grudzien 05 13-16

kultura
13
LESÖCCZI KÖLÃDNICË
III. Pasterka ë Gôdowi Swiâta
– A terë knérpse do werów, a starszi blós so perznę przelegną, bô
w noce trzeba wstac na pasterkę, a do Szemuda je prawie mila drodżi.
A chto wié, co to je mila?
– Jo wiém – werwëł sę Franck – to je sédmë kilometrów.
Pô dzesąti Marszoła ju znekëł Francka ë Lisę z werów, bô memka,
jak to memka, całi czas czurzeła przë grónkach w kuchni. Dobrze sę
ôbloklë, szalë zapindlalë na szejé ë weszlë w sniég. Tur nie béł znadto,
bô belë jedni z pierwszech. Na wietrzë mróz szczipëł w uszë, a z gębów
szedł dim, jak z banowi maszinë. W chôjnie bełë ju jinaczi, rzec bë sę
chcałë, jak u Pana Bôga za piéckę. Jak belë naprocem wiesczi greńcë,
przed Łesą Banią, cosz w chróstach zachrochôtałë. A, to dzeczi sę spłoszełë ë ujęłë w stronę Kamińsczigô Jezora.
– Në, jesmë ju na niwach. Terë lë szterk do szasé, a tej ju niedaleczkô
do kôscółka – poceszéł tatk swôję familiję.
– Jo ju widzę kôscelną wieżă! – pôchwolëł sę Franck.
– Pewnie, że ję widzysz, bô swiécé miesąc – przegoda mu Lisa.
Kôscół béł fejn westrojony. Przë wełtorzu bełë wesoczi danczi ze
szlefama. Przë bôcznech bełë danowi gałęzë z baszkama ë wińce z papierowemi kwiatama. Francka cygnę do szopczi. Za pôzwôlenim tatka
zaszedł pôd boczni wełtorz, gdze béł żłóbk. Tu bełë czesto jini figure; z
doleka wezdrza, jak żewi. A szopka jako wesoko, a złoto gwiozda nad
nią să swiéca. W szopce ë prze ni bełë ustawionech wielë pasturzów, a
téż zwierzątka przë kumie. Swięti Józef miëł belną kreczew, a królowie
złoti kôrónë. W rękach miële darë dlo Pana Jezeska.
– Ta nasza szopka móże sę sto razy umec do ti tu w koscelë – rzekł
do Zydżi, chtëren naloz
sę téż prze żłóbku.
Ksądz probôszcz ôdprowiéł Msză swiętą, a ôrganë grałë jakbë
głosni niżle w taką zweczajną niedzelă. Kôlędë szłë jedna pô dredżi. Z
ôrganama spiéwëł jaczisz chór, jak ksądz to ôkresleł, gôscinnie. Jak bełë
pôdnieseni, wszesczié dzwonë biłë, jich głos jakusz dziwno dochodeł z
butena w tę swiętą noc. Ksądz szedł przez westrzódk kôscoła ë pôkropiéł
wszesczech parafianów. Tatk să môdleł, a z ôczy lejca mu łzë. Ledzë belë
baro wzreszoni ë zadowôloni, jak wechodale z kôscółka. Tatk wezdrzéł
na jasni niebo ë tak dlo zmilenio rzekł:
– Dobri bądze latko, sechi ë cepłi. Jak wë wileję niebo sę kwaszi, tej
je kômudni, deszczowati ë szlagôwati rok.
Miesąc, chôc z jedni stronë ôkrojoni, doweł taczi wid, że bełë prawie
jak na dniu. Mlaskeł on budinczi, ôsnieżony drzewa, bladą pôswiatą
wciskëł să w rozdzartą zemię, bô taczi wezdrzeni dowa cziskula w górze
nad drogą, gdzë ptoszczi miałë latę swoji dzurë. Za nama wlokłë sę bladi
cénie, a dzwône dowałe zachętę do marszu pôd dodom. To tak ju je, że
ledzë ë kônie razni cygną pôd chëczë, chutczi jak mają jidz w réză. A
Franck szedł szterkama jakbë pô ômacku, bô przed ôczema miëł dërch
kôscelną szopkę, a w uszach grani ôrganów. Jak szlë bôkę błotka, cosz
gô skuszełë, bë wlezc na cenczi lód. Jak wlozł, tak wewinął kôzła ë pękł
na dépę, to lë gérë wewija w górzë.
