Po co nam świadectwa energetyczne

Po co nam świadectwa energetyczne
W 2002 roku kraje UE w ramach dyrektywy 2002/91/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków, wprowadziły obowiązek
sporządzania oceny energetycznej budynków. Wymóg ten pojawia się na etapie projektowania oraz
na etapie użytkowania. W prawie polskim wymagania te zostały ujęte w prawie budowlanym oraz w
rozporządzeniach: w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich
usytuowanie, w rozporządzeniu sprawie zakresu i form projektu budowlanego oraz w rozporządzeniu
w sprawie metodologii sporządzenia świadectw charakterystyki energetycznej budynku . Zatem
zgodnie z polskim prawem budowlanym obowiązek oceny energetycznej występuje na etapie
projektu budowlanego jako integralna część projektu a na etapie pozwolenia na użytkowanie
opracowuje się świadectwo charakterystyki energetycznej budynku.
Na etapie projektu opracowana projektowana charakterystyka określa projektowaną jakość
energetyczną budynku. Kupując zatem projekt np. domu jednorodzinnego można na tej podstawie
uzyskać informacje o projektowanym zużyciu energii na c.o., wentylację , ciepłą wodę a nawet
chłodzenie.
Wskaźnik energii końcowej EK
W projektowanej charakterystyce należy określić wskaźnik zużycia energii końcowej EK który zawiera
scalone informacje o planowanym zużyciu energii z uwzględnieniem sprawności instalacji c.o., c.w.u.,
wentylacji i chłodzenia. Wartość EK podawana jest również na świadectwie charakterystyki
energetycznej budynku. Wskaźnik energii końcowej EK zawieraj informacje, na podstawie, której
można określić przewidywane koszty ogrzewania budynku. Wskaźnik energii końcowej EK podawany
jest w kWh/m2rok co umożliwia porównywanie między sobą budynków pod względem
energochłonności. W tabeli 1 zamieszczono zestawienie wartości EK oraz kosztów ogrzewania na m2
powierzchni ogrzewanej budynku oraz całkowite roczne koszty ogrzewania budynku na c.o. i c.w.u.
Minimalna wartość EK dotyczy budynku APS 22 i wynosi 105,58 kWh/m2rok. Przy tym samym źródle
ciepła (kotłownia gazowa kondensacyjna) koszty ogrzewania na 1 m2 są również najniższe dla domu
APS 22 i wynoszą 1,58 zł/m2 na m-c. Ze względu na koszty eksploatacyjne w tym przypadku
najlepszym projektem jest APS 22 i taki warto wybrać.
Tabela 1. Przykładowe wartości EK dla domów z katalogu biura projektowego Archi-Projekt
projektowane
projektowane
powierzchnia
energia
koszt
koszty
typ
roczne koszty
ogrzewana
końcowa
jednostkowy ogrzewania na
typ
ogrzewania na
projektu
domu Af
EK
ciepła
c.o. i c.w.u.
ogrzewania
c.o. i c.w.u.
1 m2 na miesiąc
[m2]
[kWh/m2rok]
[zł/kW]
[zł/m2 m-c]
[zł/rok]
133,1
128,37
kotł. gaz
0,18
1,93
3075,5
APS 04
132,5
118,49
kotł. gaz
0,18
1,78
2826,0
APS 05
136,9
133,81
kotł. gaz
0,18
2,01
3297,3
APS 06
146
133,79
kotł. gaz
0,18
2,01
3516,0
APS 08
149,8
125,29
kotł. gaz
0,18
1,88
3378,3
APS 10
249,1
105,58
kotł. gaz
0,18
1,58
4734,0
APS 22
114,7
130,87
kotł. gaz
0,18
1,96
2701,9
APS 28
Wykres 1. Przewidywane koszty ogrzewania zł/m2 na miesiąc na c.o. i c.w.u. dla różnych domów
projektów typowych opracowanych przez pracownię Archi-Projekt
Archi
2,50
2,00
1,93
2,01
2,01
1,78
1,96
1,88
1,58
1,50
1,00
Serie2
0,50
0,00
APS 04
APS 05
APS 06
APS 08
APS 10
APS 22
APS 28
Przy ocenie energetycznej budynku podawany jest jednak inny wskaźnik, określający ilość
il
energii
nieodnawialnej pierwotnej jaką zużywać będzie dany budynek –EP. Wartość EP podawana
podawan jest
podobnie jak wskaźnik energii końcowej EK w kWh/m2rok i informuje o ilości energii nieodnawialnej
jaką będzie zużywał dany budynek. Za nieodnawialną energię przyjmuje się energię elektryczną
produkowaną w sposób tradycyjny w elektrociepłowni, energię uzyskaną z gazu ziemnego i płynnego,
oleju opałowego oraz wszystkich rodzajów węgla. Szczegóły w tabeli 2.
