docNr 1/2006 - StoCretec
download 
Reklamacja Transkrypt
Nr 1/2006 - StoCretec
Rok II Nr 1/2006(2) Sto Renowacje Czasopismo wykonawców, architektów i konserwatorów Sto Budowaç Êwiadomie. Rozmowa z Wojciechem Szygendowskim, Wojewodzkim Konserwatorem Zabytków z ¸odzi ¸ódzka szko∏a str. 3 Farby QS – inne ni˝ wszystkie Jak przed∏u˝yç sezon budowlany? str. 10-11 Warunek najwy˝szej jakoÊci i trwa∏oÊci pow∏ok malarskich Gruntowanie str. 14-16 Rewitalizacja zabytkowych obiektów fabryki Poznaƒskiego w ¸odzi Manufaktura str. 4-9 Naprawy betonu przy zastosowaniu systemu PCC StoCretec Beton w zabytkach? str. 12-13 Kolejne wyró˝nienie dla Sto-ispo Medal Europejski str. 16 Od wydawcy Robert Koprowicz, konsultant technologiczny Sto-ispo „Zachowaç od zatracenia pamiàtki narodowe, podawaç je wiekom potomnym by∏o zawsze i u wszystkich ludów powinnoÊcià Êwi´tà i tkliwà.“ Monumenta Regnum Poloniae Cracoviensa, 1821r. Ta myÊl z poczàtku XIX wieku dowodzi, i˝ sztuka konserwacji zabytków by∏a wówczas co najmniej tak samo wa˝nym elementem to˝samoÊci narodowej jak dzisiaj. Mimo to, w∏aÊnie XIX wiek – czasy rozkwitu architektury przemys∏owej – przez lata nie by∏ do koƒca uznawany jako wa˝ny historycznie okres, którego dzie∏a powinny byç tak samo zachowane od zatracenia jak uznane pomniki wieków starszych. W kolejnym wydaniu Sto Renowacji pragniemy przedstawi∏ Paƒstwu jeden z najwi´kszych projektów rewitalizacyjnych w Europie – trwajàce jeszcze prace renowacyjno-konserwatorskie w obiektach dawnej fabryki w∏ókienniczej Poznaƒskiego w ¸odzi, adaptowanych do nowych ról w wielofunkcyjnym kompleksie Manufaktura. Dawna architektura przemys∏owa d∏ugo znajdowa∏a si´ w Polsce na uboczu zainteresowaƒ inwestorów i w rezultacie popad∏a w ruin´. Mimo swoich niezaprzeczalnych walorów estetycznych, z trudem uzyskiwa∏a status architektury zabytkowej, podlegajàcej ochronie prawnej. Dopiero ostatnie lata przynios∏y na tym polu korzystne zmiany. Najlepiej widaç to w∏aÊnie w ¸odzi, gdzie zabytkowe kompleksy dawnych fabryk w∏ókienniczych coraz cz´Êciej stajà si´ terenem dzia∏aƒ rewitalizacyjnych w wyniku których dziesiàtki cennych XIX. wiecznych budynków poprzemys∏owych poddawanych jest profesjonalnym zabiegom konserwatorskim. W otwierajàcej numer rozmowie z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków w ¸odzi Panem Wojciechem Szygendowskim, na temat uwarunkowaƒ i przebiegu prac konserwatorskich w ∏ódzkiej Manufakturze, znajdà Paƒstwo wiele cennych uwag dotyczàcych nietypowych i skomplikowa- Sto Renowacje 1/2006 2 nych problemów konserwatorskich towarzyszàcych realizacji tego pionierskiego w skali kraju przedzi´wzi´cia. ZaÊ kolejna, obszerna publikacja poÊwi´cona Manufakturze podejmuje prób´ opisu najwa˝niejszych problemów wyst´pujàcych podczas prac renowacyjno-konserwatorskich. W cz´Êci numeru poÊwi´conej technologiom, kontynuujemy tematyk´ farb elewacyjnych nak∏adanych na zabytkowe pod∏o˝a – tym razem w ekstremalnych warunkach kapryÊnej jesienno-wiosennej pogody. Temat farb QS uzupe∏nia publikacja z cyklu Poradnik wykonawcy, opisujàca najcz´Êciej powtarzajàce si´ problemy zwiàzane z przygotowaniem pod∏o˝a pod pow∏oki malarskie. W oddzielnej publikacji opisujemy technologi´ napraw betonu PCC StoCretec, znakomicie przydatnà tak˝e przy renowacji obiektów zabytkowych. Beton by∏, niestety, bardzo cz´sto wykorzystywany w po∏owie ubieg∏ego stulecia do np. wzmocnieƒ konstrukcji oraz wykonywania opasek coko∏owych w wielu nawet bardzo cennych zabytkach. Dzisiaj stanowi to powa˝ny problem konserwaorski. Niniejsza edycja Sto Renowacji zbiega si´ z dziesi´cioleciem obecnoÊci firmy Sto-ispo na polskim rynku producentów i dostawców materia∏ów budowlanych. Dla naszej firmy sta∏y kontakt z klientami, polegajàcy na wymianie doÊwiadczeƒ i uzyskiwaniu cennych dla nas uwag – w myÊl zasady: budowaç Êwiadomie – ma znaczenie podstawowe. Temu w∏aÊnie celowi s∏u˝à wydawane przez nas czasopisma, w tym Sto Renowacje. Dzi´kujàc za te wspólne 10 lat, ˝yczymy wszystkim naszym partnerom wielu udanych w∏asnych dziesi´cioleci. Zapraszam do lektury. Rozmowa Sztuka konserwacji zabytków architektury przemys∏owej ¸ódzka szko∏a Z Wojciechem Szygendowskim, Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków w ¸odzi, rozmawia Teodor Wernicki W ¸odzi, nazywanej niegdyÊ polskim Manchesterem, trwa rewitalizacja kilku dziewi´tnastowiecznych kompleksów poprzemys∏owych, takich jak dawna fabryka w∏ókiennicza Poznaƒskiego czy zak∏ady Scheiblera. Dla konserwatora zabytków odpowiedzialnego za zachowanie znajdujàcych si´ tam bodaj najcenniejszych obiektów zabytkowej architektury przemys∏owej oznacza to niewàtpliwie ogrom trudnych decyzji. Jak trudnych? Wojciech Szygendowski: – Trudnych w tym znaczeniu, ˝e prawie zawsze dotyczàcych sytuacji zupe∏nie nietypowych. Rewitalizacja dawnych kompleksów poprzemys∏owych oznacza bowiem przystosowanie ich do ca∏kiem nowych funkcji, co prawie zawsze ∏àczy si´ z koniecznoÊcià daleko idàcych zmian w rozk∏adzie wn´trz poszczególnych obiektów, przy zachowaniu historycznych bry∏ i elewacji budynków poddawanych jedynie zabiegom konserwatorskim. Nowe, wspó∏czesne funkcje, jakie pe∏niç b´dà zabytkowe obiekty przemys∏owe, sà z regu∏y bardzo zró˝nicowane. W sposób szczególny odnosi si´ to do dobiegajàcego fina∏u projektu Manufaktura, powstajàcego na terenie i w obiektach dawnej fabryki Poznaƒskiego, w której realizowane b´da rozliczne