Mosiek-4 - Home.pl

Instrukcja obsługi urządzenia i programu
Mosiek-4
dla Windows 98 / NT / 2000 / XP / VISTA / 7 / 8 itd.
Przedmowa*
Dokładne wykonywanie
wszystkich
naszych
zaleceń
ujętych niniejszą
instrukcją
bezwzględnie wpłynie dodatnio na wskazania oraz żywotność urządzenia.
Instrukcja ta opracowana została przez nasz Zakład w celu umożliwienia Wam właściwego
wykorzystania urządzenia “Mosiek-4” – zgodnie z jego przeznaczeniem. Zapoznanie z jej treścią
personelu bezpośrednio zatrudnionego przy instalacji, uruchomieniu i eksploatowaniu urządzenia
to podstawowy obowiązek Zakładu otrzymującego urządzenie.
Życzymy Wam jak najlepszej pracy na otrzymanym urządzeniu “Mosiek-4”.
Elektronika Jądrowa
Kraków
*Napisana na wzór “Przedmowy” do instrukcji obsługi twardościomierza “ŁUCZNIK” z 1961 roku produkcji Zakładów
Metalowych im. Gen. Waltera w Radomiu
Przeznaczenie
Program “Mosiek-4” wraz z Wielokanałowym Przelicznikiem Impulsów “Mosiek-4”
zwanym dalej “Przelicznikiem” przeznaczony jest do pomiarów rozkładu czasowego impulsów
otrzymywanych z torów detekcyjnych promieniowania w spektrometrach Mossbauera.
Program “Mosiek-4” steruje Przelicznikiem, wyświetla wyniki pomiaru w postaci wykresu
i umożliwia wstępną obróbkę numeryczną zebranych danych. Pozwala także na dostrojenie
generatora fali napędzającej do parametrów wibratora mossbauerowskiego ( częstotliwość i kształt
przebiegu ).
Osiąga się to przez :
wysyłanie poleceń sterujących pracą Przelicznika stosownie do działań operatora na intuicyjnie
prostym interfejsie użytkownika
ciągły odczyt zbieranych danych i wykreślanie widma na ekranie komputera
automatyczny zapis odczytanych danych do plików dyskowych w formacie tekstowym ASCII
Dane techniczne Przelicznika
zasilanie : +6 VDC / 1A, ±24VDC/20mA ( pobierane z kasety CAMAC lub NIM )
rozdzielczość pomiaru czasu : 4096 kanałów z możliwością redukcji do 2048, 1024, 512, 256
pojemność kanału : 4294967295 (232-1) zliczeń
wejście sygnałów zliczanych : gniazdo LEMO lub BNC
parametry napięć wejściowych : sygnały TTL, zbocze narastające
pomiar równoczesny dwutorowy np. z obu stron wibratora
możliwość startu i zatrzymania pomiaru w obu torach równocześnie lub niezależnie
automatyczny zapis zebranych danych do nieulotnej pamięci Data Flash co 10 minut pomiaru
i po każdym zatrzymaniu pomiaru.
sygnalizacja obecności impulsów wejściowych błyskaniem niebieskich diod LED
sygnalizacja trwania pomiaru świeceniem zielonych diod LED
wyjście sygnału analogowego do sterownika wibratora: gniazdo LEMO lub BNC
amplituda napięcia wyjściowego : ±10 Vpp
częstotliwość sygnału analogowego : 2 – 200 Hz
kształt fali : 1 kształt definiowany przez użytkownika + 4 predefiniowane
piła zaokrąglona ( małe prędkości liniowe, małe częstotliwości drgań )
sinus
( duże prędkości sinusoidalne, duże częstotliwości drgań )
trapez symetryczny, zaokrąglony ( prędkości stałe : 0 mm/s, ±V <> 0 )
trapez asymetryczny, zaokrąglony ( prędkości stałe : 0 mm/s, V1 > 0, V2 = -2 x V1 )
zapis parametrów pracy do nieulotnej pamięci EEPROM i odtwarzanie ich po ponownym
włączeniu zasilania
komunikacja z komputerem : złącze USB-2.0 lub ethernet
protokół TCP IP
stały adres IP
stała maska adresu IP wprowadzane ręcznie
albo automatyczny przydział adresu IP protokołem DHCP lub przez negocjacje
z Windows
niezmienny numer portu 12345 do komunikacji po TCP IP i 2345 po UDP do
wykrywania Mośków
pomiar może być prowadzony po odłączeniu komputera sterującego
Zasada działania
Urządzenie składa się z mikrokomputera wewnętrznego zbudowanego na procesorze
ATMEGA128 i szybkiego układu cyfrowego FPGA firmy Xilinx typu XC3S200. Układ FPGA
generuje przebiegi dla wibratora oraz zlicza i segreguje impulsy z torów detekcyjnych, zaś
mikrokomputer komunikuje się z otoczeniem, nastawia parametry działania przyrządu i przekazuje
wstępnie sformatowane dane pomiarowe.
