępowania, prawo, na zasadach równości z innymi osobami, do gwarancji zgodnych z międzynarodowym prawem
254
praw człowieka i traktowanie zgodne z celami i zasadami niniejszej Konwencji,
włączając w to zapewnienie racjonalnych usprawnień.
Artykuł 15
Wolność od tortur lub okrutnego, nieludzkiego albo
poniżającego traktowania lub karania
1.
Nikt nie będzie poddany torturom lub okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu lub karaniu. W szczególności, nikt nie będzie poddany, bez
swobodnie wyrażonej zgody, eksperymentom medycznym lub naukowym.
2.
Państwa Strony podejmą skuteczne środki ustawodawcze, administracyjne, sądowe i inne w celu zapobiegania, na zasadach równości z innymi osobami, poddawaniu osób niepełnosprawnych torturom lub okrutnemu, nieludzkiemu lub
poniżającemu traktowaniu lub karaniu.
Artykuł 16
Wolność od wykorzystywania, przemocy i nadużyć
1.
Państwa Strony podejmą wszelkie odpowiednie środki ustawodawcze, administracyjne, społeczne, w dziedzinie edukacji i inne w celu ochrony osób niepełnosprawnych, zarówno w domu, jak i poza nim, przed wszelkimi formami
wykorzystywania, przemocy i nadużyć, z uwzględnieniem aspektów związanych
z płcią.
2.
Państwa Strony podejmą również wszelkie odpowiednie środki w celu zapobiegania wszelkim formom wykorzystywania, przemocy i nadużyć, poprzez zapewnienie osobom niepełnosprawnym, ich rodzinom oraz opiekunom, między innymi, właściwych form pomocy i wsparcia odpowiednich ze względu na płeć
i wiek, w tym poprzez zapewnienie informacji i edukacji na temat unikania,
rozpoznawania i zgłaszania przypadków wykorzystywania, przemocy i nadużyć.
Państwa Strony zapewnią, by usługi w zakresie ochrony były dostosowane do
wieku, płci i niepełnosprawności. 3. Aby zapobiegać wszelkim formom wykorzystywania, przemocy i nadużyć, Państwa Strony zapewnią, że wszelkie ułatwienia
i programy mające służyć osobom niepełnosprawnym będą efektywnie monitorowane przez niezależne władze.
4.
Państwa Strony podejmą wszelkie odpowiednie środki w celu wspierania powrotu do zdrowia fizycznego i psychicznego oraz w zakresie zdolności poznawczych,
a także wspierania rehabilitacji i społecznej reintegracji osób niepełnosprawnych,
które stały się ofiarami jakiejkolwiek formy wykorzystywania, przemocy i nadużyć, w tym poprzez zapewnienie usług w zakresie ochrony. Proces powrotu do
zdrowia i reintegracja powinny następować w środowisku sprzyjającym zdrowiu,
dobrobytowi, szacunkowi dla samego siebie, godności i samodzielności osoby
oraz powinny uwzględniać potrzeby wynikające z płci i wieku.
255
INNE DOKUMENTY
5.
Państwa Strony ustanowią skuteczne ustawodawstwo i politykę, w tym ustawodawstwo i politykę na rzecz kobiet i dzieci, w celu zapewnienia, że przypadki wykorzystywania, przemocy i nadużyć wobec osób niepełnosprawnych będą identyfikowane, badane i, gdy to właściwe, ścigane.
Artykuł 17
Ochrona integralności osobistej
Każda osoba niepełnosprawna ma prawo do poszanowania jej integralności fizycznej
i psychicznej, na zasadach równości z innymi osobami.
Artykuł 18
Swoboda przemieszczania się i obywatelstwo
1.
Państwa Strony uznają prawo osób niepełnosprawnych do swobody przemieszczania się, swobody wyboru miejsca zamieszkania i do obywatelstwa, na zasadach równości z innymi osobami, między innymi poprzez zapewnienie, że osoby
niepełnosprawne:
(a) będą miały prawo nabyć i zmienić obywatelstwo i nie będą pozbawiane
obywatelstwa samowolnie lub ze względu na niepełnosprawność,
(b) nie będą pozbawiane, ze względu na niepełnosprawność, zdolności do
uzyskania, posiadania i korzystania z dokumentu poświadczającego
obywatelstwo lub innego dokumentu tożsamości, ani zdolności do korzystania z odpowiednich procedur, takich jak procedury imigracyjne,
które mogą być konieczne celem ułatwienia korzystania z prawa do swobody przemieszczania się,
(c) będą mogły swobodnie opuścić jakikolwiek kraj, włączając w to swój
własny,
(d) nie będą pozbawiane, samowolnie lub ze względu na niepełnosprawność, prawa wjazdu do własnego kraju.
2.
Niepełnosprawne dzieci będą rejestrowane niezwłocznie po urodzeniu i od urodzenia mają prawo do nazwiska, prawo do nabycia obywatelstwa oraz, w miarę
możliwości, mają prawo znać rodziców i podlegać ich opiece.
Artykuł 19
Prowadzenie życia samodzielnie i przy włączeniu w społeczność
Państwa Strony niniejszej Konwencji uznają równe prawo wszystkich osób niepełnosprawnych do życia w społeczności, wraz z prawem dokonywania takich samych
wyborów, jakie przysługuje innym osobom oraz podejmą efektywne i odpowiednie
środki w celu ułatwienia pełnego korzystania przez osoby niepełnosprawne z tego prawa oraz w celu pełnej integracji i uczestnictwa w życiu społeczności, w tym poprzez
zapewnienie, że:
256
(a)
osoby niepełnosprawne będą miały możliwość wyboru miejsca zamieszkania
i podjęcia decyzji co do tego, gdzie i z kim będą mieszkać, na zasadach równości
z innymi osobami, a także, że nie będą zobowiązane do mieszkania w szczególnych warunkach,
(b)
osoby niepełnosprawne będą miały dostęp do szerokiego zakresu usług świadczonych w domu, w miejscu zamieszkania i innych usług wsparcia świadczonych w ramach społeczności lokalnej, w tym pomoc osobistą niezbędną do życia i włączenia w społeczność, a także celem zapobiegania izolacji lub segregacji
społecznej,
(c)
świadczone w społeczności lokalnej usługi i urządzenia dla ogółu ludności będą
dostępne dla osób niepełnosprawnych, na zasadach równości z innymi osobami
oraz będą odpowiadać ich potrzebom.
Artykuł 20
Mobilność
Państwa Strony podejmą skuteczne środki celem umożliwienia osobom niepełnosprawnym mobilności osobistej i możliwie największej samodzielności w tym zakresie, między innymi poprzez:
(a)
ułatwianie mobilności osób niepełnosprawnych, w sposób i w czasie przez nie
wybranym i po przystępnej cenie,
(b) ułatwianie osobom niepełnosprawnym dostępu do wysokiej jakości przedmiotów wspierających poruszanie się, urządzeń, wspomagających technologii oraz
do pomocy i pośrednictwa ze strony innych osób lub zwierząt, w tym poprzez ich
udostępnianie po przystępnej cenie,
(c)
zapewnianie osobom niepełnosprawnym i wyspecjalizowanemu personelowi
pracującemu z osobami niepełnosprawnymi szkolenia w zakresie umiejętności
poruszania się,
(d) zachęcanie jednostek wytwarzających przedmioty wspierające poruszanie się,
urządzenia i wspomagające technologie, do uwzględniania wszystkich aspektów
mobilności osób niepełnosprawnych.
Artykuł 21
Wolność wypowiadania się i wyrażania opinii oraz dostęp do informacji
Państwa Strony podejmą wszelkie odpowiednie środki, aby osoby niepełnosprawne
mogły korzystać z prawa do wolności wypowiadania się i wyrażania opinii, w tym
wolności poszukiwania, otrzymywania i rozpowszechniania informacji i poglądów, na
zasadach równości z innymi osobami i poprzez wszelkie formy komunikacji według
ich wyboru, zgodnie z definicją zawartą w art. 2 niniejszej Konwencji, między innymi
poprzez:
257
INNE DOKUMENTY
(a)
dostarczanie osobom niepełnosprawnym informacji przeznaczonych dla ogółu
ludzi, w dostępnych dla nich formach i technologiach, odpowiednio do różnych
rodzajów niepełnosprawności, na czas i bez dodatkowych kosztów,
(b) akceptowanie i ułatwianie korzystania przez osoby niepełnosprawne w stosunkach urzędowych z języków migowych, alfabetu Braille’a, komunikacji wspomagającej (augmentatywnej) i alternatywnej oraz wszelkich innych dostępnych
środków, sposobów i form komunikowania się przez osoby niepełnosprawne,
według ich wyboru,
(c)
nakłanianie instytucji prywatnych, które świadczą usługi dla ogółu ludzi, w tym
przez Internet, do dostarczania informacji i usług w formie dostępnej i użytecznej dla osób niepełnosprawnych,
(d) zachęcanie środków masowego przekazu, w tym dostawców informacji przez Internet, do zapewnienia, by ich usługi były dostępne dla osób niepełnosprawnych,
(e
uznanie i popieranie korzystania z języków migowych.
