Holistyczna koncepcja opieki nad wcześniakiem lub/i dzieckiem

Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 3, zeszyt 1, 63-67, 2010
Holistyczna koncepcja opieki nad wcześniakiem
lub (i) dzieckiem chorym – pacjentem
Oddziału Intensywnej Terapii Noworodka i jego rodzicami
JADWIGA ŁUCZAK-WAWRZYNIAK1, MARTA CZARNECKA1, NINA KONOFALSKA1,
ANNA BUKOWSKA1, JANUSZ GADZINOWSKI2
Streszczenie
Poród przedwczesny lub (i) chorego dziecka, a potem leczenie go w Oddziale Intensywnej Opieki Medycznej jest dla rodziców sytuacją
niezwykle stresującą. Początkowo ze względu na ograniczone możliwości samodzielnej egzystencji dziecka uwaga świata medycznego
i rodziców zwrócona jest na potrzebę ratowania życia, a dopiero po uzyskaniu względnej stabilizacji parametrów życiowych – jakość
życia. Skutki traumy, jakiej doświadczają w związku z tym rodzice, widoczne są już podczas pobytu dziecka w OITN oraz wiele lat
od tego zdarzenia i dotyczą kondycji psychicznej rodziców, budowania relacji emocjonalnej z dzieckiem, ich zdolności stymulacji
jego rozwoju. Celem pracy było wskazanie potrzeby holistycznej opieki jednocześnie nad pacjentem OITN i jego rodzicami,
sprawowanej przez personel medyczny.
Słowa kluczowe: holistyczna opieka, wcześniak, pacjent OITN, rodzice
Obserwując rodziców dzieci przedwcześnie urodzonych lub (i) chorych, można zauważyć, że pomimo wcześniejszych negatywnych doświadczeń w obszarze prokreacyjnym oraz bez względu na wystąpienie powikłań w ciąży zmieniających jej przebieg, to, co dzieje się po porodzie
jest dla nich najczęściej zaskoczeniem, zdarzeniem nieoczekiwanym, na które trudno było się przygotować. Po
narodzinach wcześniaka lub (i) chorego dziecka uwaga
otoczenia skierowana jest na trudności i powikłania uniemożliwiające samodzielną egzystencję w świecie poza
organizmem matki. Intensywność i jakość opieki lub (i)
interwencji medycznej, którą noworodek od pierwszych
chwil życia musi zostać otoczony sprawia, że częściej postrzegany jest on jako trudny problem medyczny, rzadziej
jako dziecko określonej pary rodziców, członek określonej
społeczności. Normy i zasady deontologiczne, a także potrzeby rodziców sprawiają, że walka o przeżycie dziecka
jest zadaniem samym w sobie. Dopiero po osiągnięciu stabilizacji podstawowych parametrów życiowych dziecka
i uzyskaniu względnej sprawności na poziomie różnych
układów, rozważa się prognozy na dalsze życie na poziomie
egzystencjalnym, jego jakości oraz potencjalnego rozwoju.
Mimo że pacjentem w Oddziale Neonatologicznym jest
noworodek, ważnym celem opieki jest dostrzeżenie także
potrzeb jego rodziców. Ci drudzy w bezpośrednim czasie
po porodzie są postrzegani przede wszystkim w kontekście
zagrożenia życia dziecka i wyrażania aktywnej bądź biernej
zgody na podejmowane procedury medyczne. Intensywne
procesy psychiczne będące odpowiedzią na zaistniałą
sytuację, a których doświadczają rodzice, często postrzegane są jako adekwatne do sytuacji – a więc uznaje się ich
prawo do przeżywania szoku, bezradności, lęku, złości,
gniewu, poczucia winy. Ze względu na ciężki stan zdrowia
noworodka, działania podejmowane przez personel medyczny wynikają z potrzeb małego pacjenta, obowiązujących procedur i dostępnych środków. Natomiast sposób
opiekowania się rodzicami, często jest problemem tylko
intuicyjnie rozwiązywanym. Opis zachowań rodziców
dzieci hospitalizowanych w Oddziale Intensywnej Terapii
Noworodka (OITN) wskazuje, że ich reakcje emocjonalne
oraz zachowanie są porównywalne z reakcjami na
katastrofę – intensywne i oddziaływujące na poziomie poznawczym, emocjonalnym i społecznym. Ze względu na
uzasadnione występowanie takich reakcji, często są one
postrzegane jako ogólny, a nie jednostkowy problem.