Wskaźnik nieodnawialnej energii pierwotnej EP.
Zgodnie z obowiązującym prawem budowlanym ocenę energetyczną budynku należy wykonać w
oparciu o wskaźnik nieodnawialnej energii pierwotnej EP. Przy określaniu wartości EP dla różnych
nośników energii uwzględniana jest odpowiednia waga (tabela 2), którą przyjmuje
yjmuje się w zależności od
sposobu zasilania budynku w energię.
energię Jeżeli budynek zasilany jest z różnych źródeł energii wartość EP
dla tego samego budynku może być różna. Dla budynku APS 28 zasilanego gazem wartość EP =
152,54 kWh/m2rok , a ogrzewanego energią
energią elektryczną wynosi EP=416,0 kWh/m2rok . Oznacza to,
że zużycie energii nieodnawialnej pierwotnej, tej którą tracimy bezpowrotnie w budynku
ogrzewanym energią elektryczną będzie niespełna 3 razy większe niż zużycie energii nieodnawialnej
pierwotnej w budynku
ynku ogrzewanym gazem. Jest tak dlatego, że łączna sprawność wytwarzania
energii elektrycznej oraz jej przesył wynosi około 30%. dlatego przy produkcji energii cieplnej z prądu
zużywamy znacznie więcej paliwa – energii pierwotnej nieodnawialnej. Koszty ogrzewania
ogr
też będą
ponad 2 razy większe w stosunku do budynku ogrzewanego gazem. Na wykresie 2 zamieszczono
przykładową ocenę energetyczną budynku w postaci „suwakowej”. W tabeli 3 zamieszczono oceny
budynków w oparciu o wskaźnik EP oraz porównanie z wartością
wartością graniczną EP wg warunków
technicznych z 6 listopada 2008 (WT2008). Dla budynku APS 28 wykonano porównanie oceny ze
względu na sposób zasilania. Porównanie wykonano dla zasilania z gazu, energii elektrycznej,
biomasy i z ciepłowni opalanej węglem kamiennym.
kamiennym. Ten sam budynek (APS 28) otrzymał najlepszą
ocenę przy zasilaniu z biomasy tj. np. z drewna. Jest to oczywiste, ponieważ biomasa jest energią
odnawialną dlatego zużycie nieo
odnawialnej energii pierwotnej jest najmniejsze. Jednak wartość EK ze
względu na niższą sprawność instalacji na biomasę jest wyższa i wynosi 170,13 kWg/m2rok, zatem
należy się liczyć z większym zużyciem energii. Pomimo wzrostu zużycia energii dla domu
jednorodzinnego koszty ogrzewania choć nie wiele ale będą niższe od kosztów ogrzewania
ogrzewan gazem
ziemnym.
Wykres 2. Ocena energetyczna budynku zgodnie z rozporządzeniem w sprawie zasad sporządzania
świadectw charakterystyki energetycznej budynku
Tabela 2 Wskaźnik nieodnawialnej energii pierwotnej zależny od systemu zasilania budynku i należy
przyjmować zgodnie z Rozporządzenie w sprawie metodologii sporządzania świadectw
charakterystyki energetycznej budynków
Wskaźnik nieodnawialnej energii pierwotnej
wi
Paliwa
Olej opałowy
1,1
Gaz ziemny
1,1
Propan - butan
1,1
Węgiel kamienny
1,1
Węgiel brunatny
1,1
biomasa
0,2
energia słoneczne
0
energia nieodnawialna
0,8
energia odnawialna
0,15
energia z węgla
1,3
energia z gazu lub oleju
1,2
Ogniwa fotowoltaniczna
0,7
ciepło scentralizowane z kogeneracji
Ciepło scentralizowane z ciepłowni
Energia elektryczna system PV
Energia elektryczna prod. tradycyjnie
3
Tabela 3. Zestawienie wartości EK, EP oraz podanie wartości granicznej określonej prawem WT 2008
a także koszty ogrzewania dla projektów gotowych firmy Archi-Projekt dla zasilania gazem oraz dla
budynku APS 28 zasilanych z różnych nośników energii.