Artykuł 22
Poszanowanie prywatności
1.
Żadna osoba niepełnosprawna, bez względu na jej miejsce zamieszkania lub warunki mieszkaniowe, nie może być narażona na samowolną lub bezprawną ingerencję w jej życie prywatne, sprawy rodzinne, dom lub korespondencję, czy
innego typu komunikację międzyludzką, ani też na bezprawne zamachy na jej
cześć i reputację. Osoby niepełnosprawne mają prawo do ochrony prawnej przed
tego rodzaju ingerencjami i zamachami.
2.
Państwa Strony będą chronić poufność informacji osobistych, o zdrowiu i rehabilitacji osób niepełnosprawnych, na zasadach równości z innymi osobami.
Artykuł 23
Poszanowanie domu i rodziny
1.
Państwa Strony podejmą efektywne i odpowiednie środki w celu likwidacji dyskryminacji osób niepełnosprawnych we wszystkich sprawach dotyczących małżeństwa, rodziny, rodzicielstwa i związków, na zasadach równości z innymi osobami, w taki sposób, aby zapewnić:
(a) uznanie prawa wszystkich osób niepełnosprawnych, które są w odpowiednim do zawarcia małżeństwa wieku, do zawarcia małżeństwa i do
założenia rodziny, na podstawie swobodnie wyrażonej i pełnej zgody
przyszłych małżonków,
(b) uznanie praw osób niepełnosprawnych do podejmowania swobodnych
i odpowiedzialnych decyzji o liczbie i czasie urodzenia dzieci oraz do
dostępu do dostosowanych do wieku informacji i edukacji dotyczących
258
(c)
reprodukcji i planowania rodziny, a także do środków niezbędnych, by
mogły korzystać z tych praw,
zachowanie zdolności rozrodczych przez osoby niepełnosprawne, w tym
przez dzieci, na zasadach równości z innymi osobami.
2.
Państwa Strony zagwarantują prawa i obowiązki osób niepełnosprawnych w zakresie opieki nad dziećmi, kurateli, powiernictwa, adopcji lub podobnych instytucji, jeśli takie instytucje przewiduje ustawodawstwo krajowe; we wszystkich przypadkach nadrzędne będzie dobro dziecka. Państwa Strony zapewnią
osobom niepełnosprawnym odpowiednią pomoc w wykonywaniu obowiązków
związanych z wychowywaniem dzieci.
3.
Państwa Strony zapewnią dzieciom niepełnosprawnym jednakowe prawa w zakresie życia rodzinnego. Mając na uwadze realizację tych praw i w celu zapobiegania ukrywaniu, porzuceniu, zaniedbywaniu i segregacji dzieci niepełnosprawnych, Państwa Strony dostarczać będą odpowiednio wcześnie i wszechstronne
informacje, usługi i pomoc dzieciom niepełnosprawnym i ich rodzinom.
4.
Państwa Strony zapewnią, że dziecko nie będzie odłączane od rodziców bez ich
zgody, z wyjątkiem sytuacji, kiedy właściwe władze, podlegające kontroli sądowej, postanowią, zgodnie z obowiązującym prawem i procedurami, że takie
odłączenie jest konieczne ze względu na najlepszy interes dziecka. W żadnym
przypadku nie można odłączać dziecka od rodziców z powodu jego niepełnosprawności lub niepełnosprawności jednego lub obojga rodziców.
5.
W przypadku, gdy najbliższa rodzina nie jest w stanie sprawować opieki nad
dzieckiem niepełnosprawnym, Państwa Strony podejmą wszelkie wysiłki, aby
zapewnić alternatywną opiekę przez dalszą rodzinę, a jeżeli okaże się to niemożliwe, w środowisku rodzinnym w ramach społeczności.
Artykuł 24
Edukacja
1.
Państwa Strony uznają prawo osób niepełnosprawnych do edukacji. W celu realizacji tego prawa bez dyskryminacji i na zasadach równych szans, Państwa Strony zapewnią integracyjny system kształcenia na wszystkich poziomach edukacji
i w kształceniu ustawicznym, zmierzające do:
(a) pełnego rozwoju potencjału oraz poczucia godności i własnej wartości, a także wzmocnienia poszanowania praw człowieka, podstawowych
wolności i różnorodności ludzkiej,
(b) rozwijania przez osoby niepełnosprawne ich osobowości, talentów i kreatywności, a także zdolności umysłowych i fizycznych, przy pełnym wykorzystaniu ich możliwości,
(c) umożliwienia osobom niepełnosprawnym efektywnego udziału w wolnym społeczeństwie.
2. Realizując to prawo, Państwa Strony zapewnią, że:
INNE DOKUMENTY
259
(a) osoby niepełnosprawne nie będą wykluczane z powszechnego systemu
edukacji ze względu na niepełnosprawność, a także, że dzieci niepełnosprawne nie będą wykluczane, ze względu na niepełnosprawność, z bezpłatnego i obowiązkowego nauczania na poziomie podstawowym lub
z nauczania na poziomie średnim,
(b) osoby niepełnosprawne będą korzystać z integracyjnego, bezpłatnego
nauczania obowiązkowego wysokiej jakości, na poziomie podstawowym
i średnim, na zasadach równości z innymi osobami, w społecznościach,
w których żyją,
(c) wprowadzane będą racjonalne usprawnienia, zgodnie z indywidualnymi
potrzebami,
(d) osoby niepełnosprawne będą uzyskiwać niezbędne wsparcie, w ramach powszechnego systemu edukacji, celem ułatwienia ich skutecznej
edukacji,
(e) stosowane będą skuteczne środki zindywidualizowanego wsparcia w środowisku, które zmaksymalizuje rozwój edukacyjny i społeczny, zgodnie
z celem pełnej integracji.
3.
Państwa Strony umożliwią osobom niepełnosprawnym zdobycie umiejętności
życiowych i społecznych, aby ułatwić im pełny i równy udział w edukacji i jako
członkom społeczności. W tym celu Państwa Strony będą podejmować odpowiednie środki, w tym:
(a) ułatwianie nauki alfabetu Braille’a, alternatywnego pisma, wspomagających (augmentatywnych) i alternatywnych sposobów, środków i form
komunikacji i orientacji oraz umiejętności poruszania się, a także ułatwianie wsparcia ze strony osób im podobnych i doradztwa,
(b) ułatwianie nauki języka migowego i popieranie tożsamości językowej
społeczności osób głuchych,
(c) zapewnienie, że edukacja osób, w szczególności dzieci, które są niewidome, głuche lub głuchoniewidome będzie prowadzona w najodpowiedniejszych językach i przy pomocy sposobów i środków komunikacji
najodpowiedniejszych dla jednostki, a także w środowisku, które zmaksymalizuje rozwój edukacyjny i społeczny.
4.
Aby wesprzeć realizację tego prawa, Państwa Strony podejmą odpowiednie środki w celu zatrudnienia nauczycieli, w tym nauczycieli niepełnosprawnych, którzy
mają kwalifikacje w zakresie używania języka migowego i/lub alfabetu Braille’a, oraz w celu wyszkolenia specjalistów i personelu pracujących na wszystkich
szczeblach edukacji. Takie szkolenie będzie obejmować wiedzę na temat problemów niepełnosprawności i korzystanie ze wspomagających (augmentatywnych)
i alternatywnych sposobów, środków i form komunikacji, technik i materiałów
edukacyjnych, w celu wspierania osób niepełnosprawnych.
5.
Państwa Strony zapewnią, że osoby niepełnosprawne będą miały dostęp do powszechnego szkolnictwa wyższego, szkolenia zawodowego, kształcenia dorosłych
i kształcenia ustawicznego, bez dyskryminacji i na zasadach równości z innymi
260
osobami. W tym celu Państwa Strony zapewnią, że zapewnione będą racjonalne
usprawnienia dla osób niepełnosprawnych.
