W Polsce, w ostatnich latach, emigracja polskich obywateli za pracą

W Polsce, w ostatnich latach, emigracja polskich obywateli za pracą

W Polsce, w ostatnich latach, emigracja polskich obywateli za prac za granic sta a si zjawiskiem
sprzyjaj cym wyst powaniu problemów zwi zanych z edukacj
i wychowaniem dzieci i m odzie y
w warunkach prawid owo funkcjonuj cych rodzin pe nych. W przypadku wyjazdu jednego lub dwojga
rodziców, do pracy za granic , dzieci i m odzie pozostaj pod opiek najbli szej rodziny (babcia,
dziadek, brat, siostra), w nielicznych przypadkach s siadów lub znajomych. Zdarzaj
si
jednak
przypadki, e ma e dzieci pozostaj pod opiek starszego, ale niepe noletniego rodze stwa. Jest to
zdecydowanie niewystarczaj ca forma opieki dla dzieci i m odzie y, szczególnie dla tych, którzy w tym
czasie wchodz w okres dorastania, dojrzewania psychicznego, fizycznego i emocjonalnego. Problem
dotyczy nie tylko dzieci w wieku szkolnym, ale w niektórych przypadkach, tak e dzieci w wieku
przedszkolnym.
Skutki pozostawiania dzieci bez opieki ze strony rodziców, w zwi zku z ich wyjazdem za granic do
pracy zarobkowej, przejawiaj si u uczniów w postaci obni enia ich aspiracji edukacyjnych, cz stych
nieobecno ci na zaj ciach lekcyjnych, obni enia wyników nauczania, braku motywacji do nauki,
nieprzygotowania do zaj , lekcewa enia obowi zków szkolnych, drugoroczno ci, zaburze
natury
emocjonalnej objawiaj cych si apati , konfliktami z grup rówie nicz i z otoczeniem. Zdecydowana
wi kszo
pozostawionych dzieci dostosowuje si do nowej sytuacji rodzinnej, ale cz
z trudem
odnajduje si w zmienionych warunkach. W przypadku uczniów znajduje to odzwierciedlenie w ich
sytuacji szkolnej, pojawiaj
si trudno ci w nauce, opuszczanie zaj
szkolnych, agresywno
lub
izolowanie.
Zjawisko pozostawiania w kraju dzieci przez rodziców wyje
spotykane,
e uzyska o w asn
nazw
aj cych za granic jest na tyle cz sto
- „eurosieroctwo", poniewa
zdaniem psychologów dzieci
pozbawione sta ego kontaktu z rodzicami czuj
si
jak sieroty. „Eurosieroctwo" jest w ocenie
Ministerstwa Edukacji Narodowej poj ciem niefortunnym i stygmatyzuj cym, pi tnuj cym dziecko,
które znajduje si
w trudnej sytuacji ze wzgl du na brak lub niedostateczn
w zwi zku z ich prac za granic . Niestety, ze wzgl du na sw no no
opiek rodzicielsk
medialn , poj cie to szybko
sta o si popularne.
Przez pojecie tzw. eurosieroctwa nale y rozumie
sytuacj , w której emigracja zarobkowa
rodziców/rodzica powoduje burzenie takich funkcji rodziny, jak zapewnienie ci
ci procesu
socjalizacji, wsparcia emocjonalnego dziecka i transmisji kulturowej. Zjawisko to stanowi bezpo redni
przyczyn wyst powania wielu problemów zwi zanych z edukacj i wychowaniem dzieci i m odzie y
pozostawionych bez nale ytej opieki. Nale y w tym miejscu podkre li , e nie ka de dziecko, którego
rodzice lub rodzic wyjecha do pracy za granic jest nara one na tego rodzaju skutki. Sonda owe
badania wykazuj , e zjawisko to ogranicza si do 1-2% populacji uczniów.1 Wska niki te potwierdzaj
informacje przes ane przez kuratoria o wiaty, które w ramach swoich zada
analizowa y rozmiary
omawianego zjawiska oraz sposoby wspierania dzieci, których dotkn o zjawisko tzw. eurosieroctwa.
Skala zjawiska nie zosta a dotychczas precyzyjnie okre lona, poniewa nie zosta y przeprowadzone
szczegó owe badania dotycz ce emigracji zarobkowej. Badanie przeprowadzone przez Fundacj „Prawo
Europejskie" oraz Instytut Europejski w Warszawie w czwartym kwartale 2007 r. wskazuje na liczb
110 tysi cy polskich rodzin, w których dzieci wychowuj si , bez co najmniej jednego z rodziców,
z powodu wyjazdu zarobkowego (strona internetowa Fundacji „Prawo Europejskie"). Z kolei
z informacji zebranych w sierpniu 2008 r. przez kuratorów o wiaty wynika, e problem dotyczy ponad
89 tysi cy dzieci. Ró nice statystyczne nie powinny by
tu rzecz
istotn , gdy
zjawisko tzw.
eurosieroctwa jest zjawiskiem dynamicznym. Znacznie wa niejsze jest podj cie skutecznych dzia
pozwalaj cych na zmniejszenie skali wyst powania tego zjawiska oraz z agodzenie jego skutków.