funkcje, takie jak: handlowa, rozrywkowa, kulturalna, biurowa, hotelowa i wystawiennicza. Dla niektórych z tych funkcji, przede wszystkim handlowej, zbudowane zosta∏y ca∏kiem nowe obiekty o wspó∏czesnej formie architektonicznej. Pojawia si´ tu wi´c problem koegzystencji zabytkowej architektury przemys∏owej z formami architektury wspó∏czesnej. Takiej koegzystencji, by powstajàce kontrasty pomi´dzy starym a nowym by∏y jak najmniej ra˝àce. Sukces prowadzonych prac renowacyjnych w zabytkowej budowli zale˝y ogromenj mierze od jakoÊci zastosowanych rozwiàzaƒ technologiczno-materia∏owych. Co decyduje o ich wyborze? – Wybór optymalnych rozwiàzaƒ technologiczno-materia∏owych dla renowa- cji zabytkowych obiektów poprzemys∏owych jest najwa˝niejszym warunkiem prawid∏owego przebiegu prac konserwatorskich. Na niewiele sie zdadzà nawet najwy˝sze kwalifikacje specjalistów prowadzàcych prace renowacyjne, jeÊli pope∏niony zostanie b∏àd w doborze technologii ich wykonania. Wiadomo, ˝e post´p technologiczny w dziedzinie renowacji „ceglanej” architektury przemys∏owej jest bardzo znaczàcy, a oferta dostawców technologii – bogata. Zadanie konserwatora polega na wyborze tej najbardziej odpowiedniej do konkretnych warunków. Jedynym sposobem trafnego wyboru jest przeprowadzenie dok∏adnych prób i badaƒ sprawdzajàcych stopieƒ przydatnoÊci proponowanych przez producentów rozwiàzaƒ technologiczno-materia∏owych. Sprawdzeniu podlega ich wytrzymaloÊç, trwa∏oÊç, kolorystyka, wreszcie adekwatnoÊç charakterystyki materia∏u renowacyjnego do warunków miejsca wbudowania. Dopiero wyniki pzeprowadzonych badaƒ umo˝liwiajà optymalny wybór. OczywiÊcie zawsze respektowana jest zasada, ˝e wszelkie prace renowacyjne w zabytkowych budowlach muszà mieç charakter odwracalny, tak, by wykonane warstwy naprawcze mo˝na by∏o w razie koniecznoÊci usunàç – bez ˝adnej szkody dla substancji zabytkowej. W przypadku ∏ódzkiej Manufaktury najbardziej przydatna do prac naprawczo-konserwatorskich na tysiàcach metrów ceglanych elewacji okaza∏a si´ technologia zapraw trassowych zaproponowana przez firm´ Sto-ispo. Elewacje zabytkowych zabudowaƒ fabryki Poznaƒskiego po ponadstuletnim okresie u˝ytkowania uleg∏y ró˝nego rodzaju deformacjom. Tak˝e podejmowane w pierwszej po∏owie minionego stulecia próby odnawiania niekoniecznie s∏u˝y∏y zachowaniu ich oryginalnej estetyki. Czy obecne prace konserwatorskie gwarantujà przywrócenie elewacjom ich pierwotnego wyglàdu? – Przywrócenie zabytkowym elewacjom ich pierwotnego wyglàdu jest z konserwatorskiego punktu widzenie zadaniem najwa˝niejszym. Jego realizacja nie jest ∏atwa; wymaga wielu badaƒ, zarówno w archiwach jak i w obr´bie substancji zabytkowej. W ca∏oÊci zachowa∏a si´ jedynie dokumentacja budynku niskiej tkalni, co umo˝liwi∏o odtworzenie jego bardzo interesujàcej, ceglanej attyki. Dzi´ki temu zabytkowe obiekty Manufaktury zosta∏y oczyszczone z dwudziestowiecznych zmian. Formu∏ujàc konserwatorski program prac renowacyjnych w zabytkowym obiekcie przemys∏owym nie sposób jednak ignorowaç wspó∏czesnych norm budowlanych dotyczàcych np. izolacyjnoÊci okien. KoniecznoÊç ich respektowania sprawi∏a, ˝e dawne jednoszybowe tafle okienne zosta∏y zastàpione dwuszybowymi, oczywiÊcie z zachowaniem pierwotnego rysunku ram. Tego rodzaju kompromisy wynikajàce ze wspó∏czesnych norm i wymogów techncznych sà koniecznoÊcià. Ich cenà jest szansa przywrócenia niszczejàcych zabytków do ˝ycia. Czy te zgo∏a pionierskie doÊwiadczenie konserwatorskie wyniesione z Manufaktury mogà byç przydatne w przywracaniu do ˝ycia innych kompleksów poprzemys∏owych? – Manufaktura by∏a – zresztà nie tylko dla konserwatorów – prawdziwà szko∏à ratowania zabytków architektury przemys∏owej. Z wyniesionych stàd doÊwiadczeƒ ju˝ korzystamy w ustalaniu warunków przebiegu renowacji zabytkowych obiektów dawnej fabryki Scheiblera, której rewitalizacja w∏aÊnie si´ zaczyna. Dzi´kuj´ za rozmow´. 3 Sto Renowacje 1/2006 Realizacje Rewitalizacja zabytkowych obiektów fabryki Poznaƒskiego w ¸odzi Manufaktura Zabytkowa architektura przemys∏owa w Polsce przez wiele lat znajdowa∏a si´ na uboczu prac renowacyjnych i konserwatorskich. Rozmiary tego rodzaju obiektów, ich wiek („tylko” sto lat), z pozoru niska atrakcyjnoÊç estetyczna i turystyczna sprawia∏y, ˝e budynki pofabryczne ¸odzi czy Górnego Âlàska ju˝ dawno zacz´∏y popadaç w ruin´, w niczym nie przypominajàc pracujàcych pe∏nà parà dawnych gigantów przemys∏owych. Nawet troch´ przyzwyczailiÊmy si´ do tych niszczejàcych kompleksów, które mo˝na napotkaç prawie w ka˝dym wi´kszym mieÊcie. Jednak w niektórych regionach dawne fabryki, zak∏ady tekstylne czy nawet stare budynki poczty, stanowià g∏ówny element krajobrazu miasta i tylko kwestià czasu by∏o jakieÊ ich wykorzystanie czy przebudowa. Zmiany polityczne i gospodarcze sprawi∏y, ˝e Polska równie˝ sta∏a si´ atrakcyjnym miejscem dzia∏ania licznych inwestorów. Ich pierwsze zainte- dowa∏y nowych w∏aÊcicieli. Na szcz´Êcie przysz∏a i na nie pora. Od kilku lat w∏aÊnie takie kompleksy sta∏y si´ obiektami zainteresowania mo˝nych, cz´sto spojrzeç na t∏umy odwiedzajàcych, by zrozumieç rentownoÊç takich inwestycji. Czy zatem mo˝na sobie wyobraziç lepszy czas dla jeszcze niedawno zapomnianych, niszczejàcych zabytków architektury przemys∏owej? Jednak zanim dawna fabryka stanie si´ „galerià”, trzeba wykonaç zakrojone na szerokà skal´ prace renowacyjne i skomplikowanà przebudow´, cz´sto