Strategia rozwiązywania problemów społecznych

Transkrypt

Załącznik do Uchwały
Nr VII/35/07 Rady Gminy Stare Juchy
z dnia 25 kwietnia 2007r.
Strategia Rozwiązywania
Problemów Społecznych dla
Gminy Stare Juchy
na lata 2006-2016
SPIS TREŚCI
I. Wstęp ................................................................................................................................... 3
II. Charakterystyka Gminy Stare Juchy.................................................................. 5
III. Pomoc społeczna realizowana na terenie gminy Stare Juchy.............. 31
3.1 Bezrobocie ............................................................................................................... 34
3.2 Ubóstwo .................................................................................................................... 36
3.3 Dysfunkcje rodziny.............................................................................................. 41
3.4 Alkoholizm .............................................................................................................. 43
3.5 Niepełnosprawność i długotrwała choroba................................................ 45
3.6 Przestępczość......................................................................................................... 49
3.7 Inne występujące problemy społeczne ....................................................... 52
IV. Analiza SWOT sytuacji społecznej na terenie gminy Stare Juchy ..... 54
V. Pomoc społeczna realizowana obecnie na terenie gminy Stare Juchy Wnioski ................................................................................................................................. 57
VI. Wdrażanie Strategii. Misja, Priorytety i cele operacyjne.
Harmonogram realizacji celów strategicznych................................................... 58
VII. Zasady realizacji Strategii ................................................................................... 66
VIII. Zasady współpracy z organizacjami pozarządowymi ............................. 68
IX. Źródła finansowania................................................................................................. 68
X. Zakończenie .................................................................................................................. 69
2
I. Wstęp
Konsekwencją przystąpienia Polski do Unii Europejskiej jest pojawienie się
nowych zadań z zakresu polityki społecznej wynikających z polityki regionalnej UE.
Przed władzami samorządowymi oraz instytucjami pomocy społecznej na
poziomie lokalnym, stoją do rozwiązania trudne problemy społeczne. Pogłębiające
się
dysproporcje
dochodowe
rodzin,
zjawiska
związane
ze
sferą
ubóstwa,
niedostatek materialny rodzin, problemy egzystencji osób samotnych i starszych
oraz niepełnosprawnych - tworzą powiązany ze sobą konglomerat problemów
społecznych, które decydują w istocie o sposobie odczuwania jakości życia przez
społeczność lokalną. Od skuteczności ich rozwiązania zależy funkcjonowanie
wspólnoty samorządowej jaką stanowi gmina.
Rozwiązanie problemów społecznych jest procesem długofalowym, dlatego
celowe jest strategiczne podejście, również na poziomie lokalnym, do zagadnień ze
sfery polityki społecznej. Wyrazem tego procesu jest „Strategia Rozwiązywania
Problemów Społecznych dla gminy Stare Juchy”, kierunkująca działania władz
samorządowych instytucji opieki społecznej, głównie Gminnego Ośrodka Pomocy
Społecznej.
Podstawą prawną Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w gminie
Stare Juchy jest art. 17 ust.1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej
(Dz. U. z 2004 r. Nr 64, poz. 593), która weszła w życie z dniem 1 maja 2004 roku.
Znajdujemy w niej zapis, mówiący, iż: „...opracowanie i realizacja gminnej strategii
rozwiązywania problemów społecznych ze szczególnym uwzględnieniem programów
pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i innych,
których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka – jest
obowiązkowym zadaniem własnym gminy”.
Problemy społeczne nie są cechą pojedynczych osób ale całych środowisk,
rodzin, grup społecznych i takie postrzeganie zjawisk, pozwala na strategiczne
rozwiązania społeczne na poziomie lokalnym. Systemowe podejście daje szanse na
rozwiązania strukturalne i skuteczne wyłączenie osób z systemu pomocy społecznej
w wyniku ich reintegracji zawodowej.
Zmiany w funkcjonowaniu
pomocy społecznej w kierunku rozwiązań
systemowych stanowią szansę na to, że następne pokolenie, nie stanie się
podopiecznymi pomocy społecznej. Działania w ramach Strategii, pozwolą nie tylko
3
na usuwanie przyczyn tkwiących często w sferze psychicznej i społecznej czy
rozszerzenie form pomocy instytucjonalnej, ale na skuteczne rozwiązanie problemów
poszczególnych grup docelowych.
Ważną częścią strategii społecznej jest wypracowanie propozycji projektowych
związanych z europejskimi funduszami strukturalnymi. Wzmacnia to system
instytucjonalnej pomocy o nowe formy i rodzi partnerstwo organizacyjno –
finansowe, co daje szanse na skuteczniejsze działania w sferze łagodzenia
problemów społecznych w Starych Juchach.
Ponadto, zakłada się, że:
Strategia powinna być wyrazem woli mieszkańców, a jej formułowanie i
wdrażanie powinno być procesem społecznym.
Strategia stanowić będzie podstawę do prowadzenia polityki społecznej na
terenie gminy Stare Juchy.
Strategia stanowi ważny element w tworzeniu programów działania (wraz z
pozyskiwaniem środków na ich realizację) zwiększających dostęp osób z grup
zagrożonych wykluczeniem społecznym do wszystkich obszarów życia
społeczno – gospodarczego.
Podstawą opracowania niniejszego dokumentu był przegląd istniejącej
sytuacji w poszczególnych sferach realizowanej na terenie gminy Stare Juchy
pomocy społecznej.
Praca nad Strategią koncentrowała się, w poszczególnych wyznaczonych
sześciu obszarach rozwiązywania problemów społecznych w gminie Stare
Juchy:
o
kryzys wartości i funkcji rodziny,
o
skutki długotrwałego bezrobocia,
o
narastające zjawisko uzależnień,
o
brak integracji działań na rzecz osób niepełnosprawnych,
o
pozostałe problemy społeczne
Bazą opracowania Strategii były ankiety, raporty z badań opinii publicznej
mieszkańców powiatu, a także materiały, analizy statystyczne zgromadzone i
opracowane przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Starych Juchach
oraz Powiatowy Urząd Pracy w Ełku, a także inne placówki funkcjonujące na
terenie gminy Stare Juchy bezpośrednio lub pośrednio związane z pomocą
społeczną.
4
W
budowaniu
Strategii
wykorzystano:
analizę
SWOT
pozwalającą
zidentyfikować słabe i mocne strony aktualnych metod rozwiązywania
problemów społecznych, określić okazje i zagrożenia, analizę zasobów oraz
jako podstawę budowania celów, technikę tworzenia scenariuszy przyszłości.
Praca
zespołu
polegała
na
określeniu
obszarów
życia
społeczno
–
gospodarczego, omówieniu występujących problemów oraz zaprojektowaniu
celów strategicznych dla poszczególnych obszarów problemowych.
Strategia obejmuje priorytety w ramach głównych obszarów problemowych,
cele strategiczne i działania.
Strategia stanowi podstawę do tworzenia bardziej szczegółowych programów,
planów działania służących poprawie jakości życia w sferze pomocy
społecznej na terenie gmin Stare Juchy.
Strategia zaplanowana została do 2016 roku.
Strategia jest dokumentem otwartym i powinna być poddawana okresowej
weryfikacji oraz niezbędnym modyfikacjom.
Niniejsza Strategia powinna być dokumentem co najmniej nie sprzecznym z
ogólną strategią rozwoju gminy, dlatego przyjmuje się, że w tym dokumencie
respektowana muszą być założenia zapisane w „Strategii Rozwoju SpołecznoGospodarczego gminy Stare Juchy”:
Opracowanie niniejszego dokumentu i realizacja zawartych w opracowaniu
postanowień daje nadzieję, że następne pokolenia nie będą podopiecznymi pomocy
społecznej.
II. Charakterystyka Gminy Stare Juchy
Położenie administracyjne
Gmina Stare Juchy położona jest w centralnym punkcie Zielonych Płuc
Polski na Pojezierzu Ełckim, we wschodniej części Mazur i województwa warmińskomazurskiego. Geograficznie należy do krainy Pojezierza Ełckiego, stanowiącego część
makroregionu Pojezierza Mazurskiego.
Gmina Stare Juchy jest jedną z pięciu gmin należących do Powiatu Ełckiego.
5
Rys. 1 Powiat ełcki
źródło: www.gminypolskie.pl
Gmina Stare Juchy położona jest we wschodniej części województwa
Warmińsko-Mazurskiego w odległości ok. 18 km od Ełku. Graniczy od północy z
gminą Świętajno (powiat Olecko-Gołdapski), od wschodu z gminą Ełk, od południa z
gminą Orzysz (powiat Piski), a od zachodu z gminą Wydminy (powiat Giżycki).
WYKAZ SOŁECTW w Gminie Stare Juchy (stan na 2006r.)
1. BAŁAMUTOWO
2. CZERWONKA
3. DOBRA WOLA
4. GORŁO
5. GORŁÓWKO
6. GRABNIK
7. JEZIOROWSKIE
8. KAŁTKI
9. KRÓLOWA WOLA
10. LAŚMIADY
11. LISKI
12. NOWE KRZYWE
13. OLSZEWO
14. ORZECHOWO
15. PANISTRUGA
6
16. PŁOWCE
17. ROGALE
(Rogalik)
18. SKOMACK WIELKI
(Ostrów)
19. SIKORY JUSKIE
20. STARE JUCHY
21. STARE KRZYWE
22. SZCZECINOWO
23. ZAWADY EŁCKIE
24. GRABNIK osada
25. SKOMACK WIELKI osada
7
Rys. 2 Mapa miejscowości Stare Juchy
źródło: materiały gminy Stare Juchy
8
Rys. 3 Mapa gminy Stare Juchy
źródło: materiały gminy Stare Juchy
Przez teren gminy przebiega:
9
•
droga wojewódzka numer 656 Ełk - Staświny łącząca stolicę powiatu z
Giżyckiem,
•
fragmenty linii kolejowych państwowego znaczenia Białystok - Ełk - Korsze Głomno - granica państwa (stacja w Starych Juchach) i Ełk - Czerwonka
(stacja Skomack Wielki).
Demografia
W
dniu
01.01.2007r.
na
terenie
gminy
zamieszkiwało
4174
osoby.
Z dostępnych najnowszych danych wynika, iż stan demograficzny nie uległ znacznej
zmianie – na dzień 01.01.2006r. Gminę Stare Juchy zamieszkiwało 4219 osób, a 30
czerwca 2004r. - 4023 osoby (Tabela 1).
Tabela 1. Stan ludności w gminie Stare Juchy (dane z 30 czerwca 2004 r.).
Opis
Ogółem
Kobiety
Mężczyźni
Jednostka
osób
%
osób
%
Osób
%
Populacja
4023
100
1976
49,1
2047
50,9
Gęstość zaludnienia (mieszk./km2)
20,5
10,1
10,4
źródło:pl.wikipedia.org
Na podstawie danych z Urzędu Statystycznego wynika, że od roku 1970 liczba
mieszkańców gminy systematycznie maleje.
Wykres 1. Ludność gminy Stare Juchy w wybranych latach
6000
5000
4000
5352
4302
4714
4220
4226
4246
4219
4219
4230
4174
3000
2000
1000
01
.2
00
01
1
.0
1.
20
02
01
.0
1.
20
03
01
.0
1.
20
04
01
.0
1.
20
05
01
.0
1.
20
06
01
.0
1.
20
07
19
88
01
.
19
78
19
70
0
10
W przeciągu lat 1991-1997 gwałtowny początkowo spadek liczby mieszkańców
gminy został zahamowany1. Do chwili obecnej wykazuje niewielką tendencję
wzrostową.
Tabela 2. Gmina Stare Juchy - wybrane dane demograficzne
1991
1992
1993
1994
1995
Wyszczególnienie2
Liczba ludności
4118
4211
4185
4147
4174
Urodzenia żywe
78
86
77
66
68
Zgony
31
31
42
32
41
Przyrost naturalny
+47
+55
+35
+34
+27
Saldo migracji
-87
-42
-61
-65
-37
1996
4181
62
47
+15
-20
1997
4154
63
37
+26
-18
Wg stanu na dzień 10.05.2000r. ludność poszczególnych miejscowości gminy
prezentuje się następująco (Wykres 2):
1
dane Narodowego Spisu Powszechnego z 1996 r.
Gdzie: Przyrost naturalny - urodzenia minus zgony, Saldo migracji: napływ minus odpływ.
Gęstość zaludnienia w 1997 roku wynosiła 21 osób na 1 km2 (przy średniej dla dawnego
województwa suwalskiego 23 osoby na 1 km2)
2
11
131
92 64
200
49 30
0
muto
wo
Cze r
won
ka
Dob
ra W
ola
Gorło
Gorłó
wko
Grab
nik
Grab
nik O
sada
Je zio
ro ws
kie
Kałtk
i
Królo
wa W
ola
La śm
ia dy
Lis k
i
Now
e K rz
y we
Olsz
ewo
Orze
c how
o
Ostr
ów
Pan is
trug
a
Płow
ce
Rog
a le
Rog
a
lik
Sik o
ry Ju
skie
Sko m
ack W
Sko m
ie lki
ack
Wie lk
i Osa
da
Star
e Ju
ch y
Star
e Krz
ywe
Sz cz
e cin
o
wo
Za wa
dy E
łc kie
Bała
Wykres 2. Mieszkańcy gminy z podziałem na poszczególne miejscowości gminy (stan na dzień 10.05.2000r.)
1800
400
1690
1600
1400
1200
1000
800
600
213
204
69
24
104 29
130
50 30
176
90 44 46 106
97 31
200
122
92
159
102
12
Liczba mieszkańców poszczególnych miejscowości gminy Stare Juchy ukazana
procentowo do ogółu ludności w gminie przedstawiona została poniżej (Tabela 3):
Tabela 3. Procentowy udział mieszkańców gminy w poszczególnych
miejscowościach gminy (stan na dzień 01.01.2007r.)
Procentowo do ogółu
Miejscowość
ludności w gminie
Bałamutowo
2,20%
Czerwonka
1,53%
Dobra Wola
1,17%
Gorło
0,72%
Gorłówko
3,14%
Grabnik
5,10%
Grabnik Osada
4,89%
Jeziorowskie
1,65%
Kałtki
0,57%
Królowa Wola
2,49%
Laśmiady
0,69%
Liski
3,11%
Nowe Krzywe
1,20%
Olszewo
0,72%
Orzechowo
4,22%
Ostrów
2,16%
Panistruga
1,05%
Płowce
1,10%
Rogale
2,54%
Rogalik
2,32%
Sikory Juskie
0,74%
Skomack Wielki
4,79%
Skomack Wielki Osada
2,92%
Stare Juchy
40,49%
Stare Krzywe
2,20%
Szczecinowo
3,81%
Zawady Ełckie
2,44%
Bałamutowo
2,20%
Stolicę gminy - Stare Juchy - zamieszkuje w chwili obecnej ponad 40 % ogółu
mieszkańców gminy. Od momentu uzyskania połączenia kolejowego w 1868 roku
Stare Juchy uzyskały status miejscowego centrum gospodarczego i handlowego.
Dzięki temu obserwuje się stosunkowo mały, ale wzrost liczby mieszkańców. W
pozostałych miejscowościach gminy Stare Juchy zauważa się spadek liczby
mieszkańców. Dane te przedstawia poniższa tabela.
Dane porównujące liczbę ludności pod koniec XIX wieku, w roku 1939 i w chwili
obecnej (Tabela 4):
13
Tabela 4. Ludność gminy Stare Juchy pod koniec XIX wieku, w roku 1939 i w
chwili obecnej
Liczba
Liczba ludności
Liczba ludności
Miejscowość
ludności
1 grudnia 1885r.
1 styczeń 2007r.
w 1939 roku
Bałamutowo
119
114
92
Czerwonka
279
238
64
Dobra Wola
212
115
49
Gorło
161
220
30
Gorłówko
511
400
131
Grabnik
914
685
213
Grabnik Osada
nie istniał
b.d.
204
Jeziorowskie
203
185
69
Kałtki
158
169
24
Królowa Wola
196
225
104
Laśmiady
142
66
29
Liski
246
277
130
Nowe Krzywe
131
102
50
Olszewo
168
126
30
Orzechowo
397
496
176
Ostrów
b.d.
b.d.
90
Panistruga
101
78
44
Płowce
237
132
46
Rogale
264
256
106
Rogalik
76
76
97
Sikory Juskie
161
99
31
Skomack Wielki
457
815
200
Skomack Wielki Osada
nie istniał
b.d.
122
Stare Juchy
782
843
1690
Stare Krzywe
b.d.
222
92
Szczecinowo
883
674
159
Zawady Ełckie
405
330
102
Pow. 60
Pow. 65
24
17
11
6
33
49
M
28
22
15
13
42
69
K
6
10
7
5
14
19
M
3
1
2
0
5
10
18
10
5
39
62
6
1
3
1
4
0
1
0
17
8
2
2
9
6
3
0
9
1
1
9
1
10
1
0
17
2
10
6
1
11
0
2
2
0
2
0
3
5
0
4
7-15
92
64
49
30
131
213
26
11
15
6
31
56
66
53
34
24
100
157
5
1
4
0
6
11
M
4
1
3
0
5
8
K
5
4
1
4
8
17
M
10
3
3
2
6
14
204
76
128
13
17
19
69
24
19
2
50
22
4
0
3
0
104
20
84
2
29
130
50
30
176
6
35
11
4
46
23
95
39
26
130
3
3
2
2
6
K
M
Razem
20-65
K
16-19
K
4
2
2
0
8
6
0-6
Dorośli
20-60
Bałamutowo
Czerwonka
Dobra Wola
Gorło
Gorłówko
Grabnik
Grabnik
Osada
Jeziorowskie
Kałtki
Królowa
Wola
Laśmiady
Liski
Nowe Krzywe
Olszewo
Orzechowo
Wiek (18 lat)
Miejscowoś
ć/ulica
Razem
Tabela 5. Ludność gminy Stare Juchy na dzień 01.01.2007r.