Artykuł 25
Zdrowie
Państwa Strony uznają, że osoby niepełnosprawne mają prawo do korzystania z najwyższego osiągalnego poziomu ochrony zdrowia, bez dyskryminacji ze względu na
niepełnosprawność. Państwa Strony podejmą wszelkie odpowiednie środki w celu zapewnienia osobom niepełnosprawnym dostępu do usług zdrowotnych biorących pod
uwagę szczególnie wymogi związane z płcią, w tym rehabilitacji zdrowotnej. W szczególności, Państwa Strony:
(a)
zapewnią osobom niepełnosprawnym taki sam jak w przypadku innych osób zakres, jakość i standard bezpłatnej lub zapewnianej po przystępnych cenach opieki zdrowotnej i programów zdrowotnych, w tym w zakresie zdrowia seksualnego
i prokreacyjnego oraz adresowanych do całej populacji programów w zakresie
zdrowia publicznego,
(b) zapewnią te usługi zdrowotne, które są potrzebne osobom niepełnosprawnym,
szczególnie ze względu na ich niepełnosprawność, w tym wczesne rozpoznawanie i leczenie, jeżeli jest potrzebne, a także usługi mające na celu ograniczenie
i zapobieganie dalszej niepełnosprawności, w tym dzieci i osób starszych,
(c)
zapewnią świadczenie tych usług zdrowotnych, możliwie blisko społeczności,
w których żyją osoby niepełnosprawne, w tym na obszarach wiejskich,
(d) zobowiążą osoby wykonujące zawody medyczne do zapewniania osobom niepełnosprawnym, w tym na podstawie swobodnie wyrażonej i świadomej zgody,
opieki takiej samej jakości jak innym osobom poprzez, między innymi, podnoszenie świadomości w zakresie praw człowieka, godności, niezależności i potrzeb
osób niepełnosprawnych przy wykorzystaniu szkoleń i poprzez rozpowszechnianie norm etycznych w publicznej i prywatnej opiece zdrowotnej,
(e)
zakażą dyskryminacji osób niepełnosprawnych w zakresie ubezpieczenia zdrowotnego, a także ubezpieczenia na życie, jeśli takie ubezpieczenie jest dozwolone
przez ustawodawstwo krajowe, zaś ubezpieczenia te będą zapewnione w sposób
sprawiedliwy i rozsądny,
(f)
będą zapobiegać przypadkom odmowy udzielenia, ze względu na niepełnosprawność, opieki zdrowotnej lub usług zdrowotnych, albo pożywienia i płynów.
Artykuł 26
Habilitacja i rehabilitacja
1.
Państwa Strony podejmą skuteczne i odpowiednie środki, uwzględniając wsparcie wzajemnie udzielane sobie przez osoby niepełnosprawne oraz wsparcie
261
INNE DOKUMENTY
udzielane przez inne osoby, w celu umożliwienia osobom niepełnosprawnym
uzyskania i utrzymania możliwie największej niezależności, pełnych zdolności
fizycznych, intelektualnych, społecznych i zawodowych oraz pełnej integracji
i udziału we wszystkich aspektach życia społecznego. W tym celu, Państwa Strony zorganizują, wzmocnią i rozwiną usługi i programy w zakresie wszechstronnej habilitacji i rehabilitacji, w szczególności w obszarze zdrowia, zatrudnienia,
edukacji i usług socjalnych, w taki sposób, aby usługi i programy:
(a) były dostępne od możliwie najwcześniejszego etapu i były oparte na multidyscyplinarnej ocenie indywidualnych potrzeb i potencjału,
(b) wspierały uczestnictwo i integrację w społeczeństwie oraz włączenie
we wszystkie aspekty życia społecznego, były dobrowolne i osiągalne dla
osób niepełnosprawnych możliwie blisko ich społeczności, w tym na obszarach wiejskich,
2.
Państwa Strony będą popierać rozwój szkolenia wstępnego i ustawicznego specjalistów i personelu pracujących w usługach habilitacji i rehabilitacji.
3.
Państwa Strony będą promować dostępność, znajomość i korzystanie ze wspomagających urządzeń i technologii, zaprojektowanych dla osób niepełnosprawnych, w zakresie habilitacji i rehabilitacji.
Artykuł 27
Praca i zatrudnienie
1.
Państwa Strony uznają prawo osób niepełnosprawnych do pracy, na zasadach
równości z innymi osobami; obejmuje to prawo do możliwości zarabiania na życie poprzez pracę swobodnie wybraną lub przyjętą na rynku pracy oraz w otwartym, integracyjnym i dostępnym dla osób niepełnosprawnych środowisku pracy.
Państwa Strony będą chronić i popierać realizację prawa do pracy, również tych
osób, które staną się niepełnosprawne w okresie zatrudnienia, poprzez podjęcie
odpowiednich kroków, w tym na drodze ustawodawczej, między innymi w celu:
(a) zakazania dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność w odniesieniu do wszelkich kwestii dotyczących wszystkich form zatrudnienia,
w tym w zakresie warunków rekrutacji, przyjmowania do pracy i zatrudnienia, kontynuacji zatrudnienia, awansu zawodowego oraz bezpiecznych i higienicznych warunków pracy,
(b) ochrony praw osób niepełnosprawnych, na zasadach równości z innymi
osobami, do sprawiedliwych i korzystnych warunków pracy, w tym do
równych szans na pracę i jednakowego wynagrodzenia za pracę jednakowej wartości, bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, włączając w to ochronę przed molestowaniem i zadośćuczynienie za doznane
krzywdy,
(c) zapewnienia, by osoby niepełnosprawne korzystały z prawa do pracy
i z prawa do organizowania się w związki zawodowe, na zasadach równości z innymi osobami,
(d) umożliwienia osobom niepełnosprawnym skutecznego dostępu do powszechnych programów poradnictwa technicznego i zawodowego,
262
usług pośrednictwa pracy oraz szkolenia zawodowego i kształcenia
ustawicznego,
(e) popierania możliwości zatrudnienia i rozwoju zawodowego osób niepełnosprawnych na rynku pracy oraz pomocy w znalezieniu, uzyskaniu
i utrzymaniu zatrudnienia oraz powrocie do zatrudnienia,
(f) popierania możliwości samozatrudnienia, przedsiębiorczości, rozwoju
spółdzielni i zakładania własnego przedsiębiorstwa,
(g) zatrudniania osób niepełnosprawnych w sektorze publicznym,
(h) popierania zatrudniania osób niepełnosprawnych w sektorze prywatnym, poprzez odpowiednią politykę i środki, które mogą obejmować
programy działań pozytywnych, zachęty i inne działania,
(i) zapewnienia wprowadzania racjonalnych usprawnień dla osób niepełnosprawnych w miejscu pracy,
(j) popierania zdobywania przez osoby niepełnosprawne doświadczenia zawodowego na otwartym rynku pracy,
(k) popierania programów rehabilitacji zawodowej, utrzymania pracy i powrotu do pracy, adresowanych do osób niepełnosprawnych.
2.
Państwa Strony zagwarantują, że osoby niepełnosprawne nie będą utrzymywane
w stanie niewolnictwa albo poddaństwa i będą chronione, na zasadach równości
z innymi osobami, przed pracą przymusową lub obowiązkową.
Artykuł 28
Odpowiedni poziom życia i ochrona socjalna
1.
Państwa Strony uznają prawo osób niepełnosprawnych do odpowiednich warunków życia ich samych i ich rodzin, włączając w to odpowiednie wyżywienie,
odzież i mieszkanie oraz do stałego polepszania warunków życia, i podejmą odpowiednie kroki w celu zagwarantowania i popierania realizacji tego prawa bez
dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność.
2.
Państwa Strony uznają prawo osób niepełnosprawnych do ochrony socjalnej i do
korzystania z tego prawa bez dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność
oraz podejmą odpowiednie kroki w celu zagwarantowania i popierania realizacji
tego prawa, włączając środki w celu:
(a) zapewnienia osobom niepełnosprawnym jednakowego dostępu do
usług w zakresie dostarczania czystej wody oraz do odpowiednich usług,
urządzeń i innego rodzaju pomocy w zaspokajaniu potrzeb związanych
z niepełnosprawnością, po przystępnych cenach,
(b) zapewnienia osobom niepełnosprawnym, w szczególności niepełnosprawnym kobietom i dziewczętom oraz niepełnosprawnym osobom
w starszym wieku, dostępu do ochrony socjalnej i programów ograniczania ubóstwa,
(c) zapewnienia osobom niepełnosprawnym i ich rodzinom, żyjącym
w ubóstwie, dostępu do pomocy państwa w pokrywaniu wydatków
związanych z niepełnosprawnością, w tym wydatków na odpowiednie
263
INNE DOKUMENTY
szkolenia, poradnictwo, pomoc finansową i tymczasową opiekę dającą
wytchnienie stałym opiekunom,
(d) zapewnienia osobom niepełnosprawnym dostępu do programów mieszkań komunalnych,
(e) zapewnienia osobom niepełnosprawnym jednakowego dostępu do ubezpieczenia i świadczeń emerytalnych.
