Fenomen słowa Jana Pawła II s. 4 W rachunku ekonomicznym nie

Transkrypt

Kronika
Mazowiecka
NR 4 (134) 2014 ROK / ISSN 1730 – 749X
Pismo Samorządu
Województwa
Mazowieckiego
Fenomen słowa Jana Pawła II s. 4
W rachunku ekonomicznym
nie ma emocji – rozmowa
z prof. Krzysztofem Opolskim s. 8
Na weekend szlakiem
mazowieckich skarbów s. 34
spis treści
Temat miesiąca
Fenomen słowa Jana Pawła II
Kultura słowa Jana Pawła II sięga źródłowo czasów jego nauki w ojczyźnie,
gdzie dorastał w miłości i szacunku dla myśli polskich twórców, poetów,
pisarzy, ale też całego środowiska artystycznego. W dużym stopniu Karola
Wojtyłę kształtowała literatura piękna, zwłaszcza dramatyczna: dzieła Sofoklesa, Szekspira, Moliera, Mickiewicza, Słowackiego, Norwida, Wyspiańskiego. Jak nikt inny potrafił posługiwać się słowem. Swój autorytet zbudował nie tyle poprzez godność jaką pełnił w Kościele, ale dzięki temu, w jaki
sposób komunikował się z ludźmi, jakie treści przekazywał.
warto wiedzieć
2
Życzenia
3
rozwój regionalny
List Marszałka
Wspólnie zdecydujmy, kto
będzie nas reprezentował
w strukturach unijnych
Reguła zabierania bogatszym
w sposób bezkrytyczny
przekłada się na to, że wszyscy
będą biedniejsi
Obrady Sejmiku
Województwa Mazowieckiego
XXXVIII sesja. 17 marca
XXXXIX sesja. 7 kwietnia
Słowa papieskie często
poparte były czytelnymi
gestami: wzniesieniem rąk,
przytuleniem, uśmiechem...
10
W rachunku
ekonomicznym nie ma
emocji
Sesje
Fenomen słowa Jana
Pawła II
Po drugiej zwycięskiej walce
„Kolka” otrzymał propozycję
boksowania zawodowego na
amerykańskich ringach
8
18
4
Czy wiesz, że…
20
W komisjach
22
Plan zagospodarowania
województwa
Nasze drogi
Inwazja kormoranów
Wydawca: Urząd Marszałkowski
Województwa Mazowieckiego w Warszawie,
ul. Jagiellońska 26, 03-719 Warszawa
Miejsce redakcji: Wydział Komunikacji Zewnętrznej
w Kancelarii Marszałka
tel. 22 590 77 92, 22 590 77 54; faks 22 590 77 59
e-mail: [email protected]
zdrowie
Podstępne Hashimoto
Choroba Hashimoto to
mało znana, a zarazem
najczęściej spotykana choroba
autoimmunizacyjna. Różne
źródła podają, że zapada
na nią około 10–12 proc.
populacji
Kierownik wydania: Dorota Matlakiewicz-Papis
Redaguje zespół w składzie: redaktor naczelna –
Iwona Dybowska; redaktorzy – Agnieszka Bogucka,
Justyna Michniewicz, Urszula Sabak-Gąska
Stale współpracują: pracownicy departamentów
i delegatur UMWM oraz wojewódzkich samorządowych
jednostek organizacyjnych
11
JESSICA
Płocka inwestycja poprawi
warunki pracy i podniesie
standard obsługi pasażera
dodatek specjalny
6
Wydzielenie
Warszawy z Mazowsza
– szansa czy
niebezpieczeństwo?
Nowe województwo
czy odrębne jednostki
statystyczne? Dodatkowe
podziały mają sens?
12
Inwestycje na
Mazowszu
Na Mazowszu nad
propozycjami zmian
w ustawie pracują
najwybitniejsi eksperci w kraju
16
„Janosikowe” nie
przystaje do
gospodarki rynkowej
Mazowsze poniosło przecież
większe szkody niż tyko
wpłata „janosikowego”. Chodzi
o koszty zaciągania kredytów,
odsetki…
ekologia
23
Kluczowym problemem jest
konieczność pogodzenia
szybkiego tempa rozwoju
stolicy z potrzebą
zwiększenia spójności całego
województwa
Jak wykorzystywać energię
w mieście przy jednoczesnej
ochronie środowiska?
Odpowiedzią są „Smart Cities”,
czyli inteligentne miasta
Smart Cities – miasta
dla klimatu
Projekt layoutu i skład: Krzysztof Bolek,
Taka Paka Project & Design Group – Halina Ostaszewska
Druk: Drukarnia Wydawnicza „Trans‑Druk”, Golina
Na okładce: Fot. arch. Prowincjonalnej Oficyny
Wydawniczej
Nakład: 12 500 egz.
Co z „janosikowym” po
wyroku TK?
z prac samorządu
I-IV
Innowacyjne
Mazowsze
7
Samorząd Województwa Mazowieckiego
i „Kronika Mazowiecka” w Internecie:
www.mazovia.pl
Redakcja zastrzega sobie możliwość skracania,
adiustacji tekstów oraz zmiany ich tytułów.
Za wypowiedzi publikowane na łamach „Kroniki
Mazowieckiej” redakcja nie ponosi odpowiedzialności.
Fot. arch. Prowincjonalnej Oficyny Wydawniczej
24
Dla lepszej ochrony
wód
Stan wód powierzchniowych
na terenie województwa
mazowieckiego nadal nie jest
zadowalający. Czas to zmienić
współpraca
25
Łatwiejsza zbiórka
publiczna
SMS-y i przelewy na konto to
nie zbiórka publiczna!
32
Zagłosuj na zespół
pałacowo‑parkowy
w Sannikach nominowany
do nagrody Top Inwestycje
Komunalne
Nie ma zakazu
wędzenia
Kwestią nadrzędną
jest zapewnienie,
aby produkowana w Polsce
żywność była zdrowa
39
kultura
Kulturalne Mazowsze
Zmiany na kolei
Okrągły jubileusz członkostwa
Polski w unijnych
strukturach to świetna
okazja do podsumowań oraz
świętowania. Co zatem czeka
nas w najbliższych dniach?
Głosujmy na Sanniki!
Już jest! Pierwsza
mobilna aplikacja
Samorządu Województwa
Mazowieckiego!
28
To już 10 lat!
33
Odkryj Mazowsze
z paszportem
turystycznym
38
26
42
Książki z mazowieckiej
półki
Prześledzimy w fotografiach
ścieżki życia Jana Pawła II, jak
również dowiemy się, jaką
rolę odgrywa rodzina we
współczesnym świecie
Poprawki dotyczące
liberalizacji regionalnych
przewozów pasażerskich będą
obowiązywały dopiero od
grudnia 2019 r.
34
Na weekend szlakiem
mazowieckich
skarbów
Co zrobić, by zainteresować
mieszkańców swoją okolicą,
a do tego przyciągnąć
turystów?
w skrócie
43
W skrócie
36
rolnictwo
eKSpresOWy przegląd
wydarzeń
Czas, by przedstawić
świąteczne wydarzenia i plany
konkursowe mazowieckiej
KSOW
44
29
turystyka
Piastowscy Krzyżacy
Odbudowa zamku w Liwie
rozpoczęła się w latach
II wojny światowej, dzięki
odważnej akcji podjętej przez
polskiego archeologa – Otto
Warpechowskiego
37
Strona sołtysa
Zapraszamy na bezpłatne
szkolenie
folklor
Tropem jednej
z najstarszych sztuk
Haft należy do
najpiękniejszych sposobów
zdobienia tkanin. Za jego
pomocą można stworzyć
niezwykłe dzieła sztuki
KRONIKA MAZOWIECKA NR 4 (134) 2014 ROK
1
Z okazji Świąt Wielkiej Nocy,
życzymy Mieszkańcom Mazowsza
wszelkiej pomyślności, zdrowia oraz pogody ducha.
Niech ten czas świętowania, będący symbolem
odradzającego się życia,
przepełni Państwa optymizmem i radością.
Przewodniczący Sejmiku
Ludwik Rakowski
Marszałek
Adam Struzik
Fot. arch. Muzeum Sportu i Turystyki w Warszawie
czy wiesz, że…
Dwieście szesnaście zwycięstw…
…i dwadzieścia dwie porażki – tak wygląda sportowy bilans przedwojennej gwiazdy polskiego boksu, Antoniego Kolczyńskiego, podopiecznego legendarnego
„Papy” Stamma.
Wieś Zdunowo, gmina Załuski, powiat płoński.
To właśnie tam, 25 sierpnia 1917 r. urodził się
przyszły mistrz. Po skończeniu szkoły podstawowej Antek wyruszył do Warszawy i przez
kilka lat zarabiał na życie jako „majdaniarz”,
czyli rozwoziciel gazet. Wtedy też oczarował
go świat sportu. Na początku „Kolka”, bo tak
nazywali go koledzy, interesował się bieganiem. Jednak dobre warunki fizyczne (174 cm
wzrostu, 70 kg wagi), doskonały refleks i szybkość sprawiły, że świetnie odnalazł się w boksie.
Jako 17–latek wygrał „Pierwszy Krok Bokserski”,
turniej dla początkujących pięściarzy, a 3 lata
później był już wicemistrzem kraju w wadze
półśredniej. W 1937 r. Feliks Stamm powołał
młodego pięściarza do kadry narodowej. Chło-
„
pak zadebiutował w meczu przeciwko Norwegii i był to debiut w wielkim stylu: w drugiej
rundzie pokonał przeciwnika przez nokaut
techniczny. Kariera Kolczyńskiego nabrała
rozpędu – w samym tylko 1938 r., jedna po
drugiej, wygrywał walki z całą europejską czołówką bokserską. Ta zwycięska passa zapewniła mu miejsce w składzie reprezentacji Starego
Kontynentu w meczu przeciwko Stanom Zjednoczonym. Rywalem „Kolki” miał być niepokonany Jim O’Malley, zwany „królem nokautu”.
O tym, jaki poziom reprezentował ten amerykański champion irlandzkiego pochodzenia,
najlepiej świadczy fakt, że za ewentualne zwycięstwo Polaka bukmacherzy płacili 1:10!
W swoich wspomnieniach Feliks Stamm przywołuje tamte emocje:
„Gong! Kolczyński błyskawicznie zbliża się do
przeciwnika i uderza
z lewej w żołądek. Dostrzegam lekki grymas
na twarzy Irlandczyka.
Kolczyński, jak ułożyliśmy, czyni zwód i trafia
prawym w szczękę. Widzę teraz wyraźnie, jak
O’Malley zatacza się,
a jego oczy stają się
błędne. Opuszcza na
moment zasłonę. Ten
ułamek sekundy wystar-
„
czył. Potężny lewy sierp Kolczyńskiego dosięga
szczęki Irlandczyka. Wśród ogłuszającego ryku
publiczności O’Malley pada na deski. Sędzia
doliczył do »siedmiu«. Jankes z trudem wstaje, ale lewy sierp »Kolki« ponownie ścina go
z nóg. Już pięć razy Amerykanin zapoznał się
z deskami, jest zupełnie nieprzytomny, a jednak
sędzia jeszcze nie przerywa walki. (…) Kolczyński koncentruje uwagę. Wyczuwam, że zaraz
nastąpi »cios łaski«. Uderza… Irlandczyk pada
na wznak. Sędzia doliczył tylko do »trzech« i zorientowawszy się, że nie ma co liczyć do »dziewięciu« – krzyknął »out!«. O’Malley został wyniesiony z ringu”1. Potwierdzeniem niezwykłej
formy polskiego pięściarza był tytuł mistrza Europy wywalczony w kwietniu 1939 r. w Dublinie.
Kilka miesięcy później w życie milionów ludzi wdarła się II wojna światowa. Kolczyński
został wywieziony na roboty do Niemiec, ale
w 1945 r. wrócił do kraju. Późniejsze losy pięściarza są naznaczone traumą wojny. Już nigdy
nie wrócił do dawnej formy. Jednak talent,
doświadczenie, tzw. rutyna ringowa i ambicja
pozwoliły mu jeszcze przez kilka lat odnosić
sukcesy w boksie. Kilkukrotnie zdobywał tytuł
mistrza Polski w wadze średniej, ostatni raz
w 1951 r. Rok później zakończył karierę sportową. Zmarł nagle w czerwcu 1964 r.
Opracowała Agnieszka Bogucka
„Pamiętnik Feliksa Stamma” w opracowaniu Kazimierza Gryżewskiego, Sport i Turystyka, 1965 r.
1
3
Fot. arch. Prowincjonalnej Oficyny Wydawniczej
temat miesiąca
Fenomen słowa Jana Pawła II
Był bez wątpienia osobowością wyjątkową, którą kształtowała wiara w Boga, życzliwość dla każdego człowieka, ale również umiłowanie dobra. To wszystko sprawiło,
że spotkania z nim, jego słowa nie tylko zapadały w pamięć, ale dodawały sił i motywacji do działania. Rzesze wiernych oczekujących na audiencje – czy to na placu
św. Piotra, czy podczas pielgrzymek – pokazują, jak wielki dar posiadał papież–Polak.
Kultura słowa Jana Pawła II sięga źródłowo
czasów jego nauki w ojczyźnie, gdzie dorastał w miłości i szacunku dla myśli polskich
twórców, poetów, pisarzy, ale też całego środowiska artystycznego. W dużym stopniu
Karola Wojtyłę kształtowała literatura piękna, zwłaszcza dramatyczna: dzieła Sofoklesa,
Szekspira, Moliera, Mickiewicza, Słowackiego,
Norwida, Wyspiańskiego. Teatr był dla niego
4
źródłem słowa żywego, a dzieła malarstwa,
rzeźby, architektury czy muzyczne, nauczycielami osobowej wrażliwości. Sam jako poeta
i dramaturg był bardzo wrażliwy. Nazywany
był papieżem artystów oraz człowiekiem
kultury, która była dla papieża silnie związana z wiarą. W kaplicy nie tylko się modlił, ale
szukał natchnienia do pisania książek, homilii,
przemówień.
Słowo w dialogu
Specyfiką papieskiego słowa wydaje się być jego sposób komunikowania się z wiernymi. Charakterystyczna dla papieża, począwszy od czasów krakowskich, była niebywała wręcz jedność
ze słuchaczami. Mówił tak, aby trafiając do ludzi,
nawiązać z nimi dialog. Znamienne jest spotkanie arcybiskupa krakowskiego ks. Karola Wojtyły z wiernymi w Nowej Hucie 18 maja 1969 r.
temat miesiąca
Głosząc kazanie, poprosił, by wierni powtórzyli
za nim słowa „W tym znaku zwyciężajmy!”. Posłuszni wezwaniu zawtórowali, ożywiając w ten
sposób jego słowo w swoich sercach. W czasie
uroczystości rozpoczęcia pontyfikatu w Rzymie,
papież zwrócił się do pielgrzymów z Polski. Po
raz pierwszy ze Stolicy Piotrowej popłynęły
słowa: „Proszę was! Bądźcie ze mną! Na Jasnej
Górze i wszędzie! Nie przestawajcie być z Papieżem, który dziś prosi słowami poety »Matko
Boska, co Jasnej bronisz Częstochowy i w Ostrej
świecisz Bramie!«”1.
Gesty papieskie2
Papież przemawiał do ludzi nie samym słowem, ale intonacją głosu, zawieszeniem, akcentem. Narzędziem komunikacji były także
znaki i gesty. Jednym z nich jest papieska modlitwa w ciszy, która wskazuje na zanurzenie
się w kontemplacji, skupieniu, konieczności
wyciszenia. Doświadczaliśmy tego podczas
pielgrzymek do Oświęcimia, Częstochowy,
modlitwy na Wawelu. „Cisza” stała się sposobem komunikacji międzyosobowej. To papieskie wyciszenie w momencie, gdy wszyscy
oczekiwali od niego pouczenia, nauki słowa
stało się znakiem, że pośród codziennej aktywności, nawet pośród działań apostolskich,
ewangelizacyjnych trzeba czynić przystanek.
Aby być skutecznym w działaniu dla dobra
człowieka, konieczna jest potrzeba wyciszenia
i modlitwy. Papież był mistrzem słowa, które
nabierało potęgi poprzez choćby jeden prosty
i czytelny gest: wzniesienie rąk, przytulenie,
położenie ręki na ramieniu, przenikliwe spojrzenie, uśmiech, który przełamywał bariery.
Wielokrotnie poddawano pod dyskusję, jako
najbardziej kontrowersyjne, gesty Jana Pawła II podczas spotkań z politycznymi tyranami,
jawnymi ateistami czy więźniami. Papież nie
tylko z nimi rozmawiał, ale ściskał ich dłonie.
Niektórzy interpretowali to jako znak solidarności ze złoczyńcami czy też jakieś rozmycie
zasady sprawiedliwości. Tymczasem papież
nie potępiał nikogo jako człowieka. Swoją misję realizował zgodnie z zasadą, jaką wypowiedział kiedyś do więźniów „Jesteście skazani, ale
nie potępieni”3. Papieski gest uścisku dłoni to
znak otwarcia i zaproszenia do dialogu. Jako
namiestnik Chrystusa bez słów mówił: wszyscy, niezależnie co zrobiliście, macie szansę
na przemianę życia. Kontakt z drugim, uścisk
dłoni zastępował jego słowa „Nie lękajcie się”.
Papież rozkładający ramiona w kierunku tłumów to nic innego, jak zaproszenie „Wstańcie, chodźmy”, „Nie ma już Żyda ani poganina.
(…) Wszyscy bowiem jesteście kimś jednym
w Chrystusie Jezusie” (Ga 3,28).
JAN PAWEŁ II, Na rozpoczęcie pontyfikatu, Otwórzcie na
oścież drzwi Chrystusowi, 22.10.1978 r., Nauczanie papieskie, I, 1978 r., s. 16.
2
Por. J. PONIEWIERSKI, Gesty Jana Pawła II, Kraków 2006.
3
JAN PAWEŁ II, Przemówienie do więźniów wygłoszone
w zakładzie karnym, Płock, 7.06.1991 r., w: Pielgrzymki do
Ojczyzny. Przemówienia, homilie, Kraków 2006, s. 704-705.
1
Jan Paweł II miał świadomość swojej posługi
pasterskiej jako tego, który wychodzi na cały
świat głosić Ewangelię. Wiedział, że skutecznie
uczyni to, gdy bezpośrednio wejdzie w środowisko życia tych, do których mówi. Podczas
pielgrzymek wkładał więc na głowę meksykańskie sombrero, indiański pióropusz, kask robotniczy czy ozdabiał szyję girlandą kwiatów.
Oznaczało to nie tylko jego życzliwość i spontaniczność, ale otwarcie i publiczne zaakceptowanie wartości innej kultury.
Jednym z najbardziej czytelnych gestów Jana
Pawła II było jego całowanie ziemi, do której
przybywał w podróży apostolskiej. Składał ten
pocałunek na znak szacunku i miłości, pokazując jednocześnie, że każda ziemia jest jego
ojczyzną, ponieważ Miłość, którą jest Bóg,
nie rozróżnia, ale wszystkich kocha tak samo.
Jednocześnie poprzez ten symboliczny gest
papież pokazywał, że świat, w każdym swoim punkcie, jest miejscem obecności Boga
i uobecniania Jego miłości. Pocałunek ziemi
był równocześnie symbolicznie złożonym
pocałunkiem dla wszystkich jej mieszkańców,
wyrażającym szacunek dla całego narodu i jego kultury.
Mistrz słowa
Jan Paweł II potrafił posługiwać się słowem,
co do tego nie ma wątpliwości. Swój autorytet nauczyciela, wychowawcy, przewodnika
w wierze i życiu codziennym zbudował nie tyle poprzez godność jaką pełnił w Kościele, ale
dzięki temu, w jaki sposób komunikował się
z ludźmi, jakie treści przekazywał. Jego słowo
bowiem zawsze było przepełnione miłością do
człowieka i troską o jego los. Podstawową wartością, przekazywaną przez niego była wartość
życia i związane z nią prawda, wolność, afirmacja człowieka, ale nie ze względu na niego
samego, ale na prawdę, że jest on obrazem
i podobieństwem Boga. Po mistrzowsku odnajdywał kontakt z najróżniejszymi grupami
ludzi i społeczności. Słowo mówione, gest lub
słowo pisane zawsze docierało skutecznie –
miał niebywałe wyczucie chwili.
Ks. Zdzisław Struzik
Instytut Papieża Jana Pawła II
Pontyfikat Jana Pawła II w liczbach
C
1
zas pontyfikatu: 16.10.1978 r.–
02.04.2005 r. / 26 i pół roku /
9665 dni
0 4 pielgrzymki: odwiedził
132 kraje, 900 miejscowości
(niektóre wielokrotnie)
O
P
O
K
P
d był 1020 audiencji
generalnych. Na audiencjach
prywatnych przyjął
1350 osobistości świata
polityki
rzewodniczył 9 Światowym
Dniom Młodzieży
głosił 14 encyklik, 14 adhortacji,
11 konstytucji apostolskich,
43 listy apostolskie
anonizował 478 świętych
(9 Polaków) beatyfikował
1318 błogosławionych
(154 Polaków)
ierwszą podróż apostolską
odbył w styczniu 1979 r.
(Dominikana, Meksyk,
Wyspy Bahama)
N
ajczęściej odwiedzał Polskę
– w: 1979 r., 1983 r., 1987 r.,
1991 r. (dwukrotnie w czerwcu),
1995 r., 1997 r., 1999 r. i 2002 r.
P
R
rzeżył zamach –
13 maja 1981 r.
N
S
D
P
ok 1983 był czasem
największej aktywności –
49 audiencji generalnych
w Rzymie
a jdłuższą i najdalszą
pielgrzymką papieża była
32 podróż – na Daleki
Wschód i do Oceanii
w 1986 r.
łuchało go 5 mln młodzieży
podczas spotkania w Manili
na Filipinach w 1995 r.
o 1463 mln wiernych
przemawiał podczas
uroczystości Roku Wielkiego
Jubileuszu Kościoła
Katolickiego w 2000 r.
o raz pierwszy w historii
Kościoła katolickiego
beatyfikował przedstawiciela
narodu cygańskiego –
Ceferino Jimeneza Malli
(1861–1836), który poniósł
śmierć za wiarę w czasie
wojny domowej w Hiszpanii
5
warto wiedzieć
Statystyczne wydzielenie Warszawy z Mazowsza – szansa czy niebezpieczeństwo?
Nowe województwo czy odrębne jednostki statystyczne? Dodatkowe podziały mają
sens? Co Mazowsze może zyskać, a co stracić?
Zbigniew Gołąbek
radny województwa mazowieckiego
wiceprzewodniczący Komisji Strategii
Rozwoju Regionalnego i Zagospodarowania Przestrzennego
Statystyczne wydzielenie Warszawy należy rozróżniać od podziału administracyjnego kraju.
W naszym województwie, kierując się choćby
doświadczeniem z tzw. janosikowym należy
postawić na spójność wewnętrzną regionu i dofinansowanie obszarów pozawarszawskich oraz
miast subregionalnych: Radomia, Płocka, Ostrołęki, Ciechanowa i Siedlec. Jeżeli nie uda się wydzielenie statystyczne Warszawy (i tak spóźnione
o 10 lat) to od 2020 r. konieczne będzie rozpoczęcie dyskusji nad nowym podziałem administracyjnym w województwie i Polsce. Uwzględnienie statystyk byłoby wskazane ze względu
na specyfikę tego regionu – ogromny dualizm
rozwojowy i dysproporcje we wszystkich sferach
życia. Statystycznie województwo mazowieckie już dawno przekroczyło próg 75 proc. PKB
średniej unijnej, co powoduje, że tracimy status
regionu słabiej rozwiniętego. Tracimy z tego
powodu około 40 proc. funduszy unijnych. Faktycznie zaś, różnice pomiędzy bogatą Warszawą,
a najbiedniejszymi regionami – radomskim oraz
siedlecko-ostrołęckim są czterokrotne. Uśrednianie PKB powoduje, że fundusze unijne są ograniczane dla obszarów, które są biedniejsze niż niejeden region Polski Wschodniej. Przy czym tamte
obszary otrzymują dodatkowe fundusze ze specjalnego programu „Rozwój Polski Wschodniej”.
Biedniejsze mazowieckie regiony na tym tracą
– statystycznie, wspólnie z Warszawą, wcale za
biedne nie uchodzą. Średnie PKB utrzymuje się
na wysokim poziomie. Rozwiązanie uwzględniające statystyki nie jest niczym nowym – stosowane jest w innych krajach europejskich. Poza
tym Warszawa nie mogłaby już korzystać ze
środków strukturalnych przeznaczonych na cel 1
polityki spójności, a jedynie na cel 2 konkurencyjności. Obecny stan nie do końca uwzględnia
dysproporcje rozwojowe, pogłębiając rozdźwięk
cywilizacyjny w pozawarszawskim obszarze województwa mazowieckiego. Do pogodzenia jest
dobro Warszawy – dzięki statystycznemu podziałowi region zyskałby więcej unijnych środków. Potrzebna jest odpowiednia determinacja.
Jerzy Kwieciński
prezes Fundacji Europejskie Centrum
Przedsiębiorczości
minister rozwoju regionalnego w Gabinecie Cieni BCC
Kwestię wydzielenia Warszawy z Mazowsza
i stworzenia nowych, odrębnych jednostek
terytorialnych w postaci województw warto
6
rozpatrzyć w kilku aspektach: z punktu widzenia prowadzenia skutecznej polityki rozwoju,
zasad pomocy publicznej dla przedsiębiorców
i wielkości środków unijnych.
W mojej opinii wydzielenie Warszawy z Mazowsza osłabi prowadzenie polityki rozwoju
województwa. Mazowsze bez Warszawy będzie słabiej się rozwijać, a różnice pomiędzy
Warszawą i jej otoczeniem będą się pogłębiać.
Warszawa to główna siła napędowa regionu,
z której korzystają pozostałe obszary województwa.
Kwestie zasad pomocy publicznej, a szczególnie pomocy regionalnej, były bardzo
ważne w mijającej perspektywie finansowej
2007–2013. Przedsiębiorcy często lokowali
swoje inwestycje w ościennych województwach, a nie na Mazowszu, bo mogli tam uzyskać wsparcie o 20 proc. wyższe. Przedsiębiorca
zamiast zrealizować inwestycję np. w Szydłowcu (powiat o najwyższym bezrobociu w kraju),
podejmował działania w Skarżysku-Kamiennej, odległej tylko o 13 km. Ten problem znika
w nowej perspektywie finansowej 2014–2020,
ponieważ Komisja Europejska zgodziła się na
zróżnicowanie pomocy regionalnej na poziomie subregionów. Tym sposobem subregion
radomski ma taki sam poziom pomocy regionalnej jak świętokrzyskie. Głównym powodem,
który przemawia za wydzieleniem Warszawy
z Mazowsza jest więc pozyskanie większych
środków unijnych. Jest to argument bardzo
istotny i powinien być poważnie brany pod
uwagę. Dlatego takiego wydzielenia stolicy
dokonano w przypadku Madrytu, Dublina, Pragi czy Bratysławy. Wielkość środków unijnych
zależy jednak od metody liczenia i od tego, na
jakim poziomie rozwoju znajduje się całe województwo i jego podregiony.
Osobną kwestią jest sposób wydzielenia Warszawy z Mazowsza – w jej obecnych granicach
administracyjnych czy jako obszar metropolitarny. Wtedy pojawia się pytanie jak ten
obszar metropolitarny wyznaczyć, ponieważ
formalnie, w sensie prawnym on nie istnieje.
Problem ten wraca i będzie wracał przy każdej
nowej perspektywie finansowej. Przy pracach
nad obecnie rozpoczynającą się perspektywą
2014–2020 ta kwestia również była poważnie
rozważana. Wyliczenia Ministerstwa Rozwoju
Regionalnego (obecnie MIR) pokazały, że gdybyśmy taki podział zrealizowali, to środków
unijnych do Polski popłynęłoby mniej. Słusznie więc podjęto decyzję o niewydzielaniu
Warszawy z Mazowsza. W tej chwili taka decyzja, jeśliby miała prowadzić do zwiększenia
środków unijnych, też nie ma sensu – zasady
i budżet unijny zostały już przyjęte. Oczywiście,
na pewno warto tę kwestię rozważyć wraz
z nową perspektywą finansową po roku 2020.
dr hab. Zbigniew Strzelecki,
prof. nadzw. SGH
dyrektor Mazowieckiego Biura Planowania Regionalnego w Warszawie
Powstanie dwóch odrębnych jednostek statystycznych Warszawy i pozostałej części Mazowsza wiąże się z koniecznością zmiany Rozporządzenia (WE) NR 1059/2003 Parlamentu
Europejskiego i Rady z 26 maja 2003 r. w sprawie ustalenia wspólnej klasyfikacji jednostek
terytorialnych do celów statystycznych (NUTS),
art. 3 pkt 2 lub innym podziałem województwa, zgodnym z tym punktem. Jednocześnie
konieczny jest też podział innych województw
w Polsce przekraczających 3 mln mieszkańców
– małopolskiego, śląskiego i wielkopolskiego
na tzw. jednostki nieadministracyjne.
Dzięki podziałowi Mazowsze mogłoby zyskać
30–40 proc. środków unijnych więcej, zmniejszyłby się też tzw. udział własny o 5 proc. dla
obszaru bez Warszawy.
Podział środków unijnych mógłby być taki, że
Warszawa jako region rozwinięty otrzymałaby
około 380 euro na jednego mieszkańca, a pozostała część województwa – około 700 euro.
Tak więc znacząco większe środki mogłyby trafić
na obszary poza Warszawą, a nie do samej stolicy. Według obecnego podziału środków mieszkańcy Mazowsza otrzymają po około 380 euro
na jedną osobę przy średniej dla pozostałych
województw wynoszącej około 800 euro.
Czym innym jest tworzenie nowych województw – w obrębie Mazowsza nie dość, że
byłoby to bardzo kosztowne, to jeszcze powodowałoby ogromne problemy społeczne. Warszawa sama, bez otoczenia, nie mogłaby się
rozwijać. Obecnie przeprowadzona reforma
administracyjna zaburzyłaby istotnie dotychczasowy wypracowany system podziału zależności i kompetencji. Problem jest raczej taki, że
bez pieniędzy Warszawy reszta Mazowsza byłaby co najmniej tak biedna jak najbiedniejsze
województwa, zahamowany by został proces
synergii – przenikania finansowanych procesów rozwojowych głównie z pieniędzy wypracowanych w Warszawie, problemem byłaby
realizacja jakichkolwiek wspólnych inwestycji.