Jednak długa obserwacja ich dalszego życia, pokazuje, że
skutki zaistniałej sytuacji widoczne są wiele lat od chwili
zdarzenia lub (i) wypisania dziecka do domu. Zespół stresu pourazowego (PTSD) istnieje u prawie połowy matek,
co rzutuje na ograniczoną zdolność i wydolność funkcjonowania w roli matki, w relacji z własnym dzieckiem i otoczeniem w którym żyje [4, 8, 11, 12, 19].
Dlatego zadaniem, które stoi przed lekarzami i pielęgniarkami oddziałów neonatologicznych, jest otoczenie profesjonalną opieką nie tylko chorego noworodka, ale równocześnie jego rodziców jako sposób przeciwdziałania
negatywnym skutkom porodu przedwczesnego lub (i)
chorego dziecka w obszarze emocjonalnym, poznawczym
i społecznym.
Celem pracy jest przedstawienie koncepcji holistycznej opieki, którą równocześnie należy otoczyć dziecko
i jego rodziców.
1
Zespół Psychologów Ginekologiczno-Położniczego Szpitala Klinicznego UM w Poznaniu
2
Katedra i Klinika Neonatologii Ginekologiczno-Położniczego Szpitala Klinicznego UM w Poznaniu
64
J. Łuczak-Wawrzyniak, M Czarnecka, N. Konofalska, A. Bukowska, J. Gadzinowski
Materiał i metoda
W pracy wykorzystano dane uzyskane z badania przeprowadzonego wśród 97 rodziców (62 matek i 35 ojców),
których dzieci były leczone w OITN Kliniki Neonatologii
GPSK UM w Poznaniu, od sierpnia 2007 do lutego 2008 roku. Powodem hospitalizacji było wcześniactwo, wady rozwojowe, ostre objawy zagrożenia życia. W badaniu posłużono się przygotowanym do tego celu kwestionariuszem,
zawierającym pytania o dane obiektywne (wiek, wykształcenie, zawód, tydzień ciąży w którym wystąpił poród, masę urodzeniową dziecka, punktację w skali Apgar) oraz
pytania, które miały pozwolić rodzicom zidentyfikować
własne emocje, oczekiwania, ocenić jakość kontaktu i dostępność do lekarza opiekującego się dzieckiem. Częścią
badania była też Edynburska Skala Depresji Poporodowej,
którą wypełniali kobiety i mężczyźni.
rodziców podczas rozmów z lekarzem, a 10 (10%) wolałoby
jednak rozmawiać osobno.
Dla zwiększenia efektywności rozmów na temat dzieci,
61 (63%) rodziców wskazało, że używany język powinien
być zrozumiały, pozbawiony medycznego żargonu, terminów, skrótów, natomiast 32 (33%) pytanych, dopuszcza stosowanie języka medycznego, jednakże z odpowiednim wyjaśnieniem niektórych zwrotów.
Pytanie dotyczące oczekiwań rodziców co do losów
dzieci po wypisaniu do domu wskazało na różnice pomiędzy nimi. Dwadzieścia sześć (42%) matek i dziewięciu
(26%) ojców oczekiwało, że dziecko po wypisaniu ze szpitala będzie całkowicie zdrowe. Natomiast 8 (13%) mam i 11
(32%) ojców oczekiwało, że odzyskanie przez dziecko zdrowia będzie możliwe dopiero po odpowiedniej rehabilitacji.
Dyskusja
Wyniki
Konfrontacja rodziców z sytuacją urodzenia dziecka
niezdolnego do życia poza organizmem matki lub (i) chorego, jest trudna i stanowi źródło stresu. W skali od 1 do 5,
gdzie 1 oznaczało najniższy poziom stresu, 5 – najwyższy,
54 (56%) rodziców określiło wielkość stresu, w związku
z zaistniałą sytuacją, na poziomie – 5, a 21 (22%) na poziomie 4. Matki wskazały, że najczęściej doświadczaną
emocją był lęk – 15 (24%) pytanych, smutek – 13 (21%),
bezradność – 12 (20%) i nadzieja – 10 (16%). Ojcowie natomiast wskazali, nadzieję jako najintensywniej przeżywaną
emocję – 11 (32%), potem bezradność – 9 (27%), lęk – 6
(17%) i smutek – 4 (13%). Na podstawie Edynburskiej Skali
Depresji Poporodowej stwierdzono u 54 (87%) matek i 11
(31%) ojców występowanie depresji w czasie, kiedy dziecko przebywało w OITN.