Ilustracja 1 Główne okno programu obsługującego Mośki
Komunikacja z Przelicznikiem “Mosiek-4”
Przelicznik “Mosiek-4” komunikuje się ze światem zewnętrznym poprzez łącze USB oraz
ethernetowe ( protokół TCP IP ).
Rozkazy sterujące pracą urządzenia przesyłane są jako ciągi znaków ASCII uformowane
w komendy z parametrami.
Użytkownik nie musi znać, ani pamiętać tych komend - program “Mosiek-4” jako graficzny
interfejs użytkownika zamienia kliknięcia i ruchy myszą oraz wciśnięcia klawiszy na odpowiednie
komendy i parametry.
Cechy użytkowe programu
komunikacja z Przelicznikiem “Mosiek-4” przez łącze USB oraz ethernetowe ( protokół TCP IP )
praca w sieci lokalnej ( LAN ) z możliwością sterowania pomiarem z dowolnego komputera
w tej sieci
ochrona dostępu w LAN do pomiaru czterocyfrowym PINem ustawianym przez użytkownika
możliwość ciągłego wykreślania zbieranego widma i parametrów statystycznych ( maksimum
i minimum zliczeń, efekt )
możliwość komasowania zebranych danych do mniejszej ilości kanałów ( 2 x 2048, 2 x 1024,
2 x 512, 2 x 256, 2 x 128 )
składanie obu połówek widma w zadanym lub wyliczonym punkcie złożenia
kalibracja prędkości liniowo lub sinusoidalnie zmiennej metodą dopasowania sekstetu z próbki
Fe57
zapis danych na dysk w formacie tekstowym ASCII łatwym do użycia w programach innych,
niezależnych producentów
możliwość automatycznego zapisu danych do plików dyskowych co zadany okres ( Autobackup )
wydruk widm na dowolnej drukarce lub zapis do plików graficznych w formacie BMP, JPG, GIF
możliwość sterowania pomiarem przez inny program uruchomiony na komputerze ( Remote
Control ) systemem komunikatów Windows ( np. seria pomiarów w różnych temperaturach )
możliwość zainstalowania i pracy programu na dowolnym komputerze użytkownika dopiętym do
sterownika bez żadnych zabezpieczeń i ograniczeń licencyjnych
Instalacja programu
Program w postaci plików MOSIEK4.EXE oraz FTD2XX.DLL kopiuje się do dowolnego
katalogu na dysku komputera. Następnie należy utworzyć na pulpicie skrót do MOSIEK4.EXE
i nadać mu odpowiednie właściwości, a szczególnie domyślny katalog roboczy. W tym katalogu
będą zapisywane pliki z danymi pomiarowymi. Oczywiście operator może podczas zapisu podać
jako miejsce docelowe dowolny dysk i katalog, niemniej dobrze ustawiony domyślny katalog
roboczy ułatwia utrzymanie porządku na dysku i zapobiega zagubieniu plików.
Ilustracja 2
Ustawianie "Właściwości" skrótu na pulpicie
Kolejny krok, to zainstalowanie sterownika USB :
1. Podpiąć kabel USB między Przelicznik, a komputer
2. Włączyć zasilanie Przelicznika. Pojawi się komunikat o wykryciu “Moska-4” i potrzebie
zainstalowania sterownika USB
3. Zainstalować sterownik USB. W Windows XP i nowszych sterownik zostanie znaleziony
i zainstalowany automatycznie. Gdyby to nie nastąpiło, to pobrać sterownik ze strony
www.w-musial.home.pl/pub/download/barbakan/CDM20814_WHQL_Certified
i postępować wg instrukcji wyświetlanych na ekranie przez system Windows.