Artykuł 29
Uczestnictwo w życiu politycznym i publicznym
Państwa Strony zagwarantują osobom niepełnosprawnym prawa polityczne i możliwość korzystania z nich, na zasadach równości z innymi osobami oraz zobowiązują
się do:
(a) zapewnienia, by osoby niepełnosprawne mogły efektywnie i w pełni uczestniczyć
w życiu politycznym i publicznym, na zasadach równości z innymi osobami, bezpośrednio lub za pośrednictwem swobodnie wybranych przedstawicieli, włączając w to prawo i możliwość korzystania z czynnego i biernego prawa wyborczego,
między innymi poprzez:
(i) zapewnienie, że tryb głosowania oraz stosowane w związku z nim urządzenia i materiały były odpowiednie, dostępne i łatwe do zrozumienia
i użycia,
(ii) ochronę praw osób niepełnosprawnych do tajnego głosowania w wyborach i referendach publicznych bez zastraszania, a także do kandydowania w wyborach, efektywnego sprawowania urzędu i pełnienia wszelkich funkcji publicznych na wszystkich szczeblach rządzenia, ułatwianie
korzystania ze wspomagających i nowych technologii tam, gdzie to
właściwe,
(iii) gwarancje swobodnego wyrażania woli przez osoby niepełnosprawne
występujące jako wyborcy i, w tym celu, tam gdzie to konieczne, zezwalanie osobom niepełnosprawnym, na ich życzenie, na korzystanie z pomocy w głosowaniu ze strony wybranej przez nie osoby;
(b) aktywnego promowania środowiska, w którym osoby niepełnosprawne mogą
efektywnie i w pełni uczestniczyć w kierowaniu sprawami publicznymi, bez dyskryminacji i na zasadach równości z innymi osobami, i zachęcanie ich do uczestnictwa w sprawach publicznych, w tym:
(i) udziału w organizacjach pozarządowych i stowarzyszeniach uczestniczących w życiu publicznym i politycznym kraju, a także w działalności
partii politycznych i administrowaniu nimi,
(ii) tworzenia organizacji osób niepełnosprawnych w celu reprezentowania
osób niepełnosprawnych na szczeblu międzynarodowym, krajowym, regionalnym i lokalnym oraz przystępowania do takich organizacji.
Artykuł 30
Uczestnictwo w życiu kulturalnym, rekreacji, wypoczynku i sporcie
1.
Państwa Strony uznają prawo osób niepełnosprawnych do udziału, na zasadach
równości z innymi osobami, w życiu kulturalnym i podejmą wszelkie odpowiednie środki w celu zapewnienia, że osoby niepełnosprawne:
264
(a)
będą korzystały z dostępu do materiałów w dziedzinie kultury w dostępnych dla nich formach,
(b) będą korzystały z dostępu do programów telewizyjnych, filmów, teatru i innego rodzaju działalności kulturalnej, w dostępnych dla nich
formach,
(c) będą korzystały z dostępu do miejsc działalności kulturalnej lub usług
z nią związanych, takich jak teatry, muzea, kina, biblioteki i usługi turystyczne oraz, w miarę możliwości, będą korzystały z dostępu do zabytków i miejsc ważnych dla kultury narodowej.
2.
Państwa Strony podejmą odpowiednie środki w celu zapewnienia, by osoby niepełnosprawne miały możliwości rozwoju i wykorzystywania potencjału twórczego, artystycznego i intelektualnego, nie tylko dla własnej korzyści, ale także dla
wzbogacenia społeczeństwa.
3.
Państwa Strony podejmą odpowiednie kroki, zgodne z prawem międzynarodowym, celem zapewnienia, by przepisy chroniące prawa autorskie nie stanowiły nieuzasadnionej lub dyskryminacyjnej bariery dla osób niepełnosprawnych
w dostępie do materiałów w dziedzinie kultury.
4.
Osoby niepełnosprawne będą uprawnione, na zasadach równości z innymi osobami, do uznania ich szczególnej tożsamości kulturowej i językowej, w tym języków migowych i kultury osób głuchych, a także do uzyskania wsparcia w tym
zakresie.
5.
W celu umożliwienia osobom niepełnosprawnym udziału, na zasadach równości
z innymi osobami, w działalności rekreacyjnej, wypoczynkowej i sportowej, Państwa Strony podejmą odpowiednie środki w celu:
(a) zachęcania osób niepełnosprawnych do udziału, w możliwie najszerszym zakresie, w powszechnej działalności sportowej na wszystkich poziomach i popierania tego udziału,
(b) zapewnienia osobom niepełnosprawnym możliwości organizacji i rozwoju działalności sportowej i rekreacyjnej uwzględniającej niepełnosprawność oraz możliwości udziału w takiej działalności i, w tym celu,
zachęcania do zapewniania, na zasadach równości z innymi osobami,
odpowiedniego instruktażu, szkolenia i zasobów,
(c) zapewnienia osobom niepełnosprawnym dostępu do miejsc uprawiania
sportu, rekreacji i turystyki,
(d) zapewnienia dzieciom niepełnosprawnym dostępu, na zasadach równości z innymi dziećmi, do udziału w zabawie, rekreacji i wypoczynku
oraz działalności sportowej, włączając taką działalność w ramy systemu
szkolnego,
(e) zapewnienia osobom niepełnosprawnym dostępu do usług świadczonych przez organizatorów działalności w zakresie rekreacji, turystyki,
wypoczynku i sportu.
265
INNE DOKUMENTY
Artykuł 31
Statystyka i zbieranie danych
1.
Państwa Strony zobowiązują się zbierać odpowiednie informacje, w tym dane
statystyczne i wyniki badań, które umożliwią im formułowanie i wdrażanie polityki wprowadzającej w życie niniejszą Konwencję. Proces zbierania i przechowywania tych informacji powinien być:
(a) zgodny z prawnie określonymi gwarancjami, w tym z ustawodawstwem
w zakresie ochrony danych, w celu zagwarantowania poufności i poszanowania prywatności osób niepełnosprawnych,
(b) zgodny z normami zaakceptowanymi na szczeblu międzynarodowym
w zakresie ochrony praw człowieka i podstawowych wolności oraz zasadami etycznymi w zakresie zbierania danych statystycznych i korzystania z nich.
2.
Informacje zbierane zgodnie z niniejszym artykułem będą odpowiednio segregowane i będą służyły pomocą w ocenie realizacji przez Państwa Strony zobowiązań wynikających z niniejszej Konwencji oraz w rozpoznawaniu i likwidowaniu
barier, które napotykają osoby niepełnosprawne przy korzystaniu z ich praw.
3.
Państwa Strony przyjmą na siebie odpowiedzialność za rozpowszechnianie danych statystycznych oraz zapewnią ich dostępność dla osób niepełnosprawnych
i innych osób.
Artykuł 32
1.
Państwa Strony uznają znaczenie, jakie współpraca międzynarodowa i jej popieranie mają dla wspierania krajowych wysiłków na rzecz realizacji celów niniejszej Konwencji oraz podejmą odpowiednie i efektywne środki w tym celu, razem
z innymi Państwami i wśród nich i, jeżeli to właściwe, w partnerstwie z odpowiednimi organizacjami międzynarodowymi i regionalnymi oraz społeczeństwem obywatelskim, w szczególności z organizacjami osób niepełnosprawnych.
Takie środki mogą, między innymi, obejmować:
(a) zapewnienie, by współpraca międzynarodowa, w tym międzynarodowe programy rozwoju, miała charakter integracyjny i była dostępna dla
osób niepełnosprawnych,
(b) ułatwianie i wspieranie budowania potencjału, w tym poprzez wymianę i udostępnianie informacji, doświadczeń, programów szkoleniowych
i najlepszych praktyk,
(c) ułatwianie współpracy w zakresie badań i dostępu do wiedzy naukowotechnicznej,
(d) zapewnianie, jeżeli to właściwe, pomocy technicznej i ekonomicznej,
w tym poprzez ułatwianie dostępu i dzielenie się technologiami dotyczącymi dostępności i wspomagania oraz poprzez transfer technologii.
266
2.
Postanowienia niniejszego artykułu nie naruszają obowiązku żadnego Państwa
Strony do wypełniania jego zobowiązań wynikających z niniejszej Konwencji.
Artykuł 33
Wdrażanie i monitorowanie na szczeblu krajowym
1.
Państwa Strony, zgodnie ze swoim systemem organizacyjnym, wyznaczą w ramach rządu jeden lub więcej punktów kontaktowych w sprawach dotyczących
wdrażania niniejszej Konwencji, poświęcając należytą uwagę ustanowieniu lub
wyznaczeniu mechanizmu koordynacji w ramach rządu, w celu ułatwienia działań związanych z wdrażaniem Konwencji w różnych sektorach i na różnych
szczeblach.