Poziom stresu i emocji jest czynnikiem wpływającym
na funkcjonowanie na poziomie poznawczym (m. in. pamięć, koncentracja uwagi), dlatego ważne było poznanie
wpływu sytuacji na zapotrzebowanie na ilość i jakość informacji oraz efektywność komunikacji w postaci ilości
zapamiętanych treści. Siedemdziesiąt dwóch (74%) rodziców zadeklarowało potrzebę otrzymywania wszystkich
informacji dotyczących zdrowia, aktualnej sytuacji i ewentualnych prognoz, natomiast 17 (18%) chciałoby, aby przekazywano im tylko najważniejsze informacje. Dla rodziców
ważne jest też miejsce, gdzie powinno prowadzić się rozmowy na temat położenia życiowego dziecka i, w związku
z tym, 35 (56%) matek i 14 (40%) ojców wskazało wyodrębnione miejsce (pokój) w tym celu. Rzadko wskazywano
miejsce przy dziecku, jako odpowiednie dla przekazywania
informacji. Sześćdziesięciu (62%) rodziców oceniło, że po
rozmowie z lekarzem prowadzącym, chociaż rozmowy
najczęściej prowadzone były w oddziale, przy inkubatorze,
zapamiętali wszystkie przekazane treści, a 35 (36%) – tylko
niektóre. Ze względu na niecodzienność takiej sytuacji, 79
(81%) badanych podkreśliło znaczenie obecności dwojga
Sytuacja rodziców dzieci hospitalizowanych w OITN
z powodu wcześniactwa, wad wrodzonych, różnych powikłań w okresie perinatalnym postrzegana jest jako wyjątkowa, niezwykle trudna w porównaniu z tymi, których dzieci rodzą się zdolne do samodzielnej egzystencji poza
organizmem matki i nie wymagają pomocy lekarskiej dla
dobrego funkcjonowania. Źródłem stresu są pre- i perinatalne czynniki, aktualny stan zdrowia dziecka, podjęte
leczenie i stosowanie różnorodnych procedur terapeutycznych, oczekiwanie powodzenia leczenia, brak możliwości
podjęcia się zadań wynikających z roli rodzica [4, 16]. Zamiast tego rodzice muszą skonfrontować swoje wcześniejsze wyobrażenia o tym, co miało się wydarzyć, z sytuacją
zagrożenia życia własnego dziecka, ze śmiercią jako zjawiskiem nierozłącznie związanym z ludzką egzystencją.
Ze względu na potraktowanie noworodka jako „niezwykle wymagającego pacjenta”, rodzice nie są bezpośrednim podmiotem w procesie terapeutycznym. Oni towarzyszą dziecku w miarę własnej gotowości i możliwości
poprzez przebywanie przy inkubatorze i pozyskiwanie informacji od lekarza na temat jego zdrowia. Nie ma bowiem
wzorca dla roli rodzica, którego dziecko jest niezdolne do
samodzielnego życia. Nie mogą oni podejmować spontanicznie zadań opiekuńczych i pielęgnacyjnych wobec
niego, muszą natomiast godzić się z tym, że większość
czynności przy nim wykonuje wyłącznie personel medyczny.