o wiele trudniejszà od klasycznie pojmowanej renowacji zabytku. W∏aÊnie Fabryka w∏ókienicza Poznaƒskiego na rycinie z koƒca XIX wieku resowania przejawia∏y si´ jednak przede wszystkim zakupami budowli pa∏acowych i kamienic z przeznaczeniem na prywatne rezydencje czy siedziby firm. Niestety, du˝e kompleksy poprzemys∏owe o powierzchniach cz´sto si´gajàcych kilkudziesi´ciu tysi´cy metrów kwadratowych nadal nie znaj- Sto Renowacje 1/2006 4 globalnych inwestorów. Odkryto, i˝ stanowià one idealnà lokalizacj´ dla olbrzymich pasa˝y i tzw. galerii handlowych po∏àczonych z centrami rekreacyjnymi. W przeciwieƒstwie do pa∏acowych rezydencji i firmowych kamienic, te poprzemys∏owe kompleksy sà dla inwestorów dochodowe. Wystarczy ogrom tych prac sprawia, ˝e zakres i skala problemów technologicznych gwa∏townie roÊnie: nowo powstajàca „galeria” musi uwzgl´dniaç zarówno wymogi konserwatorskie wobec zabytkowych murów, jak i nowe funkcje obiektu, cz´sto wymagajàce ∏àczenia bardzo zró˝nicowanych komponentów budowli, takich jak ceg∏a, beton, stal czy szk∏o. W efekcie powstajà jednak znakomite obiekty, które nie tylko przypominajà ich dawnà ÊwietnoÊç, ale nierzadko kszta∏tujà zupe∏nie nowy, nowoczesny krajobraz miasta. Jedno z najwi´kszych w Europie przedsi´wzi´ç Najlepszym chyba przyk∏adem tego typu przedsi´wzi´cia jest jedna z najwi´kszych takich realizacji w Europie – dawny kompleks fabryki Poznaƒskiego w ¸odzi, której sceneria pos∏u˝y∏a za t∏o ekranizowanej przez Andrzeja Wajd´ powieÊci W∏adys∏awa Reymonta „Ziemia Obiecana”. Zak∏ady przemys∏u bawe∏nianego z drugiej po∏owy XIX wieku, nale˝àce do Izraela Poznaƒskiego, to zespó∏ budynków, który jeszcze niedawno realizowa∏ wszystkie etapy procesu produkcji w∏ókienniczej. Dzisiaj ten ogromny kompleks poprzemys∏owy zosta∏ obj´ty projektem pod nazwà Manufaktura, czajàcà centralnie po∏o˝ony plac. Monumentalne budynki pofabryczne znajdujàce si´ na obrze˝ach Manufaktury sà odnawiane, przekszta∏cane i dostosowywane do nowych funkcji. W koncepcji estetycznej projektu wy- Zniszczenia cegie∏ spowodowane zbyt silnymi i szczelnymi zaprawami korzystano kontrasty pomi´dzy starym a nowym, zestawiajàc pieczo∏owicie odnowione elewacje historyczne ze i trudne zagadnienia technologiczne sprawi∏y, i˝ wyodr´bniono je jako samodzielne zadania podlegajàce specjalnemu nadzorowi. Renowacj´ powierzono kilku specjalistycznym firmom konserwatorskim z ca∏ego kraju, jednak zdecydowano si´ na jednolity charakter prac i technologii. Ze wzgl´du na iloÊç i ró˝norodnoÊç obiektów zaplanowano nie tylko rozwiàzania technologiczne, ale przygotowano tak˝e projekty aran˝acji zabytkowych Êcian dla uzyskania jak najlepszego efektu estetycznego w ca∏oÊci nowej i starej zabudowy. W∏aÊnie rozpi´toÊç problemów by∏a bardzo wa˝nym argumentem decydujàcym o wyborze technologii i materia∏ów. Dostawca winien zapewniç kompleksowoÊç oferty i mo˝liwoÊç wspó∏pracy na przestrzeni lat, bowiem ju˝ na etapie samych prac zmieniano pewne decyzje technologiczne, a nawet estetyczne. Po kilku latach prób technologicznych i zmieniajà- Umar∏a fabryka. Stan przed rozpocz´ciem prac rewitalizacyjnych wspó∏czesnymi konstrukcjami, Êwiadczàcymi o nowym przeznaczeniu dawnej fabryki. Waga problemów Mimo, ˝e zabytkowe Êciany stanowià tylko cz´Êç przebudowywanych obiektów, kompleksowoÊç napraw cych si´ projektów, najwi´kszà cz´Êç zadaƒ technologicznych otrzyma∏a firma Sto-ispo. G∏ównym zagadnieniem sta∏a si´ oczywiÊcie renowacja ceglanych Êcian fabryki wraz z pracami izolacyjnymi. Temat teoretycznie stosunkowo prosty – w zabytkowych budowlach zostawiono ze 5 Sto Renowacje 1/2006 ▲ którego celem jest rewitalizacja zabytkowej substancji i wprowadzenie do niej nowych funkcji: handlowej, rozrywkowej, kulturalnej, biurowej, hotelowej i wystawienniczej. Zgodnie z za∏o˝eniami projektu wyburzono obiekty nie obj´te ochronà konserwatorskà, zachowujàc zabudow´ zabytkowà ota- Realizacje wzgl´dów konstrukcyjnych tylko Êciany elewacyjne – okaza∏ si´ bardzo du˝ym wyzwaniem, i to zarówno technologicznym jak i estetycznym. Dziewi´tnastowieczne budynki stawiano z wyprodukowanych na miejscu cegie∏. Ale ich jakoÊç okaza∏a si´ bardzo niska (ekonomia i finanse jak widaç zawsze odgrywa∏y wielka rol´). Postawi∏o to specyficzne wymagania wobec nowo wbudowywanych zapraw. Ukszta∏towanie terenu oraz cz´sto zmieniane decyzje dotyczàce uk∏adu wn´trz w stosunku do poziomu gruntu w poszczególnych budynkach utrudnia∏y te˝ wprowadzanie nowych izolacji. Wreszcie, pomimo kilkuletnich wczeÊniejszych prób kolorystycznych, równie˝ i w tym zakresie zmieniono w trakcie realizacji koncepcj´, co spo- wodowa∏o, i˝ trzeba by∏o przygotowywaç zupe∏nie nowe receptury. Technologia napraw Praktyka dotychczasowych renowacji ceglanych elewacji pochodzàcych z prze∏omu XIX i XX wieku poka- Rozmach i skala prac rewitalizacyjnych ∏ódzkiej Manufaktury pozwala zaliczyç jà do najwi´kszych w Europie Sto Renowacje 1/2006 6 zywa∏a, jak wiele pope∏niano b∏´dów. Stare ceg∏y, które wydawa∏y si´ mocniejsze ni˝ np. Êredniowieczne, najcz´Êciej spoinowano (jeszcze w latach 70., a niekiedy i dzisiaj) metodà „szlamowania” przy zastosowaniu bardzo silnych i elastycznych cementowych zapraw stosowanych obecnie przy uk∏adaniu wspó∏czesnych p∏ytek klinkierowych. Tymczasem stare mury, mimo wykorzystywanego ju˝ sporadycznie cementu (wynalezionego w∏aÊnie w drugiej po∏owie XIX wieku), nadal murowano i