– A ni mosz te stłekłi sklónczi? – zażartowa Lisa.
– Nie widzysz te drodżi? – skarcéł gô tatk.
A ôn sę dwignął, trzimëł za półdépczi ë czorcheł za swojema do
chëczé. Jak belë ju doma, uchwoceł tatka za rękę ë rzekł:
– A pudzecë wë pôsłechac, co téż to bedełkô w chléwie so powiodo?
Jo bë szedł z tatkę mët na to ôpôwiodăni..
– Te nie wiész, że pôdsłechiwęni to je grzéch?
A Franck bëł tak niszrich tegô, co sobie kôniczi, bedełkô, owiecczié
ë chrechlë w tę wilejną noc prawią. Ale, jak grzéch, to grzéch. Szkólni
też tak godeł.
W pierszi swięto Gôdów tatk zaprzignął foskę ë brunigo do wasągu,
wsadzeł swojëch starszech, to je ómamă z ópapą, przekréł jich pelcdeką ë
reknęlë do kôscóka. Pô drodze wzął storą Kruzeną ë kulawigo Rzepuszka.
Kleczi jeż chwotałë kôpnię, ale blós w niejednëch molach. Jednak jacha
sę lepi sónkama, jak karétą. A pômeslec, jak to bë wezdrza szlipac zemą
pô sniegu karétą. Ty, co belë na pasterce, zajęlë sę domôwemi ôbrządkama, a trzë mołi dzeusë ôstałe doma, bô bądą miałë w dredżi swięto
Gôdów swôjă Msză w szkôlë.
Ö zmroku cało familejo zebra sę przë dance. Noprzod bełë spiéwąni wszesczi znąni kôlędë, a tej przeszdł czas na wegrizęni brzadu
ë pôwiostczi ô dewnech czasach, storëch gwiôzdkôwëch ôbrządkach.
Stark ôpôwiedzeł, jak to we Franceji swiętowale Gôdë w pierszi wôjnie
swiatowy, a starka, chterna pôchodza z Bôrów, wspomina tamtejszi zweczi
gôdowi. Jak wszescë mielë ju swoji wegodąni, tatk wzął sę za czetani
„Przewodnika Katolecczigô”, a Franck szlabézoweł „Mołigô Przewodnika”.
Lisa wegrzëba na pôlecé „Pana Tadëusza” ë w ti ksędze să rozczetiwa.
A nomiészi zabowiale sę ë pô swôjému brojilë. Blós memka weszła
czurzëc w swoji kuchni ë rechtowac swiąteczną wieczerzę. W pierszi
swięto każdi mógł zjesc teli kucha, co chcëł, bô w następny swiąteczni
dnie tén smaczni kęs bëł wedzeląni.
Dredżi swięto Gôdów beło ju taczi lózniészi. Dzeceska ze wsë zbiérałë
sę w grónczi ë ôd chëczë do chëczë kôlędowalë, a przë tim ôbzéralë danczi
u sąsadów. W drodze biwa często sniegowi wôjnë, a niejedni próbôwalë
zrobic sznémana, co jima, rzecz jasno, nie wechodałë, bô sniég nie béł
skledłi. Wieczorę u Marszołe, a téż w pore jinech molach, zbiéralë sę
starszi gburowie na sąsedzczi pôgaduszczi przë dance. Prawie każdi
przeniósł cosz do pôgrezenio, a dzecom bómka, abô ôrzecha. Noprzod
beła kôlędowo piesnia, a tej môwa o sprawach wiejsczëch, o gospodarcë,
kłopôtach gbursczëch, a pózni godka zeszła na wedarzenia w kraju ë na
swiecë. Często rozmówcë nawrocalë do przegrzeszenigô tech czasów,
jaczim béł Hitler ë zagrożeni z jegô stronë dlo Pôlsczi.
– Miejmë nadzeję, że swięti Szczepón urëto nas od nieszczesco
– rzekł Marszoła.