W metasyntezie, w której dokonano przeglądu wiedzy
na temat doświadczeń matek i ojców dzieci leczonych
w OITN, podkreśla się, że rodzice, łagodząc skutki alienacji,
obcości, rozbieżności pomiędzy fantazjami uruchomionymi
w obliczu oczekiwania na poród donoszonego i zdrowego
potomka, podejmują się próby negocjacji z personelem
swoich praw i zachowań wobec niego. Określenie swoich
i personelu zadań w sytuacji intensywnego leczenia dziecka jest w ich poczuciu szansą na nawiązanie z nim jakiejkolwiek relacji, budowanie więzi poprzez tak pojmowaną
Holistyczna koncepcja opieki nad wcześniakiem lub (i) dzieckiem chorym
dbałość. Akceptacja przez personel próśb rodziców o
dobrą, efektywną opiekę nad dzieckiem jest równie
ważnym zadaniem jak leczenie go. Dla rodziców bowiem
jest to jedyny możliwy sposób opiekowania się nim na tym
etapie terapii. Ważne zatem jest życzliwe traktowanie
wszelkich przejawów aktywnej troski rodziców, jako próby
określenia zadań wynikających ze swojej roli, a nie jako
formy kwestionowania zasad dobrej opieki sprawowanej
przez personel [1, 7, 9]. Kulturowo utrwalony stereotyp
roli rodzica noworodka podkreśla znaczenie dotyku,
czułości, karmienia, czynności pielęgnacyjnych, który jest
niemożliwy do realizacji w przypadku rodziców dzieci
leczonych w OITN. W wielu oddziałach noworodkowych
obowiązują odrębne regulaminy, określające czas pobytu
rodziców przy dziecku. W OITN GPSK UM dla matek nie
ma żadnych ograniczeń, natomiast ojcowie mogą dziennie
przebywać przy dziecku tylko 30 minut. Restrykcje w tym
wypadku wynikają jednak z faktu, że w wymienionym
oddziale III. poziomu opieki perinatalnej, może być równocześnie leczonych 80. pacjentów, a poprzez umożliwienie nieograniczonego kontaktu obojga rodziców, wliczając w to również niezbędny personel medyczny, liczba
osób przebywających w określonym czasie mogłaby
wzrosnąć i wynosić blisko 200. Z uwagi na zapewnienie
bezpieczeństwa organizacyjnego i epidemiologicznego
w chwili obecnej ograniczenia te są uzasadnione, przez co
nie mogą być w pełni zaspokajane psychologiczne potrzeby rodziców i ich dzieci. Wyniki prowadzonych badań
wśród ojców pokazują, że od długości czasu jaki mogą spędzać z dzieckiem i kontaktu, jaki z nim nawiążą podczas
pobytu w oddziale, zależy późniejsze angażowanie się
w opiekę i pomoc przy wychowaniu po opuszczeniu szpitala [3, 4, 15].
Wyniki autorskiego badania w OITN GPSK UM w Poznaniu, pokazują, że większość rodziców kontaktuje się z lekarzem leczącym i życzy sobie otrzymywać możliwie
wszystkie informacje dotyczące dziecka, które potwierdzili,
że zapamiętali prawie w całości. Uzyskany wynik można
uznać za zadowalający, gdyż wysoki poziomu stresu,
w jakim znajdowali się, nie był czynnikiem zakłócającym
funkcjonowanie procesów poznawczych w obszarze
przyswajania i zapamiętywania nowych informacji. Badania Kowalskiego i wsp. potwierdzają, że rodzice pozytywnie oceniają pierwsze rozmowy z lekarzem po przybyciu
ich dziecka do OITN, gdyż otrzymują takie informacje, jakich w danej chwili potrzebują, a sposób w jaki to się
dzieje też najczęściej spełnia ich oczekiwania [13]. Zastosowanie w badaniu Edynburskiej Skali Depresji Poporodowej pozwoliło natomiast zobiektywizować występowanie depresji u rodziców dzieci leczonych w OITN. Rozpoznanie depresji lub/i skutków stresu, który może manifestować się jako pełnoobjawowy zespół stresu pourazowego (PTSD), wymaga konkretnych działań profilaktycznych lub/i terapeutycznych adresowanych do tej
grupy osób. Nie zauważenie ich może w przyszłości za-
65
owocować negatywnymi efektami w ich osobistym funkcjonowaniu, we wzajemnych relacjach oraz kontakcie, jaki
nawiążą ze swoimi dziećmi [18, 20, 21]. W dyskusjach na
temat postępów nowoczesnej medycyny podkreśla się
