Oko Świata

Oko
podróże inwestycyjne
Investment trips
Udając się do Turcji, często odwiedza się najbardziej znane regiony. Warto
jednak uwzględnić w swoich wojażach miasto, które przez ludność lokalną
zwane jest sercem Turcji, czyli Stambuł. / When in Turkey, people visit the most
well-known regions. But it is also worth including Istanbul in your itinerary –
the city that most Turks consider to be the heart of the country.
świata
Eye of the World
Tekst/by:
Stambuł, czy kiedyś Bizancjum, Nowy Rzym albo Konstantynopol,
to wyjątkowe miasto leżące na styku dwóch kontynentów,
a umowną granicą dzielącą je na część europejską i azjatycką jest
cieśnina Bosfor. To „oko świata” było niegdyś stolicą dwóch wielkich imperiów i centrum cywilizacji chrześcijaństwa wschodniego i islamu. Dziś to miasto jest ważne również z ekonomicznego
punktu widzenia, bowiem generuje ok. 40 proc. PKB Turcji.
W Stambule doskonale widoczne są charakterystyczne cechy tureckiej gospodarki, czyli orientacja na konsumpcję wewnętrzną
oraz czerpanie korzyści z młodej i licznej populacji.
W mieście tym mieszka ponad 13,5 mln osób, czyli ok. 18 proc.
ogólnej liczby ludności Turcji, która sięga blisko 75 mln. Czyni to
z Turcji 17. najludniejszy kraj świata. Dodatkowo mediana wieku
jest mniejsza niż 30, a 24 mln osób z całej populacji to siła robocza
(czwarta największa w Europie). To powoduje, że młoda oraz liczna populacja to jedna z największych zalet Turcji.
Charakterystyczną cechą tureckiego społeczeństwa jest skłonność
do wydatków – stopa oszczędności sięga tylko 13 proc. PKB, a na
przykład u oszczędnych Niemców wynosi blisko 22 proc. O rosnącej konsumpcji świadczą np. dane odnoszące się do użytkowników
Udając się do Turcji często odwiedza się
najbardziej znane regiony, takie jak
wybrzeże Morza Egejskiego czy Turecką
Riwierę. Warto jednak w swoich wojażach
uwzględnić miasto, które przez ludność
lokalną zwane jest sercem Turcji, czyli
Stambuł. / When in Turkey, people visit the
most well-known regions, such as the
Aegean Coastline or the Turkish Riviera.
But it is also worth including Istanbul
on your itinerary – the city that
most Turks consider to be the
heart of the country.
Aleksander Jawień*
Widok na meczet Yeni z mostu Galata.
View of the Yeni Mosque from the Galata bridge.
34
© Wojciech Franus, Corbis, Bew, M.P.,Forum
aTekst/by:
Aleksander Jawień*
Istanbul, previously known as Byzantium, New Rome and
Constantinople, is an exceptional city sprawling across two
continents, with the conventional border marked by the
Bosphorus river, which splits the city into European and Asian
parts. The “eye of the world” was once the capital of two great
empires and the centre of Eastern Christianity and Islam. The city
is also significant from an economic standpoint, generating
approximately 40% of Turkey’s GDP. Istanbul also well exemplifies
distinctive features of the Turkish economy, with its fondness for
internal consumption driven by a largely younger population.
The city is inhabited by over 13.5 million people, who make up
about 18% of Turkey’s overall population of 75 million, which
makes it the 17th most populous country in the world. In
addition, the average age in Turkey is less than 30, with 24 million
of the total population constituting the country’s workforce,
making them undoubtedly one of its best assets.
Modern Turkish society is inclined toward spending – its internal
savings rate amounts to only 13% of its GDP, as compared to the
German rate of 22%. Growing consumption is exemplified by,
among other things, recent data on Internet and GSM mobile
35
podróże inwestycyjne
Investment trips
Na przekąskę kanapki ze świeżo złowioną rybą.
Sandwiches with freshly caught fish are a popular snack.
Kawa po turecku uchodzi
za najlepszą na świecie.
Turkish coffee is said to be
the best in the world.
?
czy
wiesz, że...
Did you
know...
36
network users. In 2002 the figures were 4 million and 23 million
respectively, but in 2010 the figures went up to 35 million and
62 million respectively. Shopping is frequently paid for with
credit cards, which should not come as a surprise given that the
Turkish core interest rate is 5.75% – and it continues to remain
low, despite inflation of 8.28% in May.