Jeśli do komunikacji z “Moskiem-4” będziemy używać tylko łącza USB, to urządzenie jest
już gotowe do pracy. Ta metoda pracy jest podstawowa i niezbędna, gdyż dostęp do pomiarów
poprzez LAN zabezpieczony jest czterocyfrowym PINem ustawianym przez użytkownika. Aby
ustawić PIN trzeba najpierw skomunikować się z Mośkiem przez łącze USB, a jest to możliwe
tylko z komputera “macierzystego”, który stoi obok spektrometru.
Gdy dany użytkownik ustawi PIN i uruchomi pomiar, to może potem w pełni obsługiwać Mośka
( uruchamianie i zatrzymywanie pomiaru, ściąganie i kasowanie danych ) z dowolnego komputera
w sieci ( np. ze swojego pokoju w innym budynku ). Natomiast inni użytkownicy nieznający PINu
po połączeniu z Mośkiem mogą sobie zbierane dane tylko oglądać.
Jeśli wybraliśmy dodatkowo łącze ethernetowe, czyli pracę w sieci lokalnej, to możliwe są
4 warianty :
wariant 1 :
- w sieci jest zainstalowana usługa DHCP ( dynamiczny przydział adresów IP )
- ze ścian wystaje dużo wolnych kabelków, do których dopinamy Mośka i komputer "macierzysty"
wariant 2:
- w sieci jest zainstalowana usługa DHCP ( dynamiczny przydział adresów IP )
- ze ścian wystaje jeden wolny kabel, do którego dopinamy "switch"
- do "switcha" dopinamy Mośka i komputer "macierzysty" ( "switch" rozmnaża jeden kabel ze
ściany na np. 4 kable do urządzeń )
wariant 3 :
- w sieci nie ma DHCP, adresy statyczne urządzeń przydziela administrator
- ze ścian wystaje dużo wolnych kabelków, do których dopinamy Mośka i komputer "macierzysty"
- Mośkowi i komputerowi ustawiamy statyczne adresy IP przydzielone przez administratora
wariant 4:
- w sieci nie ma DHCP, adresy statyczne urządzeń przydziela administrator
- ze ścian wystaje jeden wolny kabel, do którego dopinamy "switch"
- do "switcha" dopinamy Mośka i komputer "macierzysty" ( "switch" rozmnaża jeden kabel ze
ściany na np. 4 kable do urządzeń )
- Mośkowi i komputerowi ustawiamy statyczne adresy IP przydzielone przez administratora
W tym momencie Mosiek i komputer "macierzysty" stają się członkami sieci.
Każdy komputer z sieci, również "macierzysty" może się już z Mośkiem łączyć, sterować
pomiarem, czytać dane.
Ilustracja 3
Wykrywanie Mośków i ustalanie ich adresów IP
Porządek czynności
1.
2.
3.
4.
5.
Włączyć zasilanie Przelicznika “Mosiek-4”
Uruchomić program “Mosiek-4” na komputerze
Wykryć Mośki podpięte do komputera
Nadać Mośkowi, na którym będzie prowadzony pomiar PIN
Uruchomić pomiar
Obsługa programu
Program obsługuje się wybierając potrzebne opcje z menu myszką lub klawiaturą. Każda
opcja menu głównego ma tzw. “gorący klawisz”, symbolizowany podkreśloną literą, który
w połączeniu z klawiszem ALT szybko uruchamia żądaną akcję.
Niektóre opcje w podmenu są zaznaczone pogrubioną czcionką. Są to tzw. “opcje domyślne”.
Po szybkim, dwukrotnym kliknięciu w opcję z menu głównego zostanie z podmenu wybrana opcja
domyślna. Przyspiesza to znacznie dostęp do najczęściej używanych funkcji programu.
Obróbka danych pomiarowych
File / Load Data
Ilustracja 4
- wczytanie z pliku danych pomiarowych
Wybór pliku z danymi pomiarowymi do wczytania
Domyślnym rozszerzeniem nazwy pliku jest .MCS, lecz można wybrać również pliki
z nazwą dowolną *.*
Dane są zapisane w formacie tekstowym ASCII, zatem bez problemu można je edytować i obrabiać
innymi programami niezależnych producentów ( np. Excell ).
File / Load & Add Up
- wczytanie z pliku danych pomiarowych i dodanie ich do już
wczytanych danych
W praktyce pomiarowej zdarza się, że pomiar jest przerywany, potem wznawiany, znów
przerywany, a dane z niego zapisane do różnych plików. Wtedy można łatwo zsumować dane
częściowe do jednego widma używając opcji Load & Add Up,
a potem zapisać do jednego pliku.