2.
Państwa Strony, zgodnie ze swoim systemem prawnym i administracyjnym,
utrzymywać będą, wzmocnią, wyznaczą lub ustanowią strukturę, obejmującą jeden lub więcej niezależnych mechanizmów, tam, gdzie to właściwe, w celu popierania, ochrony i monitorowania wdrażania niniejszej Konwencji. Wyznaczając
lub ustanawiając taki mechanizm, Państwa Strony uwzględnią zasady dotyczące
statusu i funkcjonowania krajowych instytucji zajmujących się ochroną i popieraniem praw człowieka.
3.
Społeczeństwo obywatelskie, w szczególności osoby niepełnosprawne i reprezentujące je organizacje, będzie włączone w proces monitorowania i w pełni w nim
uczestniczyć.
Artykuł 34
Komitet do spraw Praw Osób Niepełnosprawnych
1.
Ustanawia się Komitet do spraw Praw Osób Niepełnosprawnych (zwany dalej
„Komitetem”), który sprawuje funkcje wymienione poniżej.
2.
W chwili wejścia w życie niniejszej Konwencji Komitet będzie się składać z dwunastu ekspertów. Po dodatkowych sześćdziesięciu ratyfikacjach lub przystąpieniach do Konwencji liczba członków Komitetu wzrośnie o sześciu, osiągając
maksymalną liczbę osiemnastu członków.
3.
Członkowie Komitetu będą pełnić funkcje we własnym imieniu i powinni mieć
wysokie kwalifikacje moralne oraz uznane kompetencje i doświadczenie w dziedzinie objętej zakresem niniejszej Konwencji. Przy nominowaniu kandydatów
Państwa Strony proszone są o poświęcenie należytej uwagi postanowieniom art.
4 ust. 3 niniejszej Konwencji.
4.
Członkowie Komitetu zostaną wybrani przez Państwa Strony, z uwzględnieniem
sprawiedliwej reprezentacji geograficznej, reprezentacji różnych form cywilizacji
i głównych systemów prawnych, zrównoważonej reprezentacji obu płci i uczestnictwa ekspertów niepełnosprawnych.
INNE DOKUMENTY
267
5.
Członkowie Komitetu będą wybierani w tajnym głosowaniu, z listy osób nominowanych przez Państwa Strony spośród swoich obywateli, na posiedzeniach
Konferencji Państw Stron. Na posiedzeniach tych, dla których kworum wynosi
dwie trzecie liczby Państw Stron, za wybranych uznani zostaną ci kandydaci, którzy uzyskają największą liczbę głosów i absolutną większość głosów przedstawicieli Państw Stron obecnych i głosujących.
6.
Pierwsze wybory odbędą się nie później niż w sześć miesięcy od dnia wejścia
w życie niniejszej Konwencji. Co najmniej na cztery miesiące przed terminem
każdych wyborów Sekretarz Generalny Organizacji Narodów Zjednoczonych
skieruje do Państw Stron pisemne zaproszenie do zgłaszania, w ciągu dwóch
miesięcy, kandydatów na członków Komitetu. Sekretarz Generalny Organizacji
Narodów Zjednoczonych sporządzi listę, w porządku alfabetycznym, wszystkich
zgłoszonych w ten sposób kandydatów, ze wskazaniem Państw, które ich zgłosiły,
oraz przedłoży ją Państwom Stronom niniejszej Konwencji.
7.
Członkowie Komitetu będą wybierani na cztery lata. Mogą oni być ponownie wybrani jeden raz. Jednakże mandat sześciu spośród członków wybranych
w pierwszych wyborach wygaśnie po upływie dwóch lat; niezwłocznie po pierwszych wyborach nazwiska tych sześciu członków zostaną wybrane drogą losowania przez przewodniczącego posiedzenia, o którym mowa w ust. 5 niniejszego
artykułu.
8.
Wybór dodatkowych sześciu członków będzie dokonywany przy okazji regularnych wyborów, zgodnie z odpowiednimi postanowieniami niniejszego artykułu.
9.
W przypadku śmierci członka Komitetu lub gdy zrezygnuje on, lub oświadczy, że
z jakiejkolwiek innej przyczyny nie jest w stanie dłużej wykonywać swoich obowiązków, Państwo Strona, które wysunęło kandydaturę tego członka wyznaczy
innego eksperta posiadającego kwalifikacje i spełniającego wymogi określone
w odpowiednich postanowieniach niniejszego artykułu, aby pełnił funkcję przez
okres do zakończenia kadencji.
10. Komitet określi swoje zasady działania.
11. Sekretarz Generalny Organizacji Narodów Zjednoczonych zapewni niezbędny
personel i ułatwienia konieczne do skutecznego wykonywania funkcji Komitetu
przewidzianych w niniejszej Konwencji oraz zwoła jego pierwsze posiedzenie.
12. Członkowie Komitetu ustanowionego na mocy niniejszej Konwencji będą otrzymywać, za zgodą Zgromadzenia Ogólnego, honorarium z funduszy Organizacji
Narodów Zjednoczonych, na zasadach i warunkach, jakie ustali Zgromadzenie
Ogólne, uwzględniając wagę zadań Komitetu.
13. Członkowie Komitetu będą korzystać z ułatwień, przywilejów i immunitetów,
jakie przysługują ekspertom działającym z ramienia Organizacji Narodów Zjed-
268
noczonych, zgodnie z postanowieniami odpowiednich rozdziałów Konwencji
dotyczącej przywilejów i immunitetów Organizacji Narodów Zjednoczonych.
Artykuł 35
Sprawozdania przedkładane przez Państwa Strony
1.
Każde Państwo Strona przedłoży Komitetowi, za pośrednictwem Sekretarza Generalnego Organizacji Narodów Zjednoczonych, szczegółowe sprawozdanie dotyczące środków podjętych w celu realizacji zobowiązań wynikających z niniejszej Konwencji oraz na temat postępu dokonanego w tym zakresie, w terminie
dwóch lat od daty wejścia w życie niniejszej Konwencji w stosunku do danego
Państwa Strony.
2.
Następnie Państwa Strony będą składać kolejne sprawozdania przynajmniej co
cztery lata oraz zawsze wtedy, gdy Komitet o to wystąpi.
3.
Komitet ustali wytyczne co do treści sprawozdań.
4.
Państwo Strona, które przedłoży Komitetowi szczegółowe sprawozdanie wstępne, w kolejnych sprawozdaniach nie jest zobowiązane do powtarzania wcześniej
udzielonych informacji. Państwa Strony proszone są o rozważenie możliwości
przygotowywania sprawozdania w otwartej i przejrzystej procedurze oraz proszone są o poświęcenie należytej uwagi postanowieniom art. 4 ust. 3 niniejszej
Konwencji.
5.
Sprawozdania mogą wskazywać czynniki i trudności wpływające na stopień realizacji zobowiązań wynikających z niniejszej Konwencji.
Artykuł 36
Rozpatrywanie sprawozdań
1.
Każde sprawozdanie będzie rozpatrywane przez Komitet, który poczyni takie
uwagi i zalecenia ogólne w stosunku do sprawozdania, jakie uzna za właściwe
i przekaże je zainteresowanemu Państwu Stronie. Państwo Strona może odpowiedzieć Komitetowi, przekazując mu informacje, według swego wyboru. Komitet może zwrócić się do Państw Stron z prośbą o dalsze informacje dotyczące
wdrażania niniejszej Konwencji.
2.
Jeśli Państwo Strona znacznie spóźnia się z przedłożeniem sprawozdania, Komitet może powiadomić dane Państwo Stronę o potrzebie zbadania wdrażania
niniejszej Konwencji przez to Państwo-Stronę na podstawie rzetelnych informacji dostępnych Komitetowi, o ile odpowiednie sprawozdanie nie zostanie przedłożone w ciągu trzech miesięcy od daty powiadomienia. Komitet zwróci się do
danego Państwa Strony o udział w takim badaniu. W sytuacji, gdy w odpowiedzi
Państwo Strona przedłoży odpowiednie sprawozdanie, stosuje się postanowienia
ust. 1 niniejszego artykułu.
269
INNE DOKUMENTY
3.
Sekretarz Generalny Organizacji Narodów Zjednoczonych udostępni sprawozdania wszystkim Państwom Stronom.
4.
Państwa Strony udostępnią swoje sprawozdania opinii publicznej w swoich krajach oraz ułatwią dostęp do uwag i ogólnych zaleceń dotyczących tych
sprawozdań.
5.