Bełë swięta, minęłë, ale ôsta pô nich miły wspominczi. Jesz niedzela, jako wepadła médzë Gôdama, a Nowim Rokę, miała swiąteczni
uspôsobieni. Nowicy uceszi w tym gôdowim czasu miałë dzeceska, bô
béł sniég, lód na stawie, kôlędowi, spiéwęni przë dance, brzod, ôrzeszi,
bomczi, a téż czas bez szkôłë. Przeszkôdą w zemôwëch zabawach béł
baro krótczi dzéń. Franck béł zajęti czymsz jinim, a czym, dowiémë sę
perznă dali.
Bolesław Bork
• grudzień 2005 •
14
„M” jak Mikołaj, czyli „M” jak Majka
Grudzień to miesiąc, na który z utęsknieniem czekają wszystkie
dzieci, niecierpliwie wypatrując rubasznego dziadka z długą białą brodą,
ubranego w charakterystyczny, czerwony strój, z ogromnym workiem
na plecach. Święty Mikołaj – bo o nim tu mowa, przynosi prezenty,
radość i uśmiech naszym milusińskim. My dorośli natomiast, staramy
się świętemu w różnoraki sposób pomóc i ułatwić to trudne zadanie.
Gminne Centrum Kultury, Sportu i Rekreacji w Szemudzie, przy
silnym wsparciu Wójta Gminy Szemud, w tym roku, w dniu 2 grudnia,
z okazji Świętego Mikołaja, wszystkim dzieciom z terenu naszej gminy
przygotowało szczególny prezent – koncert, a właściwie dwa koncerty,
Majki Jeżowskiej. W tym dniu hala widowiskowo- sportowa GCKSiR
przeżywała prawdziwy „najazd tatarski”. W każdym z koncertów wzięło
udział ponad 700 dzieci ze wszystkich szkół podstawowych naszej
gminy. Łącznie przez halę przewinęło się blisko dwa tysiące osób.
Nad bezpieczeństwem dzieci czuwali wszyscy pracownicy GCKSiR,
strażacy, policjanci , pracownicy ochrony z firmy Semerling z Wejprzeboje a wśród nich „Marzenia się spełniają”, „Kochany
Panie Mikołaju”, „Wszystkie dzieci nasze są”,”A ja wolę
moją mamę” i wiele innych. Po zakończeniu koncertu
wszyscy mogli otrzymać autograf piosenkarki ,zakupić kasetę i album CD z jej piosenkami zarówno tymi już dobrze
znanymi jak i najnowszymi a nawet zrobić pamiątkowe
zdjęcie. Z trybun,całej zabawie przyglądali się włodarze
naszej gminy, był Wójt Pan Zbigniew Engelbrecht i Z-ca
Wójta Pan Leonard Miąskowski a także Przewodniczący
Rady Gminy Pan Eugeniusz Walkusz.
Jak na prawdziwy koncert przystało nie zabrakło
również podziękowań dla wokalistki i wiązanek kwiatów
wręczonych przez Wójta i z-cę dyrektora GCKSiR. Majka
Jeżowska również podziękowała organizatorom koncertu
za miłe przyjęcie podkreślając ,że występowała w wielu
miejscach ale nigdzie nie spotkała się z tak miłym i
ciepłym przyjęciem , jak w naszej gminie.
Dyrekcja Gminnego Centrum Kultury, Sportu i Rekreacji w Szemudzie serdecznie dziękuje wszystkim,
którzy przyczynili się do sprawnego i bezpiecznego przebiegu koncertów, policjantom, strażakom, pracownikom
GCKSiR, pracownikom firmy medycznej Falck. Szczególne słowa podziękowania składamy właścicielowi firmy
ochroniarskiej „Semerling security”z Wejherowa, Panu
Marcinowi Semerling za nieodpłatne skierowanie swoich
pracowników do ochrony koncertu. Dziękujemy!
herowa i oczywiście nauczyciele i opiekunowie. Zaplecze medyczne
utworzyli pracownicy firmy medycznej „Falck”- na szczęście obyło
się bez „ofiar”.
Majka Jeżowska ,to ulubiona polska wokalistka dziecięca, co
zresztą można było zobaczyć podczas koncertów. Doskonale nawiązuje
kontakt z dziećmi i bardzo szybko wciąga je do zabawy. Dzieci chętnie
uczestniczyły w konkursach, chętnie tańczyły i śpiewały - co widać na
załączonych zdjęciach. Wokalistka wykonała swoje najbardziej znane
Alicja Szarafin-Grządkowska
• grudzień 2005 •
wywiad roku
15
Rozmowa z Majką Jeżowską
– Jak wszyscy wiemy śpiewa Pani głównie piosenki
dla dzieci?