Increased consumption can be observed on a macro scale as
well. Turkey is continuously reporting a considerable current
Turcja w liczbach / Turkey in figures
– Wzrost PKB 8,5% r/r (2011) / GDP growth8.5% y/ y 2011
– Podstawowa stopa procentowa 5,75% (2012) / Main interest
rate 5.75% 2012
– Inflacja (CPI) 10,45% (2011) / Inflation (CPI) 10.45% 2011
– Stopa bezrobocia 9,8% (2011) / Unemployment rate 9.8% 2011
– Liczba spółek giełdowych ok. 63 (2012) / Number of listed companies
approx. 63 2012
– Waluta turecka lira; 1 TRY = 1,90 PLN (2012) / Currency Turkish lira
(1TRY = 0.45 EUR) 2012
– Populacja 79,7 mln (2012) / Population 79.7 m 2012
– Wartość rezerw (ze złotem) 96,05 mld dol. (2011) / Reserve value
(inc. gold) USD 96.05 bln USD 2011
– Mediana wieku 28,5 (2011) / Median age 28.5 2011
– PKB na mieszkańca (PPP) / GDP per capita (PPP)
Turcja – 14 600 USD / Turkey – USD 14,600
Polska – 20 100 USD / Poland – USD 20,100
© AGE/EAST NEWS, AY TUNC AKAD / PANOS / EK PICTURES, na poprzednich stronach/previous pages: sime/free
Gospodarka Tunezji jest bardzo
zależna od wpływów z turystyki.
Tunisian economy is highly dependent
on tourism receipts.
internetu i sieci GSM – w roku 2002 były to odpowiednio 4 i 23 mln
osób. W 2010 r. (8 lat później) liczby te wzrosły do 35 i 62 mln. Zakupy często realizowane są na kredyt, co nie powinno dziwić, jeśli
weźmie się pod uwagę fakt, że główna stopa procentowa w Turcji
wynosi 5,75 proc. (ciągle pozostaje niska pomimo wzrostu inflacji
w maju o 8,28 proc. r/r).
Wzmożoną konsumpcję widać również w skali makro – Turcja
konsekwentnie notuje bardzo duży deficyt na rachunku obrotów
bieżących, czyli import znacznie przewyższa eksport. Skala tego
zjawiska jest bardzo duża, w ubiegłym roku deficyt ten sięgnął
ponad 10 proc. PKB, a nominalnie aż 77 mld dol. (drugi na świecie
po amerykańskim). Główną przyczyną takiego stanu rzeczy jest
brak surowców energetycznych. Kupno energii odpowiada za blisko dwie trzecie deficytu, bowiem 90 proc. zapotrzebowania
energetycznego jest zaspokajane z importu. Gdyby wyłączyć tę
pozycję z rachunku, to deficyt praktycznie spadłby do zera.
Mimo że eksport nie jest kołem zamachowym gospodarki (odpowiada za mniej niż 20 proc. PKB, gdy w tym samym czasie konsumpcja prywatna jest odpowiedzialna za blisko 54 proc. produktu krajowego), Turcja jest wiodącym w Europie producentem
telewizorów, nawozów i tekstyliów oraz drugim największym
wytwórcą sprzętu AGD (jedną z najbardziej znanych tureckich
marek jest należącą do Koç Holding firma Beko). Ponadto jest największym w Europie dostarczycielem cementu i trzecim na świecie eksporterem telewizorów. Kraj ten stanowi również swoistą
bazę produkcyjną dla największych firm działających w sektorze
automotive, bowiem rocznie Turcja jest w stanie wyprodukować
ponad 1,1 mln samochodów (z czego tylko 54 proc. jest eksportoaccount deficit, as imports exceed exports to a greater extent.
wanych, reszta znajduje nabywców w kraju).
This is a serious problem for the country, which reported a deficit
Kolejną cechą tureckiej gospodarki jest czerpanie dużych wpłyamounting to over 10% of its GDP, or 777 billion USD last year
wów z turystyki i położenia geograficznego. Turcja zapewnia tu(placing it second after the US). The main reason for the Turkish
rystom nie tylko możliwość biernego wypoczynku, ale przyciąga
deficit is a lack of energy resources. Their energy purchases
również licznymi zabytkami. Tylko w samym Stambule znajduje
account for nearly 2/3 of the deficit, with 90% of energy demand
się słynny kościół Mądrości Bożej (wybudowany w VI w., czwarty
satisfied by imports. If this item were deleted from the balance,
co do wielkości kościół z tak wielką zathe deficit would drop to nearly zero.
mkniętą przestrzenią), otoczony sześcioma
On top of that, exports are far from being the
minaretami Błękitny Meczet (w czasie kieflywheel of the economy, corresponding to
dy powstawał, jedyny meczet otoczony
less than 20% of the GDP, where private
sześcioma minaretami znajdował się
consumption accounts for nearly 54%. Turkey
w Mekce) i Wielki Bazar, czyli rozciągnięty
is the leading European manufacturer of
na 61 ulicach zespół 3 tys. sklepów, który
television sets, fertilisers and textiles, and the
Turcja to największy w Europie producent
daje zatrudnienie ok. 25 tys. osób.
second largest producer of home appliances
telewizorów? W skali świata ten kraj zajmuje
Dodatkowo kraj ten leży na styku ważnych
(one of the best-known Turkish brands is
trzecie miejsce w ich eksporcie. / Turkey is the
largest producer of televisions in Europe, and ranks
rynków energetycznych (graniczy z IraBEKO, which is part of Koc Holdings).
third in the world among all television set exporters.
nem, Irakiem, Azerbejdżanem, ma dostęp
Moreover, Turkey is the largest European
do Morza Śródziemnego i Czarnego). Kosupplier of cement and the third largest
rzystne położenie, w połączeniu ze stabilexporter of television sets. The country serves
nością polityczną i ogromnym rynkiem wewnętrznym, sprawia,
as a production base for many automotive giants and is capable
że międzynarodowe korporacje wykorzystują Turcję jako ważny
of producing over 1.1 million cars annually, of which only 54% are
port przesyłowy.
exported.