3
3
1
0
4
10
K
44
34
25
15
69
102
M
48
30
24
15
62
111
16
5
97
107
21
11
5
3
5
0
36
12
33
12
23
38
13
6
46
58
12
28
12
11
38
7
37
12
10
58
3
16
5
2
21
1
12
4
3
10
19
59
22
15
84
10
71
28
15
92
14
Ostrów
Panistruga
Płowce
Rogale
Rogalik
Sikory
Juskie
Skomack
Wielki
Skomack
Wielki
Osada
Stare Juchy
Stare Krzywe
Szczecinowo
Zawady
Ełckie
Razem
90
44
46
106
97
33
11
11
33
36
57
33
35
73
61
6
2
2
7
2
4
5
2
8
8
13
1
2
10
13
7
2
4
5
9
4
1
2
4
1
2
1
0
3
5
21
12
12
20
26
26
17
14
36
28
5
2
7
7
5
2
1
1
6
0
49
18
25
48
47
41
26
21
58
50
31
10
21
2
2
3
2
3
0
7
8
3
1
18
13
200
59
141
14
8
13
16
7
5
41
56
25
15
100
100
122
26
96
6
4
3
8
4
7
25
44
16
5
54
68
1690
92
159
380
22
50
1311
70
109
60
4
6
73
2
10
107
6
13
86
8
16
50
1
2
46
5
5
456
20
38
535
36
42
181
8
15
88
2
12
854
39
74
736
53
85
102
28
74
6
2
6
10
2
5
29
25
12
5
55
47
4174
1063
3111
179
191
286
272
129
134
1035
1312
431
205
2060
2114
Według danych z 1 stycznia 2007r., gminę Stare Juchy zamieszkiwało 4174
osoby, z czego 74,53% stanowili dorośli (3075), a 25,47% osoby poniżej 18 lat
(1189). Ludność gminy w podziale na płeć i grupy wiekowe wg danych z 1 stycznia
2007r.:
Wykres 3. Ludność gminy Stare Juchy wg płci i wieku (01.01.2007r.)
205
powyżej 65 mężczyźni
431
powyżej 60 kobiety
1312
20-65 mężczyźni
1035
20-60 kobiety
134
16-19 mężczyźni
129
16-19 kobiety
272
7-15 mężczyźni
286
7-15 kobiety
191
179
0-6 mężczyźni
0-6 kobiety
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
Lokalny rynek pracy
Według stanu na 30.XII.2006 r. na terenie gminy Stare Juchy zarejestrowanych jest
117 podmiotów prowadzących działalność gospodarczą. Większość prowadzonej
działalności miała charakter handlowy.
Na terenie gminy Stare Juchy działają dwa największe zakłady – dwie
piekarnie (wszystkie z siedzibą w Starych Juchach).
W
związku
z
zaistniałą
sytuacją
gospodarczo-ekonomiczną
Polski
i
obserwowanego zjawiska bezrobocia można stwierdzić, że w przeciągu ostatnich
15
dziesięciu lat znacznie wzrosła liczba osób bezrobotnych w gminie Stare Juchy.
Wszystkie największe zakłady pracy w gminie Stare Juchy znacznie zredukowały
liczbę pracowników, część zakładów upadła. Dużym problemem na terenie gminy
staje się migracja młodych ludzi w poszukiwaniu pracy za granicą spowodowana
trudnością w znalezieniu pracy w kraju, a tym bardziej w gminie Stare Juchy.
Wzrosła także liczba mieszkańców utrzymujących się z rent, emerytur,
zasiłków
dla
bezrobotnych,
spowodowana
ogólną
sytuacją
w
kraju,
a
w
szczególności najbardziej dotkniętego bezrobociem regionu Warmii i Mazur.
W
pierwszym
półroczu
1999
roku
zarejestrowanych
było
535
osób
bezrobotnych, w tym 128 z prawem do zasiłku. Natomiast na dzień 30.04.2000
liczba ta wynosiła 590 osób.
Większość osób bezrobotnych nie posiada kwalifikacji ani umiejętności
ułatwiających im zdobycie pracy. Są to przeważnie ludzie z wykształceniem
podstawowym.
Warunki życia mieszkańców
Gmina Stare Juchy charakteryzuje duże bezrobocie, którego przyczyną jest
likwidacja małych zakładów pracy oraz PGR-ów.
Jedynie niewielka część mieszkańców gminy żyje na „przyzwoitym poziomie”.
Są to głównie rodziny, w których oboje rodzice pracują, lub jedno przebywa za
granicą.
Życie rodzin utrzymujących się z pracy we własnych gospodarstwach rolnych
uległo znacznemu pogorszeniu. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest brak rynków
zbytu dla ich produktów oraz wysokie ceny środków niezbędnych do realizacji
produkcji. Sytuacja taka powoduje nieopłacalność pracy, a to z kolei implikuje
migrację młodych ludzi ze wsi do miast lub za granicę w poszukiwaniu źródła
zarobku. Pozostali w gospodarstwach na ogół starsi rolnicy (emeryci i renciści
utrzymujący się z emerytur) nie są w stanie rozwijać produkcji.
Dużą szansą dla mieszkańców gminy jest rozwijająca się turystyka, ponieważ
tereny gminy charakteryzują się wieloma walorami krajobrazowymi. Coraz częściej
zauważa się sytuacje, kiedy rolnicy porządkują i remontują swoje obejścia i tworzą
gospodarstwa przystosowane na przyjęcie turystów. W związku z tym, niektórzy
mieszkańcy gminy Stare Juchy podjęli decyzję o utworzeniu gospodarstw
agroturystycznych
(obecnie
zaewidencjonowanych
zostało
12
gospodarstw
16
agroturystycznych) i w okresie letnim utrzymują się oni z wynajmu lokali dla
turystów odwiedzających gminę.
Edukacja i kultura
Na terenie Gminy Stare Juchy działają następujące placówki oświatowe:
1. Zespół Szkół Samorządowych w Starych Juchach, w skład którego wchodzi
Szkoła Podstawowa (klasy I-VI) i Gimnazjum Publiczne (klasy I-III) i
Przedszkole Samorządowe (oddział przedszkolny i klasa „0”)
2. Szkoła Podstawowa w Skomacku Wielkim (klasy I-VI oraz klasa „0”) Część
uczniów, na mocy porozumienia z gminą Ełk, dowożona jest do Gimnazjum w
Woszczelach.
W latach 1998/1999 opieką przedszkolną łącznie z klasami „0” objętych było
77 dzieci, w 2002/2003 – 61, w 2004/2005 - 66 oraz w 2006/2007 – 69.
W roku szkolnym 1998/1999 do szkół podstawowych uczęszczało łącznie 454
uczniów (95 w Skomacku Wielkim i 359 w Starych Juchach).
W latach następnych liczba uczniów w ww. szkołach spadała i przedstawia się
następująco:
-
w roku 2002/2003 łączna liczba uczniów pobierających naukę wyniosła 365
osób (99 w Skomacku Wielkim i 266 w Starych Juchach), do szkoły
gimnazjalnej uczęszczało 146 uczniów,
-
w roku 2004/2005 łącznie – 459 uczniów, w szkołach podstawowych – 302
(88 w Skomacku Wielkim i 214 w Starych Juchach), w gimnazjum – 157,
-
w roku 2006/2007 łącznie – 438 uczniów, w szkołach podstawowych – 280
(51 w Skomacku Wielkim i 229 w Starych Juchach), w gimnazjum – 158.
Zatrudnienie nauczycieli w szkołach prowadzonych przez Gminę Stare Juchy
przedstawia się następująco::
-
w roku szkolnym 2002/2003 zatrudnionych było 49 nauczycieli, w tym w
Zespole Szkół Samorządowych w Starych Juchach 36, w Szkole Podstawowej
w Skomacku Wielkim 13,
-
w roku szkolnym 2004/2005 łącznie – 53 nauczycieli, w tym w ZSS w
Starych Juchach – 41, w SP w Skomacku Wielkim – 12,
-
w roku szkolnym 2006/2007 łącznie – 59 nauczycieli, w tym w ZSS w
Starych Juchach – 48, w SP w Skomacku Wielkim – 11.
W placówkach oświatowych na terenie gminy nie ma dyżurów lekarzy ani
stomatologów. Jedynie w SP w Starych Juchach pełni dyżury pielęgniarka. Jest tam
17
też izolatka. Budynki szkół nie są przystosowane do przyjmowania uczniów
niepełnosprawnych.
Obie szkoły podstawowe na terenie gminy posiadają stołówki. W szkołach
znajdują się biblioteki szkolne i świetlice, pracownie komputerowe z dostępem do
internetu. Wszystkie placówki oświatowe wyposażone są w sprzęt audiowizualny i
filmy video.
Zarówno Szkoła Podstawowa w Starych Juchach, jak też Szkoła Podstawowa
w Skomacku Wielkim posiadają boiska ziemne, a przy SP w Skomacku istnieje
dodatkowo boisko do siatkówki.
Z bieżących potrzeb lokalowych placówek oświatowych w gminie konieczna jest
dobudowa skrzydła gimnazjum w Starych Juchach wraz z nową salą gimnastyczną,
rekonstrukcja placu zabaw dla przedszkola w Starych Juchach i sali gimnastycznej
Szkole Podstawowej w Skomacku Wielkim. Ponadto remont budynków szkolnych i
tak:
-
w ZSS W Starych Juchach – przebudowa dachu, malowanie klas, remont
sanitariatów, wymiana stolarki okiennej na I piętrze, remont sal lekcyjnych
przedszkola,
-
w SP w Skomacku Wielkim – wymiana stolarki okiennej, wymiana instalacji
elektrycznej, malowanie sal lekcyjnych i korytarzy.
Problemy społeczne uczniów dojeżdżających
Zespół Szkół Samorządowych w Starych Juchach:
-
znaczne ograniczenia w korzystaniu z zajęć poza lekcyjnych,
-
utrudnienia
w
uczestniczeniu
w
zajęciach
wyrównawczych,
w
korzystaniu z pomocy koleżeńskiej,
-
ograniczenia w korzystaniu z pracowni komputerowych po zajęciach
lekcyjnych,
-
ograniczenia w korzystaniu z biblioteki szkolnej i gminnej,
-
mniej
czasu
na
odrabianie
prac
domowych
i
naukę
własną,
spowodowane wczesnym wstawaniem, późnym powrotem do domu
oraz obciążeniem obowiązkami w gospodarstwie – w wyniku czego są
zmęczone fizycznie,
-
bardzo trudne warunki funkcjonowania świetlicy szkolnej, ograniczają
efektywne spędzanie czasu przed rozpoczęciem zajęć lekcyjnych rano
oraz odjazdami do domu po południu,
18
-
utrudnienia
w
uczestniczeniu
we
wszelakich
uroczystościach
szkolnych: w występach, apelach i imprezach szkolnych,
-
ograniczenia z korzystania z obiadów,
-
warunki klimatyczne (zima) często uniemożliwiają dotarcie do szkoły,
co częściowo ujemnie wpływa na wyniki w nauce,
-
rzadszy kontakt nauczycieli z rodzicami.
Tabela 6 przedstawia sytuację dzieci uczęszczających do szkoły w Skomacku
Wielkim
Tabela 6. Opis sytuacji edukacyjnej dzieci uczęszczających do szkoły w
Skomacku Wielkim
Lp.
Charakterystyka
2005/2006
2006/2007
1
Dzieci dojeżdżające do szkoły
78 %
87 %
Dzieci żywione w szkole:
93 %
97 %
Opłata rodziców
2%
2
Opłata GOPS
91 %
95 %
Inne sposoby wsparcia
2%
Dzieci otrzymujące stypendium dla
65 % (2006 r.)
3
najuboższych
Dzieci otrzymujące stypendium za wyniki w
10 % (2006 r.)
4
nauce
Pierwszoklasiści otrzymujący wyprawkę
100 % (2006 r.)
5
szkolną
Dzieci przebadane w poradni
19 % (2006 r.)
6
psychologiczno-pedagogicznej
Dzieci nagrodzone w konkursach:
7
Szkolnych
80 %
Pozaszkolnych
19 %
Dzieci uczęszczające na koła zainteresowań
23 %
43 %
8
(z godz. do dyspozycji dyrektora)
Dzieci uczęszczające na zajęcia
51 %
52 %
9
wyrównawcze, rewalidacyjne (z godz. do
dyspozycji dyrektora)
1%
Brak zajęć
10
rewalidacyjne (finansowane przez UG)
Dzieci uczęszczające na zajęcia sportowe
19 %
19 %
11
(finansowane przez UG)
Dzieci uczęszczające na zajęcia sportowe (z
41 %
Brak zajęć
12
godz. do dyspozycji dyrektora)
14 %
Brak zajęć
13
socjoterapeutyczne (finansowane przez UG)
Dzieci uczęszczające na zajęcia dla uczniów
19 %
25 %
14
zdolnych
Poniżej przedstawiona została sytuacja edukacyjna wychowanków Szkoły
Podstawowej w Skomacku Wielkim oraz potrzeby edukacyjne dzieci
Klasa "O"
19
Uczniowie mają różnego rodzaju wady wymowy, w związku z tym wskazane byłyby
zajęcia z logopedą.
Na 11 uczniów:
- komputer w domu posiada 2 uczniów /18% /,
- internet posiada 0 uczniów /0%/,
- na zorganizowane zimowisko wyjeżdża 0 uczniów /0%/,
- brak wyjazdów wakacyjnych,
- do kina chodzi l uczeń /5%/,
- do teatru 0 uczniów /0%/
- do muzeum 0 uczniów /0%/,
- domowa bibliotekę posiada 2 uczniów /18%/,
- podręczników nie posiada 1 uczeń /5%/.
II. Klasa II
* Część uczniów ma kłopoty z czytaniem i pisaniem, dlatego potrzebne są zajęcia
wyrównawcze z edukacji polonistycznej (bez łączenia ich z innymi klasami).
* Uczniowie nie radzą sobie z treściami matematycznymi - konieczne są zajęcia
wyrównawcze z edukacji matematycznej.
* Duże zainteresowanie informatyka - dodatkowe zajęcia w pracowni komputerowej
dla uczniów klasy II.
* Uczniowie zbyt mało czasu poświęcają na ruch, sport - dodatkowe zajęcia z
edukacji motoryczno - zdrowotnej.
* Potrzeba zajęć logopedycznych.
* Brak podręczników, kart pracy, przyborów szkolnych powoduje dezorganizacje
zajęć:
- komputer w domu: 3 uczniów tak (50%),3 nie;
- biblioteka domowa: 2 uczniów tak (33%),4 nie;
- wyjazd na ferie: l uczeń tak (17%), 5 nie;
- wyjazd do kina, teatru: l uczeń tak (17%), 5 nie;
- przybory szkolne: 4 uczniów tak (67%), 2 nie;
- podręczniki: 5 uczniów tak (83%), l nie;
- internet w domu: 1 uczeń tak (17%), 5 nie.
III. Klasa III
20
Dzieci mają wady wymowy. Należałoby otoczyć je opieką logopedyczną. Uczniowie
klas II i III, mający trudności w nauce nie mogą liczyć na pomoc ze strony domu
rodzinnego. Należałoby zwiększyć ilość zajęć wyrównawczych.
Sytuacja uczniów:
- komputer w domu: 3 uczniów (60%),
- Internet w domu: l uczeń (20%),
- biblioteczka domowa: 3 uczniów (60%),
- wyjazdy na ferie: 0 uczniów (0%),
- wyjazdy na wakacje: 2 uczniów (40%),
- wyjazdy do kina: 0 uczniów (0%),
- wyjazdy do muzeum: l uczeń (20%).
IV. Klasy IV -VI
Wśród uczniów klas IV - VI przeważa grupa posiadająca znaczne problemy w
czytaniu i pisaniu. Uczniowie ci uczęszczają na zajęcia wyrównawcze z języka
polskiego. Największe kłopoty mają przede wszystkim uczniowie klasy V. W związku
z tym istnieje potrzeba dodatkowej godziny zajęć wyrównawczych z języka polskiego
tylko dla tej klasy. Potrzeba tych zajęć wynika także z faktu, iż godziny te są w
większości jedynym kontaktem ze słowem pisanym czy czytanym.
Dzieci te, w większości "zaniedbane", nie posiadają zeszytów przedmiotowych,
zeszytów ćwiczeń i podręczników. Ich praca w domu jest znikoma. Pośród uczniów
klasy VI dwie osoby posiadają komputer w domu (25% klasy), a tylko jedna osoba
korzysta z internetu (12%). Trzy osoby zakomunikowały, że mają w domu własny
zbiór lektur, encyklopedii i słowników (37%). Jedynie dwie osoby brały udział w
zorganizowanym wypoczynku zimowym (25%). W wakacje cztery osoby (50%)
odpoczywały na koloniach czy obozach. Niestety żaden uczeń nie chodzi do kina,
teatru lub muzeum. Ten zatrważający stan wskazuje, że istnieje potrzeba
zorganizowania wyjazdów do tych miejsc kultury. Uczniom klasy V potrzebne są
dodatkowe zajęcia z matematyki – zajęcia wyrównawcze bez łączeń z innymi
klasami. Dzieci zaniedbane środowiskowo. Ośmioro na 14 uczniów posiada
niekompletne
podręczniki,
nie
maja
przyrządów
geometrycznych,
często
potrzebnego zeszytu. Żaden z uczniów nie posiada internetu. Dwoje uczniów
posiada w domu komputer: Biblioteczkę domowa posiada 4 uczniów. Nikt z uczniów
nie wyjeżdża do kina, teatru, muzeum i na zimowisko. Na zorganizowany letni
wypoczynek wyjechało 5 uczniów.
21
Na terenie gminy Stare Juchy działa Gminny Ośrodek Kultury w Starych
Juchach, który jest samorządową instytucją kultury, a w jego skład wchodzi
Gminna Biblioteka Publiczna oraz świetlice wiejskie:
- Szczecinowo,
- Orzechowo,
- Gorłówko,
- Stare Krzywe
- Czerwonka,
- Grabnik,
- Rogalik,
- Skomack Wielki.
W 2006r. przeprowadzono częściowy remont 4 placówek, na które wydatkowano ok.