spoinowano s∏abymi, mechanicznie modyfikowanymi zaprawami wapiennymi. Ponadto, jak widaç na przyk∏adzie fabryki Poznaƒskiego, ale te˝ wielu innych obiektów, ówczesne ceg∏y by∏y znacznie s∏absze mechanicznie i posiada∏y Firma Sto-ispo przygotowa∏a pe∏na gam´ zapraw wapienno-trassowych do renowacji zabytkowych Êcian. Mi´dzy innymi barwione zaprawy NSR do uzupe∏nieƒ ubytków w cegle oraz specjalnie opracowane spoiny TKF Oryginalne ceg∏y, które wyprodukowano z surowca o bardzo z∏ej jakoÊci, podczas renowacji wymaga∏y u˝ycia odpowiednich materia∏ów – dopasowanych do takiego w∏aÊnie pod∏o˝a sowali ju˝ staro˝ytni Rzymianie przed ponad 2000 laty przy budowie mostów, dróg czy akweduktów. Jak pokaza∏y badania, zaprawy wapiennotrassowe sà znacznie bardziej odporne na warunki zewn´trzne (w szczególnoÊci kwaÊne Êrodowisko miejskie) ni˝ klasyczne czysto wapienne, a jednoczeÊnie nie sà zbyt mocne, jak czysto cementowe. Ponadto trass, wià˝àcy wapno w nierozpuszczalny krzemian, ogranicza w istotny sposób ryzyko zabieleƒ wyst´pujàcych prawie zawsze na ceglanych Êcianach elewacyjnych. Zaproponowana przez Sto-ispo gotowa mieszanka fabryczna Trass-Kalk-Fugensaniermortel odpowiada∏a tym wszystkim wymogom, a – co tak˝e bardzo istotne – zosta∏a po wielu próbach przygotowana w kilku ró˝nych barwach i frakcjach kruszyw, zgodnie z wymogiem inwe- stora i nadzoru konserwatorskiego. W tej trudnej realizacji, kierujàc si´ powy˝szymi uwarunkowaniami, zastosowano ca∏y szereg ró˝nych zapraw wapienno-trassowych. By∏y to tak˝e zaprawy do uzupe∏niania ubytków w ceg∏ach (tutaj przygotowano kilka wariantów kolorystycznych stosowanych zale˝nie od odcienia danego fragmentu), zaprawy murarskie i wreszcie specjalistyczne zaprawy do wype∏nieƒ szczelin i p´kni´ç w murze. W niektórych miejscach zastosowano nawet specjalistyczne spoiny soloch∏onne. Przy konserwacji ceglanych Êcian wykorzystano ponadto ca∏y pakiet materia∏ów uzupe∏niajàcych, w tym Êrodki gruntujàco-wzmacniajàce i grzybobójcze. Zamkni´ciem prac by∏a koƒcowa hydrofobizacja ochronna. Wykorzystano sprawdzone ju˝ od wielu lat preparaty krzemoorganiczne 7 Sto Renowacje 1/2006 ▲ wi´kszà nasiàkliwoÊç ni˝ obecne licówki. Szlamowanie takich powierzchni cementem skutkowa∏o uszczelnianiem s∏abych pod∏o˝y, a w konsekwencji z czasem pod silniejszà cienkà warstewkà cementu nast´powa∏a stopniowa degradacja oryginalnych spoin. W najgorszych przypadkach wilgoç z muru, nie mogàc przedostaç si´ przez cementowy szlam, przesiàka∏a przez ceg∏´, stopniowo jà niszczàc i rozsadzajàc. Te destrukcyjne procesy by∏y ju˝ doskonale rozpoznane przy ustalaniu technologii napraw elewacji. Dlatego te˝ specjaliÊci Sto-ispo, opierajàc si´ na doÊwiadczeniach w∏asnych oraz badaniach i wytycznych uczelni konserwatorskich (w badaniach przoduje tutaj Instytut UMK w Toruniu), zaproponowali zastosowanie takich zapraw, które mia∏y byç z jednej strony dopasowane do wytrzyma∏oÊci pod∏o˝a, z drugiej zaÊ mia∏y odpowiadaç jego nasiàkliwoÊci. Najlepsze w tym przypadku okaza∏y si´ mieszanki wapienno-trassowe. Trass – to tuf wulkaniczny, który jako jeden z pierwszych dodatków hydraulicznych sto- Realizacje Sto-ispo. Zale˝nie od miejsca zastosowania: wodorozcieƒczalny Hydrophobierung LF lub rozpuszczalnikowy Fassadenschutz BS 290. Izolacje Ca∏kowicie odmiennym zagadnieniem by∏o przygotowanie warstw izolacyjnych w zabytkowych murach. Dawne techniki podcinania czy nawet wprowadzania Êrodka iniekcyjnego tzw. metodami grawitacyjnymi w praktyce by∏y albo niebezpieczne dla obiektów, albo po prostu nieskuteczne. Temat izolacji by∏ zawsze ˝ywo dyskutowany, a w ostatnich latach wyst´puje w tym obszarze najwi´cej nowoÊci i zmian technologicznych. Firma Sto-ispo bierze aktywny udzia∏ w promowaniu skutecznych i nowoczesnych rozwiàzaƒ, tote˝ sama zaproponowa∏a zmiany w wykonywaniu izolacji poziomych. Przy czym nowe rozwiàzania nie zmienia∏y samego Êrodka iniekcyjnego – jest nim powszechnie sprawdzona i uznana mikroemulsja silikonowa (w ofercie Sto-ispo pod nazwà StoMurisol Micro), która nie uszczelnia kapilar, a wi´c nie ogranicza dyfuzji pary wodnej. StoMurisol Micro powleka jedynie wewn´trzne Êcianki kapilary, zmieniajàc kàt napi´cia powierzchniowego, a w takim przekroju podciàganie Ka˝dy detal historycznych budowli poddano starannym zabiegom konserwatorskim Sto Renowacje 1/2006 8 wody jest po prostu niemo˝liwe. Poza tym Êrodek toleruje nawet bardzo wysokie zawilgocenie pod∏o˝a bez koniecznoÊci wst´pnego osuszania Êcian (zazwyczaj niebezpiecznego i nieskutecznego). InnowacyjnoÊç metody opiera si´ g∏ównie na samym sposobie wprowadzania preparatu. Najpowszechniejsze jest obecnie stosowanie tzw. pakerów. Jednak te ostatnie nie gwarantujà rozprowadzenia Êrodka w ca∏ym przekroju muru ze szczelinami, czy z budulca o zró˝nicowanej wodoch∏onoÊci. Nawet wykorzystanie klasycznych agregatów o sta∏ym ciÊnieniu tego nie zmieni. Zbyt ma∏e ciÊnienie b´dzie niewystarczajàce, a zbyt du˝e spowoduje szybkie „zapchanie si´” Êrodkiem ju˝ na poczàtku pracy. Zmiany zaproponowane przez Sto-ispo i wykorzystane w Manufakturze polegajà na zastosowaniu – zamiast krótkiego pakera – perforowanej lancy, wprowadzonej w ca∏y przekrój muru. W ten sposób, niezale˝nie od niejednorodnoÊci muru, iniekt dotrze do ka˝dego punktu. Kolejnà innowacjà jest urzàdzenie pompujàce – specjalny agregat ciÊnieniowo-impulsowy podajàcy preparat w pewnych, regulowanych odst´pach