Na sam koniec warto zauważyć, że ostatnio agencja ratingowa
Two healthy features of the Turkish economy are the high
Moody’s podniosła rating Turcji do poziomu Ba1 (jeden poziom
proceeds generated from tourism, and the country’s geographic
poniżej inwestycyjnego). Argumentacja stojąca za tą decyzją to
location. Turkey offers tourists an excellent environment for rest
znacząca poprawa finansów publicznych (dług publiczny do PKB
and relaxation, populated with a host of monuments and
to ok. 39 proc., czyli podobnie jak w Szwecji, Rosji czy Czechach)
interesting sites. Istanbul is the home of the legendary Hagia
i podejmowanie działań zmierzających do obniżenia deficytu na
Sophia mosque (erected in the 6th century, its the fourth largest
church with such a large enclosed space), the Blue Mosque,
rachunku obrotów bieżących (oczekuje się, że w tym roku sięgnie
surrounded by its six distinctive minarets (at the time it was
on 8 proc. PKB). Dodatkowo według przewidywań Międzynarodoconstructed, it was the only six-minaret mosque in Mecca), and
wego Funduszu Walutowego wzrost PKB w 2012 r. ma wynieść
REKLAMA
37
podróże inwestycyjne
Investment trips
the Grand Bazaar, a street market of 3,000 shops sprawling across
61 streets which gives jobs to 25,000 people. Furthermore, the
country is located at the junction of several important energy
markets (bordering with Iran, Iraq and Azerbaijan, and having
access to the Mediterranean and the Black Sea). This favourable
location, together with the country’s political stability and
enormous internal market, make Turkey a significant transit point
for many international corporations. Recently, Moody’s raised
Turkey’s rating to Ba1 (one level below investment level). The
argument behind the raise was their significant improvement in
public finance (public debt relative to GDP is approx. 39%, which
Turcja ma wszelkie predyspozycje,
by umocnić się na pozycji
najważniejszego gospodarczo
punktu w regionie.
Turkey is well predisposed to
strengthening its position
as the most important player
in the region.
Słynny meczet Hagia Sophia w Stambule.
Famous Hagia Sophia Mosque in Istanbul.
2,3 proc., a nasi partnerzy, z którymi spotkaliśmy się w Stambule,
szacują wzrost PKB na 3–3,5 proc.
Przekonamy się później, czy oczekiwania te zostaną spełnione.
Trwający kryzys w strefie euro może mieć negatywny wpływ na
turecką gospodarkę. Jednakże kraj ten ma wszelkie predyspozycje, by umocnić się na pozycji najważniejszego punktu w regionie. Dodatkowo jego położenie może pozwolić mu na spełnienie
funkcji swoistego łącznika pomiędzy Europą a rozwijającymi się
państwami leżącymi na Bliskim Wschodzie, co powinno dodatkowo korzystnie przełożyć się na rozwój tureckiej gospodarki. ☐
is similar to Sweden, Russia or the Czech Republic’s), and the
undertaking of actions aimed at decreasing the current account
deficit, which is expected to reach 8% GDP this year. In addition,
according to forecasts by the International Monetary Fund, the
GDP might reach 2.3%, and our partners in Istanbul even
estimate an increase of 3.5%.
We will see later in the year whether they were right. Even if the
ongoing crisis in the Euro zone negatively affects the Turkish
economy, the country is well predisposed to strengthening its
position as the most important player in the region. Its location
helps it operate as a go-between between Europe and the
developing countries in the Middle East, which should translate
into further development of the Turkish economy. ☐
– autor jest prezesem Investment Fund Managers SA, www.ifmpl.com, firmy inwestycyjnej zarządzającej majątkiem osób
prywatnych przy założeniu globalnego podejścia. Powyższy materiał powstał w wyniku podróży inwestycyjnej do centrum
inwestycyjnego w Stambule w Turcji w lipcu br. Jeśli chcesz śledzić kolejne podróże inwestycyjne IFM, zeskanuj smartfonem
kod CR. / The author is the president of Investment Fund Managers SA (www.ifmpl.com), an investment company managing
the assets of private investors with a global approach. The above article was written after a visit to the investment centre in
Dubai in the United Arab Emirates. If you would like to read about other investment trips of the IFM scan the CR code on the
right with your smartphone.
38
© PETER RIGAUD/LAIF/EK PICTURES.
*Aleksander Jawień