Jeśli jednak operator wybierze do zsumowania pliki o różnej
ilości punktów pomiarowych, np. 2x512 i 2x256 to program
odmówi współpracy :
File / Save Data
- zapisanie danych pomiarowych do pliku dyskowego
Zapisanie danych do pliku poprzedzone jest pytaniem o tytuł pomiaru. Tytułu nie należy
mylić z nazwą pliku.
Ilustracja 5
Zapis danych poprzedzony pytaniem o tytuł pomiaru
W tytule wpisujemy informacje pozwalające lepiej określić próbkę i pomiar. Mogą to być np.:
skład próbki
nazwisko próbkodawcy
temperatura pomiaru
Domyślny tytuł zawiera :
numer Mośka
symbol toru pomiarowego ( A lub B )
datę i godzinę odczytania danych z Mośka
File / Edit Data
- edycja danych
Jak już wspominałem dane są zapisane w formacie tekstowym ASCII i możemy je łatwo
edytować. Wbudowany prosty edytor ułatwia to zadanie. Wszelkie wprowadzone zmiany są po
zapisaniu na dysk i zamknięciu edytora natychmiast widoczne we widmie w oknie głównym.
Ilustracja 6
Scan
Edytor tekstu umożliwia zmiany w wynikach pomiarowych
- przeglądanie danych
Na wykresie pojawia się ruchomy, pionowy marker przesuwany w lewo i prawo myszką
i klawiszami kursorowymi oraz okienko z wypisanymi wartościami zliczeń i prędkości w punkcie
pomiarowym na którym stoi marker.
Pozwala to precyzyjnie wyznaczyć współrzędne interesującego punktu na wykresie.
Ilustracja 7
Folding
Przeglądanie wykresu ruchomym markerem
- składanie połówek widma dla V+ i VWidmo jest zbierane podczas ruchu
wibratora od V- do V+ i od V+ do V- tworząc
dwie części, które można na siebie nałożyć.
Polepsza to statystykę pomiaru i uwypukla
efekt.
Punkt złożenia można podać explicite lub
wpisać 0 i zdać się na program, który
wyznaczy go matematycznie poszukując
minimum sumy kwadratów odchyłek obu
części widma od siebie dla różnych punktów
złożenia .
Calibration
- kalibracja prędkości sekstetem Fe57
Każdemu punktowi widma można przypisać prędkość źródła, w jakiej został on zmierzony.
Robi się to przeprowadzając pomiar kalibracyjny na folii żelaza Fe57. Zależnie od prędkości
maksymalnej wibratora otrzymujemy wszystkie 6 linii sekstetu lub tylko niektóre linie wewnętrzne.
Prędkości, przy jakich te linie występują znane są z literatury, podobnie jak stosunki ich amplitud.
Teraz wystarczy wskazać programowi położenia i grubości dwóch wewnętrznych linii sekstetu,
a on dopasuje krzywe Lorentza do danych doświadczalnych, wyliczy Vmax i przeskaluje numery
punktów pomiarowych na prędkości chwilowe.
Ilustracja 8
Zadawanie położeń i grubości dwu wewnętrznych linii sekstetu
Grubości markerów należy tak ustawić, by odpowiadały szerokości linii na połowie ich
wysokości. Do zmiany grubości służą klawisze Insert ( pogrubianie ) i Delete ( zwężanie ).
Grubości markerów i ich położenia ustalają wstępne parametry dopasowania, więc nie trzeba
zbytnio przejmować się dokładnym ich ustawieniem – algorytm dopasowujący zazwyczaj sobie
poradzi.
Konieczne jest też określenie materiału matrycy, w której tkwi źródło promieniotwórcze,
czyli Co(Cr) albo Co(Rh). Od tego zależy znak Vmax.
Sekstet Fe57 nie leży bowiem symetrycznie względem V=0, a kierunek przesunięcia zależy właśnie
od materiału matrycy.
Przy mniejszych prędkościach wibratora nie wszystkie linie sekstetu zmieszczą się na
wykresie i dlatego zawsze podajemy położenia dwóch wewnętrznych linii. Położenia pozostałych
linii program wyliczy sobie wg danych literaturowych.