30 000zł.
Ww. instytucja
zarządzana jest przez dyrektora, który kieruje całokształtem
działalności zgodnie z przepisami prawa. GOK jako zakład pracy stwarza sprzyjające
warunki do kształtowania odpowiednich stosunków pracy i zasad współżycia
społecznego.
Pracodawca zatrudnia, awansuje, zwalnia pracowników w GOK-u i świetlicach
wiejskich. Obecnie zajmowane stanowiska:
- starszy bibliotekarz z funkcją dyrektora GOK
- starszy instruktor ds. muzyki i plastyki – umowa zlecenie (4 godz. tygodniowo),
- starszy instruktor ds. teatralnych – umowa zlecenie (4 godz. tygodniowo),
- młodszy instruktor k-o – umowa na czas nieokreślony,
- pracownik gospodarczy - umowa na czas nieokreślony (1 etat),
- palacz C-O - umowa na czas nieokreślony (1 etat),
- starszy dozorca - umowa na czas nieokreślony (3/5 etatu), świetlica wiejska.
Poprzez
pisanie wniosków do Powiatowego Urzędu Pracy w Ełku w ramach
projektów zostają zatrudnione osoby na staż, przygotowanie zawodowe oraz prace
interwencyjne w świetlicach wiejskich, GOK-u oraz w bibliotece.
Statutowym działaniem GOK, jest tworzenie warunków do zaspokajania i rozwijania
potrzeb mieszkańców w zakresie kultury:
1. organizowanie szerokiego uczestnictwa w kulturze,
2. organizowanie różnorodnych form edukacji kulturalnej
3. promocje kultury i twórczości artystycznej
4. gromadzenie i wykorzystanie zasobów informacyjnych dotyczących historii
naszego regionu
22
5. administrowanie powierzonymi obiektami.
W Gminnym Ośrodku Kultury działają następujące zespoły muzyczne:
1. „Moderato” – uczestnikami są dzieci i młodzież z gminy Stare Juchy
2. „Mazury” – skupiający seniorów
Ponadto tego powstały zespoły teatralne:
1. „Ptaszyny” – dzieci
2. „Kulisy” – młodzież
W ramach programu Pracownia Umiejętności są realizowane 2 projekty
młodzieżowe:
1. „Ratatam i na bębnie sobie gram” – Grupa Młodzieżowa Jama
2. „ART- OFF – FIRE” - Grupa Młodzieżowa Kangae
Do szczegółowego zakresu działania biblioteki należy:
1. gromadzenie
rozwijaniu
i
opracowywanie
czytelnictwa
oraz
materiałów
bibliotecznych
zaspakajaniu
potrzeb
służących
informacyjnych,
edukacyjnych i samokształceniowych dla wszystkich grup czytelniczych,
zwłaszcza dotyczących wiedzy o własnej gminie oraz dokumentujących jej
dorobek kulturalny
2. udostępnianie zbiorów bibliotecznych na miejscu, wypożyczanie do domu
oraz prowadzenie wypożyczeń międzybibliotecznych
3. prowadzenie działalności informacyjno – bibliograficznej
4. popularyzacja książki i czytelnictwa
5. współpraca z bibliotekami innych sieci, instytucjami upowszechniania
kultury, organizacjami i towarzystwami w rozwijaniu i zaspokajaniu potrzeb
oświatowych i kulturalnych społeczeństwa
6. doskonalenie form i metod pracy bibliotecznej
Bardzo ważnym zadanie
biblioteki jest zaspokajanie potrzeb czytelniczych.
Biblioteka poprzez książkę podejmuje działania wychowawcze zmierzające do
podniesienia kultury i wiedzy wśród dzieci, młodzieży i dorosłych. Jest inicjatorem
wielu działań na rzecz upowszechniania książki i integracji czytelników.
Dzięki Ministerstwu Nauki i Informatyzacji biblioteka otrzymała 3 komputery i
przystąpiła do realizacji programu „Ikonka”, polegającego na uruchomieniu
punktów
powszechnego
dostępu
do
Internetu
i
funkcjonowania
czytelni
internetowej.
23
Infrastruktura3
System dróg
Sieć dróg na terenie gminy jest dobra, lecz słabo utrzymana, w większości żwirowa
lub brukowana.
Długość dróg wojewódzkich na terenie gminy liczy 13 km. Zalicza się do nich
fragment drogi numer 656 Ełk - Staświny na odcinku granica gminy - Grabnik granica gminy. Drogi powiatowe liczą zaś łącznie 88,2 km.
14 odcinków dróg gminnych liczy w sumie 43,4 km. Z tego 1,0 km posiada
nawierzchnię brukowaną, 0,7 km betonową, 16,9 km gruntową ulepszoną, a 24,8
km gruntową naturalną.
Przez teren gminy przebiegają dwie linie kolejowe:
-
Białystok - Ełk - Korsze - Głomno - granica państwa ze stacją w Starych
Juchach.
-
Ełk-Czerwonka ze stacją w Skomacku Wielkim.
System energetyczny
Gospodarka cieplna
W większości przypadków systemy grzewcze budynków na terenie gminy oparte są
na kotłowniach komunalnych, osiedlowych i indywidualnych źródłach ciepła
opalanych paliwem stałym. Rzadkością są nowoczesne kotłownie opalane gazem
bądź olejem opałowym. Są to w większości urządzenia nie odpowiadające
obowiązującym obecnie normom, o niskiej sprawności i wysokim poziomi emisji
zanieczyszczeń oraz wysokich kosztach eksploatacji. Wymagają w większości
gruntownych modernizacji. Wymagana jest również akcja docieplania i ocieplania
budynków oraz ich systemów obiegu ciepła.
Gazownictwo
Na terenie gminy brak jest sieci gazowej. Mieszkańcy korzystają jedynie z gazu
butlowego propan-butan rozprowadzanego w kilkunastu punktach gminy.
Elektroenergetyka
Energia elektryczna na teren gminy dostarczana jest liniami średniego napięcia 15
kV z dwóch rozdzielni 110/15 kV: w Ełku i Wydminach. Liniami tymi zasilane są
stacje transformatorowe 15/0,4 kV rozrzucone po terenie całej gminy, z których
liniami
niskiego
napięcia zasilani
są poszczególni
odbiorcy. W większości
przypadków są to linie napowietrzne.
3
Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Stare Juchy
24
Teren gminy przecina biegnąca tranzytem linia wysokiego napięcia 110 kV łącząca
stacje transformatorowe w Ełku i w Wydminach. Istniejący stan zaspokaja obecne
potrzeby mieszkańców i zakładów.
Opiekę nad liniami elektrycznymi gminy sprawuje Posterunek Energetyczny w
Starych Juchach podległy Rejonowi Energetycznemu w Ełku. Większość sieci
energetycznej jest własnością Zakładu Energetycznego S.A. w Białymstoku.
Miejscowości Nowe Krzywe, Stare Krzywe, Płowce podlegają pod Rejon Energetyczny
w Giżycku, Posterunek Energetyczny w Wydminach.
System telekomunikacyjny
Nad
całą
siecią
Telekomunikacyjny
telefoniczną
Ełk
na
Zakładu
terenie
gminy
Telekomunikacji
pieczę
w
sprawuje
Suwałkach,
Rejon
podległy
Telekomunikacji Polskiej S.A. w Olsztynie.
W gminie od czerwca 1997 roku działa nowoczesna centrala telefoniczna firmy
Siemens o pojemności 1000 numerów, z możliwością rozbudowy. Przez Stare Juchy
przebiega kabel światłowodowy łączący centrale telefoniczne w Ełku i Giżycku.
Teren całej gminy należy do strefy numeracyjnej AB=87 (wg Planu Numeracji
Krajowej PNK-95). Według danych z czerwca 2000 roku, na terenie gminy
zarejestrowanych było 635 abonentów telefonii przewodowej (Wykres 4.).
Wykres 4. Liczba abonentów telefonii przewodowej w przeciągu ostatnich
dziesięciu lat
700
608
635
600
500
404
368
400
300
232
229
257
260
262
262
266
200
100
0
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000
abonanenci
Obecny zasięg telefonii komórkowej Idea Centertel, Era GSM i Plus GSM nie
pokrywa w całości terenu Gminy.
Bardzo dobre pokrycie gminy sygnałem radiowym w paśmie UKF CCIR i
telewizyjnym (programy I i II TVP oraz TV Polsat) zapewnia maszt Radiowo-
25
Telewizyjnego Centrum Nadawczego w Miłkach (ok. 24 km w prostej linii od Starych
Juch).
Na terenie gminy istnieje jeden Urząd Pocztowy: 19-330 Stare Juchy.
Gospodarka wodno-ściekowa
Wodociągi
Istniejące ujęcia są w stanie w pełni zaspokoić zapotrzebowanie w wodę wszystkich
mieszkańców gminy. Zasoby warstw wodonośnych zalegające przede wszystkim na
głębokości 30-60 m określane są jako dobre. Zbyt duży poziom żelaza (wszystkie
cztery ujęcia) i manganu (ujęcia wody: Stare Juchy i Grabnik) wymaga uzdatniania
wydobywanych wód podziemnych.
Wg opracowania “Projekt dla zlewni rzeki Biebrza” PH Warszawa zasoby
dyspozycyjne wód podziemnych dla całej gminy szacuje się na 30 386 m3/dobę,
czyli 11 091 tysięcy m3/rok. Zatwierdzone zasoby eksploatacyjne wynoszą 705
m3/godzinę, czyli 16 920m3/dobę, 6 176 tysięcy m3/rok.
Lista ujęć wody ze stacjami uzdatniania i wodociągami grupowymi:
Tabela 7. Ujęcia wody ze stacjami
Juchy
Ujęcie
Długość sieci
Skomack Wielki
7,4 km
Grabnik
9,685 km
Gorłówko
23,3 km
Stare Juchy
7,7 km
uzdatniania i wodociągami w gminie Stare
Obsługuje wsie
Skomack Wielki, Ostrów, Skomack Osada
Grabnik Osada, Grabnik, Rogale
Gorłówko, Szczecinowo, Dobra Wola
Stare Juchy, Liski
Kanalizacja
W Starych Juchach pracuje od 1998 roku jedyna w gminie biologicznomechaniczna oczyszczalnia ścieków, o wydajności 405 m3 na dobę. Jest to obiekt
spełniający wszelkie wymogi norm obecnych przepisów. Pracuje w technologii
opartej na osadzie czynnym z komorą niedotlenienia, prowadzi redukcję związków
organicznych (nitryfikację, denitryfikację oraz redukcję fosforu).
W skład sieci kanalizacyjnej wchodzi ponadto 6 przepompowni. Do sieci podłączone
są wszystkie budynki komunalne i użyteczności publicznej oraz około 90%
gospodarstw indywidualnych. Do oczyszczalni dowożone są beczkowozami ścieki z
innych miejscowości gminy.
26
Prócz sieci kanalizacyjnej na terenie gminy znajdują się zbiorniki gromadzące ścieki
przy budynkach wielorodzinnych byłych PGR w Grabniku, Ostrowiu, Rogaliku i
Skomacku Wielkim. Zbiorniki łączą z zabudowaniami krótkie odcinki kanalizacji.
Niektóre budynki jednorodzinne na terenie gminy posiadają własne zbiorniki do
gromadzenia ścieków. Nieczystości z nich wywożone są do oczyszczalni ścieków w
Strych Juchach lub na pola uprawne.
Gospodarka odpadami
Jedyne w gminie wysypisko śmieci liczy 2,74 ha i położone jest na północ od
Starych Juch. Dowożone są tam śmieci z kontenerów ustawionych we wsiach gminy
oraz indywidualnie przez mieszkańców. Wysypisko śmieci jest okresowo niwelowane
spycharką, śmieci przesypywane są wapnem i ziemią. Niecka na odpady oddzielona
jest od gruntu folią z tworzywa sztucznego. Kontenery ze śmieciami (typu POK-7 o
pojemności 7 m3) rozstawiane są w większych wsiach, głównie nad jeziorami i
opróżniane przez wyznaczoną do tego firmę. Dla wysypiska przyjęto roczne
wywożenie odpadów w ilości 3440 m3 oraz czas eksploatacji 12 lat. Do wysypiska
prowadzi utwardzona droga dojazdowa. Posiada ono strefę ochronną. Na terenie
gminy nie przechowuje się przeterminowanych środków ochrony roślin ani innych
środków niebezpiecznych. Nie prowadzi się tu segregacji odpadów. Roczny wywóz
odpadów stałych wynosi około 150 ton.
Rolnictwo4
Użytki rolne stanowią w gminie 11.585 ha, z tego 7441 ha zajmują grunty rolne,
a 4144 ha użytki zielone. Największy procent użytków rolnych posiadają wsie: Nowe
Krzywe 89,64 %, Bałamutowo 85,80 %, Dobra Wola 86,82 %, Szczecinowo 85,02 %
i Stare Krzywe 81,88 %., najmniejszy: Łaśmiady 15,12 %, Zawady Ełckie 35,28 %
i Orzechowo 49,04 %.
Liczba indywidualnych gospodarstw rolnych wynosi 550, a średnia powierzchnia
gospodarstwa 15,62 ha. Kierunki prowadzonej działalności roślinnej i zwierzęcej są
ściśle dopasowane do warunków klimatycznych i glebowych. Uprawiane są głównie:
zboża, ziemniaki, rzepak, buraki pastewne i cukrowe. W produkcji zwierzęcej
dominuje chów bydła i trzody chlewnej z naciskiem na chów bydła mlecznego.
Stan gospodarstw zajmujących się produkcją mleka powiązany jest bezpośrednio
z sytuacją rynku mlecznego w kraju, a więc sytuacją zakładów przetwórstwa mleka.
Mimo wchodzących w życie obostrzeń w stosunku do wymaganej jakości
4
Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Stare Juchy
27
produkowanego mleka należy spodziewać się w najbliższym okresie dalszego
przyrostu
liczby
gospodarstw
zajmujących
się
produkcja
mleka.
Wyższym
wymaganiom Unii Europejskiej mogą nie sprostać jednak małe gospodarstwa,
których właścicieli nie stać będzie na modernizację obór i sprzętu koniecznego dla
pozyskiwania mleka.
Produkcja bydła opasowego przeżywa obecnie regres związany z niskimi cenami za
żywiec wołowy. W chwili obecnej na terenie gminy działa jedynie jedno
gospodarstwo zajmujące się produkcją bydła rasy mięsnej. Podobna tendencja
panuje w stosunku do hodowli trzody chlewnej. Spadek mimo iż obserwowany, nie
jest jednak aż tak drastyczny jak w przypadku bydła rasy mięsnej. Obserwować
można było także niewielki spadek pogłowia trzody chlewnej, spowodowany
niższymi plonami zbóż paszowych i w konsekwencji ich wyższą ceną.
Wg danych z 1996 roku aż 72,87 % powierzchnia gruntów ornych zajmowały rośliny
zbożowe, z czego mieszanki zbożowe zajmowały 17,00 %, jęczmień 14,20 %. Inne
uprawy zajmowały 19,12 % powierzchni obsianych gruntów.
Powierzchnia zbóż jarych planowana na 2000 rok zwiększy się ogółem o 350 ha
w stosunku do roku ubiegłego, w tym pszenicy o 70 ha, jęczmienia o 100 ha, owsa
o 20 ha i mieszanki o 160 ha. Wzrost ten powodowany jest przede wszystkim
większym
popytem
i
cenami
zbóż
paszowych
jesienią
1999
roku,
oraz
zagospodarowaniem większej ilości ziem leżących dotychczas odłogiem. Wzrost ten
może jedynie zahamować brak materiału siewnego i jego wysoka cena. Część
odłogów zagospodarowana zostanie zasiewami roślin paszowych. Wzrośnie także
zainteresowanie uprawą pszenic wysokojakościowych.
Największe zainteresowanie powiększeniem areałów swoich gospodarstw wykazują
rolnicy większych gospodarstw, zamierzających zwiększać swoją produkcję, przede
wszystkim
bydła
mlecznego.
Popyt
na
ziemię
nie
jest
duży.
Większym
zainteresowaniem cieszą się jedynie działki rolne położone atrakcyjnie turystycznie.
Ceny ziemi na terenie gminy nie są zbyt wygórowane i wynoszą od 1700 do 4000 zł
za hektar. Jedynie na terenach o wybitnych właściwościach turystycznych ceny te
są wyższe i wynoszą od 2,5 do 15 zł za metr kwadratowy. Działalnością
agroturystyczną w gminie zajmuje się w chwili obecnej 11 gospodarstw.
Tabela 8. Struktura użytkowania gruntów
Wyszczególnienie
Powierzchnia gruntów wg granic
1999
2000
Pow. ha
%
Pow. ha
%
19655 100,0
19655 100,0
28
administracyjnych
W tym użytków rolnych
Z tego grunty orne
Pod zasiewami
Odłogowane
Użytki zielone
Pozostałe użytki rolne (sady, plantacje trwałe)
11585
7441
5285
2156
4134
10
58,9
64,2
71,0
29,0
35,7
0,1
11585
7441
5935
1506
4134
10
58,9
64,2
79,8
20,2
35,7
0,1
Turystyka i agroturystyka
Gmina Stare Juchy to miejscowość typowo turystyczna. Jak przystało na typowe
pojezierze i część krainy Mazur Garbatych - położone w otoczonej wysokimi
pagórkami dolinie, Stare Juchy otaczają trzy większe i jedno mniejsze jezioro,
a w dalszym sąsiedztwie znaleźć ich można ponad dwadzieścia.
Na jej terenie wyróżnić możemy pod względem chłonności turystycznej (czyli liczby
osób,
które
mogą
korzystać
z
walorów
turystycznych
danego
obszaru
w odpowiednich warunkach) cztery mikrorejony turystyczne:
a) Mikrorejon jeziora Szóstak,
b) Mikroregion jeziora Łaśmiady,
c) Mikrorejon jeziora Sawinda Wielka,
d) Mikrorejon jezior Mleczówka i Dobrzyń.