Przede wszystkim, jak podzielić majątek województwa? Podział generowałby dodatkowe
koszty zarządzania i wymuszał wzajemne rozliczania kosztów. Nie jest pewne czy w przyszłej
perspektywie finansowej UE po roku 2020
dotacje unijne zrekompensowałyby koszty
związane z reformą podziału administracyjnego i po wyeliminowaniu wpływów z Warszawy.
warto wiedzieć
Co z „janosikowym”
po wyroku TK?
Ruszył czas, jaki Trybunał Konstytucyjny dał Parlamentowi RP na naprawienie dysfunkcyjnego „janosikowego”. Na Mazowszu nad propozycjami zmian w ustawie
pracują najwybitniejsi eksperci w kraju.
Okiem specjalisty
Od 19 marca liczony jest osiemnastomiesięczny
termin na wdrożenie zmian w ustawie o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Jeśli
jednak, zgodnie z oczekiwaniami, nowe przepisy mają wejść w życie od początku przyszłego
roku, prace powinny ruszyć natychmiast i zakończyć się już w najbliższych miesiącach. Działać trzeba szybko, a przede wszystkim rozważnie.
Dlatego na Mazowszu analizy prawne i ekonomiczne związane z „janosikowym” prowadzi
zespół specjalistów powołany z inicjatywy
marszałka województwa. Opracowane materiały będą cenną bazą obiektywnych informacji
dla strony rządowej. W pierwszym spotkaniu
ekspertów wzięli udział m.in. prof. dr hab. Elżbieta Kornberger-Sokołowska, prof. dr hab. Hubert Izdebski, prof. dr hab. Krzysztof Opolski,
dr hab. Marcin Wiącek, dr Monika Bogucka-Felczak oraz dr Aleksander Nelicki.
Otwarci na współpracę
Deklaracje pomocy przy tworzeniu nowego
prawa, poparte konkretnymi projektami, padały już wielokrotnie. Najważniejsze wydaje się
teraz zrewidowanie sposobu myślenia o systemie wyrównawczym – zarówno w kwestii
wpłat, jak i algorytmu późniejszego podziału
pieniędzy. System był zbudowany w czasach
dobrego rozwoju. Nie uwzględniał m.in. unijnej polityki spójności. Należałoby przecież
wziąć pod uwagę europejskie środki podczas
decydowania o tym, które samorządy potrzebują dodatkowego wsparcia. Poza tym nie
może tak być, że na poziomie województw
dawcą jest jeden region, a biorcą – wszystkie,
symbolicznie nawet ten, który daje. Niech
pieniądze otrzymują tylko ci, którzy są poniżej
średniej wojewódzkiej, a płacą wszyscy, którzy
średnią przekraczają – głosi jedna z propozycji.
Kolejną kwestią jest dystrybucja tych środków.
Mechanizm wyrównawczy powinien służyć
rozwojowi. Wystarczy więc uwzględnić model
programów unijnych – pieniądze powinny być
przekazywane np. na wsparcie przedsiębiorczości czy wkład własny w przypadku projektów realizowanych ze środków europejskich.
Nie mogą być wrzucane bez żadnej kontroli
do budżetów wszystkich województw.
Kuriozum ekonomiczne
W świetle wyroku TK marszałek województwa
wystąpił do ministra finansów z prośbą o zaniechanie poboru wpłat w 2014 r. (od marca)
oraz z wnioskiem o umorzenie zaległych zobowiązań z 2013 r. W opinii Ministerstwa Finansów nie ma jednak takiej możliwości, a zatem
kontynuowane będą dotychczasowe działania
egzekucyjne. Sytuacja jest patowa – TK uznał
przepisy za niekonstytucyjne, tymczasem Mazowsze wciąż musi się zadłużać, by „janosikowe” płacić. Region zaciąga wysokooprocentowane pożyczki ze Skarbu Państwa, by budżet
państwa de facto te pieniądze przeksięgował
i przekazał innym województwom. W tym roku
z tytułu „janosikowego” wypłacone zostały już
174,3 mln zł1 (to kwoty tegorocznych i część
zeszłorocznych rat). Do końca lutego z tytułu
podatku CIT wpłynęło około 204 mln zł, więc
większość wpłat na subwencję odbywało się
z kredytu w rachunku bieżącym. Województwo nie ma obecnie możliwości wypełniania
swoich zadań przy jednoczesnym płaceniu
subwencji wyrównawczej. W tej sytuacji skarżone będą wszystkie decyzje administracyjne
dotyczące wpłat „janosikowego”. Zwłaszcza że,
w opinii radcy prawnego urzędu marszałkowskiego, MF ma możliwość zastosowania zaniechania „janosikowego” w przypadku Mazowsza – jest wiele analogicznych rozporządzeń,
w których ministerstwo rezygnuje z poboru
wpłat CIT i PIT.
1
Dane z 19 marca br.
Na podst. zebr. mat. oprac. Iwona Dybowska
„Janosikowe”
3 r.
zapłacone w 201
d zł
tkowe w 2013 r. – 1,373 ml
Zrealizowane dochody poda
na zapłatę „janosikowego”,
ne
zo
ac
zn
ze
pr
ły
sta
zo
.
oc
– w 35,8 pr
tj. w kwocie 491 800 374 zł.
,
ści
ko
so
wy
ej
ełn
ep
ni
w
ale
nie
a naliczona na 2013 r. zgod
tw
ńs
pa
etu
dż
bu
do
a
łat
Wp
ł,
ch jst wynosiła 661 345 344 z
z art. 31 ustawy o dochoda
sokości
wstały zobowiązania w wy
zatem na koniec 2013 r. po
wo powiększyły zadłużenie
169 544 970 zł, które dodatko
naliczane są odsetki.
województwa i od których
7
warto wiedzieć
W rachunku ekonomicznym
Czasu na zmiany w „janosikowym” jest mało, dlatego trzeba go mądrze wykorzystać. Wiele cennych uwag do ustawy mają najwybitniejsi eksperci w kraju, którzy
gotowi są merytorycznie wspomóc stronę rządową. O ekonomicznym aspekcie obowiązujących rozwiązań prawnych rozmawiam z prof. dr. hab. Krzysztofem Opolskim, kierownikiem Katedry Bankowości, Finansów i Rachunkowości
Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego.
Mazowsze nie ma pieniędzy,
przepisy są niezgodne
z Konstytucją RP, a Ministerstwo
Finansów każe płacić „janosikowe”
w niezmienionej formie. Jak ocenia
Pan obecny stan z punktu
widzenia specjalisty w dziedzinie
ekonomii?
Sytuacja jest rzeczywiście absurdalna. Z jednej
strony wypracowujemy dochody, a z drugiej –
nie mamy pieniędzy na funkcjonowanie, czyli
na wydatki bieżące. Możemy to porównać do
gospodarstwa domowego, które ma swoje wydatki, ale zachowuje wynik dodatni finansowo
i nagle, wyobraźmy sobie, że prowadząc takie
gospodarstwo domowe, musimy oddać komuś
wszystkie wypracowane pieniądze. W efekcie
tracimy środki na bieżące utrzymanie rodziny
i jej rozwój, musimy zaciągnąć długi i w ten
sposób pogorszyć kondycję swojej rodziny.
A przecież dla wszystkich jest jasne, że taki mechanizm ekonomiczny jest nieuzasadniony.
Ale sama idea równoważenia
rozwoju i pomagania słabszym
z założenia jest dobra i potrzebna.
Idea, generalnie mówiąc, z punktu widzenia
polityki społecznej i gospodarczej, jest słuszna.
Cała Unia Europejska myśli przecież o tzw. zrównoważonym rozwoju. Rzeczywiście pod tym
względem regiony, które wypracowują nadwyżkę, w jakiś sposób powinny partycypować w pomaganiu słabszym. Należy dzielić, ale podział nie
może być absurdalny. Nie może polegać na tym,
że zabiera się wszystkie środki finansowe, które
województwo wypracowało. Z jednej strony
przekazujemy pieniądze innym regionom,
a z drugiej zmuszamy płatnika do zaciągania
kredytów na bieżące funkcjonowanie. Takie
rozumienie sprawiedliwości społecznej całkowicie mija się z pierwotną ideą. Trzeba znaleźć
formułę, która pozwoli uczestniczyć bogatszym
w równomiernym rozwoju obszarów biedniejszych, ale bez ryzyka, że te dobrze funkcjonujące
regiony (poprzez płacenie „janosikowego”) będą
stawały się ekonomicznie coraz słabsze. W przeciwnym razie dojdziemy do sytuacji, w której
wszyscy będą biedni i nie będzie już szans na
podnoszenie możliwości rozwojowych.
8
warto wiedzieć
nie ma emocji
Walka o zmianę zapisów
w ustawie trwa od lat. Trybunał
Konstytucyjny utrzymywał, że
nie ma wystarczających danych
finansowych, by uznać zarzuty
Mazowsza za słuszne. Czy
faktycznie trzeba było czekać aż
tak długo?
Na pewno nie. Wystarczy popatrzeć, ile możliwości straciło województwo poprzez fakt, że
nie mogło wypracowanych środków przeznaczać na rozwój własny. Do tego trzeba dodać
olbrzymie koszty zaciąganych kredytów. Taką symulację można zrobić w każdej chwili i należało
ją zrobić dużo wcześniej. Tylko niewiele osób
chciało to zrozumieć i faktycznie się tym zainteresować. „Janosikowe” było swojego rodzaju
podatkiem, powiedzmy sobie szczerze, narzuconym na „bogaczy”. Była to metoda nakazowa,
z którą niewielu chciało dyskutować, zwłaszcza
że nie było to w interesie większości. Dziś nareszcie wyraźnie pokazujemy, że zabranie Mazowszu
środków blokuje możliwości rozwojowe regionu.
Można więc było przewidzieć tę
sytuację?
Zdecydowanie tak. Gdy brakuje nam pieniędzy
na funkcjonowanie bieżące, również na wszelkiego rodzaju działania prorozwojowe, to uruchamia się przedziwny mechanizm – zamiast
rozwoju mamy regres. Województwo zamiast
inwestować, ogranicza działalność. Nie będziemy rozwijali infrastruktury, nie będziemy przyciągali przedsiębiorców, przedsiębiorcy nie będą chcieli tutaj płacić podatków, będą unikali
tego regionu, a województwo z czasem będzie
stawało się coraz biedniejsze. Przecież z ekonomicznego punktu widzenia idea postępu
polega na ciągłym rozwijaniu województwa,
regionu, powiatu po to, żeby warunki funkcjonowania w nim stały się na tyle atrakcyjne,
żebyśmy mogli przyciągać jak najwięcej inwestorów. Dzięki temu region będzie się wzbogacał i dopiero na tym etapie może oddawać
część wypracowanych środków na rzecz biedniejszych. Ja bym proponował zastanowić się
nad tym, czy taki system repartycji (oddawania
pieniędzy) jest w ogóle motywacyjnie słuszny.
Być może powinny to być długookresowe niskooprocentowane pożyczki, które zachęcą do
przeznaczenia tych środków na cele i zadania,
faktycznie najważniejsze dla biedniejszego regionu. Generowałoby to dużo większe korzyści.
Z drugiej strony świadomość, że te pieniądze
trzeba w jakiś sposób oddać, może spowodowałaby zupełnie inny sposób gospodarowania
nimi – lepszy z punktu widzenia ekonomicznego. Być może bardziej celnie dobierane byłyby
priorytety. To oczywiście jest bardzo ogólniko-
wa propozycja. Proszę jednak zwrócić uwagę,
że regiony bogatsze dają środki, nie wiedząc
komu ani na co. Czyli ktoś zabiera mi pieniądze,
wyłącznie dlatego, że inni są biedniejsi. Trzeba się wspierać, ale taka anonimowa formuła
przede wszystkim zniechęca.
Obecnie mówimy o zapaści
finansowej regionu
i nieodwracalnych stratach,
ale „janosikowe” to również dużo
niewykorzystanych możliwości.
Warto o nich wspominać, gdy już
zapadła decyzja TK?
Decyzja zapadła dla Mazowsza, ale ja patrzę na
sytuację szerzej – z ekonomicznego punktu widzenia. Z jednej strony nie ulega wątpliwości, że
idea solidaryzmu społecznego musi być zachowana, bo to jest również siłą spójności państwa.
Ale z drugiej strony, obojętne czy to jest Mazowsze, czy jakikolwiek inny region, jeżeli będziemy
stosować ideę sprawiedliwości zaduszającą rozwój – doprowadzimy wówczas do patologii. Bogatsi automatycznie staną się ubożsi, a ci, którzy
już są biedni, dzięki otrzymanym środkom wcale
się nie wzbogacą. Być może potraktują to wsparcie, jako pieniądze, które zostały „podarowane” –
trzeba je jakoś wykorzystać, a potem czekać na
kolejną transzę. Dlatego, zwłaszcza teraz, trzeba
głośno mówić o stratach finansowych, ale też
bezpowrotnie utraconych możliwościach.
Jakie działania należałoby podjąć,
przygotowując propozycje zmian
w ustawie, co wziąć pod uwagę, by
w przyszłości uniknąć podobnego
absurdu ekonomicznego?
Przede wszystkim trzeba zrobić bardzo dokładne analizy korzyści utraconych. Co to
znaczy? Należy pokazać, że na skutek tego, że
duża transza pieniędzy została zabrana, trzeba
było wziąć kredyt na działalność bieżącą. A to
oznacza, że faktycznie utraciliśmy możliwość
rozwoju. To jest pierwsza korzyść utracona. Należy udowodnić, że te pieniądze są pieniędzmi
utopionymi – hamują funkcjonowanie regionu.
Następnym elementem jest zaproponowanie
jakichś zasad – od czego właściwie nadwyżka
pieniędzy będzie odprowadzana. Czy od działalności operacyjnej, czy może powinna to być
jakaś inna formuła, która pozwoli powiedzieć,
że rzeczywiście dane środki można oddać
regionom biedniejszym. I jeszcze pytanie najważniejsze – jak tę część liczyć? W jaki sposób
uchronić przed sytuacją, w której, w wyniku
eskalacji żądań, pieniędzy zwyczajnie zabraknie.
Dlatego potrzebna jest bardzo dokładna analiza korzyści utraconych, która pokaże, że jeżeli
środki pozostaną w regionie, będą dynamizo-
wały gospodarkę. Trzeba też przekonać społeczeństwo, co jest niebagatelne, że te pieniądze
nie będą przeznaczone na konsumpcję, ale na
rozwój przedsiębiorczości. Ogólnie rzecz biorąc,
chodzi o to, żeby dokonać bardzo rzeczowych
i rzetelnych analiz ekonomicznych, które pozwolą pokazać, w którym kierunku „janosikowe”
musi się zmieniać, dlaczego musi się zmieniać
i jakie przyjąć zasady dzielenia się nadwyżką.
Podziela więc Pan entuzjazm
Mazowsza związany z wyrokiem TK?
Z punktu widzenia ekonomicznego, jest to wyrok ze wszech miar słuszny – reguła zabierania
bogatszym w sposób bezkrytyczny przekłada
się na to, że wszyscy będą biedniejsi. Po drugie
jest to idea pewnej odroczonej sprawiedliwości ekonomicznej, bo okazuje się, że jest grupa
ludzi, którzy doskonale rozumieją to, że mechaniczne zabieranie środków doprowadza do
absurdu, a nie dalszego rozwoju. Po trzecie dla
mnie osobiście satysfakcjonujące jest, że marszałek województwa natychmiast powołał zespół prawników i ekonomistów, którzy za pośrednictwem dogłębnych analiz przedstawią
społeczeństwu faktyczne dane. Nie daliśmy
się opanować emocjom. Proszę zwrócić uwagę, że sytuacja społecznie jest dosyć trudna.
W Polsce pokutuje teza, że kiedyś cały naród
budował stolicę, a skoro wszyscy na to łożyliśmy, niech teraz bogata Warszawa odda to, co
zarabia. Pamiętajmy, że Mazowsze to nie tylko
stolica. To również regiony, które są bardzo
biedne. Gdy zabieramy środki, pewne enklawy
biedy pojawiają się także w bogatym regionie.
Te dysproporcje trzeba wyrównać z punktu widzenia średniej całego województwa. Dlatego
bardzo się cieszę z wyroku. W Polsce następuje
pewnego rodzaju tryumf mądrości i rachunku
ekonomicznego nad krótkoterminowym myśleniem i emocjami, które mówią, że jak ktoś
ma dużo, to trzeba mu za wszelką cenę zabrać.
Myślę, że to również ważna decyzja dla ekonomisty, który musi myśleć kategoriami efektywności ekonomicznej.
Z ekonomicznego punktu
widzenia, jakie kroki należy teraz
przedsięwziąć?
Po pierwsze, kontynuować to co już jest robione, to znaczy prowadzić bardzo dokładne analizy ekonomiczne – ex post i ex ante. Trzeba pokazywać straty, które region poniósł na skutek
„janosikowego”. Potrzebne też są analizy prawne
wskazujące na pewną nieadekwatność przepisów. Należy to bardzo rzetelnie przedstawić
społeczeństwu, bez niepotrzebnych emocji. Nie
chcemy odrzucać idei solidaryzmu społecznego, tylko pokazać, że dotychczasowa droga prowadzi donikąd. Cieszy mnie, że w argumentacji
Mazowsza nie ma tryumfalizmu, ale jest rachunek ekonomiczny i prawna analiza przepisów.
Rozmawiała Iwona Dybowska
9
Szanowni
Państwo,
obywatele naszego kraju będą mieli szansę
wyboru swoich przedstawicieli do Parlamentu
Europejskiego – 25 maja! To wielki przywilej
i możliwość wywierania realnego wpływu
na otaczającą nas rzeczywistość.
Parlament Europejski jest jedyną instytucją UE wybieraną w sposób bezpośredni, a także jednym z największych
demokratycznych zgromadzeń parlamentarnych na świecie. Zasiada w nim 766 posłów, by reprezentować 500 mln
obywateli UE. To jedna z najważniejszych instytucji UE współtworzących prawo, które dotyczy każdego z nas. To tam
zapadają decyzje, na co wydawane są pieniądze podatników. W najbliższej perspektywie finansowej nacisk położony będzie na tworzenie nowych miejsc pracy, ochronę praw konsumentów czy pielęgnowanie środowiska naturalnego. Ale to tylko kilka kwestii, z którymi na co dzień mamy do czynienia i które mamy szansę pomyślnie dla nas
rozwiązać. Strasburg i Bruksela wydają nam się zbyt dalekie? Nic bardziej mylnego. Europosłowie ściśle współpracują z parlamentami państw członkowskich – zasięgają opinii, poznają lokalne punkty widzenia, organizują spotkania
z mieszkańcami. Z emocjami śledziliśmy przecież podział funduszy europejskich w nowej perspektywie finansowej.
Sami mieliśmy też możliwość wypowiedzenia się, na co chcemy przeznaczać planowane dla nas pule. Zakończone
sukcesem burzliwe negocjacje dotyczące środków m.in. dla polskiej wsi potwierdzają jedynie, że nasi reprezentanci
w PE wywalczyli wiele korzystnych dla Polski kompromisów. Wciąż pozostaje jednak dużo do zrobienia.
Pamiętajmy, że niezbędnym warunkiem powodzenia wszelkiego rodzaju działań jest aktywny w nich udział jak
największej liczby obywateli, którzy najlepiej znają potrzeby nas wszystkich. W maju wybierzemy 51 posłów do Parlamentu Europejskiego i od nas zależy, w jakim stopniu na szczeblu unijnym reprezentowane będą nasze interesy
i oczekiwania. Szanowni Państwo, podstawowym narzędziem kształtowania przyszłości Ojczyzny są nasze czynne
i bierne prawa wyborcze, dotychczas, w przypadku wyborów do Parlamentu Europejskiego, realizowane w niewielkim stopniu. Czy po 10 latach członkostwa Polski w UE, wiedza i doświadczenia nabyte w tym czasie zmieniły nasze
nastawienie do tych wyborów? Wierzę, że jako naród nabraliśmy przekonania, że mamy realny wpływ na pozycję
Polski na arenie międzynarodowej. Dlatego apeluję – wspólnie zdecydujmy, kto będzie nas reprezentował w strukturach unijnych. Nasz wybór to mandat zaufania publicznego i potwierdzenie, że wciąż wiele można wywalczyć dla
warunków życia polskiej ludności. Im silniejsza będzie nasza reprezentacja, tym efektywniejszy stanie się lobbing
na rzecz ogólnonarodowych i lokalnych interesów. Pokażmy światu, że tworzymy wspólnotę, w której to człowiek
jest najważniejszy, jego potrzeby, bezpieczeństwo, potencjał, a przede wszystkim pewna przyszłość. Czując dumę
z dotychczasowych osiągnięć, starajmy się w sposób możliwie najbardziej odpowiedzialny nie zaprzepaścić wypracowanego dorobku, jak również możliwości rozwojowych, które się przed nami rysują.
Życzę wiary w doniosłe znaczenie Państwa decyzji dla przyszłości naszej Ojczyzny. Niech głos oddany w zbliżających się wyborach do Parlamentu Europejskiego udowodni, że jesteśmy członkami dojrzałego społeczeństwa obywatelskiego. Postawmy na ludzi aktywnych, sprawdzonych, gospodarzy chcących pracować dla dobra
Mazowsza, Polski i Europy.
Marszałek Województwa Mazowieckiego
Członek Prezydium Komitetu Regionów
Unii Europejskiej
rozwój regionalny
Płock to trzecie co do wielkości, niemal 130-tysięczne miasto na Mazowszu. Ma bogatą historię, swój urok
i jest silnym ośrodkiem gospodarczym
o zróżnicowanej strukturze branżowej,
zorientowanej na innowacyjność i nowoczesne technologie. Przedstawiamy zatem kolejny projekt realizowany
przez płockiego inwestora.
Komunikacja Miejska – Płock Sp. z o.o. jest największą firmą na tym
terenie świadczącą usługi przewozowe. Zatrudnia blisko 400 osób
i obsługuje 38 stałych linii. Ma flotę 111 autobusów. Spółka otrzymała
pożyczkę (blisko 8 mln zł) w ramach Inicjatywy JESSICA realizowanej
ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007–2013
dla województwa mazowieckiego. Projekt dotyczy budowy nowoczesnej hali obsługowo-naprawczej, co przy tak dużym taborze jest wręcz
niezbędne do prawidłowego funkcjonowania firmy, świadczącej usługi w obrębie obszaru metropolitalnego Płocka.
Projekt szansą dla młodych
Niezwykle cennym elementem projektu jest zaangażowanie w rozwój rynku pracy, bowiem firma zamierza organizować praktyki i staże
zawodowe uczniów ze szkół ponadgimnazjalnych. Wykwalifikowana
młoda kadra będzie miała większe szanse na zatrudnienie, a wzrost
kompetencji bezpośrednio wpłynie na budowanie gospodarki opartej na wiedzy.
JESSICA dla rewitalizacji Mazowsza w liczbach
Damian Szeligowski
Agencja Rozwoju Mazowsza S.A.
Fot. arch. inwestora
Fot. arch. inwestora
∙∙Złożone wnioski: 23
∙∙ Podpisane umowy: 9
∙∙ Łączna wartość projektów: ponad 400 mln zł
∙∙ Łączna wartość wnioskowanych pożyczek: blisko 190 mln zł
∙∙ Łączna wartość projektów wspartych przez Inicjatywę JESSICA:
ponad 110 mln zł
∙∙Zaangażowanie Inicjatywy JESSICA: 66,5 mln zł
Realizacja inwestycji poprawi zarówno warunki pracy, jak i podniesie standard obsługi pasażera
Z myślą o przyszłości
Zarówno analizy finansowe kosztów utrzymania obecnej infrastruktury, jak i planów strategicznych firmy potwierdzają konieczność modernizacji. Przez ostatnie 15 lat nie były przeprowadzane żadne poważniejsze prace modernizacyjne budynków, a wyeksploatowane już
instalacje stały się niewystarczające i niebezpieczne dla pracowników.
Niska funkcjonalność infrastruktury, obniżony poziom bezpieczeństwa pracy, wysokie zużycie energii, brak możliwości naprawy więcej
niż dwóch autobusów przegubowych jednocześnie, a także zbyt mała
myjnia, to tylko niektóre z problemów jakie rozwiązać ma realizacja
projektu. Skorzystają też sami pasażerowie – zwiększy się bowiem
standard obsługi i bezpieczeństwo, a inwestycja w nowoczesne technologie przełoży się na punktualność autobusów.
11
rozwój regionalny
Inwestycje na Mazowszu
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013
SIEDLCE
OSTROŁĘKA
Świetlica wiejska w nowej odsłonie
Sportowa inwestycja zakończona
Uczniowie Zespołu Szkół w Gąsewie Poduchownym mają już gdzie
ćwiczyć. Dzięki środkom pozyskanym m.in. z UE powstała nowoczesna
sala gimnastyczna. To wielofunkcyjny obiekt o powierzchni użytkowej
668,73 m2. W części socjalnej zlokalizowano szatnie i umywalnie dla
dziewcząt i chłopców, magazynki na sprzęt sportowy, WC, salkę gimnastyki korekcyjnej oraz pokój nauczyciela WF. Dzięki inwestycji poprawie
uległy warunki prowadzenia zajęć wychowania fizycznego. Sala gimnastyczna udostępniana jest również lokalnej społeczności, by mogła rozwijać swoje umiejętności sportowe lub kibicować młodym sportowcom.
Inwestycja otrzymała wsparcie w ramach Programu rozwoju bazy sportowej województwa mazowieckiego (900 tys. zł) oraz PROW 2007–2013.
Fot. arch. ZS w Gąsewie Poduchownym
Fot. Radosław Strzaliński
Remont działającej przy OSP świetlicy możliwy był dzięki wsparciu
ze środków unijnych. Obiekt przeszedł gruntowną zmianę – został
ocieplony, wymieniono drzwi, zainstalowano centralne ogrzewanie,
a także nowe podłogi i schody. Świetlica to dla mieszkańców gminy
szansa na promocję działalności kulturalnej oraz dorobku regionalnego, tym bardziej, że w nowym wnętrzu uwzględniono też scenę.
Tytuł projektu
Budowa sali gimnastycznej z łącznikiem przy Szkole
Podstawowej w Gąsewie Poduchownym
Wartość
1 425 726,08 zł
Kwota dofinansowania 500 000 zł
Beneficjent
gmina Sypniewo (powiat makowski)
Działanie
Odnowa i rozwój wsi
Nowe urządzenia melioracyjne
Tytuł projektu
Rozwój kultury regionalnej poprzez remont remizy
OSP w miejscowości Kotuń
Wartość
787 928,36 zł
Beneficjent
gmina Kotuń (powiat siedlecki)
Działanie
Chodnik, parking, zatoka autobusowa i nowa nawierzchnia drogi przebiegającej przez Mostów to efekt skutecznej aplikacji o środki unijne.
Dzięki przeprowadzonej inwestycji mieszkańcy wsi mogą bezpiecznie
poruszać się po swojej miejscowości. Szerokie chodniki i nowy dywanik asfaltowy na odcinku ponad 1,2 km znacznie poprawiły komfort
podróżowania, a równa jezdnia zmniejszyła poziom hałasu generowanego przez samochody.
Tytuł projektu
Budowa chodnika i parkingu w centrum miejscowości
Mostów
Wartość
531 807,37 zł
Beneficjent
gmina Huszlew (powiat łosicki)
Działanie
12
Fot. arch. UG Ostrów Mazowiecka
Jest bezpieczniej i ciszej
By lepiej wykorzystać środki produkcji, poprawić stabilność, jakość
plonów oraz skuteczność i efektywność zabiegów agrotechnicznych,
w gminie Ostrów Mazowiecka i Zaręby Kościelne przeprowadzono
drenaż gruntów rolnych. Przedsięwzięciem zostało objętych 48 gospodarstw. W sumie urządzenia melioracyjne wybudowano na blisko 77 ha.
Tytuł projektu
Budowa urządzeń melioracji wodnych szczegółowych
zadanie „Nieskórz, Jasienica, Chmielewo” gm. Ostrów
Mazowiecka i gm. Zaręby Kościelne (pow. ostrowski)
Wartość
1 576 427,98 zł
Kwota dofinansowania 962 489,22 zł
Działanie
Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej
z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa
„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.”
Materiał informacyjny opracowany w Departamencie Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego i współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej
Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013
Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi
PŁOCK
Sposób na majówkę
Nowa świetlica
Fot. arch. beneficjenta
W Nowej Wsi działa już świetlica wiejska. Uruchomienie placówki
wpłynęło pozytywnie na wzrost poziomu i jakości życia mieszkańców
oraz poszerzyło ofertę kulturalno-rekreacyjną gminy. Powierzchnia
użytkowa budynku wynosi 183 m². Placówka stała się miejscem integracji społeczności lokalnej, organizowania życia społecznego sołectwa i gminy, wydarzeń okolicznościowych czy konferencji. Obiekt został wyposażony w podstawowe instalacje m.in. elektryczną, grzewczą
i wodno-kanalizacyjną. Plac przed budynkiem został wyłożony kostką
brukową, a całość ogrodzono.
Jeśli brakuje Wam pomysłu na weekend, warto wybrać się do Wyszogrodu i skorzystać z jednej z głównych atrakcji turystycznych nie tylko miasta, ale i środkowego odcinka Wisły. Dzięki wsparciu unijnemu
gmina zakupiła tramwaj wodny. Niewielkie zanurzenie, które oscyluje
w granicach 30–40 cm sprawia, że statek przystosowany jest do funkcjonowania w zmiennych stanach wody. Rejs po „królowej polskich
rzek” to wspaniała chwila relaksu, a także możliwość podpatrzenia
miejscowej flory i fauny. Dolina pomiędzy Czerwińskiem a Wyszogrodem jest jednym z piękniejszych odcinków Wisły.
Tytuł projektu
Budowa świetlicy wiejskiej we wsi Nowa Wieś
537 000 zł
327 439 zł
gmina Staroźreby (powiat płocki)
Mają miejsce do zabawy
RADOM
Z tej inwestycji najbardziej cieszą się najmłodsi. Chodzi o plac zabaw,
który powstał przy Miejsko-Gminnym Ośrodku Sportu i Rekreacji
w Drobinie. W ramach projektu wymieniono podłoże i zamontowano
urządzenia oraz zabawki, które pozwalają aktywnie spędzić czas. Zachowano przy tym odpowiednie strefy bezpieczeństwa. Teren placu
został dodatkowo ogrodzony.