– Och, już od dwudziestu lat śpiewam dla dzieci.
Właśnie obchodzę jubileusz.
– Kto lub co było przyczyną śpiewania dla dzieci?
– Moje własne dziecko. Dla mojego małego synka nagrałam pierwszą piosenkę „A ja wolę moją mamę”, która okazała się przebojem.
Na szczęście były to czasy, kiedy nie formatowano radiostacji, czego
jesteśmy świadkami dziś. Wszystkie radiostacje grają to samo i nie
ma tam miejsca na piosenki dla dzieci. Kiedy zaczęłam śpiewać „A ja
wolę moją mamę”, słychać ją było między innymi na liście przebojów
Marka Niedźwieckiego i to spowodowało jej ogromną popularność. I
wówczas pomyślałam sobie, że trzeba nagrać drugą i trzecią piosenkę
– i tak powstała pierwsza płyta z piosenkami dla dzieci. Płyta rozeszła
się migiem, bo była jakaś luka na rynku, było takie zapotrzebowanie,
którego dzisiaj nie ma. Dzisiaj trudno usłyszeć jakiekolwiek piosenki
dla dzieci, nie tylko moje. Wydawałoby się, że po dwudziestu latach
mam pozycję na rynku, że jestem popularna. Muszę Pani powiedzieć,
że mam dużo trudniejszą sytuację jeśli chodzi o reklamę czy promocję niż początkująca debiutantka, która wygrywa w „Idolu” czy
„Szansie na sukces”. Jest to dla mnie przykre, że po tych wszystkich
latach jestem zepchnięta do tak zwanego andel grandu, że zajmuję się
niszową rzeczą, której nikt z mediów tak naprawdę nie docenia. Pani
była też dzisiaj na koncercie i z pewnością też widziała jak ogromna
energia jest w dzieciach, jak one kochają te piosenki, jak są one potrzebne. Bardzo wielu nauczycieli korzysta z moich piosenek jako z
materiału dydaktycznego. Ostatnio dostałam piękny
list z Radomia, gdzie nauczyciele i animatorzy
kultury chcą zorganizować I Ogólnopolski
Festiwal Piosenek Majki Jeżowskiej i zrobić
z niego cykliczną imprezę. Dzięki temu moje
piosenki będą żyły. I tak moją olbrzymią satysfakcją i sukcesem jest to, iż pomimo tego, że
moich piosenek nie ma na listach przebojów,
że bardzo ciężko zobaczyć je w telewizji, że
nie dostaję propozycji, żeby poprowadzić
jakiś program lub koncert telewizyjny, to
te piosenki żyją. Niby mnie nie widać, ale
wszyscy te piosenki znają i lubią.
– Jak odbiera Pani publiczność dziecięcą,
czy ona jest trudniejszą publicznością?
– Jest trudniejsza, ponieważ szybko się
nudzi, widać to zwłaszcza na koncertach w
dużych halach. Nie każdy tak potrafi zająć
uwagę dziecka i jego wyobraźnię, żeby ono
chciało przez półtorej godziny patrzeć na scenę
i brać udział we wspólnej zabawie.
– Pani się to udaje, co widać było podczas
koncertu u nas.
– Publiczność dziecięca jest trudniejsza, ale
dla mnie z drugiej strony o tyle łatwa i wdzięczna,
bo mamy wobec siebie takie fajne porozumienie,
ponieważ koncert opiera się na piosenkach, które
doskonale znają lub które pierwszy raz słyszą.
