Karty pracy Język polski

Transkrypt

Karty pracy Język polski
Karty pracy
Język polski
Imię i nazwisko ucznia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Klasa. . . . . . . . . . . . . . . . . Numer w dzienniku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
GSP014
Instrukcja
• Uważnie czytaj teksty zadań i polecenia.
• Rozwiązania wpisuj długopisem lub piórem.
Nie używaj długopisu w kolorze czerwonym.
• W
zadaniach, w których masz do wyboru
odpowiedź A, B, C lub D, otocz kółkiem poprawną
odpowiedź.
• Jeżeli się pomylisz, przekreśl źle wybraną
odpowiedź i otocz kółkiem poprawną.
• O
dpowiedzi do zadań zapisz czytelnym pismem
w wyznaczonym miejscu.
Na rozwiązanie zadań masz 40 minut.
Życzymy powodzenia!
2
język polski
Serce, które waży... 350 kg!
Dzwon „Zygmunt”, zwany dzwonem królów i królem dzwonów, został
ufundowany przez Zygmunta I Starego1 i znajduje się w katedrze wawelskiej.
Imię otrzymał na cześć swojego fundatora. Został odlany w 1520 roku przez
ludwisarza z Norymbergi2 Hansa Behama. Swój czysty głos zawdzięcza – jak głosi
legenda – złotej strunie nadwornego poety Bekwarka, którą mistrz Beham wrzucił
do płynnego spiżu3. Na płaszczu dzwonu4 widoczne są postacie św. Zygmunta
i św. Stanisława, herby Polski i Litwy, a także napis: „Bogu Najlepszemu,
Największemu i Dziewicy Bogurodzicy, świętym patronom swoim, znakomity
Zygmunt, król Polski, ten dzwon, godny wielkości umysłu i czynów swoich, kazał
sporządzić Roku Pańskiego 1520”.
W kolosie ważącym ponad 12 ton bije 365-kilogramowe serce. Oryginalne,
pierwsze serce dzwonu wykuto z żelaza. Miało 218,5 cm długości i ważyło
323 kilogramy. Pierwszy raz uderzyło w zawieszony na potężnym jarzmie5 kielich
„Zygmunta” 13 lipca 1521 roku, na uroczystość św. Małgorzaty. Służyło przez
479 lat, wykonując w tym czasie około 12 milionów uderzeń. Pękało czterokrotnie
– po raz pierwszy w 1859 roku, po raz ostatni w Wigilię Bożego Narodzenia
2000 roku. Uszkodzone serce zostało zastąpione nowym, które bije od 14 kwietnia
2001 roku. Pęknięcie serca zwiastuje podobno złe czasy dla Polski, jego dotknięcie
zaś ma przynosić szczęście.
W czasach I Rzeczypospolitej głos „Zygmunta” rozlegał się nad dachami
Krakowa ponad 100 razy w roku. Dzisiaj dzieje się to znacznie rzadziej
(„od wielkiego dzwonu”), z okazji świąt kościelnych. Ponadto istnieją okazje
specjalne – uroczyste wydarzenia rangi państwowej lub kościelnej. Głos
„Zygmunta” przynosi także smutne wieści o śmierci i pogrzebach wielkich
Polaków. Dzwon żegnał między innymi Tadeusza Kościuszkę, Adama Mickiewicza
oraz Józefa Piłsudskiego, „płakał”, gdy 2 kwietnia 2005 roku umarł Jan
Paweł II. Najdłużej, bo całą godzinę, bił z okazji jubileuszu 1000-lecia chrztu
państwa polskiego w 1966 r., zaś 16 sierpnia 2002 roku przez pół godziny witał
odbywającego pielgrzymkę Jana Pawła II. Głos dzwonu rozbrzmiewał także
1 września 1939 roku, kiedy Polska została zaatakowana przez III Rzeszę oraz
30 kwietnia 2004 roku z okazji przystąpienia Polski do Unii Europejskiej.
Na podstawie: www.katedra-wawelska.pl
oraz M. Hyla, Serce, które waży…350 kg!, w: „Niedziela. Tygodnik Katolicki”
Zygmunt I Stary – władca z dynastii Jagiellonów, ur. 1 I 1467 w Kozienicach, zm. 1 IV 1548 w Krakowie, król Polski
i wielki książę litewski od 1506; syn Kazimierza IV Jagiellończyka i Elżbiety Rakuszanki, młodszy brat Władysława II,
Jana I Olbrachta i Aleksandra, żonaty z Barbarą Zapolyą (1512), a następnie z Boną Sforzą d’Aragona (1518), ojciec
Zygmunta II Augusta.
2
Norymberga – miasto w Niemczech.
3
spiż – stop miedzi z cyną, cynkiem i ołowiem, czasem zaliczany do brązów.
4
płaszcz dzwonu – część zwana także z powodu swojego charakterystycznego wyglądu kielichem lub czaszą dzwonu.
5
jarzmo – urządzenie przytrzymujące, łączące coś, spinające części czegoś.
1
język polski
1.
2.
Tekst poświęcony jest
A. ważnym wydarzeniom z historii
Polski.
C. ważnym postaciom historycznym.
B. fundatorowi dzwonu „Zygmunt”.
D. historii dzwonu Zygmunta.
Uzupełnij notatkę na temat dzwonu.
Fundator – �������������������������������������������������������������������������������������������������������������
Wykonawca – ���������������������������������������������������������������������������������������������������������
Rok odlania dzwonu – �������������������������������������������������������������������������������������������
Miejsce zawieszenia – �������������������������������������������������������������������������������������������
Data pierwszego uruchomienia – ���������������������������������������������������������������������������
3.
