Opinia o programie nauczania plastyki w klasach IV–VI szkoły

Kielce, 12 marca 2012r.
mgr Mirosław Piątkowski
nauczyciel – doradca metodyczny plastyki/ edukacji artystycznej
Samorządowy Ośrodek Doradztwa Metodycznego i Doskonalenia Nauczycieli w Kielcach
OPINIA
O PROGRAMIE AUTORSKIM DO PRZEDMIOTU: PLASTYKA
,,NA ŚCIEŻKACH WYOBRAŹNI”
PRZEZNACZONEGO DLA II ETAPU EDUKCAYJNEGO
SZKOŁY PODSTAWOWEJ – KLASY 4-6
AUTORSTWA KINGI ŁAPOT-DZIERWY, ROBERTA MAŁOSZOWSKIEGO, MARII ŚMIGLI
Plastyka w szkole jest ważnym elementem edukacyjnym, ale także wychowania
estetycznego i wychowania ogólnego. Może współdziałać w rozwoju pełnej osobowości
człowieka przez integrację procesów emocjonalnych, intelektualnych i manualnych.
Przed edukacją plastyczną stoją zatem zadania szczególne: w zakresie tego przedmiotu
mieści się operowanie formami wizualnymi i możliwości ingerencji w sferę emocjonalną
ludzkiej psychiki, jaką daje obcowanie ze sztuką.
Ważnym w tym procesie jest kształcenie w zakresie tak zwanego widzenia plastycznegodostrzegania barwy, światła, kształtu, waloru, faktury itd. Nie tylko jako cech określonych
przedmiotów, ale także jako kompozycyjnych elementów układu.
Istotnym obszarem jest również kształcenie artystycznej świadomości, która pozwala
odszyfrować w dziele sztuki zakodowane treści, odnajdywać jego związki ze światem
rzeczywistym, pozaartystycznym.
Widzenie plastyczne to nieustanne odkrywanie nowych, estetycznych wartości
w postrzeganym świecie przedmiotów i zjawisk, jednocześnie źródło różnorakich emocji
i przeżyć.
Poprzez edukację plastyczną winniśmy tak ukształtować dziecko, by zafascynowało się
potęgą i mnogością powszechnie uznanych w kulturze wartości: dobra, prawdy, piękna.
To znaczący sens pracy współczesnego- dobrego nauczyciela.
W należytym kreowaniu człowieka poprzez sztukę, w warunkach szkolnych, pomocny
jest bez wątpienia odpowiedni program, pozwalający na harmonijne, efektywne
i atrakcyjne kształtowanie w uczniach wyżej przytoczonych idei.
W tym procesie cennym jest bazowanie na własnych doznaniach i doświadczeniach, ale
również wzięcie pod rozwagę doświadczeń innych. Wszak nasz nauczycielski
profesjonalizm winien polegać na słuchaniu siebie i innych.
Przedstawiony do zaopiniowania program do przedmiotu: plastyka ,,Na ścieżkach
wyobraźni”, przeznaczony dla II etapu edukacyjnego szkoły podstawowej- klas 4-6,
autorstwa: Kingi Łapot-Dzierwy, Roberta Małoszowskiego, Marii Śmgli jest całkowicie
zgodny z obowiązującą podstawą programową kształcenia ogólnego, zamieszczoną
w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 roku w sprawie
podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego
w poszczególnych typach szkół (Dz. U. Nr 4, poz. 17 z 2009 roku).
Program jest przeznaczony do nauczania plastyki na II etapie edukacyjnym, czyli
w klasach 4-6 szkoły podstawowej. Przygotowany na 90 godzin w trzyletnim cyklu
kształcenia, jest zintegrowany z nowym cyklem do nauczania plastyki ,,Na ścieżkach
wyobraźni”.
Wszystkie elementy programu zostały opisane szczegółowo, klarownie i przystępnie,
dzięki czemu stanowić mogą znaczące wsparcie dla nauczycieli, w szczególności tych,
którzy są na początku drogi zawodowej.
Układ i wprowadzenie poszczególnych treści programowych jest słuszny i uzasadniony.
Program składa się z siedmiu rozdziałów poprzedzonych wstępem, w których autorzy
jednoznacznie określają zamysł programu, stawiając przede wszystkim na rozwijanie
osobowości i twórczych zdolności dziecka, co sprzyja poszukiwaniu i kształtowaniu
uniwersalnych wartości.
Uszczegółowienie tych myśli znajdujemy w założeniach programowych. Autorzy,
powołując się na uznane autorytety z dziedziny wychowania estetycznego i edukacji
plastycznej (S. Szuman, S. Popek, C. Burt, G. Kerschensteiner), skłaniają się ku koncepcji
wszelkich działań edukacyjnych nakierowanych na kształcenie i wychowanie człowieka
nastawionego na poszukiwanie. Zwracają uwagę, że w kształtowaniu postaw twórczych
istotne znaczenie mają umiejętności czytania i pisania dzieła. Stąd w zagadnieniach
programowych idą w kierunku kształcenia języka plastyki, poznawania pojęć, technik
i form plastycznych w bezpośrednim kontekście z dziełem sztuki oraz poprzez twórczość
na jego podstawie.