Ilustracja 9
Zadawanie położeń i grubości dwu wewnętrznych linii sekstetu przy małej Vmax
Ilustracja 10
Zadawanie położeń i grubości dwu wewnętrznych linii sekstetu przy bardzo małej Vmax
Po naciśnięciu klawisza Run program dopasowuje do punktów doświadczalnych 6 krzywych
Lorentza, wyznaczy Vmax, przeskaluje numery punktów na prędkości i poda parametry zmierzonych
linii ( szerokości połówkowe, położenia, amplitudy, odchylenia standardowe, etc. ).
Ilustracja 11
Dobrze dopasowany sekstet Fe57
Ale jeśli użytkownik źle poda wstępne położenia i grubości linii sekstetu, to dopasowanie
może się nie udać.
Ilustracja 12
Źle dopasowany sekstet Fe57
Mamy wówczas dwa wyjścia :
1. zadać położenia i grubości wstępne jeszcze raz,
2. albo klawiszem Retry zmusić program do kolejnych prób dopasowania;
program będzie wówczas traktował wyniki poprzedniego dopasowania jako wartości wstępne do
kolejnego. Po kilku, kilkunastu próbach ta sztuka może się udać. Jeśli się nie uda, to pozostaje
nam punkt 1.
Graph / Print Preview
- przygotowanie do wydruku widma
Widmo można wydrukować na dowolnej drukarce zarejestrowanej w systemie, a także
zapisać je do pliku w formacie graficznym. Użytkownik ustawia wygląd rysunku, tj.
kolor, kształt i wielkość czcionek
kolory punktów i linii
wielkość i położenie rysunku na kartce
orientację kartki
Ilustracja 13
Ustawienie wyglądu drukowanego widma
Gdy jest już zadowolony z efektu naciska guzik Print i drukuje albo Save i zapisuje.
Rozmiary rysunku w pliku graficznym są proporcjonalne do ustawionych rozmiarów na ekranie.
Najkorzystniejszym formatem zapisu dla grafiki komputerowej jest GIF. Dzięki bezstratnej
kompresji daje najlepszą jakość rysunku oraz najmniejszą objętość pliku.
Format JPG ze swoją kompresją stratną wyraźnie pogarsza rysunek, a i plik jest większy niż przy
GIF.
Zaś bitmapy BMP dają pliki ogromne o jakości tej samej co GIF.
Ilustracja 14
Wybór formatu graficznego do zapisu widma
Pozyskiwanie danych pomiarowych czyli komunikacja z Mośkami
Mosiek / Find Devices
Ilustracja 15
- wyszukiwanie Mośków dopiętych do komputera
Wyszukiwanie Mośków podpiętych do komputera
Po uruchomieniu programu trzeba wyszukać Mośki dopięte do komputera. Mośki mogą być
dopięte przez łącza USB lub sieć lokalną LAN. Wyszukiwanie trwa jakiś czas.
Okienko wyszukujące może włączać się automatycznie przy każdym uruchomieniu program bądź
tylko na żądanie. Wyboru sposobu włączania się okienka dokonujemy zaznaczając lub nie
kwadracik “Show this window at startup”
Ilustracja 16
Żadnych Mośków nie znaleziono
Szukanie można powtarzać dowolną ilość razy wciskając guzik “Refresh”
Ilustracja 17
Znaleziony Mosiek dopięty jednocześnie przez USB i przez LAN
Mośki dopięte przez USB zgłaszają się w kolumnie ID swoim numerem seryjnym np.
Mos-01/Oct-2013 oraz wyświetlają swój numer PIN np. 0000
Mośki dopięte przez LAN podają swój aktualny adres IP np. 192.168.1.100
ale PINu nie podają ( **** )
Każdemu Mośkowi można nadać dowolną nazwę ( kolumna Name ), która ułatwi jego
identyfikację, gdy zgłosi się ich więcej.
Ilustracja 18
Większa ilość Mośków rozróżnianych nazwami
Każdemu Mośkowi trzeba nadać numer PIN ( czwarta kolumna ) w celu ochrony dostępu
przez sieć LAN.
Tylko użytkownik, który podszedł do spektrometru, połączył się z Mośkiem z komputera
“macierzystego” przez kabel USB i nadał PIN będzie mógł potem podając PIN połączyć się przez
LAN i w pełni obsługiwać swój pomiar ( start, stop, kasowanie danych, przestrajanie generatora ).
Inni użytkownicy bez znajomości PINu będą mogli tylko oglądać zbierające się dane ( no chyba, że
też podejdą do spektrometru i połączą się przez USB... zmienią PIN... ).