czasu. Dzi´ki temu Êrodek iniekcyjny mo˝e byç stopniowo Do wykonania instalacji poziomych pos∏u˝y∏a mikroemulsja silikonowa StoMurisol Micro wprawadzona do Êcian przy u˝yciu specjalnego agregatu ciÊnieniowo-impulsowego wch∏aniany wytwarzajàc skutecznà barier´ przeciwwodnà. Koniec prac renowacyjnych zaplanowano na drugà po∏ow´ maja bie˝àcego Kontrast starego z nowym stanowi istot´ koncepcji estetycznej Manufaktury roku, ale ju˝ dziÊ bry∏a dawnej fabryki Poznaƒskiego – teraz Manufaktury – ca∏kowicie zmieni∏a krajobraz ¸odzi. Robert Koprowicz, konsultant technologiczny Sto-ispo. Zdj´cia: R. Koprowicz, P. Pabin, T. Wernicki, archiwum Apsys Polska. Obiekt: Dawna fabryka Poznaƒskiego – kompleks Manufaktura w ¸odzi Inwestor: Apsys Polska Sp. z o.o. Wykonawcy prac konserwatorskich: Mosaicon z ¸odzi Restauro S. A z Torunia Zak∏ad Kamieniarski Furmanek z Daleszyc Ju-Konspol z Bydgoszczy Akces z Warszawy Materia∏y Sto-ispo : StoPrim Grundex StoPrim Fungal Sto Impulssystem StoMurisol BD 1K Tubag Trass-Werksteinmortel Tubag NSR 0,4 Tubag Trass-Kalk-Fugensaniermortel Tubag Trass-Kalk Tubag Trass-Zement rapid Tubag Verpressmortel 9 Sto Renowacje 1/2006 Technologie Farby QS Farby inne ni˝ wszystkie Jak przed∏u˝yç sezon budowlany? Malowaniu elewacji zabytkoych towarzyszy bardzo wiele problemów, cz´sto wykraczajàcych poza tradycyjnà ochron´ Êciany przed deszczem, przy zachowaniu wysokiej paroprzepuszczalnoÊci farby. W przypadku takich prac prawie zawsze mamy do czynienia z dodatkowymi uwarunkowaniami, które wp∏ywajà na trwa∏oÊç ich wykonania. Rysy i sp´kania, obecnoÊç mikroorganizmów, zawilgocenie, wysokie obcià˝enie zanieczyszczeniami pochodzàcymi ze spalin czy agresywnego Êrodowiska miejskiego, i wreszcie stosunkowo krótki sezon dla prac budowlano-konserwatorskich – to tylko niektóre, lecz jak˝e cz´sto wyst´pujàce warunki towarzyszàce nak∏adaniu farby. W takich sytuacjach samo zagadnienie estetyki pow∏oki malarskiej musi iÊç w parze z troskà o trwa∏oÊç, co nie zawsze da si´ ze sobà pogodziç przy zastosowaniu historycznych receptur, lub tylko jednego powszechnie akceptowanego rodzaju farb. Szczególnie zatem w takich przypadkach dobór farb musi uwzgl´dniaç wszystkie te uwarunkowania, bioràc pod uwag´ nie tylko walory estetyczne. Wychodzàc naprzeciw tym problemom firma Sto-ispo opracowa∏a ca∏y szereg specjalnych receptur pozwalajàcych pogodziç charakterystyczne wymogi technologiczne z wyzwaniami estetycznymi historycznych elewacji. Oto jedna z nich. Malowanie przy niskich temperaturach? Pogoda w naszej strefie klimatycznej jest bardzo kapryÊna, przez co sezon budowlany wydaje si´ cz´sto stanowczo za krótki. Póênà jesienià i wczesnà wiosnà prawie zawsze mamy do czynienia z temperaturami, które spadajà poni˝ej +5°C, a wilgotnoÊç wzgl´dna powietrza roÊnie nawet powy˝ej 80%. Jednak najpowa˝niejszym problemem jest nie tyle wczesna lub przed∏u˝ajàca si´ mroêna zima, co du˝a amplituda temperatur w okresach przejÊciowych. Pogoda, która teoretycznie w ciàgu dnia pozwala na prace elewacyjne, bardzo szybko mo˝e si´ w tych porach roku za∏amaç, a nocà mo˝e np. spaÊç Ênieg lub wystàpiç przymrozek. Za dnia mogà wyst´powaç te˝ nagle cz´ste i obfite deszcze, zmywajàce Êwie˝e pow∏oki malarskie. Rygorystyczne warunki nak∏adania farb elewacyjnych (temperatura >5°C, a wil- gotnoÊç <70% w dzieƒ i w nocy!) sprawiajà, ˝e wykonawcy stajà wówczas przed dylematem przerwania prac, albo podj´cia bardzo du˝ego ryzyka strat, z którymi mamy cz´sto do czynienia przy renowacjach zabytkowych fa- wzgl´dna wilgotnoÊç powietrza 100% 95% 50% 25% brak warunków dla produktów QS 75% elewacja wykonana produktami QS schni´cie nie jest mo˝liwe optymalny przedzia∏ dla produktów QS: mi´dzy +10C i +100C skrócenie czasu, w którym produkt mo˝e podlegaç obróbce: mi´dzy +100C i +150C brak warunków dla produktów QS: od +150C temperatura +1oC Sto Renowacje 1/2006 +5oC 10 +10oC +15oC „zmyta” elewacja, na której nie zastosowano produktów QS Malowanie elewacji gmachu Sàdu w Opolu farbà StoSilco Color QS odbywa∏o si´ w bardzo niekorzystnych warunkach atmosferycznych Produkt Wspó∏czynnik paroprzepuszczalnoÊci Sd w metrach Wspó∏czynnik nasiàkliwoÊci powierzchniowej W = kg/(m2 . √h) <0,2 <0,2 0,07- 0,1 zale˝nie od gruboÊci warstwy 0,1 Wzorcowa farba dane wg EN 1062-1 StoSilco Color QS sad. Jak˝e cz´sto skutkuje to bowiem zabieleniami, lub nawet przemarzni´ciem na∏o˝onej pow∏oki. Dzi´ki wysi∏kom zaplecza badawczego Sto-ispo powsta∏a specjalna technologia QS, która w znacznym stopniu zmniejsza skal´ tego problemu (Quick-Set – szybkie wiàzanie). Produkty tak oznakowane pozwalajà na wyd∏u˝enie sezonu budowlanego nawet o 70 dni! Dzieje si´ tak dlatego, ˝e dolnà granicà temperatury dla farby QS jest nie +5° ale ju˝ +1°C, a dopuszczalny stopieƒ wilgotnoÊci wzgl´dnej powietrza to a˝ 95% (!), a nie jak przy standardowych produktach – 70%. Drugà bardzo wa˝nà zaletà tej farby jest jej bardzo szybkie wysychanie. Ju˝ po 4–5 godzinach na∏o˝ona farba jest odporna na przymrozki dochodzàce nawet do -5°C, a po 7 godzinach jest tak˝e odporna na deszcz. Dzi´ki takim zaletom oszcz´dnoÊci sà oczywiste – brak koniecznoÊci kosztownego ogrzewania Êcian, czy stosowania plandek chroniàcych przed deszczem. Jakie cechy posiadajà farby QS? Produkty ze znakiem QS to liczna grupa materia∏ów o ró˝nych spoiwach. Dla obiektów zabytkowych przygotowano farb´ krzemoorganicznà StoSilco Color QS. Mimo