Ale to są tak fajne piosenki, że wciągają się w
zabawę. Ja wiele lat temu stwierdziłam, że
dziecko jest specjalnym widzem i słuchaczem. Oprócz koncertu dla dzieci trzeba im
zaproponować interakcję, konkursy, w których mogą zdobywać nagrody, w których
jest rywalizacja. One się wtedy bardziej
starają. Natomiast publiczność dorosła jest
inna. Ludzie przychodzą, siedzą, słuchają,
biją brawa. Nie ma drugiej takiej osoby,
która podczas koncertów rozdaje swoje
płyty, kasety. Inni piosenkarze tego nie
• grudzień 2005 •
robią, bo im nie jest potrzebna taka promocja, oni mają listy przebojów, są na okładkach gazet itd. Kiedy wydawałam swoją ostatnią płytę
„Marzenia się spełniają”, która jest podsumowaniem dwudziestu lat
twórczości dla dzieci - w końcu ja nie jestem dzieckiem, tylko dojrzałą
kobietą, która mogłaby coś ciekawego powiedzieć w wywiadzie do
„Gali” „Vivy” czy wszystkich tych gazet dla kobiet, które są matkami,
nauczycielkami – to nie mogłam się doprosić, żeby ktoś zrobił ze
mną wywiad, żebym zaistniała na okładce. Okazało się, że ich to nie
interesuje, że jestem osobą mało ciekawą, bo śpiewam dla dzieci.
– Uważam, że tak nie powinno być. Dzieci z tych koncertów wynoszą
bardzo dużo, a przecież one są największym naszym skarbem.
– To nawet nie chodzi o dzieci, tylko o rodziców, którzy czytają
gazety i mogliby się dowiedzieć, że jest nowa płyta dla ich pociech.
Promocja mojej twórczości jest bardziej utrudniona niż jakiejkolwiek
innej osoby, która jeszcze prawie nic w swoim życiu nie zrobiła.
– Bywa Pani z koncertami w gminach miejskich i wiejskich. Czy jest
duża różnica pomiędzy tymi koncertami?
– Jest. Gminy wiejskie są dużo fajniejsze i przyjemniejsze. Dzieci
w miastach są rozpuszczone i mają więcej kasy. Ja osobiście wolę
przyjeżdżać do ośrodków gminnych na spotkania z dziećmi, dla których taki koncert jest dużym przeżyciem i dużo fajniejszą zabawą.
– Z informacji internetowej wiem, że kocha Pani zwierzęta?
– Tak, mamy w domu tylko jedną kotkę, która jest na takim etapie, że trudno byłoby jej zaakceptować drugiego kotka, na którego
mam ochotę. Zwierzęta są jak dzieci. One nie mogą być same, one
tęsknią, trzeba się nimi opiekować.
– Ja mam dużo zwierząt, nie powiem ile, chociaż to nie wstyd. Muszą się
wstydzić Ci, którzy zostawiają swoje „zabawki” na wsi,
licząc na to, że ktoś się nimi zajmie. To jest wredne
i podłe. Ludzie na wsi mają też ograniczone możliwości. Ja mam cztery psy i piątego
przybłędę, dla którego szukam przyjaznego
domu, czyli mam kłopot spowodowany cudzą
nieodpowiedzialnością. A jest zima.
– Brawo. Ja zawsze podziwiam ludzi,
którzy mają więcej zwierząt. To musi być duża
radość, ale też i odpowiedzialność. Gratuluję dobrego serca.
– Z wypowiedzi wynika, że zamierza Pani zrezygnować
z piosenek dla dzieci?
– Płytą „Marzenia się spełniają” podsumowałam
pewien etap twórczości w moim życiu. Na tej płycie
znalazły się największe przeboje, ale też i nowe piosenki
– premierowe. Są rodziny, które nie mają żadnej mojej
płyty i to jest właśnie dowód, że ludzie pomijają ten
rodzaj twórczości, nie pytają o te płyty w sklepach.
Nie myślą o tym, że na imprezach dla dzieci repertuar
moich płyt gwarantuje wspaniałą zabawę.
– Może babcie o to zadbają. Ja już kupiłam swojej wnuczce.
– Pewnie tak. Jeśli już się zdarzyło, że przez dwadzieścia lat ktoś nie miał żadnej mojej płyty, to tę ostatnią
powinien mieć, bo to rzeczywiście jest na długi czas
ostatnia moja płyta dla dzieci. Teraz chcę nagrywać
inną muzykę, która, niewykluczone, też trafi do
dzieci, gdyż dzieci obecnie słuchają bardzo poważnej
muzyki. Słuchają Hip Hopu, muzyki rockowej,
która wcale nie jest dla dzieci. To nie jest tak,
że ja do końca życia muszę mieć etykietkę
śpiewającej dla dzieci, ale tak już pewnie
będzie, bo nie da się odkleić tego od mojego
nazwiska. Chciałabym sama dla siebie
nagrać coś innego, żeby potem nie mieć
do siebie pretensji, że nic więcej z siebie
nie dałam.