Jeżeli Komitet uzna to za właściwe, może przesłać sprawozdania Państw Stron
wyspecjalizowanym agencjom, funduszom i programom Organizacji Narodów
Zjednoczonych oraz innym właściwym organom, na zawartą w tych sprawozdaniach prośbę lub zgodnie ze wskazaniem potrzeby uzyskania porady technicznej
lub pomocy, wraz z ewentualnymi uwagami i zaleceniami Komitetu dotyczącymi
takich próśb lub wskazań.
Artykuł 37
Współpraca między Państwami Stronami a Komitetem
1.
Każde Państwo Strona będzie współpracować z Komitetem i udzielać jego członkom pomocy w wypełnianiu ich mandatu.
2.
W kontaktach z Państwami Stronami Komitet będzie poświęcał należytą uwagę
metodom i sposobom zwiększania zdolności krajowych w zakresie wdrażania
niniejszej Konwencji, w tym poprzez współpracę międzynarodową.
Artykuł 38
Stosunki Komitetu z innymi organami
W celu sprzyjania skutecznemu wdrażaniu niniejszej Konwencji i zachęcania do
współpracy międzynarodowej w dziedzinie objętej zakresem niniejszej Konwencji:
(a)
wyspecjalizowane agencje i inne organy Organizacji Narodów Zjednoczonych
mają prawo być reprezentowane przy rozpatrywaniu wykonywania tych postanowień niniejszej Konwencji, które objęte są ich mandatem. Komitet może prosić wyspecjalizowane agencje i inne odpowiednie organy, które uzna za właściwe,
o specjalistyczną poradę na temat stosowania Konwencji w obszarach leżących
w zakresie ich mandatu. Komitet może prosić agencje wyspecjalizowane i inne
organy Organizacji Narodów Zjednoczonych o przedłożenie sprawozdań na temat stosowania Konwencji w obszarach należących do zakresu ich działań,
(b) Komitet, w ramach wypełniania swojego mandatu, będzie prowadzić konsultacje, jeżeli to właściwe, z innymi odpowiednimi organami powołanymi przez
umowy międzynarodowe dotyczące praw człowieka, w celu zapewnienia spójności odpowiednich wytycznych dotyczących przedkładania sprawozdań, uwag
i ogólnych zaleceń oraz w celu unikania dublowania i pokrywania się realizowanych przez nie funkcji.
270
Artykuł 39
Sprawozdanie Komitetu
Co dwa lata Komitet składać będzie sprawozdanie ze swojej działalności Zgromadzeniu Ogólnemu oraz Radzie Gospodarczo-Społecznej, a także może przekazywać uwagi i ogólne zalecenia wynikające z badania sprawozdań i informacji otrzymywanych
od Państw Stron. Takie uwagi i ogólne zalecenia zostaną dołączone do sprawozdania
Komitetu, wraz z ewentualnymi uwagami Państw Stron.
Artykuł 40
Konferencja Państw Stron
1.
Państwa Strony spotykać się będą regularnie na Konferencji Państw Stron, w celu
rozważenia każdej sprawy związanej z wdrażaniem niniejszej Konwencji.
2.
Sekretarz Generalny Organizacji Narodów Zjednoczonych zwoła Konferencję
Państw Stron nie później niż sześć miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej
Konwencji. Kolejne posiedzenia będą zwoływane przez Sekretarza Generalnego
Organizacji Narodów Zjednoczonych co dwa lata lub zgodnie z decyzją Konferencji Państw Stron.
Artykuł 41
Depozytariusz
Sekretarz Generalny Organizacji Narodów Zjednoczonych jest depozytariuszem niniejszej Konwencji.
Artykuł 42
Podpisanie
Niniejsza Konwencja będzie otwarta do podpisu dla wszystkich państw i dla organizacji integracji regionalnej w siedzibie Organizacji Narodów Zjednoczonych w Nowym
Jorku od 30 marca 2007 roku.
Artykuł 43
Zgoda na związanie się Konwencją
Niniejsza Konwencja będzie podlegać ratyfikacji przez państwa-sygnatariuszy i formalnemu zatwierdzeniu przez organizacje integracji regionalnej, które ją podpisały.
Jest ona otwarta do przystąpienia dla każdego państwa lub każdej organizacji integracji regionalnej, która nie podpisała Konwencji.
271
INNE DOKUMENTY
Artykuł 44
Organizacje integracji regionalnej
1.
„Organizacja integracji regionalnej” oznacza organizację powołaną przez suwerenne państwa danego regionu, której państwo członkowskie przekazało kompetencje w zakresie spraw regulowanych przez niniejszą Konwencję. Organizacje
takie zadeklarują, w dokumencie formalnego zatwierdzenia lub przystąpienia,
zakres kompetencji w sprawach regulowanych przez niniejszą Konwencję. Następnie będą one informować depozytariusza o wszelkich istotnych zmianach
zakresu swoich kompetencji.
2.
Określenie „Państwo Strona” użyte w niniejszej Konwencji stosuje się do takich
organizacji, w ramach ich kompetencji.
3.
Dla celów stosowania art. 45 ust. 1 oraz art. 47 ust. 2 i 3 nie będzie liczony jakikolwiek dokument złożony przez organizację integracji regionalnej.
4.
Organizacje integracji regionalnej, w sprawach należących do ich kompetencji,
mogą korzystać z przysługującego im prawa głosu na Konferencji Państw Stron,
w liczbie głosów równej liczbie państw członkowskich tych organizacji będących
stronami niniejszej Konwencji. Organizacja nie może korzystać z prawa głosu,
jeżeli którekolwiek z państw członkowskich korzysta ze swego prawa głosu i vice
versa.
Artykuł 45
Wejście w życie
1.
Niniejsza Konwencja wejdzie w życie trzydziestego dnia od dnia złożenia dwudziestego dokumentu ratyfikacyjnego lub dokumentu przystąpienia.
2.
Dla wszystkich państw i organizacji integracji regionalnej ratyfikujących, formalnie zatwierdzających lub przystępujących do niniejszej Konwencji po złożeniu dwudziestego dokumentu, niniejsza Konwencja wejdzie w życie trzydziestego dnia od dnia złożenia przez to państwo lub organizację odpowiedniego
dokumentu.
Artykuł 46
Zastrzeżenia
1.
Nie są dopuszczalne zastrzeżenia niezgodne z przedmiotem i celem niniejszej
Konwencji.
2.
Zastrzeżenia mogą zostać wycofane w każdym czasie.
272
Artykuł 47
Poprawki
1.
Każde z Państw Stron niniejszej Konwencji może zaproponować poprawkę do
niniejszej Konwencji i przedłożyć ją Sekretarzowi Generalnemu Organizacji
Narodów Zjednoczonych. Sekretarz Generalny przekaże każdą zaproponowaną poprawkę Państwom Stronom, z prośbą o powiadomienie go, czy wypowiadają się za zwołaniem konferencji Państw Stron w celu rozważenia propozycji
i podjęcia decyzji w jej sprawie. Jeżeli w ciągu czterech miesięcy od daty takiego
przekazania przynajmniej jedna trzecia Państw Stron wypowie się za zwołaniem
konferencji, Sekretarz Generalny zwoła ją pod auspicjami Organizacji Narodów
Zjednoczonych. Każda poprawka przyjęta większością dwóch trzecich głosów
Państw Stron obecnych i głosujących zostanie przedłożona przez Sekretarza Generalnego Zgromadzeniu Ogólnemu do zatwierdzenia, a następnie wszystkim
Państwom Stronom do przyjęcia.
2.
Poprawka, przyjęta i zatwierdzona zgodnie z ust. 1 niniejszego artykułu, wejdzie
w życie trzydziestego dnia od dnia, kiedy liczba złożonych dokumentów przystąpienia osiągnie dwie trzecie liczby Państw Stron w dacie przyjęcia poprawki.
Następnie poprawka wejdzie w życie w odniesieniu do każdego Państwa Strony
trzydziestego dnia od daty złożenia jego dokumentu przyjęcia. Poprawka będzie
wiążąca tylko w stosunku do Państw Stron, które ją przyjęły.
3.
Jeśli tak postanowi Konferencja Państw Stron w drodze konsensusu, poprawka przyjęta i zatwierdzona zgodnie z ust. 1 niniejszego artykułu, która dotyczy
wyłącznie art. 34, 38, 39 i 40, wejdzie w życie w stosunku do wszystkich Państw
Stron trzydziestego dnia od dnia, kiedy liczba złożonych dokumentów przystąpienia osiągnie dwie trzecie liczby Państw Stron w dacie przyjęcia poprawki.
Artykuł 48
Wypowiedzenie
Państwo Strona może wypowiedzieć niniejszą Konwencję w drodze pisemnego powiadomienia Sekretarza Generalnego Organizacji Narodów Zjednoczonych. Wypowiedzenie wejdzie w życie po upływie jednego roku od daty otrzymania powiadomienia
przez Sekretarza Generalnego.