znacznie szybszego wiàzania, farba ta nadal posiada znakomità paroprzepuszczalnoÊç cechujàcà wszystkie produkty oparte na wysokim udziale ˝ywicy silikonowej. Mamy zatem do czynienia z farbà wodnà w przypadku której podczas procesu schni´cia w pierwszej kolejnoÊci powstaje na powierzchni cienka „b∏ona” ochronna, podczas gdy wiàzanie w strukturze nast´puje na dalszym etapie. Farba StoSilco Color QS zosta∏a stworzona z myÊlà o pracach w temperaturach od +1°C do +10°C. Tak du˝a tolerancja daje gwarancj´ bezpiecznej pracy praktycznie nawet przez ca∏à ch∏odnà jesieƒ i d∏u˝sze przedwioÊnie. Konsekwentne przestrzeganie regu∏ dotyczàcych nak∏adania produktów QS oraz podstawowych zasad wykonawstwa redukuje problemy zwiàzane z przejÊciowymi porami roku i stwarza szans´ na uzyskiwanie – nawet w tych krytycznych okresach – efektów zadowalajàcych zarówno inwestora jak i wykonawc´. Zalety farby StoSilco Color QS: • mo˝liwoÊç nak∏adania ju˝ przy + 1°C i wilgotnoÊci wzgl´dnej powietrza 95%; • odpornoÊç na zmywanie przez deszcz ju˝ po ok. 7 godzinach; • odpornoÊç na przymrozki nawet do -5°C ju˝ po 4–5 godzinach; • wyd∏u˝enie sezonu budowlanego nawet o 70 dni w roku; • mo˝liwoÊç ukoƒczenia prac w krótszych terminach; • zmniejszenie kosztów pracy (bez koniecznoÊci dodatkowego ogrzewania czy ochrony Êcian). Fragment elewacji zabytkowej kamienicy w Toruniu odnowionej farbà StoSilco Color QS w warunkach jesienno-zimowych Robert Koprowicz, konsultant technologiczny Sto-ispo. Zdj´cia: R. Koprowicz, A. Ziemkiewicz, archiwum Sto-ispo. Technologie Renowacja betonu Naprawy przy zastosowaniu systemu PCC StoCretec Beton w zabytkach? Romaƒska archikolegiata w Tumie k. ¸´czycy. W latach 60. i 70. wykonano betonowà rekonstrukcj´ stropu Êwiàtyni, a obecnie przechodzi ona pe∏nà konserwacj´ wn´trz i elewacji. Betonowe belki stropowe musia∏y pozostaç, poddano je jednak reprofilacji przy zastosowaniu systemu PCC StoCretec Beton ju˝ od oko∏o stu lat kojarzy si´ nieod∏àcznie z bardzo silnymi wspó∏czesnymi zaprawami stosowanymi przy budowie dróg, mostów i oczywiÊcie w budownictwie mieszkaniowym. Jednak beton, jako materia∏ najtaƒszy i najprostszy w u˝yciu by∏ równie˝ – g∏ównie w latach 60. i 70. ubieg∏ego stulecia – cz´sto wykorzystywany podczas renowacji obiektów zabytkowych, szczególnie tam, gdzie nale˝a∏o liczyç si´ z koniecznoÊcià wi´kszych obcià˝eƒ konstrukcyjnych lub z dzia∏aniem wody. Bardzo charakterystyczne sà liczne jeszcze dzisiaj coko∏owe opaski betonowe, zak∏adane w trakcie renowacji pa∏aców i dworów, betonowe elementy izolacyjne czy nawet stropy w wielu zabytkowych budynkach. Materia∏ budowlany „stulecia” (XX wiek nazywany jest wiekiem betonu) nie jest jednak materia∏em na stulecia, chyba, ˝e jest Sto Renowacje 1/2006 12 skutecznie chroniony. Dzisiaj, po wielu latach, nie tylko tak odrestaurowane pojedyncze elementy, ale czasem ca∏e budynki stajà przed koniecznoÊcià odpowiedniej konserwacji. G∏ównym problemem technologicznym sà oczywiÊcie ró˝nego rodzaju ko- Typowe uszkodzenie ˝elbetu spowodowane korozjà betonu rozje betonu: fizyczne (np. mrozowe) czy chemiczne (np. najcz´stsza siarczanowa, wywo∏ana przez „kwaÊne deszcze”). W wyniku kilku reakcji mo˝e wówczas powstawaç ettryngit, posiadajàcy prawie trzykrotnie wi´kszà obj´toÊç od zwiàzku wyjÊciowego. Skutkiem tego jest degradacja i ewentualne rdzewienie stali zbrojeniowej. Wreszcie podatnoÊç betonu na wszelkiego rodzaju zarysowania i p´kni´cia sprzyja szybszemu wnikaniu szkodliwych zwiàzków oraz wody – pot´gujàc zjawiska korozji. Razem z wilgocià w g∏àb betonu migruje bowiem dwutlenek w´gla, przyczyniajàc si´ do gwa∏townej korozji stali zbrojeniowej. Jak widaç, mimo swego przeznaczenia, beton – zale˝nie od jakoÊci – jest z biegiem czasu stosunkowo ∏atwo podatny na uszkodzenia mechaniczne i wp∏yw warunków atmosferycznych. Stàd te˝ zagadnienie jego naprawy staje si´ obecnie coraz bardziej aktualne, Zdj´cie makroskopowe kryszta∏ów ettryngitu. Podczas krystalizacji zwi´ksza on swojà obj´toÊç o oko∏o 2,86 raza, a towarzyszàce tej reakcji ciÊnienie niszczy powierzchni´ betonu równie˝ przy renowacjach budynków zabytkowych. Naprawa i ochrona betonu obejmuje kilka zagadnieƒ: • przygotowanie pod∏o˝a; • wzmocnienie betonu przez sklejenie ewentualnych rys i p´kni´ç lub ich uszczelnienie; • ochrona stali zbrojeniowej; • naprawa lokalnych ubytków specjalnymi zaprawami; • zabezpieczenie powierzchni – impregnacja/hydrofobizacja (w niektórych przypadkach), ewentualnie pow∏oki malarskie. Kompletne systemy naprawcze przydatne w wykonywaniu powy˝szych czynnoÊci znaleêç mo˝na w ofercie StoCretec – spó∏ki z grupy Sto, która jest prawdziwym specjalistà w dziedzinie naprawy betonu. Technologia napraw PCC Najbardziej popularnym systemem naprawczym z powodzeniem stosowanym od wielu lat jest technologia napraw PCC (cementowa, modyfikowana polimerami) – w∏aÊnie z oferty StoCretec. Jej zastosowanie umo˝liwia wykonywanie skutecznej ochrony stali zbrojeniowej oraz napraw´ powsta∏ych ubytków betonu. W praktyce reprofilacja betonu w obiektach historycznych jest wykonywana analogicznie jak przy naprawach w obiektach in˝ynierskich. Post´pujemy wed∏ug tych samych procedur technologicznych poprzedzonych wczeÊniejszà diagnostykà ˝elbetu (sprawdzenie stopnia korozji stali zbrojeniowej oraz samego betonu, wielkoÊci otuliny zbrojenia, rozwarcia rys w strefie rozciàgania itp.). W celu wykonania