Po wprowadzeniu nazwy i PINu wciskamy guzik “Apply New Names”
Dwukrotne kliknięcie w kolumnie ID w wybranego Mośka ukaże okienko do ustawiania
parametrów jego karty sieciowej. Należy je wypełnić stosownie do warunków miejscowych.
Po wciśnięciu guzika “OK” Mosiek od razu rozpoczyna pracę z nowymi parametrami.
Operacja zmiany parametrów karty sieciowej jest możliwa do przeprowadzenia tylko wtedy,
gdy Mosiek komunikuje się przez USB. Nawet znajomość PINu nie odblokowuje tej funkcji
w sieci. Zapobiega to utraceniu połączenia, jeśli wprowadzimy złe parametry, a jesteśmy połączeni
z Mośkiem przez LAN.
Ilustracja 19
Ustawianie parametrów karty sieciowej w Mośku
Mosiek / Mosiek 1: / Measurement
- obsługa pomiaru
Po wyszukaniu Mośków przez Mosiek / Find Devices w menu Mosiek pojawiają się do
wyboru wszystkie wykryte urządzenia.
Każdy z Mośków ma własne, 2-elementowe podmenu, z którego wybieramy albo sterowanie
pomiarami albo programowanie generatora fali dla wibratora.
Ilustracja 20
Wykryte Mośki w menu
Ilustracja 21
Okienko do obsługi pomiarów Mośkiem
Jeśli połączyliśmy się z Mośkiem przez LAN, to dla pełnej obsługi pomiaru musimy jeszcze
wprowadzić PIN. Przy połączeniach z komputera “macierzystego” przez USB PINu wprowadzać
nie trzeba.
Brak PINu przy połączeniu przez LAN blokuje funkcje kasowania danych, zatrzymywania
i wznawiania pomiaru, a także obsługi generatora fali.
Mosiek ma dwa równorzędne tory pomiarowe, które można wykorzystać np. do :
pomiaru z obu stron wibratora na dwóch źródłach, dwóch próbkach, dwóch detektorach
pomiaru z jednej strony wibratora na jednym źródle, jednej próbce, przelotowym detektorze
CEMS i detektorze proporcjonalnym ( jednoczesny pomiar powierzchni i wnętrza próbki )
Pomiary w obu torach mogą być uruchamiane i zatrzymywane jednocześnie ( “Run A & B”,
“Stop A & B” ) lub oddzielnie ( “RunA”, “Run B”, “Stop A”, “Stop B” ).
Ilustracja 22
przez sieć LAN
Wymaganie podania PINu przy połączeniu
Ilustracja 23
Wymaganie
potwierdzenia swej woli
skasowania danych
Zerowanie danych ( “Clear A”, “Clear B” ) i odczyt danych ( “Read A”, “Read B” ) wykonywane
są tylko oddzielnie. Zerowanie wymaga jeszcze potwierdzenia swej woli.
Mosiek zawsze zbiera dane z maksymalną rozdzielczością 2 x 2048 punktów. Przy odczycie
danych ( “Read A”, “Read B” ) można zażyczyć sobie ich skomasowanie do mniejszej ilości
punktów, np.
2 x 1024
2 x 512
2 x 256
2 x 128
Wyboru ilości punktów przy odczycie dokonuje się selektorem “Channel A Points” i “Channel B
Points” oraz zatwierdza guzikiem “Apply”
Jeśli pomiar kalibracyjny prędkości był już wykonany, to dla następnych pomiarów możemy
wpisać wartość Vmax w okienko edycyjne “Vmax [mm/s]” i zatwierdzić guzikiem “Apply”.
Wówczas numery punktów ściąganych danych będą od razu przeliczane na wartości prędkości
chwilowej.
Odczytanie danych z Mośka umożliwiają
guziki “Read A” i Read B”. Każde
naciśnięcie guzika powoduje jeden odczyt i
wykreślenie widma.
Można też ustawić odczyt ciągły
z danego toru. Wtedy dane będą ściągane do
komputera co ok. 1 s i wykreślane na
ekranie.
Przy
silnym
źródle
promieniotwórczym i dużym efekcie
mossbauerowskim w próbce zobaczymy
piękne wyłanianie się linii z szumu.
Stan pomiaru sygnalizują duże napisy
Running i Stopped oraz dla pomiaru
aktywnego
średnia liczba impulsów
zliczanych w ciągu 1 sekundy :
“Counting Rate = 4516/s”.