– Straci na tym najmłodsze pokolenie, gdyż
16
Pani piosenki uczą i wychowują.
– Oczywiście. Młodzi nauczyciele,
panie pracujące w przedszkolach same
kiedyś były na moich koncertach i one
teraz przychodzą z dziećmi nie dlatego, że usłyszały w radiu moją
piosenkę. One mają zakodowane, że to jest coś fajnego, wartościowego i że jest to fajna sprawa pójść z dziećmi na koncert. Niedawno
pewna pani, która przyszła z dziećmi z przedszkola na koncert
opowiadała, że dzieci nie wiedziały kto to jest Majka Jeżowska.
Przez cztery dni puszczała dzieciom moje piosenki ze swoich
prywatnych płyt czy kaset, na których wychowała swoją córkę,
żeby wiedziały na jaki koncert idą. To jest smutne, że są dzieci w
przedszkolach, które nie znają moich piosenek. Cała nadzieja jest
w paniach nauczycielkach, które wykorzystują moje piosenki do
nauki i zabawy z dziećmi. Serdecznie Wam dziękuję.
– Jest Pani bardzo dynamiczna na scenie. Dwa koncerty prawie
jeden po drugim i dwu trzy godzinne dawanie autografów musi być
bardzo wyczerpujące?
– Po koncertach padam na łóżko i leniuchuję. Nie jestem jakimś
cyborgiem i każdy koncert czuję w kościach, nogach i ogólnym
zmęczeniu. Na szczęście publiczność jest tak fajna, daje mi taką
energię, że nawet jak mam słabszy dzień, to o tym zapominam.
– Czy zna Pani choć trochę kaszubski?
– Nie, ale mam koleżankę w Rumi i bardzo lubię słuchać, jak
ona mówi po kaszubsku.
– Czy podobało się Pani u nas?
– Oczywiście. Tak jak już powiedziałam, dzieci z mniejszych
miejscowości są dużo wdzięczniejsze i to jest miód na moje serce,
jak widzę, że mój występ sprawia taką przyjemność.
– Pani marzenia?
– Marzy mi się napisanie musicalu na podstawie książki „Karolcia” – to jest lektura szkolna. Nagrałam kilka piosenek do filmu
„Karolcia” (nakręcono już dwie trzecie filmu), ale film nie może
być ukończony, ponieważ nikogo nie interesuje dofinansowanie
produkcji. Ani Ministerstwo Kultury ani agencje filmowe nie są
zainteresowane filmami dla dzieci. Na całym świecie filmy dla
dzieci są najbardziej kasowe. Ręce opadają.
– Czy pisze Pani teksty do swoich piosenek?
– Nie, ja piszę muzykę, a teksty są Agnieszki Osieckiej, Jacka
Cygana, Jerzego Bilumas, Skubikowskiego itd.
– Czy najpierw pisze się tekst czy muzykę?
– Najpierw piszą tekst, ponieważ ja zamawiam tematy piosenek, które wiem, że powinny znaleźć się w koncercie. Jacek Cygan
przyniósł mi tekst piosenki „Kochany Panie Mikołaju” i powiedział,
że daję dużo koncertów na Mikołaja, a nie mam o nim piosenki. A
ja powiedziałam jemu: znowu piosenka dla dzieci. I tak to idzie.
Jeżdżąc na koncerty nad morze, nie miałam piosenki o morzu.
Dlatego mam piosenki na każdą okazję, na każdą porę roku. Na
przykład na festiwalu piosenek ekologicznych dzieci najczęściej
śpiewają moje piosenki: „Moja planeta”, „My chcemy grać w zielone”.
Moje piosenki nigdy nie są o niczym, one zawsze przemycają jakąś
dydaktyczną treść i dlatego tak często nauczyciele po nie sięgają.
Myślę, że jeśli dojdzie do festiwalu piosenek Majki Jeżowskiej, to
ktoś z gminy Szemud będzie na tym festiwalu śpiewał moją piosenkę.
Tak że gorąco zapraszam do Radomia.
• grudzień 2005 •