Dla lepszej kondycji
W ramach projektu gmina wybudowała ogólnodostępne wielofunkcyjne boisko sportowe o wymiarach 28x44 m o nawierzchni syntetycznej
z poliuretanu na podbudowie przepuszczalnej. Kompleks został ogrodzony. Wykonano także ciąg pieszo-jezdny ułatwiający dostęp do boiska oraz trawnik wokół obiektu. Mieszkańcy gminy mają teraz doskonałe warunki do grania w koszykówkę, siatkówkę, piłkę ręczną czy tenisa.
Tytuł projektu
Wartość
Kwota dofinansowania
Beneficjent
Działanie
Wzrost atrakcyjności turystycznej gminy i miasta
Wyszogród
Wartość
350 967,62 zł
Beneficjent
gmina i miasto Wyszogród (powiat płocki)
Działanie
Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju – Odnowa
i rozwój wsi
Tytuł projektu
Tytuł projektu
Urządzenie placu zabaw na terenie Miejsko-Gminnego
Ośrodka Sportu i Rekreacji w Drobinie
Wartość
85 557,60 zł
Beneficjent
gmina Drobin (powiat płocki)
Działanie
i rozwój wsi
Poprawa warunków rozwoju sportu na terenach
wiejskich poprzez budowę ogólnodostępnego wielofunkcyjnego boiska sportowego w Przyłęku
Wartość
683 353,65 zł
Beneficjent
gmina Przyłęk (powiat zwoleński)
Działanie
i rozwój wsi
Monika Guzowska
Wydział Komunikacji Zewnętrznej UMWM
13
rozwój regionalny
Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego 2007–2013
WARSZAWA
SGGW z nowym centrum badawczym
W Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego otwarto Weterynaryjne Centrum Badawcze. Będą w nim prowadzone badania na styku
medycyny i weterynarii, w zakresie fizjologii i patofizjologii zwierząt
oraz badania chorób i schorzeń stanowiących zagrożenie dla zdrowia
publicznego. Naukowcy poprowadzą zarówno badania podstawowe,
m.in. w zakresie nauk biomedycznych, medycznych i weterynaryjnych,
ale także – nad lekami, suplementami diety i dodatkami do pasz dla
zwierząt. Prowadzone będą badania nad funkcją poszczególnych układów organizmu – głównie układu pokarmowego, neurohormonalne,
metabolizmu, ekspresji genów. Centrum będzie również prowadzić
działalność edukacyjną. Zespół laboratoriów został sfinansowany ze
środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2007–2013 oraz rezerwy celowej budżetu państwa.
Dzięki unijnemu dofinansowaniu ten piękny teren leśny, kojarzony z pamiątkowym parowozem kolejki wąskotorowej, zmieni się w atrakcyjną
bazę turystyczną. Spacerując lub przemierzając okolicę jednośladem,
mieszkańcy i turyści będą mogli poznać najcenniejsze zabytki terenu
oznakowane tablicami informacyjnymi. Z myślą o najmłodszych powstanie także plac zabaw. Drugim punktem aktywnego wypoczynku
będzie ścieżka zdrowia na osiedlu „Ługi”. Od kwietnia do końca listopada będzie tam można korzystać ze sprzętów zewnętrznych do rekreacji
(zdjęcie niżej). Dzięki dotacji zwiększy się również dostęp do informacji
turystycznej. Przy budynku MOSiR ustawiony zostanie infokiosk dostosowany do potrzeb osób niewidzących i niesłyszących. Wydane
zostaną również przewodniki, mapy oraz publikacje promocyjno-informacyjne, które pozwolą w pełni korzystać z nowej oferty turystycznej.
Koncepcja zagospodarowania terenu pomiędzy ulicą J. Piłsudskiego, a osiedlem
mieszkaniowym Ługi w Karczewie
Legenda: 1 – urządzenie do mięśni brzucha; 2 – ławka do ćwiczeń; 3 – twister; 4 – urządzenie do klatki piersiowej; 5 – wiosła; 6 – narciarz biegowy; 7 – sztanga w leżeniu; 8 – ławka do ćwiczeń ud; 9 – młynek; 10 – wahadło;
11 – stepper; 12 – narciarz zjazdowy; 13 – motyl; 14 – drążek.
Lasek za Ciuchcią
Tytuł projektu
Wartość
Kwota dofinansowania
Beneficjent
Działanie
Tytuł projektu
Zwiększenie atrakcyjności Gminy Karczew na tle Mazowsza poprzez rozwój kompleksowej oferty turystycznej
Wartość
606 390 zł
Beneficjent
gmina Karczew (powiat otwocki)
Działanie
Turystyka
Czas świętowania
Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie w nowo wyremontowanej przestrzeni wystawienniczej, nawiązującej estetyką do wielkiego showroomu, uruchomiło wystawę poświęconą historycznemu
kontekstowi czasu świątecznego. Podstawą utworzonej ekspozycji jest
galeria odświętnych strojów ludowych, a także strojów przebierańców.
Dodatkowo podziwiać można m.in. zabawki jarmarczne. Aby uatrakcyjnić turystom zwiedzanie, zaplanowano ścieżki edukacyjne i warsztaty dostosowane do potrzeb różnych grup odbiorców: rodzin, dzieci,
młodzieży, turystów indywidualnych i grup zorganizowanych. Dzięki
zainstalowanym infokioskom można obejrzeć materiały archiwalne ze
zbiorów muzeum – zdjęcia, ilustracje oraz filmy przedstawiające stroje
i obrzędowość ludową oraz wykorzystanie motywów ludowych i folkloru w polskiej kinematografii.
Lepsza współpraca przedsiębiorców
Kolejnym projektem, przyjętym do realizacji ze środków EFRR, jest inicjatywa Polsko-Bułgarskiej Izby Handlowej, służąca zacieśnieniu współpracy
sektora MŚP obu państw. Przyznane przez zarząd województwa dofinansowanie pozwoli utworzyć klaster doradczy. Jego działalność będzie się
skupiać na pozyskiwaniu partnerów – członków klastra, wspomagających
działalność przedsiębiorców w regionie, a w szczególności ośrodków naukowych i badawczo-wdrożeniowych, podmiotów gospodarczych czy
organizacji pozarządowych. W nowej siedzibie możliwa będzie organizacja bezpłatnych szkoleń, konferencji i warsztatów na rzecz promocji
przedsiębiorczości na Mazowszu, inicjowanie i rozwijanie kontaktów oraz
nawiązywanie współpracy z instytucjami, organizacjami i firmami spoza
klastra, a także wskazywanie możliwości zbytu, zaopatrzenia i inwestowania w obydwu krajach. W nowej lokalizacji gromadzone będą i rozpowszechniane informacje dotyczące sytuacji gospodarczej Polski i Bułgarii,
głównie o stanie i rozwoju zagadnień polityki gospodarczej i handlowej.
Aparatura WCB (Weterynaryjne Centrum Badawcze)
12 738 501,83 zł
10 266 941,75 zł
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Wzmocnienie sektora badawczo-rozwojowego
Tytuł projektu
Tworzenie warunków do współpracy pomiędzy
przedsiębiorcami na Mazowszu dzięki utworzeniu
Polsko-Bułgarskiego Klastra Doradczego
Wartość
5 200 510 zł
Kwota dofinansowania 4 420 433,50 zł
Beneficjent
Polsko-Bułgarska Izba Handlowa Sp z o.o. w Warszawie
Działanie
Wspieranie powiązań kooperacyjnych o znaczeniu
regionalnym
14
PROGRAM
REGIONALNY
NARODOWA STRATEGIA SPÓJNOŚCI
Tytuł projektu
Wzmocnienie walorów turystycznych i kultury Mazowsza
poprzez realizację wystawy stałej„Czas świętowania”
w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie
Wartość
966 899,06 zł
Kwota dofinansowania 495 240,98 zł
Beneficjent
Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie
Działanie
Turystyka
Nowocześniejszy pawilon
Na terenie Parku Kulturowego w Ossowie już niebawem rozpoczną się
prace modernizacyjne istniejącego pawilonu ekspozycyjnego. Dotyczyć
będą aranżacji przestrzeni. Na odwiedzających czekać będą multimedialne prezentacje nawiązujące do tematyki Bitwy Warszawskiej 1920 r.
Ponadto, obiekt zostanie wyposażony w infokiosk. Wdrożone będą też
mobilne aplikacje na telefon komórkowy, a strona internetowa – rozbudowana. Dodatkowo, w ramach przyznanej dotacji przygotowany
będzie film dokumentalny mówiący o roli Ossowa w wojnie polsko-bolszewickiej zawierający wypowiedzi uczestników „Cudu nad Wisłą”.
Fot. arch. MJWPU
Fot. Agnieszka Niedźwiedzka-Pazio
Nowa siedziba ośrodka kultury
Jest nią pochodzący z XIX w. „Dom Żołnierza” objęty pierwszą strefą
konserwatorską o stopniu A. W dawnych czasach służył jako kantyna
dla żołnierzy, dziś pełni funkcję obiektu użyteczności publicznej, zachowując tym samym dziedzictwo historyczno-kulturowe. W ramach
projektu budynek przeszedł całkowitą modernizację. Wykonano m.in.:
instalację wodno-kanalizacyjną, elektryczną, akustyczną oraz zagospodarowano przestrzeń wokół obiektu. Wybudowano nowe parkingi,
a całość przystosowano do potrzeb osób niepełnosprawnych. Instytucja wzbogaciła się tym samym o salę widowiskową na 250 osób oraz
dodatkowe pomieszczenia, w tym sale zabaw, kawiarnie, magazyn. To
pozwoliło poszerzyć ofertę zajęć o kursy tańca, wieczorki taneczne, organizację zabaw dla dzieci, np. Mikołajki.
Tytuł projektu
Tytuł projektu
Modernizacja i adaptacja zabytkowego Domu Żołnierza na Ośrodek Kultury w Górze Kalwarii
Wartość
1 783 207,48 zł
Beneficjent
miasto i gmina Góra Kalwaria
Działanie
Kultura
Pływalnia zaprasza
Pamięci bohaterów
Działający w Mniszewie skansen militarny 1 Armii Wojska Polskiego zostanie powiększony. Dotacja pozwoli wybudować nowoczesny pawilon
wystawienniczo-handlowo-usługowy. Znajdą się w nim obiekty zabytkowe – czołgi, armaty, haubice, dwie Katiusze – wystawy oraz galerie
z czasów II wojny światowej. Oznakowane i zagospodarowane zostaną
również szlaki – miejsca pamięci narodowej, organizowane będą imprezy towarzyszące, np. uroczystości rocznicowe. Znajdzie się tu także punkt
obsługi turystów, gdzie na wszystkich zainteresowanych czekać będą
wydane w ramach przedsięwzięcia materiały promocyjne, mapy, przewodniki oraz program zwiedzania. Ważnym elementem będzie również strona internetowa, zachęcająca do skorzystania z oferty placówki.
W projekcie uwzględniono również promocję walorów przyrodniczych
Natura 2000, Obszaru Chronionego Krajobrazu rz. Drzewiczki i Radomki.
Fot. Bogdan Śladowski
Fot. arch. MJWPU
Kryta pływalnia przy Miejskim Ośrodku Sportu i Rekreacji w Ząbkach
już działa. Obiekt jest znakomitym miejscem aktywnego wypoczynku dla całych rodzin, miejscem spotkań mieszkańców Ząbek, powiatu wołomińskiego, a także alternatywą spędzenia wolnego czasu dla
mieszkańców stolicy. W hali znajdują się: basen pływacki, rekreacyjny
z częścią do nauki pływania, brodzik dla dzieci, jacuzzi z hydromasażem,
gejzery powietrzne, masaże karku oraz zjeżdżalnia. Budynek nie ma
barier architektonicznych i jest przystosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych. Obiekt jest częścią wieloetapowej inwestycji – Centrum
Turystyczno-Rekreacyjno-Sportowego, w ramach której przewiduje się
budowę m.in.: hali sportowej, hotelu i boiska z trybunami.
Modernizacja pawilonu ekspozycyjnego z punktem
informacji turystycznej z zastosowaniem innowacyjnych
i multimedialnych rozwiązań technologicznych na terenie
Parku Kulturowego – Ossów Wrota Bitwy Warszawskiej
Wartość
324 500 zł
Beneficjent
Park Kulturowy – Ossów – Wrota Bitwy Warszawskiej
1920 r. (powiat wołomiński)
Działanie
Turystyka
Tytuł projektu
Tytuł projektu
Budowa Centrum Turystyczno-Rekreacyjno-Sportowego w Ząbkach – budowa krytej pływalni
Wartość
21 190 051 zł
Beneficjent
miasto Ząbki (powiat wołomiński)
Działanie
Wspieranie powiązań kooperacyjnych o znaczeniu
regionalnym
Publikacja współfinansowana przez Unię Europejską ze środków
Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach
Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego
2007-2013 oraz ze środków budżetu województwa mazowieckiego.
Budowa Centrum Kultury i Tradycji Historycznej w ramach Skansenu Militarnego i Armii Wojska Polskiego
w miejscowości Mniszew na terenie gminy Magnuszew
Wartość
1 155 765,13 zł
Beneficjent
gmina Magnuszew (powiat kozienicki)
Działanie
Turystyka
Anita Skrzyczyńska
Mazowiecka Jednostka Wdrażania Programów Unijnych
15
z prac samorządu
zmianie, ale nie wiemy, kiedy dokładnie i w jakim zakresie. Przez te 18 miesięcy będziemy
poruszać się w „prowizorycznym” i niepewnym
stanie prawnym, który zafundował nam TK.
Jest coś absurdalnego w sytuacji,
w której region musi się zadłużać po to, aby płacić niezgodne
z Konstytucją RP „janosikowe”.
Ministerstwo Finansów ma możliwość zaniechania poboru wpłat?
„Janosikowe”
nie przystaje do
gospodarki rynkowej
Dobrze, że wyrok wreszcie został wydany – po 4 latach.
To, że Trybunał Konstytucyjny zakwestionuje przepisy
dotyczące „janosikowego” w świetle przedstawionych
dowodów i obliczeń, wydawało się niemal pewne –
mówi radna województwa mazowieckiego, adwokat
Olga Łyjak.
Jakie były Pani wrażenia i oczekiwania związane z wyrokiem TK?
Oczekiwałam szybszego działania TK. W 2010 r.
Mazowsze wpłacało „janosikowe” sięgające
63 proc. dochodów podatkowych, a w kolejnych latach ponad 40 proc., jednocześnie się
zadłużając. Teraz mamy przypieczętowane, że
przepisy dotyczące „janosikowego” w obecnym
kształcie są niekonstytucyjne, ale odwrócić
skutki prawne działań na ich podstawie będzie
bardzo trudno, o ile w ogóle będzie to w pełni
możliwe. Samorząd Województwa Mazowieckiego poniósł przecież większe szkody niż tyko
wpłata „janosikowego”. Chodzi o koszty zaciągania kredytów, odsetki. Ponadto budżet państwa
raczej nie ma pieniędzy na zwrot wpłat i innych
16
kosztów, a nawet jeśli je ma i zwróci, to odbędzie się to z pokrzywdzeniem interesów innych
beneficjentów budżetu państwa. Gdyby Trybunał rozpatrzył sprawę w 2010 r., uniknęlibyśmy
wielu problemów i sporów związanych z wykonaniem tego wyroku.
Kolejne rozczarowanie to odroczenie terminu
utraty mocy obowiązujących przepisów aż
o 18 miesięcy. Jest to maksymalny czas zgodnie
z art. 190 ust. 3 Konstytucji i wyjątek od zasady,
że zakwestionowany przepis traci moc z dniem
ogłoszenia wyroku. Odroczenie terminu utraty
mocy przepisów komplikuje sytuację prawną województw wpłacających „janosikowe”.
Wiemy, że przepisy te są niekonstytucyjne, ale
nadal obowiązują. Wiemy, że przepisy ulegną
Sytuacja wymaga szerszego wyjaśnienia. Pewne jest to, że TK obalił domniemanie konstytucyjności przepisów o „janosikowym” – wiemy,
że są one niezgodne z Konstytucją we wskazanym przez TK zakresie. Natomiast nie jest jednoznaczne, czy istnieje bezwzględny obowiązek
stosowania tych przepisów do czasu utraty mocy bądź ich zmiany, czy też można ich nie stosować. Orzecznictwo sądów nie jest jednolite.
Dominuje pogląd, że w takim wypadku przepisy
powinny być bezwzględnie stosowane. Inne stanowisko prezentowane w orzecznictwie, w tym
orzecznictwie TK i Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA), mówi o konieczności stosowania
przepisu w zgodzie z Konstytucją z uwzględnieniem bezpośredniego jej stosowania. Niekonstytucyjny przepis nadal obowiązuje, ale należy
go interpretować w zgodzie z zasadami konstytucyjnymi. W naszym przypadku oznaczałoby
to obowiązek uwzględnienia przy obliczaniu
wysokości wpłat „janosikowego” brzmienia
art. 167 Konstytucji, który zapewnia jednostkom
samorządu terytorialnego udział w dochodach
publicznych w stopniu odpowiadającym zakresowi powierzonych zadań. W praktyce oznaczałoby to zastosowanie wskazań wyroku TK, który
uznał przepisy o „janosikowym” za niezgodne
z Konstytucją „w zakresie w jakim nie gwarantują województwom zachowania istotnej części
dochodów własnych dla realizacji zadań własnych”. W efekcie stanowiłoby to wcielenie w życie wyroku TK, mimo odroczenia terminu utraty
mocy niekonstytucyjnych przepisów.
Pogląd, że sąd może nie stosować przepisu
uznanego za niezgodny z Konstytucją, ale
obowiązujący jeszcze przez pewien czas mocą
wyroku TK, wyraża dość jednolicie NSA. Ma to
znaczenie w naszej sprawie, bowiem to właśnie sądy administracyjne będą rozpatrywały
ewentualne spory dotyczące aktualnego obowiązku wpłaty „janosikowego” i jego zakresu.
Jednak nawet jeśli przyjmiemy możliwość korygowania przepisów dotyczących „janosikowego”, aby zapewnić ich zgodność z Konstytucją, to uprawnione są do tego wyłącznie sądy.
Inaczej ma się sprawa w przypadku stosowania
prawa przez organy administracji publicznej, które mają obowiązek działać na podstawie i w granicach prawa (art. 7 Konstytucji). W orzecznictwie sądów administracyjnych dominuje pogląd,
że organ administracji nie może odmówić zastosowania niekonstytucyjnego przepisu do momentu utraty jego mocy obowiązującej. Dopóki
z prac samorządu
zatem przepisy o „janosikowym” nie utracą mocy,
muszą być stosowane przez organy państwa.
Sytuacja jest rzeczywiście absurdalna.
Co to oznacza dla województw?
Zgodnie z art. 31 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego województwo
ma nadal obowiązek wpłacać „janosikowe”
do 19 września 2015 r. (czyli 18 miesięcy od
dnia publikacji wyroku TK). Minister finansów
w razie braku wpłaty powinien wydać decyzję
administracyjną stwierdzającą taki obowiązek.
Następnie województwo może odwołać się
do sądu. Sąd ma kompetencje do niezastosowania przepisu, który mocą wyroku Trybunału
nadal obowiązuje, i w konsekwencji może
uchylić lub zmienić decyzję ministra finansów.
Jeśli minister finansów zaniecha wydania decyzji
w sprawie obowiązku zapłaty„janosikowego” lub
zaniecha egzekwowania prawomocnych decyzji,
naruszy dyscyplinę finansów publicznych. Z drugiej strony, pobierając„janosikowe” na podstawie
przepisów, które są niezgodne z Konstytucją, ale
wiedząc, że samorząd wystąpi o uchylenie decyzji bądź zwrot wpłaconego „janosikowego”, minister finansów też działa na szkodę budżetu państwa. Naraża go na obowiązek zwrotu nadpłaty
„janosikowego” wraz z oprocentowaniem, które
równe jest odsetkom za zwłokę pobieranych od
zaległości podatkowych.
Mazowsze może więc liczyć na
zwrot „janosikowego”?
To kolejne pytanie, które pokazuje, że absurd
tej sytuacji faktycznie rozciąga się dużo dalej.
Wpłacone już „janosikowe”, na skutek wyroku
Trybunału stało się nienależną nadpłatą podlegającą zwrotowi. Mazowsze może wystąpić
o jego zwrot, a jeśli była wydana decyzja administracyjna stwierdzająca obowiązek zapłaty
– musi najpierw wystąpić o jej uchylenie w trybie wznowienia postępowania. Pytanie jednak
brzmi czy Mazowsze już teraz może wystąpić
o zwrot wpłaconego „janosikowego”, czy musi czekać 18 miesięcy, czy już teraz powinno
składać skargi o wznowienie postępowania zakończonego prawomocną decyzją, czy dopiero po 18 miesiącach? Przepisy prawa nie dają
jednoznacznej odpowiedzi, a orzecznictwo
sądowe reprezentuje różne poglądy. Orzecznictwo sądów administracyjnych przejawia
jednak tendencję do dopuszczenia wznowienia postępowania już od momentu ogłoszenia
wyroku, a nie dopiero po upływie okresu, po
którym niekonstytucyjne przepisy tracą moc.
Trzeba wiedzieć, że obranie niewłaściwej drogi
może mieć poważne konsekwencje w postaci
niedochowania ustawowych terminów do
złożenia skargi o wznowienie postępowania
oraz upływu terminu przedawnienia dotyczącego zwrotu nienależnego „janosikowego”.
Jako adwokat, radziłabym występowanie ze
stosownymi wnioskami i skargami już teraz
z tzw. ostrożności procesowej. Jednak, jak już
wspomniałam, organy administracji muszą
stosować niekonstytucyjne przepisy, jeśli został odroczony termin utraty ich mocy, więc
można spodziewać się odrzucenia wniosku
o wznowienie, jako przedwczesnego, bądź
oddalenia go, jako nieopartego na ustawowej
podstawie (niekonstytucyjne przepisy nadal
obowiązują). Na taką decyzję organu można
złożyć skargę do sądu administracyjnego. Ten
ma możliwość wykładni przepisów w świetle
Konstytucji i uznania wniosku o wznowienie
za zasadny.
Całej tej skomplikowanej i niejasnej sytuacji
prawnej by nie było, gdyby przepisy przestały
obowiązywać z dniem ogłoszenia wyroku TK.
Ponadto Mazowsze nie może żądać zwrotu całości zapłaconego „janosikowego”, tylko takiej
części, która nie gwarantowała województwu
zachowania istotnej części dochodów dla realizacji zadań własnych, bo tylko w takim zakresie Trybunał uznał przepisy za niezgodne
z Konstytucją. Wykazanie tego przed sądem
nie będzie łatwe, być może będą konieczne
opinie biegłych. Z doświadczenia wiem, że takie procesy mogą toczyć się latami.
Doświadczenia ostatniego roku
wskazują, że Sejmowi RP bardzo
trudno jest dokonać jakichkolwiek
poprawek. Czy teraz możemy
liczyć na szybki kompromis?
Według mnie odroczenie utraty mocy przepisów o 18 miesięcy nie stanowi wystarczającej
presji dla parlamentarzystów. Gdyby przepisy już
nie obowiązywały, nacisk społeczny na uchwalenie nowych regulacji byłby zapewne większy.
Po drugie istnieje oczywisty konflikt interesów
pomiędzy różnymi regionami, które reprezentowane są przez parlamentarzystów. Może się
okazać, że w ogóle nie dojdzie do porozumienia pomiędzy rządzącą koalicją. W tej materii
raczej nie barwy polityczne, a reprezentacja
danego regionu będzie decydować o kompromisie, co dodatkowo utrudnia sprawę. Niestety
samorządy będące płatnikami „janosikowego”,
są w zdecydowanej mniejszości. Dodatkowo
w tym roku mamy wybory samorządowe. Czy
posłowie będą skorzy uchwalić ustawę niekorzystną dla większości województw?
Kolejną kwestią jest brzmienie wyroku. Jest
to tzw. wyrok zakresowy. Trybunał nie uznał
całej regulacji dotyczącej „janosikowego”, za
niezgodną z Konstytucją, lecz orzekł, że przepisy art. 25 i art. 31 ustawy o dochodach jst są
niezgodne z Konstytucją w zakresie, w jakim
nie gwarantują województwom zachowania
istotnej części dochodów własnych dla realizacji zadań własnych. Osiągnięcie kompromisu
w tej materii może być szczególnie trudne.
Jednym z działań służących wypracowaniu mądrych i dobrych
rozwiązań są konsultacje z ekspertami – również w dziedzinie prawa.
Jakie są Pani przemyślenia i propozycje dotyczące „janosikowego”?
Mój osobisty pogląd na ten temat jest dość
radykalny, ale jednocześnie zgodny z tym, co
postuluje się w literaturze przedmiotu. „Janosikowe” w obecnym kształcie jest nie tylko niesprawiedliwie, ale nie przystaje do gospodarki
rynkowej. Jednak mimo tego, że art. 167 ust. 2
Konstytucji nie przewiduje redystrybucji dochodów pomiędzy samorządami, to nie zakazuje
wprowadzenia takiego mechanizmu. Jest to
decyzja w zakresie polityki państwa. Również TK
w swoich poprzednich wyrokach dotyczących
„janosikowego”, a także w omawianym wyroku
uznał, że instytucja wpłat wyrównawczo-korekcyjnych jako źródeł dochodów pewnych samorządów jest co do zasady zgodna z Konstytucją
i to trzeba przyjąć za punkt wyjścia. Trybunał
ustanowił jednak pewne warunki, pod którymi
ta instytucja jest konstytucyjna. Jeśli więc chodzi o konkretne rozwiązania prawne, to trzeba
poczekać na uzasadnienie wyroku, które będzie
wskazówką dla rozwiązań legislacyjnych.
Na pewno nowa regulacja powinna być przede
wszystkim prosta. Obecne przepisy dotyczące
obliczania wysokości wpłat i ich podziału są
niezmiernie skomplikowane. Ponadto instytucja wpłat wyrównawczych powinna być tak
ukształtowana, aby był to instrument naprawdę wyjątkowy i stosowany tylko wtedy, gdy
środki z budżetu państwa są niewystarczające
dla wyrównania różnic w dochodach poszczególnych województw. Konieczne byłoby również uzależnienie wysokości wpłat od poziomu
dochodów województwa w bieżącym roku,
aby uniknąć sytuacji, w której z powodu niższych dochodów podatkowych w danym roku,
województwo musi się zadłużać, aby zapłacić
„janosikowe”. Ustawodawca powinien również
zmienić przepisy dotyczące gmin i powiatów.
Gdybyśmy założyli najbardziej
optymistyczny scenariusz – gotowe, zaakceptowane propozycje
zmian – jak szybkie, z prawnego
punktu widzenia, możliwe byłoby
wprowadzenie ich w życie?
Jeśli Sejm i Senat RP sprawnie uchwaliliby
ustawę, prezydent ma 21 dni na jej podpisanie
i zarządzenie jej ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.
Zasadą jest, że ustawy wchodzą w życie w ciągu 14 dni od dnia ogłoszenia, termin ten można
wyjątkowo skrócić lub go wydłużyć. Czyli czysto teoretycznie ustawa mogłaby wejść w życie bardzo szybko. Jednak niecelowe wydaje
się wprowadzenie takich zmian w trakcie roku
budżetowego, bo to jedynie utrudni regulację
przepisów przejściowych i sposób obliczania
bieżących wpłat. Podstawę do obliczania wysokości wpłat stanowią dochody wykazane za
dany rok budżetowy. Celowym by było, aby
ustawa wchodziła w życie z dniem 1 stycznia.
Rozmawiała Iwona Dybowska
17
z prac samorządu
Obrady Sejmiku
XXXVIII sesja. 17 marca
Przebieg rozmowy marszałka z ministrem finansów, dotyczącej zaniechania poboru „janosikowego” oraz budowa szpitala psychiatrycznego w Ząbkach były głównymi tematami posiedzenia sejmiku.
„Janosikowe”
Fot. arch. Taka Paka
– Trybunał Konstytucyjny jednoznacznie wskazał,
że „janosikowe” jest sprzeczne z Konstytucją RP
i wymaga zmian – powiedział marszałek Adam
Struzik, który 12 marca br. spotkał się z ministrem
finansów Mateuszem Szczurkiem, aby porozmawiać o zaniechaniu poboru „janosikowego”. Mazowsze obecnie nie dysponuje wystarczającymi
środkami finansowymi na realizowanie zadań
własnych i płacenie „janosikowego”. W tym roku
wypłacono dwie raty: 110 mln zł za styczeń i luty
oraz zaległe 60 mln zł za wrzesień i październik
zeszłego roku, zaciągając kredyt w rachunku
bieżącym. To daje w sumie kwotę, jaka wpłynęła w tym roku do budżetu województwa
z podatku CIT i PIT. – Nie widzę logiki w dalszym
zadłużaniu Mazowsza, by płacić „janosikowe” –
skomentował marszałek. Minister nie zgodził
się z wnioskiem marszałka, twierdząc że nie ma
możliwości prawnej zaniechania wpłat. Zapewnił jednocześnie, że postara się, aby prace nad
zmianą prawa w tym zakresie zakończyły się
jak najszybciej. Samorząd Województwa Mazowieckiego – jak zapowiedział marszałek – będzie w związku z tym dochodzić swoich praw
przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym.
Jednocześnie marszałek poinformował radnych,
18
że za marzec 2014 r. wpłacono do budżetu
państwa w ramach „janosikowego” 1,7 mln zł
(zamiast 54 mln zł). – Nie jesteśmy w stanie
w sposób nieograniczony zadłużać województwa w rachunku bieżącym – wyjaśnił marszałek.
„Drewnica”
Na posiedzenie sejmiku przybyli przedstawiciele
Mazowieckiego Centrum Psychiatrii „Drewnica”,
którzy zabiegali o podjęcie decyzji w sprawie
budowy nowego szpitala w Ząbkach. Temat wywołał długą dyskusję wśród radnych. Przewodniczący Klubu Radnych PiS Witold Kołodziejski
apelował o wprowadzenie do porządku obrad
projektu uchwały w sprawie dokapitalizowania
spółki Mazowiecki Szpital Psychiatryczny „Drewnica”, powołanej do budowy szpitala. Podjęcie
uchwały pozwoliłoby na rozpoczęcie inwestycji.