naprawy ˝elbetu systemem PCC niezb´dne jest wykonanie nast´pujàcych czynnoÊci: • oczyszczone wczeÊniej pod∏o˝e w miejscu g∏´bszych ubytków nale˝y zmoczyç. Nast´pnie na zmatowiony wilgotny ubytek nak∏ada si´ mostek sczepny i ochron´ antykorozyjnà – StoCrete BE ochrona antykorozyj- Wie˝yce zabytkowego mostu Poniatowskiego w Warszawie – przyk∏ad kompleksowej renowacji. Naprawom historycznych tynków towarzyszy∏a pe∏na konserwacja elementów betonowych. Zastosowano zaprawy wapienno-trassowe, system PCC StoCretec oraz pow∏oki malarskie Sto • na i mostek sczepny 1 . Je˝eli wyst´puje odkryte zbrojenie, nak∏adany jest on wczeÊniej p´dzlem, dwukrotnie tylko na oczyszczone pr´ty zbrojeniowe – jako ochrona antykorozyjna. Nale˝y wykonywaç ok. 1-1,5 mm warstw´ ochronnà na pr´cie; zaprawy naprawcze nale˝y nak∏adaç na Êwie˝à warstw´ sczepnà („mokre na mokre”). W przypadku stwardnienia warstwy sczepnej nale˝y jà dok∏adnie usunàç i wykonaç od nowa 2 . W zale˝noÊci od g∏´bokoÊci ubytków na Êwie˝y mostek sczepny nak∏ada si´ StoCrete TG 202 (zakres 6-30 mm) 3 lub StoCrete BE zaprawa gruboziarnista (zakres 12-60mm) 3 ; • ca∏oÊç powierzchni betonu (zarówno miejsca z ju˝ naprawionymi g∏´bszymi ubytkami, jak i pozosta∏e) mo˝na wyg∏adziç przy pomocy zaprawy szpachlowej StoCrete KM (zakres 0-2mm) 4 lub StoCrete TF 200 (zakres 2-5mm) 4 . Na powierzchniach wyrównywanych zaprawà szpachlowà PCC mostek sczepny nie jest wymagany. Zapraw´ nanosi si´ na zmatowione, wilgotne pod∏o˝e. Warstwy wyrównawcze nale˝y piel´gnowaç – metodami tradycyjnymi – przez dwa dni. Naprawione w ten sposób ˝elbetowe elementy zabytkowych budowli slu˝yç im b´dà przez d∏ugie lata. Pawe∏ Danielewicz, doradca techniczny StoCretec. Zdj´cia: R. Koprowicz, archiwum Sto-ispo. 13 Sto Renowacje 1/2006 Poradnik wykonawcy Warunek najwy˝szej jakoÊci i trwa∏oÊci pow∏ok malarskich Gruntowanie Stawiajàc najwy˝sze wymagania w odniesieniu do jakoÊci i trwa∏oÊci pow∏ok malarskich nak∏adanych na zabytkowe elewacje, nie sposób przeceniç znaczenia odpowiedniego przygotowania pod∏o˝a przed malowaniem. Stara zasada sztuki budowlanej mówi bowiem, ˝e ka˝da pow∏oka wierzchnia mo˝e byç co najwy˝ej tak dobra jak pod∏o˝e, na którym zostanie wykonana. Preparaty gruntujàce sà wi´c niezb´dnym sk∏adnikiem systemów pow∏okowych, i w istotny sposób wp∏ywajà na trwa∏oÊç wykonywanych kolejno warstw. Podstawowe zasady gruntowania: • w momencie gruntowania pod∏o˝e powinno byç suche; • Êrodek gruntujàcy powinien wnikaç w g∏àb, a nie pozostawaç na powierzchni. Po wyschni´ciu pow∏oka gruntujàca nie mo˝e tworzyç po∏yskliwego, szklistego efektu (tzw. filmu) – w znacznym stopniu pogarsza to przyczepnoÊç kolejnych warstw; • gruntowanie nie zast´puje pierwszego cyklu malowania! Jedynie dwu- Detal elewacji koÊcio∏a Êw. Anny. Przed na∏o˝eniem farby zastosowano specjalny grunt StoPrep Miral, przekrywajàcy rysy skurczowe. Po zwiàzaniu preparatu detal zosta∏ dodatkowo przeszlifowany tak, by uniknàç zniekszta∏ceƒ • KoÊció∏ Êw. Anny w Warszawie. Skomplikowane problemy konserwatorskie pod∏o˝a wymaga∏y zastosowania tu wielu ró˝nych preparatów gruntujàcych Po co gruntujemy? Pod∏o˝a, z jakimi mamy do czynienia przy elewacjach zabytkowych, sà prawie zawsze bardzo zró˝nicowane i niejednorodne. W wi´kszoÊci przypadków sà mocno os∏abione, posiadajà du˝à ch∏onnoÊç, a przy lokalnych naprawach dochodzi do tego jeszcze ró˝norodnoÊç zachowanych materia∏ów. BezpoÊrednie malowanie na takim pod∏o˝u, nawet przy u˝yciu wysokiej jakoÊci farb, mo˝e spowodowaç ró˝nego rodzaju przebarSto Renowacje 1/2006 14 wienia, rozwój grzybów czy alg, a nawet z∏uszczenie pow∏oki malarskiej. Odpowiednie zagruntowanie nadaje zatem pod∏o˝u optymalne w∏aÊciwoÊci konsolidacji z pow∏okà malarskà, dzi´ki czemu nast´puje jej trwa∏e zespolenie z pod∏o˝em. Ârodek gruntujàcy reguluje ch∏onnoÊç pod∏o˝a, wzmacnia jego powierzchni´, likwiduje ogniska korozji biologicznej i poprawia warunki przyczepnoÊci pow∏oki malarskiej. • • krotne malowanie zapewnia skuteczne pokrycie ziaren pod∏o˝a i wytworzenie jednolitej pow∏oki malarskiej o odpowiednich parametrach; nale˝y bezwzgl´dnie przestrzegaç przerw technologicznych zalecanych przez dostawc´ farby i gruntu – szczególnie odst´pów czasowych pomi´dzy gruntowaniem i nak∏adaniem pow∏ok malarskich; w przypadku szczególnie nasiàkliwych pod∏o˝y mineralnych wskazane jest stosowanie techniki „mokre na mokre” – wykonywania kolejnych roboczych cykli gruntowania na jeszcze wilgotnym pod∏o˝u poprzedniego cyklu. Pozwala to osiàgnàç wi´kszà g∏´bokoÊç wnikania preparatu; Êrodki gruntujàce muszà byç zawsze dopasowane do rodzaju pod∏o˝a, np. Êrodki zawierajàce rozpuszczalniki nie Prawid∏owo: podwójne malowanie oznacza dostatecznà gruboÊç warstwy farby, tak˝e na ostrych kraw´dziach ziaren tynku Nieprawid∏owo: jednokrotne malowanie farbà oznacza zbyt ma∏à gruboÊç warstwy na ostrych kraw´dziach ziaren Przyk∏adowo wybrane sposoby post´powania przy okreÊlonych stanach pod∏o˝a, w odniesieniu do gruntowania i oceny stanu pod∏o˝a. Przedstawione sà równie˝ ró˝ne aspekty dotyczàce techniki stosowania dla ca∏ego uk∏adu warstw pow∏oki. Stan pod∏o˝a Sposób post´powania Wady pod∏o˝a Dodatkowe wskazówki mokre, wilgotne okreÊliç i usunàç przyczyny miejscowe wysychanie, problemy z przyczepnoÊcià, wyst´powanie alg/grzybów mokre, wilgotne pod∏o˝a nie sà odpowiednie do wykonywania pow∏ok kredujàce, osypujàce si´ usunàç szczotkà, oczyÊciç