istnienie tzw. ozdrowieńców i sposobu wprowadzania ich
do życia po ustąpieniu zagrożenia śmiercią lub czynników
ryzyka ograniczających rozwój w przyszłości. Dotychczasowe wyniki badań nad funkcjonowaniem matek wcześniaków pokazują, że co najmniej przez pierwszy rok od wypisu ze szpitala, uwaga ich skupiona jest przede wszystkim
na sygnałach świadczących o nieprawidłowym funkcjonowaniu. Inni autorzy podkreślają jednak, że początkowo
w budowaniu kontaktu emocjonalnego między matką
a dzieckiem ważną rolę odgrywają mechanizmy kompensacyjne, które mogą uśpić czujność personelu w stosunku
do rzeczywistych możliwości i umiejętności rodziców
w obszarze budowania więzi i opieki. Wykazano bowiem,
że w 3. miesiącu życia emocjonalna interakcja w jakiej są
rodzice z dziećmi przedwcześnie i o czasie urodzonymi nie
różni się, natomiast już w 6. jest istotnie mniejsza w porównaniu ze zdrowymi [6]. Dlatego, co podkreślają liczni autorzy, można uznać, że po opuszczeniu OITN, możliwość
wykorzystania potencjału rozwojowego dziecka zależy
głównie od stanu emocjonalnego rodziców, a także poziomu wykształcenia i warunków socjoekonomicznych, w jakich żyją [2, 10]. A to spostrzeżenie jest kolejnym przyczynkiem dla podkreślenia znaczenia potrzeby równoczesnego
zaopiekowania się rodzicami pacjentów leczonych w OITN,
aby minimalizować negatywne skutki zaistniałej sytuacji
dla kształtowania się późniejszych relacji w kontakcie
rodziców z dzieckiem, a także rodziców względem siebie.
Różnice pomiędzy rodzicami w postrzeganiu i dostosowywaniu się do potrzeb przedwcześnie urodzonego lub (i)
chorego dziecka mogą w przyszłości stanowić trudność
w budowaniu z nim więzi i angażowaniu się w opiekę nad
nim. Inne potrzeby i osobiste możliwości układania się
z tym doświadczeniem rodziców zamiast ich scalać mogą
się stać przyczyną nieporozumień, konfliktów i przez to
kolejnym źródłem stresu [3, 17].
Potrzeba holistycznej opieki nad dzieckiem i rodzicami jest zatem nie tylko zadaniem, ale wspólnym obowiązkiem personelu medycznego. Każda z osób zaangażowana
w opiekę ma swoją ważną rolę do odegrania. Lekarze muszą zadbać o dobry kontakt z rodzicami, przekazując wiedzę na temat pacjenta, sprawdzać sposób jej rozumienia
i wykorzystania w kreowaniu rzeczywistości. Pielęgniarki
natomiast muszą pomóc oswajać otoczenie w którym przebywa noworodek, zapoznać z aparaturą wykorzystaną
w jego leczeniu oraz gdy to jest już możliwe, zachęcać do
budowania relacji z nim poprzez dotyk, przytulanie (kangurowanie), odciąganie mleka, śpiewanie, rozmawianie. Dużą
rolę w sprawowaniu opieki nad rodzicami odgrywają coraz
częściej psychologowie, którzy uczą rodziców korzystać z
własnych zasobów i umiejętności w sytuacji, w jakiej się
znaleźli. Także zwracanie się personelu do dziecka przy
66
J. Łuczak-Wawrzyniak, M Czarnecka, N. Konofalska, A. Bukowska, J. Gadzinowski
użyciu jego imienia, podkreślanie jego indywidualnych
cech, umiejętności lub (i) ograniczeń, może ułatwić postrzeganie go przez rodziców jako realnej osoby. Nadmierne
skupienie się personelu nad dzieckiem, bez uwzględnienia
potrzeb rodziców, może doprowadzić ich do poczucia alienacji, wykluczenia z jego otoczenia, co w przyszłości może
negatywnie skutkować nieadekwatnym sposobem opiekowania się nim lub (i) zaspokajania potrzeb emocjonalnych, społecznych, intelektualnych, opiekuńczych po wypisie ze szpitala [5].
Rodzice dzieci długo przebywających w OITN tworzą
w sposób nieformalny dla siebie różnorodne grupy wsparcia, dzieląc się wzajemnie swoimi troskami, obawami,
emocjami w związku z sytuacją, w której się znaleźli, szukając zrozumienia, rady i akceptacji. Inną grupą samopomocową są rodzice, z którymi w każdej chwili można się
spotkać na różnych portalach społecznościowych w sieci.