Jednak biorąc pod uwagę trudną sytuację finansową województwa, wiele wątpliwości wśród
radnych SLD i PO budzi sposób finansowania
inwestycji, polegający na emisji obligacji przez
spółkę. Wiązałoby się to z potrzebą dokapitalizowania spółki, gdyby okazało się, że nie ma funduszy na wykup obligacji. Inwestycję można byłoby
częściowo sfinansować ze sprzedaży gruntów
będących obecnie w dyspozycji szpitala. Jednak
najpierw należałoby zmienić zapisy w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego
i przekształcić tę nieruchomość na zabudowę
mieszkaniową. Głos w tej sprawie zabrał burmistrz Ząbek Robert Perkowski, który zadeklarował, że jeżeli budowa szpitala dojdzie do skutku,
to wraz z radą miasta zrobią wszystko, aby część
gruntów szpitala została w przyszłości przeznaczona w miejscowym planie zagospodarowania
przestrzennego na zabudowę mieszkaniową.
Budżet
Sejmik przyjął zmiany w budżecie województwa na br. oraz uchwałę w sprawie zaskarżenia
do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego
w Warszawie rozstrzygnięcia nadzorczego Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej stwierdzającej nieważność uchwały dotyczącej WPF
z 20 stycznia 2014 r. RIO nie zgodziło się z prognozą kwot „janosikowego” na przyszłe lata, które podane zostały na podstawie projektu zmian
uchwały o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Projekt zakłada, że kwota rocznej
wpłaty „janosikowego” nie może przekroczyć
25 proc. dochodów podatkowych województwa za rok poprzedzający rok bazowy. 
Fot. arch. Międzyleskiego Szpitala Specjalistycznego w Warszawie
z prac samorządu
XXXIX sesja. 7 kwietnia
Posiedzenie sejmiku zbiegło się z obchodzonym 7 kwietnia Światowym Dniem Zdrowia. Temat służby zdrowia był też głównym punktem obrad – radni wysłuchali informacji zarządu województwa na temat sytuacji finansowej mazowieckich szpitali.
Mazowieckie szpitale
Środki ujęte w planie finansowym Narodowego Funduszu Zdrowia dla województwa mazowieckiego są w br. niższe od zaplanowanych
na rok 2013 o 104 mln zł i wynoszą 9,04 mld zł.
Gdyby nie 256 mln zł z funduszu zapasowego,
byłoby jeszcze gorzej. Kwota ta nie odzwierciedla też wysokości składek, jakie wpływają do
mazowieckiego oddziału NFZ. W 2013 r. było to
10,5 mld zł, plan finansowy wyniósł natomiast
9,15 mld zł. Różnica ta zamiast do mazowieckich szpitali, trafia do innych województw. – To
jest „janosikowe-bis” – zaznaczył marszałek
Adam Struzik. – Potwierdza to wadliwość mechanizmu podziału środków finansowych na
województwa – dodał. Problem stanowi też
niedoszacowanie wyceny usług medycznych
przez NFZ oraz pozostawianie ich na tym samym poziomie od wielu lat, mimo wzrostu
kosztów utrzymania, takich jak: energia cieplna,
ceny leków i materiałów medycznych, składka
rentowa i emerytalna, minimalne wynagrodzenie i podatek VAT. Sytuację finansową szpitali
pogarszają dodatkowo niezapłacone przez fundusz „nadwykonania”. Ich wysokość w 2013 r.
kształtowała się na poziomie przeszło 68 mln zł.
Wszystkie te czynniki powodują, że zobowiązania naszych jednostek służby zdrowia wynoszą w sumie 469 mln zł. Kwota ta jednak – jak
zaznaczył wicemarszałek Krzysztof Grzegorz
Strzałkowski – od 3 lat stale maleje (w 2010 r.
wynosiła 589 mln zł). W 2013 r. większość
mazowieckich szpitali (trzynaście) osiągnęła
dodatni wynik finansowy po dodaniu kosztów amortyzacji, siedem z nich znalazło się
„pod kreską”. Radni wysłuchali też informacji
o sytuacji placówek przekształconych w spółki prawa handlowego i efektach tych działań.
Na posiedzenie przybyli dyrektorzy szpitali.
Pięciu spośród nich zaprezentowało placówki,
którymi kierują (Mazowieckie Specjalistyczne
Centrum Zdrowia im. prof. Jana Mazurkiewicza w Pruszkowie, Szpital Dziecięcy im. prof. dr.
med. Jana Bogdanowicza w Warszawie, Wojewódzki Szpital Zespolony w Płocku, Mazowiecki Szpital Specjalistyczny Sp. z o.o. w Radomiu,
Mazowiecki Szpital Wojewódzki w Siedlcach).
Ochrona środowiska
Mieszkańcy warszawskich Bielan i Bemowa złożyli 85 wezwań do usunięcia naruszeń prawa, dotyczących „Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami dla Mazowsza” i uchwały wykonawczej.
Głównym zarzutem stawianym w wezwaniu jest
brak przeprowadzenia konsultacji społecznych
z mieszkańcami tych dzielnic podczas tworzenia
planu. Mieszkańcy skarżą się bowiem na uciążliwość funkcjonowania instalacji przetwarzania
odpadów komunalnych Miejskiego Przedsiębiorstwa Oczyszczania Sp. z o.o. przy ul. Kampinoskiej
oraz Byś Wojciech Byśkiniewicz przy ul. Wólczyńskiej w Warszawie. W sprawach dotyczących
ograniczenia uciążliwości zapachowej mieszkańcy powinni, zgodnie z prawem, kierować się do
instytucji kontrolujących funkcjonowanie tego
typu instalacji. Radni nie stwierdzili uchybień
w procedurze przygotowywania i uchwalania
planu i uznali wezwania za bezzasadne.
„Zasłużony dla Mazowsza”
sejmik nadał tej organizacji Odznakę Honorową „Zasłużony dla Mazowsza”.
Organizacje pozarządowe
Radni przyjęli zmiany w „Rocznym programie
współpracy Samorządu Województwa Mazowieckiego z organizacjami pozarządowymi...”.
Dotyczą one wprowadzenia do programu zadań z obszaru sportu dzieci i młodzieży. Dzięki
temu, na szkolenie kadry wojewódzkiej młodzików, w oparciu o ogólnopolski program szkolenia dzieci i młodzieży uzdolnionej sportowo,
organizacje pozarządowe będą mogły ubiegać
się o prawie 345 tys. zł dofinansowania. W projekcie weźmie udział około 3 tys. zawodników.
PFRON
Sejmik ustalił, na jakie zadania podzielone zostaną w br. środki finansowe z Państwowego
Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Zarząd województwa zaproponował,
aby przeznaczyć 7 mln zł na dofinansowanie
robót budowlanych, 4,2 mln zł na dofinansowanie zakładów aktywności zawodowej oraz
1,5 mln zł na rehabilitację zawodową i społeczną osób niepełnosprawnych.
Do komisji:
∙∙ Rozwoju Gospodarczego, Infrastruktury
i Przeciwdziałania Bezrobociu skierowano projekt uchwały w sprawie wskazania
miast, w których może być przeprowadzony egzamin państwowy w zakresie prawa
jazdy kategorii AM, A1, A2, A, B1, B.
Z okazji jubileuszu 85-lecia istnienia Mazowieckiej Izby Rzemiosła i Przedsiębiorczości,

19
z prac samorządu
Plan zagospodarowania województwa
Praca nad dokumentem jest na etapie zatwierdzania wniosków i uwag zgłaszanych podczas konsultacji społecznych.
Do Mazowieckiego Biura Rozwoju Regionalnego wpłynęło blisko 1000 wniosków, z których
70 proc. przyjęto, 20 proc. odrzucono, a 10 proc.
uznano za bezzasadne. – Odrzucenie wniosków
spowodowane było koniecznością zagwarantowania realizacji inwestycji strategicznych
z punktu widzenia rozwoju województwa mazowieckiego oraz powiązaniem województwa
z układem transportowym krajowym i międzynarodowym – wyjaśniła kierownik Zespołu Planowania Przestrzennego z Mazowieckiego Biura Planowania Regionalnego Maria Puk. Wnioski
bezzasadne dotyczyły w szczególności zagadnień przeznaczenia funkcji terenu oraz podziału
działek. Powinny być skierowane do planowania miejscowego lub do innych instytucji, jak
np. te dotyczące ustanowienia obszaru Natura
2000. Plan województwa nie ma bowiem charakteru planowania urbanistycznego.
Komisja Strategii Rozwoju Regionalnego
i Zagospodarowania Przestrzennego, na
posiedzeniu której omawiano aktualizację
tego dokumentu, zapoznała się z planowanym przebiegiem ważnych tras drogowych
i kolejowych. MBPR zwróciło uwagę na problematyczne przeprawy mostowe w ciągu
Legionowskiej Trasy Mostowej na terenie
rezerwatów przyrody Ławice Kiełpińskie oraz
drogi wojewódzkiej nr 721 na wysokości Wysp
Świderskich. Regionalna Dyrekcja Ochrony
Środowiska uznała, że budowa mostów w tych
miejscach nie jest możliwa. MBPR proponuje
więc pozostawienie tych przepraw w planie
z zapisem o dążeniu do „minimalizacji negatywnych oddziaływań inwestycji poprzez zastosowanie najlepszych dostępnych technik
i rozwiązań planistycznych”. Korytarz Trasy
Olszynki Grochowskiej w granicach Warszawy
stanowi w planie część obwodnicy miejskiej.
Na odcinku pozamiejskim (od połączenia korytarza TOG z drogą nr 631 w kierunku północno-zachodnim) stanowić będzie uzupełnienie
sieci dróg ekspresowych, jako przedłużenie
drogi S17 z włączeniem do S7 za Modlinem
i do sieci TEN-T (korytarzy europejskich).
Rozmawiano też o celowości przebiegu Kolei
Dużych Prędkości: Warszawa – Łódź – Poznań
i Wrocław, północnej obwodnicy Ostrołęki czy
też przebiegu drogi nr 635. Kierownik Maria
Puk poinformowała ponadto radnych o wypracowaniu wspólnie z województwem kujawsko-pomorskim przebiegu drogi ekspresowej
S10 oraz o przyjęciu wniosków gmin przeciwnych powiększeniu Bolimowskiego Parku Krajobrazowego. W planie pozostawiono jedynie
zapis mówiący, że jest to „teren do zachowania
walorów przyrodniczo-krajobrazowych”.
Nasze drogi
Sieć dróg wojewódzkich na Mazowszu liczy 3 tys. km. O tym, które z nich będą
w tym roku modernizowane i remontowane, rozmawiali członkowie Komisji Rozwoju Gospodarczego, Infrastruktury i Przeciwdziałania Bezrobociu.
W tym roku na remonty i utrzymanie dróg Mazowiecki Zarząd Dróg Wojewódzkich ma do dyspozycji 68,5 mln zł. Zagwarantowano też blisko
16 mln zł na pozyskanie gruntów niezbędnych
przy modernizacji i remontach. Na inwestycje
drogowe przeznaczono przeszło 263 mln zł;
w tym środki pozyskane z Unii Europejskiej stanowić będą ponad 162 mln zł. Do finansowania
z Unii Europejskiej przygotowywana jest ponadto budowa nowego przebiegu drogi nr 627
od Treblinki do Kosowa Lackiego. Jeśli pozyskane zostaną na ten cel środki unijne, nastąpi
zmniejszenie planu wydatków majątkowych
o 68,8 mln zł i docelowo powinien on wynieść
210,6 mln zł. W sumie MZDW realizować będzie
w tym roku dwadzieścia inwestycji drogowych,
które znajdują się na różnych etapach wykonania i przygotowania (wykaz inwestycji poniżej).
Jeżeli po zakończeniu procedur przetargowych
zostaną jakieś oszczędności, MZDW zaplanował
dodatkowo na ten rok przebudowę dróg nr: 803
w Żelkowie Kolonia, 724 w Brześcach, rozbudowę
drogi nr 719 w Chylicach Kolonia oraz opracowanie dokumentacji rozbiórki i budowy nowego mostu w Jaźwinach w ciągu drogi nr 805 wraz z dojazdami oraz w Karczewie w ciągu drogi nr 801.
Wykaz inwestycji MZDW w br.
Inwestycje z unijnym dofinansowaniem:
∙∙ przebudowa drogi nr 728 z Grójca do Nowego Miasta nad Pilicą,
∙∙ rozbudowa drogi nr 631 od Zielonki do granicy z Warszawą.
Inwestycje ze środków własnych na ukończeniu:
∙∙ most na rzece Omulew w Drężewie (droga nr 544) (powiat ostrołęcki),
∙∙ wiadukt w Grodzisku Mazowieckim (droga nr 579),
∙∙ droga nr 727 Klwów–Przysucha,
∙∙ droga nr 580 przejście przez Kampinos i Wiejce (powiat warszawski zachodni),
∙∙ most nad rzeką Żelazną (droga nr 728) (powiat grójecki),
rozpoczęte:
∙∙ rozbudowa drogi nr 802 na odcinku Pogorzel–Żaków (powiat miński),
∙∙ budowa obwodnicy Nowego Miasta nad Pilicą (droga nr 728) (powiat grójecki),
wkrótce rozpoczną się:
∙∙ rozbudowa drogi nr 635 wraz z rozbiórką i budową nowego mostu przez rzekę
Czarna (powiat wołomiński),
20
Na posiedzenie komisji zaproszono również
dyrektora Oddziału Mazowieckiego Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad
Leszka Sekulskiego, który omówił tegoroczne
inwestycje krajowe na Mazowszu. Zapoznał
też radnych z inwestycjami przewidzianymi
do realizacji na przyszłe lata, których przetargi
ustalono na 2015 oraz 2016 r. (pod warunkiem
zapewnienia finansowania) lub są w trakcie
przygotowywania: koncepcji programowej,
dokumentacji czy też materiałów niezbędnych do uzyskania decyzji o oddziaływaniu
środowiskowym.
w trakcie procedur przetargowych:
∙∙ budowa nowego przebiegu drogi nr 627 od Treblinki do Kosowa Lackiego
(powiaty ostrowski i sokołowski),
∙∙ budowa drogi nr 740 po nowym śladzie na odcinku Radom–Potworów,
∙∙ budowa kładki pieszo-rowerowej w pasie drogi nr 632 w Dębem wraz z jej przebudową
(powiat legionowski),
∙∙ rozbiórka i budowa nowego mostu na rzece Wierzbica w Srebrnej (powiat płocki),
∙∙ przebudowa drogi nr 720 w Brwinowie (ul. Pszczelińska, I etap) (powiat pruszkowski),
∙∙ przebudowa drogi nr 690 ze skrzyżowaniem w Białych Szczepanowicach (powiat ostrowski),
∙∙ przebudowa drogi nr 698 w Łuzkach (powiat łosicki),
∙∙ przebudowa drogi nr 733 od Ławek do Golędzina (powiat radomski),
∙∙ przebudowa drogi nr 733 od Kobylan do Odechowa (powiat radomski),
∙∙ przebudowa drogi nr 730 w Jasieńcu (etap I) (powiat grójecki),
przygotowywane są procedury przetargowe dla:
∙∙ rozbudowy drogi nr 541 w Zieluniu (powiat żuromiński),
∙∙ przebudowy skrzyżowania i korekty łuku pionowego w drodze nr 627 w Małkini Dolnej (powiat ostrowski).
z prac samorządu
Wykaz inwestycji GDDKiA na Mazowszu:
Zadania realizowane:
∙∙ S8: modernizacja mostu Grota-Roweckiego w Warszawie między ulicami Modlińską
a Powązkowską,
∙∙ S8: Opacz– Paszków.
Uruchomione procedury przetargowe:
Przygotowywane inwestycje:
∙∙ S7: Płońsk–Czosnów–Warszawa,
∙∙ S7: Płońsk–granica województwa,
∙∙ A2: Warszawa–obwodnica Mińska Mazowieckiego,
∙∙ S2: węzeł Lubelska,
∙∙ S17: wschodnia obwodnica Warszawy,
∙∙ S7: Warszawa–Grójec,
∙∙ S8: Wyszków–Ostrów Mazowiecka–granica województwa.
Fot. arch. Taka Paka
∙∙ S2: południowa obwodnica Warszawy,
∙∙ S8: Marki–Radzymin,
∙∙ DK 50/79: obwodnica Góry Kalwarii,
∙∙ S7: obwodnica Radomia oraz od Radomia do granicy województwa,
∙∙ S17: węzeł Lubelska–Garwolin–granica województwa,
∙∙ S8: Radziejowice–Paszków.
Inwazja kormoranów
„Goniąc kormorany” śpiewał nostalgicznie Piotr Szczepanik o ptakach, które obecnie uważane są przez wędkarzy za szkodniki winne zubożaniu rybostanu wód.
Zarząd Okręgu Mazowieckiego Polskiego
Związku Wędkarskiego ponosi corocznie
ogromne straty w rybostanie z powodu kormoranów. Problem ten poruszono na posiedzeniu Komisji Rolnictwa i Terenów Wiejskich.
Populacja kormorana czarnego znacznie się
rozrosła, gdy ptaki te zostały objęte ochroną.
Kilka lat temu było ich na mazowieckich wodach 2–2,5 tys. sztuk. Obecnie szacuje się, że
po lęgach jest ich 13 tys. sztuk. – Początkowo
kormorany siały spustoszenie tylko w wodach
Wisły. Mamy nawet udokumentowane przypadki, kiedy dławiły się blisko kilogramowymi
sandaczami – powiedział prezes Zarządu Okręgu Mazowieckiego Zbigniew Bedyński. Gdy ich
populacja się rozrosła, opanowały inne atrakcyjne dla wędkarzy łowiska (przyujściowy rejon
Bugu, Narew i Jezioro Zegrzyńskie). Powodują
przez to zagrożenie bytu wielu gatunków ryb
w zbiornikach naturalnych i hodowlach stawowych. Szczególnie duży udział w wyjadanych
przez kormorany rybach miał narybek, zwłaszcza szczupaka i sandacza. Są to gatunki najchętniej łowione przez wędkarzy i decydujące
o atrakcyjności wielu mazowieckich akwenów.
Wyniki badań, sporządzone na Bugu, Narwi
i Jeziorze Zegrzyńskim przez naukowców z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, pokazują,
że coroczne straty spowodowane przez kormorany sięgają ponad 900 tys. zł. – To tylko część
wód, na których gospodarujemy w imieniu
mazowieckich wędkarzy i które zarybiamy oraz
chronimy za społeczne pieniądze – zaznaczył
prezes Zbigniew Bedyński. Na Mazowszu główna kolonia tych ptaków znajduje się na Zbiorniku Włocławskim. W 2005 r. kormorany wyłowiły
tam około 397 t ryb (48,3 kg/ha), a więc tyle, ile
złowili razem rybacy i wędkarze. Objęcie kor-
morana ochroną i jego nadmierny rozrost powodują straty nie tylko w rybostanie, ale i drzewostanie, a ogromne ilości fosforu z odchodów
spływają do wód. Jedna z największych kolonii
kormorana bytuje na wyspie wiślanej koło Murzynowa (powiat płocki). Była to piękna oaza
przyrodnicza, która – zdewastowana przez
ptaki – straszy kikutami zniszczonych drzew,
hałdami ptasich odchodów i rozkładających się
ryb upuszczonych podczas karmienia młodych.
Związek wędkarski apeluje o bezzwłoczne
podjęcie działań zmierzających do ograniczenia populacji kormorana do liczby odpowiadającej wymogom ekologicznym, naukowym
i kulturowym, z uwzględnieniem aspektów
ekonomicznych i rekreacyjnych. Zwraca się
również do komisji o wsparcie tych starań.
Justyna Michniewicz
21
zdrowie
Podstępne Hashimoto
Choroba Hashimoto jest lekceważona zarówno przez lekarzy, jak i pacjentów ze
względu na indywidualny przebieg i nietypowe objawy. Często myli się ją z innymi dolegliwościami – reumatyzmem czy depresją, a samych pacjentów niejednokrotnie podejrzewa się o hipochondrię.
Choroba Hashimoto (autoimmunizacyjne
zapalenie tarczycy) jest mało znana, a jednocześnie jest najczęściej spotykaną chorobą
autoimmunizacyjną. Różne źródła podają, że
zapada na nią około 10–12 proc. populacji.
Częściej chorują na nią kobiety. Ma bardzo
indywidualny przebieg. Nie wszystkie objawy
występują jednocześnie, niektóre z nich mogą
pojawić się później, kiedy choroba bardzo się
już rozwinie, inne dopiero po latach. Proces
„niszczenia” tarczycy często toczy się niezauważalnie. Charakterystyczne jest również „rozlanie”
objawów po całym organizmie.
Dlaczego tak ważne jest wykrycie choroby
Hashimoto? Zapalenie tarczycy o podłożu
autoimmunizacyjnym doprowadza do niedoczynności tarczycy. Nierzadko Hashimoto
współwystępuje z innymi chorobami autoimmunizacyjnymi – cukrzycą, schorzeniami
reumatycznymi, celiakią, autoimmunizacyjną
chorobą wątroby, endometriozą, bielactwem
nabytym czy łysieniem plackowatym – co dodatkowo utrudnia prawidłowe jej rozpoznanie.
Rola tarczycy
Tarczyca jest nieparzystym organem należącym
do układu wydzielania wewnętrznego. Znajduje się w przednio-bocznej części szyi, poniżej
krtani, tuż pod skórą. Dzięki takiemu położeniu
jej powiększenie można zauważyć gołym okiem.
Możliwe jest też badanie palpacyjne1. Tarczyca
produkuje hormony niezwykle ważne dla funkcjonowania ludzkiego organizmu: tyroksynę T4
i trójjodotyroninę T3. Prawidłowe funkcjonowanie tarczycy zależy od jodu. Ludzki organizm
nie potrafi go wytworzyć, dlatego musi być on
dostarczany wraz z pożywieniem. Ta zależność
od czynnika zewnętrznego wyróżnia tarczycę
spośród innych gruczołów dokrewnych.
Jest to badanie dotykiem, które polega na takim macaniu
palcami, aby wyczuć rozmiar, kształt, twardość lub położenie określonej struktury anatomicznej. Tą metodą diagnostyki medycznej mierzy się np. puls.
1
Optymalny poziom hormonów tarczycy jest
kluczowym czynnikiem wpływającym na jakość
życia i zdrowie człowieka. Ma on olbrzymi wpływ
także na psychiczną odporność człowieka. Nietrudno więc odgadnąć, że kiedy dochodzi do
zaburzenia funkcji tego organu, zarówno ciało,
jak i psychika zostają wytrącone z równowagi.
Hormony tarczycy są odpowiedzialne za rozwój
i metabolizm.
Niedoczynność tarczycy typu Hashimoto jest
chorobą ogólnoustrojową, dlatego też jej rozpoznanie i leczenie jest konieczne w każdym
przypadku, a w szczególności u dzieci i młodzieży, ponieważ ich ogólny rozwój fizyczny
i umysłowy zależy od prawidłowej funkcji
tarczycy.
Jak stwierdzić Hashimoto?
Typowe objawy są dolegliwościami związanymi z niedoczynnością tarczycy:
∙∙ osłabienie, stałe zmęczenie,
∙∙ depresyjny nastrój, ataki lęku i paniki, rozdrażnienie,
∙∙ niskie ciśnienie krwi,
∙∙tycie,
∙∙ ciągłe uczucie chłodu, obniżona temperatura ciała,
∙∙ wypadanie włosów,
∙∙ osłabienie koncentracji, pamięci,
∙∙zaburzenia rozwoju psychicznego i fizycznego u dzieci (objawy ADHD),
∙∙ zaburzenia cyklu miesiączkowego – obfite miesiączki i trudności z zajściem w ciążę u kobiet,
∙∙zaparcia, wzdęcia,
∙∙łuszcząca się i swędząca skóra głowy,
∙∙apatyczny wyraz twarzy, poranne obrzęki
wokół oczu,
∙∙ nocne mrowienie oraz drętwienie dłoni
i przedramion (zespół cieśni nadgarstka),
∙∙zaburzenia osobowości,
∙∙zawroty głowy,
∙∙ obniżone libido.
roby autoimmunizacyjne
Wzrost zachorowań na cho
witaminy D. Znaczenie
ór
dob
może też wyjaśniać nie
organizmu wykracza daleko
tego związku dla całego
ane jej zadanie, czyli regula
poza tradycyjnie przypisyw
bia
osła
D
iny
am
wit
ór
dob
Nie
cję gospodarki wapniowej.
rywającą główną rolę w poodporność komórkową, odg
autoimmunizacyjnych.
wstawaniu i rozwoju chorób
22
W naturalnym przebiegu choroby Hashimoto
mogą pojawić się również objawy nadczynności tzw. Hashitoxicosis.
Aby jednak właściwie rozpoznać chorobę Hashimoto, należy zrobić badanie USG tarczycy oraz
oznaczyć poziom przeciwciał anty-TPO, anty-TG
we krwi. Trzeba też sprawdzić poziom TSH, T3
i T4, by określić stopień niedoczynności tarczycy.
Warto podkreślić, że wchłanianie, metabolizm
hormonów oraz ich działanie na komórki jest procesem zbyt złożonym, aby pełną diagnozę postawić jedynie w oparciu o wyniki badań poziomu
stężenia TSH i T4. Choroba Hashimoto, jak i niedoczynność tarczycy muszą być diagnozowane
i leczone na podstawie objawów klinicznych.
Leczenie i zmiana odżywiania
przywracają dobrą kondycję
Leczenie niedoczynności tarczycy polega na
podawaniu hormonów tarczycy. W większości
przypadków przynosi to oczekiwany efekt i dlatego wielu lekarzy uważa Hashimoto za chorobę
lekką i łatwą w leczeniu. Pozostaje jednak wciąż
grupa stanowiąca 15–20 proc. chorych (około
1–2 proc. populacji), u której pomimo wyrównania poziomu hormonów tarczycy we krwi
dolegliwości nie ustępują. Konieczne jest wówczas ponowne przeanalizowanie wszystkich
symptomów zgłaszanych przez pacjenta. Trzeba
zwrócić szczególną uwagę na odżywianie. Częstokroć wykluczenie laktozy, glutenu czy cukru
przyczynia się do ustąpienia wielu objawów.
Obserwuje się też wówczas wyciszenie procesów autoimmunizacyjnych. Połączenie kilku elementów – właściwie dobrana dawka hormonu,
zmiana diety i trybu życia – przynosi poprawę
stanu zdrowia i komfortu funkcjonowania.
Na podst. książki „Jak żyć z Hashimoto?”
Hanna H. Chmielewska
Fundacja „JakMotyl”
Układ immunologiczny w chorob
ie Hashimoto atakuje własną tarc
zycę, omyłkowo rozpoznając jej tkankę jako
obcą. Wciąż nie wiadomo, dlaczeg
o tak się
dzieje. Przypuszcza się, że w przy
padku tej choroby znaczenie mog
ą mieć
zarówno czynniki genetyczne, zaka
żenia wirusowe, bakteryjne, czyn
niki środowiskowe, skutki uboczne dzia
łania leków, obciążenia psychicz
ne, jak i hormony – początek choroby często
przypada na okresy przestrojenia
hormonalnego: dojrzewanie, przekwitanie
czy ciąża. Zauważa się również
, że laktoza
i gluten mają zły wpływ na ukła
d immunologiczny. U osób cho
rujących na
Hashimoto często występuje niet
olerancja laktozy i glutenu.
15 lat z samorządem województwa
Innowacyjne Mazowsze
Mazowsze zajmuje ważną pozycję wśród regionów Polski i Europy. Jest to jednak
obszar dużych kontrastów. Jednym z kluczowych problemów wydaje się konieczność pogodzenia szybkiego tempa rozwoju stolicy z potrzebą zwiększenia spójności całego województwa.
Strategia e-rozwoju
To podstawowy instrument zarządzania
rozwojem społeczeństwa informacyjnego
w regionie. Umożliwia przeprowadzanie konkursów na innowacyjne projekty i przyczynia
się do optymalnego wykorzystania środków
z funduszy strukturalnych. Ważnym elementem jej tworzenia było skorzystanie z pomocy uczelni wyższych oraz podmiotów posiadających szerokie doświadczenie i dorobek
w zakresie wdrażania technologii teleinformatycznych. Dokument został następnie zweryfi-
kowany przez Centrum Transferu Technologii
Politechniki Warszawskiej, które w swojej
ekspertyzie wysoko oceniło zarówno przeprowadzoną diagnozę, jak i zaproponowane do
realizacji projekty.
z wykorzystaniem komputera i Internetu
w pracy i komunikacji,
∙∙ realizacja: lata 2010–2014,
∙∙ uzyskane dofinansowanie: 13 675 tys. zł,
∙∙ dla kogo? Osób pracujących na Mazowszu, zwłaszcza na terenach wiejskich lub
w środowisku okołorolniczym (w jednostkach organizacyjnych samorządu terytorialnego, ośrodkach doradztwa rolniczego,
organizacjach samorządowych i pozarządowych wspomagających działalność na
terenach wiejskich, małych, średnich, dużych przedsiębiorstwach, z wyjątkiem
jednoosobowych działalności gospodarczych),
∙∙ rodzaje zadań: usługi szkoleniowe, udzielanie wsparcia szkoleniowego 7952 beneficjentom, realizacja jedenastu bloków
tematycznych, a wśród nich 31 tematów
szkoleniowych, zapoczątkowanie formuły
blended learning.
EDUKOM – ITeraz Mazowsze II (ITM II)
Priorytet VIII, Działanie 8.1,
PO KL 2007–2013
∙∙założeniem projektu jest stymulacja rozwoju współpracy pomiędzy sektorem
publicznym, prywatnym i instytucjami
wsparcia na terenie Mazowsza w zakresie
zastosowań innowacyjnych rozwiązań
teleinformatycznych – umożliwienie osobom pracującym na Mazowszu (ze szczególnym uwzględnieniem terenów wiejskich) zdobywania wiedzy związanej
MEGANET – Internet
dla Mazowsza (IDM)
Priorytet II, Działanie 2.1,
RPO WM 2007–2013
∙∙ nadrzędną ideą projektu jest zapewnienie dostępu do Internetu możliwie największej liczbie mieszkańców Mazowsza,
wszystkim podmiotom gospodarczym,
podniesienie konkurencyjności gospodarczej i społecznej w układzie regionalnym
i krajowym oraz poszerzenie wiedzy z zakresu wykorzystania Internetu. Realizacja
przedsięwzięcia ma zapobiegać zjawisku
wykluczenia cyfrowego oraz zainicjować
działania, które wyrównają szanse rozwojowe,
∙∙ koszt przedsięwzięcia: około 493 mln zł,
∙∙ dla kogo? Przedsiębiorców działających na
Mazowszu, administracji samorządowych
i publicznych, mieszkańców województwa,
∙∙zadania: wybudowanie około 3600 km
szkieletowej sieci szerokopasmowej, zapewnienie w 36 miejscowościach usług
NGN, dostęp do Internetu dla 90 proc.
mieszkańców, 100 proc. przedsiębiorstw
i 100 proc. instytucji administracyjnych.