Artykuł 49
Dostępna forma
Tekst niniejszej Konwencji będzie udostępniony w formach dostępnych dla osób
niepełnosprawnych.
273
INNE DOKUMENTY
Artykuł 50
Teksty autentyczne
Teksty angielski, arabski, chiński, francuski, hiszpański i rosyjski niniejszej Konwencji
są jednakowo autentyczne. Na dowód czego niżej podpisani pełnomocnicy, należycie
upoważnieni w tym celu przez swoje Rządy, podpisali niniejszą Konwencję.
Przypis
1
Niniejsze tłumaczenie powstało w wyniku przeprowadzonej – przy współpracy właściwych merytorycznie resortów – w lutym i marcu 2008 roku weryfikacji poprzedniej wersji tłumaczenia
(z marca 2007 roku) i ma w dalszym ciągu charakter roboczy.
PROTOKÓŁ FAKULTATYWNY DO KONWENCJI
O PRAWACH OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH
Państwa-Strony niniejszego Protokołu uzgodniły, co następuje:
Artykuł 1
1.
Państwo-Strona niniejszego Protokołu („Państwo-Strona”) uznaje właściwość
Komitetu do spraw Praw Osób Niepełnosprawnych („Komitet”) do przyjmowania i rozważania zawiadomień od albo w imieniu osób lub grup osób, które
podlegają jego jurysdykcji, a które twierdzą, że są ofiarami naruszenia przez to
Państwo-Stronę postanowień Konwencji.
2.
Komitet nie będzie przyjmował żadnych zawiadomień, jeśli będą one dotyczyły
Państwa – Strony Konwencji, które nie jest stroną niniejszego Protokołu.
Artykuł 2
Komitet uzna zawiadomienie za niedopuszczalne w przypadku, gdy:
(a)
zawiadomienie jest anonimowe;
(b) zawiadomienie stanowi nadużycie prawa składania takich zawiadomień lub jest
niezgodne z postanowieniami Konwencji;
(c)
ta sama sprawa była już rozpatrywana przez Komitet lub była albo jest rozpatrywana w ramach innej międzynarodowej procedury badania lub rozstrzygnięcia;
(d) nie zostały wyczerpane wszystkie dostępne odwoławcze środki krajowe. Zasada
ta nie ma zastosowania w przypadku nieuzasadnionej zwłoki w przeprowadzeniu postępowania odwoławczego lub braku prawdopodobieństwa, że postępowanie to przyniesie skuteczne rozwiązanie;
(e)
zawiadomienie jest wyraźnie bezpodstawne lub niewystarczająco uzasadnione;
lub gdy
(f) fakty będące przedmiotem zawiadomienia miały miejsce przed wejściem w życie
niniejszego Protokołu w stosunku do danego Państwa-Strony, chyba że fakty te
trwały po tej dacie.
274
275
INNE DOKUMENTY
Artykuł 3
Z zastrzeżeniem postanowień art. 2 niniejszego Protokołu, Komitet poinformuje
Państwo-Stronę, w sposób poufny, o jakimkolwiek zawiadomieniu, które zostało mu
przedłożone. W ciągu sześciu miesięcy Państwo otrzymujące przedłoży Komitetowi
pisemne wyjaśnienia lub oświadczenia wyjaśniające sprawę oraz ewentualnie środek
zaradczy, jeżeli został zastosowany przez to Państwo.
Artykuł 4
1.
W dowolnym czasie po otrzymaniu zawiadomienia, a przed wydaniem rozstrzygnięcia w sprawie jego zasadniczego przedmiotu, Komitet może przekazać zainteresowanemu Państwu-Stronie do pilnego rozważenia prośbę o podjęcie przez
to Państwo takich środków przejściowych, jakie mogą być niezbędne dla uniknięcia potencjalnej nieodwracalnej szkody dla ofiary lub ofiar domniemanego
naruszenia.
2.
Gdy Komitet wykonuje swoje uprawnienie zgodnie z ust. 1 niniejszego artykułu, nie oznacza to rozstrzygnięcia w sprawie dopuszczalności lub zasadniczego
przedmiotu zawiadomienia.
Artykuł 5
Komitet rozpatruje zawiadomienia, o których mowa w niniejszym Protokole, na zamkniętych posiedzeniach. Po rozpatrzeniu zawiadomienia, Komitet przekazuje ewentualne uwagi i zalecenia zainteresowanemu Państwu-Stronie i wnioskodawcy.
Artykuł 6
1.
W przypadku otrzymania wiarygodnej informacji wskazującej na poważne i systematyczne naruszanie przez Państwo-Stronę praw ustanowionych w Konwencji, Komitet zaprasza to Państwo-Stronę do współpracy w rozpatrywaniu informacji i do przedłożenia w tym celu uwag odnoszących się do wspomnianej
informacji.
2.
Mając na względzie wszelkie uwagi, które mogą być przedłożone przez zainteresowane Państwo-Stronę oraz wszelkie inne dostępne wiarygodne informacje,
Komitet może wyznaczyć jednego lub więcej swoich członków do przeprowadzenia dochodzenia i do pilnego złożenia sprawozdania Komitetowi. Jeśli okaże się
to uzasadnione i jeśli wyrazi na to zgodę Państwo – Strona, dochodzenie może
obejmować wizytę na terytorium tego państwa.
3.
Po zbadaniu ustaleń z takiego dochodzenia, Komitet przekazuje te ustalenia zainteresowanemu Państwu-Stronie, wraz z ewentualnymi uwagami i zaleceniami.
276
4.
W ciągu sześciu miesięcy od dnia otrzymania ustaleń, uwag i zaleceń przekazanych przez Komitet, zainteresowane Państwo-Strona przekazuje swoje uwagi do
Komitetu.
5.
Dochodzenie powinno być prowadzone z zachowaniem poufności i na każdym
etapie postępowania należy wystąpić do Państwa-Strony o współpracę.
Artykuł 7
1.
Komitet może zwrócić się do zainteresowanego Państwa-Strony o włączenie do
swojego sprawozdania, składanego zgodnie z art. 35 Konwencji, szczegółowych
informacji o wszelkich środkach podjętych w odpowiedzi na dochodzenie prowadzone zgodnie z art. 6 niniejszego Protokołu.
2.
Komitet może, w razie potrzeby, po upływie okresu sześciu miesięcy, o którym mowa w art. 6 ust. 4, zwrócić się do zainteresowanego Państwa-Strony
o przekazanie informacji na temat środków podjętych w odpowiedzi na takie
dochodzenie.
Artykuł 8
Każde Państwo-Strona może, w momencie podpisywania lub ratyfikacji niniejszego
Protokołu albo przystępowania do niego, oświadczyć, że nie uznaje kompetencji Komitetu przewidzianych w art. 6 i 7.
Artykuł 9
Sekretarz Generalny Organizacji Narodów Zjednoczonych jest depozytariuszem niniejszego Protokołu.
Artykuł 10
Niniejszy Protokół będzie otwarty do podpisu dla wszystkich państw i organizacji integracji regionalnej, będących sygnatariuszami Konwencji, w siedzibie Organizacji
Narodów Zjednoczonych w Nowym Jorku od dnia 30 marca 2007 roku.
Artykuł 11
Niniejszy Protokół będzie podlegać ratyfikacji przez państwa-sygnatariuszy Protokołu, które ratyfikowały Konwencję lub przystąpiły do niej. Będzie on podlegać formalnemu zatwierdzeniu przez organizacje integracji regionalnej będące sygnatariuszami
niniejszego Protokołu, które formalnie zatwierdziły Konwencję lub do niej przystąpiły.
Będzie on otwarty do przystąpienia dla jakiegokolwiek państwa lub jakiejkolwiek organizacji integracji regionalnej, które ratyfikowały Konwencję, formalnie ją potwierdziły lub do niej przystąpiły, lecz nie podpisały Protokołu.
277
INNE DOKUMENTY
Artykuł 12
1.
„Organizacja integracji regionalnej” oznacza organizację powołaną przez suwerenne państwa danego regionu, której państwo członkowskie przekazało swoje
kompetencje w zakresie spraw regulowanych przez Konwencję i niniejszy Protokół. Organizacje takie zadeklarują w instrumencie formalnego zatwierdzenia lub
przystąpienia, zakres swoich kompetencji w sprawach regulowanych przez Konwencję i niniejszy Protokół. Następnie będą informować depozytariusza o wszelkich istotnych zmianach zakresu swoich kompetencji.
2.
Nawiązania do „Państw-Stron” w niniejszym Protokole stosują się do takich organizacji, w ramach ich kompetencji.
3.
Dla celów art. 13 ust. 1 oraz art. 15 ust. 2, jakikolwiek dokument złożony przez
organizację integracji regionalnej nie będzie uwzględniany.