Proponowana koncepcja edukacyjna jest syntezą istniejących w pedagogice: wychowania
przez sztukę; edukacji przez sztukę; edukacji do sztuki.
W programie autorzy zastosowali tak zwany układ spiralny, czyli narastania stopnia
trudności, a jego treści zostały ujęte według klucza podstawy programowej.
W programie znajdziemy nadrzędne cele edukacji plastycznej: rozwijanie naturalnych
mechanizmów twórczości plastycznej oraz przygotowanie dziecka do świadomego
uczestnictwa w kulturze poprzez kształcenie percepcji i recepcji wybranych dzieł sztuki.
Uszczegółowienie tych celów znajdziemy w zamieszczonej w programie podstawie
programowej przedmiotu plastyka.
Nauczyciel w każdej chwili może skonfrontować swoje poczynania edukacyjne
z wytycznymi podstawy programowej.
To cenna rzecz, bowiem zagadnienia programowe do zrealizowania zostały przygotowane
w taki sposób, aby dać nauczycielowi możliwość wyboru. Nauczyciel może wykorzystać
gotowy materiał w postaci propozycji ćwiczeń, ale jednocześnie może być kreatorem
własnych pomysłów i działań.
Program precyzuje poszczególne działy do realizacji, które systematycznie, ale
zróżnicowane i rozwinięte pod względem treściowym pojawiają się na każdym poziomie:
dlaczego powstają dzieła sztuki; o emocjach w sztuce; eksperymenty twórcze, czyli
w pracowniach artystów; z czego składa się dzieło sztuki; sztuka obok nas; skąd
przychodzimy, kim jesteśmy ( dział poświęcony kulturze i sztuce oraz tradycji
w środowisku lokalnym i krajowym). Można zauważyć tu wyśmienitą synchronizację
z podręcznikiem.
Treści zostały ujęte w jednostkach tematycznych, opatrzone bogatym materiałem
ilustracyjnym oraz tekstem skierowanym do ucznia. Każdy tekst ma formę krótkiego,
przystępnego opowiadania o dziele, w którym pojawiają się podstawowe terminy
plastyczne. W ten sposób dochodzi do zdobywania wiedzy bez konieczności
pamięciowego przyswajania informacji.
Atutem programu jest propozycja planu dydaktycznego wraz z przewidywanymi
osiągnięciami ucznia, którego treści zostały ujęte zgodnie z nową podstawą programową
w zakresie percepcji, ekspresji, recepcji. Znajdziemy w nim to, co powinno stanowić
istotę każdej lekcji: temat (z podręcznika), liczba jednostek lekcyjnych, treści- cele
szczegółowe, cele operacyjne- przewidywane osiągnięcia ucznia.
2
Ważne miejsce w programie zajmują zasady, metody i kryteria oceny osiągnięć ucznia.
Treści te są ukazane rzetelnie i wyczerpująco. Podkreślić tu należy, że plastyka i wszelka
działalność jest trudna do rzetelnej oceny, zwłaszcza pod kątem działań plastycznych, co
jest określone odpowiednim rozporządzeniem. Dlatego dobrze się stało, że w programie
,,Na ścieżkach wyobraźni” podjęte zostały próby rozwiązania tego problemu, zresztą
udane.
W zagadnieniach dotyczących oceniania sugeruję zamienić słowo ,,system” na słowo:
,,zasady” lub ,,warunki”, w myśl sformułowań zawartych w rozporządzeniu MEN z dnia
30 kwietnia 2007r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania
i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów
w szkołach publicznych oraz w rozporządzeniu MEN z dnia 7 lutego 2007r.
zmieniającym rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola
oraz publicznych szkół.
Zawartość merytoryczną i dydaktyczną programu oceniam bardzo wysoko.
Klarowna i przejrzysta forma świadczy o profesjonalnym opracowaniu wartościowego
materiału dla nauczycieli.
To bardzo dobra propozycja, która przez integrację elementów poznawczych,
przeżyciowych, wyobraźnię i aktywność twórczą urzeczywistnia więź między nauczaniem
i wychowaniem. Efektem tego może być wychowanie wrażliwego odbiorcy sztuki,
który by potrafił odczuć i znaleźć piękno w otaczającej rzeczywistości.
Z przyjemnością i pełną odpowiedzialnością polecam program do przedmiotu: plastyka
,,Na ścieżkach wyobraźni”, przeznaczony dla II etapu edukacyjnego szkoły podstawowejklas 4-6, autorstwa: Kingi Łapot-Dzierwy, Roberta Małoszowskiego, Marii Śmigli
do realizacji w II etapie edukacyjnym.
Mirosław Piątkowski
nauczyciel, doradca metodyczny
3