MAZOVIA 2015 – Rozwój e-usług i ich dostępu dla obywateli
w ramach Mazowieckiej Sieci Społeczeństwa Informacyjnego
„M@zowszanie” (MSSI „M@zowszanie”)
RPO WM 2007–2013
∙∙założeniem projektu jest utworzenie Mazowieckiej Sieci Społeczeństwa Informacyjnego, która będzie służyła mieszkańcom
regionu jako interaktywne i stacjonarne
miejsce dostępu do e-usług, w tym edukacji, oraz stanowić będzie źródło informacji
kulturalnej i gospodarczej,
∙∙ realizacja: lata 2010-2014,
∙∙ dla kogo? Mieszkańców głównie z terenów wiejskich,
∙∙ rodzaje zadań: budowa 180 Centrów Kompetencji na terenie Mazowsza oraz portalu
internetowego agregującego informacje
z terenu województwa.
KL@SA2010 – Zapobieganie wykluczeniu cyfrowemu
w szkołach wiejskich
RPO WM 2007–2013
∙∙ projekt służyć ma zapobieganiu wykluczeniu informacyjnemu uczniów szkół
podstawowych na terenach wiejskich wykazujących braki w wyposażeniu szkolnym
w zakresie sprzętu, treści nauczania i umiejętności wykorzystywania narzędzi ICT,
∙∙ dla kogo? Uczniów szkół podstawowych
(klasy 1–3 z terenów wiejskich),
∙∙ rodzaje zadań: utworzenie mobilnych
pracowni komputerowych, stworzenie
– w ramach wieloetapowego wdrożenia –
edukacyjnej platformy ICT wspomagającej
powszechny system edukacji podstawowej, utworzenie aplikacji lub udostępnianie usług teleinformatycznych, utworzenie
200 pracowni multimedialnych.
I
Przykładowe projekty
Rewitalizacja Miasta Kazimierzowskiego
Wybudowana na fundamentach średniowiecznego zamku Kamienica Starościńska
jest głównym elementem architektonicznym
radomskiego Miasta Kazimierzowskiego. Budynek został odnowiony i przystosowany do
potrzeb osób niepełnosprawnych, a teren, na
którym się znajduje został zagospodarowany.
Powstało miejsce, gdzie przeszłość łączy się
z teraźniejszością.
W ramach projektu przeprowadzono prace budowlano-konserwatorskie. W piwnicy
pozostawiono odkryte fragmenty średniowiecznych murów. Powstała też ekspozycja.
W gablotach pokazywane są przedmioty,
które znaleziono podczas wieloletnich badań
archeologicznych.
W Kamienicy zastosowano nowoczesny, proekologiczny system ogrzewania. Powstały też
sanitariaty i pomieszczenia socjalne oraz parking. Z myślą o miłośnikach spacerów w pobliżu budynku pojawiły się dwa skwery. Na
jednym z nich, usytuowanym przy ul. Małej,
wyeksponowano relikty murów obronnych
z XIV w. Na drugim – przy ul. Grodzkiej znalazła się makieta Zamku Radomskiego, odlana
w brązie. W Kamienicy, swoją siedzibę znalazła Polska Akademia Nauk, która właśnie tutaj
będzie miała stałą placówkę w Radomiu. Na
parterze budynku swoją siedzibę ma także
Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej.
E-Zdrowie w Szpitalu Bielańskim
Szpital Bielański jest jedną z największych warszawskich placówek leczniczych – obejmuje
swoim zakresem teren zamieszkały przez ponad 250 tys. osób. W ramach projektu zaczął tu
funkcjonować m.in. system obiegu informacji
o pacjencie w poradniach i oddziałach, a także system elektronicznej rejestracji pacjentów.
Dało to możliwość rezerwacji przez Internet
terminów badań i wizyt u lekarzy specjalistów
oraz lekarzy rodzinnych.
Budowa Pawilonu Ginekologiczno-Położniczego w Radomiu
Pawilon Ginekologiczno-Położniczy w Radomskim Szpitalu Specjalistycznym im. dr. Tytusa Chałubińskiego powstał na bazie zaniechanej w latach dziewięćdziesiątych budowy.
Wykorzystano 3-kondygnacyjny żelbetonowy
szkielet powstałego wtedy budynku, nad którym nadbudowano kolejne dwie kondygnacje.
Dodatkowo powstał nowy 3-kondygnacyjny
budynek. Obiekty zostały połączone klatką
schodową i przewiązką na poziomie piętra.
Obiekt wyposażono w nowy sprzęt, którego
zakup także objęło dofinansowanie unijne.
Ze starego budynku przeniesiony został jedynie sprzęt w najlepszym stanie technicznym.
W ramach projektu zakupiono m.in. łóżka
szpitalne, porodowe, stoły do pielęgnacji
II
noworodków, fotele ginekologiczne, inkubatory, aparaty USG, RTG i EKG, stanowiska
do resuscytacji i respiratory dla noworodków,
stoły operacyjne oraz inne aparaty medyczne
i meble niezbędne do prawidłowego funkcjonowania pawilonu. Głównym założeniem
projektu była poprawa stanu infrastruktury
szpitala poprzez budowę i wyposażenie Pawilonu Ginekologiczno-Położniczego. Realizacja
inwestycji przewidywała trzy etapy:
∙∙ I: Modernizacja stacji Trafo: „Szpital” wraz
z wymianą transformatorów,
∙∙ II: Budowa Pawilonu Ginekologiczno-Położniczego,
∙∙ III: Zakup sprzętu, aparatury medycznej
i niezbędnego wyposażenia Pawilonu.
Duże zmiany zaszły także w medycznej działalności szpitala. Specjalny system pozwolił
na zdalne przesyłanie danych medycznych.
Pięć terminali umieszczono m.in. na blokach
operacyjnych, sali porodowej oraz sali konferencyjnej. Dane, zarówno obraz, jak i dźwięk,
w razie potrzeby mogą być przesyłane do
innych ośrodków lub odpowiednio archiwizowane. Umożliwia to lekarzom prowadzenie,
także na żywo, wideokonferencji ze specjalistami w innych szpitalach lub ośrodkach akademickich. System telekonferencji służy też
podnoszeniu kwalifikacji personelu.
Dodatkowo powstał nowy portal internetowy szpitala, na którym znajdują się wszystkie
niezbędne informacje o placówce, w tym lista
świadczonych usług medycznych i leczonych
schorzeń, dane na temat personelu medycznego i jego dostępności, oferty pracy w szpitalu, a także informacje dotyczące rozwoju
placówki, planowanych inwestycji i przetargów. W szpitalu pojawiły się też Publiczne
Punkty Dostępu do Internetu (PIAP), czyli
specjalne infomaty – komputery z dostępem
do Internetu, które umożliwiają korzystanie
z e-usług oferowanych przez placówkę.
Nowoczesny system informatyczny UPH w Siedlcach
Siedlecki Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny wykorzystał unijne wsparcie i wybudował szkieletową sieć światłowodową
(MAN). Kolejnym elementem inwestycji było
uruchomienie Centrum Przetwarzania Danych i Lokalnego Punktu Wymiany Ruchu.
Wykonano też okablowanie strukturalne
w trzech domach studenta oraz w dwóch budynkach Wydziału Przyrodniczego.
Studenci dostali możliwość korzystania z telefonii internetowej VoIP, która została uruchomiona na bazie Centrum Przetwarzania
Danych oraz nowo powstałej sieci LAN.
Ostatnim elementem projektu było przeniesienie systemów informatycznych uczelni,
pracujących w oparciu o tradycyjną infrastrukturę serwerową, na platformę wirtualną.
Przeniesiono systemy: USOS (Uniwersytecki
System Obsługi Studiów – obsługa procesu
dydaktycznego), HMS (obsługa czynności administracyjnych), IRK (Internetowa Rejestracja
Kandydatów), USOSweb (wersja internetowa
systemu USOS dostępna dla studentów i kadry dydaktycznej), serwery usług internetowych typu poczta, www, DNS itp. Realizacja
przedsięwzięcia pozwoliła na kompleksowe
rozwiązanie potrzeb informatycznych uczelni.
Budowa sieci szkieletowej umożliwiła także
rozbudowę sieci monitoringu miejskiego,
co znacznie poprawia bezpieczeństwo miasta i przyczynia się do ograniczenia kosztów
natury społeczno-ekonomicznej, powstałych
wskutek np. awarii, rozbojów.
Działenie 2.1
Przeciwdziałanie
wykluczeniu
informacyjnemu
(90 604 955 329,19 zł)
Działanie 2.2
Rozwój e-usług
(23 021 633 483,99 zł)
Działanie 2.3
Technologie informacyjne i komunikacyjne dla msp
(119 931 275,13 zł)
Całkowita
wartość projektów
realizowanych w ramach
RPO WM 2007–2013
Priorytet II Przyspieszenie
e-rozwoju Mazowsza
Nowoczesne rozwiązania w zgodzie z Tradycją
Agencja Aktorska Tradycja powstała w 2006 r.
Dzięki środkom unijnym firmie udało się zrealizować projekt, który pozwolił stworzyć wielozadaniowy system oparty o bazę danych dla
pracowników agencji.
Klientami agencji są aktorzy, statyści, epizodyści, naturszczycy, osoby charakterystyczne,
tancerze, firedancers, lalkarze czy szczudlarze.
Podstawowym zadaniem systemu jest umożliwienie szybkiego przeszukania bazy danych
oraz znalezienie osób pasujących do wymogów stawianych przez twórców castingu. Do-
datkowo, wdrożony system informatyczny ułatwia reprezentowanie aktorów, dbanie o ich
interesy w ramach opieki formalno-prawnej.
Ułatwia podpisywanie umów trójstronnych
pomiędzy agencją, aktorem i pracodawcą.
Drugim elementem przedsięwzięcia było stworzenie systemu wysyłania automatycznych
wiadomości sms i e-mail. Po wyszukaniu osób
spełniających kryteria pracownik firmy Tradycja
w prosty sposób informuje wyszukane osoby
dwukanałowo, tj. poprzez sms jak również pocztę elektroniczną. System zapisuje w bazie da-
nych wszystkie rodzaje wysyłek, ich status oraz
informacje o przypisanych do nich castingach.
Przyznana dotacja pozwoliła również stworzyć system automatyki do obsługi studia nagrań (studio castingowe, które jest integralną
częścią firmy). Rozbudowa automatyki polegała na stworzeniu bezpośredniego zapisu
i kolejkowania dla osób czekających na nagrania, co wpłynęło na oszczędność czasu oraz
na wzrost zleceń ze strony domów produkcyjnych. Firma stara się w 100 proc. odpowiadać
wymogom strategicznych klientów.
III
Innowacyjne społeczeństwo
MSODI – „Mazowiecka Sieć Ośrodków Doradczo‑Informacyjnych
w zakresie innowacji”
Powstała na bazie projektu pilotażowego
„Opracowanie koncepcji funkcjonowania Mazowieckiej Sieci Ośrodków Doradczo-Informacyjnych w zakresie innowacji”. Realizacja
projektu rozpoczęła się w październiku 2011 r.,
a jego zakończenie przewidziane jest na październik br.
Projekt finansowany jest w 85 proc. ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego. Jego
całkowita wartość wynosi 10 066 665,45 zł.
Założeniem strategicznym projektu jest podniesienie wiedzy i świadomości na temat znaczenia innowacji dla rozwoju gospodarczego
województwa mazowieckiego:
∙∙ wzrost zainteresowania innowacjami
w sferze popytu i podaży w regionie,
∙∙ nawiązanie współpracy z Instytucjami
Otoczenia Biznesu, środowiskiem nauki
i biznesu z regionu, kraju oraz zagranicy,
∙∙ wyrównanie szans w subregionach w dostępie do wiedzy w zakresie innowacyjności.
Współczesne pojęcie innowacji obejmuje nie
tylko tradycyjnie sektor biznesu czy nauki. Niezwykle istotną rolę odgrywają działania wspierające realizowane przez władze krajowe oraz
lokalne. Od kilku lat rola regionów w procesie
pobudzania i rozwoju innowacyjności nabiera
coraz większego znaczenia. Innowacje stały
się dziś przestrzenią dla aktywności władz
regionalnych. Niestety, jak pokazują badania
statystyczne, poziom innowacyjności polskiej
gospodarki (w tym Mazowsza) wypada słabo
na tle krajów rozwiniętych. Dlatego polskie
regiony coraz wyraźniej dostrzegają pilną potrzebę rozwoju i konieczność podejmowania
działań mających niwelować istniejące różnice. MSODI tworzy sieć ośrodków w oparciu
o struktury Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego w Warszawie składającą się z:
∙∙Centralnego Ośrodka Doradczo-Informacyjnego w zakresie innowacji, zlokalizowanego w Departamencie Rozwoju Regionalnego i Funduszy Europejskich,
∙∙ pięciu Regionalnych Ośrodków Doradczo-Informacyjnych w zakresie innowacji
działających w Delegaturach Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego.
Zadania realizowane w ramach
projektu:
1. Inicjatywy informacyjno-promocyjne
∙∙ organizacja subregionalnych spotkań tematycznych,
∙∙ cykl ponadregionalnych konferencji (w tym
m.in. „Mazowieckie dni twórczości, designu
i innowacyjności”, „Targi nauki i kooperacji”,
spotkania „Praktyczny wymiar nauki” oraz
forum kojarzenia partnerów),
∙∙ wsparcie inicjatyw klastrowych (w tym
spotkania dla zainteresowanych inicjatywami klastrowymi, opracowanie strategii
rozwojowych dla nowych inicjatyw klastrowych oraz zdiagnozowanie sektorów
kreatywnych w kontekście rozwoju regionalnego klastrów),
∙∙ mazowieckie forum instytucji wsparcia
innowacji (w tym m.in. organizacja forum,
warsztaty i spotkania oraz opracowanie
strategii rozwoju).
2. Kampania informacyjna upowszechniająca transfer wiedzy i innowacji
∙∙ kampania informacyjno-promocyjna z zakresu upowszechnienia znaczenia transferu wiedzy i innowacji,
∙∙ opracowanie cyklu publikacji merytorycznych dla przedsiębiorców (praktyczny
transfer technologii w firmach), naukowców (praktyczna komercjalizacja), przewodników po instytucjach otoczenia biznesu funkcjonujących w ramach klastra
oraz praktyka wdrażania innowacji w firmach na Mazowszu.
3. Konkursy – przewiduje się realizację działań informacyjnych związanych z Konkursem „Innowator Mazowsza” oraz przygotowanie konkursu grantowego, którego
misją jest rozwój współpracy pomiędzy
biznesem i nauką na Mazowszu.
4. Prowadzenie portalu internetowego
wraz z bazą na temat innowacji.
5. Opracowania i publikacje:
∙∙ określenie potrzeb wśród instytucji/firm
w zakresie realizacji działań edukacyjnych
oraz promujących inicjatywy proinnowacyjne i wspierające rozwój innowacyjności,
∙∙ promocja inicjatyw i projektów wspierających transfer wiedzy i innowacji;
∙∙ ewaluacja projektu.
Konkurs „Innowator Mazowsza”
Przedsięwzięcie służy wspieraniu najlepszych
praktyk w środowisku młodych naukowców
oraz biznesu z województwa mazowieckiego,
poprzez wyłonienie przedsiębiorstw z sektora msp oferujących najbardziej innowacyjne
produkty lub usługi oraz autorów najlepszych
osiągnięć naukowych, które zawierają innowacyjne rozwiązania i są możliwe do wykorzystania w praktyce. Odbywa się w dwóch
kategoriach:
∙∙ Młoda Innowacyjna Firma – skierowana do przedstawicieli sektora małych
i średnich przedsiębiorstw działających
na terenie Mazowsza nie dłużej niż 5 lat.
Aplikujące firmy muszą wykazać się udokumentowanym, wprowadzonym w ciągu
ostatnich 3 lat, innowacyjnym produktem,
usługą lub technologią, wdrożoną w codziennej praktyce biznesowej,
∙∙ Innowacyjny Młody Naukowiec – kategoria adresowana do młodych naukowców (poniżej 35 roku życia), którzy w ciągu
ostatnich 3 lat uzyskali stopień doktora,
a w swojej pracy podejmowali tematykę
innowacyjności.
W wyniku kolejnych edycji konkursu wyłonione zostały innowacyjne przedsiębiorstwa oferujące nowe produkty i usługi,
stosujące nowoczesne rozwiązania technologiczne, organizacyjne i marketingowe w praktyce biznesowej. Posłużyły one
także wyróżnieniu kreatywnych autorów
najlepszych osiągnięć naukowych, udokumentowanych w postaci prac doktorskich.
Opracowała Iwona Dybowska
Zdjęcia arch. UMWM
IV
ekologia
Smart Cities
– miasta dla klimatu
Z aktualnych prognoz wynika, że do
2030 r. liczba ludzi żyjących w miastach
podwoi się, sięgając 2,64 mld. Już teraz
prawie 2/3 całej energii światowej jest
konsumowane w środowiskach miejskich. Szybki rozwój metropolii niesie
za sobą liczne problemy. Transport,
energia, ochrona zdrowia, edukacja,
jakość środowiska – to tylko niektóre
z wyzwań cywilizacyjnych, z którymi
musimy się zmierzyć.
zatem są efektywna produkcja i właściwe wy1 Niezbędne
korzystanie energii w każdym sektorze, przy jednoczesnej
ochronie środowiska oraz poprawie jakości życia mieszkańców miast.
Jak to osiągnąć? Odpowiedzią są „Smart Cities”, czyli inteligentne miasta. Idea „Smart Cities” zakłada, że w mieście takim będą wdrożone rozwiązania dotyczące m.in. efektywności energetycznej sieci ciepłowniczych, chłodniczych, elektroenergetycznych. Na redukcję emisji
dwutlenku węgla wpłynęłoby też wprowadzenie zrównoważonego
transportu w miastach, w tym transportu publicznego niezmotoryzowanego (ruchu rowerowego i pieszego). W „inteligentnym mieście”
energia w budynkach nie jest marnowana, lecz wykorzystuje się każde jej źródło. Stosuje się też technologie pozyskiwania i wykorzystania
zielonej energii, inteligentną gospodarkę wodną i odpadową oraz
ekologiczny transport publiczny i indywidualny. Przyczynia się to do
poprawy zarówno standardu życia mieszkańców, jak i konkurencyjności gospodarczej. Miasta natomiast będą bardziej przyjazne dla środowiska i społeczeństwa.
2
Unia Europejska w strategii „Europa 2020” wyznaczyła ambitne cele, aby stawić czoła tym wyzwaniom. W ciągu najbliższych lat miasta muszą sprostać wysokim wymaganiom. Jednym
z nich jest określenie przejrzystej strategii rozwoju w dziedzinie energii. Jest to konieczne choćby z tego względu, że założenia tzw. mapy
drogowej dla energii do roku 2050 („Energy Roadmap 2050”) zakładają redukcję emisji gazów cieplarnianych o 80 proc. z różnych energochłonnych sektorów (energetyka, przemysł, transport, mieszkalnictwo
itd.). W perspektywie obecnych strategii cele te będą trudne do
spełnienia bez inwestycji w infrastrukturę miejską. Dlatego działania będą musiały być podjęte już dziś.
Jak przekształcić europejskie miasta
w inteligentne metropolie? Przede
wszystkim niezbędne są innowacyjne rozwiązania
w całym systemie energetycznym. „Smart Cities”
to złożona struktura z ciągłymi interakcjami pomiędzy poszczególnymi elementami systemu miasta.
W wielu miejscach na świecie idea „inteligentnych
3
Pełen zieleni i ekologicznych rozwiązań Amsterdam staje się
liderem we wdrażaniu idei „Smart Cities”
rozwiązań” jest już wdrażana. Jednym z liderów jest Amsterdam. Od
2008 r. tamtejsze władze i firmy wprowadzają – przy zastosowaniu
nowoczesnych technologii – zrównoważony model życia, pracy, mobilności w przestrzeni publicznej. Dużą rolę odgrywa tu też zmiana
zachowań mieszkańców i promocja partnerstwa licznych podmiotów
(firm, organizacji) dla osiągnięcia wspólnego celu. Przykładem zastosowanych rozwiązań jest technologia „Smart StreetLighting”, w której
natężenie oświetlenia dostosowuje się do bieżącego natężenia ruchu
drogowego oraz pory dnia. W praktyce oznacza to, że późno w nocy,
kiedy ruch uliczny jest zdecydowanie mniejszy, natężenie oświetlenia
jest redukowane. Koncepcja „Smart Cities” nie dotyczy tylko dużych
aglomeracji, ale także mniejszych miast. Wystarczy jedynie gotowość
na zmiany i chęć podjęcia wyzwania.
dofinansowanie do projektów energetycz4 Jaknychotrzymać
w miastach? Jednym z instrumentów wspierających
wdrażanie takich rozwiązań jest Inicjatywa JESSICA. Wśród przykładowych rodzajów inwestycji wymienić można m.in. modernizację
systemów ciepłowniczych, źródeł wytwarzania ciepła i energii oraz
termomodernizację budynków publicznych. Na Mazowszu instytucją zarządzającą jest Mazowiecka Agencja Energetyczna i Bank Gospodarstwa Krajowego. Obecnie rozszerzono dotychczasową ofertę
preferencyjnego finansowania inwestycji o pożyczki objęte pomocą
de minimis, czyli taką, która nie musi być zgłaszana Komisji Europejskiej. Wprowadzenie tego instrumentu zwiększa dostępność wsparcia
– udział kwoty pożyczki do 85 proc. kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia, możliwe rozpoczęcie inwestycji przed złożeniem wniosku
o pożyczkę oraz korzystniejsze zasady kwalifikowania wydatków.
Idea inteligentnego miasta jest wyzwaniem nie tylko dla
dostawców technologii, ale też samorządów i urbanistów.
Wyścig o miano miasta przyjaznego mieszkańcom wygrają te miejsca, które zdecydują się w pełni wykorzystać potencjał tkwiący w nowoczesnych technologiach i optymalnie dostosowywać ich
funkcjonowanie do zbiorowych i indywidualnych potrzeb
mieszkańców. Nowoczesne miasto musi być inteligentne
w każdej dziedzinie.
5
Katarzyna Sobótka-Demianowska
Mazowiecka Agencja Energetyczna
23
ekologia
Dla lepszej ochrony wód
Stan wód powierzchniowych na Mazowszu nie jest zadowalający, pomimo systematycznych działań porządkujących gospodarkę wodno-ściekową. Czas to zmienić.
Uwarunkowania wodno-prawne
Priorytetem dla czystości wód jest zwiększenie
zasięgu i poprawa jakości działania oczyszczalni
ścieków. Chociaż zasięg sieci kanalizacji sanitarnej w województwie w latach 2004–2011
zwiększył się o 54 proc. (według danych GUS
długość sieci kanalizacyjnej w 2010 r. wynosiła
10,5 tys. km, zaś sieci wodociągowej ogółem
40 tys. km), a liczba oczyszczalni ścieków w okresie 2000–2011 wzrosła o 65 proc., nadal tylko
połowa ludności Mazowsza jest obsługiwana
przez oczyszczalnie ścieków. Dodatkowo z ogólnej ilości ścieków wymagających oczyszczania
tylko 81 proc. przechodzi ten proces, podczas
gdy w skali kraju wskaźnik ten wynosi 90 proc.
Dodatkowym problemem utrudniającym prowadzenie efektywnej gospodarki wodno-ściekowej w naszym regionie jest stan funkcjonujących oczyszczalni ścieków. Zgodnie z Krajowym
Programem Oczyszczania Ścieków Komunalnych ponad połowa oczyszczalni z terenu województwa mazowieckiego wymaga modernizacji lub rozbudowy1. Wiele z nich ma trudności
z osiągnięciem parametrów określonych przepisami prawa lub wystarczającej przepustowości.
Informacje i Opracowania statystyczne Główny Urząd Statystyczny: Energia ze źródeł odnawialnych w 2010 r., Warszawa 2011 r.
1
Problemem jest także sanitacja obszarów
wiejskich oraz występujące dysproporcje pomiędzy długością sieci wodociągowej a kanalizacyjnej. Pomimo że różnice maleją, nadal
są znaczące. Jeszcze większego znaczenia
nabiera zatem zrównoważony rozwój infrastruktury wodno‑ściekowej, który zapewniłby
zsynchronizowanie procesu wodociągowania
z budową sieci kanalizacyjnej. Tylko takie podejście daje szansę na ograniczenie ilości ścieków, które w stanie surowym przedostają się
do środowiska.
Jakość wody na Mazowszu
Gospodarka wodno-ściekowa na Mazowszu
wskazuje, że nie występują tu wody o bardzo
dobrej jakości. W latach 2008–2009 jedynie
2 proc. wód klasyfikowała się na poziomie dobrego stanu ogólnego. Natomiast w pozostałej
części, tj. 98 proc., stan ten określono jako zły.
Sytuacja wygląda podobnie w przypadku jezior mazowieckich. Z badań wynika, że nie mamy jezior o najwyższej jakości wody. Większość
posiada wody umiarkowanie zanieczyszczone.
Istotnym czynnikiem wpływającym na zanieczyszczenie wód, obok odprowadzania nieoczyszczanych i niedostatecznie oczyszczanych
ścieków do wód powierzchniowych, są spływy
powierzchniowe oraz infiltracja z terenów rolniczych (niewłaściwe przechowywanie i stosowanie nawozów sztucznych, stosowanie chemicznych środków ochrony roślin oraz niewłaściwe
wykonywanie zabiegów agrotechnicznych).
Co robić?
Na pewno konieczne jest dalsze realizowanie
inwestycji wskazanych w Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych oraz
wdrażanie planów nawożenia dla gospodarstw rolnych położonych na obszarach wyznaczonych jako narażone na zanieczyszczenia
pochodzenia rolniczego.
W trosce o ochronę wód oraz gospodarkę
wodną na Mazowszu Wojewódzki Fundusz
Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
w Warszawie przygotował ofertę programów
dla wnioskodawców. W każdym przypadku
nabór będzie trwał do wyczerpania alokacji.
Na podst. mat. z WFOŚiGW w Warszawie
oprac. Monika Guzowska
Oferta WFOŚiGW w Warszawie skierowana jest do:
yy osób fizycznych – program nr 7
yy pozostałych beneficjentów – programy nr 1, 2, 3, 4, 5
yy jednostek samorządu terytorialnego – programy nr 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9
2014-GW-1 pn. „Budowa, przebudowa i remont urządzeń służących zwiększaniu retencji wodnej
jako sposobu zmniejszenia zagrożeń obszarów zurbanizowanych przed powodzią”
2014-OW-7 pn. „Budowa
przydomowych oczyszczalni
ścieków o przepustowości
do 7,5 m3/d dla osób
fizycznych, instytucji
i organizacji wykonujących
funkcje publiczne
lub społeczne”
Termin naboru
od 05.05.2014 r.
Termin naboru od 03.02.2014 r.
2014-GW-2 pn. „Zadania z zakresu gospodarki wodnej”
2014-GW-3 pn. „Wspieranie zadań związanych z działaniami na rzecz odbudowy urządzeń i obiektów melioracji
podstawowej i szczegółowej, zapewniającej ochronę terenów zurbanizowanych przed wodami podsiąkowymi i opadowymi”
2014-GW-4 pn. „Zakup sprzętu do utrzymywania urządzeń służących zabezpieczeniu przeciwpowodziowemu”
2014-OW-5 pn. „Zadania z zakresu ochrony wód”
24
2014-OW-6 pn. „Realizacja przedsięwzięć
ujętych w Krajowym Programie
Oczyszczania Ścieków Komunalnych”
2014-OW-8 pn. „Podłączenie budynków
do zbiorczej sieci kanalizacyjnej”
2014-OW-9 pn. „Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków dla
jednostek samorządu terytorialnego”
współpraca
Łatwiejsza zbiórka
publiczna
Obowiązujące dziś przepisy o zbiórkach publicznych pochodzą z 1933 r. Tym samym nie uwzględniają powszechnych dzisiaj narzędzi, tj. internetu, telefonów komórkowych i krótkich wiadomości tekstowych (sms). Opierają się też na filozofii
dominującej roli państwa w stosunku do obywateli, co skutkuje systemem zezwoleń i kontroli.
W marcu br. Sejm RP przyjął nową ustawę
o zbiórkach publicznych, 1 kwietnia została
uroczyście podpisana przez Prezydenta RP.
Wejdzie w życie 3 miesiące po jej opublikowaniu w Dzienniku Ustaw. Co się zmieni?
Zgłoszenie zamiast pozwolenia
Dzisiaj przeprowadzenie zbiórki wymaga
uzyskania pozwolenia wydawanego w drodze decyzji administracyjnej. W zależności od
terenu zbiórki wydają je: wójt, burmistrz lub
prezydent miasta (zbiórka na terenie gminy),
starosta (zbiórka w powiecie lub na terenie
wykraczającym poza jedną gminę), marszałek
województwa (zbiórka prowadzona na terenie
całego województwa lub na terenie większym
niż jeden powiat). Na zbiórki ogólnopolskie
zgodę wydaje minister administracji i cyfryzacji. Dodatkowo złożenie wniosku
często wiąże się z obowiązkiem
wniesienia opłaty skarbowej.
Nowe regulacje decyzję
o tym czy dana akcja charytatywna warta jest wsparcia,
czy też nie, oddają w ręce obywateli. Pozwolenie na zbiórkę publiczną będzie zastąpione zgłoszeniem w internecie, na
publicznie dostępnym portalu, administrowanym przez Ministerstwo Administracji
i Cyfryzacji. Zgłoszenia mogą mieć
formę tradycyjną lub elektroniczną, powinny być opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym bądź potwierdzonym
profilem zaufanym ePUAP.
Większa jawność
Obecnie zgłoszenia zbiórek i sprawozdania
z ich przeprowadzenia przechowywane są
w aktach urzędowych. Na mocy nowej ustawy
będą one dostępne online. Ułatwi to dostęp
obywateli do informacji dotyczących wyników
zbiórki oraz spożytkowania środków i darów,
które przekazali. Z jednej strony pozwoli to na
społeczną kontrolę nad zbiórkami, z drugiej –
ułatwi poznanie skali społecznego zaangażowania się obywateli w Polsce.