Program pozwala włączyć funkcję
AutoBackup, czyli samoczynnego ściągania
danych i ich zapisu na dysk co zadany okres
czasu.
Można też włączyć funkcję Remote Ctrl,
tj. sterowanie pomiarem, ściąganiem danych
i zapisywaniem ich na dyski przez inny
program.
Ta sytuacja występuje np. gdy chcemy
przeprowadzić serię pomiarów tej samej
próbki dla różnych temperatur. Zamiast
Ilustracja 24
Niepodanie PINu ogranicza możliwości ręcznie ustawiać coraz to nowe temperatury,
sterowania pomiarem przez sieć LAN
czekać aż się ustabilizują, uruchamiać
pomiar, odmierzać czas jego trwania,
zatrzymywać, ściągać dane, zapisywać na dysk, kasować i znów ustawiać nową temperaturę i tak
dziesiątki razy, zlecamy to wszystko wyspecjalizowanemu programowi do eksperymentów
temperaturowych. Ten współpracuje z programem Mosiek-4 wysyłając mu komunikaty Windows
z rozkazami do wykonania.
Opisane wyżej funkcje włącza się guzikiem “Settings”.
Ukazuje się okienko, gdzie ustawiamy :
który tor pomiarowy ma być zdalnie sterowany przez inny program ?
który tor pomiarowy ma być automatycznie odczytywany i zapisywany na dysk ?
co ile minut ma się ten proces odbywać ?
do jakiego dysku i katalogu maja być wpisywane pliki z danymi ?
Nazwy kolejnych plików zawierają numer Mośka, symbol toru i numer kolejny wg schematu:
DATA_1A_0001.MCS
DATA_1A_0002.MCS
.
.
.
DATA_1B_0001.MCS
DATA_1B_0002.MCS
.
.
.
Ilustracja 25
Okienko do ustawiania parametrów AutoBackupu i sterowania zdalnego programem Mosiek-4
Guziki “Clear” służą do zerowania liczników gdy rozpoczynamy nowy cykl pomiarowy.
Oczywiście pliki z danymi z poprzedniego cyklu trzeba przenieść do innego katalogu, by nie uległy
nadpisaniu nową zawartością, albo skasować, by nie wprowadzały niepewności co do swojej
zawartości ( stary to pomiar, czy już nowy ??? ).
Mosiek / Mosiek 1: / Wave Form Setup
- obsługa generatora fali
Standardowe pomiary mossbauerowskie na Fe57 wymagają prędkości wibratora do 15 – 20
mm/s. Uzyskujemy je stosując przebieg liniowy. Optymalna częstotliwość drgań zależy od
właściwości wibratora, prędkość regulujemy amplitudą.
Ilustracja 26
Okienko do obsługi generatora fali dla wibratora
Dla uzyskania większych prędkości nie wystarczy zwiększanie amplitudy – trzeba zwiększyć
też częstotliwość, np. do 100 Hz. Jednakże wibrator nie da rady pracować wówczas liniowo
i musimy zastosować napędzanie falą sinusoidalną.
Z kolei pomiary temperaturowe często przeprowadzamy na prędkościach stałych. Nie
interesuje nas tu zebranie całego widma mossbauerowskiego, lecz zmiany liczby zliczeń w czasie
dla jakiejś stałej prędkości i szeregu temperatur. Wtedy napędzamy wibrator falą trapezową V<0,
V=0, V>0.
Mosiek-4 generuje 4 predefiniowane kształty fal oraz 5-ty kształt stworzony i wgrany przez
użytkownika.
Tylko gdy pomiar jest zatrzymany możemy zmienić kształt i częstotliwość fali, a także
uruchomić zaawansowaną obsługę generatora “Advanced Service”.
Ilustracja 27
Okno zaawansowanej obsługi generatora fal
Narzędzie to pozwala :
wgrać kształt fali z pliku ( “Load Wave Form” )
wyrysować kształt na ekranie
wysłać kształt do Mośka na wybrane miejsce w tablicy fal ( “Send” )
wyłączyć i włączyć generator ( “Generator / ON / OFF” )
Użytkownik może łatwo wysyłać dowolne kształty fal do obszaru przeznaczonego dla niego
( “User Wave Form” ), natomiast zmiana ustawień fabrycznych ( “Factory Wave Form “ )
wymaga podania hasła.