Podkreśl wszystkie poprawne informacje.
Dzwon „Zygmunt” został wykonany ze stopionych ze sobą metali:
brązu / cyny / żelaza / cynku / ołowiu / srebra / miedzi.
4.
Rozwiąż rebus, aby nazwać rzemieślnika zajmującego się odlewaniem dzwonów
i innych przedmiotów z brązu, spiżu, miedzi i mosiądzu. Zapisz rozwiązanie.
stro
+
ór
+
i
+
hu
Rozwiązanie: �����������������������������������������������������������������������������������������������������������������
5.
Na podstawie drugiego akapitu tekstu nazwij wskazane części dzwonu i podaj
o jednej z nich najważniejsze informacje.
1) �������������������������������������
2) �������������������������������������
3) �������������������������������������
długość – �������������������������������
poprzednia waga – �����������������
obecna waga – �����������������������
język polski
6.
Rok, w którym po raz pierwszy pękło serce dzwonu, mieści się w przedziale czasu
zaznaczonym na taśmie chronologicznej numerem
1500
7.
1
1600
2
1700
3
1800
A. 1
C. 3
B. 2
D. 4
4
1900
Uzupełnij zdanie odpowiednim cytatem z pierwszego akapitu tekstu.
Niektórzy twierdzą, że „Zygmunt” ma wyjątkowo piękny i czysty dźwięk
dzięki ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
8.
„Zygmunt” nazywany jest dzwonem królów i królem dzwonów. Podkreśl w tabeli
poprawne stwierdzenie i nazwę środka stylistycznego.
Powyższe określenie może być rozumiane
dosłownie
Powyższe określenie nie może być
rozumiane dosłownie
9.
porównaniem.
i jest
epitetem.
powtórzeniem.
przenośnią.
Wyjaśnij w 2–3 zdaniach, jak rozumiesz wyrażenie dzwonem królów i królem
dzwonów. Wykorzystaj informacje z tekstu.
���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
język polski
10.
Co oznacza wyrażenie od wielkiego dzwonu?
A. Wtedy, gdy coś odbywa się bardzo rzadko, przy wyjątkowych okazjach.
B. Wtedy, gdy przypada ustalone przez zwyczaj święto.
C. Wtedy, gdy dzieje się coś ważnego.
D. Wtedy, gdy bije potężny dzwon.
11.
Z tekstu wynika, że mówiąc o dzwonie, Polacy traktują go jak człowieka.
Odszukaj w ostatnim akapicie tekstu i zapisz dwa czasowniki, który pełnią funkcję
uosobienia.
�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
12.
Kim były postacie, na których pogrzebach bił „Zygmunt”?
Wpisz w każdą lukę informację wybraną z podanych.
papież • przywódca powstania • naczelnik państwa • poeta
Tadeusz Kościuszko – �����������������������������������������������������������������������������������������������������
Adam Mickiewicz – �������������������������������������������������������������������������������������������������������
Józef Piłsudski – �����������������������������������������������������������������������������������������������������������
Jan Paweł II – �����������������������������������������������������������������������������������������������������������������
13.
Podkreśl w każdym zdaniu jeden z wyróżnionych wyrazów lub jedno z wyrażeń.
Skorzystaj z informacji zawartych w drugim akapicie tekstu.
Z „Zygmuntem” związane są pewne fakty / przesądy znane nie tylko mieszkańcom
Krakowa. Ludzie wierzą / są pewni, że pęknięcie serca dzwonu zwiastuje światu /
krajowi nieszczęście. Za to dotknięcie serca „Zygmunta” ma zapewnić zgodę i pokój /
szczęście osobiste.
14.
Kto był następcą tronu fundatora dzwonu „Zygmunt”?
A. Zygmunt II August.
B. Władysław II.
C. Kazimierz IV.
D. Jan I Olbracht.
język polski
15.
Na podstawie informacji z pierwszego przypisu pod tekstem nazwij wskazane
postaci przedstawione na obrazie Jana Matejki.
�����������������������������
�����������������������������
�����������������������������
J. Matejko, Zawieszenie dzwonu Zygmunta na wieży katedry w roku 1521 w Krakowie, 1874 r.,
Muzeum Narodowe w Warszawie
16.
Zawieszenie dzwonu Zygmunta było wydarzeniem niezwykle ważnym,
co potwierdza zachowanie postaci przedstawionych przez Jana Matejkę.
Na podstawie obrazu podaj informacje o zachowaniu wymienionych niżej osób, potwierdzającym wyjątkowość chwili. król – ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
królowa – ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
biskup – ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
język polski
17.
18.
Obraz Jana Matejki przedstawiający moment zawieszenia dzwonu na wieży
katedry powstał w wieku
A. XVII.
C. XIX.
B. XVIII.
D. XX.
W jaki sposób malarz pokazał, że dzwon ma ogromny ciężar? Podaj dwie
informacje.
���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
19.
Napisz 2–3-zdaniowy tekst, w którym zachęcisz uczniów swojej klasy
do zorganizowania wycieczki do Krakowa i obejrzenia dzwonu Zygmunta.
���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
20.
Wyobraź sobie, że byłeś jednym ze świadków zawieszania dzwonu Zygmunta.
Napisz do przyjaciela list, w którym opowiesz o tym wydarzeniu i opiszesz swoje
wrażenia.
���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������