typ
projektu
APS 04
APS 05
APS 06
APS 08
APS 10
APS 22
APS 28
APS 28
APS 28
APS 28
energia
końcowa
EK
[kWh/m2rok]
128,37
118,49
133,81
133,79
125,29
105,58
130,87
124,64
170,13
143,96
projektowane
koszt
koszty
jednostkowy
ogrzewania
na
typ
ciepła
c.o. i c.w.u. 1
ogrzewania
m2 na miesiąc
kotł. gaz
kotł. gaz
kotł. gaz
kotł. gaz
kotł. gaz
kotł. gaz
kotł. gaz
energia el.
biomasa
ciep. węgl.
[zł/kW]
0,18
0,18
0,18
0,18
0,18
0,18
0,18
0,4
0,11
0,16
[zł/m2 m-c]
1,93
1,78
2,01
2,01
1,88
1,58
1,96
4,15
1,56
1,92
energia
pierwotna
EP
Wartość
graniczna
określona w
prawie
WT2008
[kWh/m2rok]
145,95
135,53
152,32
152,54
142,76
121,25
152,54
416,02
36,05
180,27
[kWh/m2rok]
149,26
137,04
154,27
162,78
152,96
144,31
162,78
162,78
162,78
162,78
Charakterystyka a świadectwo energetyczne
Czym się różni projektowana charakterystyka energetyczna od świadectwa charakterystyki
energetycznej budynku? Pierwsze jest oceną energetyczną budynku wykonaną na etapie projektu,
drugie jest oceną wykonaną po zrealizowaniu inwestycji. Końcowa ocena energetyczna zamieszczona
w świadectwie obejmuje wszystkie zmiany jakie zostały wprowadzone podczas realizacji inwestycji,
zatem dopiero świadectwo charakterystyki energetycznej obejmuje rzeczywistą ocenę energetyczną
dla zrealizowanego budynku. Jednak przy zakupie gotowego projektu warto uzyskać informacje o
projektowanej wartości EK i EP i porównać wybrane projekty. Jeżeli oczekiwania pod względem
energochłonności przyszłego użytkownika są inne od proponowanych przez biuro projektowe
typowych rozwiązań można poprosić o wprowadzenie zmian w zakresie izolacji termicznej ścian,
okien… a nawet sposobu zasilania budynku lub wykorzystanie odnawialnych źródeł energii np.
kolektorów słonecznych lub pomp ciepła.
Jak wykonać poprawną ocenę
Ocenę energetyczną można wykonać za pomocą Excel samemu tworząc skomplikowane formuły
odpowiadające obowiązującemu prawu i odpowiednim normom. Można też skorzystać z dostępnych
na rynku programów komputerowych. Trudno jest wybrać ten najbardziej właściwy. Zawsze kusi
niska cena, jednak jak uczy doświadczenie tanie programy zazwyczaj stwarzają szereg
nieprzewidzianych trudności. Zazwyczaj jest brak zaawansowanych funkcji. Często zdarza się też, że
najtańsze produkty nie do końca umożliwiają poprawnie wykonanie obliczeń. Najczęściej nie oferują
właściwego serwisu a aktualizacje są płatne. Dla projektantów lub osób przygotowujących się do
sporządzania świadectw w segmencie projektów gotowych np. domów jednorodzinnych dobrze jest
aby w programie wprowadzone były już projekty budynków biur projektowych, z którymi już
współpracują.
Świadectwo energetyczne z programem
Dla biur projektowych wykonujących projektowane charakterystyki oraz dla osób zajmujących się
nadzorem budowlanym warto zainteresować się programem CERTO – ogrzewanie oraz CERTO
ogrzewanie i chłodzenie (demo dołączono do płyty). Program pozwala wykonać prawidłowo
projektowaną charakterystykę energetyczną budynku oraz świadectwo charakterystyki budynku dla
budynku i poszczególnych lokali. Obliczenia można wykonać dla dowolnego typu budynku
ogrzewanego i chłodzonego z uwzględnieniem również oświetlenia. Autorzy stworzyli kilka
specjalnie przygotowanych funkcji, które pomagają i znacznie przyspieszają wykonywanie
charakterystyk oraz świadectw. Szczególnie są one przydatne dla osób związanych z dystrybucją lub
obsługą rynku budynków powtarzalnych np. domów gotowych.