Oszczędności dla organizacji
Nowa ustawa to także oszczędności. Zniesiona
zostanie opłata skarbowa dla organizatorów
zbiórek oraz kosztowny (szczególnie dla mniejszych inicjatyw) obowiązek publikacji sprawozdań w prasie. Ministerstwo Administracji
i Cyfryzacji szacuje, że dzięki temu organizacje
dobroczynne zaoszczędzą odpowiednio prawie 300 tys. zł na opłacie skarbowej i 3 mln zł
z tytułu zniesienia obowiązku umieszczania
sprawozdania ze zbiórki w prasie.
jako „zbieranie ofiar w gotówce lub naturze”,
jednak od 2003 r. funkcjonuje rozporządzenie1,
które rozszerza tę definicję m.in. o wpłaty na
konto i sprzedaż przedmiotów i usług (chodzi
np. o charytatywne sms-y).
Nowa ustawa wyłącza z tej definicji środki, które przechodzą przez konto bankowe organizacji, czyli są ewidencjonowane i raportowane.
Zbiórki na konto nie wymagają zgody. Są rejestrowane, a więc łatwe do skontrolowania.
Wiele mówi się także o tym, że nowe przepisy
otwierają drzwi dla tzw. crowdfundingu, czyli finansowania społecznościowego. Jest to sposób
pozyskiwania funduszy na różnego rodzaju projekty za pośrednictwem internetu. Finansującymi
są członkowie społeczności wirtualnych, znajomi,
rodzina i wszyscy, którzy mikropłatnościami chcą
wesprzeć autorów projektu. Wiele drobnych
wpłat składa się na dużą pulę środków,
które pozwalają zrealizować projekt.
Partycypacja przy
tworzeniu ustawy
SMS-y i przelewy na konto to nie
zbiórka publiczna!
Obecnie obowiązujące przepisy ograniczają możliwość zbierania pieniędzy w drodze
przelewów dokonywanych na konto oraz
przez tzw. charytatywne sms-y, traktując ją
na równi ze zbiórkami publicznymi. Sama
ustawa z 1933 r. co prawda definiuje zbiórkę
Przedstawiciele trzeciego sektora
chwalą prace nad ustawą, określając proces konsultacji społecznych jako
modelowy. Organizacje pozarządowe czynnie
w nich uczestniczyły zarówno w kwestii założeń
ustawy, samego projektu, jak i rozporządzeń.
Dzięki temu nowe przepisy ułatwią pracę
NGO-sów, pozwalając im na szersze
niż dotąd korzystanie ze zbiórek publicznych. Jest szansa, że rozszerzenie możliwości przekazywania środków na cele społeczne i zwiększona
widoczność takich działań, doprowadzą do upowszechnienia ich wśród Polaków.
Joanna Malarczyk
Departament Organizacji
Biuro Dialogu Obywatelskiego
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 6 listopada 2003 r. w sprawie sposobów przeprowadzania zbiórek publicznych oraz zakresu kontroli nad tymi
zbiórkami (Dz. U. z 2003 nr 199, poz. 1947 z późn. zm.).
1
25
współpraca
To już 10 lat!
Bez wątpienia kluczową rolę w rozwoju Polski
w ostatniej dekadzie odegrały fundusze europejskie. Ich ślad widać w prawie każdej inwestycji. Potwierdzają to tablice informujące
o dofinansowaniu projektów, pojawiające się
na budynkach szkół, uczelni i instytucji kultury,
a także przy wyremontowanych ulicach, drogach czy w środkach komunikacji miejskiej.
Tablice opatrzone logotypem Unii Europejskiej
widzimy praktycznie na każdym kroku, chociaż
nie zawsze zdajemy sobie sprawę, że jest to
przysłowiowy „stempel” potwierdzający udział
środków unijnych.
Fot. arch. UMWM
Od momentu wstąpienia do Unii Europejskiej Polska skorzystała z ogromnej puli
funduszy, które przełożyły się na jej dynamiczny rozwój. 10 lat członkostwa w unijnych strukturach to świetna okazja do podsumowań oraz świętowania okrągłej
rocznicy.
„
Dziesięć lat temu, jako świeżo upieczona maturzystka przeprowadziłam
się z Chełma do Warszawy. Przez tę
dekadę obserwowałam zmiany, jakie
zachodziły w moim najbliższym
otoczeniu. Budynki uniwersytetu, na
którym studiowałam, były kolejno
remontowane, ulubione miejsca,
takie jak Krakowskie Przedmieście
w Warszawie zostały odnowione, nad
chełmską Uherką powstała nowa
trasa rowerowa, a droga łącząca dwa
najważniejsze dla mnie miasta jest
coraz szersza i lepiej przystosowana
do pełnienia roli ważnego szlaku
komunikacyjnego. To tylko nieliczne
przykłady zmian, które udało mi
się dostrzec. Zmian, które dokonały
się w ciągu krótkiego – bo zaledwie
dziesięcioletniego okresu – wspomina
Barbara Marcinkowska.
„
Przedsięwzięcie „10 lat w UE” ma przybliżać
skalę zmian, jakich udało się w Polsce dokonać w ostatnich latach. Jednym z jej elementów są Dni Otwarte Funduszy Europejskich,
do udziału w których zgłaszać się mogą wszyscy ci, którzy skorzystali z dotacji unijnych przy
realizacji swoich przedsięwzięć. Chcąc uczcić
26
Rewitalizacja Krakowskiego Przedmieścia w Warszawie znalazła się w gronie laureatów konkursu
„Polska Pięknieje – 7 cudów Funduszy Europejskich”
PROGRAM
REGIONALNY
NARODOWA STRATEGIA SPÓJNOŚCI
10. rocznicę członkostwa Polski w UE, proponują oni np. darmowe lub zniżkowe bilety wstępu
na teren swoich obiektów, organizują wydarzenia kulturalne i sportowe lub inne atrakcje,
które pozwolą podzielić się z mieszkańcami
najbliższych okolic efektami projektów realizowanych przy wsparciu unijnych funduszy.
Akcja przewiduje również obchody rocznicowe, których centralna część zorganizowana zostanie 1 maja w Warszawie. Ich ważną częścią
będą też plenerowe imprezy organizowane
przez samorządy województw w całej Polsce.
Wśród rozmaitych atrakcji wydarzeń regionalnych znaleźć będzie można strefy edukacji
i zabaw dla dzieci, konkursy i quizy, degustacje
potraw regionalnych oraz „miasteczka ruchu
drogowego” przygotowane przez policję we
współpracy ze strażą pożarną i innymi jednostkami bezpieczeństwa ruchu drogowego. Imprezy uświetnią ponadto występy kabaretów
i koncerty.
„10 lat w UE” to wydarzenie organizowane we
wszystkich województwach od 20 kwietnia do
15 maja. Realizowane będzie w formie:
∙∙akcji promocyjnej na antenie TVP oraz
w mediach partnerskich, w ramach której
wyemitowanych będzie kilkanaście rodzajów audycji oraz szereg działań antenowych angażujących widzów. Kulminacja
działań telewizyjnych przypadnie na 1 maja na antenie TVP 1,
∙∙ wydarzeń plenerowych odbywających się
1 maja we wszystkich województwach,
∙∙ Dni Otwartych Funduszy Europejskich,
które w całej Polsce będą trwały od 1 do
11 maja. W tym czasie beneficjenci otworzą swoje projekty bezpłatnie, ze zniżką lub
zapewnią dodatkowe atrakcje – przykładem może być umożliwienie zwiedzenia
niedostępnych na co dzień miejsc np. hal
produkcyjnych, kulisów teatru, budowanej
stacji metra itp.
Została też uruchomiona strona internetowa
www.10latwUE.pl . Zawiera m.in. listę atrakcji
organizowanych przez beneficjentów w ramach Dni Otwartych. Warto zapoznać się
z ofertą i wybrać tę najbardziej interesującą1.
Uroczystości w Brukseli
Także w siedzibie Parlamentu Europejskiego
będziemy świętować polski jubileusz. Szesnaście przedstawicielstw polskich regionów wraz
z Ambasadą Rzeczypospolitej Polskiej w Królestwie Belgii, Stałym Przedstawicielstwem
Rzeczypospolitej Polskiej przy Unii Europejskiej,
1
Wydziałem Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP oraz Polskim Ośrodkiem Informacji
Turystycznej w Belgii organizuje wspólne przedsięwzięcia z tej okazji. Główne wydarzenia planowane są w sobotę 17 maja w Brukseli, wzdłuż
jednej z alejek wiodących wokół Parlamentu
Europejskiego – Esplanade „Solidarność 1980”.
W specjalnym namiocie, obok innych regionów Polski, Mazowsze na swoim stoisku
zaprezentuje beneficjentów Regionalnego
Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2007–2013 oraz ich innowacyjne
projekty. Wybór padł na te, które mają istotny
wpływ na wzrost konkurencyjności nowych
technologii, innowacyjność, ale także kultywowanie tradycji. Mazowsze reprezentować
będą: Centrum Badań Kosmicznych PAN, Grupa Advertis Paweł Gardasiewicz oraz Gmina –
Miasto Sierpc Centrum Kultury i Sztuki.
Opracowały Barbara Marcinkowska,
Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju,
Ilona Nasiadka, Mazowiecka Jednostka
Wdrażania Programów Unijnych
Zapraszamy do
„Strefy Funduszy Europejskich”
Jest ona częścią ogólnopolskiej akcji „10 lat w UE”
organizowanej przez Ministerstwo Infrastruktury
i Rozwoju we współpracy z Telewizją Polską S.A. oraz
instytucjami zajmującymi się funduszami europejskimi.
Zapraszamy do udziału w akcji promującej efekty
aktywnego członkostwa Polski w Unii Europejskiej.
Podczas imprez plenerowych na Mazowszu
zaprezentowane zostaną zmiany, jakie dokonały się dzięki
środkom finansowym z Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego 2007-2013 oraz budżetu województwa.
Na najmłodszych uczestników czekać będzie mobilne
miasteczko ruchu drogowego, liczne gry, zabawy,
konkursy.
W trakcie imprez będzie można skorzystać
z indywidualnych konsultacji dotyczących wsparcia
w ramach funduszy unijnych dostępnych na Mazowszu.
Miejsca oraz terminy imprez na
Mazowszu:
Warszawa, 1 maja (czwartek)
10 lat Polski w UE, Plac Zamkowy
Szydłowiec, 3 maja (sobota)
10-lecie akcesji Polski do UE połączone
z Szydłowieckimi Zygmuntami, teren nad zalewem
Siedlce, 7 maja (środa)
Obchody 10-lecia wstąpienia Polski do UE,
Zespół Szkół nr 2/Publiczne Gimnazjum nr 6
ul. generała Orlicz-Dreszera 3
Płock, 10 maja (sobota)
Piknik Europejski, plac przy pomniku
Krzywoustego, ul. Piekarska
Źródło: www.mir.gov.pl
Publikacja współfinansowana przez Unię Europejską ze środków
Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach
Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego
2007-2013 oraz ze środków budżetu województwa mazowieckiego.
27
współpraca
Zmiany na kolei
Parlament Europejski wprowadził zmiany do IV Pakietu Kolejowego. Poprawki dotyczące liberalizacji regionalnych przewozów pasażerskich będą obowiązywały
dopiero od grudnia 2019 roku.
Ważny głos Mazowsza
To dobra wiadomość dla większości polskich
województw. Mazowsze prowadziło silny lobbing w Komitecie Regionów oraz w Parlamencie Europejskim, dążąc do przesunięcia
terminu liberalizacji usług kolejowych w UE.
Marszałek Adam Struzik powołał nawet specjalny zespół roboczy, który monitorował treści
i proces przyjmowania opinii w KR tak, aby były
one zgodne z potrzebami polskich regionów.
Działania te znalazły swój finał na 103. sesji
plenarnej KR. Przyjęty został wówczas wspólnie
wypracowany dokument dotyczący IV Pakietu
Kolejowego uwzględniający specyfikę polskich
samorządów. Ważną rolę odegrało także biuro
przedstawicielskie Mazowsza w Brukseli – jego
pracownicy dołożyli starań, by propozycje poprawek znalazły sojuszników wśród członków
Komisji Transportu w PE. W ten sposób udało
się uzyskać kompromis, który potwierdza, że
lokalne wspólnoty, broniąc własnych interesów,
faktycznie mogą kształtować unijne przepisy.
Za wcześnie dla Polski
rozwiązaniami zapewniającymi elastyczność
w zakresie wyboru przewoźnika. Miała to być
możliwość wyboru pomiędzy przewidzianymi
prawem trybami – konkurencyjnym i bezpośrednim. Odroczenie obowiązku wprowadzenia procedury przetargowej jest ogromnym
sukcesem w świetle nacisków KE. Komisja
intensywnie promowała koncepcję otwarcia
pasażerskich rynków kolejowych na konkurencję, jednak parlament zdecydował się opóźnić
ten proces. Do tej pory proponowane rozwiązania stosowane są jedynie w Szwecji i Wielkiej Brytanii, a dla wielu państw członkowskich
– również dla Polski – byłyby to przedwczesne
działania. Parlament poparł również ułatwienia proceduralne. Obecnie na terenie UE
funkcjonuje ponad 11 tys. różnych krajowych
przepisów technicznych i dotyczących bezpieczeństwa. Utrudnia to konkurencję i prowadzi
do nadmiernych kosztów administracyjnych.
Wskazana więc jest pewna unifikacja.
„
Liberalizacja przewozów regionalnych zakłada
wprowadzenie obowiązku wyboru przewoźnika w drodze przetargu. Nie będzie można,
jak było do tej pory, zlecać tych usług bezpośrednio własnej spółce. Zmiany, które wprowadza IV Pakiet Kolejowy, będą miały szczególny wpływ na polskie regiony. Samorządy
województw odpowiedzialne są za działania
związane z planowaniem, organizacją, zarządzaniem oraz finansowaniem publicznego
transportu zbiorowego. Na Mazowszu zadania
te zlecane są spółkom: Kolejom Mazowieckim
oraz Warszawskiej Kolei Dojazdowej. Dlatego zarząd województwa opowiadał się za
Kluczowe znaczenie kolei
IV Pakiet Kolejowy to jedna z najważniejszych
inicjatyw ustawodawczych kadencji José
Manuela Barroso. Kolejna propozycja pakietu (wcześniejsze powstały kolejno w 2001 r.,
2004 r. oraz 2007 r.) zakłada zwiększenie
konkurencyjności na rynku wspólnotowym.
Stworzyć ma także bezproblemowe połączenia pasażerskie i towarowe pomiędzy państwami członkowskimi UE. Przez kraje unijne
przebiega łącznie ponad 212 tys. km torów.
Długość dróg szacuje się tymczasem na około
5 mln km. Obecny udział w rynku transportu
kolejowego w UE stanowi 6 proc. dla rynku
pasażerskiego i 10 proc. dla towarowego. Dlatego KE, dostrzegając ogromny niezagospodarowany potencjał, kładzie tak duży nacisk
na rozwój przewozów kolejowych. To jeden
z najbardziej efektywnych sposobów redukcji
zanieczyszczeń powietrza oraz rozładowania
tłoku na przeciążonych autostradach.
Już 25 maja obywatele Unii Europejskiej mogą wybierać swoich przedstawicieli do Parlamentu Europejskiego – najważniejszej instytucji reprezentującej
bezpośrednio interesy społeczeństw krajów członkowskich. Udział w wyborach
oznacza wywarcie realnego wpływu na skład osobowy parlamentu, a tym
samym na jakość decyzji podejmowanych przez instytucje europejskie w ciągu
najbliższych 5 lat. Pamiętajmy, że większość przepisów prawnych powstaje
obecnie na poziomie unijnym. Oznacza to, że Parlament Europejski ma władzę
równą co najmniej władzy parlamentów narodowych. Dlatego dobrze przygotowani i aktywni członkowie PE to kontrolowanie procesu kształtowania kierunku przyszłych polityk. Współpracę z posłami do PE bardzo sobie ceni i stale
poszerza także KR, pełniący funkcję rzecznika interesów lokalnych.
„
Opracowała Nina Małachowska
Biuro Przedstawicielskie
Województwa Mazowieckiego w Brukseli
28
turystyka
Liwski zamek wzniesiono
pod okiem mistrza Niclosa,
który budował również zamki
w Ciechanowie, Trokach
i prawdopodobnie Czersku.
Fot. arch. Muzeum Zbrojownia
na Zamku w Liwie
Piastowscy Krzyżacy
„
Kogo król zobaczył w lustrze? Co Norwid myślał o wuju? Czy kasztelanowa miała
romans? Aby się tego dowiedzieć, zajrzymy do powiatu węgrowskiego.
Powiat węgrowski położony jest we wschodniej części województwa mazowieckiego.
Od północnego zachodu graniczy z powiatem
wyszkowskim, od północy – z ostrowskim,
od zachodu – z wołomińskim, od południowego zachodu – z mińskim, od południowego
wschodu – z siedleckim, a od wschodu sąsiaduje z powiatem sokołowskim. W jego skład
wchodzą: jedna gmina miejska (Węgrów), jedna gmina miejsko-wiejska (Łochów) oraz siedem gmin wiejskich (Grębków, Korytnica, Liw,
Miedzna, Sadowne, Stoczek i Wierzbno).
Herb powiatu węgrowskiego
Ot(t)o bohater
Na granicy Mazowsza i Podlasia, w odległości 75 km na wschód od Warszawy, w miejscowości Liw nad rzeką Liwiec wznosi się
Według legendy kasztelan liwski Marcin Kuczyński był szalenie zazdrosny o swą małżonkę – Ludwikę. Posądzał ją o flirty z młodymi dworzanami, chociaż kasztelanowa nie
była już młódką, a i urodą nie grzeszyła. Pewnego razu małżonek podarował Ludwice
pierścień z brylantem. Po jakimś czasie, nie widząc klejnotu na palcu małżonki, spytał
o jego losy. Kasztelanowa nie potrafiła wyjaśnić, co się stało z cennym przedmiotem.
Sytuacja ta powtórzyła się jeszcze dwa razy. Kuczyński potraktował to jako potwierdzenie swoich podejrzeń – niewierna małżonka z pewnością nagradzała brylantowymi
pierścieniami swoich kochanków! Sama zainteresowana przysięgała, że jest niewinna, ale
na nic się to zdało. Kasztelanowa została oskarżona o cudzołóstwo, uwięziona i poddana
próbie: zamknięta w wieży miała do rana przewiercić palcem cegłę. O świcie cegła była
nienaruszona. Nieszczęsną kobietę ścięto na dziedzińcu zamkowym. Niedługo potem
zaginiona biżuteria znalazła się w strąconym gnieździe sroki-złodziejki, co ostatecznie
– choć poniewczasie – dowiodło racji Ludwiki. Pochowano ją z honorami, a Kuczyński
odebrał sobie życie, skacząc z zamkowej wieży. Od tamtej pory kasztelanowa, jako Żółta
Dama, pojawia się na dziedzińcu i w zamkowych salach, przekonując napotkane osoby
o swej niewinności. Zjawa jest odziana w brunatną suknię, a na głowie ma żółty czepiec
z żółtym woalem spływającym aż do ziemi.
gotycko‑barokowy zespół zamkowy. Murowany zamek obronny powstał w XV w. na zlecenie księcia Janusza I Starszego. Po tragicznej
śmierci młodych książąt Janusza i Stanisława
oraz wcieleniu Mazowsza do Korony, w latach
1526–1537 zamkiem władała siostra zmarłych,
Anna – jedyna przedstawicielka Piastów ma-
„
zowieckich. Ziemia liwska stanowiła wówczas
ostatni fragment księstwa mazowieckiego pozostawiony w rękach piastowskich przez króla
Zygmunta Starego jako zaopatrzenie Anny do
czasu zamążpójścia. W 1536 r. księżna Anna
poślubiła Stanisława Odrowąża, odmówiła jednak królowi zwrotu swoich dóbr w zamian za
29
turystyka
posag pieniężny, co wywołało konflikt młodej
pary z Zygmuntem I Starym i doprowadziło
do pozbawienia Odrowąża jego urzędów. Rok
później, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, zmusił
Annę i jej męża do złożenia przysięgi przed
królem oraz zrzeczenia się praw dziedzicznych do Mazowsza i jej włości na rzecz Korony.
W czasie „potopu” szwedzkiego (1656 r.) i wojny północnej (1703 r.) Szwedzi zdobywali zamek, który po zniszczeniach drugiego najazdu
stracił funkcje obronne.
Powstanie Muzeum Zbrojowni na Zamku w Liwie łączy się z odbudową zamku, rozpoczętą
w latach II wojny światowej dzięki odważnej
akcji podjętej przez polskiego archeologa –
Otto Warpechowskiego1. W 1939 r. hitlerowcy,
po zajęciu terenów na zachód od Bugu, utworzyli powiat sokołowsko-węgrowski. Jego starostą został Hauptsturmführer Ernst Gramss
– bezlitosny morderca zza biurka, który później
stworzył obóz koncentracyjny w Treblince. Jego budowa, rozpoczęta w 1942 r., wymagała
dużej ilości materiału, a dodatkowo Gramssowi zależało, aby ukończyć ją możliwie tanim kosztem. Zdecydował więc o rozbiórce
zbędnych z jego punktu widzenia budynków.
Dzieło zniszczenia rozpoczął od dwóch synagog w Węgrowie (z XVII i XIX w.); następne
na jego liście były ruiny zamku piastowskiego
w Liwie. Warpechowski wykorzystał jednak zamiłowanie Gramssa do archeologii – skłonił go
nie tylko do zaprzestania rozbiórki, ale również
do remontu zamku, twierdząc że to budowla
krzyżacka! Jak wiele ryzykował i w jakim potwornym napięciu musiał żyć polski archeolog,
możemy sobie tylko wyobrazić…
Innym niezwykłym obiektem jest pałac Radziwiłłów w Starejwsi. Wzniesiony w XVI w., wchodził w skład majętności węgrowskiej Janusza
Radziwiłła, kasztelana wileńskiego. Oprócz
budynku, założenia dworskie tworzyły: drewniany dworek, łaźnia, kuchnia, oficyna i folwark. Rezydencja, leżąca na granicy Mazowsza
i Podlasia, miała charakter obronny – otoczona
była palisadą wzmocnioną basztami oraz fosą.
W drugiej połowie XVII w. książę Bogusław Radziwiłł (ten sam, którego na kartach „Potopu”
uwiecznił Henryk Sienkiewicz) wyposażył pałac w system potrójnej fortyfikacji i podwójną
palisadę. Dzięki tym wzmocnieniom budynek
przetrwał szwedzki najazd. W późniejszych latach wielokrotnie przebudowywany i modernizowany, zaczął popadać stopniowo w ruinę
przez brak właściwej konserwacji. Gruntownego remontu dokonał dopiero ostatni właściciel,
jeden z największych polskich banków. Od lat
70-tych XX w. trwały prace, które przywróciły
radziwiłłowskiej rezydencji reprezentacyjny
charakter.
Dzięki prywatnemu inwestorowi swój piękny
wygląd odzyskał również XIX-wieczny pałac
w Łochowie. Swoją pierwotną okazałość zaSylwetkę tego niezwykłego człowieka przedstawiliśmy
w numerze 7-8/2013 „Kroniki”.
1
30
„
„
W grudniu 1857 r., w liście do swojego kuzyna Michała Kleczkowskiego,
Norwid pisał o Józefie Hornowskim: „Wuj jest milionowym panem, ale ma
siedmioro dzieci – dom świetny mają – kolej żelazna od Paryża przez Łochów do Petersburga idzie – ale, co główna, to to, że wuj zupełnie żyjącym
jest i czynnym wszechstronnie umysłem. Panny zupełnie piękne, bo i gruntownie, i świetnie wychowane. Wujenka, jak wiesz, ma zalety nie tylko te,
których Ty wymagasz – wspomina o Tobie i szczegóły pamięta”.
wdzięcza Zamoyskim, którzy na przełomie
XIX i XX w. intensywnie rozbudowali folwark.
Pierwszymi właścicielami łochowskiego majątku byli jednak Hornowscy. Wtedy bywał tam
Cyprian Kamil Norwid – Anna z Sobieskich
Zdzieborska (babka poety) i Józefa Honorata
z Sobieskich Hornowska były siostrami.
Z kolei w Turnej znajduje się unikatowy w skali
Mazowsza pałac w stylu neorenesansu francuskiego. Wybudowany pod koniec XIX w.,
otoczony parkiem, niestety nie oparł się
niszczycielskiej sile zaniedbań i niewłaściwego użytkowania. Po wojnie stał się siedzibą
PGR‑u i dziś jest już tylko majestatyczną ruiną.
Warto odwiedzić również wieś Sucha. Gromadzone są tam zabytkowe budowle drewniane, przenoszone z bliskich i dalszych okolic.
Głównym obiektem tego zespołu, noszącego
nazwę Muzeum Architektury Drewnianej Regionu Siedleckiego, jest modrzewiowy dwór
wzniesiony w 1743 r. z inicjatywy Ignacego
Cieszkowskiego, kasztelana liwskiego.
Złamany zakaz
Najważniejszym zabytkiem Węgrowa jest
monumentalna barokowa Bazylika Mniejsza
pw. Najświętszej Marii Panny, wzniesiona na
początku XVIII w. z fundacji Jana Dobrogosta
Krasińskiego, wojewody płockiego, właściciela
dóbr węgrowskich. Projekt świątyni wyszedł
spod ręki samego Tylmana z Gameren. Jej wnętrze ozdobione zostało polichromią wykonaną
przez Michaelangelo Palloniego, nadwornego
malarza króla Jana III Sobieskiego. Ci sami mistrzowie są odpowiedzialni za wygląd kościoła
„
pw. św. Piotra z Alkantary i św. Antoniego z Padwy, wchodzącego – obok dawnego klasztoru – w skład zespołu poreformackiego. Warto
również odwiedzić kościoły: pw. św. Michała
Archanioła w Starejwsi (XIX w.) oraz pw. św.
Bartłomieja Apostoła w Grębkowie (XIX w.),
którego projekt wyszedł prawdopodobnie
spod ręki Józefa Piusa Dziekońskiego.
W Sanktuarium Matki Bożej Pocieszycielki
Strapionych w Miedznie można prosić o łaski przed cudownym obrazem, datowanym
na schyłek XVI, bądź XVII w. Przedstawia on
Maryję w stanie błogosławionym, zasłuchaną
w słowa zwiastowania. Okoliczności znalezienia obrazu są niezwykłe: pewien mieszczanin,
Hiacynt Pazio chciał pożyczyć świder i wieczorem poszedł do młynarza, Macieja Zastrużnego. Nie zastał go w domu, ale ponieważ
drzwi do chaty były otwarte, wszedł do środka.
Zauważył jasność bijącą znad belki stropowej,
więc wspiął się tam i wydobył zwinięte w rulon płótno. Był to obraz Matki Najświętszej
bez Dzieciątka. Gdy Zastrużny wrócił do domu
i usłyszał niezwykłą historię, był bardzo zaskoczony – nie miał pojęcia, skąd wziął się zwój
ani kto go namalował. Jednak nie chciał ukrywać niezwykłego znaleziska i powiesił obraz
na ścianie chaty. Kilka tygodni później cieśla,
stawiający nowy młyn obok domu młynarza,
zrobił przerwę w pracy i uciął sobie drzemkę
na ławie przed wizerunkiem Maryi. Obudził
go oślepiający blask, a po chwili ujrzał postać
anioła, który nakazał przeniesienie malowidła
do kościoła. Tak też się stało, a wkrótce obraz
zasłynął serią cudów i uzdrowień.
Uciekając przed zarazą, król Zygmunt August wraz z dworem, od wielu dni
byli w drodze do Knyszyna na Podlasiu. Podczas podróży monarcha zażądał
od swego nadwornego maga, Jana Twardowskiego, przywołania ducha zmarłej
przeszło 20 lat wcześniej ukochanej żony, Barbary Radziwiłłówny. Mistrz zgodził
się, ale postawił jeden warunek: król nie będzie próbował ani jej dotknąć, ani do
niej przemówić. Jeśli nie dotrzyma umowy, ściągnie rychłą śmierć i na siebie, i na
niego. W magicznym lustrze, za sprawą czarnoksiężnika, ukazał się duch zmarłej
królowej. Zygmunt August nie był w stanie się powstrzymać – podbiegł do lustra,
chcąc ucałować postać ukochanej. W tym momencie zjawa zniknęła, a lustro
pękło. Kilka dni później, gdy orszak dotarł do Knyszyna – król zmarł, a mag zaginął. Zostało tylko lustro, zmatowiałe i pęknięte na trzy części – do dziś można je
podziwiać w zakrystii węgrowskiej bazyliki. Wykonane zostało z białego metalu,
prawdopodobnie stopu srebra i złota, ma wymiary 56 x 46,5 cm i oprawione jest
w czarną drewnianą ramę, na której widnieje łaciński napis: Luserat hoc speculo
magicas Twardovius artes, lusus at iste Dei versus in obseqvium est2.
2
(z łac.) Bawił się tym lustrem Twardowski, magiczne sztuki czyniąc, teraz przeznaczone jest na służbę Bogu.
„
1
3
2
4
1. W 1942 r. ruszyła odbudowa „najdalej wysuniętej na wchód
krzyżackiej warowni”. Kierownikiem robót został Otto Warpechowski. Fot. arch. Muzeum Zbrojownia na Zamku w Liwie
2. Pałac w Starejwsi wybudowano w XVI w., lecz później był
wielokrotnie przebudowywany i modernizowany. Największe
zmiany w architekturze rezydencji zaszły w latach 40. XIX w.,
gdy był własnością księcia Sergiusza Golicyna. Fot. arch. Starostwo Powiatowe w Węgrowie
3. Łochowski majątek należał kolejno do Hornowskich, Downarowiczów, Zamoyskich i Kurnatowskich, a jego rozwój był
bezpośrednio związany z budową linii kolejowej Paryż–Petersburg. Fot. arch. Starostwo Powiatowe w Węgrowie
4. W roku 1787 dwór w Suchej uświetnił swą wizytą król Stanisław August Poniatowski. Fot. arch. Starostwo Powiatowe
w Węgrowie
5. Węgrowską kolegiatę do rangi bazyliki mniejszej podniósł
Jan Paweł II w 1997 r. Fot. arch. Starostwo Powiatowe w Węgrowie
6. Zespół klasztorny Reformatów w Węgrowie miał przyczynić się do przywrócenia węgrowian na łono katolicyzmu.
Fot. arch. Starostwo Powiatowe w Węgrowie
7. Wokół krawędzi lustra mistrza Twardowskiego biegnie zatarty
grawerunek o motywach roślinnych, pozwalający na ustalenie
jego pochodzenia: powstało ono prawdopodobnie w XVI w.
w Niemczech. Fot. arch. Starostwo Powiatowe w Węgrowie
5
6
Opracowała Agnieszka Bogucka
7
31
turystyka
z prac
samorządu
Odkryj Mazowsze
z Paszportem Turystycznym!