r´cznie lub mechanicznie niska przyczepnoÊç, ∏uszczenie dostosowaç temperatur´ i ciÊnienie czyszczenia do pod∏o˝a, gruntowaç metodà „mokre na mokre”, stosowaç Êrodek gruntujàcy o du˝ej g∏´bokoÊci wnikania i dzia∏aniu wzmacniajàcym pod∏o˝e ogólne zanieczyszczenie czyszczenie (r´czne, mechaniczne) niska przyczepnoÊç, ∏uszczenie, czasami zauwa˝alne tak˝e w nast´pnych warstwach w doborze rodzaju kolejnej warstwy celowe jest czasami okreÊlenie rodzaju zanieczyszczenia bardzo nasiàkliwe dla wyrównania nasiàkliwoÊci pod∏o˝a konieczne jest gruntowanie niska przyczepnoÊç, ∏uszczenie, „spalenie” kolejnej warstwy. Skutkiem jest wy˝sza nasiàkliwoÊç i zagro˝enie wystàpieniem zjawiska kredowania gruntowaç metodà „mokre na mokre”, zastosowaç Êrodek gruntujàcy o du˝ej g∏´bokoÊci wnikania i dzia∏aniu wzmacniajàcym pod∏o˝e nie nasiàkliwe, g∏adkie nadaç pod∏o˝u przyczepnoÊç, np. szorstkoÊç niska przyczepnoÊç, trudnoÊci ze zwil˝eniem, ∏uszczenie w okreÊlonych warunkach zastosowaç specjalny Êrodek gruntujàcy, poprawiajàcy przyczepnoÊç Stoplex W – dyspersja wodna, z dodatkiem siloksanu StoPrim Micro – Êrodek wodny, silikonowy StoPrim Grundex zawiera rozpuszczalniki Na przyk∏adzie trzech rodzajów pod∏o˝y przedstawiona jest g∏´bokoÊç ich wnikania i dzia∏anie wzmacniajàce. Stoplex W dzia∏a jedynie powierzchniowo, StoPrim Micro i StoPrim Grundex wnikajà g∏´biej w pod∏o˝e. StoPrim Micro nie „wià˝e / skleja” pod∏o˝a jak StoPrim Grundex, lecz reaguje z wype∏niaczami i piaskiem wzmacniajàc w ten sposób struktur´ pod∏o˝a. Ârodek StoPrim Micro nie jest odpowiedni do materia∏ów gipsowych, gdy˝ mo˝e spowodowaç zró˝nicowane reakcje chemiczne ze sk∏adnikami pod∏o˝a. pod∏o˝e sk∏adniki sta∏e przybli˝ona g∏´bokoÊç wnikania spoiwa Stosunkowo niewielka g∏´bokoÊç wnikania. Zmniejszenie nasiàkliwoÊci pod∏o˝a. Dzia∏anie wzmacniajàce powierzchniowo. G∏´boko wnikajàcy Êrodek gruntujàcy na bazie mikroemulsji silikonowej o dobrych, wzmacniajàcych pod∏o˝e w∏aÊciwoÊciach. Zmniejsza jego nasiàkliwoÊç, dzia∏a hydrofobowo, nie zawiera rozpuszczalników. Zawierajàcy rozpuszczalniki Êrodek gruntujàcy. Dobre w∏aÊciwoÊci wnikania w pod∏o˝e. Wzmocnienie i zmniejszenie jego nasiàkliwoÊci. ▲ 15 Sto Renowacje 1/2006 Poradnik wykonawcy Specjalny krzemoorganiczny grunt StoPrim Micro doskonale hydrofobizuje pod∏o˝e nie uszczelniajàc go, a wi´c nie ograniczajàc dyfuzji pary wodnej Korozja biologiczna – glony i grzyby. Dla jej unikni´cia konieczna jest skuteczna dezynfekcja pod∏o˝a przed malowaniem mogà byç u˝ywane na styropianie lub na pod∏o˝ach zawierajàcych stare pow∏oki dyspersyjne albo organiczne. W takich przypadkach rozpuszczalnik mo˝e rozpuÊciç spoiwo farby, b´dzie zatem dzia∏a∏ jak zmywacz. Konsekwencje zaniechania Zaniechanie gruntowania przed malowaniem mo˝e spowodowaç tak niekorzystne nast´pstwa jak przebarwienia lub nawet odspajanie pow∏oki malarskiej od pod∏o˝a. Równie op∏akane skutki przynosi zastosowanie przypadkowego preparatu lub gruntu o innych w∏aÊciwoÊciach ni˝ rzeczywiÊcie wymagane dla danej powierzchni. Warto wi´c stosowaç Êrodek gruntujàcy zalecany przez producenta farby, bowiem wprowadzanie zamienników na w∏asnà r´k´ mo˝e spowodowaç powstanie wad na malowanej powierzchni. W takim przypadku nie uzyskamy ˝adnej gwarancji ze strony producenta farby. GZ P IV Andrzej Wanat, doradca techniczny Sto-ispo. Zdj´cia R. Koprowicz. GZ P II Medal Europejski dla elewacyjnego systemu ociepleniowego StoTherm Classic farba dyspersyjna Przyk∏adowe pod∏o˝a: tynk gipsowy (grupa zapraw P IV), zewn´trzny tynk wapienno–cementowy (grupa zapraw P II) i stara farba dyspersyjna. Ka˝dy system pow∏okowy i ka˝dy rodzaj powierzchni wymagajà odpowiedniego przygotowania pod∏o˝a Medalem Europejskim, przyznawanym przez Komitet Integracji Europejskiej i Business Centre Club za wysokà jakoÊç wyrobów, wyró˝niony zosta∏ kolejny produkt Sto-ispo. Tym razem cenionym Medalem wyró˝niono elewacyjny system ociepleniowy StoTherm Classic. Medal Europejski jest niekomercyjnym, ogolnopolskim przedsi´wzi´ciem promujàcym ide´ Unii Europejskiej w Êrodowisku przedsi´biorców. Wyró˝nia wyroby i us∏ugi, które spe∏niajà wysokie standardy europejskie. Nominowany do Medalu produkt musi spe∏niaç wymagane prawem normy, mieç odpowiednie licencje, patenty itp. Istotna jest dynamika firmy wytwarzajàcej produkt, zdobyte nagrody i certyfikaty. S∏owem wszystko, co Êwiadczy o jego najwy˝szej jakoÊci. StoJournal Czasopismo projektantów, architektów i inwestorów. Ukazuje si´ dwa razy w roku. Kolejne wydania StoJournal zawierajà obszerne informacje dotyczàce wybranych tematów, wsparte prezentacjà interesujàcych pod wzgl´dem architektonicznym obiektów budowlanych oraz szczegó∏ów technicznych zastosowanych rozwiàzaƒ. Sto NowoÊci Czasopismo wykonawców budowlanych. Ukazuje sie dwa razy w roku. Prezentuje nowe osiàgni´cia w pracach badawczych i rozwojowych Sto-ispo, porady dotyczàce zastosowania i obróbki materia∏ów, wywiady oraz wiele innych informacji przydatnych wykonawcom budowlanym. Sto Renowacje Czasopismo wykonawców, architektów i konserwatorów. Nak∏ad: 7 000 egz. Wydawca: Sto-ispo Sp. z o.o., 03-872 Warszawa, ul. Zabraniecka 15 Redakcja: Teodor Wernicki, Robert Koprowicz, Aleksandra Zych-Màczka, 03-872 Warszawa, ul. Zabraniecka 15, tel. 0-22 5116 144, fax 0-22 5116 141, [email protected], www.sto.pl Zamówienia bezp∏atnej wysy∏ki czasopism Sto-ispo prosimy przesy∏aç faksem: 0-22 5116 141