Na terenie gminy Stare Juchy przebiega szereg szlaków turystycznych znakowanych
i nieoznakowanych:
Szlaki spacerowe znakowane:
-
zielony – Stare Juchy – Kałtki
-
żółty – Stare Juchy – głaz narzutowy
-
czerwony – Stare Juchy – Jezioro Garbas – Stare Juchy
Szlaki turystyczne znakowane:
-
zielony – Ogródek – Stare Juchy – Tama koło Rajgrodu
-
niebieski – Ełk –Skomack Wielki – Odoje
Szlaki piesze nieznakowane:
-
Ełk – Siedliska – Malinówka - jezioro Łaśmiady – Jeziorowskie – jezioro Zawindki
– Liski – jezioro Garbas – Stare Juchy – Gorłówko
-
Stare Juchy – jezioro Ułówki – Gorło – Zwady Ełckie – Sajzy – jezioro Łaśmiady –
Straduny – jezioro Ołówek – Miluki – Przykopka – Ełk
Szlaki wodne nieznakowane:
-
Kajkowski – Ełk – Skomack Wielki
-
Stare Juchy – Ełk
-
Ełk – Stare Juchy – jezioro Gawlik
29
Szlak rowerowy zielony
-
Stare Juchy-Zawady Ełckie-Gorłówko-Stare Juchy,
Szlak rowerowy zielony
-
Stare Juchy-Szczecinowo-Gawliki Małe-Kałtki-Stare Juchy.
Ważniejszymi obiektami turystycznymi na terenie gminy są:
1) Dwór Mazowiecki „MORENA” w Laśmiadach położony na cyplu pomiędzy
jeziorami Łaśmiady i Ułówki, stoi nad samym brzegiem jeziora, wśród starych
drzew. W dwóch budynkach znajduje się 5 pokoi dwuosobowych i 4 apartamenty
(dwu i trzy pokojowe) – wszystkie z łazienkami i centralnym ogrzewaniem,
w sumie 25 miejsc noclegowych. Ponadto na miejscu znajduje się stołówka
z całodziennym wyżywieniem oraz do dyspozycji gości: pokój TV (Sat), sauna,
wypożyczalnia sprzętu pływającego i rowerów, tenis stołowy, boisko do
koszykówki i piłki plażowej. Tuż obok dworu znajduje się piaszczysta plaża
z przebieralniami i tarasem. Należący do dworu teren – 35 hektarów łąk na
malowniczych wzgórzach jest wyizolowany i zapewnia gościom poczucie
prywatności w czystym ekologicznie otoczeniu.
2) Pensjonat „Siedlisko Morena” w Laśmiadach położony na cyplu nad jeziorem
Łaśmiady. W pięciu budynkach oferowanych jest 33 apartamenty, każdy
o odmiennym wystroju i nastroju, łącznie 76 miejsc noclegowych. Ponadto na
miejscu znajduje się restauracja, bar i klub jazzowy, przystań wodna ze sprzętem
pływającym oraz stadnina koni. Do dyspozycji gości: kawiarenka internetowa,
a także mini przedszkole dla dzieci i sala konferencyjna na 100 osób, sala
bilardowa, kryty basen, sauna, salon kosmetyczny, wypożyczalnia rowerów,
siłownia, 2 korty tenisowe ze sztucznym oświetleniem, boisko do piłki plażowej
oraz mini golf.
3) Ośrodek Wypoczynkowy Camping w Starych Juchach położony w lesie na brzegu
jeziora, oferuje 10 domków w których znajduje się 35 miejsc noclegowych. Pięć
domków dostosowanych jest do potrzeb osób poruszających się na wózkach
inwalidzkich. Ponadto ośrodek dysponuje polem biwakowym i campingowym
z przyłączami elektrycznymi na około 200 miejsc. Camping uzyskał prestiżowe
tytuły:
Mister
Camping
1998-1999
oraz
2002-2004
w
konkursach
organizowanych przez Polską Federację Campingu i Karawaningu;
4) Ośrodek Wczasowy MPO Białystok - Gorło. Dysponuje zapleczem w postaci 54
miejsc noclegowych. Na miejscu jest stołówka, która oferuje całodzienne
wyżywienie. Ośrodek prowadzi wypożyczalnię sprzętu wodnego (kajaki, łodzie
30
wiosłowe i rowery wodne). Posiada również pole namiotowe na około 140 osób;
5) Ośrodek Wczasowy Jeździecko - Konny - Gorło. Oferuje 12 miejsc noclegowych.
Możliwość korzystania z nauki jazdy konnej, jazdy zaprzęgami, przystani wodnej.
Oprócz tego na terenie gminy funkcjonuje 11 gospodarstw agroturystycznych (stan
na 2006r.)
1. Danuta i Stanisław Klimowicz - Zawady Ełckie
2. Teresa Mrożek - Zawady Ełckie
3. Idalia Dąbkowska – Gorło, „U Idalii”
4. Lidia Rejrat – Jeziorowskie, „Bocianie Gniazdo”
5. Kazimierz Waszkielewicz - Stare Juchy
6. Edmund Lesner - Stare Juchy
7. Eleonora Waraksa - Stare Juchy, Na Wzgórzu”
8. Kazimierz Hrubczyński - Zawady Ełckie
9. Alina Jasińska - Szczecinowo
10. Krystyna Antolak – Gorło, „Na Skarpie”
11. Elwira Wasilewska – Jeziorowskie, „Pod Lasem”
Ponadto wiele osób zajmuje się wynajmem mieszkań i pokoi dla turystów,
o różnym standardzie. Istnieją również dwa pola biwakowe: w Czerwonce oraz
w Szczecinowie.
W
tej
dziedzinie
gospodarki,
jaką
jest
turystyka,
należy
upatrywać
największej szansy na rozwój gminy i źródło dodatkowego zarobku mieszkańców.
III. Pomoc społeczna realizowana na terenie gminy Stare
Juchy
Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa mającą na celu
umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych,
których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i
możliwości.
Osoby i rodziny korzystające z pomocy społecznej są obowiązane do
współudziału w rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji życiowej.
31
Pomoc społeczna wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do
zaspokojenia
niezbędnych
potrzeb
i
umożliwia
im
życie
w
warunkach
odpowiadających godności człowieka.
Zadania pomocy społecznej
Do zadań własnych gminy o charakterze obowiązkowym należy:
• opracowanie i realizacja gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych
ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i
rozwiązywania problemów alkoholowych i innych, których celem jest integracja
osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka,
• sporządzanie bilansu potrzeb gminy w zakresie pomocy społecznej,
• udzielanie schronienia, zapewnienie posiłku oraz niezbędnego ubrania osobom
tego pozbawionym,
• przyznawanie i wypłacanie zasiłków okresowych,
• przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych,
• przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków powstałych
w wyniku zdarzenia losowego,
• przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków na
świadczenia zdrowotne osobom bezdomnym oraz innym osobom nie mającym
dochodu
i
możliwości
uzyskania
świadczeń
na
podstawie
przepisów
o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia,
• przyznawanie zasiłków celowych w formie biletu kredytowanego,
• opłacanie składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za osobę, która
rezygnuje z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej,
osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz
wspólnie nie zamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem,
• praca socjalna,
• organizowanie świadczenie usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych,
w miejscu zamieszkania, z wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych
dla osób z zaburzeniami psychicznymi,
• prowadzenie i zapewnianie miejsc w placówkach opiekuńczo-wychowawczych
wsparcia dziennego lub mieszkaniach chronionych,
• tworzenie gminnego systemu profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodziną,
• dożywianie dzieci,
32
• sprawienie pogrzebu w tym osobom bezdomnym,
• kierowanie do domu pomocy społecznej i ponoszenie odpłatności za pobyt
mieszkańca gminy w tym domu,
• sporządzanie sprawozdawczości oraz przekazywanie jej właściwemu wojewodzie,
również w wersji elektronicznej, z zastosowaniem systemu informatycznego,
• utworzenie i utrzymywanie ośrodka pomocy społecznej, w tym zapewnienie
środków na wynagrodzenie pracowników.
Do zadań własnych gminy należy:
• przyznawanie i wypłacanie zasiłków specjalnych celowych,
• przyznawanie i wypłacanie pomocy na ekonomiczne usamodzielnianie w formie
zasiłków, pożyczek oraz pomocy w naturze,
• prowadzenie i zapewnianie miejsc w domach pomocy społecznej i ośrodkach
wsparcia o zasięgu gminnym oraz kierowanie do nich osób wymagających opieki,
• podejmowanie innych zadań z zakresu pomocy społecznej wynikających
z rozeznanych potrzeb gminy, w tym tworzenie i realizacja programów
osłonowych.
Do zadań zleconych z zakresu administracji rządowej realizowanych przez gminę
należą:
• przyznawanie i wypłacanie zasiłków stałych,
• opłacanie składek na ubezpieczenie zdrowotne określonych w przepisach
o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia,
• organizowanie i świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu
zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi,
• przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków związanych
z klęską żywiołową lub ekologiczną,
• prowadzenie i rozwój infrastruktury środowiskowych domów samopomocy dla
osób z zaburzeniami psychicznymi,
• realizacja zadań wynikających z rządowych programów pomocy społecznej,
mających na celu ochronę poziomu życia osób, rodzin i grup społecznych oraz
rozwój specjalistycznego wsparcia.
Tryb przyznania świadczenia z pomocy społecznej składa się z następujących
etapów:
33
•
zgłoszenie wniosku o udzielenie pomocy (osobiste, pisemne lub telefoniczne)
przez
osobę
zainteresowaną,
zainteresowanej
lub
jej
bądź
innej
przedstawiciela
osoby,
za
ustawowego
zgodą
do
osoby
pracownika
socjalnego;
•
sporządzenie
wywiadu
środowiskowego
przez
pracownika
socjalnego
w miejscu zamieszkania klienta w celu ustalenia aktualnej sytuacji osobistej,
rodzinnej, dochodowej i majątkowej osoby i rodziny oraz opracowanie planu
pomocy zgodnie z wnioskiem;
•
sporządzenie decyzji i wydanie jej osobie ubiegającej się o pomoc;
•
realizacja przyznanych świadczeń.
Pracownik socjalny w ciągu 14 dni od daty wszczęcia postępowania, czyli złożenia
wniosku
o
pomoc,
przeprowadza
wywiad
środowiskowy.
Brak
zgody
na
przeprowadzenie wywiadu jest równoznaczne z rezygnacją z pomocy. Strona
występująca o pomoc powinna zgromadzić dokumenty stanowiące podstawę
ustalenia jej danych personalnych, stanu zdrowia, sytuacji rodzinnej i materialnej.
W trakcie przeprowadzania wywiadu środowiskowego, w porozumieniu z klientem
ustalany jest plan pomocy. Ustalenia zostają zawarte w kontrakcie socjalnym.
Potrzeby osób i rodzin korzystających z pomocy mogą zostać uwzględnione, jeżeli
odpowiadają celom i możliwościom pomocy społecznej.
3.1 Bezrobocie
Przed
rozpoczęciem
omawiania
kwestii
bezrobocia,
należy
wyjaśnić,
co dokładnie kryje się pod tym pojęciem.
Powiatowe Urzędy Pracy za bezrobotną, zgodnie z przepisami Ustawy
o Promocji Zatrudnienia i Instytucjach Rynku Pracy, uznają osobę, która ukończyła
18 rok życia, lecz nie ukończyła – w przypadku mężczyzn – 65 roku życia,
a w przypadku kobiet – 60 roku życia. Ponadto, osoba taka nie uczy się na żadnym
szczeblu kształcenia, a także nie jest skierowana na szkolenia przez PUP, jest
zameldowana lub legalnie przebywa na terenie Polski, bądź, gdy jej pobyt może być
zalegalizowany.
Na rozmiar zjawiska bezrobocia wpływ mają czynniki społeczne, ponieważ
jest to zjawisko wytworzone w społeczeństwie. Rozmiar bezrobocia zależy od
systemu gospodarczego i aktualnie prowadzonej polityki krajowego rynku pracy.
Związane jest zwykle z poziomem nowych inwestycji i trwałym zatrudnianiem
pracowników
w
nowopowstałych
i
nowoczesnych
zakładach
pracy
sektora
publicznego lub prywatnego.
34
Ponadto, bezrobocie nie objawia się jedynie biernością zawodową i brakiem
dochodów. Jest to zjawisko bardzo złożone społeczno – psychologicznie. W ujęciu
psychologicznym, Paula Lazrasefeld wyodrębnił następujące fazy
emocjonalne
osoby bezrobotnej:
Antycypacja
bezrobocia
–
pobudzenie,
zmiany
nastroju,
labilność
emocjonalna
Szok po utracie pracy – poczucie klęski, krzywdy, upokorzenie, lęk przed
przyszłością, przygnębienie
Wchodzenie w sytuację bezrobocia i optymizm – efekt urlopu, traktowanie
sytuacji jako przejściowej, aktywność, wiara w sukces
Pesymizm
i
rezygnacja
–
negatywne
reakcje
emocjonalne,
problemy
zdrowotne i finansowe
Fatalizm i apatia, dopasowanie do sytuacji – poczucie beznadziejności,
dążenie do izolacji społecznej, redukcja oczekiwań życiowych, zainteresowań
Stany emocjonalne bezrobotnego oddziałują również na życie członków jego
rodziny, powodując częściej niż przed utratą pracy, konflikty, nieporozumienia,
a nawet agresję. Częsta ucieczką bezrobotnego są uzależnienia, głównie od
alkoholu, a także zamknięcie się w sobie i apatia społeczna.
Jako najczęstsze powody powstawania i pogłębiania się bezrobocia na wsi
podaje się:
relatywnie niski w stosunku do miasta poziom wykształcenia ludności
uboższy rynek pracy
upadek PGR’ów
redukcję w przedsiębiorstwach państwowych obejmujących w pierwszym
rzędzie ludność dwuzawodową, tzw. chłopo-robotników,
likwidację wielu nierentownych państwowych i spółdzielczych zakładów
pracy na wsi
Poniższe zestawienia prezentują poziom bezrobocia na terenie Gminy Stare Juchy
w latach 2003-2005.
Tabela 9. Poziom bezrobocia w Gminie Stare Juchy w latach 2003-2005
Rok
2003
2004
2005
Liczba bezrobotnych ogółem
637
635
560
w tym:
kobiety
330
293
269
mężczyźni
307
342
291
35
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Ełku oraz
danych na www.stat.gov.pl
Tabela 10. Osoby pracujące w gminie Stare Juchy w latach 2003-2005
2003
2004
2005
Rok
Osoby pracujące
172
213
272
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych na www.stat.gov.pl
Jak wskazują powyższe tabele, liczba zarejestrowanych osób bezrobotnych na
terenie Gminy Stare Juchy zmalała na przestrzeni 3 lat o 77 osób w porównaniu do
roku 2003, co stanowi 12,09%. Jednocześnie wzrastało tez zatrudnienie na terenie
Gminy. W stosunku do roku 2003 w roku 2005 zatrudnionych było o 100 osób
więcej.
Jednakże kwestia bezrobocia pozostaje ciągle znaczącym problemem Gminy Stare
Juchy. Liczba bezrobotnych na terenie Gminy stanowi bowiem 23,4% ludności
w wieku produkcyjnym.
3.2 Ubóstwo
Ubóstwo określa się jako stan, w którym jednostce czy grupie społecznej
brakuje środków na zaspokojenie podstawowych potrzeb, uznawanych w danej
społeczności za niezbędne. Pod pojęciem „podstawowe potrzeby” kryją się poza
wyżywieniem, którego niezbędności nikt nie kwestionuje, takie potrzeby jak:
ubranie, opłaty mieszkaniowe, leczenie, uzyskanie wykształcenia.
Zjawisko ubóstwa ma wiele przyczyn, które nie zawsze da się jasno
wyodrębnić. Może ono być wywołane bezrobociem (które jest główna przyczyną
pogłębiającego się ubóstwa) czy niepełnosprawnością, ale także biernością życiową
i brakiem odpowiedzialności za siebie i własną rodzinę. Zjawisko ubóstwa często
dotyka rodzinę, która od dawna boryka się z niedostatkiem, a bezrobocie dodatkowo
nasila i pogłębia istniejące już problemy. Ubóstwo może dotyczyć także rodzin, które
wcześniej radziły sobie dobrze i osiągnęły średni standard życia, ich gospodarstwa
domowe posiadają różne dobra trwałego użytku nabyte w okresie zatrudnienia,
natomiast brak jest stałych dochodów koniecznych do pokrycia wydatków
bieżących. Sytuacja takich rodzin jest tym trudniejsza, że w chwili utraty zasiłku
dla bezrobotnych często osoby te nie spełniają warunków wymaganych do
otrzymania zasiłku z pomocy społecznej.
Problem ubóstwa jest jednym z głównych powodów przyznawania pomocy
przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Starych Juchach.
36
Szybkie wykrywanie i docieranie do rodziny czy osób znajdujących się na
skraju ubóstwa, a później intensywna praca socjalna przyczynia się do zapobiegania
utrwalaniu się postaw bierności bądź roszczeniowości.
W Gminie Stare Juchy charakteryzującej się niskim poziomem zamożności gminy,
problem ubóstwa to drugi idący w parze z bezrobociem powód przyznawania przez Gminny
Ośrodek Pomocy Społecznej. Liczbę rodzin korzystających w latach 2002-2005 z pomocy
GOPS – z powodu ubóstwa przedstawia wykres 5:
Wykres 5. Liczba rodzin i osób, korzystających z pomocy z udzielonej w latach
2002 - 2005 na terenie gminy Stare Juchy z powodu ubóstwa
1236
1400
1100
1200
1005
871
857
1000
800
631
600
400
317
209
299
305
202
255
108
200
215
7 18
0
2002
2003
2004
2005
ubóstwo liczba rodzin
ubóstwo liczba osób w rodzinach
bezrobocie liczba rodzin
bezrobocie liczba osób w rodzinach
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GOPS Stare Juchy
Sytuacja przedstawiona na wykresie pokazuje, że w 2005 roku, pomoc z tytułu
ubóstwa przyznano jedynie 7 rodzinom. W porównaniu z rokiem 2002 udzielono
z tego tytułu pomocy 317 rodzinom mniej (jest to zaledwie 2% pomocy przyznanej
w 2005 roku). Tak mały wykazany w sprawozdaniach liczbowy wymiar pomocy
udzielonej społeczności gminnej w wyniku ubóstwa nie wyraża całkowitej,
udzielonej pomocy w ww. zakresie, ponieważ problem ten niejako idzie w parze
z problemem bezrobocia, więc w tych wielkościach upatrywać można także
przyznaną przez GOPS pomoc ubogim rodzinom.