Dla kreowania nowej roli rodzica wcześniaka lub (i) dziecka chorego, pacjenta OITN, są to narzędzia bardzo pomocne, jednakże nie powinny być w pierwszym etapie uznane
za ważniejsze, niż konkretne osoby sprawujące bezpośrednią opiekę nad dzieckiem, posiadające wiedzę odpowiadającą bieżącej sytuacji, w której się ono znajduje.
Ta świadomość zobowiązuje personel medyczny do
takiego opiekowania się rodzicami, aby przeciwdziałać negatywnym skutkom zaistniałej sytuacji. Poddani wpływowi
przewlekłego stresu rodzice na skutek braku więzi z dzieckiem oraz niewystarczającej wiedzy na temat sposobów
realizowania się w swojej roli, mogą ograniczać potencjalne możliwości rozwojowe dziecka, byłego pacjenta
OITN, a także wykreować niekorzystny sposób funkcjonowania środowiska, do którego wróci po opuszczeniu szpitala. Pobyt dziecka w OITN jest tylko krótkim etapem w życiu
rodziców dzieci, które osiągną stabilizację parametrów
życiowych umożliwiających samodzielną lub ograniczoną
egzystencję, albo całym życiem dziecka, gdy pomimo podjętych interwencji ono umiera. W każdej wspomnianej
sytuacji rodzice będą musieli układać się z wszelkimi skutkami wydarzeń, które miały miejsce w kontekście osobistych doświadczeń oraz relacji w otoczeniu, w którym żyją.
tym samym działania adekwatne do stanu zdrowia i potrzeb dziecka.
Piśmiennictwo
[1] Aagaard H., Hall E.O.C. (2008) Mothers' Experiences of
Having a Preterm Infant in Neonatal Care Unit: A Meta-Synthesis. J. Pediatr. Nurs. 3: e26-e36.
[2] Delobel-Ayoub M., Kaminski M., Marret S. i wsp. (2006) Behavioral Outcome at 3 Years of Age in Very Preterm Infants:
The Epipage Study. Pediatrics 117: 1996-2005.
[3] Fegran L., Helseth S., Fagermoen M.S. (2008) A comparison
of mothers’ and fathers'experiences of the attachment process in a neonatal intensive care unit. J. Clin. Nurs. 17: 810816.
[4] Feldman R., Eidelman A.I. (2007) Maternal postpartum be-
havior and the emergence of infant-mother and infant-father
synchrony in preterm and full-term infants: the role of neonatal vagal tone. Dev. Psychobiol. 3: 290-302.
[5] Fenwick J., Barclay L., Schmied V. (2008) Craving closeness:
A grounded theory analsis of women's experiences of
mothering in the Special Care Nursery. Women and Birth.
21: 71-85.
[6] Gerner E.M. (1999) Emotional Interaction in a Group of Preterm Infants at 3 and 6 Months of Corrected Age. Inf. Child.
Dev. 8: 117-128.
[7] Hall E.O.C. (2005) Being in an alien world: Danish parents'
lived experiences when a newborn or small child is critically ill. Scand. J. Caring. Sci. 19:179-185.
[8] Holditch-Davis D., Bartlett T.R., Blickman A.L., Miles M.S.
(2003) Posttraumatic Stress Symptoms in Mothers of Premature Infants. JOGNN. 32: 161-171.
[9] Jackson K., Ternestedt B.M., Scollin J. (2003) From aliena-
tion to familiarity: Experiences of mothers an fathers of preterm infants. J. of Advanced. Nursing. 43, 120-129.
[10] Jenewein J., Morgeli H., Fauchère J-C. i wsp. (2008) Parents'
mental health after birth of an extremely preterm child:
A comparison between bereaved and non-bereaved parents.
J. Psychosom. Obstet. Gynecol. 29: 53-60.
[11] Jotzo M., Poets Ch. F. (2005) Helping Parents Cope With the
Trauma of Premature Birth: An Evaluation of Trauma-Preventive Psychological Intervention. Pediatrics 4: 915-919.