Więcej informacji na temat tworzenia i wgrywania własnych przebiegów zawiera Dodatek 1
Help / Check for Updates
- sprawdzanie dostępności nowej wersji programu
Program łączy się z serwerem firmowym “Elektroniki Jądrowej” i sprawdza dostępność
nowej wersji. Możliwe są 3 odpowiedzi :
Ilustracja 28
programu
Ilustracja 29
Informacja o dostępności nowej wersji
Informacja o braku nowej wersji programu
Ilustracja 30
Milczenie
Gdy nowa wersja jest dostępna, należy :
wcisnąć guzik “Yes”
potem zamknąć program Mosiek-4
odczekać, aż przeglądarka internetowa ściągnie nowa wersję z serwera
zapisać ściągnięty plik Mosiek4.EXE w miejsce pliku dotychczasowego
Gdy serwer nie odpowiada można pytanie powtórzyć.
Help / User Manual
- wyświetlenie niniejszej instrukcji obsługi
Niniejsza instrukcja obsługi zapisana jest do pliku Mosiek4-Manual.PDF
Jeśli ten plik znajduje się w tym samym katalogu, co plik Mosiek4.EXE, to zostanie on
załadowany do przeglądarki plików PDF np. ( Acrobat Reader ) i wyświetlony na ekranie. Jeśli
pliku Mosiek4-Manual.PDF nie ma w w/w katalogu, to pojawi się stosowna informacja.
Ilustracja 31
Informacja
o
nieodnalezieniu
pliku
z instrukcją obsługi
Help / About
- informacje o programie i autorach
W typowym okienku znajdują się m.in. informacje o wersji programu, adresy e-mailowe autorów
oraz łącze do strony internetowej firmy. Wystarczy kliknąć w napis web info
Ilustracja 32
Okienko z informacją o programie i o autorach
Wszelkie uwagi odnośnie działania programu oraz propozycje zmian i ulepszeń prosimy
zgłaszać na adres e-mailowy :
[email protected]
Dodatek 1
Tworzenie własnych kształtów dla generatora przebiegów w Mośku
Użytkownik może zaprogramować dowolny kształt fali napędzającej wibrator i wgrać go do
generatora w Mośku.
Aby to zrobić trzeba :
1.
2.
3.
4.
utworzyć plik tekstowy o nazwie z rozszerzeniem .WVF
zapisać do niego amplitudy kolejnych punktów przebiegu
wczytać plik do programu Mosiek4
wysłać dane do Mośka w obszar przeznaczony dla przebiegów użytkownika
Format zapisu kształtu fali w pliku jest tekstowy i wygląda następująco :
1 linia - dowolny tekst określający zapisany kształt
kolejne linie - amplituda i numer punktu
Przykładowa zawartość pliku :
Pila ostra
-1.00000000000000E+0000
-9.98046875000000E-0001
-9.96093750000000E-0001
-9.94140625000000E-0001
-9.92187500000000E-0001
...
9.96093750000000E-0001
9.98046875000000E-0001
1.00000000000000E+0000
1.00000000000000E+0000
9.98043052837573E-0001
9.96086105675147E-0001
...
-9.92172211350294E-0001
-9.94129158512720E-0001
-9.96086105675147E-0001
-9.98043052837573E-0001
-1.00000000000000E+0000
0
1
2
3
4
1022
1023
1024
1025
1026
1027
2043
2044
2045
2046
2047
Amplituda jest liczbą rzeczywistą z zakresu <-1 .. +1>, a numer punktu jest podany dla
łatwiejszej orientacji w gąszczu liczb; w zasadzie można go pominąć.
Punktów ma być dokładnie 2048, bo tyle wynosi okres drgań.
Trzeba też zadbać o to, by całka z przebiegu wynosiła 0 i by amplituda ostatniego punktu była
równa lub zbliżona do amplitudy pierwszego punktu
Użytkownik może wysyłać dowolne kształty fal do obszaru przeznaczonego dla niego
( “User Wave Form” ), natomiast zmiana ustawień fabrycznych ( “Factory Wave Form “ ) wymaga
podania hasła.
Ilustracja 33
do Mośka
Wysyłanie kształtu fali
Ilustracja 34
Wymaganie podania hasła przy zmianie
ustawień fabrycznych
Hasło zmienia się codziennie i jest liczbą wyliczaną z aktualnej daty wg wzoru :
hasło = dzień + miesiąc + rok
Np. na dzień 31.10.2013 hasło jest 2054
bo 31+10+2013 = 2054