4.
Organizacje integracji regionalnej, w sprawach należących do ich kompetencji,
mogą korzystać z przysługującego im prawa głosu na Konferencji Państw-Stron,
w liczbie głosów równej liczbie państw członkowskich tych organizacji będących
Stronami niniejszej Konwencji. Organizacja taka nie może korzystać z prawa głosu, jeżeli jakiekolwiek z jej państw członkowskich korzysta z prawa głosu i vice
versa.
Artykuł 13
1.
Pod warunkiem wejścia w życie Konwencji, niniejszy Protokół wejdzie w życie
trzydziestego dnia od daty złożenia dziesiątego dokumentu ratyfikacyjnego lub
dokumentu przystąpienia.
2.
Dla wszystkich państw i organizacji integracji regionalnej ratyfikujących, formalnie zatwierdzających lub przystępujących do niniejszego Protokołu po złożeniu dziesiątego takiego dokumentu, niniejszy Protokół wejdzie w życie trzydziestego dnia od daty złożenia przez to państwo lub organizację odpowiedniego
dokumentu.
Artykuł 14
1.
Nie są dopuszczalne zastrzeżenia niezgodne z przedmiotem i celem niniejszego
Protokołu.
2.
Zastrzeżenia mogą być wycofane w dowolnym czasie.
Artykuł 15
1.
Każde z Państw-Stron może zaproponować poprawkę do niniejszego Protokołu i przedłożyć ją Sekretarzowi Generalnemu Organizacji Narodów Zjednoczonych. Sekretarz Generalny powiadomi Państwa-Strony o każdej zaproponowanej
278
poprawce, przekazując jednocześnie prośbę o zawiadomienie go, czy wypowiadają się za zwołaniem spotkania Państw-Stron w celu rozważenia propozycji
i podjęcia decyzji w tej sprawie. Jeżeli, w ciągu czterech miesięcy od daty takiego
powiadomienia, przynajmniej jedna trzecia Państw-Stron wypowie się za zwołaniem takiego spotkania, Sekretarz Generalny zwoła je pod auspicjami Organizacji Narodów Zjednoczonych. Każda poprawka przyjęta większością dwóch trzecich głosów Państw-Stron obecnych i głosujących zostanie przedłożona przez
Sekretarza Generalnego Zgromadzeniu Ogólnemu do zatwierdzenia, a następnie
wszystkim Państwom-Stronom do zaakceptowania.
2.
Poprawka przyjęta i zatwierdzona zgodnie z ust. 1 niniejszego artykułu wejdzie
w życie trzydziestego dnia od daty, w której liczba złożonych dokumentów przystąpienia osiągnie dwie trzecie liczby Państw-Stron z daty przyjęcia poprawki.
Następnie poprawka wejdzie w życie w odniesieniu do Państwa-Strony trzydziestego dnia od daty złożenia jego własnego dokumentu przyjęcia. Poprawka będzie wiążąca tylko wobec Państw-Stron, które ją przyjęły.
Artykuł 16
Państwo-Strona może wypowiedzieć niniejszy Protokół w drodze pisemnego powiadomienia Sekretarza Generalnego Organizacji Narodów Zjednoczonych. Wypowiedzenie wejdzie w życie po upływie jednego roku od daty otrzymania powiadomienia
przez Sekretarza Generalnego.
Artykuł 17
Tekst niniejszego Protokołu będzie udostępniony w dostępnych formach.
Artykuł 18
Teksty angielski, arabski, chiński, francuski, hiszpański i rosyjski niniejszego Protokołu są jednakowo autentyczne.
NA DOWÓD CZEGO, niżej podpisani pełnomocnicy, należycie upoważnieni przez
swoje Rządy, podpisali niniejszy Protokół.
Fundacja Fuga Mundi
INFORMACJA O FUNDACJI FUGA MUNDI.
Fundacja Fuga Mundi jest organizacją pozarządową pożytku publicznego. Powstała
w 1995 roku z inicjatywy osób niepełnosprawnych. Od ponad 12 lat prowadzimy
prekursorską na terenie województwa lubelskiego działalność na rzecz kompleksowej
rehabilitacji, wspierając osoby niepełnosprawne w osiąganiu niezależnego i godnego
życia.
Realizujemy projekty, związane z pomocą osobom niepełnosprawnym w wejściu na
rynek pracy. W 2004 r. utworzyliśmy Agencję Zatrudnienia, w ramach której świadczymy usługi rynku pracy. Posiadamy stosowane certyfikaty. Od 2006 r. pomyślnie
zrealizowaliśmy kilka dużych projektów, w tym „Mapa drogowa do pracy”, dofinansowane m.in. ze środków Działanie 1.4 oraz 1.5 SPO RZL, Program Partner PFRON,
Program PHARE 2002 i 2003, Program FIO 2006 i 2007, Działanie 6.1.1 PO KL. Dzięki tym projektom mamy przygotowaną i wysoko wykwalifikowaną kadrą specjalistów
(psychologowie, doradcy zawodowi, pośrednicy pracy, itp.), wypracowaliśmy skuteczny model pracy z osobami niepełnosprawnymi i pracodawcami w zakresie zwiększania zatrudnienia osób niepełnosprawnych. W ciągu tego okresu w Agencji Zatrudnienia zarejestrowało się ponad 3500 osób niepełnosprawnych, ponad 600 osób podjęło
zatrudnienie, blisko 400 osób uczestniczyło w szkoleniach zawodowych, 500 osób
uczestniczyło w warsztatach aktywizacyjnych, itp. (stan na 11.11.2009 r.).
Fundacja realizuje projekty multimedialne. Od 2005 roku na antenie TVP Lublin realizuje autorski program społeczny, w ramach którego w cyklu tygodniowym emitowane są audycje przygotowywane przez Fundację poświęcone środowisku osób
niepełnosprawnych. W Polskim Radiu Lublin od 2005 roku prowadzimy cykliczną,
autorską audycję „na żywo” poświęconą sprawom społecznym. W tym okresie Fundacja opublikowała także ponad 100 artykułów prasowych oraz wydała wiele publikacji
książkowych dotyczących środowiska osób niepełnosprawnych.
Fundacja prowadzi budowę Ośrodka Rehabilitacyjno – Szkoleniowego nad Zalewem
Zemborzyckim w Lublinie. Samorząd Miasta Lublin nieodpłatnie przekazał Fundacji
obiekt i grunt na wieczyste użytkowanie z przeznaczeniem na kompleksową rehabilitację osób niepełnosprawnych. Powstanie ośrodka jest unikalną szansą na rzeczywistą
pozytywną zmianę sytuacji osób niepełnosprawnych w województwie lubelskim.
279
Fundacja uzyskuje tytuły dobrej praktyki w ogólnopolskich konkursach w zakresie aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych:
Czerwiec 2008 r., Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Dobre praktyki Europejskiego
Funduszu Społecznego. Projekt Fundacji pt. „Mapa drogowa do pracy”. Tytuł „Najlepsza inwestycja w człowieka”.
Czerwiec 2007 r., Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Dobre praktyki Europejskiego
Funduszu Społecznego. Projekt Fundacji pt. „Potrafisz”. Tytuł „Najlepsza inwestycja
w człowieka”.
Maj 2006 r., Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Najlepsze
zorganizowane przedsięwzięcie w zakresie rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych. Projekt Fundacji pt. „Infostradą do e-pracy”.
Grudzień 2006 r., Fundacja Inicjatyw Społeczno – Ekonomicznych, Jak odnaleźć się
na rynku pracy? Przykłady modelowych działań na rzecz grup defaworyzowanych.
Projekt „Agencja Zatrudnienia Fundacji Fuga Mundi”.
Listopad 2005 r., Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Identyfikacja dobrych
praktyk w projektach z zakresu rynku pracy. Projekt Fundacji pt. „Infostradą do
e-pracy”.
Kontakt:
Fundacja Fuga Mundi
tel./fax (81) 534-82-90
Siedziba Fundacji Fuga Mundi:
ul. Hutnicza 20 B, 20 – 218 Lublin
www.ffm.pl e-mail: [email protected]
Przekaż 1% podatku na rzecz Fundacji Fuga Mundi
KRS 0000106416
280
PRZEKAŻ 1% PODATKU
na rzecz Fundacji Fuga Mundi
KRS 0000106416
OSOBY
NIEPEŁNOSPRAWNE
W UNII EUROPEJSKIEJ
AKTY PRAWNE
Fundacja Fuga Mundi
tel./fax (81) 534-82-90

osoby niepełnosprawne w unii europejskiej akty prawne

Transkrypt

Podobne dokumenty

Savoir-vivre wobec osób z niepełnosprawnością