1
Bart omiej Walczak - Migracje poakcesyjne z perspektywy ucznia, Warszawa 2008 r., Pedagogium
Wy sza Szko a Pedagogiki Resocjalizacyjnej, s. 5. Z tego samego ród a pochodzi definicja
eurosieroctwa.
Omawiany problem nale y rozpatrywa na co najmniej trzech p aszczyznach:
1) dzieci, które wykazuj zaburzenia w funkcjonowaniu ze wzgl du na brak dostatecznej opieki
ze wzgl du na wyjazd rodzica/rodziców do pracy za granic ;
2) dzieci, które wracaj do polskiego systemu edukacji po d
szym pobycie za granic ;
3) oddzia ywa profilaktycznych i interwencyjnych podejmowanych przez dyrektorów szkó i
nauczycieli.
W zwi zku z wyjazdami rodzin razem z dzie mi za granic , niezb dne jest u wiadomienie rodzicom
konieczno ci informowania szko y o podj ciu nauki przez dziecko poza granicami kraju.
Wszystkie dzia ania podejmowane przez szko y i poradnie psychologiczno - pedagogiczne, powinny by
ukierunkowane na informowanie i u wiadamianie rodziców o mog cych wyst pi
negatywnych
skutkach braku opieki dla rozwoju ich dzieci.
Przyk adem
dobrej
praktyki
w
negatywnym skutkom rozstania
podejmuj cych
diagnozowania
z rodzicami s
Kuratora O wiaty, który wyda
dla rodziców
zakresie
problemu
poza
przeciwdzia ania
dzia ania podejmowane przez Lubelskiego
we wrze niu 2008 r. broszur
prace
i
granicami
informacyjn
„Informacje
kraju". - wi cej:
http://www.kuratorium.lublin.pl/?akc=akt&op=szcz&id=1630&m=l6&ms.
Z kolei Zachodniopomorskie Kuratorium O wiaty w Szczecinie przeprowadzi o w czerwcu 2008 r.
badanie w skali województwa zjawiska „eurosieroctwa". Podsumowaniem badania jest raport pn.
„Wyniki diagnozy problemowej zjawiska zwanego eurosieroctwem wynikaj cym z rosn cej fali
emigracji zarobkowej do krajów wspólnoty europejskiej rodziców uczniów szkó podstawowych
i gimnazjów województwa zachodniopomorskiego" - wi cej:
http://www.kuratorium.szczecin.pl/attachments/332 eurosieroty.pdf
Ministerstwo Edukacji Narodowej od d
a nawet jest inicjatorem dzia
szego czasu zajmuje si
problemem tzw. eurosieroctwa,
mi dzyresortowych podj tych w tej sprawie na szczeblu Kancelarii
Prezesa Rady Ministrów. Dzia ania zespo u mi dzyresortowego, którego koordynatorem jest Pani
Minister El bieta Radziszewska -Sekretarza Stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, pe nomocnika
rz du do spraw równego statusu prawnego, przynios y ju efekty - przyk adowo:
1) uruchomiony zosta telefon zaufania dla dzieci i m odzie y (nr 111 116) - jest to efekt
wspó pracy Ministerstwa Edukacji Narodowej z Fundacj „Dzieci Niczyje";
2) upowszechniane s dobre praktyki w zakresie przeciwdzia ania negatywnym skutkom tzw.
eurosieroctwa ( np. KO w Lublinie, KO w Szczecinie);
3) przygotowana zostanie szeroka kampania informacyjna - jak post powa
z dzieckiem,
którego rodzice wyjechali za granic do pracy;
4) podj te s dzia ania maj ce na celu stworzenie mechanizmu ochrony prawnej dzieci, których
rodzice wyje
aj za granice do pracy - docelowo rozwa ana jest mo liwo
dokonania
zmian w przepisach Kodeksu Rodzinnego i Opieku czego;
5) podj te zostan szerokie dzia ania informacyjne w krajach, w których znajduje si najwi ksza
liczba Polaków, którzy wyjechali do pracy - do realizacji tego celu w czeni zostan
pracownicy placówek dyplomatycznych.
Ministerstwo Edukacji Narodowej podejmuje tak e dzia ania maj ce na celu wspieranie nauczania
zyka polskiego i w j zyku polskim za granic tak, aby u atwi potencjalnym reemigrantom podj cie
decyzji o powrocie do Polski oraz umo liwi p ynne przej cie uczniów z obcego systemu edukacji do
polskiej szko y.