Teraz również z dostępną aplikacją mobilną. Jest bezpłatna oraz przeznaczona na urządzenia
mobilne oparte na systemie Android (wersje od 2.3 do 4.4). Do prawidłowego jej działania
wymagane jest połączenie z siecią Internet oraz włączenie odbiornika GPS w urządzeniu.
Każdy kto chce wziąć udział w konkursie, powinien zaakceptować jego regulamin oraz
zalogować się do aplikacji poprzez swoje konto na portalu Facebook.com
Pobierz mobilną
wersję Paszportu
karty podarunkowe
do sklepu turystycznego:
o wartości 600 zł
x5
o wartości 500 zł
x5
karnet o wartości 400 zł
x3
Weź udział
w IV EDYCJI Programu
ufundowany przez Kompleks Basenów
Termalnych “Termy Mszczonów”
Szczegółowe informacje na stronie www.mazovia.pl
i
www.facebook.com/Mazowsze.serce.Polski
Organizatorem Programu jest Samorząd Województwa Mazowieckiego
Program pod honorowym
patronatem Mazowieckiego
Kuratora Oświaty
Partnerzy Programu
Paszport Turystyczny
Partnerzy Medialni Programu Paszport Turystyczny Województwa Mazowieckiego
www.mazovia.pl
32
Głosujmy na Sanniki!
Zespół pałacowo-parkowy w Sannikach
nominowany do nagrody „Top Inwestycje
Komunalne 2014 r.” Aby zwyciężyć, projekt
musi zebrać jak największą liczbę głosów.
Na ich oddanie mamy czas do 30 kwietnia!
Sanniki to jedno z ważniejszych miejsc na mapie kulturalnej Mazowsza. Znane z ludowych tradycji regionalnych, nierozerwalnie związane
z życiem i twórczością Fryderyka Chopina z roku na rok przyciąga coraz
większe rzesze turystów. Działalność Europejskiego Centrum Artystycznego im. Fryderyka Chopina jest nieprzypadkowa. To właśnie w Sannikach
w 1928 r. kompozytor przebywał i tworzył, a wieś mazowiecka była inspiracją dla jego twórczości.
Prace remontowo-rewitalizacyjne Zespołu Pałacowo-Parkowego wraz
z otaczającym go parkiem trwały ponad 2 lata. W tym czasie przeprowadzono szereg działań w samym pałacu. Zmodernizowano i wyposażono
sale, a w nowo zaaranżowanych pomieszczeniach stworzono odpowiednie warunki do prowadzenia działalności koncertowo-muzycznej, wystawienniczej i edukacyjnej. Zrewitalizowano też przylegający do pałacu park.
Odbudowano m.in. oranżerię, wytyczono alejki parkowe, zamontowano
specjalne oświetlenie oraz uregulowano linię brzegową znajdujących się
na jego terenie stawów. Obiekt został otwarty dla zwiedzających w lipcu
2013 r. Na salony pałacowe powróciły cykliczne koncerty chopinowskie,
a w zaadoptowanych na Dom Pracy Twórczej pomieszczeniach zaczęto
organizować warsztaty prowadzone przez zapraszanych gości. Obecnie
obiekt znajduje się w ostatniej fazie inwestycji. Prowadzone prace dotyczą
pomieszczeń administracyjno-biurowych. Ich zakończenie planowane jest
na czerwiec br.
Projekt realizowany był w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego
Województwa Mazowieckiego na lata 2007–2013. Koszt inwestycji wyniósł
ponad 20,7 mln zł, z czego ponad 16,5 mln zł stanowiła dotacja unijna, blisko 3,7 mln zł środki Samorządu Województwa Mazowieckiego, a ponad
580 tys. zł wkład gminy Sanniki.
Serdecznie zachęcamy mieszkańców Mazowsza do udziału w plebiscycie i do oddawania głosu na projekt
„Rewaloryzacja Zespołu Pałacowo‑Parkowego im. Fryderyka Chopina”.
Głosować można do 30 kwietnia poprzez stronę Portalu Samorządowego:
http://www.portalsamorzadowy.pl/serwis/top‑inwestycje-komunalne-2014/nominacje/
33
turystyka
Na weekend szlakiem mazowieckich skarbów
Co zrobić, by zainteresować mieszkańców swoją okolicą, a do tego przyciągnąć turystów? Jak wypromować swoją małą ojczyznę i znajdujące się na jej terenie ciekawe, ale mało znane zabytki? Takie pytania postawili przed sobą członkowie trzech lokalnych grup działania. Wspólnymi siłami stworzyli interesujący produkt turystyczny.
Zaangażowanie i dobra współpraca Lokalnej
Grupy Działania Stowarzyszenie Rozwoju Ziemi Płockiej z Bielska, Stowarzyszenia „Razem
dla Rozwoju” z Wyszogrodu oraz Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania „Sierpeckie
Partnerstwo” z Mochowa przyniosły zamierzony efekt. Udało się wytyczyć i oznakować
za pomocą GPS nowy szlak turystyczny. Jego
długość przekracza 800 km. Przebiega przez
pięć powiatów: sierpecki, płocki, sochaczewski,
płoński, nowodworski. W sumie dwadzieścia
gmin.
„Szlak Mazowieckich Skarbów”, bo o nim mowa,
tworzą obiekty historyczne, przyrodnicze i kul-
GMINA MOCHOWO
Choczeń – zagroda
młyńska nad Skrwą
z początków XX w.
tury materialnej. Wśród nich są m.in.: kościoły, dwory, parki, pomniki przyrody, grodziska
i wiele innych miejsc wartych odwiedzenia.
W sumie jest ich aż 200. Na szlaku ustawiono ponad 60 tablic informacyjnych. Owocem
wspólnych prac jest również mapa turystyczno-krajoznawcza, atrakcyjny przewodnik uła-
GMINA SZCZUTOWO
Gójsk – kościół pw. Najświętszego Serca Jezusa
GMINA BRUDZEŃ DUŻY
Winnica – dwór z końca XIX w.
GMINA BIELSK
Goślice – pałac
z II poł. XVIII w.
GMINA STARA BIAŁA
Srebrna – spichrz, gorzelnia, magazyn
spirytusowy z 1891 r.
GMINA SŁUPNO
Barcikowo –
figura św. Rocha
wydobyta z Wisły
w 1772 r.
GMINA
RADZANOWO
Rogozino – kościół św. Faustyny
Apostołki Bożego
Miłosierdzia
GMINA
WYSZOGRÓD
Wyszogród
– fragment
drewnianego
mostu
34
GMINA
BODZANÓW
Białobrzegi
– dąb szypułkowy ,,Chrobry”
GMINA
MŁODZIESZYN
Kamion – obelisk
św. Jacka
twiający dotarcie do konkretnych miejsc oraz
strona internetowa www.mazowickieskarby.pl .
Ślad GPS to zapis całej trasy. Można go pobrać
ze strony i wgrać na urządzenia mobilne GPS.
Wówczas z łatwością będzie można poruszać się
pomiędzy wybranymi atrakcjami szlaku. Do rozpakowania pliku ze śladem GPS potrzebny jest
program typu WinRAR. Osoby, które nie mają
własnych odbiorników GPS, mogą wypożyczyć je
w jednej z siedzib LGD.
Pieniądze na realizację projektu partnerzy pozyskali z Osi IV LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013 w ramach
działania 421 „Wdrażanie projektów współpracy”. W sumie z unijnej kasy otrzymali 412 749 zł,
czyli stuprocentowe dofinansowanie.
Opracowała Monika Guzowska
„
Samorząd Województwa Mazowieckiego jako Instytucja Wdrażająca
Podejście LEADER wspiera lokalne grupy działania, w tym realizowane
przez nie projekty współpracy. Takie oddolne inicjatywy przyczyniają
się do wzmocnienia spójności społeczności lokalnych, rozwoju bazy
turystycznej czy popularyzacji obiektów historycznych lub przyrodniczych. „Szlak Mazowieckich Skarbów” to przykład dobrej współpracy
podmiotów, która zaowocowała skutecznym aplikowaniem o środki
unijne. Dzięki zaangażowaniu i determinacji partnerów mieszkańcy
oraz turyści odwiedzający północne Mazowsze mogą lepiej poznać jego
bogactwo. Zaproponowany szlak to oferta dla zmotoryzowanych, rowerzystów, a nawet piechurów – technologia GPS pozwala na indywidualne zaplanowanie i wybór obiektów do zwiedzania – zachęca członek
zarządu Janina Ewa Orzełowska.
GMINA SIERPC
Goleszyn – kościół pw. św. Mateusza
z 1762 r.
GMINA ZAWIDZ
Gutowo Górki – drewniany wiatrak
„
GMINA DROBIN
Drobin – cmentarz wojenny z 1915 r.
GMINA ROŚCISZEWO
Rościszewo – późnobarokowy dwór
GMINA
STAROŹREBY
Nowa Góra
– dzwonnica
z końca XIX w.
GMINA GOZDOWO
Bonisław – neogotycka kaplica
cmentarna z 1905 r.
GMINA
BULKOWO
Bulkowo
– teren po
starym kościele
rozebranym
w 1942 przez
okupanta
GMINA MAŁA WIEŚ
Dzierżanowo – zabytkowy park
GMINA CZERWIŃSK NAD WISŁĄ
Kuchary-Skotniki – dwór murowany z II poł. XVIII w.
GMINA ZAKROCZYM
Zakroczym – garnizon Nowowilejka
35
rolnictwo
eKSpresOWy przegląd wydarzeń
Wiosna, rozkwitająca przyroda i zbliżająca się Wielkanoc skłaniają do kultywowania
tradycji i zwyczajów związanych z tym czasem. Działania Krajowej Sieci Obszarów
Wiejskich znakomicie wpisują się w trend. Nadszedł zatem czas, by przedstawić
świąteczne wydarzenia i plany konkursowe.
Trzy pytania…
…do dyrektora
Muzeum Wsi Mazowieckiej
w Sierpcu
Jana Rzeszotarskiego
Sierpecki skansen na wiosnę
budzi się do nowego życia.
Jakie propozycje mają Państwo
na okres wielkanocny?
W sierpeckim skansenie już dziś widać piękno
przyrody. Muzeum zachęca dzieci i młodzież
do skorzystania ze specjalnie przygotowanej
oferty wiosennej – programu edukacyjnego
„Zwyczaje wiosenne na Mazowszu”. Proponujemy prezentację multimedialną, przejazd
wozem, zwiedzanie ekspozycji wraz z przewodnikiem, przygotowanie ogniska oraz zajęcia manualne. A w Wielkanocny Poniedziałek
(21 kwietnia) zapraszamy na warsztaty mazowieckich gier i zabaw wielkanocnych.
Mazowsze pełne jest
wielkanocnych zwyczajów
i obrzędów, a wiele z nich
kultywuje się właśnie w Sierpcu...
Jak wynika z wcześniejszych doświadczeń
– zestawienie zajęć manualnych ze zwiedzaniem, czyli aktywnym spędzeniem czasu na
świeżym powietrzu – to najatrakcyjniejsza forma poznawania skansenu. Propozycje wchodzące w skład pakietu wiosennego z pewnością dostarczą wielu emocji, niezależnie od
wieku uczestników. Warsztaty poświęcone są
tradycji wielkanocnej – przybliżają zapomniane dziś obrzędy i zwyczaje towarzyszące tym
radosnym świętom.
Którą z mazowieckich
wielkanocnych tradycji
ceni Pan najbardziej?
Zdecydowanie świąteczne śniadanie wielkanocne pełne tradycyjnych potraw i okraszone
świątecznymi pisankami. Życzę, by wszyscy
mogli zasiąść z radością do świątecznych stołów i w gronie rodzinnym spędzić ten szczególny czas Wielkiej Nocy.
36
ZA NAMI
Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce w drugiej połowie marca rozpoczęło całomiesięczny cykl
„Źelganoc na Kurpśach”. Miał on charakter wielkanocnych warsztatów etnograficznych, podczas
których poznawano kurpiowskie tradycje świąteczne – w tym robienie palm i malowanie pisanek.
Przypomnijmy, że kurpiowskie palmy wielkanocne
należą do najpiękniejszych i najbardziej okazałych
w Polsce, a prezentowane są w całej swej krasie
podczas Niedzieli Palmowej w Łysych.
Muzeum Kultury Kurpiowskiej zapraszało także
na imprezę rodzinną „Ido Śwenta Źelgejnocy”
organizowaną przez Stowarzyszenie Artystów
Kurpiowskich. Tu również nie zabrakło „wicia”
tradycyjnych palm kurpiowskich z kwiatków
bibułkowych oraz – charakterystycznego dla
Puszczy Białej i Zielonej – ozdabiania pisanek
woskiem, sitowiem i kolorową wełną.
Matecznik „Mazowsze” w Otrębusach również
przyłączył się do kultywowania wielkanocnych
zwyczajów i 12 kwietnia zorganizował „Weekend
na ludowo” – dwudniowe święto z jarmarkiem
rzemiosła artystycznego, kiermaszem produktów
regionalnych oraz innych produktów inspirowanych sztuką ludową (zwłaszcza wielkanocną).
Warto też wspomnieć o obchodach Niedzieli
Palmowej w Muzeum Wsi Radomskiej i Mu-
PRZED NAMI
Już wkrótce KSOW zaproponuje:
∙∙ Konkurs na najlepszą pracę magisterską
poświęconą rozwojowi obszarów wiejskich
w województwie mazowieckim. Popularyzuje on najciekawsze rozwiązania i jednocześnie zwiększa zainteresowanie studentów oraz środowisk akademickich tematyką
rozwoju mazowieckiej wsi. Adresowany
jest do studentów uczelni wyższych,
∙∙ Konkurs „Przyjazna wieś”, który co roku wyłania najlepsze projekty infrastrukturalne,
realizowane na terenach wiejskich przy
wsparciu środków unijnych,
∙∙ Konkurs na najlepszy materiał prasowy,
radiowy lub telewizyjny poświęcony roz-
zeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu, których
głównym punktem były msze święte z procesjami na muzealne pola uprawne. Zgodnie ze
zwyczajem ludowym osadzono w ziemi duże,
kilkumetrowe poświęcone palmy, co ma chronić zasiewy i zapewnić urodzajne plony. Na
kiermaszu rękodzieła ludowego można było
kupić pisanki, koszyczki, serwety i wszystkie
inne niezbędne wielkanocne akcesoria. Stałe
ekspozycje wnętrz muzealnych uzupełniono
elementami wystroju świątecznego, a aranżacje
prezentowały wiele świątecznych atrybutów, jak
chociażby znane współcześnie palmy i kraszanki,
ale i zapomniane kołatki czy kłodę popielcową.
Pisanki to najbardziej oczywisty symbol kojarzący
się ze Świętami Wielkiej Nocy, dlatego nieodzownym punktem zajęć związanych z wielkanocną
tradycją ludową są warsztaty dekorowania jajek
wojowi obszarów wiejskich. Upowszechnia
wiedzę nt. mazowieckiej wsi i rolnictwa
w środkach masowego przekazu i adresowany jest do dziennikarzy prasowych,
internetowych, radiowych i telewizyjnych,
∙∙ Konkurs na najlepszą orkiestrę dętą Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich rozbudza
aktywność społeczną, a w szczególności
chroni dziedzictwo kulturowe. Laureat konkursowych zmagań otrzymuje Nagrodę
Marszałka Województwa Mazowieckiego,
∙∙ Konkurs na najaktywniejszą liderkę obszarów wiejskich – adresowany do działaczek
kół gospodyń wiejskich, organizacji pozarządowych czy lokalnych grup działania.
Szczegóły na www.mazowieckie.ksow.pl
Piotr Marzec
Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich
„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich:
Europa inwestująca w obszary wiejskie.”
Materiał informacyjny opracowany w Departamencie Rolnictwa i Rozwoju
Obszarów Wiejskich Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego
i współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej
Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013
Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich
na lata 2007–2013 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Strona sołtysa
Nie bez powodu, w powszechnej świadomości, informacje wiąże się z władzą – im więcej ich jest, im bardziej są wiarygodne, tym celniejsze decyzje pozwalają
podejmować. Z punktu widzenia regionu każdy dobrze
poinformowany mieszkaniec to siła – potrafi zdefiniować własne potrzeby, a jego wiedza zawsze może zaowocować w kontaktach z inwestorami czy turystami.
»
Elektroniczna wizytówka sołectwa
Mając informacje, a przynajmniej łatwy dostęp do nich, każdy z nas może przeanalizować problem, porównać różne punkty widzenia i przewidzieć ewentualne konsekwencje. Co za tym idzie, mamy szansę odpowiednio wcześnie podjąć korzystne dla
nas działania. Możliwość błyskawicznej reakcji ma kluczowe znaczenie zwłaszcza dla
interesów małych wspólnot, wtapiających się często w szersze społeczności. Jak więc
usprawnić komunikację na poziomie lokalnym? Kluczem do sukcesu może okazać się
strona internetowa sołectwa. Profesjonalny portal kształtuje komunikację, pozwala zbadać potrzeby i oczekiwania mieszkańców oraz kreuje pozytywny wizerunek sołectwa
jako całości.
Walczymy z cyfrowym wykluczeniem wsi
Sołtysi wcielają w życie ideę samorządnej Polski, budują społeczeństwo obywatelskie,
a coraz popularniejsze strony internetowe to sposób na rozwijanie społeczeństwa informacyjnego. Idea promowania aktywności lokalnej w Internecie nie jest nowością.
Z sukcesem wdrażana jest m.in. przez Krajowe Stowarzyszenie Sołtysów, które cyklicznie już, w pierwszym kwartale każdego roku, ogłasza konkurs „Sołectw@ w sieci” – na
najlepszą stronę internetową sołectwa lub wsi. Ale sam dostęp do Internetu jest rozwiązaniem niewystarczającym, jeżeli nie pójdzie za nim odpowiedni program edukacyjny. Popularyzacja dobrych praktyk to pierwszy krok. Kolejnym, proponowanym
przez Samorząd Województwa Mazowieckiego, jest oswojenie dostępnych narzędzi
i efektywne ich wykorzystanie w codziennej pracy. Dlatego proponujemy szkolenie dla
mazowieckich sołectw z zakresu tworzenia prostych stron internetowych. Mamy szansę zbudować wirtualną sieć miejsc, w których sygnalizowane będą potrzeby zwykłych
mieszkańców i prezentowane wydarzenia istotne dla lokalnych społeczności. Zachęcamy do udziału w szkoleniu. Pamiętajmy, że otwarta polityka informacyjna stwarza
dobry klimat do życia, a działania nakierowane na mieszkańców kształtują pozytywne
nastawienie i czynią z nich ambasadorów naszych małych ojczyzn. Zachęcamy do zgłaszania udziału w bezpłatnym szkoleniu, którego termin – w zależności od zainteresowania – planowany jest na miesiące zimowe.
Wycięte „Zgłoszenie zainteresowania szkoleniem” należy odesłać do 30 maja w kopercie na adres:
Kancelaria Marszałka
Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w Warszawie
ul. Jagiellońska 26
03-719 Warszawa
z dopiskiem: ZGŁOSZENIE
Zgłoszenia przyjmowane będą również za pośrednictwem poczty elektronicznej – e-mail:
[email protected] lub telefonicznie – tel. 22 590 77 51.
Imię i nazwisko sołtysa lub jego reprezentanta (z zaznaczeniem):
Adres (miejscowość, gmina, powiat):
Telefon/e-mail/adres strony internetowej (jeśli jest):
Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych dla
potrzeb niezbędnych do realizacji szkolenia zgodnie z ustawą z dnia
29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r.
Nr 101, poz. 926 z późn. zm.). Osoba, której dane osobowe są
przetwarzane ma prawo do dostępu do treści swoich danych i ich
poprawienia. Administratorem danych osobowych jest marszałek
województwa mazowieckiego, Urząd Marszałkowski Województwa
Mazowieckiego w Warszawie, ul. Jagiellońska 26, 03-719 Warszawa.
Dane będą przetwarzane do celów wyłonienia uczestników szkolenia, a po jego zakończeniu zostaną komisyjnie zniszczone. Udostępnianie danych nie jest przewidywane.
Podpis
Materiał informacyjny opracowany w Departamencie Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego
i współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013
Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi

»
>>
ZGŁOSZENIE
ZAINTERESOWANIA
BEZPŁATNYM
SZKOLENIEM
rolnictwo
Nie ma zakazu wędzenia
Przepisy dotyczące najwyższych dopuszczalnych poziomów wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA) w środkach spożywczych nie zakazują wędzenia. Ustanawiają jedynie normy ograniczające zawartość niebezpiecznych dla zdrowia substancji rakotwórczych.
Optymistyczne prognozy
Dostępne wyniki badań laboratoryjnych w kierunku WWA wskazują, że polskie produkty
wędzone w zdecydowanej większości już
teraz spełniają nowe unijne normy. Badania
z próbek pobranych z żywności pochodzenia
zwierzęcego przez Inspekcję Weterynaryjną
(kontrola urzędowa) oraz próbek pobieranych
przez podmioty sektora spożywczego (badania właścicielskie) prowadzone były w latach 2012–2013. W świetle napływających
obaw producentów, główny lekarz weterynarii
polecił także wojewódzkim lekarzom weterynarii przeprowadzenie pilotażowego monitoringu żywności pochodzenia zwierzęcego
ukierunkowanego na produkty wędzone metodą tradycyjną (mięso, ryby) w zakresie pozostałości WWA. Dopiero uzyskane wyniki w sposób obiektywny pozwolą zobrazować stan
faktyczny i będą podstawą do ewentualnego
wystąpienia Polski na forum Unii Europejskiej.
przetwarzania i wprowadzania do obrotu
produktów rolnych. Wspierane będą podmioty pozostające pod nadzorem powiatowego
lekarza weterynarii, również te prowadzące
działalność marginalną, lokalną i ograniczoną.
Wsparcie inwestycyjne będzie miało charakter
modernizacyjny i powinno koncentrować się
na wypełnianiu trzech horyzontalnych celów
– innowacji, ochrony środowiska i przeciwdziałania zmianom klimatu. Będzie więc mogło
dotyczyć zakupu nowych maszyn i urządzeń,
służących modernizacji i wzmocnieniu konkurencyjnej pozycji zakładów na rynku.
„
Będą szkolenia
Odpowiednie prowadzenie procesu wędzenia
metodą tradycyjną – przy wykorzystaniu drewna – zapewnia możliwość spełnienia unijnych
wymagań. Istnieje jednak wiele czynników,
które mogą wpływać na poziom skażenia WWA.
Mogą to być m.in. sposób wędzenia, gatunek
drewna użyty do wytworzenia dymu, temperatura żarzenia drewna, sposób podawania dymu
czy konstrukcja samej komory wędzarniczej.
Dlatego przedsiębiorcom, którzy obawiają się,
że nie spełnią przyjętych nowych poziomów
WWA, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi
zadeklarowało pomoc w dostosowaniu się do
wymagań unijnych poprzez organizację cyklu
szkoleń dotyczących technik wędzenia.
W nowej perspektywie
W projekcie Programu Rozwoju Obszarów
Wiejskich na lata 2014–2020 w ramach poddziałania „Przetwórstwo i marketing produktów rolnych” przewidziano pomoc w zakresie
38
Kwestią nadrzędną jest zapewnienie, aby produkowana w Polsce
żywność, w tym również żywność
przygotowywana metodami tradycyjnymi była zdrowa. Planowane
przez Ministerstwo Rolnictwa
i Rozwoju Wsi szkolenia będą dostępne dla wszystkich zainteresowanych podmiotów, które obawiają się braku możliwości spełnienia
nowych unijnych wymogów.
„
Korzystajmy z unijnych środków
Producenci wysokojakościowej żywności
wciąż mogą skorzystać z pomocy udzielanej w ramach PROW 2007–2013 – z działań
132 „Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności” oraz 133 „Działania informacyjne
i promocyjne”.
Beneficjenci działania 132 objęci zostaną pięcioletnim okresem wsparcia, w trakcie którego
mają prawo do odzyskania środków przeznaczonych na kontrolę produkcji prowadzonej
w swoim gospodarstwie w ramach systemu
jakości żywności oraz kosztu uczestnictwa
w danym systemie. Roczna wysokość wsparcia
zależy od systemu jakości żywności, w ramach
którego dana produkcja jest prowadzona i wynosi odpowiednio:
∙∙3200 zł – w przypadku wytwarzania produktów wpisanych do rejestru gwarantowanych tradycyjnych specjalności lub produktów, których nazwy zostały wpisane do
rejestru chronionych nazw pochodzenia
i chronionych oznaczeń geograficznych,
∙∙3000 zł – w przypadku produktów rolnictwa ekologicznego,
∙∙2750 zł – w przypadku integrowanej produkcji,
∙∙1470 zł – w przypadku produktów wytwarzanych zgodnie ze specyfiką i standardami systemu „Jakość Tradycja”,
∙∙2386 zł – w przypadku produktów wytwarzanych zgodnie ze specyfiką i standardami systemu „Quality Meat Program”.
Wnioski o przyznanie pomocy w ramach
tego działania można składać maksymalnie
do 31 grudnia br.
Z działania 133 może skorzystać grupa producentów o dowolnej formie prawnej, której
członkowie wytwarzają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej produkty rolne lub środki
spożywcze, w ramach wspieranych systemów
jakości żywności. Pomoc polega na refundacji
70 proc. kosztów kwalifikowanych, poniesionych
na przeprowadzenie działań promocyjnych,
dotyczących produktów wytwarzanych przez
członków grupy w ramach wybranego systemu
jakości żywienia. Przyznawana jest na operacje
realizowane przez okres dłuższy niż 2 lata od
dnia zawarcia umowy, jednak nie później niż do
20 czerwca 2015 r. Nabór wniosków o przyznanie wsparcia w ramach tego działania trwa od
2009 r., a ostateczny termin składania wniosków
zależy od dostępnych w nim środków.
Na podst. informacji Ministerstwa
Rolnictwa i Rozwoju Wsi
oprac. Iwona Dybowska
kultura
Kulturalne Mazowsze
Król Lear
Premiera 26 kwietnia, godz. 19.00
27, 29, 30 kwietnia
17, 18 maja
Teatr Polski w Warszawie/Duża Scena
www.teatrpolski.waw.pl
Fot. Dariusz Krześniak
Lear – dotąd potężny władca – zrzekając się korony, rezygnuje z poczucia bezpieczeństwa, jakie dawał mu urząd. Nagle zmuszony jest
mierzyć się ze sobą i światem jako zwykły człowiek. Dramat Shakespeare’a to bolesna analiza kruchej istoty ludzkiej godności, zagubionej
w świecie bez Boga, gdzie granice między wywyższeniem a upadkiem,
rozsądkiem a szaleństwem, porządkiem a chaosem ustalają tylko niedoskonali ludzie. W roli tytułowej Andrzej Seweryn.
Kolbergowska Majówka w skansenie
1 maja, godz. 10.00-18.00
Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu – skansen
www.mwmskansen.pl
Impreza upamiętniająca 200. rocznicę urodzin Oskara Kolberga. Jest
okazją, by w niekonwencjonalny sposób przybliżyć twórczość badacza. Dzieci będą mogły spróbować swych sił w dyktandzie, zgadywankach oraz opracowanych przez Kolberga dawnych grach i zabawach,
natomiast dorośli – wysłuchać koncertu zespołu ludowego. Goście
majówki obejrzą również pokazy prac gospodarskich i polowych,
tj.: czyszczenie uprzęży, orkę konną czy też pierwsze sianokosy.
Scena Elektoralna – Smykofonia
26, 27 kwietnia
godz. 10.00 – koncert dla niemowląt, godz. 11.15, 12.30 –
koncert dla dzieci w wieku od 2 do 5 lat
Mazowieckie Centrum Kultury i Sztuki
www.smykofonia.pl
Smykofonia na Mazowszu
∙∙27 kwietnia, godz. 10.00, Węgrowski Ośrodek Kultury
∙∙27 kwietnia, godz. 12.30, Miejski Ośrodek Kultury w Siedlcach
∙∙27 kwietnia, godz. 15.30, Sokołowski Ośrodek Kultury
Na muzykę nigdy nie jest za wcześnie! Smykofonia to sezon koncertowy, przygotowany z myślą o niemowlętach, dzieciach w wieku
przedszkolnym, ich rodzicach, dziadkach, ciociach i wujkach. Wiedza
o wczesnym rozwoju zdolności muzycznych dzieci, jak również silny
trend odbudowujący rodzinne uczestniczenie w zdarzeniach muzycznych są motorem działania dla nas i wielu renomowanych instytucji
muzycznych w Europie i Ameryce Północnej, które organizują stałe
cykle koncertowe dla najmłodszych. Bezpośrednią inspiracją Smykofonii jest cykl Chamber Tots (Kameralne Maluchy), organizowany przez
słynną Wigmore Hall w Londynie.
Gotowanie na polanie
4 maja, godz. 10.00–18.00
Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu – skansen
www.mwmskansen.pl
Impreza plenerowa adresowana do miłośników kuchni regionalnej.
Głównym punktem programu jest konkurs kulinarny „Najsmaczniejsza
potrawa mazowiecka”, w którym swoje umiejętności prezentują koła
gospodyń wiejskich, gospodynie indywidualne oraz twórcy produktów regionalnych. Uczestnicy imprezy mogą odkrywać tradycyjne
smaki mazowieckich potraw poprzez degustację, a w ramach kiermaszu zakupić pieczywo wypiekane według tradycyjnych receptur.
W zagrodach odbywać się będą pokazy rzemiosła i rękodzieła ludowego: kowalstwa, tkactwa, plecionkarstwa, haftu, papieroplastyki.
Prezentowane są również codzienne zajęcia gospodarskie, tj.: pranie
i maglowanie bielizny, wirowanie śmietany za pomocą centryfugi czy
ubijanie masła w kierzance.