W programie CERTO zamieszczono bazę domów gotowych między innymi firmy Archi-Projekt, które
dostępne są w zarówno w wersji pełnej jak i demonstracyjnej.
Wersja demonstracyjna umożliwia wprowadzenie wszystkich danych, zmian i wykonania
przykładowych obliczeń. Wersja demo jest ograniczona czasowo i do pracy zwłaszcza w pierwszym
etapie nie jest konieczny zakup programu. Dla niezdecydowanych istnieje oferta na przygotowanie
wydruków charakterystyki lub świadectwa przygotowanego w programie w wersji demonstracyjnej.
Należy wówczas przesłać plik z obliczeniami wykonanymi w wersji demo do Dolnośląskiej Agencji
Energii oraz zlecić przygotowanie wydruku. Koszt usługi-przygotowanie wydruków jest niewielki i
można skorzystać zwłaszcza w początkowej fazie wykonywania świadectw lub charakterystyk.
Zdjęcie 1. Podgląd wyników obliczeń z programu CERTO przygotowany w wersji demo.
Automatyczne obracania budynków
Wprowadzone do programu Certo domy można modyfikować dowolnie. Niezwykle przydatną funkcją
jest możliwość automatycznego obracania każdego budynku wprowadzonego do programu. Jeżeli
lokalizacja np. domu wprowadzonego do bazy gotowych domów w konkretnym przypadku ma inne
usytuowanie względem stron świata, program umożliwia automatyczne obrócenie całego budynku
(zdjęcie. 2) dostosowując typowy projekt do nowej lokalizacji. dotyczy to również budynków
wprowadzanych indywidualnie.
Zdjęcie 2. Możliwość automatycznego obracania budynku względem stron świata
Lustrzane odbicie
Bardzo często przygotowane projekty wymagają przekształcenia przez lustrzane odbicie. W
programie Certo wprowadzono specjalną funkcję, która umożliwia automatyczne wykonanie
lustrzanego odbicia (zdjęcie 3) dla dowolnego budynku, który został wprowadzony do programu.
Zdjęcie 3. Wybór sposobu wykonania lustrzanego odbicia
Rozbudowane bazy danych
Dla ułatwienia i usprawnienia pracy zamieszczono w programie CERTO szereg danych znanych
producentów. W bazie materiałowej zamieszczono między innymi dane o produktach: Ursy,
Austrotherm, Termoorganiki, Xell (Ytong i Silka), Rockwool, Viessmann, De Dietrich, HDG Bavaria,
Metalerg, Rekuperatory, Sun Energy… Baza ta jest sukcesywnie aktualizowana a aktualizacja
programu realizowana jest automatycznie przez internet przy uruchomieniu programu.
Współpraca z plikami graficznymi
Dodatkową pomocą jest możliwość wykorzystania plików graficznych (w formacie JPG, PDF, BMP i
innych) i wprowadzenie danych do programu (wymiary, powierzchnie) bezpośrednio z rysunku w
wersji elektronicznej. Rysunek staje się zbiorem danych i jednocześnie nawigacją do wprowadzania
danych do programu.
Zdjęcie 4. Wykorzystanie rysunków do wprowadzania danych
CERTO - najlepszy program na rynku
Zdaniem wielu użytkowników CERTO posiada wiele pomocnych funkcji umożliwiających prawidłowe
wykonanie projektowanej charakterystyki energetycznej i świadectwa charakterystyki energetycznej
zarówno dla budynków ogrzewanych i chłodzonych. Rozbudowane bazy produktów renomowanych
producentów materiałów budowlanych oraz instalacyjnych pozwala wykonać nawet nietypowe
obliczenie bez koniczności szukania danych o produktach w Internecie. Certo jest jedynym
programem umożliwiającym wykonanie obliczeń z uwzględnieniem przerw w ogrzewaniu i
chłodzeniu. Posiada rekomendacje Narodowej Agencji Energii i Środowiska. Zdaniem wielu
ekspertów to najlepszy program na rynku.