Dylematy bezpieczeństwa energetycznego Polski a polityka

Zeszyt Naukowy nr 9
„Prace z zakresu nauk społecznych”
WSEiP Kielce 2008
Paweł Soroka
Dylematy bezpieczeństwa energetycznego
Polski a polityka energetyczna Unii Europejskie
Streszczenie
Aktualny stan bezpieczeństwa energetycznego w poszczególnych sektorach polskiej energetyki jest zróżnicowany.
W elektroenergetyce, opartej na własnych zasobach węgla kamiennego i brunatnego, oraz w ciepłownictwie, Polska jest
samowystarczalna. W sektorze gazu, a zwłaszcza w sektorze paliw płynnych, w znacznej mierze uzależniona jest od importu, głównie z Rosji. Nasz kraj posiada duże rozpoznane zasoby energii odnawialnych, lecz ich wykorzystanie jak dotąd
jest niewielkie.
W oparciu o bilans paliwowo-energetyczny konieczne jest wypracowanie długofalowej strategii energetycznej dla Polski, uwzględniającej rosnące potrzeby odbiorców indywidualnych oraz przemysłowych i zapewniającej bezpieczeństwo
energetyczne. Pożądany i możliwy jest polski model energetyki o strukturze ekorozwoju, o stosunkowo dużym stopniu
samowystarczalności, polegający na utrzymaniu znacznego wydobycia i przeróbki węgla w oparciu o czyste technologie,
zwiększeniu wydobycia gazu z zasobów krajowych i znacznie większym niż dotąd wykorzystaniu odnawialnych źródeł
energii, zwłaszcza geotermalnych. Tym bardziej, że zwiększony udział energii odnawialnych w bilansie energetycznym
państw członkowskich popiera Unia Europejska. Rozważa się także budowę elektrowni jądrowych.
Dochodzenie do takiego modelu energetyki będzie długim i trudnym procesem. W okresie przejściowym niezbędne
będzie podejmowanie działań zabezpieczających bezpieczeństwo energetyczne Polski w zakresie niezakłóconych dostaw
tradycyjnych nośników energii, czyli gazu i ropy naftowej poprzez ich dywersyfikację za pomocą nowych rurociągów i –
w przypadku importu gazu – poprzez budowę gazoportu LNG, a także poprzez gromadzenie rezerw strategicznych dzięki
rozbudowie magazynów paliw i podziemnych zbiorników gazu. Zagrożeniem bezpieczeństwa energetycznego Polski może
być budowa Gazociągu Północnego biegnącego z Rosji do Niemiec po dnie Bałtyku, który naruszy tranzytowe interesy
Polski oraz Ukrainy i Białorusi, a jednocześnie stworzy dla Rosji możliwość ewentualnego przerwania dostaw gazu gazociągiem jamalskim przebiegającym przez Białoruś i Polskę do Europy Zachodniej.
W warunkach członkostwa w Unii Europejskiej kwestie bezpieczeństwa energetycznego Polski powinny być realizowane w powiązaniu z polityką energetyczną Unii, której początek dał Traktat z Maastricht. Jej głównym celem jest ustanowienie wspólnego rynku energetycznego poprzez stopniowe usuwanie barier w przepływie energii między państwami
oraz tworzenie łączników za pomocą transgranicznych sieci przesyłowych i rurociągów. Polityka energetyczna UE zakłada
koordynowanie działań w wymiarze zewnętrznym i solidarne współdziałanie w razie kryzysów. W praktyce solidarność ta,
która jest w interesie takich państw jak Polska, pozostaje często w sferze deklaracji, ponieważ Rosja dąży do rozwijania bilateralnych stosunków z krajami Unii Europejskiej w sprawach energetycznych. Tym dążeniom Rosji poddają się niektóre
państwa UE.
Summary
The current state of energy security of Polish power engineering is different for particular sectors. In the electrical power
engineering – based on our own hard and brown coal resources – as well as in the heat engineering, Poland is self-sufficient.
In the gas sector though, and in particular in the liquid propellant sector, the country largely depends on import, mostly
from Russia. Poland possesses large resources of renewable energy; which however, have, so far, been exploited only on
a small scale.
It is necessary to elaborate a long lasting energy strategy for Poland based on energy and fuel balance: a strategy which
would respond to the growing needs of individual and industry consumers and which could ensure the country’s energy
security. It is both desired and realistic for Poland to accomplish a model which is based on the sustainable development and
relative self-sufficiency, and which aims at maintaining intensive coal extraction and treatment using clean technologies, as
well as at developing the exploitation of native gas resources combined with extended use of renewable energy sources, in
particular the geothermal ones. The latter is particularly advisable, because energy balance employing an extended use of
renewable resources is supported by the European Union as the optimal solution for its member countries. Another option
considered is to build nuclear power-plants.
Implementing such a model will be a long and difficult process. Thus, during the transition period it will be necessary to
undertake measures which would ensure Polish energy security, in particular as regards undisturbed supplies of traditional
energy carriers, i.e. gas and oil. The measures should focus on diversifying the supplies by means of new pipelines, and –
in case of gas supplies – by the LNG gas terminal, as well as by building underground gas holders and fuel repositories,
where strategic reserve stocks could be stored. What may pose a threat to the Polish energy security is the construction of
the Northern Gas Pipeline from Russia to Germany through the Baltic Sea, as it may affect the interests of Poland, Ukraine,
and Belarus; it may also enable Russia to suspend gas supplies transferred via the Yamal-Europe Pipeline, running through
Poland and Belarus to the Western Europe.
Poland, being an EU member, should implement its energy security measures in accordance with the Union’s energy
policy, initiated by the Maastricht Treaty. The main objective of this policy is to establish a common energy market by
gradual removal of barriers hindering free energy transfer between member countries, as well as strengthening ties by the
construction of transboundary mains and pipeline networks. The basic assumption of the European Union’s energy policy
is to coordinate operations concerning the foreign policy and to display solidary cooperation in crisis situations. In practice
though, the solidarity – beneficial for countries such as Poland – is often merely declaratory, because Russia, in the field
of energy issues, aims at building up bilateral relations with individual EU countries. Some of them seem to be lenient to
Russia’s policy.