Biały szum. Gamid Ibadullayev
do 30 kwietnia
GALERIA ELEKTOR MCKiS
Mazowieckie Centrum Kultury i Sztuki
www.galeriaelektor.waw.pl
Wystawa Gamida Ibadullayeva, artysty z Azerbejdżanu, organizowana
we współpracy z Ambasadą Azerbejdżanu w Polsce. Biały szum jest rodzajem szumu akustycznego zawierającego wszystkie (od najniższych
do najwyższych) częstotliwości, który ma zdolność maskowania hałasu.
Dźwięki i procesy zachodzące w przyrodzie są inspiracją dla kontemplacyjnych, abstrakcyjnych i przestrzennych kompozycji malarskich.
39
Justyna Kabala. Koncert
24 kwietnia, godz. 18.00 (ekspozycja do 17 maja)
GALERIA XX1 MCKiS
www.galeriaxx1.pl
Praca Justyny Kabali jest ponad 20 m kolażem, będącym interpretacją „Koncertu Fortepianowego” Witolda Lutosławskiego. Zagrał go
22 września 2013 r. Krystian Zimerman w Filharmonii Narodowej,
podczas festiwalu Warszawska Jesień. Koncert jest utworem na fortepian i orkiestrę, napisanym na zamówienie Festiwalu w Salzburgu
i tam wykonanym w 1988 r. przez Krystiana Zimermana, któremu został dedykowany, i orkiestrę, którą dyrygował kompozytor. Kolaż jest
kompozycją ułożoną z elementów wyciętych z gazet, naklejonych
na czarny papier. Składa się z 26 podłużnych poziomych fragmentów,
każdy z nich odpowiada w przybliżeniu minucie utworu. Praca stanowi raczej dowolną interpretację, wynikającą z własnych badań i poszukiwań relacji dźwięku i obrazu, aniżeli próbę dokładnego wizualnego
odwzorowania partytury.
Fot. arch. Muzeum Teatralnego w Warszawie
kultura
Spotkanie z cyklu „Ziemiańska” – Janusz Majcherek
8 maja, godz. 17.00
Muzeum Mazowieckie w Płocku – Galeria Kino
www.muzeumplock.art.pl
W 20-leciu międzywojennym w warszawskiej „Ziemiańskiej” przy stolikach toczyły się dysputy o literaturze, malarstwie, teatrze. W Galerii
Kino chcemy przybliżyć wybitne postaci tamtego okresu. Gościem
drugiego spotkania w ramach cyklu będzie krytyk teatralny, dramaturg w Teatrze Polskim w Warszawie, edytor listów Witolda Gombrowicza do Adama Mauersbergera – Janusz Majcherek. Opowie o „Iwonie,
księżniczce Burgunda” Witolda Gombrowicza. Adam Mauersberger,
przyjaciel Witolda Gombrowicza poradził mu, by przed publikacją dramatu dał go do przeczytania Mirze Zimińskiej-Sygietyńskiej. Zarówno
Gombrowicz pisał o tym zdarzeniu we „Wspomnieniach polskich”, jak
i Mira Zimińska–Sygietyńska w książce „Nie żyłam samotnie”.
Imieniny Zygmunta
2 maja
Muzeum Romantyzmu w Opinogórze, Dwór Krasińskich
www.muzeumromantyzmu.pl
Jest to impreza coroczna, odbywająca się w dniu imienin Zygmunta.
Wkomponowana w długi weekend majowy, zyskuje coraz większe
grono odbiorców, chociażby dzięki odwiedzającym muzeum turystom.
W tym roku Imieniny Zygmunta rozpoczną się spektaklem opartym
na twórczości Zygmunta Krasińskiego w wykonaniu uczniów I Liceum
Ogólnokształcącego im. Z. Krasińskiego w Ciechanowie. Będzie spotkanie autorskie z Barbarą Wachowicz oraz promocja książki „Siedziby
Wielkich Polaków”, a także koncert „Rozmowa z piramidami” – skarb poezji romantycznej przedstawionej w niecodziennej, rockowej aranżacji.
Majówka unijna w ramach akcji „Dni Otwartych Funduszy
Europejskich”
1 maja, godz. 10.00–18.00
Muzeum Wsi Radomskiej
www.muzeum-radom.pl
Zapraszamy do zwiedzania obiektów wybudowanych w ramach projektu „Zdarzyło się kiedyś nad wodą. Trasa turystyczna w radomskim skansenie”. Dodatkowo uczestnicy „majówki” będą mogli wziąć udział w zabawie tanecznej„na dechach” przy muzyce ludowej z regionu radomskiego.
Najmłodszych zapraszamy do udziału w warsztatach i zabawach.
40
Bukiny i kommemorały – wystawa ekslibrisów i grafik
okolicznościowych Krzysztofa Marka Bąka
25 kwietnia–8 czerwca
Muzeum Regionalne w Siedlcach
www.muzeumsiedlce.art.pl
Autor jest absolwentem Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu.
Mieszka w Bielsku–Białej, pracuje jako adiunkt w Zakładzie Grafiki Uniwersytetu Śląskiego. Uprawia artystyczną grafikę cyfrową, a jego działania twórcze skupiają się wokół ekslibrisu i miniatury graficznej. Jest autorem ponad 700 ekslibrisów realizowanych w technikach cyfrowych,
zajmuje się także teoretycznymi aspektami i filozofią księgoznaku.
Iganie 1831
10 kwietnia (ekspozycja do 11 maja)
Muzeum Regionalne w Siedlcach
www.muzeumsiedlce.art.pl
Wystawa powstała z okazji 183. rocznicy bitwy pod Iganiami, we
współpracy Muzeum Regionalnego w Siedlcach ze Stowarzyszeniem
„Nasze Iganie” oraz prywatnymi kolekcjonerami. Na ekspozycji zaprezentowane zostaną zabytki militarne pochodzące z pola bitwy pod
Iganiami m.in. kule karabinowe, armatnie, bagnety, guziki z mundurów,
ikonki podróżne oraz medale, pocztówki i fotografie archiwalne. Wystawie będzie towarzyszył katalog oraz monografia „Iganie wczoraj i dziś”.
Od Moskwy do Atlanticu
Kino w Muzeum Literatury
7, 21 maja, godz. 18.00
Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza
www.muzeumliteratury.pl
Projekt towarzyszący wystawie „Ulice »Złego«”, realizowany we współpracy z Filmoteką Narodową. W repertuarze znajdą się filmy z lat 1920–1957,
reprezentujące różne gatunki filmowe, utrzymane w różnych konwencjach – począwszy od filmów przygodowych po socrealistyczne produkcje z zacięciem propagandowym, czasem mało znane w Polsce.
XXI Przegląd Filmów Alpinistycznych im. Wandy Rutkiewicz
16–18 maja (otwarcie 16 maja, godz. 17.00)
Muzeum Sportu i Turystyki
www.muzeumsportu.waw.pl
Hasło tegorocznego festiwalu „Od Lhotse do Korony Himalajów” nawiązuje do 25. rocznicy śmierci Jerzego Kukuczki na południowej
ścianie Lhotse oraz do 40. rocznicy wyprawy zimowej na ten ośmiotysięcznik, kierowanej przez Andrzeja Zawadę.
Te ważne dla historii polskiego alpinizmu wydarzenia oraz współczesne
ekspedycje Polaków w góry dalekie i bliskie będą stanowiły tło programowe XXI PFA. Swój udział w realizacji programu zapowiedzieli m.in.:
Cecylia i Wojtek Kukuczka, członkowie wyprawy Lhotse 1974 – Anna
Okopińska, Bogdan Jankowski, Jerzy Surdel, Mirosław Wiśniewski, a także: Anna Czerwińska, Janusz Majer, Jerzy Natkański oraz Marcin Kaczkan.
„Władysław Stanisław Reymont – cztery pory roku”
poplenerowa wystawa malarstwa
„Władysław Stanisław Reymont (1867–1925) – 90. rocznica
Nagrody Nobla”
maj–czerwiec
Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego
www.mhprl.pl
Ekspozycja pt. „Władysław Stanisław Reymont (1867–1925) – 90. rocznica Nagrody Nobla” opowiada o życiu i twórczości pisarza. To swoista
biografia postaci na tle epoki, w której tworzył. Plansze są bogato ilustrowane wizerunkami literata i osób z jego kręgu, pejzażami miejsc,
w których przebywał oraz scenami ukazującymi wieś polską z przełomu XIX i XX w. Całość uzupełniają cytaty z powieści.
„Władysław Stanisław Reymont – cztery pory roku” przedstawia dzieła artystów zainspirowanych twórczością Reymonta. Zwiedzający mogą poznać zbiory muzealne o tematyce wiejskiej, a dzięki temu wejść do świata
tradycji ludowych. Eksponaty ilustrują prace rolników, warunkowane rytmem przyrody i obyczaje doroczne, wyznaczane rytmem świąt. Wystawa na wzór powieści Reymonta podzielona jest na cztery części: Jesień,
Zima, Wiosna, Lato. Podkreśla to związek życia ludzkiego z naturą, jego
ciągłość i trwałość, a jednocześnie dynamikę i nieustanne zmiany. Malarstwo obrazujące życie na wsi w różnych porach roku, pozwala przyjrzeć
się chłopu w pracy, życiu towarzyskim i kultywującemu obrzędy.
NOC MUZEÓW
17 maja, godz. 18.00–24.00
Muzeum Mazowieckie w Płocku
www.muzeumplock.art.pl
17 maja, godz. 18.00–24.00
Muzeum Romantyzmu
w Opinogórze
www.muzeumromantyzmu.pl
17/18 maja, godz. 19.00–1.00
Muzeum Literatury
im. Adama Mickiewicza
www.muzeumliteratury.pl
17/18 maja, godz. 18.00–1.00
Muzeum Kultury Kurpiowskiej
w Ostrołęce
www.muzeum.ostroleka.pl
17/18 maja, godz. 19.00–1.00
Muzeum Historii Polskiego
Ruchu Ludowego
www.mhprl.pl
41
kultura
Książki z mazowieckiej półki
Przedstawiamy album związany z jednym z największych Polaków – Karolem
Wojtyłą. Prześledzimy w fotografiach ścieżki jego życia. Papież Jan Paweł II niejednokrotnie podkreślał w swoim nauczaniu znaczenie rodziny, która odgrywa
ogromną rolę we właściwym rozwoju człowieczeństwa. O tym jak współcześnie
rozumiana jest ta podstawowa komórka społeczna – w drugiej publikacji.
Wielki Polak – Jan Paweł II
„Ród Wojtyłów, »po mieczu«, wywodzi się z Czańca, niewielkiej beskidzkiej wioski położonej nad brzegami Soły. W tamtejszym kościele św. Bartłomieja (…) przechowywane
są stare księgi parafialne, a w nich najstarszy zapis dotyczący protoplasty rodu, Macieja
Wojtyły, urodzonego w 1765 r. W sposób ciągły genealogowie notują drzewo rodowe od
prapradziadka przyszłego papieża, Bartłomieja Wojtyły. Franciszek, jego najstarszy syn
był sędzią pokoju i radnym. (…) Genealogia po kądzieli jest równie interesująca. Mikołaj
Kaczorowski, pradziad papieża, był koniuszym u Zamojskich”1. Tak dokładnych informacji
o przodkach i życiu Karola Wojtyły dostarcza nam niezwykle ciekawy i piękny w formie
album „Jan Paweł II” wydany przez Muzeum Niepodległości w Warszawie z serii „Wielcy
Polacy”. Dominują w nim fotografie, które przedstawiają najważniejsze wydarzenia z życia papieża zarówno te znane, jak i zapomniane już, lecz nadal wartościowe ze względów
emocjonalnych. Zobaczymy zatem zdjęcie z przyjęcia I Komunii Świętej, w przededniu
matury czy z seminarium duchownego, jak również fotografie małego Karola w otoczeniu kolegów ministrantów, na szkolnej wycieczce w gimnazjum oraz z czasów posługi
kapłańskiej – jako biskupa, arcybiskupa. Największy zbiór zdjęć stanowi – co oczywiste
– dokumentacje jego pielgrzymek papieskich. Są też miejsca związane z Karolem Wojtyłą.
W ślad za albumem odwiedzimy kościół parafialny, w którym był chrzczony, dom rodzinny w Wadowicach czy kościół w Niegowici, pierwszej parafii, w której przyszły papież
pełnił posługę kapłańską, wybudowany m.in. z jego inicjatywy.
Publikację można kupić w punkcie księgarskim Muzeum Niepodległości w Warszawie
przy al. Solidarności 62 lub pisząc na adres: [email protected] .
1
„Jan Paweł II” pod red. Tadeusza Skoczka, Warszawa 2013, s. 5.
O roli rodziny w społeczeństwie
Jak rozumiana jest rodzina przez różne warstwy społeczne, ale też państwo? Czym się różni jej pojmowanie we Francji, Niemczech czy Ukrainie? Jak wygląda polityka prorodzinna w naszym kraju? Odpowiedzi na te pytania znajdziemy w publikacji Instytutu Papieża Jana Pawła II pt. „Przyszłość ludzkości
idzie przez rodzinę”, która omawia znaczenie małżeństwa we współczesnym świecie. „Jeszcze kilka
lat temu przyjmowano jako rzecz oczywistą, że rodzina jest wspólnotą zbudowaną na małżeństwie
mężczyzny i kobiety, tworzących dobrowolnie zawarty, publicznie wyrażony i w zamierzeniu trwały
związek (…) Przyjmowano wtedy, że rodzina jest wspólnotą życia i miłości (…) przekazującą wartości (…) konieczne dla rozwoju człowieka. (…) Dzisiaj jednak (…) coraz częściej słyszy się poglądy
przekreślające wartość małżeństwa i rodziny”1. O różnych sposobach spojrzenia na rodzinę przeczytamy w rozdziałach: „Działania na rzecz rodzin na Ukrainie”, „Wojna o kształt rodziny we Francji”, „Pomoc
rodzinie emigracyjnej na przykładzie Niemiec”, „Rodzina w polskim ustawodawstwie”. Wiele miejsca
poświęcono też nauczaniu Jana Pawła II w tej kwestii. Wspomniano o współczesnych problemach
społecznych, takich jak wychowanie do trzeźwości lub zaburzenia psychiczne, które są skutkiem braku
miłości. Bardzo praktyczne mogą też okazać się artykuły o tym, jak rozmawiać z dziećmi o seksualności
i jak budować oraz podtrzymywać więź małżeńską.
Publikację można nabyć za pośrednictwem sklepu internetowego na stronie Instytutu www.ipjp2.pl .
1
Maria Ryś, „Słowo wstępne” w: „Przyszłość ludzkości idzie przez rodzinę”, Instytut Papieża Jana Pawła II, Warszawa 2013, s. 11.
Opracowała Urszula Sabak-Gąska
42
W skrócie
WARSZAWA
31 marca 25 podmiotów z sektora gospodarczego, organizacji pozarządowych oraz jst podpisało porozumienie o współpracy i powstaniu
klastra „Bezpieczna żywność”. Powołano też Radę Naukowo-Programową. Klaster będzie działał w obszarach: bezpiecznej żywności, biotechnologii, e-Rolnictwa, gospodarki niskoemisyjnej, zrównoważonego rozwoju i cyklu produkcji rolniczej. Inicjatorem jego założenia jest MODR
w Warszawie Oddział Poświętne w Płońsku, prowadzący doradztwo
rolnicze na obszarze województwa mazowieckiego. Założeniem tego
innowacyjnego przedsięwzięcia jest wzmocnienie pozycji konkurencyjnej Mazowsza oraz potencjału regionalnych marek sektora rolno-spożywczego na rynku krajowym i zagranicznym, a także wdrożenie standardów produkcji i przetwórstwa rolno-spożywczego, zgodnych z ideą
zrównoważonego rozwoju i wysokiej efektywności energetycznej.
CIECHANÓW
16 kwietnia w Miejskim Ośrodku Sportu i Rekreacji w Ciechanowie
odbyły się VI Subregionalne Targi Edukacji i Pracy – Ciechanów 2014.
To świetna pomoc dla młodzieży, studentów i osób bezrobotnych.
Wszyscy mogli uzyskać wsparcie w planowaniu kształcenia i rozwoju
kariery zawodowej oraz poznać możliwości zatrudnienia w subregionie ciechanowskim. Dostępne były aktualne oferty pracy, a także oferta
kształcenia w szkołach ponadgimnazjalnych i uczelniach wyższych oraz
usługi placówek zajmujących się poradnictwem zawodowym. Zorganizowano też warsztaty dla młodzieży w zakresie autoprezentacji, radzenia sobie ze stresem czy planowania kariery edukacyjno-zawodowej.
10 kwietnia w hali sportowej MOSiR w Ciechanowie rozegrano mecz piłki
nożnej pod nazwą „Mecz z Jajem”, w którym wzięli udział przedstawiciele
polityki i biznesu z Ciechanowa, a kibicowali im uczniowie ciechanowskich szkół. Było to zwieńczenie akcji słuchaczy Kolegium Nauczycielskiego w Ciechanowie, którzy po raz czwarty włączyli się w działalność charytatywną na rzecz osób potrzebujących pomocy i przeprowadzili zbiórkę
żywności przed zbliżającymi się świętami wielkanocnymi. W ubiegłym
roku podczas akcji zebrano 1300 kg różnorodnych produktów spożywczych, które zostały przekazane do Banku Żywności w Ciechanowie. (E.K.)
OSTROŁĘKA
7 kwietnia podczas uroczystej gali wręczono 10 statuetek Kurpika
w dziesięciu kategoriach: promowanie regionu (Adam Strug Piotrowski), pracodawca (Henryk Skowroński i jego Zakład Torfowy „Karaska”),
muzyka i taniec (Ryszard Maniurski), ochrona dziedzictwa kulturowego (Zespół Folklorystyczny „Kurpiowszcyzna”), edukacja regionalna
(Koło Teatralne Chochliki działające przy SP w Sławcu), twórczość ludowa (Władysław Murzyn oraz Genowefa Pabich), nauka i pióro (Witold Rzepiński), talent (Magdalena Żebrowska), budzenie tożsamości
(Halina Witkowska), działalność publiczna (Czesław Jurga). (M.K.)
PŁOCK
7 kwietnia uczniowie oraz osoby zainteresowane zmianą kwalifikacji uczestniczyli w Płockich Targach Edukacyjnych. Impreza cieszyła
się ogromną popularnością. Ofertę przedstawiło blisko 70 placówek
oświatowych, organizacje i firmy związane z branżą edukacyjną oraz
instytucje szkoleniowe. Podczas tegorocznych targów odbyło się dyktando z języka polskiego dla uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, pokaz pierwszej pomocy oraz konkurs dla młodzieży
na ergometrze. Marszałek województwa mazowieckiego Adam Struzik ufundował nagrodę dla najlepszego uczestnika dyktanda.
4 kwietnia w Szkole Podstawowej im. Jana Pawła II w Starej Białej
odbył się uroczysty finał powiatowy konkursu zorganizowanego w ramach programu „Bezpieczna droga do szkoły”. Rywalizowało 300 dzieci
z klas IV–VI szkół podstawowych i klas I–II szkół gimnazjalnych, reprezentujących 15 gmin i 3 miasta z powiatu płockiego (Bielsk, Bodzanów,
Brudzeń Duży, Bulkowo, Drobin, Gąbin, Łąck, Mała Wieś, Nowy Duninów, Radzanowo, Słubice, Słupno, Stara Biała, Staroźreby, Wyszogród).
Dla zwycięzców przewidziane były atrakcyjne nagrody, a wszyscy
uczestnicy otrzymali zestawy rowerzysty zawierające: kask rowerowy,
kamizelkę odblaskową, oświetlenie do roweru, elementy odblaskowe
oraz podręcznik „Moje pierwsze prawo jazdy – karta rowerowa”. (M.S.)
RADOM
31 marca podczas VIII konferencji Polskiego Kongresu Energii Odnawialnej omawiano najnowsze rozwiązania w tej dziedzinie. Tematami
paneli dyskusyjnych były: „Rola energetyki prosumenckiej dla gospodarstw domowych oraz znaczenie programów NFOŚiGW”, „Koszty
instalacji i eksploatacji wybranych odnawialnych źródeł energii”, „Możliwości wykorzystania bioenergii w Polsce – dobre praktyki”. Energia
odnawialna to energia miejscowa – oznacza tworzenie nowych miejsc
pracy, oszczędności i zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska. Może
przynieść samorządom i pieniądze, i uniezależnienie od zewnętrznych
źródeł energii. O praktyce i dobrych przykładach w powiecie radomskim opowiedział starosta Mirosław Ślifirczyk. (M.Ś.)
SIEDLCE
28 marca w Domu Kultury w Łosicach otwarto nowe kino Sieci „Kino za Rogiem”, które powstało w ramach projektu Mazowiecki Klaster
Małych Kin Społecznościowych. Jest to sieć małych, tanich, prostych
w obsłudze oraz wyposażonych w nowoczesny sprzęt cyfrowy kin, zapewniający wysoką jakość obrazu i dźwięku. Projekt skierowany jest
do podmiotów prywatnych i publicznych z terenu województwa mazowieckiego, dysponujących lokalem, który można przerobić na małe
kino z widownią dla 20–60 osób. Mogą to być domy kultury, biblioteki,
szkoły, ośrodki edukacyjne, sportowe, wczasowe, sanatoryjne, kawiarnie, remizy, świetlice. Łącze cyfrowe, stały i swobodny dostęp do zasobów kinematografii ułatwiają prezentowanie filmów dobranych indywidualnie do potrzeb widza w dowolnie wybranym terminie. (A.R.)
REGION
1 kwietnia wręczono nagrody RegioStars 2014 dla najbardziej innowacyjnych i inspirujących projektów regionalnych w skali Europy. Finaliści
konkursu reprezentowali łącznie 17 różnych państw członkowskich UE:
Belgię, Czechy, Danię, Francję, Niemcy, Grecję, Węgry, Włochy, Irlandię,
Luksemburg, Holandię, Polskę, Portugalię, Rumunię, Hiszpanię, Szwecję i Wielką Brytanię. Zaprezentowano 80 najlepszych finałowych projektów europejskich, które odzwierciedlają reformy polityki spójności
i są jednocześnie najlepszymi przykładami wydatkowania funduszy UE.
W kategorii „Inteligentny wzrost gospodarczy − innowacje w małych
i średnich przedsiębiorstwach” do nagrody został nominowany projekt
z województwa mazowieckiego. „Polska Przedsiębiorcza” to efektywny ekosystem dla nowo powstających firm, oferujący narzędzia do
testowania, inwestowania oraz rozwijania biznesu, który ma wspierać
przede wszystkim młodych i innowacyjnych przedsiębiorców.
Informacje przesłali przedstawiciele delegatur UMWM: E.K. – Elżbieta
Kownacka (Ciechanów), M.K. – Małgorzata Kozera (Ostrołęka),
M.S. – Monika Sarwińska (Płock), M.Ś. – Marek Ślufarski (Radom),
A.R. – Artur Rutka (Siedlce)
43
folklor
Tropem jednej
z najstarszych sztuk
Haft należy do najpiękniejszych i wciąż modnych sposobów zdobienia tkanin.
Wykonywano go na całym świecie już w czasach starożytnych. W ciągu wieków
opracowano wiele technik, które przetrwały do dziś tylko dzięki sztuce ludowej
i tradycji. O tym, jak piękne obrazy można wyhaftować, opowiada Irena Urban1
z Ciechanowa.
1
Numer telefonu do Pani Ireny: 690 321 685.
dziecko podglądałam, jak moja mama robiła na drutach, szydełkowała czy wyszywała
haftem richelieu, który polegał na wycinaniu
miejsc pomiędzy wyhaftowanymi wzorami.
Miejsce wyciętej tkaniny mama potem ozdabiała tzw. słupkami lub pajączkami. Powstawały wtedy delikatne, ażurowe wzory. Później
dawała swoje prace w prezencie najbliższym
z okazji różnych uroczystości rodzinnych. Jej
obrusy zdobiły nasz dom, a niektóre z nich są
w moim mieszkaniu do dziś. A potem sama zaczęłam ją naśladować. Pierwszą moją robótką,
jaką wykonałam była serwetka – mam ją do
dzisiaj. Natomiast pierwszym obrazem, który
wyszyłam haftem krzyżykowym, była „Dama
z łasiczką”.
Skąd czerpie Pani pomysły na
swoje prace? Co jest największą
inspiracją?
Pani pasją jest wykonywanie
obrazów haftem krzyżykowym.
Skąd to zamiłowanie?
Kiedy byłam z wizytą u mojej znajomej, zainspirował mnie jeden z obrazów, który miała powieszony na ścianie. Zaciekawił mnie
zwłaszcza sposób jego wykonania. Obraz
przedstawiał postać pięknej kobiety z dawnej epoki, a uroku dodawało mu właśnie to,
że był wyhaftowany. Znajoma, widząc moje
zainteresowanie, zasugerowała, żebym sama
spróbowała wyszyć coś w ten sposób. Teraz,
z perspektywy czasu, mogę powiedzieć, że
rozpracowywanie poszczególnych elementów rozwija wyobraźnię, efekt końcowy zaś
sprawia wiele radości i satysfakcji. Za pomocą
haftu krzyżykowego można tworzyć piękne
44
obrazy, których wykonanie wymaga uwagi,
zaangażowania, skupienia, cierpliwości i czasu.
Dlaczego właśnie haft krzyżykowy? To prawda,
jest wiele innych sposobów wyszywania tkanin – jest haft makowski (płaski, podszywany
z elementami dziurkowanymi), kolorowy haft
kaszubski, również wykonywany techniką haftu płaskiego czy często spotykany w domach
– haft richelieu, którym wyszywa się np. obrusy.
Jednak zaletą haftu krzyżykowego jest to, że za
jego pomocą można „malować” obrazy, a takiej możliwości nie dają inne hafty.
Czy zajmowała się Pani wcześniej
jakimś rękodziełem?
Haft krzyżykowy nie był moim pierwszym
zetknięciem z robótkami ręcznymi. Już jako
Przede wszystkim wyobraźnia. Już w trakcie
wykonywania danego obrazu pojawia się
pomysł na kolejny. Zwykłe przeglądanie albumów ze zdjęciami sławnych obrazów może
natchnąć pomysłem, by spróbować wyszyć
go za pomocą haftu krzyżykowego. Zawsze
jestem ciekawa efektu. Inspirują mnie szczególnie bogate stroje oraz inne kultury – lubię
przedstawiać kobiety w pięknych sukniach
pochodzących z dawnych epok.
Pamięta Pani swoją pierwszą
serwetkę… prace, które robiła
mama, a czy wśród Pani prac jest
taka, która wywołuje emocje,
budzi sentyment?
Najtrudniejszym wyzwaniem był dla mnie
portret Arabki, który okazał się bardzo skomplikowany, wymagał wiele skupienia i dokładności. Kiedy już go skończyłam, byłam z siebie
niezwykle dumna. Wielu moim znajomym
bardzo się ten portret podoba. Szczególnie
mile wspominam też pracę nad obrazem Jana Pawła II, który jest dla mnie bardzo ważną
osobą. Miałam szczęście zwiedzić Watykan
i modlić się przy grobie Papieża. Były to niezapomniane chwile, pełne wzruszenia, ale też
szczęścia, że mogłam tam być razem z moim
synem, wymagającym stałej opieki (sama
wychowuję niepełnosprawne dziecko). Dlatego, ze względu na te wspomnienia, z wielkim
namaszczeniem i delikatnością wyszywałam
portret naszego Wielkiego Polaka. Najczęściej
obrazy z podobizną Papieża zamawiają u mnie
ludzie na uroczystości związane z chrztem,
urodzinami czy ślubem.
Jaka tematyka dominuje w Pani
pracach? Czy są to tylko portrety?
Dominują portrety kobiet w szykownych strojach z różnych epok. Haftuję także kwiaty, motywy o tematyce świątecznej i okazjonalnej.
W moich zbiorach znajdują się zatem obrazy
związane zarówno ze świętami Bożego Narodzenia, jak i popularnymi baśniami, np. „Kot
w butach” czy wyobrażeniami związanymi
z czterema porami roku. Haftuję też zwykłe
przedmioty z naszej codzienności, takie jak
kwiaty, owoce czy akcesoria kuchenne. Natomiast praca przedstawiająca zajączka i pisankę
nawiązuje do symboliki wielkanocnej. Zajączek i jajko to symbole czujności, zwycięstwa
nad śmiercią, odrodzenia i nowego życia.
Wskazują na bardzo radosny wydźwięk tych
świąt, dlatego zdecydowałam się go wykonać.
Z tematyką wielkanocną, a właściwie okresem Wielkiego Postu, związany jest też obraz
Chrystusa dźwigającego krzyż. Skłania on do
refleksji nad prawdziwym znaczeniem Wielkanocy. Myślę, że właściwy sens wielkanocnych
symboli odkryjemy dopiero, gdy popatrzymy
i zastanowimy się nad obrazem Chrystusa cierpiącego.
Jak znajduje Pani czas na
haftowanie? Jest Pani przecież
bardzo aktywną osobą…
To prawda. Mój dzień jest wypełniony przeróżnymi zajęciami – od przygotowywania posiłków, zakupów czy sprzątania po śpiew w chórze parafialnym, w którym jestem już od 18 lat
oraz chórze Victoria (śpiewam tam już 11 rok).
Poza tym codziennie też opiekuję się moim
niepełnosprawnym synem, z którym często
w ramach rehabilitacji chodzę na basen. Wyszywanie haftem krzyżykowym traktuję zatem
jako terapię, ucieczkę od smutków. Pokochałam wyszywanie, które szybko stało się moją
pasją. Podczas jednej z „Rodzinnych Niedziel”
organizowanych w Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie mogłam pokazać moje prace (były to aż 43 obrazy) oraz przekazać
swoją wiedzę na temat haftu krzyżykowego
przybyłym na spotkanie rodzinom z dziećmi.
Był to dla mnie bardzo sympatyczny i pełen
wzruszeń dzień.
Rozmawiała Urszula Sabak-Gąska
45

Fenomen słowa Jana Pawła II s. 4 W rachunku ekonomicznym nie

Transkrypt

Podobne dokumenty

NOWOCZESNE WOZY TRAFIŁY DO PŁOCKA I MŁAWY

Walki na jeziorze Tanganika Brytyjskie monitory typu «Abercrombie

FE-03-2015 - Mazowiecka Jednostka Wdrażania Programów

Ginekomastia