W zakresie pomocy rodzinom borykającym się z problemem ubóstwa,
Ośrodek Pomocy Społecznej z terenu gminy Stare Juchy realizuje także działania
służące objęciu dzieci i młodzieży w okresie nauki w szkole dożywianiem. Posiłki
przyznawane są dzieciom pochodzącym z rodzin o trudnej sytuacji finansowej.
Posiłek dofinansowywany przez Ośrodek Pomocy Społecznej bywa bardzo często
jedynym głównym daniem dzieci objętych taką pomocą i pozwala na sprawne
funkcjonowanie organizmu, zwłaszcza w wytężonym okresie nauki.
37
Tabela 9 przedstawia rozmiar pomocy świadczonej przez Ośrodek Pomocy
Społecznej z terenu gminy Stare Juchy w zakresie posiłku dla dzieci i młodzieży
w okresie nauki w szkole oraz w postaci innych zasiłków celowych i w naturze,
w tym zasiłków specjalnych celowych, w latach 2002 - 2005.
Tabela 11. Pomoc w formie posiłku dla dzieci i młodzieży w okresie nauki w szkole
oraz pomoc w postaci innych zasiłków celowych i w naturze, w tym zasiłki specjalne
celowe przyznane w latach 2002 - 2005 przez GOPS Starych Juchach
1. Posiłek dla
dzieci i młodzieży
2. Inne zasiłki
celowe i w naturze
ogółem, w tym:
zasiłki specjalne
celowe
lata
liczba osób,
którym
przyznano
decyzją świad.
liczba
świadczeń
2002
338
48 829
2003
352
59 471
2004
338
53 672
2005
315
49 233
2002
136
x
2003
102
kwota
świadczeń
w zł
liczba
rodzin
liczba osób w
rodzinach
107 095
163
702
98 759
188
761
129 154
179
912
128 360
166
858
25 000
134
469
x
15 902
102
340
17 790
123
443
30 793
123
373
2004
123
x
2005
179
x
2002
42
44
6 410
41
112
2003
39
39
7 617
39
104
2004
20
27
2 740
20
39
2005
32
47
6 621
32
60
Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań MPiPS Ośrodka Pomocy Społecznej
z terenu gminy Stare Juchy
W 2005 roku, jak z Tableli wynika, na terenie gminy Stare Juchy poniesiono koszt
dożywiania dzieci i młodzieży w kwocie 128 360 zł, z czego 74 319 zł stanowiły
środki własne i 54 041 zł rezerwa celowa. Wydano 49 223 posiłki (struktura na
wykresie 6).
Wykres 6. Struktura przyznanych w 2005 roku przez GOPS w Starych Juchach
posiłków dla dzieci i m łodzieży w ramach Rządowego Programu „Posiłek dla
potrzebujących”
38
703
21003
27517
pełen obiad
jedno danie gorące
mleko, bułka/kanapki
Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawdozdania MPIPS GOPS w Starych Juchach
Sytuację z lat wcześniejszych dot. dożywiania uczniów ukazuje Tabela 12.
Tabela 12. Informacja o dożywianiu uczniów szkół na terenie gminy Stare
Juchy w latach 2002 - 2004
2002
2003
2004
44 254
42 456
34 469
pełen obiad
3
760
10
167
18 146
jedno danie gorące
815
1 041
1 057
mleko, bułka/kanapki
53
664
53
672
48
829
liczba posiłków ogółem
Koszt posiłków w zł, z
102 796
98 759
111 354
tego
ze środków własnych
63 396
44 024
83 590
gminy
ze środków dodatkowych
39 400
54 735
27 764
z rezerwy budżet.
Ponadto, w ramach dożywiania uczniów w szkołach, 1 kwietnia 2005r. Szkoła
Podstawowa w Skomacku Wielkim i Zespół Szkół Samorządowych w Starych
Juchach utworzyły odrębne rachunki dochodów własnych:
1. Szkoła Podstawowa w Skomacku Wielkim5
Plan finansowy dochodów wyodrębnionego rachunku doochodów własnych
na 2005 rok wynosił 40.050,00 zł, do 31.12.2005r. wykonano 77 % planu
tj. 31.018,74 zł. W stołówce zapewnione było wyżywienie srednio miesięcznie dla 89
uczniów. Stawka żywieniowa wynosiła w tym okresie 2,50 zł. Miesięcznie średnio
dla 81 uczniów, z rodzin najuboższych koszty obiadów pokrywane były w całości
przez Gminny Osrodek Pomocy Społecznej w Starych Juchach, z tego tytułu w 2005
r. wpłynęła kwota 26.231,90 zł, stanowiąc 85 % wszystkich wpływów z usług w tym
5
Wykonania Planu Finansowego 2005 Roku Dochodów Własnych
39
okresie. Około 8 osób miesięcznie wnosi pełną odpłatność za posiłek, od których
wpłynęła do końca badanego okresu kwota 4.784,80 zł. Plan finansowy wydatków
wyniósł 40.000,00 zł. Do 31.12.2005r. wykonano 48 % planu tj. 19.362,75 zł.
Zgromadzone srodki pieniężne na wyodrebnionym rachunku, przeznaczone zostały
głównie na zakup środków żywności od miesiaca czerwca, w kwocie 17.406,68 zł.
Na potrzeby jednostki w II półroczu 2005r. wydano 1.950,07 zł, z czego zakupiono:
2 stoły, elementy zastawy stołowej, kosz bieliźniany, blankiety czekowe.
2. Zespól Szkół Samorządowych w Starych Juchach:
Plan finansowy dochodów wyodrębnionego rachunku doochodów własnych
na 2005 rok wynosił 112.500,00 zł, do 31.12.2005r. wykonano 77% planu
tj. 84.013,01 zł. W stołówce zapewnione było wyżywienie średnio miesięcznie
dla 248 osób. Stawka żywieniowa wynosiła w tym okresie 2,50 zł dla ucznia,
3,50 zł dla przedszkolaka oraz 3,00 zł dla pracownika. Miesięcznie średnio
dla 163 uczniów, z rodzin najuboższych koszty obiadów pokrywane były
w całości przez Gminny Osrodek Pomocy Społecznej w Starych Juchach
(160) oraz w Wydminach (3), z tego tytułu w 2005r. wpłynęła kwota
49.825,00 zł, stanowiąc 59 % wszystkich wpływów z usług w tym okresie.
Średnio miesięcznie z posiłków korzysta 25 przedszkolaków, około 60osób
miesiecznie wnosi pełną odpłatność za posiłek, od których wpłynęła do końca
badanego okresu kwota 33.174,50 zł. Plan finansowy wydatków wyniósł
111.500,00 zł. Do 31.12.2005r. wykonano 59% planu tj. 65.697,22 zł.
Zgromadzone środki pieniężne na wyodrębnionym rachunku, przeznaczone
zostały głównie na zakup środków żywności od miesiaca maja, w kwocie
63.181,77 zł. Na potrzeby jednostki w II półroczu 2005r. zakupiono elementy
zastawy stołowej, a także poniesiono wydatki zwiazane z zakupem blankietów
czekowych łącznie na kwotę 2.512,45 zł.6
Plan finansowy przychodów środka specjalnego świetlicy szkolnej na 2005
rok
wynosił
33.020,00
zł,
do
30.03.2005r.
wykonano
93%
planu
tj. 30.716,62 zł. W stołówce zapewnione było wyżywienie średnio miesięcznie
dla 246 osób. Stawka żywieniowa wynosiła w okresie styczeń-marzec 2,50 zł.
Uczniom z rodzin najuboższych koszty obiadów pokrywane były w całości
przez Gminny Osrodek Pomocy Społecznej w Starych Juchach (174) oraz
w Wydminach (3), z tego tytułu w I kwartale 2005r. wpłynęła kwota
20.270,00 zł. Średnio 69 osób miesięcznie wnosiło pełną odpłatność za
posiłek, od których wpłynęła kwota 30.292,00 zł stanowiąc 95% wykonania
6
Wykonania Planu Finansowego 2005 Roku Dochodów Własnych
40
planu. Plan finansowy wydatków środka specjalnego na zakup żywności
wynosi 30.000 zł, do 30.292,00, do 30.03.2005 r. wykonano 97% planu
tj. 29.404,33 zł. Na kwotę zakupiono w marcu na potrzeby stołówki elementy
zastawy stołowej, garnki, wagę i termometr elektroniczny z czujką7.
Sytuacja rodzin dotkniętych ubóstwem i narażonych na nie niesie zagrożenie
dla wielu podstawowych funkcji rodziny oraz powoduje głęboką dysfunkcjonalność
wielu rodzin. Ograniczenie ubóstwa powinno być zatem jednym z podstawowych
zadań polityki społecznej.
3.3 Dysfunkcje rodziny
Rodzina jest podstawową komórką społeczną. Jest jednak ona komórką
systemową, na którą składają się nie tylko członkowie rodziny, ale też procesy
między nimi zachodzące, czyli komunikowanie się, działanie i współdziałanie.
W związku z tym rodzina, to grupa współzależnych od siebie osobników, których
łączy poczucie historii, więzi emocjonalne oraz strategie działania w celu
zaspokojenia potrzeb zarówno całej rodziny, jak i jej członków.
Zdrowa i dobrze funkcjonująca rodzina cechuje się następującymi właściwościami:
zabezpiecza przetrwanie i rozwój swoich członków
zaspokaja potrzeby emocjonalne swoich członków – potrzeby te obejmują
znalezienie równowagi pomiędzy autonomia i zależnością oraz nauką
zachowań społecznych i seksualnych
zapewnia rozwój i wzrastanie każdego członka, w tym także rodziców
jest miejscem, gdzie rozwija się poczucie własnego „ja”
jest podstawową jednostką socjalizującą i ma decydujące znaczenie dla
przetrwania społeczeństwa
Jednakże wiele rodzin nie spełnia wymienionych powyżej zadań, a relacje w nich są
całkowicie zakłócone. Wówczas mamy do czynienia z rodziną dysfunkcyjną, którą
wg J. Bradshaw tworzy dysfunkcjonalne małżeństwo, a takie małżeństwa tworzą
dysfunkcjonalne osoby, które odnajdują się wzajemnie i żenią ze sobą. Inne cechy
rodzin dysfunkcjonalnych to:
zaprzeczanie swoim problemom – w ten sposób nigdy nie dochodzi do ich
rozwiązania; w takich rodzinach zaprzecza się też pięciu potencjałom
człowieka: uczuciom, spostrzeżeniom, myślom, dążeniom i wyobrażeniom
brak w nich intymności
7
Wykonania Planu Finansowego 2005 Roku Środka Specjalnego
41
są zakorzenione we wstydzie – dzieci często wstydzą się swoich rodzin
mają utrwalone, zamrożone sztywne role
ich członkowie maja zaplatane granice pomiędzy sobą – czują się tak, jak
czują się inne osoby w rodzinie
ich członkowie nie mogą zaspokoić swoich indywidualnych potrzeb – są one
odkładane, aby zaspokoić potrzeby systemu, dlatego w takiej rodzinie prawie
zawsze występuje jakiś poziom złości i depresji
system komunikacji polega na otwartym konflikcie, albo na zgodzie na to,
żeby nie było niezgody – rzadko dochodzi tam do prawdziwego kontaktu
indywidualne różnice są poświęcane dla potrzeb systemu – jednostka istnieje
dla rodziny, taką rodzinę trudno jest opuścić
zasady są sztywne i nie zmieniają się – takimi zasadami są zazwyczaj
kontrola, perfekcjonizm i oskarżanie się
jawne tajemnice są częścią kłamstw, które trzymają rodzinę w zamrożonym
stanie; tajemnicy te każdy zna i udaje, że o niczym nie wie
zaprzeczanie konfliktom i frustracji tworzy sytuację, w której każdy chce
osiągnąć swoje cele siła woli; daje to iluzję radzenia sobie z problemami
ich członkowie odrzucają granice własnej osoby dla podtrzymania systemu
rodziny; jest to równoznaczne z odrzuceniem własnej tożsamości
Poniższe tabele przedstawiają pomoc rodzinom z terenu Gminy Stare Juchy
Tabela 13. Pomoc udzielona w latach 2002-2005 na terenie gminy Stare Juchy
z tytułu bezradności w sprawach opiekuńczo wychowawczych i prowadzenia
gosp. domowego
Lata
2002
2003
2004
2005
109
87
13
2
rodziny niepełne
38
27
2
0
rodziny wielodzietne
71
89
2
2
Bezradność w sprawach opiekuńczo wychowawczych
i prowadzenia gosp. domowego, w tym:
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
w Starych Juchach
z tytułu potrzeby ochrony macierzyństwa
Lata
2002
2003
2004
2005
Liczba rodzin
36
38
2
11
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w
Starych Juchach
42
Dysfunkcje rodzin skupiają się głównie na takich obszarach jak:
nieumiejętności wychowawcze
przemoc
uzależnienie
zaniedbywanie dzieci
Zdarza się, iż rodzina wkracza w stany dysfunkcyjne w przypadku zaistnienia
pewnych okoliczności, zdarzeń losowych. Bardzo często dysfunkcja rodziny pojawia
się wraz z długotrwałym bezrobociem.
Rodzaje występujących rodzin dysfunkcyjnych:
rodzina alkoholowa
rodzina niepełna
rodzina przestępcza
rodzina „bez miłości”
rodzina wielodzietna
Przezwyciężanie problemu rodzin dysfunkcyjnych jest niezwykle istotnym
zadaniem
pomocy
społecznej.
Skutki
zaniedbania
rodzin
borykających
się
z problemami będą miały długofalowy oddźwięk. Owocować bowiem będą
wychowywaniem kolejnego pokolenia uwikłanego w pułapkę dziedziczenia dewiacji,
patologii, czy tez bezradności życiowej.
3.4 Alkoholizm
Alkoholizm, to groźna i podstępna choroba polegająca na niekontrolowanym
spożywaniu napojów alkoholowych. Główne objawy tej choroby, to:
zmiana tolerancji na alkohol – czyli wypicie tej samej ilości, co niegdyś
powoduje mniejsze doznania alkoholowe, więc by uzyskać ten sam efekt, co
poprzednio, należy wypijać coraz więcej alkoholu
objawy abstynencyjne – w trakcie przerwy następującej po dłuższym
spożywaniu alkoholu, człowiek doznaje bardzo nieprzyjemnych uczuć, jak
drażliwość, dreszcze, czy drżenie kończyn, które usuwa jedynie kolejny
powrót do spożywania alkoholu
subiektywne poczucie łaknienia alkoholu alkoholu,
pojawiają
się
nieprzyjemne
w miarę upływu czasu bez
doznania
podobne
do
głodu
i wewnętrznego przymusu wypicia, połączonego z poczuciem paniki i obawą,
że się nie wytrzyma długo bez alkoholu
43
koncentracja życia wokół picia - obecność alkoholu w życiu codziennym staje
się czymś bardzo ważnym, dużo uwagi i zabiegów jest skoncentrowanych
wokół okazji do wypicia i dostępności alkoholu
utrata kontroli nad piciem - po wypiciu pierwszej porcji alkoholu, ujawnia się
niemożność
skutecznego
decydowania
o
ilości
wypijanego
alkoholu
i o momencie przerwania picia
zaburzenia pamięci i świadomości - po wypiciu pojawiają się "dziury
pamięciowe", całe fragmenty wydarzeń znikają z pamięci, mimo próby obrony
pozorów rozumności i ciągłości postępowania, coraz więcej rzeczy dzieje się
poza świadomością osoby uzależnionej
nawroty picia po próbach utrzymania czasowej abstynencji - od czasu do
czasu człowiek dostrzega, że picie wymyka mu się spod kontroli i próbuje
udowodnić sobie i innym, że potrafi nad tym zapanować, jednak próby te
przynoszą niepowodzenie8
Problem alkoholizmu jest bardzo często bagatelizowany, bądź ukrywany
zarówno przez samą osobę nim dotkniętą, jak i przez najbliższe jej otoczenie.
Powodem takiego zachowanie jest bardzo często strach oraz wstyd przed
ujawnieniem go światu.
Niestety, zachowanie takie nie jest uzasadnione z punktu widzenia udzielenia
pomocy zarówno samemu uzależnionemu, jak i jego rodzinie. Często bowiem
pojawiają się opinie, iż alkoholizm nie jest choroba tylko osoby pijącej, lecz całej
jego rodziny. Negatywne skutki nadużywania alkoholu oddziałują na rodzinie
w następujących obszarach:
niszczenie życia uczuciowego
brak źródeł oparcia i wzajemnej pomocy
utrata kontaktu i zrozumienia
izolacja od świata zewnętrznego
Poniższa tabela przedstawia statystykę udzielenia pomocy społecznej powodowanej
nadużywaniem alkoholu:
z tytułu nadużywania alkoholu
Lata
2002
2003
2004
2005
Liczba rodzin
8
2
0
1
0
http://www.alkoholizm.akcjasos.pl
44
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
w Starych Juchach
Analizując Tabelę 13, można dojść do wniosku, iż problem alkoholizmu nie istnieje
na terenie Gminy. Byłby to jednak wniosek błędny i zbyt pochopny. Tabela ilustruje
jedynie rozmiar pomocy społecznej udzielonej rodzinom z powodu nadużywania
alkoholu przez któregoś z jej członków. Jak już wspomniano powyżej, nie każda
rodzina przyznaje się do istnienia w niej takiego problemu. Dlatego też większość
alkoholików i ich rodzin żyje w ukryciu nałogu. Szacuje się, iż w Polsce około 10,5%
ludności żyje w rodzinach alkoholowych. Przekładając taką statystykę na potrzeby
Gminy Stare Juchy oszacować można, iż około 433 osób żyje tu w rodzinach,
w których w mniejszym, bądź większym stopniu nadużywa się alkoholu.