[12] Kersting A., Dorsch M., Wesselmann U., i wsp. (2004) Maternal posttraumaic stress response after the birth of a very
low-birth-weight infant. J. Psychosom. Res. 5: 473-476.
[13] Kowalski W.J., Leef K.H., Mackley A., Spear M.L., Paul D.A.
(2006) Comunicating with parents of premature infants: who
is the informant? J. Perinatol. 26: 44-48.
[14] Lindberg B., Axelsson K., Öhrling K. (2007) The birth of premature infants: experiences from the father’ perspective. J.
Wnioski
Neonat. Nurs. 13: 1611-1616.
[15]
Lindberg B., Axelsson K., Öhrling K. (2008) Adjusting to
Rodzice dzieci przedwcześnie urodzonych lub (i) cho-
being a father to an infant born prematurely: experiences
rych hospitalizowanych w OITN ze względu na intensywne
from Swidish fathers. Scand. J. Caring. Sci. 1(22): 79-85.
emocje, obniżony nastrój i rozbieżne oczekiwania, co do [16] Łuczak-Wawrzyniak J. (2009) Matka wcześniaka – sytuacja
psychologiczna i społeczna w trakcie pobytu dziecka w szpirozwoju dziecka po opuszczeniu szpitala, są w grupie ryzyka
talu i po opuszczeniu oddziału noworodkowego. Gin. Prakt.
nieprawidłowego funkcjonowania w roli matki lub ojca.
1: 7-8.
Wszelkie działania personelu na rzecz rodziców, takie
[17] Łuczak-Wawrzynak J., Czarnecka M., Konofalska N., Bukojak przekazywanie bieżących informacji na temat stanu
wska A., Gadzinowski J. (2009) Rodzice wcześniaka – analiza
zdrowia dziecka, zachęta do inicjowania (podejmowania)
emocji i oczekiwań rodziców dzieci hospitalizowanych
w Oddziale Intensywnej Terapii Noworodka Ginekologicznokontaktu z nim, a gdy są możliwości, czynności pielęgnaPołożniczego Szpitala Klinicznego w Poznaniu. Przegl. Gin.
cyjnych, udzielanie bieżącej pomocy psychologicznej, moPoł. 9: 321-325.
nitorowanie relacji z dzieckiem po wypisaniu z oddziału,
[18] Mew A.M., Holditch-Davis D., Belyea M., i wsp. (2003) Cormogą eliminować jatrogenne błędy z powodu niewłaścirelates of depressive symptoms in mothers of preterm inwego funkcjonowania w roli matki lub ojca, wzmacniając
fants. Neonatal. Netw. 5: 51-60.
Holistyczna koncepcja opieki nad wcześniakiem lub (i) dzieckiem chorym
[19] Miles M.S., Holditch-Davis D., Schwartz T.A., Scher M. (2007)
Depressive symptoms in mothers of prematurely born infants. J. Dev. Behav. Pediatr. 1: 36-44.
[20] Muller-Nix C., Forcada-Guex M., Pierrehumbert B., i wsp.
(2004) Prematurity, maternal stress and mother-child interactions. Early. Hum. Dev. 2: 145-158.
[21] Shaw R.J., Bernard R.S., DeBlois T. i wsp. (2009) The Rela-
J
67
Jadwiga Łuczak-Wawrzyniak
Zespół Psychologów
Ginekologiczno-Położniczego Szpitala Klinicznego
Uniwersytet Medyczny w Poznaniu
ul. Polna 33, 60-535 Poznań
tionship Between Acute Stress Disorder and Posttraumatic
Stress Disorder in the Neonatal Intensive Care Unit. Psycho-
som. 50: 131-137.
The concept of holistic care over premature and/or sick infant – NICU patient and its parents
Premature labor of sick baby and its further treatment at the OITN is very stressful for parents. Because of limited abilities of self
existence of the newborn shortly after delivery, parental and medical attention is aiming life saving and only later after stabilizing
basic life parameters on life quality. This traumatic effect is first visible during neonate’s stay at the OITN and many years on from
this events, influencing parental mental health, their ability to create emotional relationship with a child and to stimulate child’s
development. The aim of the study was to point out the need for holistic simultaneous care over OITN patient and its parents,
delivered by the medical personnel.
Keywords: holistic care, premature infant, NICU, parents