Ćwiczenia słownikowo-frazeologiczne i syntaktyczne

Opracowanie – Ewa Król – SP 28
Ćwiczenia słownikowo-frazeologiczne i syntaktyczne
Ćwiczenia słownikowo-frazeologiczne i syntaktyczne odgrywają ogromną
rolę w kształtowaniu umiejętności posługiwania się przez uczniów językiem
ojczystym.
Celem tych ćwiczeń jest:
§ wzbogacanie słownictwa uczniów, czyli powiększanie zasobu
rozumianych i używanych słów
§ rozwijanie sprawności językowej - kształcenie poprawnego
i komunikatywnego posługiwania się językiem ojczystym w mowie
i piśmie.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Rodzaje ćwiczeń słownikowych:
Wprowadzenie nazw przedmiotów, zjawisk, cech, czynności
oraz stosunków przestrzennych i czasowych.
Wyjaśnienie niezrozumiałych wyrazów poprzez pokaz desygnatu, opis,
wskazywanie wyrazów zastępczych lub bliskoznacznych.
Gromadzenie zwrotów i wyrażeń zastępczych.
Grupowanie wyrazów wokół określonych tematów.
Grupowanie wyrazów o znaczeniu przeciwnym i podobnym.
Zastosowanie nieznanych dziecku wyrazów w zrozumiałym dla niego
kontekście.
Rodzaje ćwiczeń frazeologicznych:
Układanie zdań z zastosowaniem nowowprowadzonego wyrazu.
Układanie zdań połączone z doborem uprzednio zgromadzonych
wyrazów.
Stosowanie zastępczych wyrażeń, zwrotów i fraz.
Układanie zdań lub dłuższych wypowiedzi z podanymi wyrażeniami,
zwrotami i frazami.
Rozwijanie podanych zdań przez dodawanie do nich części zdania
w formie stałych związków frazeologicznych.
Stawianie przez nauczyciela odpowiednich pytań, wymagających
zastosowania w odpowiedzi określonych związków frazeologicznych.
Pisanie przez uczniów pytań do podanych przez nauczyciela zdań,
w których zastosowano nowe wyrażenia, zwroty lub frazy.
Wielokrotne redagowanie zdań na określony temat z wykorzystaniem
coraz to innych związków frazeologicznych.
1
9. Wypisywanie przez uczniów odpowiednich wyrażeń, zwrotów i fraz
z opracowywanych tekstów literackich; wykorzystanie ich we własnym
samodzielnie przygotowanym tekście.
10.Pamięciowe opanowywanie wierszy, zagadek, fragmentów prozy itp.,
a następnie wykorzystywanie zawartych w nich niektórych związków
frazeologicznych
w
samodzielnie
konstruowanej
wypowiedzi
na określony temat.
11.Sporządzanie słowniczków frazeologicznych.
Ćwiczenia syntaktyczne
Dzieci rozpoczynające naukę szkolną posługują się w języku mówionym
wszystkimi typami zdań: pojedynczymi, złożonymi współrzędnie
i podrzędnie. Jednakże wypowiadając się popełniają liczne błędy.
Doskonalenie sprawności językowej uczniów w młodszym wieku szkolnym
powinno polegać na kształceniu praktycznej umiejętności poprawnego
posługiwania się konstrukcjami syntaktycznymi.
Przykłady ćwiczeń:
1. Wyodrębnianie zdań w tekście.
2. Układanie zdań z rozsypanki wyrazowej.
3. Rozpoznawanie w zdaniu orzeczenia i podmiotu.
4. Rozwijanie zdań.
5. Tworzenie zdań złożonych przez łączenie w pary zdań pojedynczych.
6. Uzupełnianie zdań złożonych odpowiednio wybranym spójnikiem.
7. Kończenie rozpoczętych zdań złożonych.
8. Rozkład zdań złożonych na zdania pojedyncze.1
1
Por. R. Więckowski: Ćwiczenia słownikowo-frazeologiczne i syntaktyczne w klasach początkowych. WSiP,
Warszawa 1985
2