3.5 Niepełnosprawność i długotrwała choroba
niepełnosprawność
We współczesnym świecie niepełnosprawność człowieka uważana jest za
szczególnie istotny problem społeczny.
Mówiąc o osobach niepełnosprawnych, mamy na myśli osoby posiadające
stopień niepełnosprawności orzeczony przez Powiatowy Zespół ds. Orzekania
o
Niepełnosprawności, Komisję
przy ZUS, KRUS jak również inne
osoby
z dysfunkcjami fizycznymi, psychicznymi i umysłowymi. Za niepełnosprawne uznać
należy osoby, których stan fizyczny, psychiczny i umysłowy powoduje trwałe lub
okresowe utrudnienia, ograniczenia bądź uniemożliwia pełnienie ról i zadań
społecznych na poziomie powszechnie przyjętych kryteriów.
Niepełnosprawność określana jako:
- całkowita niezdolność do pracy i samodzielnej egzystencji równoznaczna z I grupą
inwalidzką (w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń
Społecznych)
albo
legitymowanie
się
znacznym
stopniem
niepełnosprawności,
- całkowita niezdolność do pracy na równi z II grupą inwalidzką lub legitymowanie
się umiarkowanym stopniem niepełnosprawności,
- częściowa niezdolność do pracy równoznaczna z III grupą inwalidzką albo
legitymowanie się lekkim stopniem niepełnosprawności.
W przypadku dzieci do ukończenia 16 roku życia nie orzeka się stopnia
niepełnosprawności.
45
Ogółem liczba osób niepełnosprawnych, które posiada w ewidencji GOPS w Starych
Juchach to 118, w tym:
- stopień lekki- osoby dorosłe- 10
- stopień lekki - dziecko powyżej 16 roku życia - 1
- stopień umiarkowany- osoby dorosłe - 46
- stopień umiarkowany - dziecko powyżej 16 roku życia- 1
- stopień znaczny- osoby dorosłe- 29
- dzieci do 16 roku życia uznane za osoby niepełnosprawne, niezdolne do
samodzielnej egzystencji - 15
- dzieci do 16 roku życia uznane za osoby niepełnosprawne - 16
Z tytułu niepełnosprawności w roku 2002 przyznano świadczenia 69
rodzinom stanowi to 8% liczby rodzin objętych pomocą oraz 6% liczby osób (Wykres
7). W roku 2005 liczba przyznanych świadczeń z tytułu niepełnosprawności wzrosła
o 2 rodziny.
Wykres 7. Pomoc udzielona w latach 2002-2005 przez Gminny Ośrodek
Pomocy Społecznej w Starych Juchach z uwagi na niepełnosprawność
202
2005
71
157
2004
50
318
2003
98
226
2002
69
0
50
100
liczba rodzin
150
200
250
300
350
liczba osób w rodzinach
Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań MPiPS Ośrodka Pomocy Społecznej z
terenu gminy Stare Juchy
Praca Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Starych Juchach polega także na
wypłacie zasiłków okresowych z tytułu niepełnosprawności. W 2003 roku Ośrodek,
w ramach zadań zleconych gminom, udzielił on 2 osobom taką pomoc, na kwotę
226 zł. W 2004 r. w ramach zadań własnych GOPS w Starych Juchach udzielił
3 osobom
zasiłku okresowego przyznanego z tytułu niepełnosprawności (kwota
świadczeń – 428 zł). Także w 2005 r., w ramach zadań własnych gminy, Ośrodek
przyznał zasiłki okresowe z tytułu niepełnosprawności 5 osobom 19 świadczeń na
kwotę 1.057 zł.
46
Niepełnosprawność uderza najbardziej w finansową i emocjonalną stronę
rodziny. Rodzina w takiej sytuacji wymaga zwłaszcza nieinstytucjonalnych form
pomocy, maksymalnie zindywidualizowanych i dostosowanych do jej potrzeb.
Wzmocnienia
wymaga
sama
rodzina,
bo
ona
zapewnia
najwszechstronniej
i w sposób ciągły możliwości poznawania uczucia miłości, potrzeb wolności,
religijności. To rodzina, niezależnie od charakteru dokonujących się zmian w życiu
społecznym, z natury broni godności oraz podmiotowości prawnej swych członków.
Obserwacje pracowników Ośrodka pozwalają stwierdzić, że sytuacja tej grupy
osób jest bardzo trudna. Problemy osób niepełnosprawnych wiążą się głównie
z ograniczonymi możliwościami oprotezowania i zakupu sprzętu umożliwiającego
komunikowanie się i samoobsługę, kosztową i trudno dostępną rehabilitację.
Dużym problemem są także problemy architektoniczne w miejscu zamieszkania
osoby niepełnosprawnej jak i w budynkach użyteczności publicznej. Bariery te nie
tylko utrudniają, ale niekiedy wręcz uniemożliwiają uczestnictwo w normalnym
życiu.
długotrwała choroba
„Mianem choroby określa się dynamiczną reakcję na działanie czynnika
chorobotwórczego, wyrażającego się zaburzeniem naturalnego współdziałania
narządów i tkanek, co zwykle prowadzi do zmian czynnościowych i organicznych
ustroju.
Można przyjąć, że długotrwała choroba musi trwać co najmniej 6 m-cy.
Istnienie długotrwałej lub ciężkiej choroby stwierdza lekarz, wydając zaświadczenie.
Długotrwała choroba to przesłanka uprawniająca między innymi do zasiłku
okresowego,
usług
opiekuńczych,
zasiłku
pielęgnacyjnego
czy
świadczenia
pielęgnacyjnego”9.
Usługi opiekuńcze świadczone są na rzecz osób samotnych, starych, często
z długotrwałą chorobą, którą z powodu wieku, choroby lub innych przyczyn
wymagają pomocy innych osób, lub jeśli rodzina nie może im takiej opieki zapewnić.
Usługi opiekuńcze obejmują pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych,
opiekę higieniczną, zalecaną przez lekarza, pielęgnację oraz w miarę możliwości
zapewnienie kontaktu z otoczeniem
Specjalistyczne usługi opiekuńcze świadczone są w miejscu zamieszkania
klientów potrzebujących pomocy przez osoby wykwalifikowane i tak:
9
Ł. Borkowski, R. Krajewski, S. Szymański, Komentarz do ustawy o pomocy społecznej,
Wydawnictwo Prawnika „Leges”, s. 24
47
•
w 2002 roku świadczono usługi dla - 10 osobom (przyznano 703
świadczenia),
•
w 2003 roku świadczono usługi dla - 11 osobom (przyznano 2434
świadczenia),
•
w 2004 roku świadczono usługi dla - 10 osobom (przyznano 978 świadczeń).
•
w 2005 roku świadczono usługi dla – 12 osób (przyznano 1352 świadczenia),
W przypadku pomocy przyznanej z tytułu długotrwałej lub ciężkiej choroby, w 2005
roku Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Starych Juchach, udzielił takiej
pomocy 18 rodzinom (31 osobom w rodzinie) – patrz Wykres 8.
Wykres 8. Pomoc udzielona przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
w Starych Juchach dla rodzin dotkniętych długotrwałą chorobą
31
2005
18
0
0
2004
4
2
2003
163
2002
31
0
50
100
liczba rodzin
150
200
W 2004r. w ramach zadań własnych GOPS w Starych Juchach udzielił 10 osobom
usługi opiekuńcze udzielając 978 świadczeń, a w 2002 roku oraz w 2003 roku
placówka pomocy społecznej przyznał 89 zasiłków pielęgnacyjnych (Tabela 16).
Tabela 16. Udzielone świadczenia – zadania zlecone gminom
Zasiłki rodzinne i
pielęgnacyjne, w tym:
2002 r.
2003 r.
liczba osób, którym
przyznano decyzją świad.
x
x
Zasiłki rodzinne
zasiłki pielęgnacyjne
2002 r.
2003 r.
2002 r.
2003 r.
10
11
3
11
x
x
85
86
33
56
8 100
11 379
3 676
3 756
4 424
7 623
liczba rodzin
x
x
5
5
3
11
x
x
21
18
9
22
liczba świadczeń
kwota świadczeń w zł
48
3.6 Przestępczość
Czynnikiem
niezwykle
ważnym
w
życiu
człowieka
jest
poczucie
bezpieczeństwa.
Każdy człowiek, żyjący w społeczeństwie – we wspólnocie państwa, miasta czy
osady, doświadcza (jako uczestnik bądź obserwator) pozytywnych i negatywnych
zjawisk zachodzących w społeczeństwie. Styka się bezpośrednio lub poprzez media z
osobami uzależnionymi od alkoholu czy narkotyków. Czyta o mafii i przestępczości
zorganizowanej.
Strach
przed
przestępczością
stał
się
zjawiskiem
ważnym
społecznie10.
Przez pojęcie przestępczość rozumie się zbiór czynów zabronionych ustawowo
pod groźbą kary, a popełnionych na obszarze danej jednostki terytorialnej.
Przestępczość jest zjawiskiem społecznym. Charakteryzuje się następującymi
cechami:
Stanowi zagrożenie dla obowiązującego porządku prawnego,
Wyraża się we wzroście liczby osób, które popełniły przestępstwa w stosunku
do ogółu11.
Zjawisko przestępczości nasila się w Polsce z roku na rok. Szczególnego
znaczenia przybiera, jeśli występuje wśród nieletnich. Co jakiś czas wstrząśnięci
jesteśmy zachowaniem młodych ludzi, przepełnionym agresją, bestialstwem oraz
sadyzmem. Przestępczość młodzieży jest od wielu lat przedmiotem szczególnego
zainteresowania kryminologów.
Na terenie gminy Stare Juchy porządku publicznego strzeże policja, do której
obowiązków należy interwencja w przypadku przestępstw i wykroczeń zaistniałych
na tym obszarze. Również Gminy Ośrodek Pomocy Społecznej w Starych Juchach,
jako jednostka pomocy społecznej, realizuje zadania służące poprawie sytuacji
bezpieczeństwa człowieka i związanych z tym różnych innych problemów.
10
11
B. Hołys, Wiktymologia, Warszawa 1997, s. 396
pl.wikipedia.org
49
W Polsce udział młodzieży w ogólnej liczbie sprawców przestępstw stanowi
25 – 28%. Popełnione przestępstwa, jakich dopuścili się nieletni to głównie
kradzieże i kradzieże z włamaniem.
Zwiększa się również przestępczość po spożyciu alkoholu, szczególnie wśród
osób bezrobotnych, a to z kolei potęguje przemoc w rodzinie.
Przemoc w rodzinie jest zamierzonym i wykorzystującym przewagę sił
działaniem skierowanym przeciw członkowi rodziny, które narusza jego prawa
i dobra osobiste, powoduje cierpienie i szkody.
Przemoc w rodzinie charakteryzuje się tym, że:
•
Jest intencjonalna to znaczy, że jest zamierzonym działaniem człowieka i ma
na celu kontrolowanie podporządkowania ofiary,
•
Siły są nierówne, co oznacza, że jedna ze stron ma przewagę nad drugą
(ofiara jest słabsza a sprawca silniejszy),
•
Narusza prawa i dobra osobiste, co oznacza, że sprawca wykorzystując
przewagę siły narusza podstawowe prawa ofiary (np. prawo do nietykalności
fizycznej, godności, szacunku itd.),
•
Powoduje cierpienia i ból, to znaczy, że sprawca naraża zdrowie i życie ofiary
na poważne szkody. Ponadto, doświadczenie bólu i cierpienia sprawia,
że ofiara ma mniejszą zdolność do samoobrony.
Formy przemocy:
1. Przemoc fizyczna – popychanie, szarpanie, bicie, kopanie, duszenie itd.
2. Przemoc psychiczna – izolacja, groźby, ignorowanie, ośmieszanie, upokorzenie,
wyżywanie itd.
3.Przemoc
seksualna –
zmuszanie
do
określonych
zachowań i kontaktów
seksualnych, gwałt
4.Zaniedbanie – niezaspokojenie podstawowych potrzeb fizycznych i emocjonalnych,
głód, niedożywienie, brak opieki medycznej, chłód emocjonalny, obojętność
5.Przemoc ekonomiczna – ograniczenie dostępu do wspólnych zasobów, odbieranie
zarobionych, zaoszczędzonych pieniędzy, okradanie, uniemożliwianie podjęcia
pracy itp.
Przemoc w rodzinie nierozerwalnie wiąże się z uzależnieniem od alkoholu. Badania
socjologiczne na temat przemocy domowej wykazują:
50
Co czwarty pacjent lecznictwa odwykowego przyznaje się do stosowania
przemocy wobec dzieci w czasie trwania choroby alkoholowej (Instytut
Psychologii Zdrowia 2000r),
W co piątej polskiej rodzinie dochodzi do konfliktów z nadużywania alkoholu
(CBOS – 2002 r),
14% respondentów CBOS-u przyznaje, iż co najmniej raz była ofiarą
przemocy fizycznej ze strony współmałżonka, z tego 7% kobiet i 5% mężczyzn
doświadczyło tego wielokrotnie. (co najmniej kilka razy).
Przemoc w rodzinie, to wciąż temat tabu, dlatego jej ofiarom tak trudno jest
otrzymać fachową pomoc. Również, dlatego powszechne jest przekonanie, że dane
statystyczne daleko odbiegają od rzeczywistej liczby i skali przemocy. Bardzo często
media podają o przypadkach stosowania brutalnej przemocy wobec członków
rodziny, a szczególnie wobec małoletnich dzieci.
Zadajemy sobie pytanie; Jak im pomóc?, Co robić, jeśli sami znajdziemy się w takiej
sytuacji? Pomóc może Niebieska Linia.
Niebieska linia to organizacja, która pomaga osobom będącym ofiarami
przemocy domowej. Niebieska linia to też numer telefonu 0-801-1200-02, pod który
można dzwonić, jeśli ktoś padnie ofiara przemocy. Pod numerem telefonu czeka
kompetentna osoba, która może pomóc, co należy zrobić w danej sytuacji, poda
adres najbliższego ośrodka, do którego można się zgłosić, czy sprawa powinna trafić
do prokuratury. Niebieska linia może zgłosić sprawę za osoby poszkodowane, gdyż
przemoc
jest
przestępstwem
ściganym
z urzędu. O
sprawie
powinno
się
poinformować policję.
Policja zgodnie z zarządzeniem Komendanta Głównego Policji nr 28/98
i nr 21/2002 podejmuje interwencje w sprawach przemocy w rodzinie w ramach
procedury „Niebieskie Karty”, które dokumentują to, co się wydarzyło. Zgodnie
z art. 107 punkt 2 ”w przypadku stwierdzenia przemocy w rodzinie pracownik
socjalny wypełnia formularz” „Pomoc społeczna – Niebieska Karta” Stanowiący
załącznik do rodzinnego wywiadu środowiskowego.
Procedura „Niebieskie Karty” to:
dokumentacja,
krótko i długofalowy plan pomocy wszystkim członkom rodziny,
współpraca z przedstawicielami innych instytucji i organizacji powołanych do
udzielenia pomocy ofiarom przemocy,
interwencja wobec sprawcy,
51
monitorowanie sytuacji rodziny.
Grupę klientów pomocy społecznej stanowią też osoby zwolnione z zakładów
karnych. Pomoc przyznana tym osobom kształtowała się następująco:
Tabela 17. Osoby korzystające z pomocy Gminnego Ośrodka Pomocy
Społecznej w Starych Juchach z powodu trudności w przystosowaniu do życia
po zwolnieniu z zakładu karnego
2002
2003
2004
2005
liczba rodzin
3
1
0
1
3
4
0
1
Łamanie norm prawnych pociąga za sobą sankcję karną. W celu przeciwdziałania
pogłębianiu się zjawiska izolacji osób opuszczających zakłady karne i areszty
śledcze w roku 2000 zostało zawarte Porozumienie pomiędzy Ministerstwem Pracy
i Polityki Społecznej a Centralnym Zarządem Służby Więziennej w sprawie zasad
współpracy w zakresie organizacji pomocy na rzecz osób zwalnianych z zakładów
karnych
i
aresztów
śledczych
oraz
rodzin
osób
pozbawionych
wolności.
Podstawowym elementem współpracy jest przesyłanie przez administrację zakładu
karnego właściwemu ośrodkowi pomocy społecznej informacji o potrzebie udzielenia
pomocy po zwolnieniu zakładu karnego.
Społeczeństwo jest wysoce zaniepokojone falą wzrastającej przestępczości.
Mając na celu pomoc tej grupie klientów pracownicy Ośrodka podejmują
skoordynowane działania z innymi instytucjami.
3.7 Inne występujące problemy społeczne
bezdomność
Stare Juchy to gmina, w której większość społeczności wymaga pomocy społecznej.
Większość osób korzystających z pomocy socjalnej wymaga jej ze względu na niski
dochód i brak możliwości zatrudnienia, ponieważ część południowa gminy (dawne
gospodarstwa rolne Skomack Wielki, Grabnik, Rogale i Rogaliki) to obszar
szczególnie mocno dotknięty bezrobociem, a w konsekwencji powszechną tam biedą
i zjawiskami patologicznymi.
52
Gminny
Ośrodek
Pomocy
Społecznej
w
Starych
Juchach,
mimo
otrzymywania z budżetu państwa skromnych w porównaniu do zauważalnych
potrzeb społecznych środków finansowych stara się udzielać pomocy w zakresie
innych problemów społecznych pragnąc objąć świadczeniami jak największą ilość
potrzebujących mieszkańców.
W przypadku udzielania pomocy osobom bezdomnym, ponieważ zgodnie
z ustawą o pomocy społecznej, pomoc bezdomnym należy do zadań własnych każdej
gminy i może mieć formę udzielenia schronienia, posiłku, ubrania, a także zasiłku
celowego na leczenie12, rozmiar udzielanej pomocy jest znikomy, gdyż Gmina
rejestruje pojedyncze osoby bezdomne. Zgodnie z prowadzoną przez pracowników
Ośrodka Pomocy Społecznej statystyką, w okresie 2002-2005 GOPS w Starych
Juchach udzielił pomocy z tego tytułu 2 osobom (miało to miejsce w 2005 roku).
zdarzenia losowe
GOPS w Starych Juchach rozpatruje także wnioski o udzielenie pomocy
mieszkańcom gminy, którzy w wyniku zaistniałych zdarzeń losowych ponieśli
znaczne straty. W 2005 roku pomoc taką otrzymała jedna rodzina, w której skład
wchodziło 7 osób. W latach poprzednich społeczność gminna uzyskała z ww.
przyczyn następującą pomoc (Tabela 18).
Tabela 18. Pomoc przyznana w latach 2002 – 2005 przez GOPS w Starych
Juchach z powodu zdarzeń losowych
2002
2003
2004
2005
liczba rodzin
0
2
2
1
0
9
4
7
Statystyki prowadzone przez pracowników Ośrodka, chociażby w latach 2002
– 2005 nie wskazały na konieczność podjęcia działań pomocowych, czy też
udzielenia pomocy z powodu:
sieroctwa,
przemocy w rodzinie,
narkomanii,
braku umiejętności w przystosowaniu się do życia młodzieży opuszczającej
placówki opiekuńczo-wychowawcze,
12
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Kwestia bezdomności w programie działania
MPiPS w latach 1994 – 2001 (raport wstępny)
53
trudności w integracji osób, które otrzymały status uchodźcy,
sytuacji kryzysowej,
klęski żywiołowej i ekologicznej.
Jednakże, w przypadku kiedy zostanie zgłoszona potrzeba pomocy mieszkańcom
z ww. powodów, pracownicy GOPS w Starych Juchach obowiązani są do
rozpatrzenia takiego wniosku, ponieważ pomoc społeczna udzielana jest osobom
i rodzinom, na zasadach określonych w ustawie o pomocy społecznej.
IV. Analiza SWOT sytuacji społecznej na terenie gminy Stare
Juchy
Zebranie materiału informacyjnego i przeprowadzenie szeregu konsultacji
pozwoliło na sporządzenie diagnozy problemów społecznych w gminie Stare Juchy
i opracowanie analizy SWOT. Przedstawione poniżej czynniki obejmują:
Tabela 19. Analiza SWOT pomocy społecznej na terenie gminy Stare Juchy
Mocne strony
istniejąca strategia rozwoju gminy
atrakcyjne walory turystyczne
i kulturowe gminy i okolicy
możliwość pozyskania dotacji z
programów unijnych na potrzeby
pomocy społecznej
działania Gminnych Komisji
Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych
posiadanie przez instytucje wielu
informacji, diagnoz, które można
wykorzystać w opracowaniu
projektów, programów służących
łagodzeniu problemów uzależnień
dobre rozpoznanie potrzeb w
zakresie pomocy społecznej
(potrzeb środowiskowych)
pozytywna postawa społeczna,
gotowość niesienia pomocy
współpraca z organizacjami
pozarządowymi
Słabe strony
wysoka stopa bezrobocia
znaczna odległość od dużych
ośrodków szkolnictwa wyższego
ubogi rynek pracy
ograniczone zasoby rzeczowe i
finansowe, które mogą być
wykorzystane na rzecz
rozwiązywania problemów
społecznych
wzrastająca liczba ludzi ubogich
niekorzystne, trudno
powstrzymywane zmiany
demograficzne-starzenie się
społeczeństwa
nowe zadania gmin zlecane bez
pokrycia finansowego ze środków
centralnych
wyuczona bezradność,
roszczeniowość postaw
niedostateczne środki finansowe
na funkcjonowanie pomocy
społecznej oraz zatrudnienie
nowych specjalistów;
biurokracja
niskie wykształcenie osób
bezrobotnych i ubogich
niespójne przepisy podatkowe
brak zainteresowania osób
54
bezrobotnych pomocą w wyjściu
z bezrobocia
kumulacja bezrobocia w rodzinie
negatywne zmiany w psychice
wywołane bezrobociem
izolacja społeczna rodzin
z dysfunkcjami
niechęć rodzin do współpracy
bezrobocie
niskie kwalifikacje członków
rodzin
trudna sytuacja materialna
rodzin
trudna sytuacja mieszkaniowa
i lokalowa
konsumpcyjny styl życia
rozluźnienie więzi rodzinnych
wzrost liczby rodzin
dysfunkcyjnych
niewystarczająca dostępność do
pomocy terapeutycznej,
psychologicznej i prawnej
niedostateczne środki finansowe
na rozwiązywanie problemów
społecznych
ukrywanie problemu przez osoby
uzależnione i ich rodziny
brak możliwości kompleksowej
pomocy dla całej rodziny
niepełnosprawnego i/lub
niepełnosprawnych
mała liczba zewnętrznych
inwestorów
niski poziom przedsiębiorczości
mała aktywność społeczna
brak bazy sportowo – rekreacyjnej
infrastruktura (drogi, wodociągi,
kanalizacja)
ubóstwo,
niewystarczająca ilość środków
finansowych na pomoc społeczną,
patologie społeczne,
odpływ młodzieży do większych
miast,
starzenie się społeczeństwa,
brak mieszkań socjalnych,
brak zorganizowanego
wolontariatu,
likwidacja zakładów pracy
bariery architektoniczne dla osób
niepełnosprawnych
przemoc w rodzinach
bezradność opiekuńczowychowawcza w wielu rodzinach
55
Szanse
integracja z Unia Europejska –
możliwości pozyskiwania
funduszy
edukacja społeczeństwa w
kierunku kształtowania
pozytywnych postaw w zakresie
zdrowego stylu życia
silny i w miarę posiadanych
kompetencji sprawnie działający
samorząd
propagowanie profesjonalnych
programów profilaktycznych
zwiększenie rozwoju
przedsiębiorczości lokalnej
zwiększenie dostępności obszarów
inwestycyjnych
zwiększenie liczby kursów,
warsztatów i szkoleń dla
pracowników pomocy społecznej
otwarty rynek pracy w UE
poradnictwo rodzinne
dostosowane do potrzeb
poszczególnych grup rodzin
walka z bezrobociem poprzez
organizację kursów
kwalifikacyjnych
organizacja wolnego czasu dla
dzieci pochodzących z rodzin
dysfunkcyjnych
propagowanie wzorca rodziny
wielopokoleniowej
działania integrujące środowisko
lokalne (odpowiednie osoby) na
rzecz inicjatyw prowadzących do
rozwiązania/złagodzenia
problemów uzależnień
rozpropagowanie znaczenia
profilaktyki i kształcenia
ustawicznego osób biorących
udział w wychowaniu dzieci
i młodzieży
propagowanie zdrowego stylu
życia
brak mieszkań chronionych
niski poziom wiedzy dot.
pozyskiwania środków z UE przez
organizacje. Pozarządowe.
brak jadłodajni i noclegowni
alkoholizm w wielu rodzinach
migracja młodzieży w inne części
kraju, za granice w poszukiwaniu
źródła dochodów
Zagrożenia
brak nowych miejsc pracy, ubogi
rynek pracy
wysokie koszty związane z
zatrudnieniem – nieprzychylna
polityka państwowa
skomplikowane wnioski unijne,
zawikłane wymogi formalne
uprzedzenie społeczne wobec
ludzi ubogich i bezrobotnych
mała aktywność bezrobotnych
w poszukiwaniu sposobów na
polepszenie życia
wysoki poziom bezrobocia
obarczanie samorządów
lokalnych kolejnymi zadaniami
w nieproporcjonalnej wielkości do
środków budżetowych
długotrwałe uzależnienie rodzin
od pomocy społecznej
stereotypy w wizerunku pomocy
społecznej
starzenie się społeczeństwa
brak środków na budownictwo
społeczne
wzrastający poziom patologii
społecznych
niestabilność prawa, brak
jasnych uregulowań w zakresie
rozdziału zadań i środków
państwo-gminy
niż demograficzny;
emigracja zarobkowa
wykształconych ludzi;
rozczarowanie społeczne polityką
państwa;
upadek autorytetów moralnych
i społecznych;
roszczeniowa postawa wobec
pomocy społecznej, wyuczona
bezradność, bierność klientów
pomocy społecznej;
niestabilny system prawny;
brak zrozumienia znaczenia
56
inicjowanie rozwoju wolontariatu
i problematyki pomocy społecznej
wśród społeczeństwa;
narażenie dzieci zaniedbywanych
przez rodziców na negatywny
wpływ rówieśników
niesprzyjające warunki do
zakładania rodziny
narastające zubożenie
społeczeństwa
brak spójnej polityki prorodzinnej
dziedziczenie postaw, zachowań
rodziców uzależnionych
degradacja fizyczna, psychiczna,
społeczna osób/rodzin
dotkniętych patologiami
społecznymi
propozycje legalizacji środków
uzależniających
zwiększająca się liczba dzieci
uzależnionych
zwiększająca się liczba czynników
uzależniających – telewizja,
Internet, gry
brak pomysłów na zdrowe życie
brak bezpieczeństwa
emocjonalnego – stresujący tryb
życia (ciągła troska o utrzymanie
pracy)
liberalizm w wychowaniu młodego
pokolenia
brak spójnej polityki państwowej
biurokracja
ogromne ograniczenia
w pozyskiwaniu środków z UE
brak świadomości społecznej na
temat niepełnosprawności i
długotrwałej choroby
utrwalone złe schematy radzenia
sobie z problemem
utrwalony, błędny pogląd
społeczny na temat
niepełnosprawnych
ograniczony dostęp do pomocy
medycznej i rehabilitacji
tendencja do marginalizowania
osób niepełnosprawnych
negatywne wzorce zachowań
w rodzinach
V. Pomoc społeczna realizowana obecnie na terenie gminy
Stare Juchy - Wnioski
57
Analizując sytuację społeczno-gospodarczą gminy Stare Juchy można
stwierdzić, iż niewątpliwie mocna stroną tej gminy jest sprawnie i w miarę
posiadanych kompetencji i zasobów finansowych efektywnie działający samorząd
lokalny. Władze gminy podejmują wszelkie możliwe działania, służące rozwojowi
gminy. Zaletą tej gminy jest też jej turystyczny charakter. Gmina ożywa latem,
a pobyt tutaj nadaje się idealnie do wypoczynku i zapomnienia o miejskim zgiełku.
Nie brakuje tu bazy turystycznej, choć
wszystko dla siebie.
- chcący spokojnie spędzić urlop znajdą
Niestety wysokie na terenie gminy bezrobocie i ubóstwo
mieszkańców gminy oraz inne szerzące się patologie społeczne powodują, że rośnie
duże zapotrzebowanie społeczeństwa na udzielenie im fachowej pomocy. Gmina jest
często
bezsilna,
ponieważ
zasoby
finansowe,
którymi
dysponuje
są
nieporównywalnie małe do rosnących potrzeb społeczeństwa - nowe zadania zlecane
są bez pokrycia finansowego.
Niepokojące jest w tym wszystkim długotrwałe uzależnienie rodzin od pomocy
społecznej, brak zainteresowania mieszkańców pomocą w wyjściu z trudnej
sytuacji, a także roszczeniowa postawa wobec pomocy społecznej, wyuczona
bezradność i bierność klientów pomocy społecznej. Gmina z roku na rok coraz
bardziej „starzeje”, tzn. na gospodarstwach pozostają osoby starsze, młode
w poszukiwaniu źródła dochodów emigrują za granicę lub przenoszą się do miast
głównie do dużych ośrodków.
Największą szansą dla gminy służącą jej rozwojowi jest inwestowanie
i stwarzanie możliwości oraz warunków do rozwoju turystyki na terenie gminy,
która stanowiła by źródło utrzymania niejednej rodziny i poprawiła jej sytuację
finansową oraz ubiegania się o dotacje pochodzące z funduszy unijnych na rozwój
gminy. Należy upatrywać w tym szansy na polepszenie warunków i jakości życia jej
mieszkańców, a tym samym zmniejszenie bezrobocia, ubóstwa rodzin itd.
Dodatkowo, takie działania posłużą także zmniejszeniu się występujących na
terenie gminy Stare Juchy patologii społecznych, chociażby uzależnienia, przemocy
w rodzinach, przestępczości….
VI. Wdrażanie Strategii. Misja, Priorytety i cele operacyjne.
Harmonogram realizacji celów strategicznych
58
Niepewność dnia jutrzejszego powoduje, że zaproponowane w niniejszej
Strategii cele i działania nie wyznaczają ostatecznej wersji prowadzonej polityki w
zakresie rozwiązywania problemów społecznych na terenie gminy Stare Juchy.
Wszelkie działania dostosowujące się do wciąż zmieniającej się rzeczywistości
społeczno-gospodarczej kraju, chociażby przepisów prawnych czy mentalności
społeczeństwa takie jak: modyfikacje, tworzenie innych założeń Strategii, są
dopuszczalne, a wręcz niezbędne i wskazane.
Głównym powodem opracowania Strategii była konieczność określenia
polityki społecznej w gminie Stare Juchy oraz misji, jej celów i kierunków działania
na najbliższe lata, pozwalających na budowanie w miarę spójnego i skutecznego
systemu instytucjonalnej ochrony bezpieczeństwa mieszkańców gminy, tak by dać
im możliwość i gwarancję zaspokojenia różnorodnych potrzeb, dążeń, aspiracji i
oczekiwań pojedynczych grup i ludzi.
Okres programowania niniejszej Strategii i poszczególnych przyjętych działań
przypada na lata 2006 -2016.
Organizacje i instytucje zaangażowane oraz realizujące założone cele i
proponowane działania to:
♦ Urząd Gminy w Starych Juchach;
♦ Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Starych Juchach;
♦ Domy Pomocy Społecznej w Nowej Wsi Ełckiej;
♦ Stowarzyszenie Pomocy Humanitarnej im. Św. Łazarza w Ełku
♦ Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Ełku;
♦ Sąd Rejonowy w Ełku;
♦ Komenda Powiatowa Policji w Ełku i gminny komisariat policji;
♦ Powiatowy Urząd Pracy w Ełku;
♦ placówki służby zdrowia;
♦ kościoły;
♦ szkoły podstawowe i gimnazja;
♦ zainteresowane osoby prywatne,
♦ instytucje i organizacje pozarządowe
♦ OTU - Ośrodek Terapii Uzależnień w Starych Juchach.
59
Strategia obejmuje priorytety w ramach głównych obszarów problemowych, cele
strategiczne, działania.
Metodyka opracowania niniejszej Strategii polega na wyznaczeniu głównych
obszarów problemowych, które stanowią podstawę opracowania szczegółowych
założeń dokumentu. Następnie opracowuje się priorytety będące głównymi
działaniami polityki w zakresie udzielania pomocy społecznej i odpowiednio do nich
ustala się cele strategiczne (główne obszary działania przełożone na konkretny
program działania). Ostatnim etapem tworzenia Strategii jest stworzenie działań
Na lata obowiązywania niniejszej Strategii, w gminie Stare Juchy, przyjmuje się
poniższą misję pomocy społecznej:
Stare Juchy
to przyjazna dla mieszkańców i stwarzająca warunki do
rozwoju społeczno-gospodarczego gmina, podejmująca
działania przy zachowaniu zasad zrównoważonego rozwoju
i poprawy jakości życia społeczności gminnej.
Przyjęto następujące obszary problematyczne:
I. Bezrobocie
II. Ubóstwo
III. Dysfunkcje rodziny
IV. Alkoholizm
V. Niepełnosprawność i długotrwała choroba
VI. Przestępczość
VII. Inne występujące problemy społeczne
Bezrobocie, Ubóstwo
Priorytet 1 – Sprawny i skuteczny system przeciwdziałania bezrobociu
i zapobiegania jego skutkom
Działania:
1.1 Monitoring socjalny – wypracowanie form postępowania wobec osób w sytuacji
długotrwałego pozostawania bez pracy
60
1.2 Rozwijanie aktywnych form pomocy skierowanych do osób zagrożonych
wykluczeniem społecznym, długotrwale bezrobotnym, w tym szczególnie kobiet
1.3 Tworzenie systemu wsparcia dla osób bezrobotnych i ich rodzin
1.4 Rozwój infrastruktury, usług, programów skoncentrowanych na pomocy ubogim
1.5 Pomoc (socjalna, prawna i psychologiczna) pojedynczym osobom oraz całym
rodzinom borykającym się z ubóstwem jako system oparcia społecznego
Wskaźniki dla Priorytetu 1:
Liczba i wykaz instytucji i placówek zaangażowanych w działania
Ilość i różnorodność działań służących wypracowaniu form postępowania
wobec osób w sytuacji długotrwałego pozostawania bez pracy
Ilość i specyfika działań służących tworzeniu systemu wsparcia
Liczba opracowanych i wdrożonych usług, programów skoncentrowanych na
pomoc ubogim oraz całym rodzinom borykającym się z ubóstwem
Liczba porad prawnych i psychologicznych udzielona osobom w związku
z problemem ubóstwa
Dysfunkcje rodziny
Priorytet 2 – Gmina Stare Juchy skutecznym realizatorem działań służących
poprawie
jakości
życia
rodzin
i
zapobiegania
kryzysom
w rodzinie
Działania:
2.1 Stworzenie systemu zapobiegania kryzysom w rodzinie poprzez:
-
Organizowanie
i
wspieranie
szkoleń
podnoszących
kompetencje
i umiejętności wychowawcze w rodzinie
-
Inicjowanie i wspieranie działań zmierzających do ograniczenia zjawisk
patologii w rodzinie
-
Stworzenie
systemu
przeciwdziałania
przemocy
w
rodzinie
z uwzględnieniem działań profilaktycznych i edukacyjnych
-
Utworzenie i rozwój sprawnie działającego zaplecza terapeutycznego i
prawnego, w tym dla sprawców przemocy
2.2 Opracowywanie i wdrażanie programów lokalnych na rzecz pomocy rodzinom
2.3 Aktywizacja środowiska poprzez tworzenie grup samopomocowych, sąsiedzkich
oraz grup wsparcia
2.4 Szerzenie współpracy z instytucjami, organizacjami i Kościołami, które
prowadzą akcje na rzecz poprawy jakości życia rodzin
61
Ilość i różnorodność działań mających na celu inicjowanie i wspieranie
działań zmierzających do ograniczenia zjawisk patologii w rodzinie
Ilość i specyfika działań służących stworzeniu systemu przeciwdziałania
przemocy
w
rodzinie
z
uwzględnieniem
działań
profilaktycznych
i edukacyjnych
Ilość i różnorodność działań mających na celu utworzenie i rozwój sprawnie
działającego zaplecza terapeutycznego i prawnego, w tym dla sprawców
przemocy
Liczba
i
wykaz
organizowanych
szkoleń
podnoszących
kompetencje
i umiejętności wychowawcze w rodzinie
Liczba utworzonych grup samopomocowych, sąsiedzkich grup wsparcia
Liczba i wykaz programów lokalnych na rzecz pomocy rodzinom
Alkoholizm i inne uzależnienia
Priorytet 3 – Pełna i skuteczna aktywność gminy w walce z alkoholizmem
i innymi uzależnieniami
Działania:
3.1
Prowadzenie
profilaktycznej
działalności
informacyjnej
i
edukacyjnej,
w szczególności dla dzieci i młodzieży
3.2 Zwiększenie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób
uzależnionych od alkoholu i innych środków uzależniających oraz pomocy ich
rodzinom
3.3 Udzielanie rodzinom, w których występuje problem narkomanii i alkoholu,
pomocy psychospołecznej i prawnej, a w szczególności ochrony przed przemocą
w rodzinie
3.4 Szkolenie kadry w zakresie profilaktyki i terapii uzależnień
Ilość i różnorodność działań mających na celu zwiększenie dostępności
pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od alkoholu
i innych środków uzależniających oraz pomocy ich rodzinom
Liczba osób, którym została udzielona pomoc psychologiczna i prawna
z tytułu problemu uzależnienia
62
Liczba osób przeszkolonych w zakresie profilaktyki i terapii uzależnień
Niepełnosprawność i długotrwała choroba
Priorytet 4 – Równe szanse osób niepełnosprawnych i ich integracja ze
społeczeństwem
Działania:
4.1 Profilaktyka niepełnosprawności
4.2 Rehabilitacja lecznicza i społeczna osób niepełnosprawnych
4.3 Prowadzenie edukacji i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych
4.4 Prowadzenie działań służących podniesieniu poziomu świadomości społecznej
w zakresie niepełnosprawności i lokalna koordynacja działań
Ilość i specyfika działań służących rehabilitacji leczniczej i społecznej osób
niepełnosprawnych
Liczba niepełnosprawnych objętych edukacją i rehabilitacją zawodową
Ilość i różnorodność działań mających na celu podniesienie poziomu
świadomości społecznej w zakresie niepełnosprawności i lokalna koordynacja
działań
Priorytet 5 – Długotrwale chorzy i osoby starsze pełnoprawnymi mieszkańcami
gminy
Działania:
5.1 Zapewnienie odpowiednich form opieki osobom wymagającym pomocy
5.2 Zwiększenie dostępności usług opiekuńczych i pielęgnacyjnych osobom
starszym i długotrwale chorym
5.3 Aktywizacja osób starszych, w
tym długotrwale
chorych, do pełnego
uczestnictwa w życiu gminy
5.4 Prowadzenie działań służących aktywizacji rodzin na rzecz zapewnienia opieki
osobom najbliższym
Liczba osób starszych objętych pomocą
63
Ilość
i
specyfika
działań
służących
zwiększeniu
dostępności
usług
opiekuńczych i pielęgnacyjnych osobom starszym i długotrwale chorym
Liczba działań podjętych w celu aktywizacji osób starszych
Liczba i specyfika podjętych działań służących aktywizacji rodzin na rzecz
zapewnienia opieki osobom najbliższym
Przestępczość
Priorytet 6 – Wprowadzenie działań zapewniających poczucie bezpieczeństwa
i zwiększających świadomość prawną mieszkańców gminy
Działania:
6.1
Stałe
aktualizowanie
sytuacji
i
problemów
związanych
z
poczuciem
bezpieczeństwa mieszkańców gminy
6.2
Zapewnienie
uboższym
mieszkańcom
gminy
możliwości
korzystania
z bezpłatnych porad prawnych
6.3 Wyposażenie rodziców, dzieci i młodzieży w podstawową wiedzę na temat
obowiązującego w Polsce prawa
6.4
Zorganizowanie
efektywnej
pomocy
osobom
zdemoralizowanym
i zdegradowanym społecznie poprzez stworzenie odpowiedniego systemu
wychodzenia z przestępczości
6.5 Rozwój infrastruktury służącej efektywnemu zagospodarowaniu czasu wolnego
społeczeństwa, w tym dzieci i młodzieży, poprzez rozwój zaplecza organizacyjno
–
usługowego,
tworzeniu
świetlic
środowiskowych,
organizację
imprez
turystycznych, rekreacyjnych i kulturalnych
6.6 Efektywne wprowadzenie działań zapewniających poczucie bezpieczeństwa
i zwiększających świadomość prawną mieszkańców gminy poprzez:
-
zapewnienie ofiarom przemocy pomocy w korzystaniu z przysługujących
im praw
-
przygotowanie służb miejskich i mieszkańców do sprawnego reagowania
w przypadku przemocy w rodzinie czy innych zaistniałych przestępstw
Wykaz problemów związanych z poczuciem bezpieczeństwa mieszkańców
gminy
Liczba bezpłatnych porad prawnych, udzielonych mieszkańcom gminy
borykającym się z ubóstwem
64
Liczba rodziców, dzieci i młodzieży, przeszkolonych w zakresie podstawowej
wiedzy na temat obowiązującego w Polsce prawa
Liczba zorganizowanych szkoleń z zakresu podstawowej wiedzy na temat
obowiązującego w Polsce prawa
Ilość i specyfika działań służących zorganizowaniu efektywnej pomocy
osobom zdemoralizowanym i zdegradowanym społecznie
Ilość i różnorodność działań mających na celu rozwój odpowiedniej
infrastruktury służącej efektywnemu zagospodarowaniu czasu wolnego
społeczeństwa, w tym dzieci i młodzieży,
Liczba utworzonych świetlic środowiskowych
Liczba zorganizowanych imprez turystycznych, rekreacyjnych i kulturalnych
dla dzieci i młodzieży
Liczba i różnorodność działań mających na celu przygotowanie służb
miejskich i mieszkańców do sprawnego reagowania w przypadku przemocy
w rodzinie czy innych zaistniałych przestępstw
Inne występujące problemy społeczne
Priorytet 7 – Stare Juchy gminą podejmującą skutecznie działania w walce
z takimi problemami społecznymi takimi jak: bezdomność,
sieroctwo, przemoc w rodzinie, narkomania, braku umiejętności
w przystosowaniu się do życia młodzieży opuszczającej placówki
opiekuńczo-wychowawcze, trudności w integracji osób, które
otrzymały
status
uchodźcy,
sytuacji
kryzysowej,
klęski
żywiołowej i ekologicznej oraz innymi problemami społecznymi
Działania:
7.1 Monitoring i systematyczna analiza istniejących problemów społecznych
7.2 Zapobieganie powstawaniu nowych problemów społecznych
7.3 Zmniejszanie rozmiarów problemów, które aktualnie występują poprzez
rozbudowę
infrastruktury
pomocy
społecznej,
zgodnie
z
potrzebami
i
uwarunkowaniami lokalnymi
7.4 Zwiększenie zasobów niezbędnych do radzenia sobie z problemami już
istniejącymi.
7.5 Zwiększenie koordynacji działań gminy z działaniami organizacji pozarządowych
i rozwój wolontariatu
7.6 Wyrównywanie szans w dostępie do usług pomocy społecznej
65
7.7 Edukacja kadr dla stworzenia skutecznego systemu pomocy społecznej
Liczba przeprowadzonych analiz istniejących problemów społecznych
Ilość i specyfika działań mających na celu zapobieganie powstawaniu nowych
problemów społecznych
Ilość i różnorodność działań podjętych w celu rozbudowy infrastruktury
pomocy społecznej na terenie gminy Stare Juchy
Ilość i specyfika działań służących zwiększeniu zasobów niezbędnych do
radzenia sobie z istniejącymi problemami
Liczba podjętych działań służących zwiększeniu koordynacji organizacji
pozarządowych i rozwojowi wolontariatu na terenie gminy
Ilość i różnorodność działań mających cna celu wyrównywanie szans
w dostępie do usług pomocy społecznej
Liczba
przeprowadzonych
wśród
kadry
szkoleń
służących
stworzeniu
skutecznego systemu pomocy społecznej
VII. Zasady realizacji Strategii
Głównym celem „Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych dla gminy
Stare Juchy na lata 2006-2016” jest poprawa sytuacji społecznej na terenie gminy
Stare Juchy oraz podniesienie warunków i jakości życia mieszkańców gminy.
Pojęcie „jakość życia” to „zlepek” wielu elementów, na które składa się to
wszystko, co potrzebne jest jednostce do godnego życia. Zalicza się tu zasoby
materialne (w tym mieszkanie), pożywienie, pracę, potrzeby kulturowe, a także
wszystko, co wpływa na poczucie bezpieczeństwa i komfortu psychicznego
jednostki.
Niniejsza Strategia wytycza kierunki działania na najbliższe 10 lat,
aczkolwiek,
biorąc
pod
uwagę
tempo
zmian
społecznych,
ustrojowych
i
gospodarczych, Strategia ma charakter otwarty, dzięki czemu będzie mogła być
uzupełniana
w
przypadku
zmiany
warunków,
które
znacząco
wpłyną
na
przekształcenia pomocy społecznej i sytuacji mieszkańców Gminy.
66
Koordynatorem wdrożenia niniejszej strategii będzie Gminny Ośrodek Pomocy
Społecznej w Starych Juchach przy współudziale innych organizacji i instytucji przy
zachowaniu zasady, że za kształt i realizację powyższej Strategii odpowiadają władze
Gminy, podmioty współpracujące i adresaci programów.
Strategia powinna być realizowana z wykorzystaniem następujących zasad:
Zasada pomocniczości
Gmina koncentrować ma swe wysiłki na tych zadaniach, których wykonania nie
może przekazać innym podmiotom i które muszą zostać wykonane przez sektor
publiczny. Zadania wytyczone w Strategii dotyczą pomocy mieszkańcom gminy, ale
w dużej mierze wykonane muszą zostać przy współpracy adresatów Strategii
z podmiotami publicznymi. Tam, gdzie jednostki społeczne będą w stanie poradzić
sobie same ze swoimi problemami, instytucje publiczne ingerować nie będą.
Zasada solidaryzmu
Niektóre zadania i obowiązki muszą być rozłożone na wszystkich adresatów
Strategii. Dotyczy to głównie zadań z zakresu walki z bezrobociem, pomocy osobom
niepełnosprawnym, zapobieganiu dysfunkcjom rodziny.
Zasada zrównoważonego rozwoju
Rozwój społeczno – gospodarczy przy realizacji projektów o dłuższym czasowo
zasięgu zachodzić musi przy zachowaniu równowagi pomiędzy elementami
ekologicznymi, społecznymi i przestrzennymi. Stanowi to warunek niezbędny do
podniesienia poziomu życia społeczeństwa na terenie Gminy, jak i funkcjonowania
gminnych instytucji.
Zasada rozwoju wielokierunkowego
W początkowym etapie wdrażania Strategii realizowane powinny być działania,
w których gmina posiada już pewne doświadczenie i są one łatwiejsze do
wykonania. W kolejnym etapie wdrażane powinny być innowacyjne przedsięwzięcia.
Zasada równości szans do świadczenia usług publicznych
Zakłada się otwartość do świadczeń i usług publicznych. Adresaci programu liczyć
mogą na wsparcie ze strony Gminy, skoncentrowane głównie na uczestniczeniu
w
systemie
świadczeń
usług
publicznych
(kształcenia,
ochrony
zdrowia,
mieszkania).
Zasada orientacji na mieszkańców
67
Władze Gminy, programując zadania, mają świadomość, że głównym podmiotem ich
projektów są ludzie – społeczność lokalna Gminy Stare Juchy, mająca swoje
potrzeby, ambicje i umiejętności. Działania muszą być tak zaplanowane, by
pobudzić ich aktywność.
Zasada współodpowiedzialności
Za kształt i realizację powyższej Strategii odpowiadają wszyscy, tj. władza Gminy
Stare Juchy podmioty współpracujące i adresaci programów.
Zasada partnerstwa publiczno – prywatnego
Zasada ta umożliwia łączenie wysiłków finansowych władz lokalnych z pomocą
sektora prywatnego, co sprzyja płynności wprowadzanych działań, jak i tworzy
dobre podłoże pod programowe konsorcja. Pozwala to na realizację ważnych
przedsięwzięć społecznych oraz inwestycyjnych.
Zasada ciągłości działania
Gwarantuje to trwałość, jak i efektywność rozwiązań systemowych służących
minimalizowaniu źródeł bezpieczeństwa socjalnego.
VIII. Zasady współpracy z organizacjami pozarządowymi
Nie tylko udział mieszkańców, ale także organizacji pozarządowych jest
główną siłą wspierającą politykę społeczną na rzecz osób z grup zagrożonych
wykluczeniem
społecznym.
Organizacje
pozarządowe
pełnią
ważną
rolę
w
nowoczesnym systemie pomocy społecznej.
Niniejsza Strategia ma pobudzać do aktywności organizacje, instytucje
działające w obszarze pomocy społecznej. Uznaje się za konieczne zaangażowanie
organizacji pozarządowych w realizację wszystkich celów. Zasady tej współpracy
powinny być jednak jasno określone tak, by zapewnić profesjonalne wykonania
wspólnych, bądź powierzonych zadań.
Ważne
jest
wypracowanie
ścieżki
partnerskiej
współpracy
pomiędzy
organizacjami a gminą, co sprzyjać będzie bardziej efektywnym rozwiązaniom,
nowatorskim podejściom i odciążeniem pracowników pomocy społecznej.
IX. Źródła finansowania
Określone cele i działania w zakresie rozwiązywania problemów społecznych
w Gminie Stare Juchy wymagają odpowiednich źródeł finansowania. Przewidywane
źródła finansowania przyjętych celów Strategii to:
68
1. Środki finansowe pochodzące z budżetu powiatu, w tym z budżetu
poszczególnych gmin w zakresie finansowania zadań własnych powiatu/gmin
z tytułu pomocy społecznej oraz w innych obszarach ujętych w Strategii.
2. Środki finansowe pochodzące z budżetu państwa na zadania zlecone
Powiatowi, w tym poszczególnym gminom przez administrację rządową.
3. Środki
finansowe
pochodzące
ze
źródeł
organizacji
pozarządowych.
Pozyskiwaniem tych środków powinny się zająć podmioty funkcjonujące na
terenie Gminy Stare Juchy, w tym między innym: Gminny Ośrodek Pomocy
Społecznej w Starych Juchach, szkoły, itp.
4. Środki finansowe pochodzące z funduszy krajowych, m.in. Państwowy
Fundusz
Rehabilitacji
Osób
Niepełnosprawnych,
Fundusz
Ochrony
Środowiska, Fundusz Mieszkaniowy, itp.
5. Środki strukturalne Unii Europejskiej na okres programowania 2007 – 2013
6. Środki pochodzące ze Starostwa Powiatowego w Ełku.
7. Fundusze inwestorów prywatnych (Sponsorzy).
8. Poakcesyjny Program Wsparcia Obszarów Wiejskich
X. Zakończenie
Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w gminie Stare Juchy na
lata 2006-2016 jest dokumentem długofalowym, wskazującym na konkretne
działania w ramach przyjętych priorytetów. Strategia wskazuje na pewne kierunki
działania w sferze polityki społecznej, które mają służyć wspólnej misji jaką jest
dążenie
do
zintegrowanego,
solidnego
i
efektywnie
działającego
systemu
zapobiegania i rozwiązywania problemów społecznych występujących wśród
mieszkańców gminy Stare Juchy. Istotne znaczenie w realizacji strategii mają
partnerzy społeczni wszystkich szczebli organizacji życia społecznego. Dlatego też
czas realizacji strategii określa się do 2016 roku, aby nie tylko zrealizować cele, ale
także wyzwolić pewną aktywność środowisk lokalnych na rzecz rozwiązywania
ważnych dla gminy problemów społecznych. Określony w ten sposób kształt
strategii otwiera instytucjom niepublicznym wiele możliwości, nie tylko uczestnictwa
w ogólnym systemie pomocy mieszkańcom gminy znajdującym się w trudnej
sytuacji życiowej, ale także daje możliwości pozyskiwania środków finansowych
z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej.
Strategia nie wyczerpuje wszystkich działań, które można jeszcze uwzględnić
w dokumencie, wybrano te najpilniejsze i najważniejsze, a za kryterium wyboru
69
przemawiały praktyczne możliwości realizacji działań, zorientowanych przede
wszystkim na przeciwdziałanie i łagodzenie negatywnych skutków problemów
społecznych oraz aktywizację zaniedbanych środowisk, ze wskazaniem wybranych
instrumentów realizacji i niektórych partnerów społecznych.
W zależności od potrzeb społecznych, w przyszłości proces wdrażania
i monitorowania strategii może zostać zmodyfikowany i usprawniony na korzyść
mieszkańców gminy Stare Juchy.
Przewodniczący Rady Gminy
Zbigniew Pahl
70

Strategia rozwiązywania problemów społecznych

Transkrypt

Podobne dokumenty

zapraszamy do lektury gońca babickiego

zapraszamy do lektury gońca babickiego

Nr 3 (64) grudzień 2015

SKANSEN FORTYFIKACJI STARE JABŁONKI